PRZEMIANA ENERGI W ZJAWISKACH CIEPLNYCH

Co to jest energia? Jedna z podstawowych wartości w fizyce, która pomaga nam w wykonaniu
danej pracy (W) lub przepływie ciepła (Q). W świecie fizyki istnieje kilka rodzajów energii. Np.
energia cieplna, energia kinetyczna czy energia wewnętrzna.

ENERGIA WEWNĘTRZNA – CZYLI PIERWSZA ZASADA TERMODYNAMIKI

Ew – energia wewnętrzna
Ew = Q + W Q – ciepło
W – praca

Zmiana energii wewnętrznej wynika z wykonania pracy oraz dostarczenia ciepła do tego ciała. A im
cieplejsze ciało tym większa będzie jego energia wewnętrzna. Wielkość energii wewnętrznej
wynika nie tylko z temperatury, ale i jej pracy jaką musi wykonać (np. większą energię wewnętrzną
ma kg wody podgrzanej do 100 stopni, niż 0,5 kg wody podgrzanej do 100 stopni)

PRZYKŁAD: Kiedy zimą zmarzną Ci dłonie i wejdziesz do ogrzanego pomieszczenia, to ciężko

będzie ci zgiąć palce, dopóki nie ogrzejesz swoich rąk. Możesz to zrobić poprzez chuchanie na nie
ciepłym powietrzem, oblanie ich ciepłą wodą lub energetyczne pocieranie o siebie.

ENERGIA KINETYCZNA
Energia kinetyczna to energia, która posiada ciało znajdujące się w ruchu względem określonego układu
odniesienia. Np. im większa jest temperatura danego ciała tym większa staje się jego energia
kinetyczna. Wynika z tego, że Ek i T, są ze sobą stale powiązane.

ZADANIE
a) Które z naczyń posiadają taką samą energię kinetyczną?
b) Które z naczyń posiada największą energię wewnętrzną?

CIEPŁO – Q
Ilość energii wewnętrznej wymienianej między ciałami, które nie znajdują się w równowadze
termicznej. Ciała o temperaturze wyższej przekazują swoje ciepło do ciał, których temperatura jest
niższa. Powietrze może zablokować przepływ powietrza, dlatego np. powstały cegły POROTERM
(mają one charakterystyczne dziury, skąd pochodzi ich nazwa poro – por, dziura, term -
temperatura)

ZADANIE:
a) Dlaczego zimą ptaki stroszą piórka?
b) Czy próżnia przewodzi ciepło? (Próżnia wyróżnia się tym, że składa się z niewielu/braku
cząsteczek)
Istnieją izolatory (czyli ciała, przez które ciepło nie jest przewodzone) oraz przewodniki (ciała które
przewodzą ciepło) ciepła. Im więcej ciało ma cząsteczek, tym bardziej przewodzi ciepło. Wynika to
z tego, że gdy ciało się ogrzewa to wprowadza swoje cząsteczki w ruch, tym samym
rozprowadzając ciepło na cały swój obszar. Np. metalowa łyżka, podgrzewasz jej czubek, a po
chwili cała staje się gorąca. Przykłady przewodników: metale, stopy metali (żelazo, ołów, miedź).
Przykłady izolatorów: drewno, plastiki, guma, gazy (np. powietrze), styropian.

KONWEKCJA – proces przekazywania ciepła, w którym ciepło unosi się do góry na skutek mas
cieczy lub gazów (im coś cieplejsze tym bardziej zmniejsza się tego gęstość, co oznacza że unosi
się do góry) i powoduje to wyrównanie temperatury.
PRZYKŁAD KONWEKCJI: Działanie kaloryfera, bryza morska, gotująca się woda.

ZADANIE:
a) Czy deska dębowa jest przewodnikiem ciepła?
b) Czy srebrne sztućce szybko nagrzeją się podczas mieszania gorącej herbaty?

Jak obliczać ciepło?

Q – ciepło
Q = m * cw * ▲T M – masa Cw – ciepło właściwe
▲T - różnica temperatur (temperatura końcowa – temperatura początkowa)

Jednostką ciepła jest jul – J, kiedy obliczamy w zadaniu ciepło to tą jednostką powinniśmy zapisać
naszą odpowiedź.

