LINGUA LATINA (Familia Romana)

“Aestatis exercitia” - RESPONSA

CAPITULUM PRIMUM
Exercitium primum
1. pluralis 2. singularis 3. pluralis 4. provinciae 5. exemplum 6. numerus
7. vocabula 8. littera 9. imperia 10. syllabae 11. capitulum 12. pensa

Exercitium secundum
1. magni 2. multae 3. pauca 4. Romanum 5. Graecae
6. Latinum 7. Romana 8. magnus 9. multa 10. primum

Exercitium tertium
1. Ubi est Brundisium? / Num Brundisium in Graecia est? / Estne Brundisium in Italia?
2. Quid est Sicilia? / Num Sicilia oppidum est? / Estne Sicilia insula?
3. Num Britannia insula parva est? / Estne Britannia insula parva?
4. Ubi est Hispania? / Num Hispania in Africa est? / Estne Hispania in Europa?
5. Ubi sunt Hispania et Gallia? / Num Hispania et Gallia in Africa sunt? / Suntne Hispania et Gallia
in Europa?
6. Quid est Gallia? / Num Gallia oppidum est? / Estne Gallia provincia Romana?
7. Num Aegyptus in Europa est? / Estne Aegyptus in Europa?
8. Quid Tiberis est? / Num Tiberis insula est? / Estne Tiberis fluvius?
9. Num multi fluvii sunt in Arabia? / Suntne multi fluvii in Arabia?
10. Quid Tusculum est? / Num Tusculum fluvius est? / Estne Tusculum oppidum Romanum?
11. Quid Nilus est? / Num Nilus insula est? / Estne Nilus fluvius magnus?
12. Quid Sparta est? / Num Sparta insula est? / Estne Sparta oppidum?
13. Num Brundisium et Tusculum in Graecia sunt? / Suntne Brundisium et Tusculum in Graecia?
14. Quid insula est? / Num insula vocabulum Graecum est? / Estne insula vocabulum Latinum?
15. Num A, B, C litterae Graecae sunt? / Suntne A, B, C litterae Graecae?

CAPITULUM SECUNDUM
Exercitium primum
1. fem. 2. neutr. 3. neutr. 4. fem. 5. masc.
6. masc. 7. fem. 8. neutr. 9. masc. 10. masc.
11. masc. 12. fem. 13. neutr. 14. masc. 15. fem.

Exercitium secundum
1. Marcus filius Iulii est.
2. Aemilia mater liberorum est.
3. Aemilia domina multarum ancillarum est.
4. Davus Medusque servi Iulii sunt.
5. In imperio Romano magnus numerus oppidorum est.
6. Iulius pater est Iuliae et Quinti et Marci.
7. Sira Deliaque ancillae Aemiliae sunt.
8. Marcus, Quintus Iuliaque liberi Iulii et Aemiliae sunt.
9. Iulius dominus multorum servorum est.
10. In familia Iulii est magnus numerus servorum.
11. Medus non servus Cornelii, sed Iulii est.
12. Aemilia domina Deliae Syraeque est.
13. In Arabia non magnus, sed parvus numerus fluviorum est.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 1

14. Numerus servorum Iulii non parvus, sed magnus est.
15. Cornelius dominus multorum servorum et paucarum ancillarum est.
16. Titulus libri tui Latini est Familia Romana.

Exercitium tertium
1. Cuius filius Marcus est? / Quis Marcus est?
2. Num Quintus puella est? / Estne Quintus puella?
3. Cuius ancillae Syra Deliaque sunt?
4. Quis Cornelius est?
5. Quot servi in familia Iulii sunt?
6. Cuius filia Iulia est? / Quae est Iulia?
7. Quis Iulius est? / Cuius pater Iulius est?
8. Qui liberi sunt?
9. Quid Tusculum est?
10. Num Tiberis fluvius magnus est? / Estne Tiberis magnus fluvius?
11. Quae Aemilia est? / Cuius domina Aemilia est?
12. Quot filii filiaeque / liberi sunt in familia Iulii?
13. Cuius filii Marcus Quintusque sunt? / Qui sunt Marcus Quintusque?
14. Quae Iulia est?
15. Quid Nilus est?

CAPITULUM TERTIUM
Exercitium primum
1. Iulia cantat.
2. Marcus Iuliam pulsat.
3. Iulia plorat; Marcus ridet; Quintus Marcum videt.
4. Quintus Marcum pulsat.
5. Iulia Aemiliam vocat; Marcus Quintum pulsat.
6. Iulius dormit.
7. Quintus Iulium vocat.
8. Iulius Quintum audit, et venit.
9. Iulius Marcum verberat.

Exercitium secundum
1. Num Quintum Marcus videt? Marcus Quintum non videt. Quintus Marcum videt.
2. Num Iuliam Aemilia vocat? Aemilia Iuliam non vocat. Aemiliam Iulia vocat.
3. Num Aemiliam Iulia audit? Iulia Aemiliam non audit. Aemilia Iuliam audit.
4. Num Aemiliam Quintus interrogat? Quintus Aemiliam non interrogat. Quintum Aemilia
interrogat.
5. Num Iulium Marcus verberat? Marcus Iulium non verberat. Marcum Iulius verberat.

Exercitium tertium
1. Marcus Iuliam pulsat.
2. Quintus Marcum videt.
3. Iulia Aemiliam non videt, et eam vocat.
4. Mater filium interrogat.
5. Aemilia: “Quis me vocat?”
6. Quintus Aemiliae respondet. “Iulia te vocat”.
7. Aemilia Marcum verberat.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 2

8. Marcus plorat, quia Aemilia eum verberat.
9. Iulius puerum audit.
10. Iulius puerum improbum verberat.
11. Puer probus parvam puellam non pulsat.
12. Quintus Iuliam non pulsat.

Exercitium quartum
1. Quintus videt Iuliam, quae plorat.
2. Iulia vocat Aemiliam, quae venit.
3. Aemilia audit Iuliam, quae eam vocat.
4. Aemilia interrogat Quintum, qui respondet.
5. Iulius dormit neque audit puellam, quae plorat.
6. Aemilia verberat Marcum, qui iam non ridet.

Exercitium quintum
1. Puer qui Iuliam pulsat improbus est.
2. Puella quae cantat Iulia est.
3. Marcus verberat puellam quae Aemiliam vocat.
4. Aemilia venit et interrogat Quintum, qui respondet.
5. Quintus vocat Iulium, qui dormit neque audit.
6. Iulius iam non dormit et Marcum audit.

Exercitium sextum
1–d 2–c 3–f 4–g 5–e 6–h 7–b 8–a

Exercitium septimum
1. cantat 2. ridet 3. pulsat 4. videt. 5. plorat – vocat
6. interrogat – respondet 7. dormit – audit – venit 8. verberat

CAPITULUM QUARTUM
Exercitium primum
1. Iulius: “Dominum saluta!” Davus dominum salutat.
2. Iulius: “Responde!” Davus respondet.
3. Iulius: “Tace!” Davus tacet.
4. Iulius: “Sacculum in mensa pone!” Davus sacculum in mensa ponit.
5. Iulius: “Baculum sume!” Aemilia baculum sumit.
6. Iulius: “Pecuniam numera!” Davus pecuniam numerat.
7. Iulius: “Sacculum sume!” Davus sacculum sumit.
8. Iulius: “Discede!” Davus discedit.
9. Iulius: “Iuliam voca!” Aemilia Iuliam vocat.
10. Iulius: “Quintum audi!” Marcus Quintum audit.
11. Iulius: “Medum interroga!” Davus Medum interrogat.
12. Aemilia: “Improbum puerum verbera!” Iulius improbum puerum verberat.
13. Aemilia: “Veni!” Ancilla venit.
14. Marcus:” Tace et discede!” Quintus tacet et discedit.

