Πτυχές

Αλέξανδρος Χατζηπέτρος
users.auth.gr/ac

Τι είναι οι πτυχές;

Πτυχές είναι δοµές που προκαλούν την

«κύρτωση» των αρχικών µορφών των
γεωλογικών σχηµατισµών.

Σχηµατίζονται από συµπίεση.

Σχετίζονται µε ορογένεση.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 2

1
 Σχηµατισµός µίας πτυχής
Συµπίεση
Αρχικό επίπεδο

Συµπίεση

Συµπίεση

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 3

Πτυχωσιγενής παραµόρφωση

Η κάµψη των πετρωµάτων ονοµάζεται πτύχωση.

Μονοκλινές: η απλούστερη πτυχή. Τα
στρώµατα κλίνουν προς µία κατεύθυνση.

Αντίκλινο: το άνω µέρος της πτυχής που έχει
το σχήµα «αψίδας».

Σύγκλινο: το κάτω µέρος της πτυχής που έχει
σχήµα «κοιλώµατος».

Τα σύγκλινα και τα αντίκλινα συνήθως
εµφανίζονται σε ζεύγη.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 4

2
 Αντίκλινα και σύγκλινα
Αντίκλινο

Πυρήνας

Πυρήνας
Πτέρυγες
Σύγκλινο

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 5

Αντίκλινο

Αντίκλινο

12:09 µµ
Σύγκλινο
chatzipetros.weebly.com 6

3
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 7

Η δοµή των πτυχών (1)

Οι πλευρές µίας πτυχής ονοµάζονται πτέρυγες.

Η γραµµή που ενώνει τα σηµεία µέγιστης κάµψης
µεταξύ δύο πτερύγων ονοµάζεται άξονας της
πτυχής (b-άξονας).

Μία πτυχή µε βυθιζόµενο b-άξονα ονοµάζεται
βυθιζόµενη πτυχή.

Η γωνία µεταξύ του b-άξονα και το οριζόντιο επίπεδο
ονοµάζεται κλίση της πτυχής.

Το επίπεδο που ενώνει τους b-άξονες σε ένα σύγκλινο
ή ένα αντίκλινο ονοµάζεται αξονικό επίπεδο.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 8

4
 Άξονας Πτέρυγα
αντικλίνου

Άξονας
συγκλίνου

Κλίση
Πτέρυγα
Άξονας
πτυχής

Οριζόντιο
επίπεδο Αξονικό
επίπεδο
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 9

b-άξονας και αξονικό επίπεδο

Ο b-άξονας (ή άξονας
πτυχής) είναι η γραµµή που
συνδέει τα σηµεία των
ισχυρότερων κάµψεων των
στρωµάτων της πτυχής.

Το αξονικό επίπεδο (ή
αξονική επιφάνεια) είναι το
νοητό επίπεδο που
ορίζεται από τους b-άξονες
των επάλληλων
στρωµάτων µίας πτυχής.
Αξονικό επίπεδο
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 10

5
 b-άξονας και αξονικό επίπεδο

b-άξονας Αξονικό επίπεδο 2

Αξονικό επίπεδο 1

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 11

Άλλα στοιχεία πτυχής

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 12

6
 Οι πτυχές στο δίκτυο Schmidt
Προβολή των δύο
πτερύγων µίας
πτυχής στο δίκτυο
Schmidt.
Άξονας b

Η τοµή των δύο

πτερύγων ταυτίζεται
µε τον άξονα b.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 13

Στοιχεία συµµετρίας πτυχής

b Μία πτυχή
περιγράφεται µε
βάση ένα
τρισορθογώνιο
σύστηµα αξόνων, οι
οποίοι είναι οι a, b
και c:
•Ο άξονας b συνδέει
τα σηµεία µέγιστης
κάµψης της πτυχής.
•Ο άξονας c είναι η
διχοτόµος της
µικρότερης γωνίας.
•Ο άξονας a είναι
κάθετος στους
a άλλους δύο.
c
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 14

7
 •Με πόλο τον
άξονα b, φέρουµε
τον αντίστοιχο
µέγιστο κύκλο,
a που ονοµάζεται
b π-κύκλος.
•Ο π-κύκλος
περιλαµβάνει τους
άξονες a και c.
•Στη διχοτόµο της
µικρότερης
γωνίας
c ανοίγµατος
βρίσκεται ο
άξονας c.
•90ο από τον
άξονα c, επάνω
στον π-κύκλο,
βρίσκεται ο
άξονας a.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 15

•Ο b-c µέγιστος
κύκλος
a περιλαµβάνει τους
b άξονες b και c, και
συµπίπτει µε το
αξονικό επίπεδο.
•Ο a-c µέγιστος
κύκλος
περιλαµβάνει τους
άξονες a και c, και
συµπίπτει µε τον
c π-κύκλο.
•Ο a-b µέγιστος
κύκλος
περιλαµβάνει τους
άξονες a και b.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 16

8
 Φορά πτυχής
∆ Α
∆ιεύθυνση κίνησης

Η φορά της πτυχής είναι αντίθετη από

τη διεύθυνση κλίσης του αξονικού
Αξονικό επίπεδο επιπέδου, εποµένως στο παράδειγµά
µας η φορά είναι προς τα Α
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 17

•Η διεύθυνση
κλίσης του
a αξονικού
b επιπέδου, δείχνει
τη διεύθυνση από
όπου προήλθε η
φορά της µέγιστη κίνηση,
πτυχής εποµένως η φορά
της πτυχής είναι
αντίθετη από
αυτή.
διεύθυνση κλίσης
c αξονικού •Στην πτυχή του
επιπέδου παραδείγµατός
µας, η φορά της
πτυχής είναι
προς τα Β∆.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 18

9
 Ταξινόµηση των πτυχών

Οι πτυχές µπορούν να ταξινοµηθούν σε
πολλές κατηγορίες, ανάλογα µε τα
κριτήρια ταξινόµησης.

