لسم ولسمشر (ناول)

‫نـاول‬
‫لسم ولسمرش‬
‫لیکوال‪ :‬نورهللا سلطان زوی‬
‫‪Ketabton.com‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬
‫د کتاب ځانګړنې‪:‬‬
‫د کتاب نوم‪ :‬لسم ولسمرش‪/‬نـاول‬

‫لیکوال‪ :‬نورهللا سلطان زوی‬
‫د پښتۍ ډیزاین‪ :‬صدیق علمي‬
‫د چاپ شمېر‪ :‬دوه زره ټوکه‬
‫د چاپ کال‪ ۸۹۳۱ :‬هـ ش‬
‫چاپځای‪ :‬وایګل چاپ‪6999797070/‬‬
‫کمپوز‪ :‬حسیب الرحمن ساحل‬
‫ددې کتاب د هر ډول چاپ او خپرولو حقوق له لیکوال رسه خوندي دي‬
‫لسم ولسـمرش | ‪3‬‬
‫ډالۍ‬
‫ټولو هغو وګړو ته چې ضمیرونه يې د واقیعتونو په لټه کې وي‪.‬‬
‫استاد نورهللا سلطان زوی‬

‫رسیزه‬
‫زموږ اتالن تل له مړینې وروســته یادی‪،‬يښ ــې ېیلګې يې ســید ل‬
‫الدین افغانښ غازي امان هللا خان او ډاکټر نجیب هللا دي‪.‬‬
‫هر څوک دا خربه کويښ راځئ د خپلو اتالنو قدر د دوی په ژوندونې‬
‫وکړو خو هیچا په دې ېرخه کې قدم پورته نه کړ‪ .‬تل مو اتالن په ســـتړي او‬
‫ســـتومانه حالې کې یا دې ته اړ کې‪،‬ي چې خپل وطن پری‪،‬دي یا د پردیو په‬
‫ملسون وژل کې‪،‬ي‪.‬‬
‫دا راته لویه ېې انصايف کاري چې په ژوندون يې په کاڼو ولو او سل‬
‫کاله وروسته ېیا پرې ویاړو‪.‬‬
‫نو ما هم په همدې موخه د خپل اتل ولسمــــرش محمد ارشف غني په‬
‫هکله د لسم ولسمرش تر رسلیک الندې یو ناول ولیکلو‪.‬‬
‫په دې ناول کې مې د ولسمشــــر محمد ارشف غني هغه وطن پالنه را‬
‫اخیستې دی چې زموږ راتلونکی نسلونه ېه زر کاله وروسته هم پرې ویاړی‪.‬‬
‫څرنګه چې ناول ډېر معلومات نه يش ځایولی نو زه هم پر څو کيل‬
‫مسایلو پسې الړ یم او له زیاتو مې ډډه کړي‪.‬‬
‫نور تاســـو او د ناول ترمنن خنه نه وړی‪،‬م دا تاســـو او دا مو لســـم‬
‫ولسمرش‪.‬‬
‫استاد نورهللا سلطان زوی‬
‫شونهې يې وخوځېدېښ السونه يې لپه کړلښ ه ځنه وروسته يې دواړه‬

‫السونه په مخ کش کړل‪ .‬این ز يې له ګومڼو(د این ز پیڅو) را ونیولو ټول‬
‫يې کړ‪ .‬په املاري کې يې کېښود‪ .‬د چپ الس په مړوند يې ساعې تاو کړښ‬
‫ساعې ته يې سرتګې ونیولېښ له یوې شل دقیقې تیرې وې‪ .‬په دیوال ځوړند‬
‫تصویر يې سرتګې ولګېدې‪.‬‬
‫ورو ورو ورنژدې شو‪ .‬ه ډېر يې ورته وکتل‪.‬‬
‫خو تسيل يې و نه شوه‪.‬‬
‫تصویر يې را کته کړ‪ .‬له ځان رسه وغ‪،‬یدهښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ نن خو دې ېیا په سرتګو کې ارام نه لیدل کې‪،‬ي!!‬
‫د څادر پیڅه يې د تصویر په ېښه تېره کړهښ په ېښه نرۍ اوږدې‬
‫لیکې وړې شوېښ ېیا يې په خپل ځای کې را ځوړند کړ‪.‬‬
‫یوه شېبه غلی شوښ په تصویر کې يې سرتګې ګنهلې وېښ له خولې يې‬
‫اخ و وت‪:‬‬
‫ـ اخ زما خدایه! صرب راکړېښ صرب!‬
‫په سرتګو کې يې او کې ځلیدلې یو سوړ اسویلی يې و یوسېښ‬
‫مخامخ يې دیوال ته ډډه و وهلهښ په فکرونو کې ډوب شو‪.‬‬
‫کال د چای پتنوس را د ننه کړ‪ .‬پتنوس يې په ځمکه کېښودښ د پالر‬
‫په لوري يې پام شوښ چې سرتګې يې لکه غمي ځلی‪،‬ي‪.‬‬
‫د پالر تر څنګ کښېناستلهښ السونه يې ترې په ګوتو کې ونیولښ د‬
‫ټیکري په پیڅه يې د پالر او کې وچې کړې او په غيل غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫پالره!‬
‫ـ نن دې ېیا دې تصویر ته او کې توئې کړې؟‬
‫ـ دا تصویر ېه دې لیونی کړيښ ټول ویښتان يې درسپین کړلښ لکه د‬

‫عرېو مسافري دې چې کړې وي!‬
‫املاس خپلې سرتګې ؤم‪،‬لېښ کال يې په رس کل کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ نه لورې دا تصویر زما د هیلو او خوېونو هېنداره ده!‬
‫دا طبیعي خربه دهښ کله چې یو څوک خپلې هیلې او خوېونه د حقیقې‬
‫په ېڼه و ویني؛ نو کله تېر وخې وریادي‪،‬يښ کله راتلونکی او د دې دواړو وختونو‬
‫تر منن پرتله کولو پر مهال يې له سرتګو او کې توی‪،‬ي!‬
‫خو دا او کې کله د ېیوسۍ شکل لري او کله کله د غرور ېڼه هم‬
‫خپلوي‪.‬‬
‫کال د تصویر په لوري الس سم کړښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ زه ېه همدا اوس دا تصویر له دې کوټې لرې کړمښ ترې خالص ېه دې‬
‫کړم‪.‬‬
‫له انګړه ېه يې هم د ېاندې وېاسم‪.‬‬
‫کال له ځایه پورته کېدلهښ چې تصویر له دیواله لرې کړي او د ېاندې‬
‫يې وېايسښ خو املاس په مټ کې ونیولهښ ورته ويې ویل‪:‬‬
‫نه نه لورې!‬
‫ـ دا څه کوې؟!‬
‫د دې تصویر ایستل زما د ساه ایستل دي!‬
‫دا منم چې په څرګنده مې ژړويښ خو د ژړا تر څنګ یو ډول سکون‬
‫را کوي‪ .‬د دې تصویر تر شا رو نايي وینمښ خو په دې نه پوهی‪،‬م چې دا وړانګې‬
‫له کومه ځایه راځلی‪،‬ي!‬
‫کال غلې ودریده او د پالر په سرتګو کې يې سرتګې ونیولېښ زړه يې‬
‫لوی کړښ له پالر يې ؤپو تل‪:‬‬
‫نو په دې تصویر کې څه ديښ چې هم دې ژړوي او هم سکون‬

‫درکوي؟‬
‫ـ زه خو چې ټوله ورځ هم ورته وګورمښ کومه اغیزه نه راېاندې کوي‬
‫یوه کپرۍ ده! دوه سرتګې او یو ډنګر و ود!‬
‫املاس مسکی شوښ کال ته ن‪،‬دې شو ېیا يې په رس کل کړهښ خربې‬
‫يې پیل کړې‪:‬‬
‫لورې! په دې تصویر کې زه د یو ملې هیلې وینم!‬
‫د هغه کړیديل ملې هیلېښ چې د ځګیرویو او کوکو له السه يې ټول‬
‫کاینات شپه او ورځ ژړی‪،‬ي‪ .‬کله چې د یو داسې ځوریديل ملې هيلې وګورې‬
‫چې مسکۍ مسکۍ کې‪،‬ي او د غوړیدو په حال کې وي؛ نو حت ً ېه هم سکون‬
‫اخلې او هم ېه ژاړې!‬
‫زه په دې تصویر کې ډېر درد وینم‪.‬‬
‫ـ هغه درد چې زه يې وینمښ که نړۍ يې هم وویني نو ټوله نړۍ ېه په‬
‫ژړا يش کوکې ېه وکړي! کائنات ېه ېې هو ه يش! ټوله نړۍ ېه ولړزوي‪.‬‬
‫کال په تصویر کې سرتګې ونیولېښ خو نه يې پکې هیلې لیدلی شوې‬
‫او نه يې په کې دردښ نو ځکه يې نه سکون وررسه کولو او نه يې ورته ژړل‪.‬‬
‫کال تصویر ته ګوته ور سمه کړهښ ويې پو تل‪:‬‬
‫نو دا څه ډول تصویر دیښ چې تاسو په کې هر څه وینئ او زه په کې‬
‫هیڅ!؟‬
‫املاس او زرغونې همدا یوه لور لرلهښ چې په دولسم ټولګي کې يې‬
‫زده کړې کولې‪ .‬املاس ېه تل خپلې لور کال ته د هېواد تاریخي کیسې ویلې‬
‫او دا سپار تنه ېه يې ورته کولهښ چې په راتلونکې کې ېاید د پالر په څېر یوه ېا‬
‫رئته مسلکي وونکې يش‪.‬‬
‫املاس یوه شېبه غلی شوښ ېیا يې د کال پو تنې ته داسې ځواب‬
‫ورکړ‪:‬‬
‫لورې لومړی چای واچوه ېیا ېه خربې کوو‪.‬‬
‫کال هم له ځایه پاڅېده پالر ته يې چای واچوه پیاله او رشیني داين‬
‫چې د ګوړې له ژیړو کنهوکو ډکه وه د پالر مخې ته کېښودل‪.‬‬
‫د شنه چای شمه په پیاله کې کته او پورته کېدله‪.‬‬
‫املاس په پیاله کې سرتګې ونیولې ېیا يې سرتګې پورته کړې کال ته‬
‫يې وویل‪:‬‬
‫لورې! ته هم یوه پیاله وڅښه‪.‬‬
‫کال ال ناسته نه وهښ چې املاس د پیالو پتنوس را کش کړ او کال ته‬
‫يې په ېله پیاله کې چای واچوه‪.‬‬
‫د پیالو له غاړو د چای تاوونه لکه ماران را پورته کېدل املاس خپلې‬
‫خربې پیل کړې‪:‬‬
‫لورې! په دې تصویر کې ډېرې خربې دي‪ .‬هغه متل مې را یاد شو چې‬
‫وایي‪:‬‬
‫یو تصویر زر خربې!‬
‫که ووایم‪ :‬یو تصویر او یو راتلونکی! نو دا ېه هم سمه ويښ خو زه يې‬
‫را لنهوم‪:‬‬
‫په دې تصویر کې چې تاسو څوک وینئ له نن څخه ‪ ۰۷‬کاله وړاندې‬
‫د لوګر والیې د شاه هان احمدزي په کورکې يې دې نړۍ ته سرتګې وغړولې‪.‬‬
‫د کورنۍ غړي يې ډېر خوښ ؤ‪ .‬له خدای ﷻ څخه يې شکر اداء کړ‬
‫چې په داسې یو کيل ماشوم يې ونازول‪.‬‬
‫خوږ ؤښ ډېرې کلې سرتګې يې درلودېښ ګرد مرد سپین السونو ته‬
‫ېه يې د هر چا مینه راتله او د کورنۍ په ټولو غړو له حده زیات ګران ؤ‪ .‬مور او‬
‫پالر يې ه پالنه کوله‪ .‬ورځ په ورځ ه کېده‪ .‬څو کاله وروسته وونځي ته د‬
‫تلو شو‪ .‬د همدې والیې په یوه وونځي کې يې په زده کړه پیل وکړښ له‬
‫کوچنیتوېه يې له کاغذ او قلم رسه مینه لرله‪.‬د کتاېونو زرغون رنګه څرمنیزه ېکسه‬
‫ېه يې تر شا تړلې وه‪ .‬په خپلو همزولو کې ېه له ورایه کاریده‪ .‬په ډېر شوق او‬
‫ذوق رسه يې د وونځي دا خواږه وختونه تېرولښ چې څه وخې وروسته يې د‬
‫حبیبيې لېسې ته الر وموندله‪.‬‬
‫څو کاله وروسته يې د حبیبيې لېسې څخه د‪ ۸۱‬ټولګي د فراغې سند‬
‫ترالسه کړ‪.‬‬
‫د زده کړې او پوهې ېې کچې مینې يې ارادې ال پیاوړې کړې او‬
‫غو تل يېښ چې زده کړه وکړي که هغه په هر ځای کې وي‪.‬‬
‫نو ځکه له دې وروسته د لوړو زده کړو د تر السه کولو په موخه د لبنان‬
‫هېواد ته الړو‪ .‬د څو کالو هڅو او ستونزو ګاللو وروسته په دې وتوانیدهښ چې د‬
‫ېیروت امریکايې پوهنتون کې د سیايس علومو په ېرخه کې د لیسانس او‬
‫ماسټري سندونه ترالسه کړي‪.‬‬
‫د ماسټري د ترالسه کولو څخه وروسته ېېرته د ګران هېواد افغانستان‬
‫په پاکه خاوره قدم کېښود‪ .‬د کاېل پوهنتون د ټولنېزو علومو په پوهنځي د وګړ‬
‫پوهنې په ېرخه کې يې په تدریس پیل وکړ‪ .‬په هغه وخې کې د کاېل په پوهنتون‬
‫کې تدریس د هر چا د وسې کار هم نه ؤښ یوه ځانګړې وړتیا ېه دې لرلهښ چې‬
‫هلته د استاد په دنده ګ رل شوی وای‪.‬‬
‫املاس په دوه ګوتو کې د ګوړې کنهوکی را واخیسې تر غا ونو يې‬
‫الندې کړښ د چای پیاله يې پورته کړه غوړپ يې ترې وکړښ د ګوړې کنهوکی‬
‫داسې خوړین شو لکه په لوټه چې اوېه واچوې‪ .‬د املاس له خولې هم د چای‬
‫تاوونه را ووتل او له پیالې هم تودې لوخړې پورته کېدلېښ پیاله يې په الس کې‬
‫نیولې وه او کال ته يې وویل‪:‬‬
‫لورې له چای هم غوړپ کوه!‬
‫دا ډېرې اوږدې کیسې دي‪.‬‬
‫زما پالر ته دې خدایﷻ ېښنه وکړي ډېر پرې ګران وم‪ .‬تل ېه يې‬
‫راته د سقاو د وخې کیسې لوستلې‪.‬‬
‫دواړه ېه په یوه کمپله کې پټ ؤښ خو له ځان رسه ېه مې ویل‪:‬‬
‫کاش مور مې هم رارسه وایښ ځکه د مور ملن خو نې وي نې!‬
‫له ېده مرغه چې زه یتیم وم مور مې په پالر سپارلی وم‪.‬‬
‫پالر ېه مې هم زما د ذهن ېوختولو په موخه هره شپه راته یوه یوه‬
‫تاریخي کیسه لوستله‪ .‬د مور په ېیلتون کې له ځانه په ناخربه توګه یو تاریخ پوهـ‬
‫شوم‪ .‬اوس مې هم په یاد دی چې یو ماخوسنت مې پالر ل‪ ،‬ناروغ ؤ او راته ويې‬
‫ویل‪:‬‬
‫نن ناروغ یم ومې ېښه کېسه نه شم ویلی‪.‬‬
‫ما هم وررسه ؤمنله‪ .‬خو زه د کیسې له هرنه نه وم خرب‪ .‬تر ډېر وخته‬
‫ویښ وم په یو لټ او ېل لټ ېه او تلم؛ خو یو وخې ؤ چې سرتګې مې خوب‬
‫نیولې وې راویښ شوم‪.‬‬
‫پالر مې سهارنۍ چمتو کړې وهښ هر چاته دې خدای ﷻ داسې پالر‬
‫ورکړیښ په ګهه مو له سهارنۍ ډېر خوند واخیسې‪ .‬پالر مې پوهنتون ته الړ او‬
‫زه وونځي ته‪.‬‬
‫پالر مې د ټولنیزو علومو په پوهنځي کې استاد ؤ او مور مې د یوې‬
‫لیسې مدیره وه چې هغې هم په ټولنیزو علومو کې خپلې زده کړې تررسه کړې‬
‫وې‪.‬‬
‫پالر ېه مې ویل‪:‬‬
‫مور دې یوه ډېره مهرېانه ځه وهښ په وونځي کې ېه يې په یتیمو‬

‫ماشومانو ځانګړی پام کاوه؛ خو خربه نه وه چې خپل زوی هم ېې موره پری‪،‬دي‬
‫او د تل له پاره وررسه خدای په اماين کوي‪ .‬زه هم له دوی اغیزمن شوم چې د‬
‫تاریخ په څانګه کې مې خپلې زده کړې پیل کړې او اوس د تاریخ استاد یم‪.‬‬
‫کال فکرونو په مخه کړهښ په ذهن کې يې عجیب تصویر مجسم شو‪:‬‬
‫اوه کلن ماشوم له خپل پالر رسه په کمپله کې پټ وي او د پالر خربو‬
‫ته يې غوږ نیولی وي‪ .‬هره خربه يې په ډېر پام رسه اوري‪ .‬ېړنګې سرتګې يې په‬
‫تیاره کې ځلی‪،‬ي‪ .‬یو وخې وي چې په سرتګو کې يې د غړیدا ځواک نه وي‬
‫پاتېښ ځال يې ورو ورو کمی‪،‬ي او د پالر خربو يې د خوب غې‪،‬ې ته سپارلی‬
‫وي‪.‬‬
‫پالر يې هم ؤپوهی‪،‬ي چې ماشوم ویده شو پر ېالښې يې رس ورسم‬
‫کړيښ کمپله پرې کش کړي‪ .‬له خولې يې سوړ اسویلی ووځيښ ېیا ووايي‪:‬‬
‫مور هم لوی نعمې دی‪ .‬نارینه هغه وخې پوهی‪،‬يښ چې د یو ماشوم‬
‫پالل ورغاړې يشښ چې د ماشوم لویول څومره ستونزې لري‪.‬‬
‫په دې وخې کې د کال له سرتګو او کې توئې شوېښ ژر ژر يې د‬
‫خپل سالو په پیڅه وچې کړېښ د چای پیاله يې پورته کړه یو ه غوړپ يې ترې‬
‫وکړ او د پالر د پام اړولو له پاره يې وویل‪:‬‬
‫فکر کوم چې تاسو له دې تصویر رسه د استادۍ رشته هم پالۍ؟‬
‫املاس مسکی شو او زیاته يې کړه‪:‬‬
‫کاش چې زه هم داسې یو څوک وای!!‬
‫املاس ېیا له چای غوړپ وکړ او خپلې خربې يې وغځولې‪:‬‬
‫لورې! کومښ کوم نو تونه ېه يې درته ووایم‪:‬‬
‫یو څه وخې وروسته د ېورس له الرې د نیویارک کوملبیا پوهنتون ته‬

‫الر وموندلهښ د ځوانۍ انرژي يې د پوهنتون په درسونو مرصف کړه او له یاد‬
‫پوهنتون څخه يې په نړیوالو اړیکو کې د ماسټري ېل سند ترالسه کړ‪ .‬شپه او‬
‫ورځ يې په ځان یوه کړه او خپلو ټولګیوالو ته يې خپل افغاين غرور کاره کړ‪.‬‬
‫املاس د چای پیاله پورته کړهښ کال ته يې ورمی‪ ،‬ور کوږ کړښ ورو يې‬
‫وویل‪:‬‬
‫لورې! چای در څخه سوړ شو‪.‬‬
‫کال سمدالسه پیالې ته الس ور وغځولوښ پیاله يې پورته کړه‪.‬‬
‫املاس په شونهو ژېه کش کړهښ ملندې شونهې يې و وریدلېښ ويې‬
‫ویل‪:‬‬
‫د وخې ضایع کېدل يې و دان نه منلښ د دوکتورا تر السه کولو ته‬
‫يې پایڅې ېه وهلېښ د وګړ پوهنې په ېرخه کې يې له همدې پوهنتون څخه د‬
‫دوکتورا سند هم تر السه کړ‪ .‬دغه دوره يې هم ډېره ېریالۍ وه‪ .‬په افغاين غرور‬
‫يې خپلې وړتیاوې نړۍ ته و ودې‪ .‬وروسته د کالیفورنیا د ېرکيل پوهنتون ته د‬
‫تدریس په موخه ځکه ېلنه ورکړل شوهښ چې د محصلۍ په دوره کې يې د ټولو‬
‫استادانو پام خپل کړی ؤ‪ .‬اته کاله يې په یاد پوهنتون کې تدریس وکړ او‬
‫همدارنګه د امریکا ان هاپکنیز پوهنتون کې يې هم د استادۍ سپیڅلې دنده‬
‫تررسه کړه‪.‬‬
‫کال وروځې کش کړېښ ویې ویل‪:‬‬
‫ېرکيل او ان هاپکنیز پوهنتونونه خو د نړۍ له غورو پوهنتونو ګڼل‬
‫کې‪،‬ي‪.‬‬
‫املاس د هو په مانا رس و وراوه‪ .‬خپلې خربې يې وغځولې‪:‬‬
‫همدارنګه نړیوال ېانک کې د لوی پوهـ انسان په توګه يې دنده پیل‬
‫کړه‪.‬‬
‫ـ د اقتصادي پروګرامونو د انساين اړخونو تحلیل ېه يې کولو او مناسبې‬

