‫فصل هفتم‬

jamilnia@guilan.ac.ir
‫هاي اينرسي‬
‫ممانهاي‬
‫ممان‬
www.jamilnia.ir/statics
www.jamilnia.ir/statics Page 0
 ‫ممانهاي اينرسي‬

‫ـ در اين ﻓﺼﻞ‪ ،‬نيروهاي توزيعشدهاي مورد بررسي قرار ميگيرندكه اندازه آنها عﻼوه بر اجزاي‬
‫مﺴاﺣﺖ‪ ،‬به ﻓاﺻﻠه ميان آن اجزاء تا محور مشخﺼي نيز وابﺴته باشد‪ .‬به بيان دقيﻖتر‪ ،‬ﻓرض‬
‫ميشود كه اندازه نيرو بر واﺣد سﻄﺢ‪ ،‬به ﺻورت خﻄي با ﻓاﺻﻠه تا محور تغيير ميكند‪.‬‬
‫ـ تيري با سﻄﺢ مﻘﻄع يكنواخﺖ را درنظرميگيريم كه تحﺖ دو گشتاور مﺴاوي و مخاﻟﻒ در دو‬
‫انتهاي خود اسﺖ‪ .‬در اين ﺣاﻟﺖ‪ ،‬تير تحﺖ خﻤﺶ خاﻟﺺ اسﺖ‪ .‬نيروهاي داخﻠي هر مﻘﻄع از تير‪،‬‬
‫نيروهاي توزيعشدهاي هﺴتند كه اندازه آنها ‪ ΔF = kyΔA‬به ﺻورت خﻄي با ﻓاﺻﻠه ‪ y‬بين جزء‬
‫مﺴاﺣﺖ ‪ ΔA‬و محور گذرنده از مركز سﻄﺢ مﻘﻄع تير تغيير ميكند‪.‬‬
‫ـ اين محور‪ ،‬تحﺖ عنوان محور خنثي شناخته ميشود‪ .‬نيروهاي يك سﻤﺖ محور خنثي‪،‬‬
‫نيروهاي ﻓشاري و نيروهاي سﻤﺖ ديگر‪ ،‬نيروهاي كششي هﺴتند‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 1‬‬

 ‫ممانهاي اينرسي‬

‫ـ اندازه نيروي برآيند وارده بر كﻞ مﻘﻄع به ﺻورت زير‬

‫بهدسﺖ ميآيد‪:‬‬
‫ـ انتگرال موجود در رابﻄه ﻓوق‪ ،‬هﻤان مﻤان اول سﻄﺢ‬
‫ﺣول محور ‪ x‬اسﺖ و چون مركز سﻄﺢ مﻘﻄع بر روي اين‬
‫محور ميباشد‪ ،‬مﻤان اول سﻄﺢ مذكور برابر با ﺻفر اسﺖ‪.‬‬
‫ـ برايناساس‪ ،‬سيﺴتم نيرويي كاهﺶياﻓته تنها داراي كوپﻞ خواهد بود كه گشتاور آن بايد با‬
‫مجﻤوع گشتاورهاي نيروهاي اجزاء برابر باشد‪:‬‬
‫ـ انتگرال آخر‪ ،‬به نام مﻤان دوم يا مﻤان اينرسي سﻄﺢمﻘﻄع تير نﺴبﺖ به محور ‪ x‬شناخته ميشود‪.‬‬
‫ـ مﻘدار مﻤان اينرسي به دﻟيﻞ توان دوم ﻓاﺻﻠه‪ ،‬ميتواند ﺻفر يا مثبﺖ باشد‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 2‬‬

 ‫ممانهاي اينرسي‬

‫ـ مﻤانهاي اينرسي را ميتوان ﺣول محورهاي ‪ x‬و ‪ y‬از روابط زير بهدسﺖ آورد‪:‬‬

‫ـ اين انتگرالها كه تحﺖ عنوان مﻤانهاي اينرسي مﺴتﻄيﻠي شناخته ميشوند را ميتوان به كﻤك‬
‫نوارهاي مﺴتﻄيﻠي اﻓﻘي و عﻤودي محاسبه نﻤود‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 3‬‬

