BAB 1

DATA , MAKLUMAT DAN SISTEM MAKLUMAT

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh:

1. Membezakan di antara data dan maklumat.
2. Menyenaraikan ciri-ciri maklumat yang bernilai dalam
pembuatan keputusan.
3. Menerangkan m a k n a s i s t e m m a k l u m a t .
4. Menerangkan manfaat yang boleh diperolehi daripada
pelaburan dalam sistem maklumat.

PENGENALAN

Maklumat memang merupakan perkara yang penting untuk kehidupan kita.

Kita akan menggunakan maklumat untuk membuat keputusan, mengawal
kewangan kita dan sebagainya. Dalam konteks sebuah organisasi pula,
maklumat dan data diperlukan untuk memastikan bahawa operasi sesebuah
organisasi dapat dijalankan dengan lancar. Jumlah data dan maklumat yang
terdapat dalam sebuah organisasi memang besar sehingga ia memerlukan
sistem maklumat untuk menguruskannya.

Untuk bab ini , konsep-konsep asas seperti data, maklumat, ciri-ciri

maklumat yang bernilai, pengurusan maklumat, konsep sistem dan sistem
maklumat akan dibincangkan. Pengetahuan tentang aspek-aspek ini akan
memudahkan kita untuk memahami apa yang akan dipelajari dalam kursus
ini.

1
DATA DAN MAKLUMAT

Pada setiap hari, k i t a a k a n d i d e d a h k a n k e p a d a p e l b a g a i

maklumat dan data. Contohnya,apabila kita
membaca suratkhabar dan menonton televisyen,
kita akan menerima data dan maklumat daripada
berita, iklan dan sebagainya yang dipaparkan
dalam media-media tersebut. Ada data dan
maklumat yang mudah difahami dan ada data dan
maklumat yang tidak begitu mudah untuk
d i f a h a m i . D ata merupakan fakta mentah yang mewakili peristiwa
yang wujud dalam organisasi atau persekitaran fizikal.
Maklumat pula merupakan data yang telah diproses; yakni data yang
disusun dalam bentuk yang bermakna dan boleh digunakan oleh manusia
(Oz, 2009).

Contohnya, pada hari ini anda telah membaca ruangan saham dan anda
mendapati bahawa harga saham XYZ adalah RM14. Seperti yang anda
ketahui, harga saham sering berubah-ubah pada setiap hari. Pada
keesokan harinya, anda mendapati bahawa harga saham tersebut telah
berubah kepada RM12.

Apakah kesimpulan yang anda perolehi daripada situasi

ini?

Benar, harga saham tersebut telah t urun! Sedarkah anda bahawa anda
telah memproses data kepada maklumat? Izinkan saya menunjukkan
bagaimana anda telah berjaya melakukannya. Sebenarnya, RM14 dan
RM12 hanyalah sejenis angka. Ia merupakan satu bentuk data.
Manakala perbandingan yang anda buat terhadap angka-angka tersebut
(harga hari ini dan harga keesokan hari) telah menunjukkan bahawa anda
telah memproses data-data tersebut kepada maklumat.

Mari kita melihat satu lagi contoh untuk membezakan di antara data dan
maklumat. Apabila seorang pengkaji menjalankan kajian, beliau akan
mengedar borang soal selidik. Borang soal selidik yang telah diisi akan
dikutip semula. Borang-borang yang telah diisi merupakan sejenis contoh
data. Selepas itu, pengkaji tersebut akan memasukkan semua data yang
terdapat dalam borang soal selidik ke dalam komputer untuk dianalisakan.
Hasilnya mungkin berada dalam bentuk peratusan seperti 10% daripada
lelaki suka makan KFC. Inilah yang dikatakan sebagai maklumat.

2
PELBAGAI BENTUK DATA

Seperti yang anda sedia maklum, terdapat p e l bagai bentuk data. Fakta
mentah dalam sesebuah firma mungkin terdiri daripada nama pekerja,
gambar pekerja, bilangan inventori, atau pesanan jualan. Jadual 1.1 yang
disediakan di bawah, menunjukkan pelbagai jenis bentuk data yang
berbeza.

Jadual 1.1
Jenis-Jenis Data

JENIS DATA BENTUK

a.Data a. Nombor, huruf dan watak-
Alfanumerik watak lain

b.Data imej b.Imej grafik/gambar

c.Data audio c . Bunyi, bising dan intonasi

bunyi
d.Data video d. Imej atau gambar bergerak

Seseorang pengurus mungkin akan memerlukan data dalam pelbagai bentuk

untuk menjalankan tugasnya. Sumber media yang berbeza akan
memberikan data dalam pelbagai bentuk yang berbeza. Contohnya,
kebanyakan maklumat yang diperolehi melalui laporan tahunan, mungkin
akan berada dalam bentuk alfanumerik dan imej. Sementara itu, youtube
mempunyai banyak data dan maklumat dalam bentuk audio, imej dan
video.

CIRI-CIRI MAKLUMAT BERNILAI

Seandainya anda merupakan seorang pelabur yang ingin melabur

dalam pasaran saham. Sudah tentu, anda memerlukan maklumat yang
terbaik untuk membolehkan anda membuat keputusan yang akan
memaksimumkan keuntungan anda. Oleh itu, apakah ciri-ciri maklumat
yang anda perlukan untuk membuat pelaburan yang baik?

Sememangnya terdapat pelbagai ciri yang kita boleh fikirkan. Antara

ciri-ciri maklumat yang bernilai termasuklah maklumat yang tepat, lengkap,
ekonomikal, fleksibel, boleh dipercayai, relevan, ringkas, tepat pada masa
dan sah (O’Brien & Marakas, 2011).

3
Tepat

Sudah tentu anda menginginkan maklumat yang tepat iaitu maklumat

yang bebas daripada sebarang kesilapan. Mengapakah ketidaktepatan
maklumat boleh berlaku? Kadangkala ketidaktepatan berlaku disebabkan
oleh data itu sendiri, di mana data yang tidak tepat telah digunakan
sebagai input dalam proses transformasi. Keadaan ini dikenali sebagai
kemasukan 'sampah' dan keluaran sebagai output yang tidak
memenuhi kehendak yang dianggap seperti 'sampah' juga. Dalam
istilah lain, ia dikenali sebagai garbage in, garbage out (GIGO).

Selain itu, ketidaktepatan juga boleh berlaku akibat daripada kesilapan

yang dilakukan oleh pekerja dalam organisasi. Contohnya, nombor 900
telah ditaip sebagai nombor 90. Kesilapan ini akan memberi kesan yang
negatif kepada organisasi.

Lengkap

Maklumat yang tidak lengkap tidak akan memberi gambaran yang jelas
tentang sesuatu keadaan atau peristiwa. Oleh itu, sebelum membuat
keputusan, seorang pengurus haruslah memastikan bahawa maklumat yang
ada pada beliau adalah lengkap dan mencukupi untuk memastikan bahawa
beliau dapat membuat keputusan yang baik. Contoh maklumat yang tidak
lengkap ialah catatan nombor pelanggan yang tidak penuh seperti 012-
33XXX . Memang jelas bahawa kita tidak boleh membuat panggilan telefon
dengan nombor tersebut.