Exercitium secundum
1. Dominus: “Dominum saluta, serve!”
2. Dominus: “Tace et audi, serve!”
3. Dominus: “Responde, serve!”

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 3

4. Dominus: “Sacculum in mensa pone, Dave!”
5. Dominus: “Medum voca, Dave!”
6. Servus:” Sacculum vacuum vide, domine!”
7. Dominus: “Nummum sume, probe serve!”
8. Dominus: “Discede, serve!”
9. Marcus: “Veni, Quinte!”
10. Marcus. “Iuliam pulsa, Quinte!”

Exercitium tertium
1. Davus pecuniam eius in sacculo videt.
2. Davus baculum eius in mensa videt.
3. Davus librum eius in mensa videt.
4. Davus nummum eius in sacculo videt.

Exercitium quartum
1. Cuius est baculum? Eius (: Iulii) est. Iulius baculum suum in mensa videt.
2. Cuius est pecunia? Eius (: Iulii) est. Iulius pecuniam suam in mensa videt.
3. Cuius est sacculus? Eius (: Davi) est. Davus sacculus suum in mensa videt.
4. Cuius est pecunia? Eius (: Davi) est. Davus pecuniam suam in sacculo videt.
5. Cuius est nummus? Eius (: Davi) est. Davus nummum suum in sacculo videt.

CAPITULUM QUINTUM
Exercitium primum
1. In Italia est. 2. In villa sua habitat. 3. In cubiculo/is dormiunt.
4. In horto sunt. 5. In impluvio est. 6. In atrio est.
7. In mensa est. 8. In horto ea/Iulia rosas carpit.
9. In aqua ii/Marcus Quintusque rosas ponunt. 10. In mensa est.

Exercitium secundum
1. Marcus cum Quinto est. Marcus cum eo est.
2. Servi cum ancillis sunt. Servi cum iis sunt.
3. Iulius cum Iulia est. Iulius cum ea est.
4. Servi cum domino sunt. Servi cum eo sunt.
5. Aemilia cum ancillis est. Aemilia cum iis est.
6. Cornelius cum Iulio est. Cornelius cum eo est.
7. Marcus a Quinto discedit. Marcus ab eo discedit. Marcus sine Quinto est. Marcus sine eo est.
8. Servi ab ancillis discedunt. Servi ab iis discedunt. Servi sine ancillis sunt. Servi sine iis sunt.
9. Syra a Delia discedit. Syra ab ea discedit. Syra sine Delia est. Syra sine ea est.
10. Servi a domino discedunt. Servi ab eo discedunt. Servi sine domino sunt. Servi sine eo sunt.
11. Aemilia ab ancillis discedit. Aemilia ab iis discedit. Aemilia sine ancillis est. Aemilia sine iis est.
12. Cornelius ab Iulio discedit. Cornelius ab eo discedit. Cornelius sine Iulio est. Cornelius sine eo
est.
13. Iulius in cubiculo est. Iulius in eo est. Iulius ex cubiculo discedit. Iulius ex eo discedit.
14. Iulia in horto est. Iulia in eo est. Iulia ex horto discedit. Iulia ex eo discedit.
15. Marcus et Quintus in peristylo sunt. Marcus et Quintus in eo sunt. Marcus et Quintus ex
peristylo discedunt. Marcus et Quintus ex eo discedunt.
16. Aemilia in atrio est. Aemilia in eo est. Aenmilia ex atrio discedit. Aemilia ex eo discedit.
17. Servi in cubiculo sunt. Servi in eo sunt. Servi ex cubiculo discedunt. Servi ex eo discedunt.
18. Ancillae in villa sunt. Ancillae in ea sunt. Ancillae ex villa discedunt. Ancillae ex ea discedunt.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 4

Exercitium tertium
1. pueros 2. dominam 3. Quintum 4. Iuliam 5. rosas 6. Iulium
7. servos 8. puellam 9. nummos 10. sacculum 11. pecuniam 12. rosas

Exercitium quartum
1. eam 2. eos 3. eas 4. eum 5. eam
6. eas 7. eam 8. eos 9. eam 10. eos

Exercitium quintum
1. ea 2. id 3. is 4. ii 5. ea 6. ea
7. eae 8. ii 9. ea 10. is 11. id 12. ii

Exercitium sextum
1. Dominus: “Tacete et audite, servi!”
2. Dominus: “Dominum salutate, servi!”
3. Domina: “Respondete, ancillae!”
4. Aemilia: “Aquam sumite, Marce et Quinte!”
5. Aemilia: “Rosas in aqua ponite, pueri!”
6. Servus: “Dormite, pueri!”
7. Ancilla: “Dominam interrogate, pueri!”
8. Dominus: “Discedite, servi!”
9. Marcus: “Venite, Dave Medeque!”
10. Aemilia: “Marcum pulsate, ancillae!”

Exercitium septimum
1. Dominus: “Dominum salutate, servi!” Servi dominum salutant.
2. Iulius: “Respondete, ancillae!” Ancillae respondent.
3. Iulius: “Tacete, servi!” Servi tacent.
4. Aemilia: “Aquam sumite, liberi!” Liberi aquam sumunt.
5. Domina: “Marcum pulsate, ancillae!” Ancillae Marcum pulsant.
6. Aemilia: “Rosas carpite, pueri!” Pueri rosas carpunt.
7. Dominus: “Nummos numerate, servi!” Servi nummos numerant.
8. Dominus: “Discedite, servi!” Servi discedunt.
9. Domina: “Iuliam vocate, ancillae!” Ancillae Iuliam vocant.
10. Pater: “Syram audite, Marce et Quinte!” Marcus et Quintus Syram audiunt.
11. Dominus: “Medum interrogate, servi!” Servi Medum interrogant.
12. Aemilia: “Venite, ancillae!” Ancillae veniunt.

CAPITULUM SEXTUM
Exercitium primum
- Capua-Brundisium
Ubi est Medus? Medus Capuae est. Quo it Medus? Medus Brundisium it.
Unde venit Medus? Medus Capua venit. Ubi est Medus? Medus Brundisii est.

- Brundisium-Roma
Ubi est Medus? Medus Brundisii est. Quo it Medus? Medus Romam it.
Unde venit Medus? Medus Brundisio venit. Ubi est Medus? Medus Romae est.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 5

- Ariminum-Placentia
Ubi est Medus? Medus Arimini est. Quo it Medus? Medus Placentiam it.
Unde venit Medus? Medus Arimino venit. Ubi est Medus? Medus Placentiae est.

- Roma -Ariminum
Ubi est Medus? Medus Romae est. Quo it Medus? Medus Ariminum it.
Unde venit Medus? Medus Roma venit. Ubi est Medus? Medus Arimini est.

- Roma-Genua
Ubi est Medus? Medus Romae est. Quo it Medus? Medus Genuam it.
Unde venit Medus? Medus Roma venit. Ubi est Medus? Medus Genuae est.

- Placentia-Ariminum
Ubi est Medus? Medus Placentiae est. Quo it Medus? Medus Ariminum it.
Unde venit Medus? Medus Placentia venit. Ubi est Medus? Medus Arimini est.

Exercitium secundum
1. Margarita ex sacco exit.
3. Margarita circum saccum currit.
5. Margarita a malo ad saccum it.
7. Malum inter saccos est.
9. Servus cum sacco ambulat.
2. Margarita cum sacco currit.
4. Mala in sacco sunt.
6. Malum ante saccum est. Saccus post malum est.
8. Malum apud/prope saccum est. Saccus apud/prope
malum est.
10. Servus sine sacco est.

