winaswarmetyveli zaqaria

winaswarmetyveli zaqaria wignis dasawyisSi sakuTari winaprebis Sesaxeb

1
gvauwyebs . sxva geneologiuri miTiTebebis gaTvaliswinebiT SeiZleba davaskvnaT,
rom bereqia zaqarias mamaa, xolo yido \ babua. Tumca es sakiTxi eklesiis mamaTa
mier gansxvavebulad ganimarteba.
wm. kirile aleqsandrielis Tanaxmad, zaqaria xorcielad bereqiasgan iSva,
magram amavdroulad sulierad yido winaswamrtyvelis Zea, romelmac igi aRzarda
da zaqaria yovelgvar keTilmoqmedebaSi swored mas hbaZavda.
erT-erTi gviandeli epoqis gannmartebeli am sakiTxis komentirebisas leviratis
wesze miuTiTebs. misi TqmiT, winaswarmetyvelis deda meuRlis \ bereqias
gardacvalebis Semdeg misi Zmisgan \ yidosgan Sobs Zes \ zaqarias. amrigad, yido
zaqarias xorcieli mamaa, xolo bereqiac aseve mamaa, magram rjulismieri.
netari ieronime yidos mefeTa wignebSi naxseneb pirovnebasTan aigivebs.
Sesabamisad, yido araTu zaqarias babua, aramed erT-erTi Soreuli winaparia.
ganmmartbelTa nawils miaCnia, rom zaqaria levitelTa samRvdelo modgmas
ekuTvnoda. misi babua, yido, smRvdelo gvaris Tavkaci iyo. aRniSnuli Tanamdeboba
wesiT Svils bereqias unda mieRo, magrma is axalgazrda asakSi samSobloSi
dabrunebamde babilonSi aResrula. mogvianebiT samRvdelo gvaris Tavkaci zaqaria
xdeba. swored amitom ixsenieba igi wminda werilSi mravalgan yidos Zis saxeliT.
zaqarias Sesaxeb cnobebi sakmaod mwiria. savaraudod, samSobloSi dabrunebisas
igi sakmaod axalgazrda iyo. winasawarmetyveli zorubabelisa da angias
Tanamedrovea.
wignis Sinaarsi da misi dayofa
zaqarias winaswarmetyveleba ToTxmeti Tavisgan Sedgeba da or nawilad iyofa:
pirveli rva da danarCeni eqvsi Tavi. pirvel nawilSi gadmocemulia erT RameSi
nanaxi rva xilva, xolo meoreSi nauwyebia წინასწარმეტყველება მომავლის შესახებ.

wignis daweris mizani

winaswarmetyvelis mizania, umZimes dReSi aRmoCenili iudeveli xalxi taZris
mSeneblobis saqmeSi Seagulianos. imavdroulad, zaqaria cdilobs, tyveobidan
dabrunebuli adamianebis yalbi warmodgenebi amxilos da erSi gabatonebuli azri
mesiis dauyovnebeli mosvlis Sesaxeb realobiT Secvalos.

Tavi 1
mx. 1. ‘დარიოსის მეორე წლის მერვე თვეს იყო უფლის სიტყვა ზაქარიას მიმართ, ძისა
ბერექიასი, ძისა ყიდოსი, წინასწარმეტყველისა”.
xsenebuli mefe darios I gistaspia. igi 521\485 wlebSi mefobda. Sesabamisad,
winaswarmetyveli asparezze 520 wels gamodis.

1
Sdr. 'დარიოსის მეორე წლის მერვე თვეს იყო უფლის სიტყვა ზაქარიას მიმართ, ძისა ბერექიასი, ძისა
ყიდოსი, წინასწარმეტყველისა” (zaqar. 1.1).
1
 mx. 2-6. zaqaria xalxs uflis saxeliT uzenaesis aRiarebisken uxmobs: ‘უთხარი
მათ, ასე ამბობს-თქო ცაბაოთ უფალი: მოიქეცით ჩემკენ, ამბობს ცაბაოთ უფალი, და მეც
მოვიქცევი თქვენკენ, ამბობს ცაბაოთ უფალი”.
xilva pirveli (wiTel cxenze mjdomare adamiani):
mx. 8\9. ‘ვიხილე ღამით და აჰა, მხედარია წითელ ცხენზე და დგას იგი მურტის
ხეთა შორის, ჩრდილში, მის უკან კი ცხენებია \ წითლები, ზერდაგები და თეთრები”.
winaswarmetyveli gamocxadebas Rame Rebulobs. aRniSnuli movlena zaqarias
gamudmebul fiqrs mohyva rCeuli eris bedis Taobaze. igi xedavs adamians, romelic
wiTel cxenzea amxedrebuli ‘murtis xeTa Soris”. ebraulisgan gansxvavebul
wakiTxvas gvTavazobs septanta: …ei(sth`kei a)na\ me`son tw=n ore`wn tw=n kataski`wn (Sdr. ‘…dga
საშუალ ორთა მთათა ჩრდილოანთასა”). mxedris ukan cxenebi dganan \ wiTlebi,
zerdagebi (Wrelebi) da TeTrebi.
me-11 muxlidan irkeveva, rom murtis xeTa Soris mdgomi mxedris ukan
ganlagebul cxenebsac hyavdaT TavianTi mxedrebi. maTi ferebi simboluri
mniSvnelobisaa, riTic miniSnebaa im gansacdelebze, romlebiTac RvTisadmi krZalvis
armqone da ugulisxmo xalxebi Seirisxebian. mxedari uflis angelozia, visac mis
ukan mdgomi cxenebi (mxedrebiTurT) dakisrebuli saqmeebis wil angariSs abareben.
gansxavavebuili feris cxenebi angelozuri Zalebi arian (netari Teodorite).
netari ieronime: winaswarmetyveli ambobs, rom man gamocxadeba RamiT ixila da
ara dRisiT, rogorc es moses, ეsaiasა და სხვათა SemTxvevaSi moxda. winare
winaswarmetyvelni xilvas iudasa da ierusalimis daqcevamde Rebulobdnen da
swored amაs ganasaxierebs dRis sinaTle. zaqaria Cvenebas Rame xedavs, rac
samSobloSi dabrunebuli iudeveli eris mdgomareobis gamomxatvelia, erisa,
romelic aRTqmul miwaze dabrunebis miuxedavad, monobis uRels kvlavac atarebs.
wiTel cxenze amxedrebuli ucnobi zogierTis TqmiT, miqael mTavarangelozia,
xolo Cven ki vityviT, rom is Cveni mxsneli ufalia, samebis meore hipostasi,
romelmac Cveni gamoxsnis gangebulebis aRmsrulebelma, esaias
winaswarmetyvelebisaebr, moismina: ‘ratomaa Seni samosi mewamuli?”2. murtis xe
palestinaSi izrdeba. amboben, mas iseTi surneli aqvs, Soridan izidavs adamians.
xsenebuli xeebi wmindanebs ganasaxiereben, romelTa Sorisac mimoiqceva ufali.
cxenebis ferTa simravle xalxTa da saxelmwifoTa simravleze miuTiTebs,
sadac isini igzavnebian. TeTri feri sixarulisa aღმნიშვნელია. amitomac TeTri
cxenebi midielebsa da sparselebs ganasaxierebs, radgan maT iudevelebs udidesi
sixaruli mianiWes: gaaTavisufles tyveobidan da taZris mSeneblobis nebac darTes.
Wreli cxenebi makedonelTa simboloa. maTi mmarTvelebis nawili iudevelebisadmi
megobrulad iyo ganwyobili, sxvani ki sastikad mtrobdnen. wiTeli cxenebi romis
imperiis simboloa, romelmac sabolood daaqcia iudea).
mx. 9-10. ‘ვთქვი, რა არის-მეთქი ესენი, ჩემო ბატონო? მითხრა ანგელოზმა, რომელიც
მელაპარაკებოდა: მე გაჩვენებ, რა არიან ესენი. ხმა გაიღო კაცმა, მდგარმა მურტის ხეთა
შორის, და თქვა: ესენი არიან, რომლებიც მოავლინა უფალმა ქვეყნის შემოსავლელად”.