Ekonomikal

Memandangkan bahawa organisasi mempunyai sumber yang terhad, maka

pembuat keputusan mestilah memastikan bahawa nilai atau hasil yang boleh
diperolehi daripada maklumat tersebut adalah lebih tinggi daripada kos
untuk menperolehinya. Sudah tentulah kita tidak mahu menghabiskan
sejumlah wang yang banyak untuk mendapatkan sesuatu maklumat yang
akan memberikan pulangan yang kecil.

Fleksibel

Maklumat juga seharusnya boleh digunakan untuk pelbagai tujuan. Sebagai

contoh, maklumat berkaitan harga saham boleh digunakan untuk membuat
keputusan pelaburan. Maklumat tersebut juga boleh digunakan oleh
perancang ekonomi untuk mendapatkan gambaran tentang keadaan
ekonomi negara. Seterusnya, maklumat ini juga boleh digunakan oleh
Ketua Pegawai Eksekutif untuk merangkakan hala tuju syarikat pada masa
hadapan.

4
Boleh Dipercayai

Satu faktor yang mempunyai kaitan dengan kebolehpercayaan

maklumat adalah punca maklumat iaitu dari manakah atau dari siapakah
anda memperolehi maklumat tersebut. Contohnya, khabar angin daripada
punca yang tidak diketahui yang menyatakan bahawa harga saham XYZ
akan meningkat adalah tidak boleh dipercayai. Hal ini adalah kerana anda
sendiri tidak dapat mengenal pasti punca maklumat tersebut, dan sama ada
penyebaran maklumat tersebut mempunyai sebarang kepentingan yang
disembunyikan daripada pengetahuan umum.Oleh itu, seorang pengurus
harus memastikan bahawa beliau memperolehi maklumat daripada
sumber yang boleh dipercayai.

Relevan

Maksud istilah relevan di sini ialah maklumat yang digunakan untuk

menyelesaikan masalah atau membuat keputusan mestilah mempunyai
kaitan dengan tujuan kita atau mempunyai hubungan dengan skop
sesuatu masalah yang hendak. Contohnya, maklumat tentang harga ikan
tentulah tidak relevan kepada anda sebagai seorang pelabur saham.
Maklumat yang digunakan mestilah bersesuaian dengan tujuan sesuatu
aktiviti di mana maklumat itu diperlukan.

Ringkas

Maklumat mestilah ringkas dan tidak terlalu kompleks supaya mudah

difaham oleh penggunanya. Keadaan di mana terdapat terlalu banyak
maklumat akan menjadikan maklumat tersebut bercelaru dan
membebankan. Sekiranya pembuat keputusan mempunyai terlalu banyak
maklumat, dia mungkin tidak dapat mengenal pasti maklumat yang betul-
betul penting. Hal ini akan menyebabkan berlakunya pembaziran sama ada
dari segi masa, kos, tenaga dan sebagainya kerana pekerja terpaksa memilih
maklumat yang betul-betul diperlukan sahaja.

Tepat Pada Masa

Penerimaan maklumat perlulah tepat pada masa ia diperlukan. Anda

perlu mendapatkan maklumat tentang harga saham XYZ sebelum anda
membuat keputusan untuk melabur. Pengetahuan tentang harga saham
XYZ adalah tidak berguna lagi jika anda sudah melabur dalam saham
tersebut. Begitu juga dalam keadaan harian di mana pengetahuan tentang
keadaan cuaca untuk minggu lepas tidak lagi boleh membantu anda
untuk membuat keputusan sama ada untuk membawa payung atau tidak
pada hari ini. Maklumat yang diterima ini jelaslah sudah lambat dan tidak
bernilai lagi.

5
Sah

Maklumat yang bernilai juga adalah maklumat yang boleh dipastikan sama
ada ia betul atau tidak. Ini dapat dilakukan dengan memeriksa
p e l bagai punca bagi maklumat yang sama. Sekiranya anda diberitahu
bahawa harga saham XYZ akan meningkat, anda perlulah memastikan
punca maklumat itu dan membandingkan dengan punca-punca lain.
Contohnya, maklumat tentang keadaan ekonomi negara kita boleh
diperolehi melalui pelbagai sumber yang sah seperti laporan ekonomi bank
swasta dan Bank Negara Malaysia.

Bolehkah anda fikirkan semula kenapakah maklumat

perlu mempunyai ciri-ciri seperti yang telah
diterangkan tadi?

PENGURUSAN MAKLUMAT
Cuba anda bayangkan bagaimana seorang pengurus di sebuah hotel
bertugas. Seorang pengurus yang berada di kawasan yang kecil seperti
di lobi hotel boleh mengurus dengan memerhatikan aset yang ketara
seperti barangan urus niaga, kaunter hadapan, sofa tetamu, bilik, dan
pergerakan pelanggan.

Akan tetapi, apabila tahap operasi bagi sesebuah firma meningkat sehingga
pengurus perlu mengendalikan beberapa ratus atau beberapa ribu
pekerja dan operasi organisasi pula berlaku dalam kawasan yang luas,
maka pengurus haruslah bergantung kepada maklumat untuk menjalankan
tugasnya dengan baik. Kaedah pemerhatian secara fizikal tidak lagi begitu
sesuai dan perlu dikurangkan. Pengurus perlu menggunakan banyak
laporan dan maklumat untuk mengurus organisasi dengan baik. Oleh itu,
pengurus seharusnya pandai mengurus maklumat dengan baik untuk
memastikan bahawa maklumat yang diperlukan untuk melakukan tugasnya
dapat diperolehi pada masa yang diperlukan. Jadi, apa yang penting ialah
kewujudan sesuatu sistem maklumat untuk memastikan bahawa maklumat
dapat direkod dengan betul, disusun dengan betul dan boleh dikeluarkan
apabila ia diperlukan. Sebelum kita membincang tentang sistem maklumat,
kita akan membincang tentang konsep sistem.

6
KONSEP SISTEM

Secara amnya, sistem diertikan sebagai satu set komponen yang saling
berinteraksi bagi mencapai sesuatu matlamat. Contohnya, sebuah sistem
komputer yang terdiri daripada alat pemprosesan, skrin, papan kunci dan
sebagainya, saling bekerjasama dan berinteraksi untuk memastikan bahawa
tugasan anda dapat disiapkan. Apa yang penting ialah sekiranya terdapat
masalah di dalam satu komponen, komponen lain tidak dapat menjalankan
tugas dengan lancar dan matlamat sistem tidak akan dicapai. Untuk
mencapai matlamatnya, sebuah sistem akan melibatkan empat elemen
a t a u a k t i v i t i utama iaitu input, output, mekanisme pemprosesan
dan maklum balas.