Exercitium tertium
1. ante – post 2. inter - in 3. in – cum – apud – sine
4. ab – circum 5. ad 6. prope – prope/ante/apud 7. ex – ad

Exercitium quartum
1. Romam – Brundisium – Romam – Capuam – Italia
2. villis/a – horto/is
3. peristylo – horto – horto – rosis – Aemiliam
4. oppido – villam – suam - Tusculum – via – servis – lecticam – Syro – Leandro – eam
5. Via – Latina – Romam – Tusculum – servis
6. atrio – impluvio – aqua
7. Via Latina – amicam suam – Medum – eum
8. Romam – muro
9. villam – ostium – servis – Medo – amicam suam
10. atrio – impluvio

Exercitium quintum
1. Iulia a Marco pulsatur.
2. Marcus a Quinto videtur.
3. Aemilia a Quinto vocatur.
4. Quintus ab Iulio auditur.
5. Servus a domino interrogatur.
6. Nummi ab Iulio numerantur.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 6

7. Domina ab ancillis salutatur.
8. Servi a domino vocantur.
9. Marcus Quintusque ab Aemilia interrogantur.
10. Saccus a Davo in mensa ponitur.
11. Baculum ab Iulio sumitur.
12. Liberi ab Aemilia amantur.
13. Rosae a pueris in aqua ponuntur.
14. Rosa ab Iulia carpitur.
15. Lectica a servis portatur.
16. Liberi ab Aemilia vocantur.
17. Improbi servi a domino verberantur.
18. Dominus iratus ab improbis servis timetur.
19. Servus probus a servo improbo accusatur.
20. Nummus ab Iulio in sacculo Davi ponitur.

Exercitium sextum
1. Marcus Iuliam pulsat. 2. Iulius servos vocat.
3. Dominus Davum interrogat. 4. Aemilia Iuliam audit.
5. Dominus pecuniam numerat. 6. Liberi Iulium et Aemiliam amant.
7. Dominus baculum sumit. 8. Servus baculum videt.
9. Ancillae dominam salutant. 10. Quintus rosas in aqua ponit.
11. Servus sacculum in mensa ponit. 12. Servi libros portant.
13. Servus improbus servum probum accusat. 14. Servi dominos iratos timent.
15. Iulius Marcum verberat. 16. Ancilla lilium carpit.
17. Quintus libros numerat. 18. Vir feminam amat.
19. Domini servos vident. 20. Ancillae Iuliam audiunt.

Exercitium septimum
1. Aemilia liberos videt et a liberis (: ab iis) vocatur. = Liberi Aemiliam (: eam) vident et ab Aemilia
(: ab ea) vocantur.
2. Dominus servos interrogat et a servis (: ab iis) auditur. = Servi dominum (: eum) interrogant et a
domino (: ab eo) audiuntur.
3. Ancillae dominam salutant et a domina (: ab ea) salutantur. = Domina ancillas (: eas) salutat et ab
ancillis (: ab iis) salutatur.
4. Pueri Iuliam audiunt, neque ab Iulia (: ab ea) audiuntur. = Iulia pueros (: eos) audit, neque a
pueris (: ab iis) auditur.
5. Servi dominum portant et a domino (: ab eo) interrogantur. = Dominus servos (: eos) portat et a
servis (: ab iis) interrogatur.
6. Iulius Medum non videt, neque a Medo (: ab eo) videtur. = Medus Iulium (: eum) non videt,
neque ab Iulio (: ab eo) videtur.
7. Domina ancillas amat et ab ancillis (: ab iis) amatur. = Ancillae dominam (: eam) amant et a
domina (: ab ea) amantur.
8. Servi ancillas vocant, neque ab ancillis (: ab iis) audiuntur. = Ancillae servos (: eos) vocant,
neque a servis (: ab iis) audiuntur.
9. Rosae Aemiliam delectant et ab Iulia (: ab ea) in aqua ponuntur. = Aemilia rosas (: eas) delectat et
ab Iulia (: ab ea) / a rosis (: ab iis) in aqua ponitur. [NO TINGUEU PRESENT LA LÒGICA, SINÓ
LA GRAMÀTICA]
10. Ancillae pueros vident et a pueris (: ab iis) salutantur. = Pueri ancillas (: eas) vident et ab ancillis
(: ab iis) salutantur.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 7

Exercitium octavum
1. Davus, qui ab Iulio vocatur, venit.
2. Rosa quae ab Iulia carpitur pulchra est.
3. Sacci qui a servis portantur parvi non sunt.
4. Quintus, qui ab Aemilia interrogatur, respondet.
5. Ancillae quae a domina audiuntur sunt Delia et Syra.
6. Ancilla, quae a domina videtur, eam salutat.
7. Sacculus qui a Davo sumitur vacuus est.
8. Domini, qui a servis timentur, irati sunt.
9. Rosae quae a Quinto in aqua ponuntur Iuliae sunt.
10. Libri qui ab Iulio sumuntur Latini sunt.

Exercitium nonum
1. Servus, quem improbus servus accusat, tacet.
2. Rosae quas Iulia videt in horto sunt.
3. Femina quam Iulius amat Aemilia est.
4. Vir quem Lydia amat Medus est.
5. Ancillae, quas Aemilia vocat, veniunt.
6. Nummi quos dominus numerat in mensa sunt.
7. Servus quem pueri timent Syrus est.
8. Aqua quam Quintus sumit in impluvio est.
9. Domini, quos servi salutant, equis vehuntur.
10. Pecunia quam Davus in mensa videt Iulii est.

Exercitium decimum
1. Marcus pensis non delectatur.
2. Iulius libris antiquis delectatur.
3. Cornelius equo vehitur.
4. Iulia rosis delectatur.
5. Domini equis vehuntur.
6. Lydia verbis Medi delectatur.

CAPITULUM SEPTIMUM
Exercitium primum
1. Num Iulius Tusculo venit?
2. Num Iulius ambulat?
3. Nonne Iulia in cubiculo lacrimat?
4. Num Medus in villa est?
5. Nonne servorum sacci malorum et pirorum pleni sunt?
6. Num Iulius rosam Iuliae dat?
7. Nonne Sparta in Graecia est?
8. Nonne in capitulo tertio Marcus Iuliam pulsat?
9. Num Davus pecuniam domini habet?
10. Num Davus ab Iulio verberatur?
11. Nonne via Appia inter Romam et Brundisium est?
12. Num foedus est nasus Iuliae?
13. Nonne Iulia rosis delectatur?
14. Num ostiarius, qui ostium aperit et claudit, lecticam portat?

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 8

15. Nonne Aemilia Iulio osculum dat?
16. Nonne in saccis mala et pira insunt?

Exercitium secundum
1. peristylum 2. peristylo – hortum 3. horto
4. villam 5. villa – cubiculum 6. villa – oppido

Exercitium tertium
1. eam 2. eum 3. se – se 4. eum – se 5. eum
6. eam – se 7. eam 8. se 9. se 10. se
11. eum 12. eam 13. eam 14. eum 15. eam

Exercitium quartum
1. Dominus servo nummum dat. Cui nummum dat Iulius? Davo nummum dat: servus cui nummum
dat Davus est.
2. Iulio Iulia rosam dat. Cui rosam dat Iulia? Iulia ei rosam dat.
3. Iulius servis et liberis suis mala et pira, Aemiliae autem osculum dat.
4. Iuliae Iulius non solum osculum, sed etiam malum dat. Ei osculum et malum Iulius dat.
5. Iulius Cornelio, amico suo, magnum librum dat. Cui Iulius librum dat? Ei librum dat.
6. Domina Syrae Deliaeque, bonis ancillis, rosas et lilia dat.
7. Femina cui Iulius osculum dat Aemilia est. Amicus cui librum dat Cornelius est.
8. Iulia malo suo osculum dat.
9. Dominus servo probo, qui alios servos non accusat, pecuniam dat.
10. Domina ancillam ad se vocat eique malum dat.
11. Dominae ancillas ad se vocant iisque mala dant.
12. Vir feminae suae osculum dat.
13. Viri feminis suis oscula dant.