2
es. 63.2.
2
 zaqaria nanaxiT gaocebuli kiTxulobs, Tu ras unda niSnavdes es yovelive,
razec pasuxs wiTeli cxenis mxedari iZleva. misi TqmiT, am cxenebma uflis
ganCinebiT mTeli qveyana unda Semoiaron.
mx. 11. ‘მიუგეს უფლის ანგელოზს, მურტის ხეთა შორის მდგარს, და უთხრეს:
შემოვიარეთ ქვეყანა და, აჰა, მშვიდად განისვენებს მთელი ქვეყანა”.
xeTa Soris mdgom uflis angelozsqveynierebis Semovlis Semdeg mxedrebi
miugeben, rom mTeli qveyana ganisvenebs. amaSi warmarTuli saxelmwifoebis
keTildeReoba igulisxmeba, xolo maTi keTildReoba iudevelebs ar aZlevs mSvidad
cxovrebis SesaZleblobas anu ‘ufali ar keTilnebobs xalxisadmi” (rCeuli
erisadmi).
netari ieronime: mTeli samyaro mSvidadaa, yoveli xalxi Tavis qveyanaSi
ganisvenebs, magram iudevelTa yofa gansxvavebulia; maTi udidesi nawili kvlavac
sparseTSia).
mx. 12. ‘მიუგო უფლის ანგელოზმა და თქვა: ცაბაოთ უფალო! როდემდის არ მოიღებ
მოწყალებას იერუსალიმზე და იუდას ქალაქებზე, რომლებიც აგერ სამოცდაათი წელია
შერისხული გყავს?”
uflis angelozi uzenaess iudasTvis wyalobis dabrunebis TxovniT mimarTavs.
mx. 16-17. ‘ამიტომ ასე ამბობს უფალი: მოწყალებით მოვბრუნდი იერუსალიმისკენ;
მასში აიგება ჩემი სახლი, ამბობს ცაბაოთ უფალი, და ლარი გადაიჭიმება იერუსალიმზე.
კიდევ მოუწოდე და თქვი, ასე ამბობს-თქო ცაბაოთ უფალი: კვლავ აივსება ჩემი ქალაქები
დოვლათით და კვლავ შეიწყალებს უფალი სიონს და კვლავ აირჩევს იერუსალიმს”.
ufali pasuxobs, rom rCeuli eris gansacdelebi male dasruldeba;
ierusalimSi kvlav aigeba taZari, ganaxldeba dedaqalaqi, gardasruli ubedurebanic
daviwyebas miecema.
xilva meore (oTxi rqa da oTxi mWedeli):
mx. 18-19. ‘ავახილე თვალები და, აჰა, ოთხი რქაა. ვუთხარი ანგელოზს, რომელიც მე
მელაპარაკებოდა: რა არის-მეთქი ესენი? მითხრა: ესენი რქებია, რომლებმაც გაფანტა იუდა,
ისრაელი და იერუსალიმი”.
winaswarmetyveli oTx rqas xedavs. rqa bibliuri simboloebis Tanaxmad, Zalis
da Zlierebis saxea.
netari ieronime oTx rqaSi iudeisadmi mtrulad damokidebul oTx
saxelmwifos \ babilonis, sparseTis, saberZneTisa da romis imperiebs moiazrebs.
Teodorite kvireli SeniSnavs, rom aRniSnuli oTxi Zala rCeuli erisadmi mtrulad
ganwyobili qveynebis saxiTaa warmodgenili maSin, rodesac am JamisTvis babilonis
imperia ar arsebobs, sparseTi piriqiT, araTu emtereba, aramed yvelanairad mxarSi
udgas ebraelebs. amitomac, netari Teodorites azriT, oTx rqaSi, zogadad, qveynis
oTxive kuTxidan iudevelTa winaaRmdeg mimarTuli Zala igulisxmeba: egvipte,
filistimelebi, asureTi, babiloni, moabi, amoni, edomi…
aRniSnuli adgili simboluradac ganimarteba da am SemTxvevaSi iudea qristes
eklesias ganasaxierebs, xolo oTxi rqa eklesiasTan dapirispirebuli ukeTuri Zalaa.
mx. 20\21. ‘და დამანახა უფალმა ოთხი მჭედელი. ვთქვი: რის გაკეთებას აპირებენ-
მეთქი ესენი? ასე მითხრა: ესენი რქებია, რომლებმაც გაფანტა იუდა, ისე რომ არავის
3
აუწევია თავი; ეს მჭედლები კი მოსულნი არიან მათ დასაშინებლად, იმ ხალხთა რქების
დასახრელად, რომელთაც რქა აღუმართავთ იუდას ქვეყნის წინააღმდეგ მის გასაფანტავად”.
winaswarmetyveli oTx mWedels xedavs, romlebic iudas wianaaRmdeg aRmarTuli
rqebis dasamxobad modian. pirvel xilvaSi naTqvami, rom warmarTuli
saxelmwifoebis keTildReoba iudeveli eris Tavisuflebis SemzRudveleia, xolo
meore xilvis Tanaxmad, warmarTebi iudevelTa misamarTiT gamoCenili sisastikis
gamo daisjebian.
netari Teodorite: mWedlebi uxilavi Zalebi arian, romlebic iudasadmi
mtrulad aRZrul Zalebs erTurTis sapirispirod aRZraven, rom urTierTis xeliT
gangmiron erTmaneTi).
netari ieronime: Cven mWedlebSi angelozebs moviazrebT. isini RmerTs
morCileben da zogierT ers ganamtkiceben, zogsac musrs avleben).

Tavi 2
xilva mesame (adamiani miwis sazomi lariT xelSi):
mx. 1-2. ‘ავახილე თვალები და ვიხილე: აჰა, კაცი გამზომი ლარით ხელში. ვკითხე:
სად მიდიხარ-მეთქი? მითხრა: იერუსალიმის გასაზომად, რომ დავინახო რამდენია მისი
სიგანე და რამდენია მისი სიგრძე”.
netari ieronime: winaswarmetyveli xedavs adamians, romelsac xelSi gamzomi
lari uWiravs. aRniSnuli xelsawyo Tokia, romelsac Zvel droSi adamianebi miwis
gasazomad iyenebdnen. xilvis mizani zaqarias darwmunebaa, rom misi mSobliuri
qalaqi aRdgeba, ganaxldeba, Tumca igive adgili sulieri ierusalimis, axali
aRთqmis eklesiis შesaxeb gvauwyebs).
mx. 3-5. ‘აჰა, გამოდის ანგელოზი, რომელიც მელაპარაკებოდა, და სხვა ანგელოზიც
გამოდის ჩემს შესახვედრად. უთხრა მას: გაიქეცი და ელაპარაკე ამ ყმაწვილს, უთხარი:
გაშლილ დაბად იცხოვრებს იერუსალიმი უამრავი ხალხისა და პირუტყვის გამო, მასში რომ
არის. მე ვიქნები მისთვის, ამბობს უფალი, ცეცხლის კედლად ირგვლივ და დიდებად მის
შუაგულში”.
kedlebis ararsebobis miuxedavad mosaxleoba daculi iqneba, radgan Tavad
uzenaesi daifaravs da daicavs am qalaqs, TiTqosda cecxlovani svetiT
SemosazRvravs mas. wminda kirile alesqsandrieli winamdebare muxlis ganmartebisas
aRniSnul movlenas qristes eklesias ganukuTvnebs.
netari ieronime: warmodgenili cnobebi ornairad SeiZleba gvesmodes: rogorc
sakuTriv ierusalimTan dakavSirebuli movlena da winaswarmetyveleba axali aRTqmis
eklesiis Sesaxe. ukanasknelis Tanaxmad, dadgeba Jami, rodesac qristes eklesiis
wiaRSi adamianTa simravle daimkvidrebs. ierusalimSi davanebul xalxad
ganRmrTobis gzaze mdgomi marTalni moiazrebian, xolo pirutyvebSi \ xorciel
vnebebs damonebuli adamianebi, romlebic eklesiaSi mravlad arian).
mx. 6. ‘ჰოი, ჰოი, ილტოლეთ ჩრდილოეთის ქვეყნიდან, ამბობს უფალი, რადგან ცის
ოთხი ქარისკენ გაგფანტავთ, ამბობს უფალი”.
mesame CvenebaSi ierusalimis sanaxebis gafarToebazea saubari, rac mosaxleobis
zrdis Sedegad iqneba ganpirobebuli; magram saidan mova esodeni simravle xalxisa