‫حل الرې ېه يې وړاندېزولې‪.‬‬
‫ـ تقریباً ‪ ۸۸‬کاله يې په نړیوال ېانک کې دنده تررسه کړه خپل کار يې‬
‫په ختیځه اسیا کې د پروژو په طرحه کولو پیل او وروسته يې د نړیوال ېانک له‬
‫پاره سیايس سرتاتیژي ترتیب کړه‪.‬‬
‫املاس د خربو په منن کې له کال ؤ پو تل‪:‬‬
‫لورې څه فکر کوې چې په نړیوال ېانک کې ‪ ۸۸‬کاله کار کول لوی‬
‫ویاړ نه دی؟!‬
‫کال وویل‪:‬‬
‫هو پالره لوی ویاړ دی او د هر چا کار هم نه دی!‬
‫املاس خپلې نیمګړې خربه را واخیسته‪:‬‬
‫ـ په همدې وخې کې د هېوادونو په هکله يې د نړیوال ېانک‬
‫سرتاتیژي وکتله او اړین اصالحات يې وړاندیز کړل‪.‬‬
‫کال د خربو په منن کې وویل‪:‬‬
‫د افغاين غرور خربې خو هر سړی کوي خو دې ته وايې افغان! په‬
‫نړیوال ېانک کې کار کول هم وړتیا غواړي!‬
‫املاس د یو اسویيل په ېدرګه وویل‪:‬‬
‫هی لورې! تر اوسه خو مې ډېر ل‪ ،‬څه درته وویلښ خېر نوره ېه هم‬
‫ؤپوهی‪،‬ې‪.‬‬
‫املاس خپلې خربې ېیا وغځولې‪:‬‬
‫ـ په نړۍ کې د ادارو او دولتي ېنسټونو په هکله يې د یو لړ ېنسټیزو‬
‫اصالحاتو وړاندیز وکړ‪.‬‬
‫ـ د روسيې د ډېرو سکارو پر پروګرامونو يې د خپلو وړاندیزونو د عميل‬

‫کولو کار پیل کړ‪.‬‬
‫ـ په چینښ هندوستان او روسیه کې يې د لویو پروژو اقتصادي‬
‫اصالحاتو د پيل کولو له پاره پنځه کاله اغیزمن کار وکړ‪.‬‬
‫کال د خربې په منن کې را ولویده‪:‬‬
‫پالره! نور خلک د خپل هېواد په وړونه کې له هر چا ګټه اخيل خو‬
‫موږ د خپل هېواد په ړنګولو کې له هر چا مرسته غواړو!‬
‫املاس د یو سوړ اسویيل په ېدرګه وویل‪:‬‬
‫ېس د نورو او زموږ ترمنن توپیر همدا دی!‬
‫املاس رس و وراوه ېیا يې نیمګړې خربه را واخیسته‪:‬‬
‫په ټولو کارونو کې يې ې پایلې ولرلېښ نو ځکه يې ټول نړیوال‬
‫درناوی کوي او په هر پوهنتون کې يې استادان د یوې ېیلګې په توګه محصلینو‬
‫ته یادوي‪.‬‬
‫کله چې ېه يې د نورو هېوادونو په هکله خپل نظر وړاندې کاوه ېیا يې‬
‫د خپلو وړاندې شویو نظریاتو په عميل کولو کار پیلولوښ نو د خپل هېواد ېې‬
‫وزلهښ نیستمن او ګړه ځپيل هېوادوال سرتګو کې خ ؤ او ویل ېه يې‪:‬‬
‫کاش زه په خپل هېواد کې داسې پروژې تطبیق کړم! دا زما لویه‬
‫کمزوري دهښ چې خپل هېواد ته مې څه نه دي کړي‪.‬‬
‫آیا پر ما مې هېواد حق نه لري؟‬
‫آیا د هغو کورنیو غرېې وزغممښ چې ماشومان يې هره شپه نهار ویده‬
‫کې‪،‬ي؟!‬
‫تل ېه يې ځان مالمتولو او له لوی خدای ﷻ څخه ېه يې غو تنه کوله‪:‬‬
‫یا هللا! داسې یو فرصې په الس راکړې چې د خپلو هېوادوالو په ټپونو‬
‫پټۍ کی‪،‬دم‪ .‬شپه او ورځ کار وکړمښ چې خپل هېواد وال له غرېې وژغورم‪.‬‬
‫املاس تصویر ته ګوته ور سمه کړه ويې ویل‪:‬‬

‫له ماشومتوېه يې له زده کړې رسه مینه وه‪ .‬د هر موقف تر څنګ يې‬
‫زده کړې کړې دي‪.‬‬
‫په نړیوال ېانک کې د کار پر مهال ئې د هاروارډ ـ اینسيه او سټنفورډ‬
‫تجاريت پوهنتونونو له خوا د مرشتاېه (رهربیې) تر عنوان الندې وړ شوي‬
‫روزنیز پروګرامونه وڅارل‪.‬‬
‫ـ د اتم ولسمرش د واکمني راپرځېدلو وروسته یې ېیا د افغانستان په‬
‫خاوره قدم کېښود‪ .‬زړه يې ېل ډول خو ي کوله او ویل یې‪:‬‬
‫نن د دې و ود انرژي د پلرونو او نیکونو ټاټويب کې په مرصف رسوم‪.‬‬
‫کال د پالر خربې پرې کړې‪:‬‬
‫خود ېه خوښ ؤښ چې د کلونو کلونو ارمان يې پوره کېده‪.‬‬
‫املاس غاړه تازه کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫سمدالسه الس په کار شو‪ .‬د لخرض اېراهیمي د لوی سالکار په توګه‬
‫يې په کار پیل وکړ‪.‬‬
‫ـ د ېن د پروسې په عميل کولو يې هم کار پیل کړ او په لنه مهاله اداره‬
‫کې يې د اداري مرش سالکار په توګه دنده تررسه کړه‪ .‬لومړنی کس ؤ چې‬
‫خپلې تجرېې يې د خپلو خلکو د خدمې له پاره په کار واچولې‪.‬‬
‫په نړۍ کې يې په ډېرو لوړو ېستونو کار کړیښ خو د یو افغاين او انساين‬
‫احساس له مخې يې دا هر څه پرېښودل‪ .‬په دوه زره یو زکال د سیپټمرب د‬
‫یولسمې پیښې څخه وروسته په نړیوال ېانک کې له دندې څخه استعفا لیک‬
‫وړاندې کړ‪.‬‬
‫د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر مهال د مالیې وزیر په توګه وټاکل شوښ‬

‫چې په دې ېرخه کې يې خورا ډېر د پام وړ ېدلونونه راوستل او په سیمه کې تر‬
‫ټولو غوره محاسب په نوم یادشو!‬
‫د ماليې په ېرخه کې يې د ېنسټیزو اصالحاتو او نو تونو رسه د هېواد د‬
‫مايل سیاسېښ شفافیې او حساب ورکونې پروسه يې عمالً رامنن ته کړه‪.‬‬
‫ـ په دې وتوانیده چې په درې اونیو کې د دولې عواید مرکزي کړي‪.‬‬
‫ـ نوي ېانکي نوټونه يې چاپ کړل او ېازار ته يې وړاندې کړل‪ .‬د یوې‬
‫ې سیکې خاوندان يې کړو؛ خو موږ اوس هم په مختلفو والیتونو کې په‬
‫مختلفو پردیو سیکو پیر او پلور کوو‪.‬‬
‫کال له یب څخه د افغانیو سلګون نوټ را ویوسې‪ .‬نوټ يې‬
‫خالص کړ‪ .‬په نوټ کې يې د یوه عې په تصویر سرتګې خې شوې‪ .‬په‬
‫تصویر کې يې سرتګې و نیولې‪ .‬یوه شیبه غلې وه ېیا يې سرتګې پورته کړې ويې‬
‫ویل‪:‬‬
‫څومره سپیڅلې عقیده لري! د ځینو هېوادونو په سیکه کې ېه تک شین‬
‫خریيل مخ رډې سرتګې درته نیولې وي! لیکن زموږ په سیکه کې د خدای ﷻ‬
‫کور کاري‪.‬‬
‫املاس هم په نوټ کې سرتګې ونیولېښ یوه شیبه غلی ؤ‪ .‬ناڅاپه يې‬
‫خو موږ په همغه سیکه پیر او پلور کوو‪ .‬په خپله سیکه رشمی‪،‬و!‬
‫کال نوټ ټول کړ ېیا يې کل کړښ ويې ویل‪:‬‬
‫پالره اورم!‬
‫املاس په خپلو پاتو خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫خزانه کمپیوټرایز او د خزانې له پاره يې واحد سیستم دود کړ‪.‬‬
‫ـ له ېودېجوي کمښې پرته مايل پالیيس تصویب او پلې شوه‪ .‬ېودېجه‬

‫د ېنسټیزو او عمده وسایلو په توګه ؤپیژندل شوهښ د ګمرکاتو او تعرفې سیستم‬
‫اصالح شو‪.‬‬
‫د ه شفافیې له پاره يې خلکوښ کاېینې او نړیوالو مرستندویانو ته د‬
‫راپور او حساب ورکولو میکانیزم رامنن ته کړ‪.‬‬
‫د ماليې په وزارت کې د فساد د مخنیوي په موخه يې عميل سیستمونه‬
‫وضع کړل‪.‬‬
‫ـ په اختالس او درغلیو ککړ خلک يې له دندو ګو ه او د هغه مهال‬
‫د ميل اردو د رستېرو تنخواوې يې د سمو او موثقو لیستونو تر ېراېرولو پورې‬
‫وځنهولې؛ ځکه چې په لیستونو کې ډېر خیايل رستېري لېدل کېدل‪.‬‬
‫کال د خیايل رستېرو نوم نه ؤ اوریدلیښ ځکه يې ؤپو تل‪:‬‬
‫خیايل رستېري!؟‬
‫املاس د کال پو تنه داسې ځواب کړه‪:‬‬
‫خیايل رستېري په دې معنی چې رستېري نه ويښ لیکن معاش يې‬
‫اخیستل کې‪،‬ي‪ .‬هر زور واکي لیستونه وړ وي‪.‬‬
‫کال له حیرانتیا غلې وهښ هیڅ يې ونه ویل‪.‬‬
‫املاس خپله خربه را واخیسته‪:‬‬
‫د هغه وخې د دولې له خوا د ه ماموریې د تررسه کولو په ېدل کې‬
‫تر ټولو اعلی ایوارډ او د سید ل الدین افغان افتخاري مهال ورکړل شو‪.‬‬
‫ـ په پایله کې د اسیايي هېوادونو تر منن د غوره مالیې وزیر په توګه‬
‫ؤپیژندل شو‪.‬‬
‫د ېرلین په کنفرانس کې چې د ‪ ۵۶‬هېوادونو د مالیې او ېهرنیو چارو‬
‫وزیرانو په کې ګهون درلودلوښ د ماليې د وزیر په توګه يې د افغانانو د راتلونکې‬
‫د خوندي کولو په موخه ‪ ۰‬کلن پروګرام وړاندې کړښ چې د ‪ ۵۶‬هېوادونو وزیران‬

‫ورته ګوته په غاښ پاتې ؤ‪ .‬نوموړې طرحه د یو نیستمن او ېې وزله هېواد له‬
‫لوري ترتیب شوې غوره طرحه ؤپیژندل شوه‪ .‬د نوموړي پروګرام اصيل ېنسټ‬
‫او مفکوره دوه اړخیزه ژمنتوب یعنې له یوه لورې د افغانستان دولې او نړیوالې‬
‫ټولنې ترمنن او له ېله پلوه د افغانستان دولې او افغان ولس ترمنن ژمنه تشکیلوله‪.‬‬
‫له همدې امله نړیوالې ټولنې ژمنه وکړه چې د پروګرام له مخې له افغانستان رسه‬
‫د دریو کلونو له پاره ‪۱‬ښ‪ ۱‬ېیلیونه ډالره مرسته وکړي!‬
‫لورې! دا تصویر د هغه چا تصویر دی چې د نیستۍ د ټغر ټولولو په‬
‫موخه يې ځینې پروګرامونه رامنن ته کړل چې ه ېېلګه يې د ميل پیوستون‬
‫پروګرام دی‪.‬‬
‫د ميل پیوستون پروګرام په اوریدلو رسه کال ځیر شوه او ويې ویل‪:‬‬
‫ميل پیوستون پروګرام!‬
‫هغه پروګرام چې زموږ د کيل څاه يې هم وړه کړه؟‬
‫املاس په شونهو ژېه کش کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫هو لرې! همغه ميل پیوستون یادوم‪.‬‬
‫په دې وخې کې د املاس موېایل وکړنګېده‪.‬‬
‫املاس موېایل را پورته کړ د سکرین پر مخ د درویش نوم پړکېدلو‪ .‬د‬
‫موېایل پر سکرین يې ګوته کش کړ غوږ ته يې ونیولو‪:‬‬
‫اسالم علیکم ریس صیب‪.‬‬
‫له هغه لورې هم خربې کېدلې املاس غوږ ورته نیولی ؤ‪ .‬یوه شیبه‬
‫وروسته يې وویل‪:‬‬
‫سمه ده ریس صیب وپوهېدم د خدای په امان ه وخې‪.‬‬
‫د موېایل پر سکرین يې ېیا ګوته کش کړه اړیکه غوڅه شوه‪ .‬موېایل‬
‫يې پر توشکه واچاوه‪.‬‬
‫کال اندیښنو په مخه کړې وه نو ځکه يې وپو تل‪:‬‬

‫پالره څوک ؤ او څه يې ویل؟‬
‫ریس صیب ؤ غو تل يې صبا ته د ځوانانو د ذهنیې وړوين په موخه‬
‫یوه لیکچر وړاندې کړم‪.‬‬
‫په هر صورت د ميل پیوستون خربې ته راګرځم‪:‬‬
‫دا پروګرام د افغانستان په کلیو کې د سیمه ییزو شوراګانو وړول ؤ‪.‬‬
‫همدغو شوراګانو د خپلو سیمو لومړیتوېونه ټاکلښ د پالنولو او پيل کولو‬
‫مسؤلیې يې په غاړه لرلوښ ېیا وررسه یوه اندازه مايل مرسته کېدله‪ .‬نوموړی‬
‫پروګرام په ټول هېواد کې له هرکيل رسه مخ شو‪.‬‬
‫په افغانستان کې د ميل پیوستون د ېریايل کېدلو له مخې په ډېرو نورو‬
‫هېوادونو کې دا پالن ونیول شوښ چې په خپلو سیمو کې ورته پروګرام پالن او‬
‫پلی کړي‪.‬‬
‫کال چې د پالر نازولې لور وهښ په ډېر ناز له ځایه پورته شوه طاليي‬
‫ویښتان يې دوه درې ځله یو خوا او ېل خوا وڅنهلښ رس يې پورته کړ په تصویر‬
‫کې يې سرتګې ونیولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫ډنګر و ود او دومره لوی کارونه!‬
‫کال ېیرته خپل ځای ته را وګرځېدله‪.‬‬
‫املاس هم پرته له څه ویلو په خپلو خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫د مخاېراتو وزارت رسه يې مرسته وکړه او د یوې رڼې پروسې له الرې‬
‫يې مخاېرايت رشکتونو ته د فعالیې او پانګونې واز ورکولو سپار تنې او‬
‫الر وونې وکړې‪.‬‬
‫دا کار ډېر اغیزمن ؤښ په پیل کې د موېایلونو شمېر سل زره سیټ ؤښ اوه‬
‫کاله وروسته اوه نیم میلیونو ته لوړ شو‪.‬‬
‫کال له یبه موېایل را ویوسې د موېایل په سکرین يې ګوتې وتپولې‬

‫ېیا يې وویل‪:‬‬
‫واه _ واه دا هم د ده د هڅو مثره ده؟‬
‫املاس د هو په مانا رس و وراوهښ خپلې خربې يې اوږدې کړې‪:‬‬
‫ـ د نهم ولسمرش د ټاکل کېدو وروسته يې په کاېینه کې د دندې تررسه‬
‫کولو څخه ډډه وکړه او د کاېل پوهنتون ریاسې يې غوره وېللو!‬
‫د ال شونهې وغوړیدې ويې پو تل‪:‬‬
‫دا ولې؟‬
‫د املاس تندی تریو شوښ زیاته يې کړه‪:‬‬
‫له نظام يې زړه تور ؤ په اداري فساد ککړ نظام ؤ‪ .‬د ریاسې دندې ته‬
‫يې ځکه زړه ه کړ چې نوي نسل ته د وطن پالنې مفکوره ور پیچکاري کړي‪.‬‬
‫املاس ېیا د تصویر پر لوري مخ تاو کړښ یوه شیبه غلی ؤ‪ .‬کال يې‬
‫چوپتیا ور ماته کړه ويې ویل‪:‬‬
‫پالره ولې غلی شوې؟‬
‫املاس وخندل په خندا کې يې وویل‪:‬‬
‫ل‪ ،‬ل‪ ،‬خو مې فکر ته پری‪،‬ده کنه‪.‬هاهاها‪.‬‬
‫املاس د کاېل پوهنتون د ریاسې په هکله زیاته کړه‪:‬‬
‫کله چې د کاېل پوهنتون د ریاسې دنده ور په غاړه شوهښ د پام وړ‬
‫ېدلونونه يې هم راوستل‪.‬‬
‫ه ېیلګه يې د ګه اداري سیستم غو تنه وه‪ .‬د ادارې غړيښ استادان‬
‫او شاګردان ټول راټولیدل او د ستونزو حل ېه يې موندلو‪ .‬د کاېل پوهنتون په‬
‫هکله يې لرلید داسې ؤ چې په هغه کې نارینه او ځینه محصالنې الزم مهارتونه‬
‫تر السه کړي او د خپلې دردیدلې ټولنې له پاره اغیزمن متام يش‪.‬‬
‫ـ د دولې د اغیزمنتوب له پاره يې د یو انسټیټیوټ ېنسټ کېښودښ چې‬