 ‫ممانهاي اينرسي‬

‫مﻤان اينرسي يك سﻄﺢ مﺴتﻄيﻠي‬

‫مﻤان اينرسي يك نوار مﺴتﻄيﻠي‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 4‬‬

 ‫ممان اينرسي قطبي‬

‫ـ اگر بهجاي اين كه مﻤان دوم سﻄﺢ ﺣول يك محور بهدسﺖ آيد‪ ،‬ﺣول يك نﻘﻄه محاسبه‬
‫شود‪ ،‬به آن مﻤان اينرسي قﻄبي ميگويند‪.‬‬

‫ـ در رابﻄه ﻓوق‪ ρ ،‬برابر با ﻓاﺻﻠه جزء سﻄﺢ ‪ dA‬از مبدأ اسﺖ‪:‬‬

‫ـ برايناساس‪ ،‬ميتوان مﻤان اينرسي قﻄبي را برﺣﺴب مﻤانهاي اينرسي مﺴتﻄيﻠي بيان نﻤود‪:‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 5‬‬

 ‫شعاع چرخش )ژيراسيون(‬

‫ـ اگر سﻄﺢ ‪ A‬در نوار نازكي به ﻓاﺻﻠه ‪ rx‬از محور ‪ x‬متﻤركز گردد بگونهايكه سﻄﺢ متﻤركز‬
‫شده مﻤان اينرسي يكﺴاني نﺴبﺖ به محور ‪ x‬ايجاد نﻤايد‪ ،‬به ﻓاﺻﻠه ‪ rx‬شعاع چرخﺶ ميگويند‪.‬‬
‫ـ به هﻤين ترتيب‪ ،‬شعاع چرخﺶ ‪ ry‬و ‪ rO‬نيز قابﻞ تعريﻒ ميباشند‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 6‬‬

 ‫شعاع چرخش )ژيراسيون(‬

‫مثال‪ :‬مﻤان اينرسي يك مثﻠث را نﺴبﺖ به قاعده آن تعيين نﻤاييد‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 7‬‬

 ‫شعاع چرخش )ژيراسيون(‬

‫مثال‪ :‬اﻟﻒ( مﻤان اينرسي قﻄبي يك سﻄﺢ دايروي را ﺣول مركز با انتگرالگيري مﺴتﻘيم تعيين‬
‫نﻤاييد‪ .‬ب( با استفاده از نتيجه قﺴﻤﺖ قبﻞ‪ ،‬مﻤان اينرسي يك سﻄﺢ دايروي را نﺴبﺖ به يك قﻄر‬
‫بهدسﺖ آوريد‪.‬‬

‫با توجه به تﻘارن سﻄﺢ دايروي داريم‪:‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 8‬‬

 ‫شعاع چرخش )ژيراسيون(‬

‫مثال‪ :‬اﻟﻒ( مﻤان اينرسي ناﺣيه نشاندادهشده را نﺴبﺖ به هر يك از محورهاي مختﺼات تعيين‬
‫نﻤاييد‪ .‬ب( با استفاده از نتيجه قﺴﻤﺖ قبﻞ‪ ،‬شعاع چرخﺶ ناﺣيه نشاندادهشده را نﺴبﺖ به هر‬
‫يك از محورهاي مختﺼات بهدسﺖ آوريد‪.‬‬

‫از ﻓﺼﻞ قبﻞ ميدانيم‪:‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 9‬‬

 (‫شعاع چرخش )ژيراسيون‬

‫شعاع چرخﺶ‬

www.jamilnia.ir/statics Page 10
 ‫قضيه محور موازي‬

‫ـ مﻤان اينرسي سﻄﺢ ‪ A‬ﺣول محور ‪ AA′‬به ﺻورت زير ميباشد‪:‬‬

‫ـ اگر خط ‪ BB′‬موازي با خط ‪ AA′‬و گذرنده از مركز سﻄﺢ )محور مركزي( باشد داريم‪:‬‬