4
maSin, rodesac tyveobidan samSobloSi iudevelTa sakmaod mcire raodenoba
dabrunda?3 saqme isaa, rom msoflioSi mimofantul iudvelebs Tavad uzenaesi
moixmobs, gansakuTrebiT CrdiloeTis qveynidan anu babilonidan.
mx. 7. ‘ჰოი, სიონო, თავს-უშველე, ბაბილონის ასულთან რომ ცხოვრობ!”
babilonSi cxovreba masze mowevnadi gansacdelebis mizeziT, gansxvavebiT Zveli
droebisgan, amJamad safrTxes Seicavs da warmarTTa Soris darCenili iudevelebi
SesaZloa, maTi bedis Tanaziarni gaxdnen.
mx. 11. ‘მიეტმასნებიან უამრავი ხალხები უფალს იმ დღეს და გახდებიან ჩემი ერი;
დავივანებ შენს შუაგულში და მიხვდები, რომ ცაბაოთ უფალმა მომავლინა შენთან”.
RvTis mowyaleba garda iudeveli xalxze mzrunvelobisa im warmarTebzec
gamovlindeba, romlebic rCeul ers SeuerTdebian da maT RmerTs aRiareben.

Tavi 3
xilva meoTxe (uflis angelozis winaSe mdgomi isu mRvdelmTavri):
winamdebare TavSi gadmocemulia rigiT meoTxe xilva. misi saerTo Sinaarsi
aseTia: rCeul ers aRTqmuli wyaloba ueWvelad miemadleba, mxolod es moxdeba
maSin, rodesac isini codvebisgan ganiwmenden sakuTar Tavs. am xilvaSi zaqaria
xedavs, Tu rogor Seundobs uzenaesi xalxs codvebs, Tumca amas Tavad xalxis
Zalisxmeva da survili sWirdeba.
mx. 1. ‘დამანახა მან იესო მღვდელმთავარი, უფლის ანგელოზის წინაშე მდგარი, და
სატანა, მის ხელმარჯვნივ მდგარი, მის მოსაყივნებლად”.
saidumoebiT moculi piri, romelic zaqarias ieso mRvdelmTavars warudgens,
savaraudod, Tavad uzenaesia. swored ase esmodaT aRniSnuli adgili bibliis
berZnuli da laTinuri teqstis mTargmnelebs.
zaqaria xedavs mRvdemTavar iesos, romelic, msgavsad braldebulisa, uflis
angelozis winaSe dgas. mRvdelmTavris marjvena mxares satana ganTavsebula. igi
uzenaesis ganazraxs, rCeuli erisTvis wyalobis miniWebas, ewinaaRmdegeba. xilvaSi
ieso mRvdelmTavari mTeli eris warmomadgenelia da ara kerZo piri, romelic
sakuTari danaSaulebebisTvis agebs pasuxs. satana Zalmomreobs; mas hsurs,
pirvelmRvdlisa da misi Sesvaruli (wviriani) samosis saxiT warmodgenili iudeveli
eri saRvTo wyalobis gareSe darCes, radgan amgvari mzrunvelobas es eri ar
imsaxurebs.
mx. 2. ‘უთხრა უფალმა სატანას: გიკრძალავს უფალი, სატანავ! გიკრძალავს უფალი,
რომელმაც იერუსალიმი ამოარჩია! გან ეს ცეცხლიდან მოწყვეტილი მუგუზალი არ არის?”
iudeveli eris Secodebani marTlac didi iyo, magram imave xalxma am mizeziT
mravali SeWirveba daiTmina. es gansacdelebi iseTi mZlavri iyo, rom lamis mTeli
eri daiRupa da ganadgurda; axla ki igi rogorc cecxlidan mowyvetili muguzalia
da sasjelebis gaxangrZliveba didi usamarTloba da sisastike iqneboda.

3
daaxloebiT 150 000\200 000 adamiani.
5
 mx. 3-4. ‘იესოს წვირიანი სამოსელი ეცვა და იდგა ანგელოზის წინაშე. მიუგო და
უთხრა ანგელოზმა თავის წინაშე მდგომთ: გახადეთ წვირიანი სამოსელი! უთხრა მას: აჰა,
წარგხოცე უკეთურება და საზეიმო სამოსელით შეგმოსავ”.
RvTis marTlmsajuleba aRsrulebulia. amieridan Jamia wyalobisa da swored
amis niSnaduflis angelozs damorCilebuli angelozebi mRvdelmTavars Sesvarul
samosels gaxdian. Tavad iesos ganemarteba, rom es moqmedeba codvaTa Sendobas
gulisxmobs. imave uflis angelozis miTiTebiT pirvelmRvdels ‘sazeimo samosiT”
mosaven. Radgan ieso mTeli eris saxea, misTvis miniWebuli gamarTlebac eris
gamarTlebas gulisxmobs.
winamdebare Tavis bolo muxlebSi mRvdelmTavarsa da mis TvistomT aRTqma
eZlevaT, romlis Tanaxmadac, maTTan morCili morCi miivlineba. aRniSnul saxelSi
mesia igulisxmeba4.

Tavi 4
xilva mexuTe (oqros sasanTle):
mx. 1-2. ‘მობრუნდა ანგელოზი, რომელიც მელაპარაკებოდა, და გამაღვიძა, როგორც
ძილისგან აღვიძებენ კაცს. მითხრა: რას ხედავ? ვუთხარ: ვხედავ, აჰა, მთლიანი ოქროს
სასანთლეა, მის თავზე ჯამია და შვიდი ლამპარი, თითო ლამპარს შვიდ-შვიდი მილი აქვს
ზემოთ”.
uflis angelozi zaqarias morig xilvas ucxadebs. winaswarmetyveli xedavs
oqros sasanTles, romlis Tavzec lampari da Svidi sawretia. ganmartebis Tanaxmad,
Svidi lampari rCeuli eris saxea, erisa, romelic RvTisSemecnebis naTliT brwyinavs
da warmarTul wyvdiads gananaTlebs. zeTi, romelic iwvis da naTels hfens,
simbolurad RvTis suls ganasaxierebs. zaqarias mier nanax sasanTles iseTi
mowyobiloba aqvs, romlis saSualebiTac mas zeTi arasodes moakldeba da,
Sesabamisad, arc arasodes Caqreba.
efrem asuri: oqros sasanTle samefo pativs niSnavs, romelzec damyarebulia
yovelive. mis maRla mdebare lampari samRvdeloebis saxea. ori jami, romelTaganac
erTi sasanTlis marjvniv, xolo meore marcxniv aris ganTavsebuli, iudeveli eris
ori mmarTvelis \ zorubabelisa da ieso mRdelmTavris simboloa. maTgan erTi
erTi mefobisTvis aris cxebuli, meoreki mRvdelmTavrobisTvis).
wm. kirile aleqsandrieli: oqros sasanTle, sadac Svidi lamparia damagrebuli,
maxaraeblebsa da eklesiis moZRvarT ganasaxierebs, romelTa guli da goneba qristes
mieraa ganaTlebuli. ori jami qriste RmerTis simboloa. igi Tavadaa naTeli. ori
zeTisxilis xe, lampris marjvniv da marcxniv mdgomni, qristesTan myof or xalis
saxea: erTni \ iudevelTagan Semokrebili misi morwmuneebi da meore \ warmarTTa
eklesiis wiaRSi damkvidrebuli simravle).
netari ieronime: oqros sasanTle eklesiis simboloa. aseve SeiZleba vTqvaT,
rom igi qriste RmerTs ganasaxierebs, romelmac sakuTar Tavze brZana: ‘არცა
აღანთიან სანთელი და დადგიან ქუეშე ჴჳმირსა”, anu rjulis qveS, aramed \