Exercitium quintum
1. Cui Iulius nummum dat? Iulius Davo nummum dat. Servus cui Iulius nummum dat Davus est.
2. Cui Aemilia osculum dat? Aemilia osculum Iulio dat. Vir cui Aemilia osculum dat Iulius est.
3. Cui dominus malum dat? Dominus Syrae malum dat. Ancilla cui dominus malum dat Syra est.
4. Cui Iulia rosam dat? Iulia Iulio rosam dat. Vir cui Iulia rosam dat Iulius est.
5. Cui dominus pirum dat? Dominus Davo pirum dat. Servus cui dominus pirum dat Davus est.

CAPITULUM OCTAVUM
Exercitium primum
1. Hi anuli - hae gemmae - haec ornamenta
2. hunc anulum - hanc gemmam - hoc ornamentum - hos anulos – has gemmas - haec ornamenta
3. huius anuli – huius gemmae – huius ornamenti – horum anulorum – harum gemmarum – horum
ornamentorum
4. huic tabernario – huic feminae – his tabernariis – hac via – his feminis – his viis
5. hoc anulo – hac linea - hoc ornamento – his anulis – his lineis – his ornamentis

Exercitium secundum
1. illi anuli – illae gemmae – illa ornamenta
2. illam tabernam – illum anulum – illam gemmam – illud ornamentum – illos anulos - illas
gemmas – illa ornamenta
3. illius anuli – illius gemmae - illius ornamenti – illorum anulorum – illarum gemmarum – illorum

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 9

ornamentorum
4. Albino – Lucio – illi tabernario – illis tabernariis – illa via – illis feminis – illis viis
5. illo anulo – illa linea – illo ornamento – illis anulis – illis lineis – illis ornamentis

Exercitium tertium
1. Haec femina – illae ancillae
2. has rosas – illa
3. hoc baculum – hac mensa – illud – illa mensa
4. hos nummos – illos nummos – illo sacculo
5. horum servorum – illorum servorum
6. haec mala – his saccis – illa pira – illis saccis
7. Hi sacci – illi
8. his servis – illis
9. his libris – illo
10. harum ancillarum – illorum servorum
11. Hic servus – ille
12. illa ornamenta – illa mensa – haec – his mensis
13. huius anuli – illius – illud – hoc
14. huic malo – illi
15. hunc nummum – illos nummos
16. huic viro – illi feminae

Exercitium quartum
1b. Femina quae Iulio osculum dat Aemilia est. Ea osculum Iulio dat.
2a. Vir quem Albinus vocat Medus est. Eum Albinus vocat.
2b. Femina quam Albinus vocat Lydia est. Eam Albinus vocat.
3a. Femina cuius amicus est Medus Lydia est. Eius amicus Medus est.
3b. Vir cuius amica est Lydia Medus est. Eius amica Lydia est.
4a. Femina cui anulum Albinus monstrat Lydia est. Ei anulum Albinus monstrat.
4b. Vir cui anulum Albinus monstrat Medus est. Ei anulum Albinus monstrat.
5a. Vir a quo Medus vocatur Albinus est. Ab eo Medus vocatur.
5b. Femina a qua Medus vocatur Lydia est. Ab ea Medus vocatur.

Exercitium quintum
1b. Ancillae quae liberos vocant Delia Syraque sunt. Eae liberos vocant.
2a. Viri quos Albinus vocat Medus et Lepidus sunt. Eos Albinus vocat.
2b. Feminae quas Albinus vocat Lydia et Dorippa sunt. Eas Albinus vocat.
3a. Viri quorum amicae sunt Lydia et Dorippa Medus Lepidusque sunt. Eorum amicae sunt Lydia et
Dorippa.
3b. Feminae quarum amici sunt Medus et Lepidus Lydia et Dorippa sunt. Earum amici Medus et
Lepidus sunt.
4a. Feminae quibus anulum Albinus monstrat Lydia Dorippaque sunt. Iis anulum Albinus monstrat.
4b. Viri quibus anulum Albinus monstrat Medus Lepidusque sunt. Iis anulum Albinus monstrat.
5a. Tabernarii a quibus Medus vocatur Albinus et Lucius sunt. Ab iis Medus vocatur.
5b. Feminae a quibus Medus vocatur Lydia et Dorippa sunt. Ab iis Medus vocatur.

Exercitium sextum
1b. Quid sunt gemmae? Gemmae ornamenta sunt. Quae ornamenta? Gemma sunt ornamenta quae
digitos ornant. Ea ornamenta pulchra sunt.
2a. Quid Dorippa in digitis habet? Ornamenta habet. Quae ornamenta? Ornamenta quae in digitis

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 10

habet anuli sunt. Dorippa ea ornamenta amat.
3b. Ornamentorum pretium M sestertii est. Quorum ornamentorum? Ornamenta quorum pretium est
M sestertii anuli sunt. Eorum anulorum pretium M sestertii est.
4b. Iulia malis oscula dat. Quibus oscula dat? Malis quibus Iulia oscula dat sunt ea quae in mensa
sunt. Iulia iis malis oscula dat.
5b. Feminae ornamentis delectantur. Quibus ornamentis? Ornamentis quibus feminae delectantur
anuli sunt. Iis ornamentis feminae delectantur.

Exercitium septimum
1. Quot nummis constat anulus? Anulus centum nummis constat.
2. Quot sestertiis constat gemma? Gemma octoginta sestertiis constat.
3. Pretium gemmae non tantum est quantum anuli.
4. Vir anulum emit. Quanto pretio anulum emit? Anuli pretium centum sestertii est.
5. Tabernarius magno pretio anulum vendit.
6. Quantum est pretium margaritae? Margarita octoginta sestertiis constat.
7. Quot nummis constat linea margaritarum? Tabernarius lineam margaritarum mille sestertiis
vendit. Id magnum pretium est.
8. Parva margarita octoginta nummis constat: vir margaritam non magno pretio emit.
9. Pretium margaritae non tantum est quantum lineae margaritarum.
10. Linea margaritarum mille nummis constat: vir lineam margaritarum magno pretio emit.

CAPITULUM NONUM

Exercitium primum
1. Pastor oves numerat. Oves a pastore numerantur.
2. Ovis a pastore aquam et cibum accipit: pastor ovi aquam et cibum dat.
3. Oves herbam edunt: cibus ovium herba est. Pastores panem edunt: cibus pastorum panis est.
4. Pastor in umbra arboris iacet cum cane et ovibus.
5. Pastor, qui dormit, ovem nigram, quae rivum petit, non videt.
6. Ovis nigra oves albas relinquit.
7. Numerus ovium albarum non centum, sed undecentum est.
8. Pastor, qui ovem nigram quaerit, ab ovibus albis cum cane discedit.
9. Ovis nigra procul a pastore in silva errat.
10. Canis vestigia ovis in terra reperit, neque ovem ipsam videt.
11. Canis pastorem per silvam ad ovem nigram ducit. Pastor a cane ducitur.
12. Lupus ovem videt, et ab ove videtur.
13. Canis accurrit, et lupus ovem relinquit.
14. Pastor ovem nigram ad ceteras oves ducit.
15. Pastor cani cibum dat. Domini pastoribus suis cibum dant.

Exercitium secundum
(nom.) arbor magna arbores magnae
(acc.) arborem magnam arbores magnas
(gen.) arboris magnae arborum magnarum
(dat.) arbori magnae arboribus magnis
(abl.) arbore magna arboribus magnis

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 11

pastor bonus pastores boni
pastorem bonum pastores bonos
pastoris boni pastorum bonorum
pastori bono pastoribus bonis
pastore bono pastoribus bonis

collis parvus colles parvi

collem parvum colles parvos
collis parvi collium parvorum
colli parvo collibus parvis
colle parvo collibus parvis

ovis nigra oves nigrae

ovem nigram oves nigras
ovis nigrae ovium nigrarum
ovi nigrae ovibus nigris
ove nigra ovibus nigris

canis parvus canes parvi

canem parvum canes parvos
canis parvi canum parvorum
cani parvo canibus parvis
cane parvo canibus parvis

magna nubes magnae nubes

magnam nubem magnas nubes
magnae nubis magnarum nubium
magnae nubi magnis nubibus
magna nube magnis nubibus

Exercitium tertium
1. Iulius pastorum dominus est.
2. Pastor canis dominus est.
3. Pastor ovium albarum ovisque nigrae dominus est.
4. Iulius et Cornelius multorum pastorum domini sunt.