Rajah 1.1
Model Sistem Am

7
Untuk membantu anda memahami elemen-elemen tersebut dengan
lebih jelas lagi, saya akan menggunakan contoh sistem pengurusan
sesebuah institusi pendidikan. Elemen yang pertama adalah elemen input.
Input bagi sesebuah organisasi adalah perkara yang diperlukan oleh
organisasi untuk proses pengeluaran produk dan perkhidmatan. Terdapat
lima jenis input yang sangat penting bagi sesebuah organisasi iaitu
modal, bangunan dan peralatan, bahan mentah, pekerja dan maklumat.
Oleh itu, bagi sebuah institusi pendidikan, inputnya termasuklah para
pelajar, tenaga pengajar, peralatan pembelajaran, pihak pentadbiran, dan
juga buku-buku.

Elemen yang kedua ialah elemen mekanisme pemprosesan.

Mekanisme pemprosesan adalah segala bentuk proses yang berlaku
dalam organisasi yang menukarkan input organisasi kepada output.
Dalam contoh yang saya gunakan, mekanisme pemprosesan ialah proses
pengajaran, penyeliaan, penyelidikan, dan perkhidmatan-perkhidmatan
lain bagi menghasilkan elemen yang terakhir, iaitu elemen output.

Elemen output bagi sistem ialah produk atau perkhidmatan yang

dihasilkan oleh organisasi untuk kegunaan para pelanggan. Maka dengan
itu, output sebuah institusi pengajian ialah para graduan, hasil
penyelidikan dan perkhidmatan kepada masyarakat.

Akhir sekali, sebuah sistem memerlukan aktiviti maklum balas untuk

melaksanakan kerja dengan baik. Aktiviti maklum balas boleh digunakan
untuk menambahbaikan proses-proses dan aktiviti-aktiviti yang dijalankan
oleh sesebuah sistem. Maklumat maklum balas boleh diperolehi sekiranya
pihak pengurusan meletakkan sesuatu mekanisme kawalan yang efektif.
Pihak pengurusan seharusnya mengukur pencapaian sebenar sistem dan
membandingkan hasil tersebut dengan piawaian yang telah ditetapkan.
Sekiranya, hasil sebenar tidak mencapai piawaian yang telah ditetapkan,
maka pihak pengurusan haruslah mengunakan maklumat ini untuk
menambahbaikan sistem tersebut.

Untuk meringkaskan perbincangan pada bahagian ini, jadual 1.2

menunjukkan beberapa jenis sistem dan elemen-elemen input,
pemprosesan dan output bagi pelbagai sistem.

8
 Jadual 1.2
Kaitan Sistem, Elemen dan Matlamat
Elemen

Sistem Matlamat Input Mekanisme Output

Pemprosesan

Universiti Mendapatkan Pelajar Pengajaran Intelek

pengetahuan Pensy arah Peny elidikan Hasil Kajian
dan ilmu Pentadbir Perkhidmatan Khidmat kepada
Buku Teks Penerbitan masy arakat,
Peralatan negeri dan negara

Kilang Mengeluarkan Pakar Pembuatan Produk mengikut

produk Operator Pemerik saan Spesifikasi
berkualiti Mesin Pembungkusan
Material

Sistem Memperolehi Soal selidik Proses dengan Maklumat.

maklumat hasil kajian individu yang perisian Cth. 10%
(komputer) dikutip. SPSS(statistik) daripada lelaki
suka makan KFC

Dengan contoh yang diberikan dalam jadual 1 .2, saya yakin bahawa
anda dapat melihat persekitaran atau pekerjaan anda dari pandangan
sistem, elemen, dan matlamat. Perlu diingat bahawa sekiranya satu
daripada langkah atau elemen tersebut tertinggal, maka keseluruhan proses
akan tergendala.

Sekarang cuba fikirkan bagaimana tubuh badan anda

berfungsi sebagai satu sistem?

SISTEM MAKLUMAT

Berasaskan perbincangan di atas, sistem maklumat bolehlah didefinisikan

sebagai satu set elemen atau komponen berkaitan yang berfungsi untuk
mengutip, proses dan menyimpan serta menyebarkan output untuk
mencapai sesuatu objektif (Stair & Reynolds, 2014). Ia dapat digunakan
untuk menyokong proses pembentukan keputusan dan pengawalan
dalam sesebuah organisasi. Sistem ini boleh memproses input dengan
kaedah seperti mengkategorikan input, menyusun input dan membuat
kiraan terhadap input. Walaupun maklumat boleh diurus secara manual,
namun untuk kelas ini, kita hanya membincang tentang sistem
pengurusan maklumat yang berasaskan sistem computer sahaja.
9
Menurut Kroenke (2010), sistem maklumat pengurusan bolehlah dilihat
sebagai pembangunan dan penggunaan sistem maklumat untuk
membantu sesuatu perniagaan untuk mencapai matlamat dan objektif
perniagaan.

Secara amnya, sistem maklumat terdiri daripada 6 komponen utama

iaitu perkakasan, perisian, telekomunikasi, data , prosedur dan orang
(Oz, 2009). Komponen perkakasan merujuk kepada komputer dan
peralatan sokongan yang digunakan untuk memproses dan menyimpan
data.Komponen perisian pula merujuk kepada set arahan yang
memberitahu apa yang harus dibuat oleh komputer. Data pula merujuk
kepada input yang digunakan oleh sistem untuk diproses menjadi
maklumat. Komponen prosedur pula merujuk kepada polisi dan kaedah
yang perlu diikuti apabila seseorang menggunakan sistem maklumat.
Komponen telekomunikasi pula merujuk kepada perkakasan dan
perisian yang digunakan untuk menghantar dan menerima maklumat
dalam bentuk elektronik. Akhir sekali, komponen orang pula merujuk
kepada pengguna sistem dan pakar komputer yang membangunkan dan
menguruskan sistem maklumat.

Pada hari ini, kita tidak dapat menafikan bahawa sistem maklumat
memang memainkan peranan yang penting dalam sesebuah perniagaan.
Kita dapat melihat dengan jelas bahawa terdapat syarikat-syarikat yang
melaburkan jutaan ringgit untuk membangunkan sistem maklumat
dalam organisasi mereka. Sistem maklumat boleh digunakan untuk
mempereratkan lagi hubungan syarikat dengan pelanggan mereka,
membantu syarikat untuk membentuk strategi dan produk baru,
mengurangkan kos pengeluaran syarikat dan memastikan kewujudan
syarikat berkekalan.

KESIMPULAN

Daripada perbincangan di atas, memang jelas bahawa maklumat dan sistem

maklumat memainkan peranan yang penting dalam kehidupan kita, tidak
kira sama ada dalam kehidupan peribadi kita atau semasa kita bekerja. Bab
ini telah menjelaskan kepada anda tentang konsep data, maklumat dan
sistem. Selain itu, bab ini juga membincangkan apa yang dimaksudkan
sebagai sistem maklumat dan manfaat yang akan diperolehi sekiranya
syarikat atau organiasi melabur wang untuk membangunkan sistem
maklumat.

10
 SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1.Borang soal selidik yang dikutip oleh penyelidik ialah contoh _____.

2.Kenyataan “95% lelaki suka makan roti” adalah contoh .

3.Maklumat yang boleh disemak adalah dilihat sebagai _______.

4.Maklumat yang berkaitan dengan kegawatan ekonomi

berkemungkinan adalah kepada seorang penganalisis ekonomi.

5.Terangkan apakah yang dimaksudkan dengan istilah sistem.