4
Sdr. ‘ისმინე, იესო მღვდელმთავარო, შენ და შენმა თვისტომებმა, შენს წინ რომ სხედან, რადგან სასწაულნი
არიან ეს კაცები; რადგან აჰა, მოვავლინებ ჩემს მორჩილს - მორჩს!” (zaqar. mx. 8).
6
‘სასანთლესა ზედა”5, anu saxarebiseul moZRvrebaze. Svidi lampari suliwmindis
Svidi niWia. ori zeTisxilis xe zogis TqmiT, mose da elia winaswarmetyvelebis
simboloa; sxvani Zvelsa da axal aRTqmas moiazreben).
episkoposo paladi: sasanTle lamprebiT Zveli aRTqmis ierusalimis taZars
ganasaxierebs, romelsac zorubabeli aSenebda, xolo iyo ra igi winasaxe axali
aRTqmis eklesiisa, aseve SegviZlia vTqvaT, rom igive sasanTle qristes mier
dafuZnebuli taZris simboloa).
mx. 6-10. winamdebare muxlebSi warmodgenili xilva ara zaqarias Tanamedrove
ZvelaRTqmiseuli eklesiis simbolod warmogvidgeba, aramed momavalSi, garkveuli
drois Semdeg iudauri eklesiis xelaaxal didebas warmoaCens, rodesac taZris
Seneba gansruldeba da RvTismsaxureba kvlav moses rjulTan SesabamisobaSi
aResruleba. ufali amieridan ZalTa gamovlinebis ara garegnul formas gamoiyenebs,
rogorc xdeboda es egviptidan gamosvlis Jams, aramed sulis Zalas, riTic
yovelives moawesrigebs. zorubabelis winaSe TiTqos didi mTa aRmarTula
gadaulaxav winaRobad6, magram es mTa vaked iqceva anu zorubabeli daiwyebs da
bolomde miiyvans saqmes. amitomac, vinc yovelive zemoTqmulis warmatebaSi
orWofobs, an axladagebuli taZris didebas ZvelTan SedarebiT eWvis TvaliT
Sescqeris, TavianTi orguloba dauteon da darwmundnen, rom gansakuTrebuli
dideba im taZris xvedria, romelic garegnulad arc Tu didi keTilmSvenierebiT
gamoirCeva.
mx. 11-14. zaqaria ori zeTisxilis xes xedavs da kiTxulobs, Tu ras
ganasaxiereben isini. angelozis pasuxiT, ‘orni cxebulni arian esini, mTeli qveynis
uflis winaSe mdgarni”. ori cxebuli ieso mRvdelmTavari da zorubabelia, samefo
da samRvdelo modgmis warmomadgenelni.

Tavi 5
xilva meeqvse (mfrinavi gragnili):
mx. 1-2. ‘კვლავ ავახილე თვალი და ვიხილე: აჰა, აფრიალებული გრაგნილი. მითხრა:
რას ხედავ? ვუთხარი მე: აფრიალებულ გრაგნილს ვხედავ, სიგრძით ოცი წყრთა არის,
სიგანით - ათი წყრთა”.
morig xilvaSi winaswarmetyveli afrialebul gragnils xedavs, romlis zomac
sakmaod didia, sigrZiT 20 wyrTa (9 metri), siganiT 10 wyrTa (4.5 metri).
wm. kirile aleqsandrielei: tyuili da qurdoba \ swored es ori movlenaa
asaxuli gragnilze da amis Camdeni mkacrad daisjeba. saqme isaa, rom zaqarias
moRvaweobisas ukeTurebaTa Soris xsenebuli ori codva sWarbobda. qurdobaSi
dariosisa da sparseTSi mcxovrebi ebraelebis mier taZris mSeneblobisTis
gamoyofili Tanxebis miTviseba, eklesiis asagebad dagrovebuli masalis misakuTreba
da msgavsi uzneobani igulisxmeba.

5
mT. 5.15.
6
igulisxmeba dabrkolebani taZris mSeneblobis ganaxlebisa da axali sazogadoebis Camoyalibebis
saqmianobaSi.
7
 meeqvse xilvidan mcireodeni drois Semdeg zaqarias kvlav ecxadeba angelozi
da axali xilvisTvis ganamzadebs.
xilva meSvide (sawyaulSi mjdomare qali):
mx. 5-6. ‘გამოვიდა ანგელოზი, რომელიც მე მელაპარაკებოდა, და მითხრა: აახილე
თვალი და დაინახე, რა არის ეს, რომ ჩანს. ვუთხარი: რა არის-მეთქი? მითხრა: ეს
საწყაული ჩანს. და თქვა: ეს არის მათი უკეთურება მთელს ქვეყანაზე”.
winaswarmetyveli xedavs sawyauls. iudevelTa Soris efa yvelaze didi sazomi
xelsawyoa marcvlovani mosavlis asawonad. angelozis ganmartebiT, sawyauli niSnavs
imas, rom Seunanebeli codvebi yvelanair sazRvarsa da CarCoebs gadascda.
mx. 7-8. ‘აჰა, ტყვიის ნაჭერი ამოიწია და ერთი ქალი ზის შუაგულ საწყაულში. თქვა:
ეს არის ბოროტებაო და ჩააგდო იგი საწყაულში და ტყვიის ზოდი დაახურა ზედა”.
winaswarmetyveli xedavs, rogor amoiwia tyviis naWeri da gaxsnili efis
sivrcidan dedakaci gamoCnda. igi ukeTurebas ganasaxierebda da maSinva Ria sivrce
kvlav imave tyviis naWriT daifara.
mx. 9. amis Semdeg ori frTiani dedakaci gamoCnda, romlebic did manZils
frTebis saSualebiT swrafad faravdnen. es iyo weros frTebi. dedakacebma
sawyauli aswies da casa da dedamiwas Soris senaaris qveynisgen gadaadgiles.
episkoposi paladi: ganmmartebelTa didi nawili miiCnevs, rom sawyaulSi
mjdomi qalis senaaris qveyanaSi gadayvana codvisa da madlis saboloo ganyofis
momaswavlebelia. codvilni maradiul samkvidros senaarSi, babilonSi hpoveben, rac
simbolurad jojoxeTs ganasaxierebs.
mx. 10-11. ‘ვუთხარი ანგელოზს, რომელიც მე მელაპარაკებოდა; სად მიაქვთ-მეთქი ეს
საწყაული? მითხრა: შინყარის ქვეყანაში, რომ სახლი აუშენონ; და როცა მზად იქნება,
თავის ადგილზე დაიდგმება იგი”.

Tavi 6
xilva merve (oTxi etli):
mx. 1. ‘კვლავ ავახილე თვალი და ვიხილე: აჰა, ოთხი ეტლი, ორ მთას შორის
გამომავალი; მთები კი სპილენძისა იყო”.
warmodgenili xilva simbolurad ierusalimSi xdeba. zaqaria xedavs oTx etls,
romlebic or mTas Soris gamodian, mTebi ki spilenZisaa. isini rom spilenZisani
arian, amiT im adgilis simtkicezea miTiTeba, sadac ufali mkvidrobs.
mx. 2-3. pirveli etli wiTeli cxenebiT, meore etli Savi cxenebiT, mesame
TeTriT da meoTxe etli nislisferi ulayebiT SeekazmaT.
mx. 4-5. ‘ხმა გავიღე და ვუთხარი ანგელოზს, რომელიც მeლაპარაკeბoდა: რა არის-
მეთქი ესენი, ჩემო ბატონო? მომიგო ანგელოზმა და მითხრა: ცის ოთხი სულია ესენი, იმ
ადგილიდან გამომავალნი, სადაც მთელი ქვეყნის უფლის წინაშე დგანან”.
winamdebare rigiT bolo xilva pirvelTanaa kavSirSi. pirvelSi gansxavavebuli
feris cxenebi mTels qveynierebas Semoivlian, rom Seityon, Tu ra mdgomareobaSi
arian saxelmwifoebi da xalxebi. amjerad ki etlebi imave feris feris cxenebiT
gaewyobian da qveynierebis yvela kuTxeSi warmarTebze RvTis msjavris
aRsasruleblad miemarTebian. samxedro etlebiT warmodgenili zeciuri Zalebi