‫د اغیزمن حکومې کولو او شفاف سیستم په اړه له حکومتونو او د هغوی نړیواله‬
‫مرستندویانو رسه مرسته وکړي‪.‬‬
‫املاس له ځایه پورته شو د کتاېونو د املارۍ دړه يې راکش کړه‪ .‬الس‬
‫يې ور اوږد کړ له املارۍ يې یو کتاب را واخیسې‪.‬‬
‫کال هم املاس له سرتګو نه غورځولو‪.‬‬
‫املاس ېیرته په خپل ځای کښیناسې ښ ويې ویل‪:‬‬
‫له زیاتو ېوختیاو رسه يې لیکوايل هم کوله‪:‬‬
‫د “ناکامو دولتونو سمونې” په نوم يې یو کتاب چاپ او خپور شو‪ .‬په‬
‫دې وروستیو کې يې دا کتاب چې زما په الس کې دی “د عادالنه نظام الر”‬
‫په نوم په پښتو ژېه چاپ او خپور شو‪.‬‬
‫کال الس ور وغځولوښ د پالر له الس يې کتاب واخیسې‪ .‬د کتاب د‬
‫پښتۍ شا او مخ يې ولیدل ېیا يې وویل‪:‬‬
‫د دومره ېوختیاو رسه رسه يې ېیا کتاېونه هم لیکيل!‬
‫په زړه پورې ده!‬
‫املاس په پیاله کې پاتې چای په رس واړاوهښ چای يې په ستوين کې‬
‫ګوړا وکړهښ پیاله تشه شوه‪.‬‬
‫کال په الس کې کتاب نیولی ؤښ له ځایه پورته شوه په ېل الس يې‬
‫چاینک راپورته کړښ طاليي ویښتان يې پر مخ خواره واره پراته ؤ‪ .‬د پالر پياله‬
‫يې ډکه کړه‪.‬‬
‫د پیالې له منځه تودې لړې ختلېښ املاس یوه شیبه غلی ؤ‪ .‬کال ېیا‬
‫په خپل ځای کښیناستهښ په ي الس يې ويښتان ېیل کړل نیم يې یوه خوا واړول‬
‫او نیم ېله خوا سپین مخ او شنې سرتګې يې ځلیدې‪ .‬کتاب يې همغسې په الس‬
‫کې نیولی ؤ‪ .‬غو تل ئېښ چې له پالره نور څه واوريښ پالر ته يې وکتل‪:‬‬
‫ه پالره!‬
‫املاس غاړه تازه کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ څو کاله وروسته د افغانستان له لوري د ملګرو ملتونو عمومي مرشۍ‬
‫ته ونومول شوښ چې د کويف عنان ځای ناستی يشښ له ېده مرغه چې دا ځای‬
‫ېانکي مون خپل کړ‪.‬‬
‫د ېانکي مون په ېریا د کال په تندي کې ګونځې پیدا شوې‪.‬‬
‫املاس د کال په خفګان ؤپوهېدهښ نو خربه يې اوږده کړه‪:‬‬
‫لورې ‪ ۳۳‬سلنه ماتې په خپله ېریا ده!‬
‫همدارنګه د ماتې دویم نوم ېریا ېلل کې‪،‬ي‪ .‬تل هم د ېریاؤ ېاران نه‬
‫اوري‪.‬‬
‫املاس یوه شیبه غلی شوښ ېیا يې خربې پیل کړې‪:‬‬
‫ـ د یوې ځانګړې وړتیا له مخې د امریکا متحده ایاالتو د سکرانتین‬
‫پوهنتون افتخاري دوکتورا ورکړه او له دې یو کال وروسته د کاناډا د ګیف‬
‫پوهنتون هم افتخاري دوکتورا ورته ډالۍ کړه‪.‬‬
‫د دې خربې په اوریدلو رسه د کال په تندي کې ګونځې ورکې شوې‪.‬‬
‫د املاس خربه ال نه وه خالصه چې کال خپلې وروځې کش کړې او‬
‫ويي ویل‪:‬‬
‫موږ هم عجیب خلک یو!‬
‫املاس ورو وویل‪:‬‬
‫هغه څنګه لورې؟‬
‫کال په کتاب کې سرتګې ونیولې ېیا يې سرتګې پورته کړې ويې ویل‪:‬‬
‫هغه څوک چې دوه ماسټري او درې دوکتوراوې ولري او د نړۍ یوه‬

‫ېیلګه ويښ له هغه چا رسه يې په یوه تله تلوښ چې په هادي بهو کې په‬
‫پیچکاري ل‪،‬ولو ځان ته ډاکټر وايي!‬
‫املاس مسکی شو په لوړ غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫دونیا کې تول د مېړو نشته‬
‫تول د پیسو دی مسلیان خانانوینه‬
‫ېس د ګاونهیو او نورو هېوادونو د پیسو زور دی چې هر څوک ځان‬
‫نوماندوي‪ .‬دلته د تور او سپین تر منن توپیر نه کې‪،‬ي هر څوک اغلی دی! په‬
‫هر صورت خپلو خربو ته راګرځم‪:‬‬
‫په لومړۍ ځل يې په ټولټاکنو کې ځان ولسمرشیزو ټاکنو له پاره نوماند‬
‫کړ چې په پایله کې څلورم نفر اعالن شو‪.‬‬
‫د کال په مخ کې ېیا وینه وتښتیدله او د پالر په کڅوړنو سرتګو کې‬
‫يې سرتګې نیولې وې‪.‬‬
‫یوه شیبه غلې وه ېیا يې وویل‪:‬‬
‫کاش چې هغه وخې کې لومړی کس اعالن شوی وای‪ .‬نن ېه‬
‫افغانستان په یوه پرمختليل هېواد ېدل ؤ!‬
‫املاس وویل‪:‬‬
‫په هغه وخې کې مو هم مبارزه وکړهښ خو همدې پردیپالو نه منله چې‬
‫دا نن يې نه مني‪.‬‬
‫د کال په ذهن کې يوه پو تنه پیدا شوه؛ نو ځکه يې د پالر خربې‬
‫داسې غوڅې کړې‪:‬‬
‫‪ .‬ما خو تر اوسه دا خربې له هیچا نه وې اوریدلېښ همدا اوس يې‬
‫ستاسو له خولې اورم؟!‬
‫د املاس شونهې ورپیدې ويې ویل‪:‬‬

‫په هغه وخې کې مې ځکه تاسو ته دا کیسې نه کولېښ چې قانوين عمر‬
‫دې نه ؤ پوره کړی‪ .‬قانون ته ېاید په ټولو مسایلو کې درناوی ويش!‬
‫کال د اسویيل په ېدرګه وویل‪:‬‬
‫وړاندې دې تصویر راته هیڅ ارز ې نه لرلوښ خو له نن وروسته ېه زه‬
‫ددې تصویر ډېر درناوی کوم! او دې ته فکر وړې یمښ چې زه ولې دومره ناخربه‬
‫وم؟!‬
‫ولې په دې هر څه وړاندې نه پوهیدم؟!‬
‫خیر اوس هم وخې نه دی تېرښ په ذهن کې مې ډېرې پو تنې را‬
‫ګرځي یوه یوه ېه کوم‪.‬‬
‫د املاس په شونهو یوه ېېباکه خندا راغله او ه يې وخندل ېیا يې‬
‫د تصویر درناوی نه دررسه منمښ په تصویر کې د شخص درناوی ېه‬
‫کوې!‬
‫کال د ژمنې په توګه رس و وراوه‪.‬‬
‫املاس خپلې خربې وغځولې ويې ویل‪:‬‬
‫زه هم په همدې خربې فکر کوم چې موږ ولې نه پوهې‪،‬و؟‬
‫له تا ګیله نه کې‪،‬يښ ځکه چې تر اوسه دې وونځی هم نه دی ېشپړ‬
‫کړی‪.‬‬
‫لورې! ګيله له هغه چا کې‪،‬يښ چې د پوهاند علمي رتبې پورې رسیدلی‬
‫وي؛ خپلې ميل ګټې نه پېژين او پر دې رسېېره د نفاق شعارونه هم ورکوي!!‬
‫لورې ل‪ ،‬وخې را کړه؛ هر څه درته وایم او ټولې پو تنې ېه دې ځواب‬
‫يش‪.‬‬
‫کال مسکۍ شوهښ په غمبورو کې يې ژورې کندې پیدا شوې او‬

‫سرتګې يې پټې کړېښ ېیا يې خالصې کړېښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ سمه ده پالره اورم يې!‬
‫املاس ته د کال حوصلې سمه انرژي ورکړه؛ ېیا يې په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫ـ د نهم ولسمرش په دویمه دوره کې له ېهرنیو ځواکونو څخه داخيل‬
‫ځواکونو ته د مسؤلیې د لی‪،‬د دنده ور په غاړه شوه‪ .‬پرته له کوم مادي امتیازه يې‬
‫ور په غاړه شوی مسؤلیې اداء کړ‪ .‬په دې وخې کې یې د افغانستان له ‪۹۳‬‬
‫والیتونو څخه لیدنه وکړه‪ .‬په دې موخه يې له افغانانو رسه اړیکې ټینګې کړېښ‬
‫چې شونې ده په راتلونکې ولسمرشیزو ټاکنو کې ېیا خپل ېخې و ازمايي‪.‬‬
‫کال د تصویر په طرف سرتګې واړولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ زه مې په ژوند کې په لومړي ځل دا خربه اورمښ چې یو څوک پرته له‬
‫کوم مادي امتیازه دومره لوی مسؤلیې په غاړه واخيل‪ .‬په ر تیا چې د و ود په‬
‫خټه کې يې د وطن مینه اغ‪،‬ل شوې ده!‬
‫د املاس غا ونه وېریښیدلښ ويې ویل‪:‬‬
‫د وطن په مینه کې ډوب دیښ په شپه او ورځ کې ‪ ۹‬ساعته اسرتاحې‬
‫کوي‪ .‬د وطن ویجاړۍ يې له سرتګو خوب وړی! له داسې پردیپالو يې د هېواد‬
‫ژغورلو نیې کړیښ چې پالرونو او نیکونو يې پردي پاليل دي‪.‬‬
‫املاس ېیا یوه شیبه غلی شوښ رس يې و وراوهښ ېیا يې خپلې خربې پیل‬
‫کړې‪:‬‬
‫ـ پپنځه کاله وړاندې ولسمرشیزو ټولټاکنو کې يې ېیا ځلې ځان نوماند‬
‫کړ او د ټاکنیزې مبارزې رس ټکي يې‪:‬‬
‫د پراخو اصالحاتو راوستلښ د فساد ورکول او د امنیې ټینګښې ؤ‪ .‬د‬

‫ټاکنو په پایله کې یو نوماند هم (پنځوس ‪ +‬یو) رايې پوره نه کړې‪ .‬انتخاېات‬
‫دویم پړاو ته الړل‪:‬‬
‫په دویم پړاو کې يې خپل سیال ته ماته ورکړهښ خو د ډېرو ناندریو‬
‫وروسته يې د ميل وحدت په حکومې موافقه وکړهښ چې واک په کې پنځوس‬
‫پنځوس یعنې نی يي شو‪ .‬ټول ملې په غصه ؤښ ويل يې‪:‬‬
‫موږ دردیديل ملې تر ارګ ورسولوښ موږ څه وکړوښ چې د قدرت په‬
‫ګدۍ نه يش کښیناستی!‬
‫په ټولیزو رسنیو کې ېه هر چا لیکل‪:‬‬
‫زموږ د رايې دفاع نه يش کوالی‪ .‬موږ هسې پرې وغولیدلو او چا ېه‬
‫داسې لیکل‪:‬‬
‫غوڅ سړیښ پڅ کارونه‪ .‬چا ېه څه ویل او چا ېه څه‪...‬‬
‫له ېلې خوا مقاېل ټیم د وینو ېهیدلو او د کورنۍ ګړې پیلولو‬
‫ګوتڅنهنې کولې او پلویانو ېه يې ویل‪:‬‬
‫که چېرې موږ تر ارګ ونه رسیدلوښ نو حت ً ېه غرونو ته وخیژو!‬
‫ملې په لومړي ځل د تورښ شنه او نارنجي حرکتونو نوي اصطالحات‬
‫واوریدل‪.‬‬
‫دې ګټونکي نوماند نه غو تل چې‪:‬‬
‫ـ دا ځوریدلی ملې دې ېیا وځوری‪،‬يښ د هغو ځوانانو وینې دې توی‬
‫يشښ چې پالرونه يې د همدې کورنیو ګړو قرېاين شوي او میندو يې کلونه‬
‫کلونه کونهې ژون کړی‪ .‬په کور کې ېه يې هګۍ وش کړې او خپل یتیم زوی‬
‫ته ېه يې غوټه کړېښ چې په ېازار کې يې وپلوري او د یو وخې وچه ډوډۍ‬
‫ومومي‪.‬‬
‫د املاس له سرتګو او کې روانې شوې‪ .‬سلګیو واخیسې‪ .‬کال هم‬

‫ژړل‪ .‬لور او پالر د خپل هېواد د کونهو په حالې ه وژړلښ ځکه چې د دې‬
‫هېواد ېل نوم د کونهو هېواد دی!‬
‫یوه شیبه وروسته املاس او کې پاکې کړې‪ .‬په ژړغوين غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫همدارنګه نه يې غو تل چې‪:‬‬
‫ـ د انسان په رس کې دې ېیا میخونه ټک وهل يش!‬
‫ـ نه يې غو تل چې د ځو سینې پرې يش!‬
‫ـ نه يې غو تل چې یو انسان دې له ېل انسان سپی وړ کړي او خپل‬
‫هېواد وال دې پرې وداړي!‬
‫ـ نه يې غو تل چې د افغانانو په حالې دې تاریخي فلمونه وړ يش‬
‫لکه د “یوې شپې ناوې” فلم!‬
‫ـ نه يې غو تل چې افغانان دې ېیا ګاونهیو هېوادونو ته مها ر يش! او‬
‫هلته د خوسا مها ر په نوم یاد يش!‬
‫ـ نه يې غو تل چې د تاریخ تېرې ترخې تجرېې دې ېیا تکرار يش!‬
‫نو ځکه يې له خپل سیال ټیم رسه ګټلی قدرت و ویشلو او د هېواد‬
‫لسم ولسمرش شو!!‬
‫ه مې په یاد دي چې په یوه وینا کې يې وویل‪:‬‬
‫ـ نه غواړم چې د خلکو په وینو تر ارګه ورسی‪،‬م!‬
‫خو مقاېل ټیم په هر قیمې تر ارګه رسیدل غو تل‪.‬‬
‫کله چې ملې يې خربې واوریدلېښ نو خلک وپوهیدلښ چې تر ټولو‬
‫غوره ټاکنه يې کړې ده او پر خپله ټاکنه ېه هیڅ وخې پښې نه نه يش‪.‬‬
‫کال السونه ؤم‪،‬ل په لوی ارمان يې وویل‪:‬‬
‫کاش! چې په هغه ټولټاکنو کې ما هم خپل قانوين عمر پوره کړی وایښ‬

‫چې له لسم ولسمرش څخه مې مالتړ کړی وایښ اوس ېه زه هم له دې ویاړه‬
‫ېرخمنه ومښ پر خپله ټاکنه ېه مې ویاړ کولو او په زغرده ېه مې ویل‪:‬‬
‫زما ټاکنه یو رو انه راتلونکی!‬
‫املاس رس و وراوهښ ويې ویل‪:‬‬
‫اوس خو دې عمر پوره کړی دی‪ .‬که غواړې په راتلونکو ټول ټاکنو‬
‫کې ترې مالتړ وکړه! هغه هم په شعوري ډول نه په پټو سرتګو!‬
‫کال په ېیړه وویل‪:‬‬
‫په راتلونکو ټول ټاکنو کې ېیا نوماند کی‪،‬ي؟‬
‫املاس السونه وغځولښ د و ود شخي يې و ایستلهښ یوه شېبه غلی ؤ ېیا‬
‫هو لورې! په دې دوره کې يې ځینې کارونه نیمګړي پاتې دي‪ .‬څوک‬
‫يې کارته نه پري‪،‬دي‪ .‬غواړي خپل نیمګړي کارونه په دویمه دوره کې ېشپړ‬
‫کړي‪.‬‬
‫د کال په مخ کې ېیا سوروالی پیدا شو‪ .‬سرتګې يې وځلیدېښ له‬
‫خو ۍ يې ژېه هم ېنده ېنده کېدله‪ .‬په نیمه ژېه يې وویل‪:‬‬
‫واه ـ واه! زه څومره نیکمرغه یمښ د داسې اتل مالتړ کوالی شمښ چې‬
‫السونه يې د ملې په وینو نه دي ککړ! او تل ېه په خپل مالتړ ویاړ کومښ نه رشم!‬
‫املاس ېیا په تصویر کې سرتګې ونیولې‪ .‬یوه شیبه غلی ؤښ ېیا يې کال‬
‫ته مخ ور واړولوښ ويې ویل‪:‬‬
‫کال ېچۍ غواړم دا خربې هر افغان انسان ته وکړم‪.‬‬
‫کال هم پرته له ځنهه د پالر خربه داسې غربګه کړه‪:‬‬
‫پالره!‬
‫ـ ډېرې ې خربې دي‪ .‬په دې خربو ېاید هر افغان انسان ؤپوهی‪،‬ي‪.‬‬
‫املاس ېیا خربو ته خوله وړه کړه‪ .‬خپلې خربې يې وغځولې‪:‬‬

‫زموږ په تاریخ کې د قدرت لی‪،‬د په یوه خونړۍ ګړه او تی دی‪ .‬ارګ‬
‫یا مرګ شعارونه ورکوو‪ .‬له یو ېل سرتګې وېاسو؛ لیکن دا ځل لسم ولسمرش په‬
‫داسې یو مهارت تر ارګ ورسیدهښ چې یو څاڅکی وینه هم په کې تویه نه شوه‪.‬‬
‫دا هغه څه دي چې زموږ په تاریخ کې ساری نه لري! نو لسم ولسمرش تاریخ‬
‫ته ېدلون ورکړ او ټولو نړیوالو ته یې د قدرت ترالسه کولو هرن په ډاګه کړ!‬
‫کال ېیا حوصله وېایلله له خولې يې ووتل‪:‬‬
‫ـ که لسم ولسمرش ته د “تاریخ ېدلوونکی ولسمرش” لقب ورکړل يشښ‬
‫نو څه کې‪،‬ي؟‬
‫املاس په شونهو ژېه کش کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫ـ هغه متل دې رایاد کړښ چې زه دې پوزه غوڅوم او ته چارګل غواړې!‬
‫هاهاها‬
‫دا پرديپال يې په قدرت کې نه يش زغملی او تاسو د تاریخ ېدلوونکي‬
‫لقب مته ترې کوئ! زه همدا غواړم چې د نوي نسل غوږونه خالص کړمښ ځکه‬
‫چې همدومره پردیپالنه ېسنه کويښ چې خپل هېواد مو خچ پچ کړو او نور‬
‫هېوادونه مو اېاد کړل‪ .‬نور يې نه شو زغملی‪ .‬نور ېاید دوسې او د من وپېژنو‪.‬‬
‫املاس د چای پیاله پورته کړهښ چای ه سوړ شوی ؤښ ټول يې په رس‬
‫واړاوه‪.‬‬
‫کال له ځایه پورته شوه چاینک ته يې الس ور وغځولو په مخ يې ېیا‬
‫ویښتان را خواره شول چاینک يې را پورته کړښ ویښتان يې وڅنهلښ سرتګې يې‬
‫وځلیدېښ خو املاس په خپله پیاله الس کېښودښ نه يې غو تل چې نور چای‬
‫وڅښي‪.‬‬
‫کال چاینک په خپل ځای کېښودښ په خپله پیاله يې سرتګې خې‬

‫شوېښ د پیالې د نننۍ غاړې ژېړه توه نیولې وهښ چای په کې خپل رنګ ېدل کړی‬
‫ؤ‪.‬‬
‫املاس غلی ؤښ کال د چای پیالې ټولې کړېښ پتنوس يې تر پخلنځي‬
‫ورساوهښ په ېیړه راغله‪.‬‬
‫املاس له ځایه پورته شوی ؤ او د کال پر ځای يې له تصویر رسه‬
‫خربې پیل کړې وي‪:‬‬
‫ـ کاش چې خپل عمر مې درکوالی شوای!‬
‫اراده دې فوالدي ده خو عمر دې هم فوالدي شه!‬
‫افسوس چې ما د خپل و ود غړي در کوالی شوایښ چې ستا‬
‫کمزوری او ډنګر و ود مې غښتلی کړی وای!!‬
‫کاش چې ما دا هر څه کوالی شوای!!!‬
‫خو یو څه کوالی شم! هغه دا چې‪:‬‬
‫ـ ټول ځوانان را ويښ کړم‪.‬‬
‫ستا وطن پالنه ورته و یم‪.‬‬
‫ستامیړانه او همې ورته څرګند کړم‪.‬‬
‫او ستا له پوهې يې خرب کړم‪.‬‬
‫که هغه زما د رس په ېیه هم وي!!‬
‫املاس را وګرځیدښ په خپل ځای کې يې ډډه ؤ وهلهښ په سرتګو کې يې‬
‫مظلومو او کو د همې ځال کوله!!‬
‫د کال په رسو غمبورو هم مړې مړې او کې روانې وې او د پالر تر‬
‫څنګ کښیناستله‪.‬‬
‫املاس خربو ته خوله وړه کړه‪:‬‬
‫ـ لسم ولسمرش ته په داسې رشایطو کې مرشتوب ورغاړې شوښ چې د‬