6.Bincangkan apakah manfaat yang boleh diperolehi oleh organisasi yang

melabur sejumlah wang untuk membina sebuah sistem maklumat.

Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

11
 BAB 2

SISTEM MAKLUMAT DALAM ORGANISASI

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh:

1. Membincang jenis-jenis sistem fungsian.
2. Membincang sistem enterprais, sistem pengurusan
rantaian pembekal dan sistem pengurusan hubungan pelanggan.
3. Membezakan sistem-sistem yang digunakan oleh pengurus
di peringkat organisasi yang berbeza.

PENGENALAN
Menurut Stair dan Reynolds (2014), organisasi merupakan satu koleksi
formal (manusia dan sumber-sumber lain) yang ditubuhkan untuk mencapai
sesuatu objektif. Sesebuah organisasi akan menggunakan wang, manusia,
bahan mentah dan peralatan untuk mencapai objektifnya. Sebuah
perniagaan pula bolehlah didefinisikan sebagai sebuah organisasi formal
yang mengeluarkan produk untuk mendapatkan keuntungan.
Seperti yang dibincangkan dalam bab yang lepas, sistem maklumat boleh
digunakan oleh pihak organisasi untuk mencapai objektif mereka. Untuk
bab ini, kita akan membincang tentang jenis-jenis sistem maklumat yang
terdapat dalam organisasi. Perbincangan ini akan melibatkan dua perspektif
iaitu jenis-jenis sistem maklumat berasaskan fungsi-fungsi utama sesebuah
perniagaan dan jenis-jenis sistem maklumat berasaskan penggunaan oleh
pelbagai jenis pengurus di pelbagai peringkat pengurusan seperti pengurus
operasi, pengurus pertengahan dan pengurus atasan (Laudon & Laudon
,2009).

SISTEM MAKLUMAT FUNGSIAN

Secara amnya, sebuah perniagaan atau organisasi harus menjalankan empat
fungsi untuk memastikan bahawa ia akan berjaya untuk mencapai
matlamatnya. Empat fungsi tersebut mempunyai kaitan dengan aktiviti
pengeluaran produk, pemasaran dan jualan produk, pengurusan sumber
manusia dan akhir sekali, pengurusan kewangan serta aktiviti merekod
kewangan.
Oleh itu, untuk memastikan bahawa aktiviti-aktiviti tersebut dapat
dijalankan dengan lancar, struktur sesebuah organisasi akan terdiri daripada
jabatan-jabatan seperti jabatan pemasaran, jabatan pengeluaran , jabatan
pengurusan sumber manusia dan jabatan kewangan dan perakaunan.
Pekerja yang bekerja dalam sesebuah jabatan akan membuat aktiviti yang
berkaitan dengan jabatannya sahaja. Contohnya, pekerja dalam jabatan
pemasaran akan berfungsi sebagai jurujual dan berusaha untuk mencapai
sasaran jualannya. Oleh itu, sistem maklumat yang digunakan untuk
12
membantu pekerja dalam jabatan masing-masing untuk membuat kerja
mereka adalah dikenali sebagai sistem maklumat fungsian (Laudon &
Laudon, 2009). Untuk bab ini, kita akan membincang tentang empat sistem
maklumat fungsian iaitu sistem maklumat jualan dan pemasaran, sistem
maklumat pengeluaran, sistem maklumat kewangan dan perakaunan dan
sistem maklumat pengurusan sumber manusia.
Sistem maklumat jualan dan pemasaran boleh digunakan untuk menyokong
dan membantu pekerja dalam jabatan pemasaran untuk melaksanakan
aktiviti-aktiviti penjualan dan pemasaran produk organisasi. Sistem ini boleh
digunakan untuk mengenal pasti dengan lebih tepat sasaran yang berpotensi
menjadi bakal pelanggan organisasi. Selain itu, sistem maklumat ini juga
boleh membuat analisis tentang trend dan tahap jualan produk organisasi
dan pesaing organisasi. Contoh sistem maklumat ini ialah Salesforce.com.
Sistem maklumat pengeluaran pula boleh menyokong aktiviti-aktiviti yang
terlibat dalam proses pembentukan sesuatu produk. Sistem tersebut boleh
digunakan untuk mengurus status sesuatu produk dalam proses
pengeluaran. Selain itu, sistem ini juga boleh digunakan untuk mengawal
dan menganalisa kos pengeluaran dan bahan mentah. Secara khususnya, ia
merupakan sistem yang memberi tumpuan kepada aktiviti-aktiviti
pengeluaran produk seperti aktiviti mereka bentuk produk, penjadualan
pengeluaran, pengawalan inventori, pengawalan proses, pengujian output
dan pengawalan kualiti. Contohnya, perisian reka bentuk berbantukan
komputer (CAD) boleh digunakan semasa proses mereka bentuk produk
berlaku.
Sistem maklumat kewangan dan perakaunan boleh menyokong aktiviti-
aktiviti seperti pengurusan aset kewangan dan pengurusan rekod kewangan.
Sistem ini boleh digunakan untuk menjejaki aliran kewangan sesebuah
syarikat. Ia juga boleh digunakan untuk menentukan sama ada sesebuah
organisasi menpunyai tahap kewangan yang mencukupi untuk
melaksanakan aktivitinya. Secara khususnya, sistem maklumat kewangan
digunakan untuk menganalisis aktiviti kewangan terdahulu dan terkini,
membuat unjuran keperluan kewangan untuk masa hadapan dan memantau
serta mengawal penggunaan dana syarikat.
Antara output yang dapat dihasilkan oleh sistem maklumat kewangan ialah
laporan ramalan kewangan, laporan keuntungan/kerugian dan kos, dan
laporan penggunaan serta pengurusan kewangan.
Sistem maklumat pengurusan sumber manusia digunakan untuk
menjalankan aktiviti-aktiviti seperti pencarian pekerja, pembangunan
pekerja dan penentuan keperluan sumber manusia pada masa akan datang.
Contoh sistem yang berkaitan dengan sistem pengurusan sumber manusia
ialah sistem penilaian prestasi staf UUM.
Sistem maklumat fungsian akan memudahkan pekerja untuk melakukan
fungsi mereka di dalam jabatan mereka . Namun begitu, untuk sesebuah
organisasi berfungsi dengan bagus, pihak pengurusan memerlukan
maklumat daripada semua jabatan yang terdapat dalam organisasi. Oleh itu,
adalah tidak wajar dan lambat sekiranya pihak pengurusan terpaksa pergi
kepada semua jabatan untuk mendapat semua maklumat yang diperlukan.
Selain itu, terdapat proses-proses perniagaan yang akan melibatkan tindakan
dan maklumat daripada pelbagai jabatan yang terdapat dalam organisasi.
Contohnya, proses pembelian seorang pelanggan secara atas talian akan
melibatkan aktiviti dari jabatan perakaunan (memastikan bahawa pelanggan
sudah bayar), aktiviti dari jabatan pengeluaran (memastikan sama ada

13
terdapat stok untuk produk yang dikehendaki oleh pelanggan) dan aktiviti
dari jabatan logistik (memastikan bahawa ada kenderaan untuk menghantar
produk kepada pelanggan).
Oleh itu, kedua-dua masalah di atas dapat diatasi sekiranya pelbagai sistem
yang terdapat dalam sesebuah organisasi dapat disambung bersama untuk
membolehkan penukaran maklumat yang lebih lancar dan juga
membolehkan proses automasi berlaku terhadap semua aktiviti-aktiviti yang
harus dilakukan untuk memastikan sesuatu proses perniagaan dapat
dijalankan secara lancar, walaupun ia melibatkan pelbagai jabatan dalam
sesebuah organisasi. Di antara sistem-sistem yang boleh digunakan untuk
mengatasi masalah di atas ialah sistem enterprais (enterprise system), sistem
pengurusan rantaian pembekal (supply chain management system) dan sistem
pengurusan hubungan pelanggan (customer relationship management system).