8
damRupvel laSqrobebs miuvlenen warmarTul saxelmwifoebs. merve xilvis mTavari
arsi isaa, rom warmarTi xalxebi TavianTi uRmerTobisa da ukeTurebebis gamo
uzenaesisgan saSinel samsjavros ganikuTvneben.
mx. 6-7. ‘მათგან შავი ცხენები ჩრდილოეთის ქვეყნისკენ არიან გამოსულნი, თეთრები
მათ უკან გამოვიდნენ და ამლაყები სამხრეთის ქვეყნისკენ მიდიან. მათგან შავი ცხენები
ჩრდილოეთის ქვეყნისკენ არიან გამოსულნი, თეთრები მათ უკან გამოვიდნენ და ამლაყები
სამხრეთის ქვეყნისკენ მიდიან. ნისლისფერნი გამოვიდნენ და ქვეყნის შემოვლა მოინდომეს.
უთხრა: წადით, მოიარეთ ქვეყანა! და მოიარეს ქვეყანა”.
Savi cxenebi CrdiloeTis qveyanaSi gaemarTnen, xolo TeTrebi samxreTisken.
winamdebare muxlebSi ZiriTadi yuradReba CrdiloeTisa da samxreTis qveyanebikenaa
mimarTuli. pirvelSi babiloni moiazreba, meoreSi ki egvipte. danarCeni etlebi sxva
warmarTul saxelmwifoebSi igzavnebian.
mx. 8. ‘დამიყვირა და ასე და ელაპარაკა: შეხედე, ჩრდილოეთის ქვეყნისკენ გასულებმა
დააცხრეს ჩემი სული ჩრდილოეთის ქვეყანაში”.
babiloni, romelic Zveli aRTqmis rCeul ers gansakuTrebuli sisastikiT
gausworda, RvTis risxvas aRmatebul xarisxSi daeqvemdebareba.
mx. 9-10. ‘იყო უფლის სიტყვა ჩემს მომართ ნათქვამი: აიღე ძღვენი
გადასახლებულთაგან - ხელდაისგან, ტობიასგან, და იედაყიასგან და წადი დღესვე და შედი
იოშია ცეფანიას ძის სახლში, სადაც ისინი მივიდნენ ბაბილონიდან”.
me-6 Tavis meore naxevari komentatorTa mier araerTgvarovnad ganimarteba.
masSi naTqvamia, rom babilonSi darCenilma iudevelebma, romleTac samSobloSi
dabrunebuli Tanatomelebis daxmareba ganizraxes taZris mSeneblobis saqmeSi,
imperiaSi mcxovreb ebraelTa Soris rCeuli sami piri warmogzavnes (xeldai, tobia
da iedai) oqroTi da vercxliT. zaqaria uflisgan Rebulobs ganCinebas, rom
babilonidan elCebis CamosvlisTanave vinme iosiasTan mivides saxlSi, sadac stumrebi
binas daideben.
mx. 11. ‘გამოართვი ვერცხლი და ოქრო, გააკეთე გვირგვინი და დაადგი თავზე იესო
დეჰოცადაკის ძეს, მღვდელმთავარს”.
winaswarmetyvelma mas Semdeg, rac Camosulebs oqrosa da vercxls gamoarTmevs,
gvirgvini unda gaakeTos da mRvdelmTavar iesos Tavze daadgas. teqstSi gvirgvini
mravlobiTi ricxviTaa gadmocemuli, amitomac erT-erTi ganmmartebeli miiCnevs, rom
zaqarias ori gvirgvini unda moemzadebina da erTi iesos da erTic
zorubabelisTvis daedga.
mx. 12-13. ‘უთხარი, ასე ამბობს-თქო ცაბაოთ უფალი: აჰა, კაცი - მორჩია მისი
სახელი; თავისი ადგილიდან აღმოცენდება და ააშენებს უფლის ტაძარს. ის ააშენებს უფლის
ტაძარს და იტვირთავს დიდებას, დაჯდება და იხელმწიფებს თავის ტახტზე; ის იქნება
მღვდელი თავის ტახტზე და თანხმობა იქნება ამ ორთა შორის”.
gvirgvinis Tavze dadgma, risi uflebac mRvdelmTavars kanonis Tanaxmad ar
gaaCnda, mxolod simboluri Sinaarsis unda iyos. ‘აჰა, კაცი - მორჩია მისი სახელი;
თავისი ადგილიდან აღმოცენდება და ააშენებს უფლის ტაძარს” – warmodgenil uwyebaSi
istoriuli kuTxiT zorubabeli moiazreba, xolo simbolurad – ieso qriste,
romelic Tavis TavSi mefisa da mRvdelmTavris funqciebs aerTianebs.

9
 mx. 14. ‘გვირგვინი ჰქონდეს ხელემს, გობიას, იედაყიას და ხენ ცეფენიას ძეს
სამახსოვროდ უფლის ტაძარში”.
gvirgvini taZarSi unda ganaTavson SemomwirvelTa samaxsovrod. iudaur
gadmocemaSi marTlac aris SemorCenili cnobebi zaqarias mier damzadebuli
gvirgvinis taZarSi Senaxvis Taobaze.
mx. 15. ‘შორსმყოფნი მოვლენ და ააშენებენ უფლის ტაძარს, მიხვდებით, რომ ცაბაოთ
უფალმა მომავლინა თქვენთან. ეს მოხდება, თუ გაგონებით გაიგონებთ უფლის, თქვენი
ღმერთის ხმას”.
babilonSi darCenilTagan Semowirulobebi ar iqneba erTjeradi movlena da
aseTi ram mravalgzis aResruleba.

Tavi 7
mx. 1-3. ‘დარიოს მეფის მეოთხე წელს იყო უფლის სიტყვა ზაქარიას მიმართ მეცხრე
თვის, ქისლესის, ოთხში. გაგზავნა ბეთელის ხალხმა შარეცერი და რეგემ-მელექი მათი
კაცებითურთ სამხვეწროდ უფლის წინაშე და ცაბაოთ უფლის სახლის მღვდლებისთვის და
წინასწარმეტყველთათვის შესაკითხავად: ვიტირო მეხუთე თვეს და ვიმარხულო, როგორც
უკვე მრავალი წელია ვიქცევიო?”
ierusalimis dacemisa da ganadgurebis mosagoneblad ganTesil iudevelTa
Soris marxvis dReebi dawesda, rac tyveobis dasrulebis Semdegac gagrZelda.
arsebobda oTxi saxis miTiTebuli marxva: 1. meaTve Tvis marxva (meaTve Tvis meaTe
dRe. swored am dros moeqca ierusalimi alyaSi nabuqpdonosoris mier). 2. meoTxe
Tvis marxva (meoTxe Tvis mecxre dRes ierusalimis CrdiloeTi kedeli Camoiqca da
mteri dedaqalaqSi SeiWra); 3. mexuTe Tvis marxva (ierusalimis taZrisa da qalaqis
garSemomzRudavi kedlis daqcevis dRe, rasac iudevelni gansakuTrebuli
gulistkiviliT igonebdnen); 4. meSvide Tvis marxva (aRniSnuli movlena goTolias
mkvlelobas ukavSirdeboda).
dariosis mefobis meoTxe wels taZris mSeneblobis saqme yovelgvari
dabrkolebis gareSe, mTeli ZaliT warimarTa, ramac xalxis nawilSi orWofoba
gamoiwvia: iyo Tu ara saWiro mexuTe Tvis taZris daqcevasTan dakavSirebuli
marxvis Senaxva maSin, rodesac warsuli ubedurebis kvali axali taZris saxiT
faqtobrivad warxocilia. ufali zaqarias ecxadeba da avalebs, rom igi beTilSi
wavides da xsenebuli sakiTxis Taobaze RvTis neba ganacxados. komentatorTa
nawili beTilSi taZars moiazrebs (beTili – saxli RvTisa), meoreni ki beTils
qalaqad miiCneven. iudeis mkvidri mosaxleoba elCebs agzavnis ierusalimSi, rom
mRvdelmTavrisa da mRvdlebis mier pasuxi gaeces marxvasTan dakavSirebul sakiTxs.
mx. 4. ‘იყო ცაბაოთ უფლის სიტყვა ჩემს მომართ ნათქვამი:”
samrvdeloeba dasmuli kiTxvis winaSe uZluri aRmoCnda da amitomac swored
zaqarias bageebiT ufali Tavis nebas ganucxadebs mosul elcebs.
mx. 5-6. ‘უთხარი ქვეყნის მთელ ხალხს და მღვდლებს: როცა მარხულობდით და
გლოვობდით მეხუთე და მეშვიდე თვეში ამ სამოცდაათი წლის მანძილზე, განა ჩემთვის
მარხულობდით? როცა ჭამთ და როცა სვამთ, განა თქვენთვის არა ჭამთ და თქვენთვის არა
სვამთ?”
10
 gacemuli pasuxiT cnaurdeba, rom SemkiTxvelebi rjuliT dadgenili marxvebis
Semdeg, mogvinebiT SemoRebul TavSekavebas gansakuTrebul zneobriv datvirTvas
sZendnen. zaqaria ara marto saeroebs, aramed samRvdeloebasac mimarTavs. tyveobis
periodSi mRdlebma xsenebuli marxvebi daadgines, xolo eri ki sakmod didi drois
manZilze aRasrulebda maT, magram hqonda ki amas raime zneobrivi datvirTva?
RmerTs miTiTebuli TavSekevebani ar daudgenia da, Sesabamisad, arc aranair
SexebaSia maTTan. adamiani Wams da svams sakuTari TavisTvis. marxvas TavisTavad
pirovneba ar mihyavs zneobriv srulyofamde. Tuki romelime marxva misTvis
Seuferebeli molodinebiT daitvirTa, aseT TavSekavebas ZaluZs uflis mier
gacxadebuli mcnebebisa da dadgenilebebisgan midrikos adamianis goneba.
zaqaria amxels araswor damokidebulebas, romlis Tanaxmadac xalxma ZiriTadi
sauflo dadgenilebebi uaryo, daiviwya da mTeli yuradReba meaTexarisxovan
movlenebze gadaitana. winaswarmetyveli msmenels Seagonebs, Tu risi keTebaa saWiro:
‘ასე ამბობს ცაბაოთ უფალი: ქმენით ჭეშმარიტი სამართალი, სიკეთით და მოწყალებით
მოექეცით ერთმანეთს; ქვრივს, ობოლს, ხიზანს, ღარიბ-ღატაკს ნუ დაჩაგრავთ; ბოროტს ნუ
იზრახავთ თქვენს გულში ერთმანეთისთვის” (mx. 9).