‫نهم ولسمرش په کاري میز دوه دوسیې ایښې وې او د لسم ولسمرش د راتلو په‬
‫مته وې‪.‬‬
‫کال د دوو دوسیو په اوریدلو حیرانه غوندې شوه‪ .‬ژر يې وویل‪:‬‬
‫د څه يش دوسيې!؟‬
‫املاس خربه را لنهه کړه‪:‬‬
‫نهم ولسمرش لویه عنعنوي رګه را وغو تلهښ چې سرتاتیژیک تړون‬
‫السلیک کړي او که نه؟‬
‫لويې عنعنوي رګې پریکړه وکړه چې‪:‬‬
‫دا تړون دې السلیک يشښ خو نهم ولسمرش په یوه موزه کې دوه پښې‬
‫ځایولې او تر اخیره يې هغه تړون السلیک نه کړ‪ .‬لسم ولسمرش ته يې په مته‬
‫کړی ؤ‪.‬‬
‫کال ېیا ؤپو تل‪:‬‬
‫له دې څخه د نهم ولسمرش موخه څه وه؟‬
‫املاس سرتګې راپورته کړې ويې وویل‪:‬‬
‫ېل ئې څه موخه وهښ خو غو تل يې چې لسم ولسمرش دې د افغانانو‬
‫په وړاندې په دې تور تورن کړيښ چې له یو کفري هېواد رسه يې تړون السلیک‬
‫کړ او د د من ژرندې ته يې اوېه زیاتولېښ چې د من د عامو او نالوستو‬
‫هېوادوالو په ذهن کې دا زهر وشینديښ چې لسم ولسمرش د واک په لومړۍ ورځ‬
‫له یو کفري هېواد رسه د دوستۍ الس یو کړ!‬
‫کال نهم ولسمرش سم نه و درک کړیښ نو ځکه يې وپو تل‪:‬‬
‫پالره! نهم ولسمرش او دومره ېد نیې؟‬
‫املاس را لنهه کړه‪:‬‬
‫هو لورې!‬
‫خپلو خربو ته راګرځم‪:‬‬
‫دویم دا چې د پغ ن د پیښې عاملینو د اعدام حکم يې ځکه ورته په‬
‫مته کړی ؤ چېښ لسم ولسمرش د قدرت پیل په داسې یوه کړنه وکړيښ چې ملې‬
‫يې وحشې ېويل!! او له لسم ولسمرش څخه يې کرکه پیدا يش‪.‬‬
‫خو لسم ولسمرش په دواړو کاغذونو د قلم تېره څوکه کېښودله او د اتل‬
‫په څېر يې دواړه السلیک کړل‪.‬‬
‫د هرې ورځې په تېرېدو رسه يې لويې لويې الس ته راوړنې درلودلې‬
‫چې ملې ېه يې هیڅ مته نه لرله‪ .‬تر ټولو ه پریکړه يې دا وه چې‪:‬‬
‫ـ د نهم ولسمرش پر کاېینې یې ېاور نه لرلوښ ځکه يې په خپله کاېینه کې‬
‫هیڅ ارز ې ور نه کړ‪ .‬د نهم ولسمرش د کاېینې غړو په همغه ورځ په سپکو‬
‫سپورو پیل وکړښ هغه دې اوس يې هم کوي!!‬
‫د کال په تندي کې ګونځې پیدا شوې په حیرانتیا يې وپو تل‪:‬‬
‫دا خلک ولې داسې کوي؟‬
‫املاس غاړه تازه کړه ويې ويل‪:‬‬
‫واه زما لیونۍ لورې! له قدرت يې الس وختلو!‬
‫املاس ېیا مسکی شوښ په خپلو خربو يې پیل وکړ‪:‬‬
‫لورې اوس ېه يې په الس ته راوړنو خربې وکړوښ ستا پو تنې ېه هم‬
‫ځواب يشښ خو که لومړی يې له اقتصادي ېرخې پیل کړو ه ېه نه وي؟‬
‫کال سرتګې پټې کړې ېیا يې وغړولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫سمه ده پالره‪.‬‬
‫املاس خپلې خربې پیل کړې‪:‬‬
‫لسم ولسمرش د واک په لومړیو وختونو کې وویل‪:‬‬
‫زه ېه افغانستان په اقتصادي څلور الرې ېدلوم!‬
‫دا واقیعې دی چې افغانستان يې په اقتصادي څلور الرې ېدل کړ‪.‬‬

‫کال د څلور الرې په اوریدلو رسه ل‪،‬ه حیرانه شوهښ ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره!‬
‫هغه څنګه؟‬
‫املاس د الس ګوتې د رس په ویښتانو تېرې کړې ېیا يې وویل‪:‬‬
‫هغه داسې چې‪:‬‬
‫له ډېرې مودې وروسته په کاېل کې د ریکا شپ‪،‬مه غونهه وړه شوهښ‬
‫چې تقریباً د ‪ ۰۷‬هېوادونو او نړیوالو سازمانونو استازو په کې ګهون درلود‪ .‬د‬
‫چنيښ قرغزستانښ تا کستانښ افغانستان او ایران هېوادونو ترمنن پنځه اړخیزې‬
‫ریل پټلۍ او د تا کستانښ افغانستان او ترکمنستان هېوادونو ترمنن د درې‬
‫اړخیزې د ریل پټلۍ او د ال وردو الرې ېاندې خربې اترې وشوې‪.‬‬
‫په دې ناسته کې ټولو ګهونوالو په اقتصادي ېرخه کې له افغانستان‬
‫څخه د مالتړ غ‪ ،‬اوچې کړ‪.‬‬
‫د کال په مخ کې ېیا د خو ۍ نښې را ېر سیره شوېښ په خو ۍ يې‬
‫یعنې اقتصادي مالتړ مو هم تر السه کړ؟‬
‫املاس خربه ورغربګه کړه‪:‬‬
‫ېیا يې خربې پیل کړې‪:‬‬
‫دوه کاله وروسته د عشق آېاد په ار کې چې د ترکمنستان هېواد‬
‫پالزمینه دهښ د ریکا اومه ناسته وشوهښ چې په دې ناسته کې د ‪ ۵۱‬هېوادونو او‬
‫نړیوالو سازمانونو استازو د لسم ولسمرش د حکومې له کارونو مالتړ وکړ‪.‬‬
‫کال د خربې په منن کې ولويده‪:‬‬
‫موږ هم ېل ډول خلک یو ټوله نړۍ يې له کارونو مالتړ کوي لیکن‬

‫موږ ته د منلو وړ نه دی!‬
‫املاس پرته له ځنهه خپلې پاتې خربې را واخیستې‪:‬‬
‫ـ همدارنګه په دې ناسته کې د افغانستان او ترکمنستان هېوادونو تر‬
‫منن د ال وردو د الرې هوکړه لیک او شپ‪ ،‬نورو سوداګریزو پروژو هوکړه‬
‫لیکونه السلیک شول‪.‬‬
‫په دې ناستو کې د ‪ 𝐶𝐴𝑆𝐴0666‬پروژه چې د ختیځې او منځنۍ‬
‫اسیا څخه نويب اسیا ته د انرژۍ د لی‪،‬د پروژه ده‪ .‬په رسمي توګه عملیايت‬
‫مرحله يې د تا کستان په هېواد کې پیل شوه‪.‬‬
‫نړیوال ېانکښ امریکا متحده ایاالتوښ انګلستانښ د اروپايي پانګونې‬
‫ېانک او اسالمي انکشايف ېانک ژمنه وکړهښ چې د دې پروژې ‪۸۰‬ښ‪ ۸‬میلیارده‬
‫ډالره مايل خالء ېه ډکه کړي‪.‬‬
‫کال ېیا پو تنې ته ځان وړ کړښ ويې پو تل‪:‬‬
‫افغانستان ته ېه د دې پروژې څومره ګټه ورسی‪،‬ي؟‬
‫املاس پرته له ځنهه خپلې خربې وغځولې‪:‬‬
‫افغانستان ته ېه له دې پروژې څخه هر کال له ‪ ۳۶‬څخه تر ‪ ۶۷‬میلیونه‬
‫ډالرو پورې حق العبور ورکول کې‪،‬ي همدارنګه ‪ ۹۷۷‬میګا واټه ېریښنا څخه ېه‬
‫ېرخمن يش‪.‬‬
‫آیا ‪ ۶۷‬میلیونه ډالره او ‪ ۹۷۷‬میګاواټ ېریښنا ېه مو په اقتصادي حالې‬
‫اغیزه ونه کړي؟‬
‫کال خپلې شنې سرتګې د پالر خولې ته نیولې وې یوه شیبه غلې وه‬
‫ېیا يې وویل‪:‬‬
‫ولې نه هغه متل دی چې له څاڅکي څاڅکي سیند وړی‪،‬ي‪.‬‬
‫املاس خپلو خربو ته ېیا ادامه ورکړه‪:‬‬
‫د ټاپي )𝐼𝑃𝐴𝑇( نل لیکه چې مجموعي ‪ ۸۱۸۳‬کیلومرته اوږدوالی‬

‫لري‪ .‬له ترکمنستانه پیل د افغانستان د هراتښ فراهښ نیمروز او سپین ېولدک له‬
‫سیمو تېری‪،‬يښ د پاکستان خاورې ته داخلی‪،‬ي او ېیا تر هندوستانه رسې‪،‬ي‪ .‬له‬
‫دې پروژې ېه هم زموږ هېواد ته هر کال ‪ ۳۷۷‬میلیونه امریکایي ډالر حق العبور‬
‫راکول کې‪،‬ي‪.‬‬
‫آیا دا د اقتصاد وړول نه دي؟‬
‫آیا دا الس ته راوړنه نه ده؟‬
‫کال ېیا په تصویر کې سرتګې ونیولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫ر تیا چې لسم ولسمرش په ېنسټیزو کارونو ېوخې دی!‬
‫املاس پرته له دې چې څه ووايي خپلې خربې اوږدې کړې‪:‬‬
‫د ‪ 𝑇𝐴𝑃 066‬پروژه چې له ترکمنستان څخه 𝑊𝑀 ‪ 0666‬ېریښنا‬
‫راځي موږ ته ېه هر کال ‪ ۸۷۷‬میلیونه امریکايي ډالر حق العبور را کوي‪.‬‬
‫آیا په دې ېه مو ېودیجه غني نه يش؟‬
‫کال د پالر خربه ېدرګه کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫ولې نهښ اوس مو ېودیجه په خپلو عوایدو وړی‪،‬ي!‬
‫املاس د ټوټاپ پروژې خربه را واخیستله‪:‬‬
‫د ټوټاپ )𝑃𝐴𝑇𝑈𝑇( پروژه د ترکمنستانښ ازېکستانښ تا کستانښ‬
‫افغانستان او پاکستان هېوادونو ترمنن ګهه پروژه ده‪ .‬دا هغه پروژه ده چې ‪۶۷۷‬‬
‫کیلو واټ ېریښنا مزي ېه ترکمنستان د افغانستان له خاورې د پاکستان هېواد ته‬
‫وغځوي‪ .‬له ترکمنستان څخه لومړی 𝑊𝑀 ‪ 066‬او ېیا وروسته 𝑊𝑀 ‪0666‬‬
‫ېريښنا راځي‪.‬‬
‫د مس عینک او د آمو سیند د نفتو او ګاز د پروژو تړونونه السلیک‬
‫شول‪.‬‬
‫آیا د داسې پروژو تطبیق ېه مو د نورو هېوادونو له مرستو خالص نه‬

‫کړي؟‬
‫د کال شونهې وخوځېدې ويي ویل‪:‬‬
‫پالره نهم ولسمرش خو له نورو هېوادونو پیسې په سوال راوړېښ خو‬
‫لسم ولسمرش ېیا له نورو هېوادونو خپل حق په لوړ رس غواړي‪.‬‬
‫املاس مسکی شو پرته له کوم ځنه يې وویل‪:‬‬
‫هو لورې لسم ولسمرش دا په زېاد ورسولهښ چې افغانان که هر څومره‬
‫ېې وزله هم ويښ د چا احسان پر ځان نه ېاروي‪.‬‬
‫لسم ولسمرش خپل افغاين غرور او همې ټولې نړۍ ته څرګند کړ‪ .‬خو‬
‫په هر صورت خپلو خربو ته راګرځم‪:‬‬
‫له دې وړاندې موږ د هند هېواد رسه په دې کچه سوداګري نه لرله لکه‬
‫دا نن يې چې لرو! د ېیلګې په توګه د چاېهار له ېندره مو وړاندې سوداګري‬
‫درلودله؟‬
‫نه!‬
‫اوس هغه ده د چاېهار د ېندر له الرې موږ د هند هېواد رسه خپله‬
‫سوداګري پیل کړه!‬
‫د حیراتان ېندر له الرې د مرکزي اسیايي هېوادونو رسه ونښلیدلوښ چې‬
‫اسانه کار نه ؤ! که اسان کار وایښ نو نهم ولسمرش ېه کړی ؤ کنه!‬
‫املاس ېیا یو متل را واخیسې‪:‬‬
‫ړوند له خدایه څه غواړي؟ دوه سرتګې!‬
‫موږ هم خپل اقتصاد پیاوړی غواړو هر کله مو چې اقتصاد پیاوړی شو‬
‫ېیا هر څه سمی‪،‬ي‪.‬‬
‫ېیا يې خربو ته خوله وړه کړه‪:‬‬
‫د فاریاب او هرات والیتونو د تورغونهۍد آقینې ېندرونو څخه پیلی‪،‬ي‬

‫او ېیا د ترکمنستان له الرې له کسپین ېحیرې او ګور ستانښ ازرېایجان او ترکيې‬
‫له الرې اروپا ته رسې‪،‬ي‪ .‬په دې الره کې سړکښ پټلۍ او د سمندري لې‪،‬د رالې‪،‬د‬
‫وسایل شامل دي‪.‬‬
‫د کال شونهې ورپیدې په مړه لهجه يې وویل‪:‬‬
‫دا خو له ډېرو هېوادونو رسه ونښلېدو‪.‬‬
‫املاس رس و وراوه پاتې خربې يې را واخیستې‪:‬‬
‫د هوايي دهلیزونو نوم مو نه ؤ اوریدلیښ اوس د هندښ اروپاښ سعوديښ‬
‫چینښ قزاقستانښ اندونیزیا او نورو هېوادونو رسه د هوايي دهلیزونو له الرې‬
‫سواداګري کووښ په دې ېرخه کې ‪ ۹‬میلیونه ډالره لګښې وشوښ په داسې حال‬
‫کې چې د ‪ ۸۷۷‬میلیونه ډالرو توکي صادر شوي ديښ یوازې د چین هېواد ته‬
‫‪ ۸۷۷۷‬ټنه لغوزي د هوايي دهلیزونو له الرې صادر شوي دي!‬
‫املاس په خورا خواشینۍ رسه وویل‪:‬‬
‫مال زما خیال د تا!‬
‫ل‪ ،‬غلی غوندې شو ېیا يې خربو ته خوله وړه کړه ويې ویل‪:‬‬
‫پخوا ېه زموږ لغوزي لومړی پاکستان هېواد ته په نیمه ېیه صادریدلښ‬
‫ېیا ېه پاکستان په خپل نوم نورو هېوادونو ته صادرول‪.‬‬
‫املاس وخندلښ یوه شیبه غلی ؤ ناڅاپه يې وویل‪:‬‬
‫عجب ولسمرش دی! د هېواد فضا يې هم کنټرول کړه‪.‬‬
‫کال له حیرانتیا غلې وه‪.‬‬
‫املاس زیاته کړه‪:‬‬
‫مه حیرانی‪،‬ه د رادار سیستم یادوم‪ .‬د رادار نوي سیسټم له فعالېدلو رسه‬
‫موږ په دې وتوانیدلو چې زموږ خاورې پورې اړونده فضا څخه تېرېدونکو‬
‫الوتکو څخه د ‪ ۹۷۷‬امریکايي ډالرو پر ځای ‪ ۰۷۷‬امریکايي ډالر فیس واخلو!‬
‫کال ېیا وروځې کش کړې او له خولې يې ووتل‪:‬‬
‫دا لسم ولسمرش خو ډېر عجیب استعداد لري! له هر پلوه يې عواید را‬
‫زیات کړل‪.‬‬
‫املاس خربه په سوړ اسویيل ېدرګه کړه‪:‬‬
‫کاش چې موږ کار ته پرېښودلی وای! هر څوک په هر موقف کې له‬
‫هر ادرس شکایې کويښ شکایې د یو دود ېڼه خپله کړې ده‪ .‬کله چې په کور‬
‫کې له میرمنې څخه ډوډۍ هم وسوزی‪،‬ي؛ نو خاوند يې له لسم ولسمرش شکایې‬
‫کوي‪ .‬په همدې موخه زه خپل ځوانان د لسم ولسمرش له کارونو خربوم‪.‬‬
‫اوس ېه را وګرځو د پانګونې ېرخې ته‪:‬‬
‫پخوا ېه افغان ميل سوداګرو له هېواده د ېاندې پانګونه کولهښ خو اوس‬
‫مو ميل سوداګرو دې ته زړه ه کړیښ چې په هېواد کې د ننه پانګونه وکړيښ‬
‫چې د هېوادوالو اړتیاوې پوره کړيښ ې ېیلګې يې لکه‪:‬‬
‫ـ د خان سټیل او میهن سټیل د اوسپنې د ویلې کېدلو فاېریکې‪ .‬په دې‬
‫ېرخه کې ‪ ۳۷۷‬میلیونه امریکايي ډالره پانګونه شوې او ‪ ۸۱‬زره تنو کارګرانو ته د‬
‫کار کولو زمينه مساعده شوې ده‪ .‬دې دوو فاېریکو د اوسپنې په ېرخه کې زموږ‬
‫د هېواد ‪ ۰۷‬سلنه اړتیاوې پوره کړې دي‪.‬‬
‫کال ته هغه وخې ور یاد شوښ چې پالر يې د کور وړولو له پاره‬
‫روسی سیخ اخیستی ؤ‪ .‬سرتګې يې پورته چې ته ونیوېښ ويې ویل‪:‬‬
‫فکر کوم په دې چې کې مو روسی سیخ کارولی وي‪ .‬کاش چې په‬
‫هغه وخې کې دا فاېریکې وای!‬
‫املاس هم سرتګې په چې کې ونیولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫ېس له دې نه وروسته موږ د ېل هېواد سیخ ته اړتیا نه لروښ خان سټیل‬

‫او میهن سټیل مو اړتیاوې پوره کوالی يش‪.‬‬
‫املاس خربې پسې اوږدې کړې‪:‬‬
‫د الکوزي د غیر الکويل مرشوېاتو فاېریکه هم پرانیستل شوه او د‬
‫لغوزیو د پروسس او ېسته ېندۍ له پاره د “ېزرګ افشان” په نوم یوې کارخونې‬
‫په کار پیل وکړ‪.‬‬
‫دا ځل د کال په تندي کې ګونځې ورکې وېښ په ورین تندي يې‬
‫واه ـ واه وړاندې ېه مو له پاکستاين او ایراين مرشوېاتو ګټه اخیستله‪.‬‬
‫څومره خوند ېه وکړيښ چې د مرشوېاتو په ېوتلونو مو د ګران هېواد افغانستان‬
‫نوم لیکل شوی وي!!‬
‫املاس پرته له څه ویلو پاتې خربه را واخیسته‪:‬‬
‫د همدې کارونو له مخې مو تېر کال د نړیوال ېانک د سوداګري‬
‫اصالحاتو په نوملړ کې لومړی مقام خپل کړ!‬
‫په هغه صورت کې چې افغانستان د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر مهال‬
‫د نړۍ په سطحه د اداري فساد په نوملړ کې لومړی مقام درلود‪ .‬کال له خو ۍ‬
‫تکه رسه شوه ويې ویل‪:‬‬
‫په خدای چې له لوی خجالته يې را ایستيل یو!!‬
‫املاس هم د کال خربه تائید کړهښ ويې ويل‪:‬‬
‫هو لورې! لویه ېدنامي وه!‬
‫املاس خربې پسې اوږدې کړې‪:‬‬
‫د صادراتو سرتاتیژي يې وړه کړه د ګاونهیو هېوادونو له اقتصادي‬
‫انحصاره وژغورل شوو‪.‬‬
‫څلور کاله وړاندې مو صادرات ‪ ۶۸۱‬میلیونه ډالره ؤ‪ .‬چې س‪ ،‬کال ‪۱۱۹‬‬

‫میلیونه ډالرو ته ورسیدل‪.‬‬
‫کال ېیا خو ي و وده ويې ویل‪:‬‬
‫واه ـ واه ‪ ۹۰۸‬میلیونه توپیر!‬
‫املاس مسک شوښ زیاته يې کړه‪:‬‬
‫لوی توپیر دیښ صادراتو مو ‪ ۹۰۸‬میلیونه زیاتوالی وکړو!‬
‫املاس یوه شیبه غلی ؤ ېیا يې خربې پيل کړې‪:‬‬
‫د تولیداتو د قاچاق مخه ونیول شوهښ اوس مو د هېواد غالۍښ زغفرانښ‬
‫لغوزي او میوې په خپل نوم صادیری‪،‬ي‪.‬‬
‫همدارنګه څلور کاله وړاندې مو داخيل عواید ‪ ۸۱۸‬میلیونه ډالره ؤښ‬
‫چې س‪ ،‬کال ‪ ۸۱۳‬میلیونه ډالرو ته لوړ شول‪.‬‬
‫د کال خوله د ډېرې حیرانتیا له امله خالصه پاتې شوه او د املاس‬
‫خربې يې غوڅې کړې‪:‬‬
‫په اقتصادي ېرخه کې مو لوی ېدلون کړی! ‪ ۵۱‬میلیونه مو داخيل‬
‫عوایدو زیاتوالی کړی دی!‬
‫املاس یو سوړ اسویلی و یوسې ېیا يې السونه ؤم‪،‬ل او ويې ویل‪:‬‬
‫اخ زموږ ګاونهیو هېوادونو! زموږ په اوېو مو څه مزې وکړېښ اوېه زموږ‬
‫وي او ژرندې ستاسې پرې ګرځيدلې!‬
‫کال ځان پو تنې ته وړ کړښ ويې ویل‪:‬‬
‫په دې خربه خو سمه ونه پوهیدمل؟‬
‫املاس یوه شېبه غلی شو ېیا يې وویل‪:‬‬
‫داسې وایم چې لسم ولسمرش زموږ اوېه دارنګه مدیریې کړېښ چې په‬
‫دې وروستیو څلورو کلونو کې يې د اوېو ویش په موخه په سلګونه نوي‬
‫کانالونهښ رسېندونهښ د اوېو ذخیرو شبکېښ پلونه او استنادي دیوالونه وړ کړل!‬
‫د افغانستان په ‪ ۹۳‬والیتونو کې د رسېندونو او د اوېو د کانالونو ‪۶۹۰‬‬