Ciepło właściwe – zależy ono od ciała, im mniejsze ciepło właściwe tym szybciej jakieś ciało się
nagrzewa. Wynika ono od substancji oraz jej stanu skupienia. Możemy wyznaczyć wzór na ciepło
właściwe posługując się wzorem na ciepło:

Q = m * Cw * ▲T // m * ▲T
Q/ m*▲T = Cw

Jednostką ciepła właściwego jest J/kg*˚C lub J/kg*k (k-kelwiny)

( ileś ˚C 273 = odpowiednik w k, ileś k – 273 = odpowiednik w ˚C) np. 20˚C + 273 = 293 k

Przykładowe wartości ciepła właściwego: (najważniejsze, żeby zapamiętać cw wody)

Woda – 4200 J/kg*˚C
Lód – 2097 J/kg*˚C
Miedź – 365 J/kg*˚C
Azot – 1050 J/kg*˚C
Powietrze – 2020 J/kg*˚C

Które z powyższych ciał nagrzeje się najszybciej, a które najwolniej?

ZADANIE:

Zagotowano 500 g wody z 20˚C do 100 ˚C.

a)Jakie będzie ciepło?
1. Zapisz dane, ciepło właściwe wody cw = 4200 J/kg*˚C
2. Zamień g na kg (k – 1000) 500g = 0,5 kg
3. Oblicz różnicę temperatury 100 ˚C - 20 ˚C = 80 ˚C
4. Podstaw pod wzór na ciepło Q = m * Cw * ▲T
 5. Q = 0,5 kg * 4200 J/kg*˚C * = 80 ˚C (skróć stopnie C oraz kg, zostaną jedynie J a potem
policz pod kreską lub z kalkulatorem)
6. Q = 168000 J = 168 kJ (1000J=1kJ)

b) Ile czasu zajmie gotowanie się w wody w czajniku o mocy 2000W(inaczej 2 kW).
1. Przypomnij sobie wzór na moc, P = W/t (t – czas, W – praca – w naszym przypadku praca
to ciepło)
2. Wyznacz wzór na czas: Pt=W —≥ t= W/P
3. Zapisz dane: P – 2000 W W(u nas to ciepło obliczone wyżej) – 168000J
4. Oblicz: t= 168000J/2000W= 84 s (czas zawsze przedstawiamy w sekundach)

ZADANIE DLA CIEBIE:

Podgrzano 800 g wody z 20 ˚C do 80 ˚C.
a) Ile wyniesie ciepło?
b) Jaką moc musi mieć czajnik, żeby podgrzać wodę w ciągu 60 sekund?

Podgrzano 1 kg miedzi, której ciepło właściwe wynosi 365 J/kg*˚C z 10˚C do 40˚C.
a) Ile wyniesie ciepło?
b) Ile czasu zajmie podgrzewanie miedzi na palniku o mocy 1500W?

BILANS CIEPLNY
W układzie ciał bez strat ciepła, ciepło pobrane przez jedno ciało jest równe ciepłu oddanemu przez to ciało.

Q pobrane = Q oddane
Pobrane ciało o niższej temperaturze, oddane ciało o wyższej temperaturze
Q pobrane = m * Cw* (temperatura końcowa – temperatura początkowa)
Q oddane = m * cw * (temperatura początkowa – temperatura końcowa)

PRZYKŁAD

Do 0,2 kg wody o 20 stopniach dolano 0,8 kg wody o 90 stopniach. Ile wyniesie temperatura
końcowa?

Q pobrane = Q oddane
Q pobrane = 0,2 kg * 4200 J/kg*˚C (Tk -20)
Q oddane = 0,8 kg * 4200 J/kg*˚C (90 – Tk)

0,2 kg * 4200 J/kg*˚C (Tk -20)= 0,8 kg * 4200 J/kg*˚C (90 – Tk)
0,2(Tk-20)=0,8(90-Tk)
0,2Tk-4= 72-0,8Tk
1 Tk = 72 +4
Tk = 76 ˚C