Tavi 8
mx. 1-2. ‘იყო ცაბაოთ უფლის სიტყვა ნათქვამი. ასე ამბობს ცაბაოთ უფალი: დიდი
შურითა და დიდი რისხვით ვარ აღძრული მის მიმართ”.
ufali sionis mimarT sakuTar grZnobebze saubrobs, Tu rogor uyvars is.
sionSi Zveli aRTqmis rCeuli eri moiazreba, xolo risxva ki warmarTebs miemarTeba,
romlebmac mravali gansacdeli SeamTxvies iudevelebs.
mx. 3… ‘ასე ამბობს უფალი: დავბრუნდები სიონში და დავივანებ შუაგულ
იერუსალიმში; დაერქმევა იერუსალიმს რწმენის ქალაქი და ცაბაოთ უფლის მთას -
მთაწმიდა”.
ufali sionSi dabrundeba da ierusalimSi damkvidrdeba, taZarSi, romelic man
Tavis droze datova. uflis wyaloba ara marto ierusalimSi myof adamianebs
miemadlebaT, aramed mTels msoflioSi gabneuli rCeuli eris warmomadgenelT. isini
SeZleben qveynierebis yvela kuTxidan (aRmosavleTidan dasavleTamde) daubrundnen
sakuTar samSoblos. israelis ZeTa raodenoba ise ganivrcoba, rom ierusalimi savse
iqneba yvela asakis adamianiT.
warmodgenili Txroba garda pirdapiri mniSvnelobisa simboluradac
ganimarteba. ierusalimSi axali aRTqmis eklesia moizreba, romlis wiaRSic,
erovnebis, sqesis, asakis ganurCevlad nebismier adamins ZaluZs damkvidrdes.

Tavi 9
mx. 1. ‘განაჩენი,
სიტყვა უფლისა ხადრაქის ქვეყანაზე და დამასკოზე, მის
განსასვენებელზე (რადგან უფლის თვალი დაჰყურებს ადამიანებს და ისრაელის ყოველ
შტოს)”.
winamdebare Tavis dasawyisi nawili warmarTuli saxelmwifoebis Sesaxeb
winaswarmetyvelebebs eTmoba, romlis TavSic xadraqis qveyanaa naxsenebi. ras niSnavs

11
xadraqis qveyana? amasTan dakavSirebiT bibliuri teqstis mkvlevarTa Soris mravali
mosazreba gamoiTqva. wm. kirile aleqsandrieli: xadraqis miwa aRmosavleTiT
mdebareobs. igi emaTsa da damaskos esazRvreboda. Teodorite kvireli: xadraqi
erT-erTi araviuli qalaqia. netari ieronime: ‘am sityvebis zusati Sinaarsi aseTia:
RvTis sityva aRsruldeba, rac Semzaravi iqneba codvilTaTvis da simSvidis
mimniWebeli – marTalTaTvis, radgan swored ase ganimarteba sityva xadraqi
(Adrach), romelic ori sityvisgan Sedgeba: ad – niSnavs ‘mkacrs, mwvaves” da rach
– ‘faqizs, saTuTs”7. aqvea naxsenebi damaskoc.
mx. 2. ‘და ხამათზეც, მას რომ ესაზღვრება, ტვიროსზე და ციდონზე, რადგან
მეტისმეტად გაბრძენდნენ”.
ganaCeni xamaTsac ganekuTvna. igi siriuli qalaqia. siriis ori mTavari qalaqis
\ damaskosa da xamaTis Semdeg winaswarmetyveli finikielTa umniSvnelovanes
qalaqebs \ tvirossa da sidons asaxelebs. maTi dasjis mizezad sakuTari Tavis
metismetad ganbrZnoba saxeldeba.
mx. 3-4. ‘აიშენა ტიროსმა ციხე-სიმაგრე და ქვიშასავით დაახვავა ვერცხლი და ოქრო -
ქუჩის ტალახივით. აჰა, უფალი ცარიელზე დასტოვებს მას და ზღვაში ჩაამხობს მის
დოვლათს; თავად კი ცეცხლში შთაინთქმება”.
saubaria axal tvirosze, romelic kinZulze iyo ganlagebuli da erT-erT
umdidres qalaqs warmoadgenda.
mx. 5-6. ‘იხილავს აშკელონი და შეეშინდება, ღაზაც შეძრწუნდება მეტისმეტად და
ყეკრონიც, რადგან გაწბილდება მისი იმედი; გადაიკარგება მეფე ღაზადან და აღარ
დასახლდება აშკელონი. უცხოთესლი იცხოვრებს აშდოდში და აღმოვფხვრი ფილისტიმელთა
ამპარტავნობას”.
winamdebare muxlebSi filistimelTa qalaqebia CamoTvlili. zaqarias miTiTebiT
risxva, romelic maTze moiweva, gamanadgurebeli iqneba.
mx. 7. ‘პირიდან გამოვგლეჯ სისხლს და სისაძაგლეებს კბილებს შორიდან; ისიც ჩვენს
ღმერთს დარჩება და იქნება როგორც ერთი ათასეული იუდაში, ყეკრონი კი ებუსეველის
მსგავსად შეირაცხება”.
filistimelebi mTlianad ganadgurdebian. aRniSnuli winaswarmetyvelebis
aRsrulebas ganmmarteblebi makabelTa epoqas ukavSireben. swored am ukanasknelebma
daipyres dasavleli mezoblebi. macxovris qveyniuri moRvaweobisas filistimelTa
saxelmwifo iudeis SemadgenlobaSi Sedioda. adgilobrivma filistimurma
mosaxleobam mogvianebiT qristianuli sarwmunoeba miiRo. am regionis episkoposebi
IV, V, VI saukuneebSi gamarTul saeklesio krebebSi monawileobdnen.
mx. 9. ‘იხარე დიდად, სიონის ასულო! დაეცი ყიჟინა, იერუსალიმის ასულო! აჰა, შენი
მეფე მოდის შენთან, მართლი და გამარჯვებული. თვინიერია ის და ამხედრებულია
სახედარზე და ჩოჩორზე, ხრდალი ვირის ნაშიერზე”.
warmarTuli saxelmwifoebidan zaqarias yuradReba sionis asulisken \
ierusalimisken gadaaqvs. winaswarmetyveli xedavs, rogor miemarTeba iudevelTa
dedaqalaqSi mesia-mefe da es msvleloba xsenebuli meufis mSividobismoyvarebasa da