‫پروژې منظورې شوېښ چې ‪ ۵۵۷‬زره کسان ېه ترې ېرخمن يش! او د ‪ ۸۱۱‬زره‬
‫هکټاره ځمکې د خړوېولو وړتیا لري!‬
‫کال وویل‪:‬‬
‫هی هی! په شته اوېو کې مو لويې لويې د تې شنهې پرتې وې!‬
‫املاس ېیا د اوېو خربه را واخیسته‪:‬‬
‫په ‪ ۹۳‬والیاتو کې د اوېو نویو شبکو رسوې تر کار الندې دهښ چې‬
‫راتلونکې کال تر پایه ېه ېشپړ او ګټې اخیستنې ته وړاندې يش او ‪ ۶۷۷‬زره کسان‬
‫ېه ترې ګټه واخيل!‬
‫املاس په چټکۍ رسه وویل‪:‬‬
‫لورې یوې پسې ېله رایادی‪،‬ي‪.‬‬
‫په ش ل کې د خوشتیپي په نوم د هېواد په سطحه تر ټولو لوی کانال‬
‫پروژه السلیک شوهښ چې ‪ ۶۷۷‬زره هکټاره ځمکې خړوېولو وړتیا ېه ولري!‬
‫ـ دوه کاله وړاندې د هرات د سل ېند ېشپړ او ګټې اخیستنې ته وړاندې‬
‫شوښ چې هراتیانو په هغه شپه د خو ۍ له السه خوب نه کاوهښ په سرتګو کې يې‬
‫او کو شنه ځال کوله!‬
‫کال ته د هراتیانو خو ۍ خوند ورکړښ ويې ویل‪:‬‬
‫ځکه خو په هېوادوالو ګران هم دیښ ېیا يې په لوړ غ‪ ،‬وویل‪:‬‬
‫لسم ولسمرش د زړونو ولسمرش!‬
‫املاس د نورو ېندونو په هکله خربې پیل کړې‪:‬‬
‫د دایکندي د سوختک ېند ېشپړ او خلک يې ېریښنا ته کښیناستل!‬
‫د ېدخشان د شوراېکښ د کونړ د ماڼوګيښ د کاېل د شاه عروسښ د‬

‫هرات د پاشدان او نیمروز د ک ل خان ېندونو ېاندې کار روان دی او ډېر ژر ېه‬
‫ېشپړ او ګټې اخیستنې ته وړاندې يش!‬
‫همدارنګه د ننګرهار د کامې ېندښ د لغ ن د ګمبیري ېندښ د فاریاب د‬
‫دهنه دره ېندښ د فراه ېخش اېاد ېندښ د ېلخ تنګي شادیان ېند او د سمنګان د آب‬
‫کیيل ېند تر ډیزاین الندې ديښ چې ډېر ژر ېه ډیزاین يش!‬
‫د پکتیا د مچلغو ېندښ د هلمند د کجکي ېندښ د فاریاب د املار ېندښ د‬
‫رسی پل د شورا ېندښ د سمنګان د شاه عبدهللا ېند او د کندوز د خان اېاد ېند تر‬
‫رسوې الندې دي!‬
‫د کاېل د شاه توت ېند او د ېغالن ېند تر مطالعې الندې دي!‬
‫کال ېیا خوله خالصه کړهښ ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره! نو دا نهم ولسمرش کوم ېندونه وړ کړي؟‬
‫املاس په غلې او نرمه ژېه وویل‪:‬‬
‫هیڅ!‬
‫ېیا يې خربې وغځولې‪:‬‬
‫نهم ولسمرش ېه هر وخې له رسنیو دا خربه کوله چې خار یان د‬
‫ېنسټیزو کارونو رسه مینه نه لريښ هر څومره چې د ېندونو په وړولو ټینګار وکړم‬
‫نه يې مني‪ .‬دا خربه مې څو ځله د نهم ولسمرش له خولې اوریدلې ده!‬
‫د املاس په شونهو خندا راغلهښ له خندا وروسته يې وویل‪:‬‬
‫لسم ولسمرش یو لیرت اوېه راته په یو لیرت نفتو ېدلې کړېښ نو ځکه له‬
‫ګاونهیو هېوادونو رسه د اوېو د کمښې اندیښنه پیدا شوه!!‬
‫کال ناڅاپه وویل‪:‬‬
‫اوس ؤ پوهیدم چې ولې د ګاونهیو هېوادونو مزدوران د لسم ولسمرش‬

‫د تخریب په موخه ځینې لنه تبلیغايت فیلمونه وړوي او ځینې ېیا تبلیغايت‬
‫لیکنې کوي‪.‬‬
‫املاس د کال خربه غوڅه کړه‪:‬‬
‫هو لورې د دوی ګټې له خطر رسه مخ ديښ نو ځکه يې مزدوران‬
‫تخریب ته ملن وهي‪.‬‬
‫کال زیاته کړه‪:‬‬
‫هسې ځان ستړی کويښ اوس ځوانان پوهی‪،‬ي د تاسو په څېر مرشان‬
‫چې لرو ان شاهللا چې له هر څه ېه مو خربوي‪.‬‬
‫املاس یوه شیبه غلی ؤښ ېیا يې په لوړ غ‪ ،‬وویل‪:‬‬
‫ژوندی دې وي لسم ولسمرش!!‬
‫کال په تصویر کې سرتګې ونیولې او ېیا يې پالر ته مخ ورواړولوښ‬
‫ويې ویل‪:‬‬
‫ر تیا چې د لسم ولسمرش په و ود کې لوی ځواک پروت دی او‬
‫تاسو سمه خربه وکړهښ چې د دې تصویر تر شا د ځوریديل ملې هیلې وینمښ‬
‫چې یو ېل ته مسکۍ مسکۍ کې‪،‬ي!‬
‫کال له ځایه پورته شوهښ له دیواله يې تصویر را کته کړښ د تصویر په‬
‫یښه يې پستې او سپینې ګوتې وهلې او تصویر يې راپورته کړښ ېیا يې په تصویر‬
‫کې د لسم ولسمرش په تندي خپلې نازکې شونهې کېښودلېښ کل يې کړښ ويي‬
‫ویل‪:‬‬
‫پالره موږ ولې نه پوهی‪،‬و؟‬
‫هغه څوک چې مو له نړۍ رسه سیال کويښ نه يې منو! څوک مو چې‬
‫په پردیو پلوريښ له هغه رسه ېیا خاندو!‬
‫املاس د السونو له ګوتو ټکا ایستلهښ خربو ته يې خوله وړه کړه ويې‬
‫ویل‪:‬‬
‫دا څو لسیزې کې‪،‬يښ چې موږ ته ګاونهي هېوادونه سیايس انیستیزي را‬
‫کوي‪ .‬ټول نشه یو د خپل او پردي ترمنن توپیر نه شو کوالیښ تور راته سپین‬
‫کاري او سپین راته تور‪ .‬دوسې د من ګڼو او د من دوسې‪ .‬له اتل مو خاین‬
‫وړ کړی او له خاین مو اتل! ېس موږ دې خدای ﷻ په سمه الر روان کړي‪.‬‬
‫کال تصویر په السونو کې نیولی ؤ‪ .‬اوس دا لسم ولسمرش د ټولې نړۍ‬
‫اتل ورته کاریدلو‪ .‬پالر ته يې سرتګې ورواړولېښ ويې ویل‪:‬‬
‫پالره نه غواړې چې د لسم ولسمرش په هکله نور معلومات راکړې؟ موږ‬
‫خو له ډېرو خربو نه یو خرب‪.‬‬
‫د املاس په شونهو مسکا خوره شوه او په زوره يې وویل‪:‬‬
‫لسم ولسمرش که زړور ولسمرش؟‬
‫کال ېیا مسکۍ شوهښ ويې ویل‪:‬‬
‫هر یو چې تاسو خوښ وي پالره؟‬
‫املاس وخندیدهښ زیاته يې کړه‪:‬‬
‫سمه ده لورې تاسو پو تنې کوئښ زه ېه په همغه ېرخه کې معلومات‬
‫درکوم‪.‬‬
‫کال ېیا په تصویر خپلې سپینې ګوتې کش کړېښ ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره ځینې خلک وايي چې په دولتي ادارو کې ېستونه په پیسو‬
‫خرڅی‪،‬يښ د هر ېسې ېیه معلومه دهښ دا ېه تر کومه ېریده ر تیا وي او که ر تیا‬
‫وي نو زړور ولسمرش يې ولې د مخنیوي په موخه څه نه کوي؟‬
‫املاس یوه ترخه مسکا وکړهښ ېیا يې وویل‪:‬‬
‫اممم زړور ولسمرش!‬
‫ېیا يې خپلې خربې وغځولې‪:‬‬
‫دوی د خدای ﷻ ورشموي ممکن دا تر ډېره ېریده ر تیا ويښ ځکه‬

‫چې زموږ لوړ پوړو چارواکو په داسې یو فاصد نظام کې دندې تررسه کړېښ‬
‫چې اداري فساد يې یوه لویه او کاره ځانګړنه وه‪ .‬نهم ولسمرش ېه ورته ویل‪:‬‬
‫غال وکړهښ خو خارج ته يې مه وړه! په همدې هېواد کې پانګونه وکړه‪.‬‬
‫هر څوک غال کولو ته وهڅیده‪ .‬غال کول يې یو مهارت ېللو‪ .‬له یو چا‬
‫ېه دې چې وپو تل‪ :‬معاش د څومره دی؟ نو په هسکه غاړه ېه يې وویل‪ :‬لس‬
‫زره مې معاش دی خو دوه ویشې زره افغانۍ په کې وړی‪،‬ي! هر چا خپله‬
‫وکړه او د هر څومره اداري فساد وس ېه يې چې لرلو نو کاوه يې او دا عمل په‬
‫یو عادت ېدل شو خو له نیکه مرغه چې لسم ولسمرش د اداري اصالحاتو او‬
‫ملکي خدمتونو په کمیسیون کې روڼتیا او پراخ اصالحات رامنن ته کړل‪.‬‬
‫په ډېرو ادارو کې اوس ګ رنه د وړتیا او آزادې سیالۍ له مخې تررسه‬
‫کې‪،‬ي‪ .‬ټول ملکي کار کوونکي ېه ېایومټریک يشښ کار پرې روان دی‪.‬‬
‫همدارنګه ‪ ۸۶۱‬زره تنه د ميل اردو رستېري ېایو مټریک شول‪.‬‬
‫زموږ ډېرو چارواکو ېه لسم ولسمرش ته د نهم ولسمرش فکر کاوه او په‬
‫مته ؤ چې دغال کولو او په خپل هېواد کې د پانګولو ا ازه ورکړيښ خو داسې‬
‫ونه شول‪ .‬د فساد د مخنیوي په موخه يې یوه ميل سرتاتیژي وړه کړهښ چې لوړ‬
‫رتبه چارواکي په کې محاکمه کې‪،‬ي؛ ځکه چې د ټاکنیزې مبارزې ېنسټیز ټکي‬
‫يې د فساد له منځه وړل ؤ! په سلګونه نوي قاضیان وګ رل شولښ چې په‬
‫محاکمو او څارنوالیو کې د پام وړ اصالحات رامنن ته شول‪ .‬ه ېیلګه يې سرته‬
‫محکمه دهښ چې پخوا د فساد ځاله ېلل کېدله او اوس له پاکو ادارو څخه یوه‬
‫اداره ګڼل کې‪،‬ي!‬
‫کال ېیا په خو ۍ وویل‪:‬‬
‫واه ـ واه! دا څومره لوی کار يې تررسه کړی دیښ زه يې د پرتله کولو‬
‫وس نه لرم!‬
‫املاس رس و وراوه خربې يې پیل کړې‪:‬‬
‫په ميل دفاع وزارت کې ‪ ۸۱۶‬د فساد دوسيې چې په ‪ ۹۷۰‬نفرو پورې‬
‫اړوند وې وڅېړل شوېښ چې ‪ ۳۳‬دوسيې يې څارنوالۍ ته معريف شوې‪.‬‬
‫همدارنګه د ميل دفاع وزارت په قرار داد پاڼو کې له ‪ ۸۷‬ملیارده افغانیو‬
‫څخه زیاتې افغانۍ وسپمول شوې او ‪ ۸۱۹‬قراردادي رشکتونه په خپلو ژمنو کې‬
‫د پاتې راتلو له امله نقدي ریمه شول‪.‬‬
‫د کال څېره ېدله شوه له خولې يې اه ووت‪:‬‬
‫اه نهم ولسمرش خو قرار دادیان سم پړسويل وو!‬
‫املاس پرته له ځنه د کال خربه غربګه کړه‪:‬‬
‫نو ځکه خو د هغه وخې ستاینه کوي او د دې وخې غندنه او په لسم‬
‫ولسمرش پسې سپکې سپورې وايي!‬
‫املاس ېیا خپلو خربو ته را وګرځیده‪:‬‬
‫د کورنیو چارو په وزارت کې هم ‪۰‬ښ‪ ۸‬میلیارده افغانۍ وسپمول شوې‬
‫او د اداري فساد ‪ ۱۵۱‬قضيې وڅېړل شوېښ چې د رناالنو په ګهون ‪ ۸۸۱‬تنه‬
‫مفسدین د فساد په تور لوئې څارنوالۍ ته معريف شول‪.‬‬
‫املاس په خندا وویل‪:‬‬
‫په ځینو ېرخو کې هیڅ قوانین نه ؤ او په ځینو ېرخو کې نیمګړي ول د‬
‫نهم ولسمرش واکمني وهښ نو ځکه يې له درو کالو څخه را په دېخوا ‪ ۹۳۷‬قوانین‬
‫تصویب او تعدیل کړل! د زا ښ اروالۍښکانونوښ پرتولیم او ګاز نوي قوانین‬
‫وړ شول!‬
‫تر ټولو البه خو دا وهښ چې د کاېل ېانک له غلو رسه يې د حساب‬

‫خربه راپورته کړه‪ .‬هغه غال شوې پیسېښ چې د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر مهال‬
‫تری تم شوې وېښ نی يي يې ېېرته را وګرځول شوې!‬
‫تر ډېره ېریده سیستمونه ېایومټریک شولښ چې په پارملاين ټاکنو کې‬
‫هم له ېایومټریک سیستم څخه ګټه واخیستل شوه!‬
‫کال پو تنې ته خوله وړه کړهښ ويې پو تل‪:‬‬
‫ټول ځوانان مو اروپا ته د تګ پر مهال د سمندرونو او نورو زور زیاتیو‬
‫قرېاين شول او واييښ چې خپل هېواد مو د ېیکارۍ له امله خوشې کړښ دوی تر‬
‫کومه ېریده په حقه دي؟‬
‫د املاس تندی تریو شوښ په تنده لهجه يې وویل‪:‬‬
‫هغه ځوانان مزې او چړچې غواړي! په دې ړنګ او لوټه لوټه افغانستان‬
‫کې د اروپا خوېونه ویني! دولې تېر کال ‪ ۹۷‬زره ملکي کارکوونکي وګ رلښ‬
‫چې دا ېستونه د تیرو ‪ ۶‬کلونو یعنې د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر مهال خايل وو‪.‬‬
‫د ‪ ۹۷‬زره ځوانانو ګ رنه عادي کار دی؟‬
‫آیا دا ځوانانو ته دکار موندنه نه ده؟!‬
‫همدارنګه تېر کال د ملکي خدمتونو په اډانه کې د ځو ګهون د ‪۶‬‬
‫سلنې په زیاتوايل رسه ‪۶‬ښ‪ ۱۰‬سلنې ته لوړ شو چې س‪ ،‬کال ېه دا کچه ‪ ۹۷‬سلنه‬
‫يش!‬
‫د کال په مخ کې وینه وتښتېدله ځان يې د یو ځوان په توګه خجالې‬
‫ګڼلو نو ځکه غلې وه‪.‬‬
‫املاس د پو تنې په ېڼه وویل‪:‬‬
‫نور څه وکړي؟‬
‫کال همغسې غلې وه املاس ېیا خربې پیل کړې‪:‬‬
‫ځوانانو ته يې د ورزش په ېرخه کې قوانین رامنن ته کړل‪ .‬د ورزش د‬

‫قانون مسوده چمتو شوه او په ‪ ۶۸‬مختلفو رشتو کې مرېیانو په فعالیې پیل وکړ‪.‬‬
‫‪ ۶۶۷‬تنه ورزش کاران د فدراسیونونو د استازو په توګه وټاکل شول‪.‬‬
‫املاس غلی شو ېیا يې د هغې صحنې کیسه را واخیسته چې پر‬
‫تلویزیون يې لیدلې وه‪:‬‬
‫لسم ولسمرش د همدې ځوانانو له پاره د اسیايي املپیک د شورا له‬
‫ریس رسه لیدنه وکړه او د ورزش په ېرخه کې يې د خپلو ځوانانو ستونزې وررسه‬
‫رشیکې کړې‪ .‬دا په خپله له ځوانانو رسه مینه ده!‬
‫کال ېیا مسکۍ شوه د خربې د ېدلولو په موخه يې د پالر د خربو‬
‫لړۍ ماته کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫فکر کوم چې د ځمکو غاصبین يې ونه ټکولښ زموږ د کيل ملک‬
‫پیرګل هم ‪ ۹۷۷‬ریبه ځمکه غصب کړې ده او اوس پارملاين ټاکنو ته هم‬
‫نوماند ؤ؟‬
‫املاس سرتګې په چې کې ونیولېښ د یو لوی اسویيل په ېدرګه يې‬
‫یو پیرګل نه ؤ ډېر ځوانان مې ولېدلښ چې په سلګونه نه؛ ېلکې په‬
‫زرګونه ریبه ځمکې يې غصب کړي دي او په دا تېرو پارملاين ټاکنو کې‬
‫نوماندان هم ؤ‪ .‬له نیکه مرغه چې یو يې هم ېریالی نه شو! پارملان مو یو ځوان‬
‫پارملان شو! له غاصبینو او کمشنکارانو څخه يې ملې وژغورلو!‬
‫له هغه پارملان يې وژغورلوښ چې د ټول هېواد اداره يې ېې نظمه کړې‬
‫وه!‬
‫کال ؤپو تل‪:‬‬
‫پالره پارملان خو قانون وړوونکې قوه ده نو د هېواد اداره يې څنګه‬
‫ېې نظمه کړې وه؟‬
‫املاس په تنده لهجه ځواب ورکړ‪:‬‬

‫تاسو يې نه وینئښ چې په هر والیې کې لس کلن ریسان ریاستونه‬
‫کوي؟‬
‫کال په دې خربه حیرانه شوه ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره لس کلن ماشوم خو ریاسې نه يش کوالیښ تاسو موخه څه ده؟‬
‫املاس وخندل زیاته يې کړه‪:‬‬
‫لورې ماشومان نه یادومښ هغه رییسان یادوم چې لس کاله کې‪،‬ي په‬
‫ریاسې يې خیټه اچولې‪ .‬ولې قحط الر ال دی‪ .‬په دې ټول افغانستان کې نور‬
‫څوک نه شته؟‬
‫کال رس و وراوه د پالر د خربو لړۍ يې ماته کړه ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره! په څه دلیل دوی لس کاله په ریاستونو خیټې اچويل او نه‬
‫مړی‪،‬ي؟‬
‫املاس دا ځل په غصه وویل‪:‬‬
‫دې هر یو ریس د پارملان د وکیل ملنه نیولې وهښ یو هم په وړتیا نه دی‬
‫راغلی‪ .‬په ټولټاکنو کې ېه هر رییس خپل نوماند ته کمپاین کولو‪ .‬په هیڅ‬
‫صورت رسه رسمې مامور ېاید دا کار ونه کړيښ نو ځکه يې له ریاسې شاهي‬
‫نظام وړ دی‪.‬‬
‫ما په خپلو سرتګو لېديلښ چې د پوهنې ریاستونه په دې کې ډېر دخیل‬
‫دي‪ .‬په دې لسو کلونو کې هيڅ ځوان کوم ریاسې ته الر ونه موندلهښ همدا‬
‫پخواين ېړيڅي ديښ چې له یو ریاسې څخه ېل ریاسې ته تبدیلې‪،‬ي را‬
‫تبدلې‪،‬ي‪.‬‬
‫کال په ډېرې ناهیلۍ وویل‪:‬‬
‫پالره دا رییسان خو اوس هم په خپلو دندو دي؟‬
‫املاس السونه ؤم‪،‬ل ويې ویل‪:‬‬