5. Pastor a cane discedit.

6. Pastores a canibus discedunt.
7. Ovis nigra ab ovibus albis discedit.
8. Ovis nigra a probo pastore discedit.

9. Pastor cani cibum dat.

10. Iulius probo pastori panem dat.
11. Domini pastoribus panem dant.
12. Pastores ovibus albis aquam dant.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 12

Exercitium quartum
1. Iulius multos pastores habet: multorum pastorum dominus est.
2. Pastor cani suo cibum dat. Domini pastoribus suis panem dant.
3. Pastor arborem magnam videt. Arbor magna a bono pastore videtur.
4. Pastor ovem nigram et oves albas ducit. Ovis nigra et oves albae a pastore ducuntur.
5. Pueri non unam nubem, sed multas nubes in caelo vident.
6. Ovium albarum numerus undecentum est.
7. Iulia hunc canem, non illum aspicit.
8. Inter magnos montes multae valles sunt.
9. Sub magna arbore umbra est, quam pastor cum ovibus suis petit.
10. Pastor ab ovibus albis discedit, et ovem nigram in silva quaerit.
11. Pastor non cum ovibus albis, sed cum ove nigra est.
12. In parvo colle pastor magnam arborem videt.
13. In silva multae arbores sunt, quae umbram dant pastori et cani et ovi nigrae.
14. Pastor ovem nigram in umeros imponit eamque ad parvum collem portat, ubi aliae oves sine
pastore errant.
15. Iulius ovis nigrae oviumque albarum dominus est.

Exercitium quintum
1. cani nigro 2. magna arbor 3. oves albas 4. multorum ovium 5. nulla nubes
6. multae arbores 7. multos pastores 8. parvo colle 9. ovibus albis 10. boni pastoris

Exercitium sextum
multos montes silvam cum multis arboribus rivum prope silvam
unam ovem nigram pastorem cum cane umbram sub arbore
collem parvum arborem magnam in colle multas oves albas

CAPITULUM DECIMUM

Exercitium primum
1. pulsari 2. videri 3. vocare 4. audiri 5. poni
6. amare 7. sumi 8. aperire 9. teneri 10. claudere
11. interrogari 12. bibi 13. ducere 14. reperiri 15. verberare
16. relinqui 17. monstrari 18. emi 19. aspicere 20. numerari
21. accipi 22. tenere 23. ostendere 24. dari 25. moveri
26. occultare 27. capi 28. sustinere 29. accusari 30. portare

Exercitium secundum
1. Servi improbi a domino verberari possunt.
2. Aves ab aquilis parvis capi possunt.
3. Dominus crassus a servis fessis lectica vehi non potest.
4. Saccus magnus a parva puella portari non potest.
5. Multa ornamenta a viro pecunioso emi possunt.
6. Dei ab hominibus videri non possunt.
7. Pisces a nullo homine numerari possunt.
8. Ovis a bono cane in silva reperiri potest.
9. Ovis nigra a pastore audiri non potest.
10. Medus, qui abest, ab Iulio videri non potest.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 13

Exercitium tertium
1. Dominus nummos reperire non potest.
2. Servus baculum sumere non potest.
3. Servi dominos accusare non possunt.
4. Ancillae rosas in aqua ponere possunt.
5. Lupus ovem capere potest.
6. Canis ovem nigram reperire potest.
7. Ovis aquam e rivo bibere potest.
8. Aves alas movere possunt.
9. Dominus servum, qui abest, verberare non potest.
10. Canis fenestram neque aperire neque claudere potest.

Exercitium quartum (en algun cas videre i audire són intercanviables)

1. Marcus Iuliam cantare audit.
2. Pastor ovem nigram abesse videt.
3. Pastor lupum ululare audit.
4. Lydia Albinum clamare audit.
5. Quintus Marcum ab Iulio verberari videt.
6. Marcus Aemiliam ab Iulia vocari audit.
7. Iulia Syrae nassum foedum esse videt.
8. Marcus pullos vivos non esse videt.
9. Iulius servum probum a servo improbo accusari audit.
10. Iulius Marcum perterritum esse videt.
11. Pueri solem lucere vident.
12. Lydia anulum a Medo emi videt.
13. Pastor oves e rivo bibere videt.
14. Marcus Quintum spirare videt.
15. Iulius puellam clamare audit.
16. Domina ostium a servo aperiri videt.
17. Pueri Iuliam cum cane in horto ludere vident.
18. Lydia Medusque ornamenta ab Albino ostendi vident.
19. Aemilia Quintum ab Iulio vocari audit.
20. Domina ancillas accurrere videt.

Exercitium quintum
1. volare -natare – ambulare – spirare
2. clamare – vendere – emi – habere – emere
3. advenire – esse
4. intrare – aperire – petere – reperire
5. ludere – ludere
6. quaeri – volare – capere – volare – capi
7. cadere – spirare – videri
8. ululare – petere – balare – peti
9. ambulare – portare – portari

Exercitium sextum
1. lectica 2. baculo 3. umeris 4. parva voce 5. pila 6. parvo ramo
7. pecunia 8. alis 9. ornamentis 10. libris novis 11. magna voce 12. pedibus

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 14

Exercitium septimum
Dum pastor in campo cum cane et centum ovibus ambulat, pueri in horto ludunt. Iulia rosas
carpit, quia iis delectatur.
Medus autem Romae est cum Lydia, amica sua. Lydia tabernam Albini videt, quam Medo
digito monstrat. Albinus tabernarius Romanus est, qui ornamenta vendit. In viis Romanis multi
tabernarii sunt: alii libros vendunt, alii mala et pira, alii rosas et lilia.
Iulius ab oppido ad villam suam it. Dominus non ambulat, sed a servis lectica vehitur. Unus
servus ante lecticam, tres autem post eam ambulant. Iulius ad villam advenit, et Marco Quintoque,
filiis suis, malum et pirum dat; servis quoque, Syro et Leandro, mala et pira Iulius dat. Aemilia viro
suo osculum dat. Medus Albino pecuniam dat. Albinus Medo et Lydiae anulum dat.
Pastor cani suo cibum dat. Canis a pastore cibum accipit et caudam movet, quod laetus est.
Ovibus suis cibum non dat pastor, quia cibus ovium est herba, quae in campo est. Oves aquam
bibunt e flumine, quod prope silvam est. In silva multae arbores sunt; sed etiam in horto Iulii multae
arbores sunt.
Marcus et Quintus nidum in arbore reperiunt, et in eam ascendere volunt. Nidus inter ramos
et folia est. Sed quid in eo est? In nido non ova, sed pulli vivi sunt.
Dum Iulia cum Margarita, canis sua, pila ludit; dum pastor ovem nigram in silva quaerit;
dum Medus cum amica sua Romae est; Quintus, qui crassus est, neque parvo ramo sustineri potest,
ad terram cadit.
Iulia, quae ludit, Quintum cadere non videt. Marcus autem, qui prope eum est, Quintum sub
arbore iacere videt. Puer perterritus est, quia Quintus se non movet, neque spirat. Homini autem
spirare necesse est: qui non spirat, mortuus est. Non solum hominibus, sed etiam piscibus, qui in
mare vivunt, spirare necesse est.
Marcus magna voce Iulium vocat, qui filium audit, et in hortum exit. Pastor quoque clamat,
et canis, qui pastoris clamorem audit, lupum sine timore petit. Pastor ovem nigram in umeros
imponit et ad ceteras oves, quae in campo sunt, portat. Iulius quoque filium, qui ambulare non
potest (neque volare ut avis/es, quod alas non habet), in villam portat.