7
anu sityvis pirveli nawili dasjis mauwyebelia, xolo meore – wyalobis.
12
simdableze miuTiTebs. erT-erTi ganmmartebeli SeniSnavs, rom aRmosavleTSi
saxedarze amxedrebuli adamiani Cveuli movlena iyo da dasacinad ar miiCneoda,
Tumca miuxedavad amisa arc mefeebi, arc cnobili pirebi samgzavrod mas ar
iyenebdnen. moxmobili winaswamretyveleba macxovris ierusalimSi didebiT Sesvlisas
aResrula. gansakuTrebuli Tanxmobaa zaqarias uwyebasa da maTe maxareblis Sesabamis
cnobebs Soris, sadac mdedri saxedari da CoCoria naxsenebi8. ganmmartebelTa
nawili miiCnevs, rom macxovris mier dedaqalaqSi Sesasvlelad gamoyenebuli xerxi
iudevelTa xorcieli, vnebiani molodinebis mkacr mxilebas emsaxureboda.

Tavi 10
mx. 1. ‘შესთხოვეთ უფალს წვიმა გვიანი წვიმობის ჟამს; უფალი მოიღებს ღრუბელს
და მისცემს მათ წვიმის ღვარს, ჯეჯილს ყველასთვის ყანაში. რადგან თერაფიმები ამაოდ
ლაპარაკობენ, მისნები ტყუილს ხედავენ და ცრუ სიზმრებს ყვებიან; ამაოდ იმშვიდებენ
თავს, ამიტომაც ცხვრებივით დაეხეტებიან, იტანჯებიან, რადგან არა ჰყავთ მწყემსი”.
ufali warmodgenilia rogorc erTaderTi arsi, romelsac adamiani TxovniT
unda mimarTavdes, xolo igive saxis vedreba Terafimebisadmi usargebloa. sakiTxi
kerpebis Sesaxeb tyveobis Semdeg periodSic aqtualuria. marTalia, am epoqis
iudevelTa Soris kerpmsaxurebisadmi pirdapiri midrekilebani naklebad gvxvdeba,
magram RvTismbrZoli da WeSmariti RmerTisgan gandgomilebis suli ar aRmofxvrila
da Zveli inerciiT kvlavac cocxlobda. erT-erTi komentatori SeniSnavs: zaqarias
droisTvis, eWvi araa, iudevelTa Soris Terafimebi aRar arseboben, magram
kerpmsaxurebis suli bolomde ar aRmofxvrila iseve, rogorc neemiasTan
dapirispirebuli fsevdo winaswarmetyvelebi makabelTa moRvaweobisas asparezss
toveben, magram cru moZRvrebsa da cru mesiebs uTmoben adgils, romlebSic igive
mzakvrobis suli mkvidrobs. faqtobrivi garemoebebi icvleba, magram Sinaarsi igivea.
danarCen muxlebSi saubaria imis Sesaxeb, Tu rogor daabrunebs ufali msoflioSi
gabneul iudevelebs sakuTar samSobloSi.

Tavi 11
mx. 1-3. ‘გააღე, ლიბანო, შენი კარი, რომ ცეცხლმა შეგიჭამოს ნაძვები! ივალალე,
ალვავ, რადგან დაეცა ნაძვი, რადგან გაიძარცვნენ ძლევამოსილნი! ივალალეთ, ბაშანის
მუხებო, რადგან დაემხო გაუვალი მაღნარი! გაისმის მწყემსთა ვალალების ხმა, რადგან
გაიძარცვა მათი მშვენება! ლომთა ბრდღვინვის ხმა, რადგან გაიძარცვა იორდანეს დიდება!”
winamdebare muxlebi iudevelebis Tavs gadamxdari movlenebis Sesaxeb
gvamcnoben.
wm. kirile aleqsandrieli: zaqaria ebraelTa mier qristes uaryofaze saubrobs
da swored am mizeziT moiweva iudeaze udidesi gansacdelebi, rac romaelTa xeliT
aRsrulda titesa da vespasianes laSqrobebisas).
mx. 4-5. uflisgan gansjili rCeuli eri dasaklavad ganwirul cxvris faras
udardeba, romlis mimarTac aravin ganicdis sinanuls.

8
Sdr. mT. 21.2.
13
 mx. 11-13. ‘გატყდება იმ დღეს და მიხვდებიან ჩემი შემყურე დაბეჩავებული ცხვრები,
რომ ეს უფლის სიტყვაა. ვეტყვი მათ: თუ გეთნევათ, მომეცით ჩემი გასამრჯელო, თუ არა
და ნუ მომცემთ; და მომიწონიან გასამრჯელოდ ოცდაათ ვერცხლს. მითხრა უფალმა:
ჩაყარე ისინი საგანძურში - საუკეთესო საფასურია, როგორც დავფასდი მათგან. მეც ავიღე
ოცდაათი ვერცხლი და ჩავყარე უფლის სახლის საგანძურში”.
eklesiis mamebi winamdebare muxlebis ganmartebisas maTSi aRniSnul movlenebs
saxarebiseul ambavs ukavSireben, sadac iudas qmedebaa aRwerili ocdaaT vercxlTan
dakavSirebiT, magram saqme isaa, rom maTe maxarebeli winaswarmetyvelebis avtorad
ieremias asaxelebs9. am sakiTxis gansamartad mravali mosazreba iqna gamoTqmuli.
zogi Tvlida, rom maxarebelma Secdoma dauSva, zepirad, mexsierebaze dayrdnobiT
citirebisas man zaqarias sityvebi uneburad ieremias ganukuTvna. sxvani miiCneven,
rom maTe maxarebelma citireba ieremias erT-erTi ucnobi winaswarmetyvelebidan
moaxdina. netari ieronimes TqmiT, mas nazorevelTa seqtis warmomadgenelma
iudevelma ieremias saxelTan dakavSirebuli apokrifi miutana, romelsac
zedmiwevniT Tanxvdeboda maxareblis mier citirebuli sityvebi. zogierTis azriT,
uZveles dros ieremias wigni sawinaswarmetyvelo wignebis TavSi mdebareobda,
amitomac rig SemTxvevaSi sawinaswarmetyvelo wignebis korpusi sworedac rom
ieremias saxels atarebda da maxarebeli, axsenbes ra ieremias, sinamdvileSi zaqarias
gulisxmobs. sxvebis varaudiT, zaqarias wignis me-9, me-10, me-11 TavebSi
gadmocemuli moZRvreba gacilebiT adre warmoTqva ieremiam, rac zepirsityvierad
Semdgom Taobebs gadaecemoda, xolo zaqariam yovelive es sabolood sakuTar
wignSi werilobiT daafiqsira.
mx. 14-16. aRniSnuli qmedebis Sedegad mwyemsi keTili xels aiRebs rCeuli eris
winamZRvrobaze, magram radgan SeuZlebelia keTil moZRvarze uaris Tqmis Sedegad
isini winamZRvris gareSe darCnen, amitom ugunur da sastik mwyemss gadaecemian.

Tavi 12
mx. 1-9. winamdebare Tavis ZiriTadi uwyeba warmarTi xalxebis rCeul erTan
brSZolas ukavSirdeba, rac RvTis mfarvelobis qveS myofi iudevelebisTvis
usafrTxo iqneba. swored maSin gaxdeba sacnauri uflis Semweoba. zegardamo ZaliT
ganmtkicebul iudevelTa Soris TviT yvelaze uZlurnic ki Seiqmnebian viTarca
daviTi.
mx. 10. ‘გადმოვღვრი დავითის სახლზე და იერუსალიმის მცხოვრებთა თავზე
წყალობისა და შეწყალების სულს და მიხილავენ ისინი, რომლებიც განგმირეს მათ;
დაიტირებენ მას, როგორც ძხოლოდშობილს ტირიან და გამწარდებიან მის გამო, როგორც
პირმშოს გამო მწარდებიან”.
eklesiis mamebi zaqarias uwyebaSi macxovris mokvdinebis Sesaxeb uwyebas
xedaven.