‫که دا ځل لسم ولسمرش په ټول ټاکنو کې ېریالی شو نو د ټولو رړې‬
‫ېه را وېايس هیڅ پخوانی ریس ېه په خپل موقف کې پاتې نه يشښ د دوی ټولو‬
‫ټغر ېه ور ټول کړي‪ .‬د پوهنې ریاستونه ېه له دې فاسدو چارواکو خالص کړي‪.‬‬
‫په هر صورت د ځمکو غصب خربې ته راګرځم‪:‬‬
‫په دې وروستیو ‪ ۳‬کلونو کې ‪ ۶۷۷‬زره ریبه غصب شوې ځمکه ېېرته‬
‫راوګرځول شوهښ همدارنګه د ‪ ۸۱۱۷۷‬تنو غاصبینو نوملړ قضايي او عدليي‬
‫اورګانونو ته ولی‪،‬ل شوښ چې د رم په اثباتولو رسه ېه هر غاصب تر لسو کلونو‬
‫پورې د زندان تورو متبو تر شا پروت وي!‬
‫په لغ ن کې د قرغه يې ارګوټیښ په غزين کې سوداګریزې ساحېښ‬
‫په خوسې کې د قلموال مینې ارګوټیښ په پروان کې د ېیني ورسک ارګوټیښ‬
‫په ېلخ کې د قالین ېافانو ارګوټیښ په الل اېاد کې د شیخ مرصي ارګوټی‬
‫او په کاېل کې سپینې منرې دا ټول له غصب څخه وژغورل شول‪.‬‬
‫د کال له خولې فریاد ووت‪:‬‬
‫اه خدایه دا خو ټول افغانستان غصب شوی!‬
‫املاس زیاته کړه‪:‬‬
‫هو لورې هر چا د خپلې وسې مطاېق چور کړی‪.‬‬
‫کال غلې وهښ په فکرونو کې ډوېه شوه یوه شېبه وروسته يې په ذهن‬
‫کې د وونځي د دیني علومو وونکې څېره را وګرځیدله او د هغهښ هغه خربه‬
‫يې را یاد شوهښ چې تل ېه يې په دريس ټولګي کې له لسم ولسمرش ګيله کوله او‬
‫ویل ېه يې‪ :‬دې نظام عل ؤ کرامو ته په دولې کې ېرخه نه ده ورکړې!‬
‫نو کال هم همدا مله را لنهه کړهښ ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره! عل کرام واييښ چې موږ ته يې په دولې کې ېرخه نه ده را کړېښ‬
‫آیا دوی ر تیا وايي؟‬
‫د املاس تندی تریو شو او رنګ يې هم تورېخون شو په تنده لهجه‬

‫څه وکړيښ ارګ ورته خوشی کړي؟‬
‫د ارګ چارې د دوی په غاړه کړي؟‬
‫د ارګ او ممرب تر منن واټن يې صفر کړ‪ .‬له ډېرو عل ؤ رسه يې یو‬
‫شمېر ناستې وکړې او له عل ؤ يې وغو تلښ چې د مخدره موادو او فساد په‬
‫وړاندې له ممربه غ‪ ،‬اوچې کړيښ په ایات او حدیث خلک قانع کړي‪ .‬په تېرو‬
‫څلورو کلونو کې ئې په ‪ ۹۳‬والیاتو کې ‪ ۹۹۷‬عتونه وړ کړلښ همدارنګه‬
‫‪ ۰۸۱‬عتونه يې ېیا و رغول او ‪ ۱۶۷‬زره مرت مرېع فرش او این زونه يې‬
‫ورکړلښ چې همدا اوس مهال په ‪ ۸۰‬والیتونو کې د عتونو د وړولو ‪۵۷‬‬
‫سلنه پروژې تر کار الندې دي‪.‬‬
‫عل وو څه وکړل؟‬
‫له کوم ممرب يې د مخدره توکو پر وړاندې غ‪ ،‬اوچې کړ؟‬
‫د دې خربو په اوریدلو رسه کال ډېره حیرانه شوه وئې ویل‪:‬‬
‫څومره مضبوط ای ن لري! زه خو اوس په حقیقې ؤپوهیدم‪.‬‬
‫املاس د کال په سرتګو کې سرتګې ونیولې ويې ويل‪:‬‬
‫لورې وخې ېه دې نوره هم په حقیقې ؤپوهوي‪.‬‬
‫املاس ېیا د عل وو خربه را واخیسته ويې ویل‪:‬‬
‫د ‪ ۹۳‬والیتونو له عل ؤ کرامو رسه يې د ‪ ۹۳‬لویو امع عتونو ژمنه‬
‫وکړهښ چې کار پرې روان دی‪ .‬د دې له پاره چې د عل ؤ کرامو حقوقو ته پام‬
‫ويشښ ټول عتونه ېه د حج اوقافو له وزارت رسه ثبې يش‪ .‬تر اوسه ‪۳۵۹۵‬‬
‫عې د امام معاش دولې‬ ‫عتونه ثبې شوي دي! د هر ثبې شوي‬
‫ورکوي‪.‬‬
‫عل وو ته ئې د سولې په ېرخه کې هم د پام وړ ارز ې ورکړو‪.‬‬

‫کال په تصویر ګوتې وهلېښ یوه شېبه غلې وهښ ېیا يې رس پورته کړښ‬
‫ويې ویل‪:‬‬
‫ـ پالره! زه د ټولنیزو رسنیو له الرې ډېری د هغو ټولګیو تصویرونه‬
‫وینمښ چې وونکي خپل زده کوونکي د یوې ونې تر سیورې الندې یا په یوه‬
‫کنهواله کې را ټول کړي وي او د تورې دړې په ټټر د تباشیر په واسطه سپین‬
‫ټکي کاږي! په دې ېرخه که رڼا واچوې‪.‬‬
‫دې خربې رسه املاس په فکرونو کې ډوب شو او د هغه وونځي‬
‫یادونه ور یاد شولښ چې څو کاله وړاندې د ېاروتو ملبې ترې پورته شوې وې‬
‫او ېیا يې زده کوونکو په انګړ کې تر رسه ملر الندې درس ویلو‪ .‬له نیکه مرغه‬
‫چې اوس ه ودانۍ لري‪ .‬املاس فکرونو په مخه کړو او د وونځي تر انګړه‬
‫يې ورساوه‪.‬‬
‫خو کال نور فکر کولو ته پرې نه ودښ ېیا ئې پرې غ‪ ،‬کړ‪:‬‬
‫ـ پالره څنګه غلی يې؟‬
‫د املاس له سرتګو او کې تويې شوېښ په ړ غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫ـ زموږ د کيل سوزیدلی وونځی مې را یاد شوښ چې تورې رسې ملبې‬
‫ترې پورته کېدلېښ موږ يې سیل کاوه د اور مړکېدو وس مو نه لرلو‪ .‬د هغه ‪ ۰‬کلن‬
‫خیرن او خچن ماشوم او کې او څیره مې را یاد شوهښ چې رسې سرتګې او ېرب‬
‫رس زما په لوري را روان ؤ‪ .‬په رسه مخ يې رڼې رڼې او کې روانې وېښ له مايې‬
‫ؤپو تل‪:‬‬
‫کاکا زموږ وونځی چا وسوځولو؟‬
‫ـ له ما ځواب ورک ؤ‪ .‬د ماشوم په ېرب خیرن رس مې الس کش کړ او‬
‫ومې ویل‪:‬‬
‫د وطن د منانو!‬
‫ماشوم ېیا خوله خربو ته وړه کړهښ ويې پو تل‪:‬‬

‫ـ کاکا د وطن د منانو وونځی ویلی؟‬
‫ماشوم مې په ځان پسې را ن‪،‬دې کړو ورته ومې ویل‪:‬‬
‫نه زویه!‬
‫ماشوم په ژړغوين غ‪ ،‬وویل‪:‬‬
‫نو ځکه داسې کارونه کوي؟!‬
‫د کال په سرتګو کې هم او کې را پیدا شوېښ ځکه چې کال هغه‬
‫وخې د همدې وونځي په پنځم ټولګي کې زده کړې کولې‪.‬‬
‫املاس د دې له پاره چې د کال د سرتګو او کې وچې کړيښ نو د‬
‫هغې د پو تنې په ځواب يې پیل وکړ‪:‬‬
‫ـ دوه کاله وړاندې ‪ ۱۱۳‬وونځي او تعلیمي مرکزونه تاسیس شول‪.‬‬
‫د ‪ ۵۷۷۷‬نويو وونځیو د ودانیو کار روان دی‪ .‬ان شاهللا چې په ټول‬
‫هېواد کې ېه داسې وونځی پاتې نه يش چې ودانۍ ېه ونه لري‪.‬‬
‫املاس لنهه ساه واخیسته ېیا يې وویل‪:‬‬
‫نه یواځې د وونځیو په کمیې يې کار کړی ېلکې کیفیې ته يې هم‬
‫خورا ډېر پام کړیښ د ېیلګې په توګه‪:‬‬
‫په اول وخې کې د لیسانس وونکو شمېر ‪ ۱۹‬زره تنه ؤ خو دوه کاله‬
‫وروسته د لیسانس وونکو شمېر ‪۶‬ښ‪ ۱۰‬زره تنو ته ورسیده‪.‬‬
‫کال ډېره ه حافظه لرله او د ټولګي اول منره وه‪ .‬په ټولو مضامینو‬
‫کې ېه يې ې منرې اخیستلې؛ خو د خپلې خو ې څانګې په هکله يې له پالر‬
‫رسه څه نه ؤ ویيلښ ځکه پالر يې غو تل چې کال ېاید په راتلونکې کې یوه‬
‫ه مسلکي استاده يش؛ لیکن د کال په زړه کې نور څه ؤښ غو تل ئې چې‬
‫په راتلونکې کې یوه تکړه ډاکټره يش‪.‬‬
‫کال ېه تل خپلو ټولګیوالو ته ویل‪:‬‬

‫زه غواړم چې طب پوهنځي ته ېریالۍ شمښ خو د کانکور له ازموینې‬
‫ویری‪،‬م! ځکه زما پالر دومره پیسې نه لريښ چې زه دې د کانکور په ازموینه کې‬
‫د خپلې خو ې پوهنځي ته ېریالۍ شم!‬
‫ټولګیوالو ېه يې هم تل دا شکایې کاوهښ چې تېر کال هم د کانکور‬
‫په ازموینه کې دا زمینه مساعده شوې وهښ چې د پیسو په مقاېل کې نفر پیدا‬
‫کې‪،‬يښ چې ستا پر ځای کښیني او ټولې پو تنې درته حل کړيښ ځکه هغه نفر‬
‫د پو تنو ځواېونه د کانکور له کمیټې اخيل!‬
‫نو کال هم دې خربو ځوروله او کله ناکله ېه يې ویل‪:‬‬
‫ـ هسې ځان نه ځورومښ اکرثیې الیق زده کوونکي په دې ازموینه کې‬
‫پاتې کې‪،‬يښ یا داسې پوهنځي ته يې ورکويښ چې هغه يې د خو ې وړ پوهنځی‬
‫نه ويښ نو ځکه يې له پالر ؤپو تل‪:‬‬
‫ـ پالره د کانکور په ازموینه کې ېه فساد له منځه یونيس؟‬
‫املاس وخندل ېیا يې وویل‪:‬‬
‫ـ واه! لورې تر اوسه نه يې خربه؟‬
‫کال په ېیړه وویل‪:‬‬
‫ـ نه پالره له څه؟‬
‫املاس ېیا وخندیدو او ويې ویل‪:‬‬
‫ه سمه ده نو واوره‪:‬‬
‫پخوا ېه دټولو زورواکو او شتمنو وګړو اوالدونه چې ډېر تنبل ېه هم ؤښ‬
‫د خپلې خو ې پوهنځي ته ېریايل کېدلښ چې په علې خو يې هسې هم‬
‫پوهی‪،‬ې او د نیستمنو وګړو اوالدونه ېه د لوړو منرو په ترالسه کولو رسه ېیا هم‬
‫ناکام اعالنیدلښ خو اوس د کانکور د ازموینې پروسه يې هم ېایومټریک کړهښ‬
‫چې د ګهون کوونکو نوم لیکنه ېه د ېایومټریک له الرې تررسه کې‪،‬ي‪ .‬پوره رڼه‬
‫شوه‪ .‬اوس هر څوک په خپل لیاقې د ېریا تر پولې رسی‪،‬ي! پخوا ېه هر زور‬
‫واکې په خپل زوی په هر قیمې ېه چې ؤښ د حقوقو پوهنځی لوستلو آن په‬
‫پوهنتونونو کې يې له اوالدونو څخه نجونې محصلینې په تکلیف وې‪ .‬په ورځ‬
‫کې ېه يې شپاړس نجونو ته د مینې وړاندیز کاوهښ د درس په غم کې هیڅ نه ؤ‬
‫او د استادانو زور هم نه پرې رسیدلو‪.‬‬
‫د کال مخ له خو یو تک سور شوښ په لوړ غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫څومره ه! اوس ېه هر زده کوونکی په خپله خپلې پو تنې حل کوي!‬
‫املاس ېیا په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫د لسم ولسمرش د واکمنۍ په لومړي کال کې د کانکور دګهونوالو د‬
‫ناکامۍ سلنه له ‪ ۳۶‬څخه ‪ ۸۹‬ته را ټیټه شوه‪ .‬یعنې وړاندې ېه د کانکور په ازموینه‬
‫کې تقریباً نی يي زده کوونکي ناکام اعالنیدل؛ خو له نیکه مرغه چې د تېر کال‬
‫په ازموینه کې ‪۶‬ښ‪ ۸۵۳‬زره تنو ګهون کړی ؤښ چې له دې ډلې ئې ‪۶‬ښ‪ ۸۳۰‬زره تنه‬
‫ګهونوال پوهنتونونو ته ذب شول‪.‬‬
‫دوه کاله وړاندې د کانکور ازموینه په هېواد کې د کانکور لومړنۍ‬
‫ازموینه وهښ چې ټولو هېوادوالو ته د منلو وړ وه‪.‬‬
‫املاس السونه وغځول د و ود شخي يې و ایستلهښ یوه شېبه غلی ؤ ېیا‬
‫يې په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫نه یواځې په ملکي پوهنتونونو کې د پام وړ اصالحات راغلل ېلکې د‬
‫هېواد په هوايي پوهنتون کې ‪ ۹۷۷‬تنه زده کړیاالن په زده کړو ېوخې شول او له‬
‫‪ ۱۷۷‬تنو څخه زیات له هېواده د ېاندې په نورو هېوادونو کې په همدې ېرخه‬
‫کې زده کړې کويښ چې دا هم د ملکي پوهنتونونو په ذب د پام وړ اغیزه‬
‫کوي‪.‬‬
‫کال د پالر خربې غوڅې کړې ويې پو تل‪:‬‬
‫فکر کوم په پوهنتونونو کې د استادانو د تقرر په ېرخه کې ځینې‬

‫ستونزې شته لکه د ماسرتي نه لرل؟‬
‫املاس خربه ور غربګه کړه‪:‬‬
‫نه لورې! په ډېرو پوهنتونو کې موږ ډېر داسې استادان لروښ چې علمي‬
‫سویه يې د اندیښنې وړ دهښ په واسطو ګ رل شوي دي اوس يې رسمیې‬
‫اخیستی ېله چاره نه لريښ نو د هغوی له پاره لسم ولسمرش فرمان صادر کړښ چې‬
‫د پوهنتونونو ټول استادان ېاید ماسرتي تر السه کړي او هغه څوک چې ماسرتي‬
‫نه لريښ ېاید په پوهنتون کې استاد نه يش‪ .‬همدارنګه د استادانو شمېر له ‪۹۸۶۳‬‬
‫څخه ‪ ۶۶۱۱‬ته لوړ شو‪.‬‬
‫د کال له خولې د خو ۍ یو لوړ غ‪ ،‬ؤوت‪:‬‬
‫اه پالره څومره ه!‬
‫دا څومره ه ولسمرش دی! په هره ېرخه کې يې یو څه کړي!‬
‫لسم ولسمرش نه ېلکې تر ټولو غوره ولسمرش!! زه نه پوهیدم چې ځینې‬
‫ځوانان ولې د زرکلن دعا ورته کوي؟ خو اوس ؤپوهیدمل!‬
‫د کال مخ لکه انار سور واو ې او په غمبورو کې يې هم ژورې‬
‫کندې وړې شوې‪ .‬یو فکر په مخه کړه چې د کانکور په ازموینه کې د طب‬
‫پوهنځي ته ېریالۍ يش او د لومړي سمسرت د درس لومړی ورځ يې ويښ ټولګي‬
‫ته د ننه يشښ سپینه چپنه يې په تن وي‪ .‬طاليي ویښتان يې په سپینه چپنه خواره‬
‫واره پراته وي سرتګې يې شنې ځلې‪،‬ي او ټول په خپلو چوکیو کښیني‪ .‬د مسکا‬
‫په نوم یوه استاده رايش او وړاندې تر دې چې په درس پیل وکړيښ نو خپلو‬
‫محصلینو ته وايي‪:‬‬
‫ـ د خپلې خو ې پوهنځي ته مو د ېریالیتوب مبارکي درته وایم!‬
‫املاس د کال په ورانه الس کېښودښ ويې ویل‪:‬‬
‫تا ته وایم د خپلې خو ې پوهنځي ته مو د ېریالیتوب مبارکي درته‬