SISTEM ENTERPRAIS
Sistem enterprais dapat mengatasi masalah di atas dengan menarik
maklumat-maklumat yang diperlukan untuk melaksanakan sesuatu proses
perniagaan dari sistem maklumat yang lain (contohnya, sistem maklumat
pemasaran, pengeluaran dan sebagainya) dan menyimpan maklumat
tersebut di satu tempat simpanan data. Oleh itu, pihak pengurusan hanya
perlu merujuk kepada satu tempat sahaja sekiranya mereka ingin
mengetahui apa yang berlaku dalam organisasi. Selain itu, sistem enterprais
juga boleh memberi arahan kepada jabatan-jabatan yang terlibat dalam
sesuatu proses perniagaan untuk menjalankan tugas mereka. Contohnya,
apabila seorang pelanggan meletakkan pesannya untuk membeli produk
organisasi, sistem ini akan mengarahkan jabatan pergudangan untuk
menghantar produk tersebut. Selain itu, ia juga akan mengarahkan jabatan
perakaunan untuk menghantar invois kepada pelanggan.

SISTEM PENGURUSAN RANTAIAN PEMBEKAL

Untuk memastikan bahawa operasi sesebuah perniagaan dapat berjalan
dengan lancar, pihak pengurusan perlu memastikan bahawa bahan mentah
yang dikehendaki ada atau akan sampai ke kilang pada masa ia diperlukan.
Selain itu, pihak pengurusan juga harus memastikan bahawa produk yang
dijual dapat diterima oleh pelanggan pada masa yang ditetapkan. Oleh itu,
hubungan pihak pengurusan dengan pembekal, pengedar dan pelanggan
adalah perkara yang penting.
Sistem pengurusan rantaian pembekal digunakan untuk mengurus
hubungan pihak syarikat dengan pembekal, pengedar dan syarikat-syarikat
logistik yang menghantar produk syarikat kepada pelanggan. Secara
kebiasaanya, sistem ini akan dihubungkan dengan sistem-sistem yang
digunakan oleh pembekal, pengedar dan sebagainya. Hubungan yang
dibentuk ini akan membolehkan pihak-pihak yang ada dalam rantaian
untuk mengongsi maklumat tentang jumlah pesanan, tahap inventori, status
penghantaran produk supaya sesebuah syarikat dapat mengurangkan kos
dan masa yang diperlukan untuk menghantar produk kepada pelanggan.

SISTEM PENGURUSAN HUBUNGAN PELANGGAN

Sistem ini membantu dalam proses pengurusan hubungan pelanggan.Sistem
ini akan menyediakan maklumat yang boleh digunakan oleh pihak
pengurusan untuk memperkemaskan lagi aktiviti jualan, pemasaran dan
promosi organisasi.
14
Maklumat yang dihasilkan oleh sistem ini juga boleh digunakan untuk
meningkatkan lagi tahap kepuasan pelanggan dan memastikan bahawa
pelanggan akan kekal berurusan dengan syarikat. Sistem ini berkeupayaan
untuk merekod dan menggabungkan pelbagai maklumat (maklumat tentang
jualan, hasil promosi, aduan dan cadangan pelanggan) dari pelbagai sumber
seperti panggilan telefon, email dan laman web.

Pernahkah anda menerima mesej tawaran istimewa

( diskaun dan sebagainya) melalui sistem pesanan ringkas
(SMS) telefon bimbit anda? Ini adalah satu contoh
penggunaan sistem pengurusan hubungan pelanggan.
Adakah tawaran tersebut betul-betul istimewa?

JENIS-JENIS SISTEM MAKLUMAT DAN TAHAP-TAHAP

PENGURUSAN

Rajah 2.1
Tahap-Tahap Pengurus Yang berbeza

Pengurus
Atasan

Pengurus
Pertengahan

Pengurus
Operasi

Pekerja bawahan seperti operator dan kerani

Pekerja-pekerja di dalam sesebuah organisasi secara kebiasaanya akan

diagihkan mengikut peringkat organisasi yang berbeza. Oleh itu, tidak
hairanlah bahawa terdapat juga pelbagai peringkat yang berbeza untuk pihak
pengurusan. Tahap pertama terdiri daripada pihak pengurusan atasan.
Contoh pengurus atasan ialah CEO dan CFO. Tugas mereka ialah untuk
menentukan arah atau matlamat jangka panjang syarikat. Mereka juga akan
membentuk strategi utama organisasi dan membuat keputusan yang akan
memberi kesan kepada keseluruhan organisasi. Tahap kedua pula terdiri
15
daripada pihak pengurusan pertengahan. Tugas mereka ialah untuk
memastikan bahawa strategi dan pelan yang dibentuk oleh pihak
pengurusan atasan dapat dijalankan dengan berjaya. Mereka juga akan
memerhati dan menyelia pihak pengurusan operasi atau bawahan untuk
memastikan bahawa mereka menjalankan tugas mereka seperti yang telah
ditetapkan oleh pelan yang dibentuk. Contoh pengurus pertengahan ialah
pengurus kawasan (regional manager). Akhirnya, tahap ketiga pula terdiri
daripada pihak pengurusan operasi atau bawahan. Pengurus bawahan ini
dan pekerjanya adalah bertanggungjawab untuk mengeluarkan produk yang
dijual oleh syarikat mereka. Contoh pengurus di tahap ini ialah pengurus
cawangan bank.

Kita perlu peka bahawa pengurus-pengurus di setiap peringkat yang berbeza

ini mempunyai tanggungjawab yang berbeza, membuat keputusan yang
berbeza dan memerlukan maklumat yang berbeza untuk menjalankan tugas
mereka. Pengurus di peringkat atasan memerlukan maklumat dalam bentuk
yang ringkas supaya mereka dapat mengetahui apa yang berlaku di dalam
syarikat secara keseluruhannya dalam masa yang singkat. Contoh maklumat
tersebut ialah prestasi keuntungan syarikat secara keseluruhan dan peratus
pengurangan jualan secara keseluruhan. Pengurus di peringkat pertengahan
pula memerlukan maklumat yang lebih spesifik. Contohnya, beliau mungkin
memerlukan maklumat seperti jumlah jualan di bahagian utara Malaysia.
Akhir sekali, pengurus operasi memerlukan maklumat yang lebih terperinci
seperti jumlah jualan dan pengeluaran harian dan mingguan. Oleh itu, untuk
bahagian yang seterusnya, kita akan membincang tentang jenis-jenis sistem
maklumat yang boleh digunakan untuk menyokong pengurus-pengurus di
pelbagai peringkat organisasi.