‫ـ عبارت اول رابﻄه ﻓوق برابر با مﻤان اينرسي سﻄﺢ ‪ A‬ﺣول محور ‪ BB′‬و عبارت دوم آن برابر با‬
‫مﻤان اول سﻄﺢ ﺣول محور مركزي اسﺖ كه ﺻفر ميباشد‪ .‬در نتيجه‪ ،‬داريم‪:‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 11‬‬

 ‫قضيه محور موازي‬

‫ـ قضيه محور موازي بيان ميدارد كه مﻤان اينرسي يك سﻄﺢ ﺣول هر محور دﻟخواهي برابر با‬
‫مﻤان اينرسي آن سﻄﺢ ﺣول محور مركزي موازي با آن محور دﻟخواه بهعﻼوه ﺣاﺻﻞضرب‬
‫مﺴاﺣﺖ در مجذور ﻓاﺻﻠه ميان دو محور اسﺖ‪.‬‬
‫ـ اين قضيه را ميتوان براي شعاع چرخﺶ ﺣول يك نﻘﻄه دﻟخواه نيز به ﺻورت زير نوشﺖ‪:‬‬

‫ـ اگر يك سﻄﺢ از تركيب چندين سﻄﺢ ديگر بهوجود آمده باشد‪ ،‬ميتوان با جﻤع مﻤانهاي‬
‫اينرسي سﻄوح تشكيﻞدهنده‪ ،‬مﻤان اينرسي سﻄﺢ تركيبي را بهدسﺖ آورد‪.‬‬
‫ـ شعاع چرخﺶ سﻄﺢ تركيبي برابر با مجﻤوع شعاعهاي چرخﺶ سﻄوح تشكيﻞدهنده نﻤيباشد‪.‬‬
‫ـ مﻤان اينرسي و شعاع چرخﺶ سﻄوح ساده در جدوﻟي كه در پي ميآيد‪ ،‬ارائه شدهاند‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 12‬‬

 ‫ممان اينرسي سطوح تركيبي‬

‫مﺴتﻄيﻞ‬

‫مثﻠث‬

‫دايره‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 13‬‬

 ‫ممان اينرسي سطوح تركيبي‬

‫نيم دايره‬

‫ربع دايره‬

‫بيضي‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 14‬‬

 ‫قضيه محور موازي‬

‫مثال‪ :‬استحكام يك تير نوردشده ﻓوﻻدي )‪ (W14×38‬با اتﺼال يك ﺻفحه ‪ 9×3/4 in.‬به‬
‫باﻻي آن اﻓزايﺶ ياﻓته اسﺖ‪ .‬مﻤان اينرسي و شعاع چرخﺶ اين سﻄﺢ مﻘﻄع تركيبي را نﺴبﺖ به‬
‫محوري به موازات ﺻفحه و گذرنده از مركز سﻄﺢ مﻘﻄع تعيين نﻤاييد‪.‬‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 15‬‬

 ‫قضيه محور موازي‬

‫مثال‪ :‬استحكام يك تير نوردشده ﻓوﻻدي )‪ (W14×38‬با اتﺼال يك ﺻفحه ‪ 9×3/4 in.‬به‬
‫باﻻي آن اﻓزايﺶ ياﻓته اسﺖ‪ .‬مﻤان اينرسي و شعاع چرخﺶ اين سﻄﺢ مﻘﻄع تركيبي را نﺴبﺖ به‬
‫محوري به موازات ﺻفحه و گذرنده از مركز سﻄﺢ مﻘﻄع تعيين نﻤاييد‪.‬‬

‫تير‬

‫ﺻفحه‬

‫كﻞ‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 16‬‬

 ‫قضيه محور موازي‬

‫مثال‪ :‬مﻤان اينرسي سﻄﺢ نشاندادهشده را نﺴبﺖ به محور ‪ x‬تعيين كنيد‪.‬‬

‫مﻤان اينرسي مﺴتﻄيﻞ‬

‫مﻤان اينرسي نيم دايره‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 17‬‬

 ‫قضيه محور موازي‬

‫مﻤان اينرسي سﻄﺢ دادهشده‬

‫‪www.jamilnia.ir/statics‬‬ ‫‪Page 18‬‬