‫وایم!‬
‫کال راېیداره شوه او په دې ؤپوهیدلهښ چې مبارکي مې پالر راکړه نه‬
‫د مسکا په نوم استادې!‬
‫املاس هم لکه چې د کال له زړه خرب ؤ نو ځکه يې وویل‪:‬‬
‫د تېر کال په پرتله روغتیايي مرکزونو ته الس رسی‪ ۱۰‬سلنه زیات شوی‬
‫دی چې په ټول هېواد کې ‪ ۱۳۷۷‬روغتیايي مرکزونه لرو!‬
‫په خوسې کې د شیخ زاید ‪ ۸۷۷‬ېسرتیز روغتونښ پکتیا مرکز ګردیز‬
‫کې ‪ ۸۷۶‬ېسرتیز روغتونښ ېامیانو کې ‪ ۸۳۷‬ېسرتیز روغتونښ په پنجشیر کې‬
‫یواځې د ځو له پاره ‪ ۸۱۷‬ېسرتیز روغتونښ په رسپل کې ‪ ۸۷۷‬ېسرتیز روغتون‬
‫او په کاېل کې د سوري زړه د ناروغانو د تداوي له پاره ودانۍ وړې شوې‪.‬‬
‫یواځې د رسطاين ناروغیو د تداوي په ېرخه کې تقریباً ‪۶‬ښ‪ ۹‬زره ناروغان‬
‫تر درملنې الندې نیول شوي ديښ چې وړاندې ېه د عادي ناروغۍ د درملنې له‬
‫پاره هم ګاونهیو هېوادونو ته تللو‪.‬‬
‫املاس غاړه تازه کړه‪ .‬یوه شیبه غلی شو ښ ېیا يې وویل‪:‬‬
‫تر ټولو البه واوره‪:‬‬
‫کال د دې خربې په اوریدلو رسه غوږونه څک کړل‪ .‬ه متو ه شوه‪.‬‬
‫املاس خپلې خربې وغځولې‪:‬‬
‫نهم ولسمرش ېه هغه طبقه خلکو ته چې پونده دی او په ېانهو کې ژوند‬
‫کوي د ژوند ټوله هستي او نیستي يې په یوه کې‪،‬دۍ کې راټوله کړي وي یواځې‬
‫د ټول ټاکنو پر مهال د رايې ورکولو د حق خربې کولېښ نور يې ستونزې چا نه‬
‫لېدلې او نه يې اوریدلېښ لیکن لسم ولسمرش د دې خلکو روغتیا ته پاملرنه تر‬
‫ټولو لومړیتوب وګڼلو هغه دې له ‪ ۶۷۷‬زرو څخه زیات ګرځنده کلینیکونه دې‬
‫طبقې ته صحي خدمات وړاندې کوي‪.‬‬
‫کال د روغتیايي خدماتو په اړه هم واوریدلښ نو په خیالونو کې ډوېه‬
‫شوه او داسې يې احساس کړهښ چې ګوندې د یوې شفاخانې رسطبیبه شوه او په‬
‫یوه راېلل شوې غونهه کې له خپل پرسونل رسه خربې کويښ چې د املاس د‬
‫ټوخي غ‪ ،‬يې خیايل نړۍ دړې وړې کړه‪.‬‬
‫ېیا يې تصویر پورته کړ او د لسم ولسمرش تندی يې کل کړښ ويې‬
‫ویل‪:‬‬
‫پر موږ خدای ﷻ لوی احسان کړیښ چې لسم ولسمرش يې را په ېرخه‬
‫کړی دی‪.‬‬
‫املاس السونه ؤموږل او ځان يې خربو ته وړ کړ‪:‬‬
‫هو لورې دا د خدای ﷻ لوی احسان دیښ چې موږ يې د کورنۍ‬
‫ګړې د اتالنو له رشه وژغورلو‪.‬‬
‫کال تندی تریو شو ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره! کورنۍ ګړه هم اتالن لري؟‬
‫د کال پو تنې املاس په غصه کړ نو ځکه يې وویل‪:‬‬
‫ـ په دې خاوره هغه څوک اتل دی چې وژل ېې زده وي!‬
‫کال رس و وراوهښ ويې ویل‪:‬‬
‫امممم ؤپوهیدمښ ر تیا چې دا د کورنۍ ګړې اتالن دي‪.‬‬
‫املاس یوه شیبه غلی شوښ ېیا يې خپلې خربې وغځولې‪:‬‬
‫هو لورې! دې اتالنو خو د افغانستان لوټې هم په پاکستان ؤپلورلې او‬
‫خپلو ېادارانو ته وفادار پاتې شول‪ .‬ټول موزیمونه يې چور کړلښ د الهور او اسالم‬
‫اېاد موزیمونه يې پرې ډک کړل‪ .‬خو لسم ولسمرش په هغه څه ګوتې ووهلېښ‬
‫چې د ميل لېوانو له کار پاتې او ل‪ ،‬زیامنن شوي ول‪.‬‬
‫په لومړنیو درو کلونو کې ‪ ۳۰‬پروژې وېښ چې ېاید ترمیم يش‪ .‬له دې‬
‫پروژو څخه ‪ ۹۶‬موارد يې تکمیل شوي ديښ د دې پروژو لويې ېرخې د‬
‫داراالمان ماڼۍ وه چې ېیا ورغول شوهښ په الل اېاد کې د غازي امان هللا خان‬
‫مقربهښ د فخر افغان یعني د خان عبدالغفار خان مقربه او د الل اېاد د شاهي‬
‫ماڼۍ ېیا رغول ؤښ چې د خپلواکۍ سلمې کلیزې پورې ېه د اماين دورې ټول‬
‫آثار ورغول يش‪.‬‬
‫املاس ژوره ساه واخیسته یوه شیبه غلی ؤ ېیا يې وویل‪:‬‬
‫اه یو وخې ؤ چې د ېامیانو له ېودا څخه خړې دوړې پورته شوې‪ .‬د‬
‫ېیم چل په ګولیو لوټې لوټې شول او لوټې يې د ګاونهي هېواد پاکستان ته الړې‬
‫چې په دې کار رسه د ېامیانو سیمه ېدرنګه شوهښ لیکن لسم ولسمرش د ېامیانو‬
‫سیمې ته ېیا کال راوړه‪ .‬ېامیان د نويب اسیا هېوادونو د فرهنګي مرکز په نوم‬
‫وټاکل شو!!‬
‫کال په چورتونو کې د ېامیانو والیې ته ورسیدهښ هلته يې د ېودا په‬
‫ځایونو سرتګې خې کړېښ له تورو سوړو پرته یې ېل څه ونه لېدل‪.‬‬
‫املاس پښه را ټوله کړهښ خربو ته يې خوله وړه کړهښ ويي ویل‪:‬‬
‫لورې!‬
‫کال سرتګې راپورته کړې ويې ویل‪:‬‬
‫اورم پالره!‬
‫املاس د کال په سرتګو کې سرتګې نیولې وېښ ويې پو تل‪:‬‬
‫چېرې چورتونو په مخه کړې وې؟‬
‫کال خربه را لنهه کړه‪:‬‬
‫هسې د هېواد د امنیې په هکله مې فکر کاوهښ چې ولې هره ورځ وژل‬
‫کې‪،‬و؟‬
‫د املاس په ذهن کې د مبي چاودنو تصویرونو تلل او راتلل پیل شولښ‬

‫یوه شیبه غلی ؤ په سرتګو کې يې او کې ډنه شوې او ويې ویل‪:‬‬
‫هره ورځ يې وینم چې ېې شمیره هېوادوال مو وژل کې‪،‬ي او لسم‬
‫ولسمرش يې هم ویني خو پو تنه دا ده چې‪:‬‬
‫دا وژنې څوک کوي؟!‬
‫په دې وژنو کې د چا الس دی؟!‬
‫دا ټول موږ او تاسو یو‪ .‬که چېرې موږ دا زمينه مساعده نه کړوښ هیڅ‬
‫څوک مو نه يش وژلی! د نړۍ پر مخ موږ یو ېاغیوره او ېا غیرته ملې یو هیڅ‬
‫څوک ېه دا رئې و نه کړي چې موږ ته په ک‪،‬ه سرتګه هم وګوري!‬
‫په تېرو ‪ ۸۹‬کلونو کې د زورواکۍ زیرې وړې شوې وېښ تاسو يې‬
‫ويهیوګانې ونه لېدلېښ چې د ملې کور يې په سپیو تاليش کړ؟ د ملې د استازو‬
‫توهین يې وکړ!‬
‫د تاليش په محل کې يې رستېري په مرګ ؤ نه وهل؟!‬
‫تاسو ونه لېدل چې د موټر د تورو ېښو د سپینولو پر وخې يې‬
‫رستېري په څپیړو ؤ وهل؟‬
‫له رسنیو مو ونه لېدلښ چې د والیې امپراتور ئې ځان ېللو؟‬
‫همدارنګه په یو وخې کې په څو والیتونو کې داسې والیان پیدا شول‬
‫چې ویل ېه ئې‪:‬‬
‫زه ولسمرش په رسمیې نه پیژنم!‬
‫خو لسم ولسمرش د زورواکانو هغه زیرې دړې وړې کړېښ چې په‬
‫همدې چاودنوښ وژنوښ اختطاف او نورو فسادونو کې ئې الس ؤ‪ .‬امپراتورۍ يې‬
‫له منځه یوړې‪ .‬د هېواد امنیې ټینګولو په موخه هغه کارونه وشولښ چې وړاندې‬
‫نه ؤ شوي لکه‪:‬‬
‫تېر کال یو څلور کلن امنیتي پالن وړ شوښ چې تر راتلونکو پنځو‬

‫کلونو پورې ېه د افغان ک نهو ځواکونو شمېر دوه ېراېره يشښ هوايي ځواک ېه‬
‫هم درې ېراېره يشښ ‪ ۹۷۷‬الوتکې ېه ولريښ چې تر اوسه يې ‪ ۸۶۷‬ېلک هاکښ‬
‫‪ ۶۶‬د 𝐹‪ 𝑀𝐷006‬ښ ‪ ۱۶‬د ‪ 𝐴97‬لیزري توغندي ویشتونکې او یو څو عدده ېې‬
‫پیلوټه الوتکې ترالسه کړي دي‪.‬‬
‫همدارنګه تر پنځو راتلونکو کلونو پورې ېه ‪ ۹۵۷۷۷‬سیمیزه اوردو‬
‫وړه يش‪.‬‬
‫وړاندې ېه افرسان د رواېطو له مخې ګ رل کېدلښ چې دا پخپله د‬
‫امنیې ګهوډول ؤ لیکن اوس په امنیتي سکتور کې د ګ رنې ېورډ وړ شوښ‬
‫چې افرسان د ضواېطو له مخې ګ رل کې‪،‬ي نه د رواېطو له مخې! د خیايل‬
‫رستېرو د مخنیوي له پاره ټول رستېري ېایو مټریک شول او تېر کال ‪ ۱۷۷۷‬زاړه‬
‫افرسان او رناالن متقاعد شول چې پر ځای يې نوي ځوان مسلکي افرسان‬
‫وګ رل شول‪ .‬وړاندې ېه رستېري په سنګرونو کې پراته ؤښ هیچا يې غم نه کاوه‪.‬‬
‫اوس ېه د 𝑚𝑒𝑡𝑠𝑦𝑆 𝑡𝑛𝑒𝑚𝑦𝑎𝑃 𝑙𝑒𝑛𝑛𝑜𝑠𝑟𝑒𝑃 𝑦𝑚𝑟𝐴 له الرې خپل‬
‫معاشونه اخيلښ چې کارونه يې تقریبا ً ‪ ۱۷‬سلنه ېشپړ شوي ديښ چې دا هم د‬
‫امنیې په ټینګښې د پام وړ اغېزه کوي‪.‬‬
‫د رسحدي ځواکونو د ه اداره کېدلو په موخه نوموړي ځواکونه د‬
‫کورنیو چارو وزارت څخه په ميل دفاع وزارت پورې اړوند شول‪.‬‬
‫امنیې مو له پخوا ډېر ه شوی دی‪.‬‬
‫کال د پالر خربه غربګه کړه ويې ویل‪:‬‬
‫په نظامي ېرخه کې يې هم د پام وړ اصالحات راوستيل دي!‬
‫املاس پرته له څه ویلو ېیا په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫افغانستان يې د دې وړ کړ چې له نورو هېوادونو او سازمانونو رسه ې‬

‫اړیکې ولريښ لکه‪ :‬د ‪ ۸۹‬نړیوالو سازمانونو غړیتوب خپلول‪.‬‬
‫کال د سازمانونو په هکله معلومات نه لرلښ د پوهولو په خاطر يې‬
‫وويل‪:‬‬
‫د سازمانونو غړیتوب؟‬
‫املاس په ویاړ خربې پيل کړې‪:‬‬
‫هو لورې وایم يې‪:‬‬
‫په لومړي ځل مو د نړیوال ګمرکاتو )‪ (WCO‬سازمان غړیتوب ترالسه‬
‫کړ‪.‬‬
‫په دویم قدم کې مو د نړیوالې سوداګرۍ ېانک)‪ (WTO‬سازمان‬
‫غړیتوب ترالسه کړ‪.‬‬
‫په درېیم قدم مو د مخاېراتو د ټولنې یعنې ‪ RCC‬غړیتوب ترالسه کړ‪.‬‬
‫په څلورم قدم کې مو د ‪ ISF‬غړیتوب ترالسه کړ‪.‬‬
‫په پنځم قدم کې مو د نو ې وړ انرژي ېین امليل مرکز )‪(IRENA‬‬
‫غړیتوب ترالسه کړ او لسم ولسمرش په خپله یوه وینا کې وویل‪:‬‬
‫افغانستان د دې وړتیا لري چې ‪ ۹۸۵‬زره میګا واټه ېریښنا د اوېوښ ېاد او‬
‫ملر له الرې تولید کړي‪.‬‬
‫د کال په مخ کې د خو ۍ څرک را پیدا شو او له خولې يې ووت‪:‬‬
‫وا ه ـ واه! ر تیا چې لسم ولسمرش د دې تیارو ځالنده ډیوه ده!‬
‫املاس هم مسکی شو ښ خپلې خربې يې اوږدې کړې‪:‬‬
‫په شپ‪،‬م قدم کې مو د ‪ OGP‬غړیتوب ترالسه کړ‪ .‬د دې سازمان‬
‫غړيتوب رسه موږ د خپل هېواد د نفتو او ګازو د تولید په ېرخه کې ګټه‬
‫اخیستالی شو‪.‬‬
‫په اوم قدم کې مو د اسیا زیرېنايي پانګونې ېانک )‪ (AIIB‬غړیتوب‬

‫ترالسه کړښ چې د دې سازمان موخه په اسیايي هېوادونو کې د زیرېنايي پروژو‬
‫مايل مالتړ دی‪.‬‬
‫په اتم قدم کې مو د لویو ېندونو کمیسیون )‪ (ICOLD‬غړیتوب‬
‫ترالسه کړ‪ .‬د دې سازمان په غړیتوب رسه ېه موږ خپلې اوېه مدیریې کړو‪.‬‬
‫په نهم قدم کې مو د نړۍ د اري حکومتوالۍ سازمان )‪(GC‬‬
‫په لسم قدم مو د اوېو سازمان )‪ (IWA‬غړیتوب ترالسه کړ‪.‬‬
‫په یوولسم قدم کې مو د کرکټ نړیوالې شورا )‪ (ICC‬غړیتوب ترالسه‬
‫کړ‪.‬‬
‫کال ېیا د املاس خربې پرې کړېښ په خورا حیرانتیا يې وپو تل‪:‬‬
‫اه تر اوسه مو د کرکټ نړیوالې شورا غړیتوب نه لرلو؟‬
‫املاس پرته له څه ویلو لنه وویل‪:‬‬
‫نه!‬
‫کال شونهې ېوڅې کړې ېیا يې وویل‪:‬‬
‫ېس نو د نهم ولسمرش واکمني وه‪.‬‬
‫املاس ېیا په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫په دولسم قدم کې مو د الکرتوين حکومتوالۍ سازمان )‪(WeGO‬‬
‫په دیارلسم قدم کې مو د ېرش حقوقو ټولنې سازمان )‪(UNHRC‬‬
‫د کال د تندي پوستکي ګونځې وکړې ښ ويې ویل‪:‬‬
‫پالره! نو دا خلک ولې شکایې کويښ هره ورځ يې له رسنیو وینو چېښ‬
‫ېد رد وايي او د لسم ولسمرش په السته راوړنو ولې خاورې اړوي او منکر دي؟!‬
‫د املاس په تندي خولې راماتې وېښ تور واو تلوښ ويې ویل‪:‬‬
‫ګوره لورې! همدې پردي پالو په ېر نايي پیژند پاڼو کې پر اسالمیې‬
‫او افغانیې خاورې اړولېښ هم له اسالمیې منکر شول او هم له افغانیې؛ نو د‬
‫لسم ولسمرش له السته راوړنو څخه منکر کېدل او خاورې پرې اړول خو دومره‬
‫لویه خربه نه ده!‬
‫په یوې پسې ېله رایادې‪،‬يښ همدا لسم ولسمرش ؤ چې د ېريښنايي پیژند‬
‫پاڼو وېش ته يې زمینه مساعده کړه او د ویش لړۍ يې پیل شوه‪ .‬اوس یواځې‬
‫په کاېل پورې اړوند دیښ چې تر اوسه يې ‪ ۸۷۷‬زره کسانو ته ېريښنايي پیژند‬
‫پاڼې ویشيل دي او درې ېراېره نورو کسانو فورمونه اخیستي دي‪.‬‬
‫د پاسپورټ د ویش لړۍ چې وړاندې ېه مو په دوه میاشتو کې یو‬
‫پاسپورټ نه شو تر السه کوالی او د پاسپورټ د ریاسې مخ ته ېه د کمیشنکارانو‬
‫شین غورځی ؤښ لیکن اوس يې ټول وینوښ چې په دوه ورځو کې پاسپورټ‬
‫اخیستل کې‪،‬ي او په نوم کمیشنکار نشته او د پاسپورټ په ریاسې کې د پام وړ‬
‫اصالحات راغيل دي‪.‬‬
‫کال ته هغه وخې ور یاد شو چې مور او پالر يې ناروغ ؤ‪ .‬د پاکستان‬
‫هېواد ته په تداوي پسې تلل‪ .‬د پاسپورټ د اخیستلو پر مهال له ډېرو ستونزو رسه‬
‫مخ ؤښ د پاسپورټ په اخیستلو ونه توانیدل‪ .‬یو کمیشنکار ورته وویل چې په ‪۱‬‬
‫ورځو کې ېه یې درته واخلم درې سوه ډالره لګښې پرې کې‪،‬ي! خو املاس دې‬
‫معاملې ته زړه ه نه کړ‪ .‬د سیمي یو ډاکټر يې غوره وېللو‪.‬‬
‫کال یوه شیبه غلې وه ېیا يې ناڅاپه خو ي و ودله ويې ویل‪:‬‬
‫واه ـ واه دا څومره ه ده!‬
‫املاس ېیا خپلې خربې وغځولې‪:‬‬
‫د تېر کال د کب نهمه نیټه يې د رستېرو په نوم یاده کړهښ چې د دې‬

‫ورځې په نومولو رسه يې د رستېرو مورال نور هم غښتلی کړ او د رستېرو له فکر‬
‫او خیال څخه دا خربې لرې شوېښ چې ویل ېه يې‪:‬‬
‫د هغه ملې ساتنه کووښ چې په ساتنه نه ارزي!!‬
‫لسم ولسمرش خپل پوځ ته د “تومو” خربه وکړه‪:‬‬
‫ه روزل شوی وسلوال پوځ غره ته نه وايي چې ولې لوړ يې؟ یا په کې‬
‫دره پیدا کوي یا يې څنګ کې د تېرېدو الر لټوي او که نه شو نو سوری کوي‬
‫يې!‬
‫املاس یو سوړ اسویلی ویوسېښ ويې ویل‪:‬‬
‫تر ټولو دردوونکې دا ده چې هېواد مو د یتی نو او کونهو ځاله ده نو‬
‫ځکه لسم ولسمرش د ېې رسپرسته ماشومانو د ساتلو او روزلو له پاره په منظم‬
‫ډول ‪ ۵۹‬خصويص او دولتي روزنتونونه وړ کړل‪ .‬همدارنګه ‪ ۱۸۱۳‬تنه ېې موره‬
‫او ېې پالره ماشومان د کفالې ایتام ېرنامې څخه ېرخمن شول‪.‬‬
‫د دې خربې په اوریدلو رسه د کال له سرتګو او کې توئې شوېښ‬
‫ځکه یو کال وړاندې کال هم د مور له مینې ېې ېرخې شوې وه‪.‬‬
‫املاس چې د کال او کې ولېدې ژر ئې خربه ېدله کړهښ ويې ویل‪:‬‬
‫لسم ولسمرش ته یوه ډېره ېده حکومتوايل په میراث ور پاتې وه؛ نو ځکه‬
‫خو يې وویل‪:‬‬
‫خربه دا نه ده چې ماته څه په میراث را پاتې دي؟ دا قضاوت ېه تاریخ‬
‫وکړي چې ما دې میراث ته څومره ېدلون ورکړ! په هره ېیه چې وي دا میراث‬
‫ېه راتلونکو ته په یو ه میراث ېدلوم!‬
‫کال خپلې او کې پاکې کړې‪ .‬یوه شیبه غلې وه او د هغه وونکي‬

‫کېسه وریاده شوهښ چې په یوه مبي چاودنه کې ټپي شوی ؤ او صنف ته په لکړو‬
‫روان ؤښ نو ځکه يې د سولې په هکله داسې ؤپو تل‪:‬‬
‫پالره لسم ولسمرش ېه مو له سولې ېرخمن نه کړي؟‬
‫املاس ژېه په شونهو تېره کړهښ ویې ویل‪:‬‬
‫د سولې په هکله يې ډېرې هلې ځلې وکړې او کوي يې د ېیلګې په‬
‫توګه‪:‬‬
‫د کورنۍښ سمه ییزې او نړیوالې ا ع رامنځته کول‪.‬‬
‫د حزب اسالمي رسه ېین االفغاين مذاکرات په ېریالیتوب رسه تررسه‬
‫کولښ چې په پایله کې دا په څلویښې کلنه ګړه کې لومړی ځل ؤښ چې یوه‬
‫مخالفه ډله د ګړې پر ځای په سیايس مبارزې پیل وکړي!!‬
‫په کاېل کې د درو زرو تنو عل وو له لوري روانه ګړه ناروا وېلل‬
‫شوهښ چې دا هم د سولې په ېرخه کې اړین ګام ؤ‪.‬‬
‫د ‪ ۹۹‬هېوادونو د استازو په ګهون په یوه ناسته کې ېیا هم روانه ګړه‬
‫یوه ناروا ګړه وېلل شوه‪.‬‬
‫ېیا يې هم زړه صرب نه شو د کعبې له امام يې غو تنه وکړه چې د حق‬
‫فتوای ورکړي تر څو تور له سپین ال يش‪.‬‬
‫د کعبې امام هم دا روانه ګړه ناروا وېللهښ چې د سولې په ېهیر کې‬
‫يې یوه اغیزمنه فتوای ېللی شو‪.‬‬
‫په اندونیزیا او ازېکستان کې د سولې په هکله کنفرانسونه دایر شولښ‬
‫چې د سولې په راوستلو کې خورا اړین ؤ‪.‬‬
‫په کوچني اخرت کې دوه اړخیز درې ورځنی اورېند وشوښ چې په ټول‬
‫هېواد کې د امن څپې خورې وې او په دې ‪ ۳۷‬کلونو کې تر اوسه داسې اورېند‬
‫نه ؤ اعالن شوی!‬
‫ېاالخره لسم ولسمرش مخالفینو ته وویل‪:‬‬