Sistem Pemprosesan Transaksi

Sistem ini secara kebiasaannya digunakan untuk menyokong pengurus di

peringkat operasi. Sebelum kita mempelajari tentang sistem pemprosesan
transaksi dengan lebih lanjut, marilah kita mendefinisikan beberapa istilah
yang penting untuk bahagian ini. Pertama sekali, transaksi atau urusniaga
boleh dimaksudkan sebagai apa-apa aktiviti yang dilakukan oleh organisasi
bagi melaksanakan perniagaannya. Contohnya, membuat pesanan bahan
mentah, menerima pesanan daripada pelanggan, menghasilkan produk yang
dipesan oleh pelanggan dan mengambil pekerja untk menghasilkan produk
tersebut. Pemprosesan transaksi pula didefinisikan sebagai aktiviti
merekodkan transaksi perniagaan sama ada secara manual, mahupun secara
berkomputer. Oleh itu, sistem pemprosesan transaksi merupakan
sistem berkomputer yang merekodkan, menyelenggara, mengemas kini
dan menghasilkan laporan tentang segala urusniaga perniagaan sesebuah
organisasi. Di antara contohnya ialah sistem point of sales yang kita kena lalui
semasa kita membeli barang di pasaraya. Sistem tersebut boleh
mengeluarkan laporan yang asas seperti jualan harian. Secara kebiasaannya,

16
data yang diperolehi dari sistem ini akan dijadikan sebagai sumber data
kepada sistem sokongan keputusan (decision support system) dan sistem
pengurusan maklumat.

Secara umumnya, terdapat tiga sebab mengapa sesebuah organisasi perlu

merekodkan segala transaksi yang berlaku.

Sebab yang pertama ialah untuk menyediakan maklumat bagi pekerja

melakukan tugas mereka. Contohnya, seorang jurujual perlu mengetahui
apakah produk yang dikehendaki oleh pelanggan dan sama ada produk
tersebut berada di dalam stor syarikat ataupun tidak. Selain itu, pihak
pengurusan juga memerlukan maklumat tentang transaksi untuk membuat
keputusan. Contohnya, seorang pengurus pemasaran mungkin perlu
membuat analisis tentang kesan program promosi yang telah dijalankan ke
atas produk tertentu. Oleh itu, beliau akan menyemak laporan jualan
produk tersebut sebelum promosi dilakukan dan selepas promosi
dilakukan. Beliau juga mungkin mahu meneliti jumlah jualan untuk
seminggu, sebulan dan setahun selepas promosi.

Sebab yang kedua kenapa pihak pengurusan perlu merekodkan transaksi

ialah maklumat tersebut diperlukan untuk menyediakan pesanan jualan, resit
dan lain-lain rekod transaksi untuk pelanggan dan pembekal. Contohnya,
apabila anda membeli sesuatu barang, dan anda membuat pembayaran
untuk barang tersebut, transaksi itu akan direkodkan untuk kegunaan
kedai tersebut. Selain daripada barang yang dibeli, biasanya, anda juga
akan menerima sekeping resit. Resit ini merupakan bukti bahawa
bayaran telah pun dibuat.

Akhir sekali, maklumat tentang transaksi diperlukan untuk menyediakan

jejak audit bagi mempermudahkan pengaudit organisasi untuk
mengesahkan maklumat yang disediakan oleh organisasi. Di kebanyakan
negara, organisasi dikehendaki merekodkan segala transaksi organisasi
untuk tujuan pengiraan cukai di hujung tahun. Oleh itu, laporan yang
dihasilkan oleh sistem pemprosesan transaksi diperlukan oleh akauntan
syarikat bagi menyediakan laporan cukai untuk lembaga hasil dalam
negeri. Kadang kala, apabila organisasi terlibat dalam penyiasatan polis
kerana berlaku pecah amanah, laporan transaksi organisasi akan diaudit
oleh akauntan luar untuk menentukan sama ada kejadian tersebut
telah berlaku ataupun tidak. Bagi organisasi yang telah menjualkan
sahamnya kepada orang awam, ia bertanggungjawab untuk
membentangkan laporan kewangannya sekurang-kurangnya sekali
dalam setahun dan laporan ini dapat dihasilkan dengan menggunakan
maklumat yang dihasilkan oleh sistem pemprosesan transaksi.

17
Sistem Maklumat Pengurusan
Pengurus di peringkat pertengahan memerlukan sistem yang boleh
membantu beliau melaksanakan aktiviti seperti pemantauan, pengawalan,
pembentukan keputusan dan pentadbiran organisasi. Beliau perlu
memastikan bahawa perkara yang dilakukan dalam organisasi adalah berada
dalam landasan yang betul. Salah satu sistem yang boleh digunakan untuk
membantu beliau ialah sistem maklumat pengurusan. Walaupun, di bab
yang lalu, kita telah mendefinisikan sistem maklumat pengurusan sebagai
pembangunan dan penggunaan sistem maklumat untuk membantu sesuatu
perniagaan untuk mencapai matlamat dan objektif mereka, namun sistem
maklumat pengurusan juga boleh digunakan untuk merujuk kepada sejenis
sistem yang boleh digunakan untuk mengumpul data dan maklumat serta
menyediakan laporan.

Seperti yang anda telah fahami, sistem pemprosesan transaksi mampu

mengumpul dan menstor pelbagai jenis data yang boleh digunakan untuk
meningkatkan kecekapan dan keberkesanan pengurusan sesebuah
organisasi. Namun begitu, tidak ada gunanya, jika sesebuah organisasi itu
hanya mempunyai sebuah sistem yang tugasnya sekadar mengumpul dan
menstor data dan maklumat, tanpa membolehkan data dan
maklumat ini digunakan dengan cara yang sistematik. Maka, di sinilah,
sistem maklumat pengurusan memainkan peranan yang penting.

Data-data yang telah dikumpulkan dari kesemua sistem pemprosesan

transaksi akan diproses oleh sistem maklumat pengurusan untuk
menghasilkan maklumat yang berguna kepada pihak pengurusan. Antara
jenis-jenis laporan yang boleh dihasilkan adalah laporan berjadual, laporan
penunjuk utama, laporan atas permintaan dan laporan khas.

Laporan berjadual disediakan berdasarkan jadual tertentu seperti laporan

bulanan, mingguan dan tahunan. Laporan tentang jumlah jualan bulanan
sesuatu produk adalah contoh yang baik bagi kategori laporan ini.

Laporan penunjuk utama pula merupakan sejenis laporan berjadual. Namun

begitu, ia selalunya disediakan di awal pagi sebelum aktiviti harian bermula
dan lebih menumpukan kepada aktiviti kritikal yang berlaku pada hari
sebelumnya. Laporan ini bertujuan untuk membantu pengurus mengambil
tindakan-tindakan pembetulan dalam aspek-aspek kritikal organisasi.