CAPITULUM UNDECIMUM

Exercitium primum
(nom.) crus parvum crura parva
(acc.) crus parvum crura parva
(gen.) cruris parvi crurum parvorum
(dat.) cruri parvo cruribus parvis
(abl.) crure parvo cruribus parvis

flumen magnum flumina magna

flumen magnum flumina magna
fluminis magni fluminum magnorum
flumini magno fluminibus magnis
flumine magno fluminibus magnis

caput aegrum capita aegra

caput aegrum capita aegra
capitis aegri capitum aegrorum
capiti aegro capitibus aegris
capite aegro capitibus aegris

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 15

pulchrum animal pulchra animalia
pulchrum animal pulchra animalia
pulchri animalis pulchorum animalium
pulchro animali pulchris animalibus
pulchro animali pulchris animalibus

mare magnum maria magna

mare magnum maria magna
maris magni marium magnorum
mari magno maribus magnis
mari magno maribus magnis

Exercitium secundum
1. crura sana 2. magni maris 3. parvo flumine 4. corpus aegrum
5. multa animalia 6. multis maribus 7. os suum 8. magnis fluminibus

Exercitium tertium
1. Flumen ad mare fluit.
3. Flumina ad maria fluunt.
5. Mare a flumine aquam accipit.
7. Venae a corde sanguinem accipiunt.
9. Flumen mari aquam dat.
11. Cor corpori sanguinem dat.
2. Sanguis ad cor fluit.
4. Parvus rivus ad flumen magnum fluit.
6. Maria a fluminibus aquam accipiunt.
8. Mare a multis fluminibus aquam accipit.
10. Flumina maribus aquam dant.
12. Multa flumina magno mari aquam dant.

Exercitium quartum
1. Aemilia Syram venire iubet.
2. Quid iubet Iulius? Iulius Davum fenestram claudere iubet.
3. Quid iubet Aemilia? Aemilia Deliam et Syram pueros vocare iubet.
4. Quid iubet pastor? Pastor canem ovem nigram reperire iubet.
5. Quid iubet Iulius? Iulius servos medicum arcessere iubet.
6. Quid iubet medicus? Medicus puerum os aperire et linguam ostendere iubet.
7. Quid iubet medicus? Medicus Aemiliam poculum sub bracchio pueri tenere iubet.
8. Quid iubet Iulius? Iulius servos Tusculum ire et medicum arcessere iubet.
9. Quid iubet Aemilia? Aemilia ancillas rosas sumere et in atrio venire iubet.
10. Quid iubet pastor? Pastor canem lupum petere iubet.

Exercitium quintum
1. Pastor canem in silva lupi vestigia videre dicit.
2. Quid dicit Marcus? Marcus Quintum mortuum esse, atque in terra iacere dicit.
3. Quid dicit medicus? Medicus puerum spirare, ergo vivum esse dicit.
4. Quid dicit Iulia? Iulia rosas quae sunt in horto pulchras esse dicit.
5. Quid dicit medicus? Medicus pedem pueri aegrum esse dicit.
6. Quid dicit Syra? Syra Quintum in impluvio esse et aquam pulsare, Marcum autem ridere dicit.
7. Quid dicit Syra? Syra puerum oculos claudere et dormire dicit.
8. Quid dicit Aemilia? Aemilia ancillas in horto pueros quaerere dicit.
9. Quid dicit pastor? Pastor oves e rivo aquam bibere dicit.
10. Quid dicit medicus? Medicus dentem nigrum sanum non esse dicit.
11. Quid dicit medicus? Medicus cultrum sumere necesse esse dicit.
12. Quid dicit pastor? Pastor canem clamorem audire et lupum dentibus petere dicit.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 16

Exercitium sextum
1. Pastor lupum in silva se occultare putat.
2. Syra puerum aegrum esse, neque ambulare posse putat.
3. Iulius et Aemilia medicum stultum esse, neque Quintum sanare posse putant.
4. Aemilia Medum pecuniam Iulii habere putat.
5. Pastor oves albas sine cane relinquere necesse esse putat.
6. Pueri Iuliam foedam esse, cum rosis et sine rosis, putant.
7. Pastor bonum canem vestigia ovis reperire posse putat.
8. Ancilla pueros, qui Iuliam rident, improbos esse putat.
9. Servi viam longam esse, et saccos plenos esse putant.
10. Quintus Iuliam vocem pulchram habere putat.

Exercitium septimum
1. Aemilia Iuliam probam pulchramque esse gaudet.
2. Pastor canem ovem nigram reperire gaudet.
3. Pueri in nido ova esse gaudent.
4. Quintus medicum stultum abesse gaudet.
5. Lydia Medum anulum emere gaudet.
6. Syra dentem Quinti non dolere gaudet.
7. Servi saccos vacuos esse gaudent.
8. Servi dominum ancillis mala dare gaudent.
9. Iulius servum cum medico ad villam revenire gaudet.
10. Pastor oves albas in campo, non in silva, esse gaudet.

Exercitium octavum
1. Aemilia gaudet quod Iulius advenit.
2. Pastor gaudet quod canis bonus est.
3. Lydia gaudet quod Medus adest.
4. Albinus gaudet quod Medus pecuniam habet.
5. Aemilia gaudet quod ancillae mala et pira accipiunt.
6. Domini gaudent quod pastores probi sunt.
7. Iulia gaudet quod sol in caelo lucet.
8. Servi gaudent quod dominus baculum non sumit.
9. Pastor gaudet quod umbra sub arbore est.
10. Feminae gaudent quod viri ornamenta emunt.

Exercitium nonum
1. Ancillae servos a domino vocari audiunt.
2. Servus baculum a domino sumi videt.
3. Medus Cornelium equo vehi videt.
4. Medus tabernam a Lydia digito monstrari videt.
5. Aemilia dominum a servo salutari audit .
6. Syra rosas liliaque ab Iulia carpi videt.
7. Aemilia Iulium a Marco vocari audit.
8. Syra Quinti pedem a medico tangi videt.
9. Syra Quinti venam a medici cultro aperiri videt.
10. Iulius sanguinem de bracchio Quinti a matre detergeri videt.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 17

Exercitium decimum
1. Marcus Quintum cadere videt, et perterritus est: eum enim mortuum esse putat.
2. Iulius advenit, et Quintum spirare videt: ergo Iulius `puerum vivere esse' dicit.
3. Quintus aeger est; puero autem aegro dormire necesse est.
4. Lydia anulum ad digitum medium convenire non sentit: ergo `anulum in digito quarto ponere
necesse esse' dicit.
5. Aemilia ancillas, quae dicunt `Quintum in terra iacere', clamare audit.
6. Pastor ovem nigram abesse videt, et lupum ululare audit. Ergo pastor necesse esse putat oves
albas in campo relinquere et ovem nigram reperire, eamque ad ceteras oves portare.
7. Aemilia sanguinem rubram de bracchio Quinti in poculum fluere videt. Mater filium timere
putat.
8. Medicus pueri pectus tangit, et cor eius palpitare sentit: ergo `puerum spirare et vivum esse'
dicit. Iam Aemilia sanguinem de bracchio Quinti detergere necesse esse putat.

Exercitium undecimum
1. Puer capite aeger est. 2. Puella corpore aegra est.
3. Servus bracchio aeger est. 4. Illi pueri cruribus aegri sunt.
5. Haec puella lingua aegra est. 6. Ille vir ore aeger est.