‫هر ځای چې ستاسو خوښ وي په همغه ځای کې دررسه کښينم!!‬
‫کال د پالر خربو کې را ولوېدهښ ويې ویل‪:‬‬
‫نو دا مخالفین څه غواړي؟‬
‫املاس لنه وویل‪:‬‬
‫سیايس ویش!‬
‫د دې خربې په اوریدلو رسه کال ټکان وخوړ ويې پو تل‪:‬‬
‫څنګه سیايس وېش؟‬
‫د املاس تندي ېیا ګونځې وکړېښ ویي ویل‪:‬‬
‫په دوه زره څوارلسم کال کې د قدرت لې‪،‬د تر څنګ د لس زره‬
‫خار ي رستېرو په وتلو رسه امنیتي مسولیې په ېشپړه توګه افغان ځواکونو ته‬
‫ولې‪،‬دول شوښ چې د من له دې فرصې څخه په ګټې اخیستنې رسه ګړې ته‬
‫زور ورکړ او غو تل يې چې له ‪ ۹۳‬والیتونو څخه ل‪ ،‬تر ل‪،‬ه ‪ ۸۰‬والیته تر خپل‬
‫کنټرول الندې راويل او هېواد په دوو سیايس ېرخو وویشل يش؛ لیکن لسم‬
‫ولسمرش دا کال د ېقا د کال په نوم ونومولو‪ .‬امنیتي ځواکونه مو په دې ېریايل‬
‫شول چې ګړه مدیریې کړي او همدا د ګړې مدیریې ؤښ چې هېواد يې له‬
‫سیايس غرافیوي ویش وژغورلو‪.‬‬
‫د کال په مخ کې ېیا وینه ورکه شوهښ ژیړ مخ يې نیولی ؤښ په خواره‬
‫ژېه يې وویل‪:‬‬
‫په ر تیا چې له ولس رسه مینه لري!‬
‫ېیا يې په تصویر کې سرتګې خې کړې او ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره! د لسم ولسمرش او ولس ترمنن واټن ېه هم په کمېدو وي که‬
‫څنګه؟‬
‫املاس د السو له ګوتو ټکا و ایستله او ېیا يې خوله خربو ته وړه کړه‪:‬‬
‫لسم ولسمرش د ارګ دروازه د افغانستان د خلکو د مختلفو قرشونو پر‬
‫مخ پرانیستلې ده‪ .‬د هغه ارګ دروازه یادومښ چې د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر‬
‫مهال تړلې وه‪.‬‬
‫موږ او تاسو يې هره ورځ تصویرونه د ټولیزو رسینو له الرې وینوښ چې‬
‫لسم ولسمرش ته زموږ خویندېښ ځوانانښ محصلینښ د مدين ټولنو غړيښ ورزش‬
‫کارانښ هرنمندان او کارګران د خپلو ستونزو د حل په موخه تر ولسمرشیزې‬
‫ماڼۍ رسی‪،‬ي!‬
‫کال ېیا د پالر خربې غوڅې کړېښ ويې پو تل‪:‬‬
‫پالره لکه څومره چې ځوانانو ته لسم ولسمرش اغلی دی آیا لسم‬
‫ولسمرش هم پر ځوانانو همدومره ېاور لري؟‬
‫املاس رس و وراوهښ زیاته يې کړه‪:‬‬
‫لسم ولسمرش هغه ولسمرش دی چې د يوې وینا پر مهال يې په زغرده‬
‫نور قدرت ځوانانو ته لی‪،‬دوم! د هېواد مرشي هغه نسل ته په امانې‬
‫ډول سپارم چې په ‪ ۳۷‬مه لسیزه کې را لوی شوی او زما د هېواد اکرثیې‬
‫تشکیلوي! تر څو یو نسيل ېدلون رامنن ته يش‪.‬اوس ځوانان په هره ېرخه کې‬
‫پیاوړي شوي دي‪.‬‬
‫لسم ولسمرش په خپل ملې ډېر ډاډه دی او په یوه ېله وینا کې يې وویل‪:‬‬
‫اوس دا هغه پخوانی ملې نه دی چې غازي امان هللا خان يې دې ته اړ‬
‫کړ چې هېواد پری‪،‬دي‪.‬‬
‫د کال په مخ کې ېیا سورخي پیدا شوه او د لسم ولسمرش سیاسې‬
‫خوند ورکړ نو ځکه يې وپو تل‪:‬‬
‫پالره! لسم ولسمرش د چا په الر روان دی؟‬
‫املاس ژوره ساه واخیسته په لړزیديل غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬

‫د هغه غازي په الر روان دی چې همدې پرديپالو دې ته اړ کړښ ترڅو‬
‫خپل هېواد پرې‪،‬دي او په پردي هېواد کې د ژوند د اړتیاوو پوره کولو له پاره د‬
‫لرګیو د اره کولو په یو ماشین کې په ورځني مزد کار پیل کړي!‬
‫د کال تندي ګونځې وکړېښ په خورا حیرانتیا يې وپو تل‪:‬‬
‫پالره! دا غازي څوک ؤ؟‬
‫املاس ېیا ساه واخیستله او په ټیټ غ‪ ،‬يې وویل‪:‬‬
‫لورې! غازي امان هللا خان یادوم!‬
‫د کال له سرتګو او کې توئې شوېښ سلګۍ ونیوله‪.‬‬
‫کال فکر په مخه کړهښ د وخې شاه يې په پردي ملک کې خړ پړ لېده!‬
‫املاس هم د کال له سلګیو اغیزمن شو‪.‬‬
‫پالر او لور دواړه یوه شېبه غيل وو ېیا املاس په خربو پیل وکړ‪:‬‬
‫لسم ولسمرش په ولسمرشیزې ماڼۍ کې ګرځیدلوښ چې د غازي امان‬
‫هللا خان په کاري میز يې سرتګې خښې شوې‪ .‬په وینا يې میز ورغول شو چې‬
‫اوس يې کاري میز دی او يو ډول ډاډ ورکوي! او هغه څوکۍ چې غازي امان‬
‫هللا خان پرې کيناستلو له ګدامه را وایستله او په خپل دفرت کې يې کېښودله‪.‬‬
‫شهزادګۍ هندیه د غازي امان هللا خان لورښ چې کله له لسم ولسمرش‬
‫رسه لېدنه کوله د لېدنې پر مهال يې د خپل پالر په کاري میز سرتګې خې‬
‫شوېښ د میز تر شا کیناستلهښ د پالر واکمني ور یاده شوه‪ .‬میز يې کل کړ!!‬
‫لسم ولسمرش په خپله وینا کې وویل‪:‬‬
‫زه د غازي امان هللا خان نیمګړی فصل ېشپړوم!‬
‫په لنهه توګه يې وایم‪:‬‬
‫همدا لسم ولسمرش ېه یو پوروړی افغانستان په غني افغانستان ېدل‬

‫کړي!!‬
‫همدا لسم ولسمرش ېه وي چې د ميل لیوانو رسه ېه د تېرو څلویښتو‬
‫کلونو حساب وکړي!!‬
‫له ېده مرغه چې موږ لسم ولسمرش نه پیژنوښ نو ځکه نړیوالو پر موږ‬
‫عجیب نوم ایښی‪:‬‬
‫ېد مرغه ولسمرش!‬
‫نیک مرغه ملې!‬
‫د ېد مرغه ولسمرش نوم په کال ه ونه لګېدلو په خواشینۍ يې‬
‫وپو تل‪:‬‬
‫پالره! ېد مرغه ولسمرش؟‬
‫املاس ټوخې واخیسېښ له یب يې رومال را وکاږلو‪ .‬د رومال یوه‬
‫څنهه يې پر شونهو تېره کړهښ ېیا يې وویل‪:‬‬
‫ېد مرغه ولسمرش ځکه دی چې یو ویده ملې ور له غاړې دی‪ .‬تر اوسه‬
‫يې نه دی درک کړی تل په منفي تبلغاتو پسې رس ګرځوي‪ .‬که ورته وویل يش‬
‫چې غوږ دې سپي یووړ نو خپل غوږ نه ویني په سپي پسې مڼدې وهي‪.‬‬
‫املاس د رس په ویښتانو الس تېر کړ ېیا يې وویل‪:‬‬
‫ملې ځکه نیک مرغه دیښ چې داسې یو ولسمرش يې په نصیب شوی‬
‫دی چې په ټوله نړۍ کې يې ساری نه لېدل کې‪،‬ي!‬
‫کال غلې وه املاس خربې اوږدې کړې‪:‬‬
‫نړیوالو لسم ولسمرش هغه وخې ؤپیژندلوښ کله چې په دوه زره لسم‬
‫کال کې د فارین پالیيس په نوم یوې مشهورې امریکايي مجلې د سلو هغو‬
‫کسانو نوملړ خپور کړښ چې په نړۍ کې ېریايل کسان ېلل کېدل‪ .‬په دې نوملړ‬
‫کې زموږ لسم ولسمرش شلم ځای خپل کړی ؤښ چې د نړۍ شلم متفکر لقب يې‬
‫ورکړو!‬
‫په دوه زره دیارلسم کال کې د پراسپیکټ په نوم ېلې مشهورې مجلې‬
‫ټولپو تنه وکړه‪ .‬په دې ټولپو تنه کې د سلو هېوادونو څخه لس زرو کسانو‬
‫ېرخه اخیستې وه‪ .‬په پایله کې د سلو کسانو نوملړ يې خپور کړښ چې د اکسفورډ‬
‫پوهنتون استاد ریچارد واکین لومړی مقامښ لسم ولسمرش دویم مقام خپل کړ او‬
‫د هاروارډ پوهنتون استاد پروفیسور واستیفن پنکر درېیم ځای وګاټه‪ .‬نو په‬
‫همدې نوملړ کې لسم ولسمرش ته د دویم متفکر لقب ورکړل شو!‬
‫کال د تصویر په ېښه د ټیکري پیڅه کش کړه د تصویر ېښه رڼه‬
‫وځلیدله او ېیا يې شونهې خالصې کړې ويې ویل‪:‬‬
‫کاش چې ېاېا موږ ویده نه وای !!‬
‫کاش چې ستا په قدر پوهیدلی!!‬
‫کال ېیا د پالر په لورې سرتګې وغړولې او له پالر يې ؤپو تل‪:‬‬
‫پالره لسم ولسمرش خو په ډېر کم وخې کې افغانستان د نړیوالو سیال‬
‫کړ او له خپلو ژمنو يې ډېر څه وکړل‪ .‬آیا راتلونکی ېه يې څنګه ويښ شونې ده‬
‫چې په راتلونکي کې يې تصویر په سېکه کې چاپ يش؟؟‬
‫املاس په غصه شو ويې ویل‪:‬‬
‫دا پردي پال ډېر ېل ډول خلک ديښ تا تر اوسه تاریخ سم نه دی‬
‫لوستلی! سید ل الدین افغان د خپل هېواد په ګهون د ګاونهیو هېوادونو‬
‫سیايسښ ټولنیز او اقتصادي حاالت و ارزولښ غو تل يې اسالمي هېوادونه او په‬
‫ځانګړې ډول افغانستان د پرنګیانو له استع ري ولکې وژغوري‪ .‬له همدې امله‬
‫په ډېره ېیړه خپل هېواد ته را وګرځیدهښ په دې وخې کې د افغانستان پاچا امیر‬
‫دوسې محمد خان ؤ‪ .‬د افغانستان ژغورل د سید ل الدین افغان ورکېدل‬
‫شول‪ .‬سید ل الدین افغان د هېواد پرېښودلو ته اړ شوښ د هېواد پرېښودلو‬

‫څخه وړاندې يې د وخې پاچا ته په دې تورو ټینګار وکړ‪:‬‬
‫د افغانستان سیايس خپلواکۍ اعالنښ د کاېینې وړ ېښ د ميل اردو‬
‫تنظیمښ د ميل ژېې “پښتو” ېهاینهښ د وونځیو وړونهښ د سړکونو وړونهښ پستې‬
‫او مخاېرايت اسانتیاوې او داسې نورو ټکو ته ېاید پوره پام ويش!‬
‫ل الدین افغان خو افغانستان ژغورلوښ ولې يې د هېواد‬ ‫نو سید‬

‫پرېښودلو ته اړ کړ؟‬
‫په ژوندون يې له خپل هېواده مرور کړ او په مړینه يې ېیا کوکې وهلې‬

‫او ههوکي يې د ترکيې له هېواده راوړل!!‬
‫غازي امان هللا خان هم په لومړۍ وینا کې خپله خپلواکي اعالن کړه‬
‫او ويې ویل‪:‬‬
‫زه خپل ځان او خپل هېواد آزاد ګڼم تر دې وروسته ېه زما هېواد د نړۍ‬
‫د نورو هېوادونو په څېر آزاد وي او هیڅ خار ي قدرت ته ېه ا ازه ور نه کړمښ‬
‫چې د رس ویښته په اندازه د افغانستان په داخيل چارو کې مداخله وکړي‪.‬‬
‫د دې خربې په پای کې يې خپله توره را وایستلهښ ويې ویل‪:‬‬
‫که مداخله يې وکړه نو په دې توره ېه يې رس له تنې غوڅ کړم!‬
‫خو افغانانو څه وکړل؟!‬
‫د ېغدادي پیر په نوم د یو انګریز مال يې وتړله چې اصل نوم يې ډیوډ‬
‫ونز ؤ‪ .‬د هغه غازي دولې يې پرې رانسکور کړښ چې مصطفی ک ل اتاترک‬
‫يې په دې درناوی کاوهښ چې په اسیايي هېوادونو کې يې د انګریز رس ټیټ‬
‫کړی!‬
‫په ژوندون يې دې ته اړ کړښ چې د خپلو هېواد والو د وینو تویول ونه‬
‫وینيښ له خپل هېواده مرور شوښ لیکن اوس يې د خپلواکۍ کلیزې ملانځي!!‬
‫شهید ډاکټر نجیب هم همدې پردي پالو ته ډېرې ننواتې وکړې او ان‬
‫له قدرت هم تیر شوښ خو دې پردي پالو د پردیو په ملسون او د پردیو په الس د‬
‫آریانا په څلور الري کې را ځوړند کړ! اوس يې ويهیويي خربې اوري‪ .‬هر‬
‫څوک دا خربه کويښ چې لوی انسان مو په خپله له منځه یووړ!‬
‫نو هغه خربه مې را یاده شوه چې یو پوهـ ویيل دي‪:‬‬
‫افغان پوهان یا دې ته اړ کې‪،‬ي چې خپل وطن پری‪،‬دي او یا دا چې‬
‫وژل کې‪،‬ي!!‬
‫د کال په ژېه ېې اختیاره دا خربه راغله‪:‬‬
‫له نن وروسته ېه افغان پوهان نه وژل کې‪،‬ي او نه ېه دې ته اړ کې‪،‬ي چې‬
‫هېواد پری‪،‬دي!‬
‫کال له ځایه پورته شوه په چیغو چیغو يې وژړل‪ .‬تصویر يې په ټټر‬
‫پسې وخې ونیولو په دروازه کې يې داسې یوه ناره وکړه‪:‬‬
‫دا غني زما غني‬
‫دا د ټول ملې غني‬
‫دا د پرمختګ غني!!‬
‫دا د پرمختګ غني!!‬
‫پــای‬
‫درنو لوستونکو!!‬
‫خپلې نیکې مشورې مو په الندې ادرسونو رارسه رشیکولی شئ‪:‬‬
‫د موېیل شمېرې‪6970299000 − 6999699600 :‬‬
‫فېسبوک پاڼه‪𝑁𝑜𝑜𝑟𝑢𝑙𝑙𝑎ℎ 𝑆𝑢𝑙𝑡𝑎𝑛𝑧𝑜𝑢𝑦 :‬‬
‫ایمل ادرس‪noorullahsultanzoy@gmail. com :‬‬
‫واټس اپ شمېره‪6999699600 :‬‬
Get more e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com: The Digital Library

لسم ولسمشر (ناول)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

لسم ولسمشر (ناول)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫نـاول‬

‫د کتاب نوم‪ :‬لسم ولسمرش‪/‬نـاول‬

‫لسم ولسـمرش | ‪3‬‬

‫استاد نورهللا سلطان زوی‬

‫لسم ولسـمرش | ‪4‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪5‬‬

‫شونهې يې وخوځېدېښ السونه يې لپه کړلښ ه ځنه وروسته يې دواړه‬

‫لسم ولسـمرش | ‪6‬‬

‫ـ دا تصویر ېه دې لیونی کړيښ ټول ویښتان يې درسپین کړلښ لکه د‬

‫لسم ولسـمرش | ‪7‬‬

‫نو په دې تصویر کې څه ديښ چې هم دې ژړوي او هم سکون‬

‫لسم ولسـمرش | ‪8‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪9‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪01‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪00‬‬

‫مور دې یوه ډېره مهرېانه ځه وهښ په وونځي کې ېه يې په یتیمو‬

‫لسم ولسـمرش | ‪01‬‬

‫یو څه وخې وروسته د ېورس له الرې د نیویارک کوملبیا پوهنتون ته‬

‫لسم ولسـمرش | ‪03‬‬

‫ـ د اقتصادي پروګرامونو د انساين اړخونو تحلیل ېه يې کولو او مناسبې‬

‫لسم ولسـمرش | ‪04‬‬

‫ـ د روسيې د ډېرو سکارو پر پروګرامونو يې د خپلو وړاندیزونو د عميل‬

‫لسم ولسـمرش | ‪05‬‬

‫املاس تصویر ته ګوته ور سمه کړه ويې ویل‪:‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪06‬‬

‫د نهم ولسمرش د واکمنۍ پر مهال د مالیې وزیر په توګه وټاکل شوښ‬

‫لسم ولسـمرش | ‪07‬‬

‫ـ له ېودېجوي کمښې پرته مايل پالیيس تصویب او پلې شوه‪ .‬ېودېجه‬

‫لسم ولسـمرش | ‪08‬‬

‫د خوندي کولو په موخه ‪ ۰‬کلن پروګرام وړاندې کړښ چې د ‪ ۵۶‬هېوادونو وزیران‬

‫لسم ولسـمرش | ‪09‬‬

‫کال اندیښنو په مخه کړې وه نو ځکه يې وپو تل‪:‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪11‬‬

‫کال له یبه موېایل را ویوسې د موېایل په سکرین يې ګوتې وتپولې‬

‫لسم ولسـمرش | ‪10‬‬

‫ـ د دولې د اغیزمنتوب له پاره يې د یو انسټیټیوټ ېنسټ کېښودښ چې‬

‫لسم ولسـمرش | ‪11‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪13‬‬

‫هغه څوک چې دوه ماسټري او درې دوکتوراوې ولري او د نړۍ یوه‬

‫لسم ولسـمرش | ‪14‬‬

‫د املاس شونهې ورپیدې ويې ویل‪:‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪15‬‬

‫کال مسکۍ شوهښ په غمبورو کې يې ژورې کندې پیدا شوې او‬

‫لسم ولسـمرش | ‪16‬‬

‫د پراخو اصالحاتو راوستلښ د فساد ورکول او د امنیې ټینګښې ؤ‪ .‬د‬

‫لسم ولسـمرش | ‪17‬‬

‫د املاس له سرتګو او کې روانې شوې‪ .‬سلګیو واخیسې‪ .‬کال هم‬

‫لسم ولسـمرش | ‪18‬‬

‫کاش! چې په هغه ټولټاکنو کې ما هم خپل قانوين عمر پوره کړی وایښ‬

‫لسم ولسـمرش | ‪19‬‬

‫املاس ېیا خربو ته خوله وړه کړه‪ .‬خپلې خربې يې وغځولې‪:‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪31‬‬

‫کال چاینک په خپل ځای کېښودښ په خپله پیاله يې سرتګې خې‬

‫لسم ولسـمرش | ‪30‬‬

‫ـ لسم ولسمرش ته په داسې رشایطو کې مرشتوب ورغاړې شوښ چې د‬

‫لسم ولسـمرش | ‪31‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪33‬‬

‫دا واقیعې دی چې افغانستان يې په اقتصادي څلور الرې ېدل کړ‪.‬‬

‫لسم ولسـمرش | ‪34‬‬

‫موږ هم ېل ډول خلک یو ټوله نړۍ يې له کارونو مالتړ کوي لیکن‬

‫لسم ولسـمرش | ‪35‬‬

‫د ټاپي )𝐼𝑃𝐴𝑇( نل لیکه چې مجموعي ‪ ۸۱۸۳‬کیلومرته اوږدوالی‬

‫لسم ولسـمرش | ‪36‬‬

‫آیا د داسې پروژو تطبیق ېه مو د نورو هېوادونو له مرستو خالص نه‬