Laporan atas permintaan disediakan mengikut permintaan seorang

pengurus. Contohnya, seorang pengurus jualan mungkin akan meminta
sebuah laporan tentang jumlah jualan sejenis produk untuk satu
tempoh tertentu.

Laporan khas pula disediakan secara automatik apabila sesuatu di luar

18
kebiasaan berlaku dan perkara ini memerlukan tindakan susulan
dilakukan dengan segera. Contohnya, laporan jualan untuk sebuah
cawangan syarikat yang tidak memuaskan.

Cuba anda teliti laporan prestasi pengajian anda yang diterima pada setiap
semester. Apakah jenis kategori laporan tersebut?

Sistem Sokongan Keputusan

Satu lagi sistem yang boleh membantu pengurus di peringkat pertengahan

ialah sistem sokongan keputusan. Sistem ini secara kebiasaanya digunakan
untuk membuat keputusan tentang perkara yang tidak rutin. Sistem ini akan
membantu untuk menjawab soalan seperti apakah yang akan berlaku kepada
jumlah jualan sekiranya kita mengurangkan kos pengiklanan sebanyak 10%?
Selain daripada menggunakan maklumat dalaman daripada sistem
pemprosesan transaksi dan sistem pengurusan maklumat, sistem ini juga
memerlukan maklumat luaran (contoh seperti harga saham pasaran) untuk
menjalankan proses analisis. Sistem ini juga akan menggunakan model-
model matematik dan statistik untuk tujuan analisis. Kita akan membincang
tentang sistem ini dengan lebih mendalam lagi pada bab yang akan datang.

Sistem Sokongan Eksekutif

Pengurus di peringkat atasan akan membuat keputusan yang akan

mempengaruhi keseluruhan organisasi. Selain daripada maklumat dalaman,
mereka juga memerlukan maklumat dari luar syarikat seperti keadaan
ekonomi, trend sebenar pasaran dan sebagainya; semasa mereka
menjalankan tugas mereka. Akan tetapi, sebagai seorang manusia, pengurus
atasan ini mempunyai kapasiti yang terhad untuk menyerap semua
maklumat yang mereka terima. Oleh itu, mereka memerlukan satu sistem
yang boleh meringkaskan maklumat. Sistem sokongan eksekutif boleh
menapis,memperkemaskan dan meringkaskan serta menjejak data-data yang
kritikal supaya maklumat-maklumat tersebut dapat diserap dengan
mudahnya oleh pengurus atasan.Selain itu, ia juga mempunyai kemudahan
“drill down” yang boleh digunakan oleh pengurus untuk mengetahui
sesuatu perkara dengan lebih mendalam lagi. Jadi, pengurus atasan boleh
memokuskan tenaga beliau terhadap perkara yang penting untuk organisasi
sahaja.

19
KESIMPULAN

Bab ini telah membincang tentang jenis-jenis sistem maklumat yang ada
dalam konteks organisasi dan perniagaan. Daripada perbincangan di atas ,
kita dapat lihat bahawa terdapat pelbagai sistem maklumat yang boleh
digunakan oleh syarikat dan organisasi untuk melancarkan dan
meningkatkan lagi operasi mereka. Oleh itu, seorang pengurus haruslah
sedar tentang jenis-jenis sistem maklumat yang wujud supaya beliau boleh
membuat keputusan yang bijak semasa beliau membuat pilihan tentang jenis
sistem yang harus digunakan dalam organisasi beliau.

SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1.Sistem kawalan inventori merupakan sejenis sistem maklumat ____.

2.Pengeluaran wang dari akaun simpanan anda adalah contoh sejenis____.

3.Tugas pengurus pertengahan ialah memastikan bahawa ___ dan ___

yang dibentuk oleh pengurus atasan dapat dijalankan dengan berjaya.

4.Sistem point of sales merupakan contoh sejenis sistem pemprosesan____.

5.Bincangkan maksud laporan berjadual.

6.Terangkan aktiviti-aktiviti yang boleh dilakukan oleh sistem maklumat

eksekutif.

Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

20
 BAB 3

SISTEM MAKLUMAT DAN KELEBIHAN

PERSAINGAN

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh:

1. Menerangkan maksud sistem maklumat strategik.
2. Mendefinisikan kelebihan persaingan.
3. Menyenaraikan lima gerak kuasa persaingan.
4. Membincang empat strategi persaingan.
5. Membincang b a g a i m a n a s i s t e m m a k l u m a t b o l e h
mempertingkatkan lagi aktiviti dan tahap
kualiti organisasi

PENGENALAN
Organisasi menggunakan sistem maklumat untuk pelbagai tujuan. Sistem
maklumat bukan sahaja boleh digunakan untuk mengurus maklumat,
bahkan ia juga boleh digunakan untuk mengubah proses-proses di dalam
operasi syarikat untuk mengurangkan ketidakberkesanan. Contohnya, dalam
proses pengagihan, kehadiran pemborong sering dikaitkan dengan pelbagai
jenis masalah seperti pertambahan kos, kelewatan barang sampai di tempat
ia diperlukan dan lain-lain lagi. Ini menunjukkan ketidakberkesanan dalam
proses pengagihan. Oleh yang demikian, sistem maklumat yang strategik
dapat membantu organisasi mengatasi masalah ini serta cabaran-cabaran
lain yang mungkin dihadapi oleh organisasi.
Organisasi tidak wujud dalam vakum tetapi wujud di dalam sebuah
persekitaran yang penuh dengan elemen-elemen seperti pembekal,
pelanggan, pemegang saham, pesaing, kesatuan sekerja, institusi
kewangan, kerajaan, komuniti dan sebagainya. Suasana persekitaran
organisasi memanglah dinamik dan akan sentiasa berubah. Perubahan dari
segi undang-undang dan tahap persaingan daripada syarikat lain sudah pasti
akan memberi kesan kepada organisasi.
Menurut laman web Investopedia, kelebihan persaingan merupakan satu
kelebihan yang terdapat pada firma berbanding dengan pesaingnya.
Kelebihan ini akan membolehkan sesebuah firma untuk menjana jualan atau
margin keuntungan yang lebih tinggi atau memastikan bahawa jumlah
pelanggannya adalah lebih tinggi daripada jumlah pelanggan pesaingnya.
Kelebihan persaingan dapat diperolehi melalui pengawalan struktur kos
firma , penawaran produk yang unik, pembentukan rangkaian pengedaran
yang efisyen dan sebagainya.
Jesturu itu, sebuah organisasi seharusnya melihat sistem maklumat dari
sudut strategik kerana ia mempunyai kemampuan untuk membantu
organisasi untuk membentuk strategi dan mencapai kelebihan persaingan
untuk syarikat supaya syarikat dapat wujud secara berkekalan.

21
Untuk bab ini, kita akan membincang tentang sistem maklumat strategik ,
pendekatan lima gerak kuasa persaingan Porter, strategi-strategi persaingan
dan bagaimana teknologi boleh digunakan untuk meningkatkan tahap kualiti
organisasi.