CAPITULUM DUODECIMUM

Exercitium primum
1. Iuliae duo fratres sunt. 2. Iulio et Aemiliae tres liberi sunt.
3. Pastori unus canis est. 4. Medo pulchra amica est.
5. Homini duae manus sunt. 6. Pastori una ovis nigra est.
7. Militi Romano multa arma sunt.
9. Iulia unum avunculum habet.
10. Aemilia tres liberos habet.
11. Iulius multas rosas multaque lilia in horto habet.
12. Exercitus Romanus multos hostes habet.
13. Homo quattuor crura non habet.
14. Pedes gladium brevem habet.
15. Dominus Romanus multos servos habet.
16. Germani gladios longiores et graviores habent quam Romani.

Exercitium secundum
(nom.) magnus impetus magni impetus
(acc.) magnum impetum magnos impetus
(gen.) magni impetus magnorum impetuum
(dat.) magno impetui magnis impetibus
(abl.) magno impetu magnis impetibus

fortis exercitus fortes exercitus

fortem exercitum fortes exercitus
fortis exercitus fortium exercituum
forti exercitui fortibus exercitibus
forti exercitu fortibus exercitibus

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 18

parva manus parvae manus
parvam manum parvas manus
parvae manus parvarum manuum
parvae manui parvis manibus
parva manu parvis manibus

Exercitium tertium
1. Exercitus Romanus magnus et fortis est. In exercitu Romano multi milites sunt.
2. Dux exercitui imperat, et exercitus duci paret: dux enim ab exercitu metuitur.
3. Sine metu equitatus in hostes impetum facit.
4. Homo duos pedes duasque manus habet.
5. Iulius baculum manu sumit.
6. In exercitibus Romanis etiam Hispani et Galli militant.
7. Hispani Gallique arcus et sagittas ferunt.
8. Germani, qui exercitibus Romanis non parent, sine metu contra eos pugnant.
9. Boni (concorda amb duces) exercituum Romanorum duces a militibus suis non discedunt.
10. Hostes impetum equitatus Romani sustinere non possunt.

Exercitium quartum
1. Gladius peditis brevis est: pedites gladios breves et leves ferunt; gladii autem qui ab equitibus
feruntur graves et longi sunt.
2. Via Latina non brevis, sed longa est.
3. Quintus crassus est; ramus autem tenuis puerum crassum sustinere non potest.
4. Iulius puellae tristi malum formosum dat.
5. Pedites armis levibus, equites autem armis gravibus pugnant. Pedes gladio brevi, eques autem
gladio longo pugnant.
6. Iulius multorum et fortium servorum dominus est. Aemilia multarum ancillarum domina est.
7. Fortis dux militibus imperat. Fortes milites forti duci parent.
8. Milites impetum in multos et fortes hostes faciunt.
9. Aemilia filiam tristem esse videt, quia improbi pueri eam rident.
10. Servi lecticam gravem saccosque graves portant.

Exercitium quintum
1. gladios graves 2. nomen breve 3. ramum tenuem
4. gladiis brevibus 5. forti duci 6. fortibus militibus
7. Iuliam tristem esse 8. a tristi duce

Exercitium sextum
1. Albinus non anulum leviorem, sed graviorem sumit.
2. Iulia non mala foediora, sed formosiora sumit.
3. Equites non hastam breviorem, sed longiorem sumunt.
4. Miles non pilum brevius, sed longius sumit.
5. Ancilla non pocula graviora, sed leviora sumit.

Exercitium septimum
1. Quintus tristior est quam Iulia.
2. Pueri graviores sunt quam puellae.
3. Medus improbior et fortior est quam Davus.
4. Gladius peditis levior et brevior est quam equitis.
5. Exercitus Romanorum fortior est quam Germanorum.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 19

6. Pila Germanorum longiora et graviora sunt quam Romanorum.
7. Dominae pecuniosiores sunt quam ancillae.
8. Iulius `Romanos fortiores esse quam Germanos' dicit.
9. Iulius `arma Germanorum graviora esse quam Romanorum' dicit.
10. Iulia putat rosas pulchriores esse quam lilia.

Exercitium octavum
1. Via Appia longior est quam Via Latina. Via Latina brevior est quam Via Appia.
2. Iulius `Viam Appiam longiorem esse quam Viam Latinam, et Padum breviorem esse fluvium
quam Rhenum' dicit.
3. In fluviis pauciores sunt pisces quam in mari.
4. Arma peditum leviora sunt quam equitum: hi armis gravioribus pugnant.
5. Anulus cum gemma pulchrior est quam anulus sine gemma. Ornamenta gemmata pulchriora sunt
quam ornamenta sine gemmis.
6. Medus amicam formosiorem habet quam Syrus: Medus feminae formosioris amicus est. Huic
feminae formosiori Medus anulum dat.
7. Hoc flumen longius et latius est quam illud. In flumine longiore et latiore multi pisces natant.
8. Dux Romanus militibus fortioribus imperat quam dux hostium. Is dux est militum fortiorum, qui
duci fortiori parent.
9. Pila Germanorum longiora et graviora sunt quam Romanorum. Germani pila longiora et
graviora ferunt.
10. Lydia nomen brevius est quam Aemilia. In nomine breviore quinque litterae sunt.
11. Marcus et Quintus laetiores sunt quam Iulia. Iulia tristior est quam Marcus et Quintus.
12. Iulia mala formosiora quam pira esse putat.
13. Quintus in arborem altiorem ascendit, quia in arbore altiore nidus est.
14. Equites gladiis longioribus et pilis gravioribus pugnant quam pedites.
15. Ornamenta Aemiliae pulchiora sunt quam Syrae. Aemilia pulchriorum ornamentorum domina
est.

Exercitium nonum
1. Via quae in castris est centum pedes lata est.
2. Vallum castrorum decem pedem altum est.
3. Pilum Aemilii sex pedes longum est.
4. Fossa duodecim pedes lata est.
5. Gladius equitis tres pedes longus est.

Exercitium decimum
1. Iulia pila ludit.
3. Dominus servos baculo pulsat.
5. Eques hasta longa et gravi pugnat.
7. Castra vallo fossaque defenduntur.
9. Pilum manu iacitur.
2. Iulius lectica vehitur.
4. Vena cultro aperitur.
6. Castra armis oppugnantur.
8. Medus anulum pecunia emit.
10. Lydia tabernam digito monstrat.

CAPITULUM TERTIUM DECIMUM

Exercitium primum
1. Dies 2. dies 3. diei 4. Meridie
5. dies 6. dies 7. Diei 8. glaciem
9. Meridies – diem 10. diei 11. Diebus – diebus 12. dies – dierum
13. facies - facies 14. diebus 15. glacie 16. meridiem – meridiem

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 20

Exercitium secundum
1. glaciem frigidissimam 2. dies longos esse 3. dies brevissimi
4. diei primo 5. diebus calidis

Exercitium tertium
1. Nocte luna et stellae lucent.
2. Tempore antiquo Martius primus mensis erat.
3. Die septimo vel octavo post lunam novam luna dimidia videtur.
4. Aestate / Ante diem octavum kalendas Iulias dies longissimi sunt.
5. Meridie sol altissimus in caelo est.
6. Hieme pueri Germani super glaciem lacuum ludere possunt.
7. Vere campi nova herba operiuntur.
8. Aestate multi Romani urbem relinquunt et villas suas petunt.
9. Aequinoctiis (ante diem octavum kalendas Apriles et ante diem octavum kalendas Octobres) dies
atque noctes aequi sunt.
10. Nocte homines dormiunt.

Exercitium quartum
1. Quando dies longissimi sunt?
2. Quando montes et campi nive operiuntur?
3. Quando arbores novi foliis ornantur?
4. Quando folia de arboribus cadunt et terram operiunt?
5. Quando luna plena est?
6. Quando idus sunt dies quintus decimus post kalendas?

Exercitium quintum
1. Homo ducentos annos vivere non potest.
2. Mense Iulio multi Romani urbem relinquunt, neque enim tota aestate in urbe habitare volunt.
3. Iulia quattuor horas in horto ludit.
4. Pastor longum tempus in silva ambulat.
5. Puer aeger multas horas in lecto iacet.
6. Albinus toto die ornamenta vendit.
7. Quintus tota nocte dormire non potest.
8. Milites Romani multos menses in Germania militant.
9. Pastor paucas horas sub arbore dormit.
10. Hostes, qui contra exercitum Romanum pugnant, multos annos vivere non possunt.