9
Sdr. 'მაშინ აღსრულდა თქმული იერემია წინასწარმეტყველის მიერ, რომელიც ამბობს: და აიღეს ოცდაათი
ვერცხლი, საფასური შეფასებულისა, რომელიც შეფასდა ისრაელის ძეთა მიერ; და მისცეს ის მეთუნის მიწაში,
როგორც მიბრძანა მე უფალმა.” (mT. 27. 9-10).
14
 mx. 11. ‘იმ
დღეს გაიმართება დიდი გლოვა იერუსალიმში, როგორც გლოვა
ჰადადრიმონისა მეგიდონის ხეობაში”.
glova iseTi iqneba, rogorc Tavis droze hadadrimonSi momxdar movlenebs
axlda. aq iudevelTa erT-erT uRirseules mefe ioSias Sesaxebaa saubari. Zv. w. aR.-
is 609 wels megidos velze egviptelebTan gamarTuli brZolisas faraonma nexaob
iudevelTa mefe sasikvdilod daWra. ioSia saswrafod ierusalimSi gadaiyvanes,
Tumca igi maleve gardaicvala, rasac rigiT mosaxleobaSi eniT gamouTqmeli
mwuxareba da glova mohyva10. Rirseuli mefe, rogorc erT-erTi gannmartebeli
SeniSnavs, iudevelTa ukeTurebis mizeziT Tavsdatexil udides risxvas Seewira da
ara sakuTar codvebs.
Tavi 13
winamdebare Tavis dasawyisi nawili cru winaswarmetyvelTa aRmofxvris Sesaxeb
gvauwyebs.
mx. 7. ‘მახვილო, აღიძარ ჩემი მწყემსის წინააღმდეგ და ჩემი მახლობელი კაცის
წინააღმდეგ, ამბობს ცაბაოთ უფალი. დაჰკარი მწყემსს და გაიფანტება ცხვარი. მაშინ
მივყოფ ხელს მწყემსის ბიჭებს”11.
mocemul muxlSi gadmocemuli sityvebi winaswarmetyvelebaa mesianuri momavlis
sesaxeb da axal aRTqmaSi meordeba12. gannmartebelTa TqmiT, aqaa uwyeba macxovris
Sepyrobisas mociqulTa mimofantvis Sesaxeb da aseve, zogadad, qristianTa devniasas
arsebuli mdgomareobis Taobaze.
mx. 8-9. yvela, vinc mwyemsis mokvdinebaSi miiRebs monawileobas, saTanadod
daisjeba.
Tavi 14
mx. 1-2. ierusalimi dapyrobili iqneba, xalxis naxevari daiRupeba, meore
naxevari tyveobaSi aRmoCndeba, nawili ki gadarCeba.
mx. 3-5. ‘გამოვა უფალი და შეებრძოლება ამ ხალხს როგორც ოდესღაც ომობდა
ბრძოლის დღეს. შედგება მისი ფეხი ამ დღეს ზეთისხილის მთაზე, იერუსალიმის პირდაპირ
რომ არის, აღმოსავლეთით; შუაზე გაიპობა ზეთისხილის მთა აღმოსავლეთიდან
დასავლეთით, და გაჩნდება ძალზე დიდი ხეობა; მთის ერთი ნახევარი ჩრდილოეთისკენ წავა,
მეორე ნახევარი - სამხრეთისკენ. გაიქცევით ჩემი მთების ხეობაში, რადგან ხეობა მთებს
შორის აცალამდე მიაღწევს; გაიქცევით, როგორც მიწისძვრისგან გარბოდით იუდას მეფის,
ყუზიას დროს; მაშინ მოვა უფალი, ჩემი ღმერთი, და ყველა წმიდა მასთან ერთად”.
swored am didi SeWirvebisas ufali Tavisi rCeuli eris dasacavad gamova da
mis mtrebs SeebrZoleba, rogorc warsulSic momxdara mravalgzis da israelis
winaaRmdeg aRmarTuli Zalebi saswaulebrivad daumarcxebia. ierusalimis mkvidrebs
SesaZlebloba eqnebaT, gaqceviT uSvelon Tavs. ufali ierusalimis aRmosavleTiT
mdebare eleonis mTaze dadgeba, mTa orad gaiyofa, dasavleTidan vidre

10
Sdr. 4 mef. 23.25…
11
Zv. qarT. 'მახჳლი აღდგებინ მწყემსსა ზედა ჩემსა და მამაცსა ზედა მოქალაქესა მისსა, - იტყჳს უფალი,
ყოვლისა მპყრობელი: დაეც მწყემსი და განიბნინენ ცხოვარნი! და მივავლინო ჴელი ჩემი მწყემსთა ზედა”.
12
Sdr. mT. 26.31; mr. 24.27.
15
aRmosavleTamde da visac hsurs, safrTxes gaeqces, am Sualeduri gziT ZaluZs
gaqceva.
mx. 6-7. ‘იმ დღეს აღარ იქნება ნათელი, არამედ, სიცივე და ყინვა. იქნება ერთი დღე,
უფლისთვის საცნაური: არც დღე და არც ღამე; მხოლოდ საღამოჟამს იქნება ნათელი”.
swored am dros Seicvleba samyaros wesrigi. aRar iqneba gansxvaveba dResa da
Rames Soris, mnaTobebi naTebas Sewyveten. warmodgenil muxlebTan dakavSirebiT
eklesiis mamebi gansxvavebul komentarebs gvTavazoben. Teodorite kvireli aRniSnul
uwyebas macxovris jvarcmis dros ganviTarebul movlenebs ukavSirebs. netari
ieronime sinaTlisa da sibnelis aRrevas, sicivesa da yinvas macxovris meored
mosvlis win kacobriobaSi arsebuli sulieri mdgomareobis saxed aRiqvams.
wm. kirile aleqsandrieli: winaswarmetyveli sicivesa da yinvaze saubriT
Rameze miuTiTebs, rodesac ufali dedamiwaze mova da yovelives sasikeTod
gardaqmnis. swored maSin aRar iqneba arc Rame, arc dRe.
mx. 8. ierusalimidan im dRes sicocxlis wyali daiwyebs aRmosavleTisa da
dasavleTisken.
mx. 10-11. ierusalimi, rogorc RvTis samkvidrebeli, gansakuTrebuli
mniSvnelobis iqneba da mTeli qveynierebis centri gaxdeba. maSin sruli myudroebis
Jami dadgeba.
mx. 20-21. wignis dasasruls winaswarmetyveli saubrobs droze, rodesac aRar
iqneba sxvaoba wmindasa da arawmindas Soris, rodesac dadgeba Jami sayovelTao
ganwmendisa da ukeTurebis maradiuli damarcxebisa. maSin iseT nivTebze, rogoricaa
cxenis zanzalakebi, SesaZlebeli gaxdeba mRdelmTavris samoselze amotvifruli
sityvebi daiweros: ‘siwminde uflisa”. uflis saxlSi arsebuli qvabebi, sadac
samsxverplo xorci ixarSeboda, aranaklebi siwmindis iqneba, vidre sakurTxevelSi
ganTavsebuli Tasebi. da saerTod, ierusalimsa da iudaSi arsebuli yvelanairi
nivTi wminda iqneba da RvTismsaxurebisas gamoyenebas daeqvemdebareba. amrigad, 20-21
muxlebSi levituri msaxurebis dasrulebazea miTiTeba, romlis mixedviTac
yvelaferi wminda da arawminda urTierTisgan ganiyofeboda. zaqaria im drois
Sesaxeb gvauwyebs, rodesac moses rjuliT gaTvaliswinebuli gansazRvrebani TavianT
mniSvnelobas dakargaven.

16