Οι πιο συνηθισµένες ταξινοµήσεις είναι
ανάλογα µε:

Τη θέση του αξονικού επιπέδου και τη φορά
τους.

Τη γωνία ανοίγµατος των πτερύγων.

Την ακτίνα καµπυλότητας της πτύχωσης.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 19

Η δοµή των πτυχών (2)

Σε µία ορθή (συµµετρική) πτυχή οι δύο πτέρυγες
κλίνουν προς αντιδιαµετρικές διευθύνσεις µε ίση γωνία
σε σχέση µε το αξονικό επίπεδο.

Σε µία κεκλιµένη (ασύµµετρη) πτυχή οι δύο
πτέρυγες κλίνουν προς αντιδιαµετρικές διευθύνσεις µε
διαφορετική γωνία σε σχέση µε το αξονικό επίπεδο.

Σε µία ανεστραµµένη πτυχή οι δύο πτέρυγες κλίνουν
προς την ίδια διεύθυνση.

Σε µία ισοκλινή πτυχή οι δύο πτέρυγες είναι
παράλληλες µεταξύ τους.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 20

10
 Ορθή (συµµετρική)
Οι δύο πτέρυγες κλίνουν
µε την ίδια γωνία.

Ισοκλινής
Οι δύο πτέρυγες είναι
παράλληλες µεταξύ
τους, ανεξάρτητα µε τον
κλίση του αξονικού
επιπέδου.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 21

Ορθές πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο κατακόρυφο.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 22

11
 Ορθές πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο κατακόρυφο.

Κεκλιµένος b-άξονας Οριζόντιος b-άξονας

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 23

Κεκλιµένες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο υπό γωνία.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 24

12
 Κεκλιµένες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο υπό γωνία.

Κεκλιµένος b-άξονας Οριζόντιος b-άξονας

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 25

Ανεστραµµένες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν οµόρροπα. Αξονικό επίπεδο υπό γωνία.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 26

13
 Ανεστραµµένες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν οµόρροπα. Αξονικό επίπεδο υπό γωνία.

Κεκλιµένος b-άξονας Οριζόντιος b-άξονας

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 27

Η δοµή των πτυχών (3)

Με την αύξηση της συµπίεσης, η
ανεστραµµένη πτυχή µπορεί να γίνει
κατακείµενη, στην οποία και οι δύο
πτέρυγες είναι οριζόντιες.

Τέτοιου είδους πτυχές είναι κοινές σε
οροσειρές που προήλθαν από σύγκρουση
λιθοσφαιρικών πλακών (Ιµαλάια, Άλπεις).

Τα αντίκλινα δεν συµπίπτουν απαραίτητα
µε ράχες, ούτε τα σύγκλινα µε κοιλάδες.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 28

14
 Κεκλιµένη πτυχή
Η µία πτέρυγα κλίνει
µε µεγαλύτερη γωνία
από ότι η άλλη.

Ανεστραµµένη Κανονική πτέρυγα

(µικρή κλίση)
Τα πετρώµατα στη µία πτέρυγα έχουν
περιστραφεί πέρα από την
κατακόρυφο. Και οι δύο πτέρυγες
κλίνουν προς την ίδια διεύθυνση µε
διαφορετικές γωνίες.

Ανεστραµµένη πτέρυγα
(µεγάλη κλίση)
Κανονικά στρώµατα

Κατακείµενη πτυχή
Το αξονικό επίπεδο είναι οριζόντιο ή
υπο-οριζόντιο. Τα στρώµατα στην
κάτω πτέρυγα των αντικλίνων και
στην άνω πτέρυγα των συγκλίνων
είναι ανεστραµµένα.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 29
Ανεστραµµένα στρώµατα

Κατακείµενες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο οριζόντιο.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 30

15
 Κατακείµενες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν αντίρροπα. Αξονικό επίπεδο οριζόντιο.

Οριζόντιος b-άξονας

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 31

Καταδυόµενες πτυχές
Οι πτέρυγες κλίνουν οµόρροπα. Αξονικό επίπεδο υπό γωνία, κάτω από το
οριζόντιο επίπεδο.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 32

16
 Ταξινόµηση ως προς τη γωνία
ανοίγµατος

Ανοικτές (γωνία
ανοίγµατος ô > 45ο).

Κλειστές (γωνία
ανοίγµατος 20ο< ô <45ο).

Ισοκλινείς (γωνία
ανοίγµατος ô <20ο). Οι
πτέρυγες τείνουν να ô
γίνουν παράλληλες.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 33

Ταξινόµηση ως προς την

καµπυλότητα

Αποστρογγυλεµένες.
Χαρακτηρίζονται από
µεγάλη ακτίνα
καµπυλότητας. Αποστρογγυλεµένη

Τύπου knick. Πολύ µικρή
ακτίνα καµπυλότητας, µε
εντελώς οξύληκτα
πυθµαία και κορυφαία
τµήµατα.

Γωνιώδεις. Ενδιάµεσος
Τύπου knick
τύπος.
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 34

17
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 35

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 36

18
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 37

∆ορυφορική
εικόνα
πυρήνων
µεγα-
αντικλίνων
στα όρη
Ζάγκρος
του Ιράν.

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 38

19
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 39

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 40

20
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 41

12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 42

21
12:09 µµ chatzipetros.weebly.com 43

22