Exercitium sextum
(nom.) medicus stultissimus medici stultissimi
(acc.) medicum stultissimum medicos stultissimos
(gen.) medici stultissimi medicorum stultissimorum
(dat.) medico stultissimo medicis stultissimis
(abl.) medico stultissimo medicis stultissimis

miles fortissimus milites fortissimi

militem fortissimum milites fortissimos
militis fortissimi militum fortissimorum
militi fortissimo militibus fortissimis
milite fortissimo militibus fortissimis

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 21

puella tristissima puellae tristissimae
puellam tristissimam puellas tristissimas
puellae tristissimae puellarum tristissimarum
puellae tristissimae puellis tristissimis
puella tristissima puellis tristissimis

dies longissimus dies longissimi

diem longissimum dies longissimos
diei longissimi dierum longissimorum
diei longissimo diebus longissimis
die longissimo diebus longissimis

nox brevissima noctes brevissimae

noctem brevissimam noctes brevissimas
noctis brevissimae noctum brevissimarum
nocti brevissimae noctibus brevissimis
nocte brevissima noctibus brevissimis

flumen latissimum flumina latissima

flumen latissimum flumina latissima
fluminis latissimi fluminum latissimorum
flumini latissimo fluminibus latissimis
flumine latissimo fluminibus latissimis

Exercitium septimum
1. clarissima 2. brevissimus 3. probissimam et formosissimam
4. fortissimos 5. longissimum 6. frigidissimi
7. brevissimo 8. brevissimus 9. fortissimos
10. crassissima – gravissima 11. altissimis 12. longissima
13. calidissimis 14. tristissimae 15. foedissimum
16. frigidissimum 17. fortissimo 18. altissimus
19. latissimo 20. fortissimi 21. longissima
22. stultissimum 23. gravissima 24. altissimo 25. fortissimis

CAPITULUM QUARTUM DECIMUM

Exercitium primum
1. Puella in lecto iacens dormit.
2. Gallus canens a puero non auditur.
3. Pueri frigentes vestimenta a servis poscunt.
4. Ancillae clamantes dominam vocant.
5. Quintus nidum videns in arborem ascendere vult.
6. Parentes liberos exspectantes in atrio sedent.
7. Animalia volantia canem Iuliae non delectant.
8. Domina e lecto surgens ancillam vocat.
9. Pastor ovis vestigia reperiens gaudet.
10. Pastores dormientes oves in silva errantes non vident.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 22

Exercitium secundum
1. Servi dominum advenientem non vident.
2. Medicus pueri pedem dolentem tangit.
3. Pastor ovem nigram in silvam intrantem non videt.
4. Medicus stultus pueros aegrotantes sanare non potest.
5. Aemilia ostiarium ostium aperientem audit.
6. Ancillae stellas in caelo lucentes aspiciunt.
7. Servi pueros dormientes excitant.
8. Medicus cor Quinti palpitans sentit.
9. Iulia aves inter ramos se occultantes videt.
10. Aemilia puellam plorantem et clamantem audit.

Exercitium tertium
1. Medicus faciem pueri aegrotantis aspicit.
2. Aemilia vocem liberorum clamantium audit.
3. Mercurius imperia deorum in caelo viventium ad homines portare solet.
4. Milites vocem ducis pugnantis non audiunt.
5. Dux militum castra defendentium fortissimus est.
6. Aemilia sanguinem de bracchio Quinti in lecto iacentis deterget.
7. Domina vocem ancillarum ludentium et ridentium audit.
8. Iulius lacrimas filiae in cubiculo plorantis non videt.
9. Lydia vocem amici advenientis audit, et laeta est.
10. Marcus vocem Iuliae canentis et ridentis audit, et iratus est.

Exercitium quartum
1. Davus puero e lecto surgenti aquam dat.
2. Medus Lydiae gaudenti et ridenti anulum dat.
3. Albinus Medo ei pecuniam danti anulum vendit.
4. Dux militibus contra hostes pugnantibus imperat.
5. Davus pueris in cubiculis dormientibus aquam affert.
6. Hominibus natantibus spirare necesse est.
7. Iulius filiae rosas carpenti malum pirumque affert.
8. Iulius servo alium servum non accusanti nummum dat.
9. Ancillis dominae imperanti necesse est parere.
10. Aemilia Quinto in lecto iacenti aquam dat.

Exercitium quintum
1. Marcus a servo clamante excitatur.
2. Domina ab ancillis intrantibus salutatur.
3. Ovis nigra a pastore in umbra dormiente abit.
4. Marcus a sorore plorante discedit.
5. Medicus a pueris aegrotantibus non salutatur.
6. Canis Iuliae animalibus volantibus non delectatur.
7. Dominus a servis tacentibus auditur.
8. Aemilia a filio in lecto iacente non discedit.
9. Pastor ab ovibus aquam bibentibus non abit.
10. Aemilia ab ostiario ostium claudente aspicitur.

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 23

Exercitium sextum
1. dormiens – canentem – viligantes – canentes
3. poscenti – surgentibus
6. balantis – audiens
9. volantia
12. ridentis – ludentis
15. quaerens
18. oppugnantium
21. frigentibus
24. aspiciens – errantem
2. danti
4. dolens – sanantem 5. dormiente – discedens
7. parentes – imperanti 8. clamantes – pulsantem
10. intrantibus 11. clamantes – dormiente
13. volantes 14. cadentem
16. dormientes – latrantibus 17. afferenti
19. habitantibus 20. iacentis – palpitans
22. advenienti 23. ridentes – canentes
25. vigilans – dolentia

CAPITULUM QUINTUM DECIMUM

Exercitium primum
1. emis - emo 2. audis – audio 3. arcessis – arcesso
4. carpis – carpo 5. rides – rideo 6. lavas – lavo
7. excitas – excito 8. times – timeo 9. aperis – aperio – habeo
10. considis – consido 11. reddis – reddo 12. das – do

Exercitium secundum
1. sumitis – sumimus 2. paretis – paremus 3. pulsatis – venitis – pulsamus - venimus
4. timetis – timemus 5. portatis – portamus 6. responditis – respondimus – audimus
7. auditis – audimus – dormimus 8. ridetis – ridemus 9. arcessitis – arcessimus
10. ducitis – ducimus 11. Videtis – videmus 12. considitis – considimus

Exercitium tertium
1. potestis – estis
4. es – potes
7. est – abest – potest
10. est – potest
13. ades – potes
2. sumus – possumus 3. est – potest
5. estis – potestis 6. sumus – possumus
8. es – potes 9. sum – possum
11. estis – possum 12. sumus – possumus
14. est – potest 15. sumus – possumus

Exercitium quartum
1. aspiciunt
4. fugitis – fugimus – iaciunt
7. iacis – iacio
10. facitis – capimus
2. aspicis – aspicio 3. faciunt – pariunt
5. accipit – incipit 6. iacio – capis
8. capiunt – fugiunt 9. facis – aspicio
11. accipiunt 12. incipiunt

Exercitium quintum
1. habes – habeo – pono – habet – tacet
2. agitis – auditis – dico – quaerimus – vocamus – respondent
3. pulsas – pulso - cantat – times – timeo
4. vehunt – consistitis – portant
5. advenit - audit – ploras – ploro – ridet – pulsat – audet
6. salutat – dat – agunt – quaerunt – vocat – currunt – facitis – quaerimus
7. quaeritis – ludimus – ludis – respondet – taces – ludo – delectat
8. verberas – delectat – cantat – sumit – punio – licet – clamat – fugit

Familia Romana – Aestatis exercitia (Responsa) 24