SISTEM MAKLUMAT STRATEGIK

Sistem maklumat strategik bermaksud sistem komputer, tanpa
mengira tahap atau jenisnya (sama ada sistem pemprosesan transaksi atau
sistem pengurusan hubungan pelanggan dan sebagainya), yang digunakan
secara berkesan untuk mengubah matlamat, operasi, produk, perkhidmatan
atau perhubungan persekitaran bagi membantu organisasi mendapatkan
kelebihan persaingan. Ringkasnya di sini, untuk bersaing adalah tidak
cukup sekadar membentuk dan membangunkan sistem maklumat
pengurusan yang tercanggih, malahan sistem tersebut mestilah digunakan
dengan betul dan cekap.
Di dalam bidang sistem maklumat pengurusan, mendapatkan kelebihan
persaingaan bermaksud menggunakan maklumat untuk meningkatkan daya
saing organisasi serta mendapatkan faedah-faedah jangka panjang. Bukan
mudah untuk sesebuah syarikat mencapai kelebihan persaingan, namun
ia harus terus mencuba untuk mendapatkannya kerana tanpanya kewujudan
dan kejayaan sesebuah syarikat akan terancam.

MODEL LIMA GERAK KUASA PERSAINGAN PORTER

Rajah 3.1
Model Lima Gerak Kuasa Persaingan Porter

Pesaing Sedia ada

Barang gantian

FIRMA
Pelanggan

Kemasukan
Pembekal syarikat baru

Dalam dunia perniagaan, terdapat banyak faktor yang menyebabkan para

peniaga bersaing di antara satu sama lain. Menurut O’Brien dan Marakas
(2008), sesebuah syarikat boleh kekal wujud untuk jangkamasa yang panjang
sekiranya ia dapat membentuk strategi-strategi untuk mengatasi lima gerak
kuasa persaingan yang dicadangkan oleh Porter. Lima gerak kuasa

22
persaingan ini akan mempengaruhi struktur atau tahap persaingan di dalam
sesebuah industri (Baltzan, 2015) . Industri boleh dilihat sebagai gabungan
jumlah syarikat yang mengeluarkan produk yang sama.Contohnya, industri
automobil terdiri daripada syarikat-syarikat seperti Toyota, Proton dan
sebagainya. Seterusnya, kita akan membincang kelima- lima gerak kuasa
persaingan Porter.
Persaingan di Kalangan Pesaing yang Sedia Ada
Secara kebiasaanya, industri tenaga elektrik di Semenanjung Malaysia tidak
mempunyai tahap persaingan yang tinggi kerana ia hanya mempunyai satu
syarikat yang mengeluarkan tenaga elektrik iaitu Tenanga Nasional Bhd.
Akan tetapi, untuk industri seperti industri serbuk pencuci, tahap
persaingannya adalah sangat sengit. Terdapat pelbagai jenama serbuk
pencuci yang dikeluarkan oleh pelbagai syarikat dalam pasaran dan
kesemuanya hampir serupa di antara satu sama lain. Oleh itu, untuk
bersaing, ada pengeluar yang menawarkan serbuk pencuci mereka dengan
haruman yang lain dari yang sedia ada di pasaran. Ada pula yang
menggunakan bungkusan yang menarik untuk menawan pengguna.
Ancaman Kemasukan Syarikat Baru
Ancaman seperti ini akan wujud apabila kos dan teknologi yang diperlukan
untuk memasuki sesuatu industri adalah agak rendah. Contohnya,
perniagaan seperti gerai makanan kecil-kecilan. Di antara perkara yang kita
sering lihat ialah apabila seseorang peniaga membuka sebuah gerai
makanan di sebuah kawasan dan mendapat sambutan menggalakkan,
tidak lama kemudian, tentu akan wujud beberapa buah gerai makanan yang
berhampiran dengan gerai makan yang pertama tadi.Ini adalah kerana
perniagaan gerai makanan ini mudah ditembusi kerana ia tidak memerlukan
modal dan teknologi yang tinggi. Akan tetapi, bukanlah mudah untuk
membuka sebuah kilang elektronik. Oleh itu, industri yang senang dimasuki
akan mempunyai tahap persaingan yang tinggi.
Ancaman Produk dan Perkhidmatan Pengganti
Pada masa ini, terdapat pelbagai jenis dan jenama produk dan
perkhidmatan dalam pasaran. Akibatnya, para pengguna mempunyai banyak
pilihan untuk memuaskan keperluan mereka. Sekiranya, sesuatu industri
mempunyai produk atau perkhidmatan pengganti, maka tahap persaingan
adalah lebih tinggi kerana pelanggan sesebuah syarikat boleh memindahkan
permintaannya kepada syarikat yang lain sekiranya harga sesuatu produk
adalah mahal. Contohnya, kain batik sutera lukisan tangan memang
cantik dan sangat digemari oleh kaum wanita. Namun begitu, kain ini
sangat mahal . Oleh itu, bagi mereka yang kurang mampu, mereka akan
membeli kain poliester yang dicetak hampir serupa dengan batik sutera
lukisan tangan yang juga sangat cantik, tetapi pada harga yang lebih murah.
Jadi, sekiranya sesuatu industri mempunyai produk pengganti, maka syarikat
yang berada dalam industri tersebut akan mempunyai persaingan yang lebih
sengit.
Kuasa Tawar Menawar Para Pelanggan
Selalunya peniaga mahu mengekalkan para pelanggan yang sering
membeli pada jumlah yang banyak. Pelanggan sebegini mempunyai
pengaruh yang kuat terhadap sesebuah syarikat, terutama sekali jika
mereka boleh mengancam untuk mendapatkan bekalan daripada pesaing-
pesaing syarikat. Oleh itu, peniaga yang mempunyai ramai pesaing
kadangkala terpaksa tunduk kepada permintaan pelanggan kerana mereka
tidak mahu kehilangan pelanggan tersebut.

23
Kuasa Tawar Menawar Para Pembekal
Jika pembekal syarikat tidak ramai dan syarikat mempunyai pesaing yang
ramai yang memerlukan bekalan yang sama, para pembekal pula
mempunyai pengaruh yang kuat ke atas syarikat. Ini adalah kerana
pembekal boleh mendapatkan pembeli untuk barangan mereka dengan
mudah.
Untuk menangani masalah-masalah persaingan ini, sebuah syarikat perlu
bersifat kreatif, inovatif, produktif dan juga perlu bertindak balas
terhadap situasi persekitaran perniagaan dengan lebih cepat. Jika berlaku
sebaliknya, syarikat mungkin sukar mendapatkan keuntungan atau lebih
teruk lagi, ia tidak dapat meneruskan operasinya.

SISTEM MAKLUMAT DAN EMPAT STRATEGI PERSAINGAN

Menurut Laudon & Laudon (2011), terdapat empat strategi persaingan yang
boleh digunakan oleh pengurus untuk mengatasi tahap persaingan yang
disebabkan oleh lima faktor di atas. Pengurus boleh menggunakan sistem
maklumat untuk mencapai dan mengimplementasikan keempat-empat
strategi tersebut. Kita akan membincangkan keempat-empat strategi ini
dengan lebih mendalam.
Strategi Kepimpinan Kos Rendah (Low Cost Leadership Strategy)
Sistem maklumat boleh digunakan untuk mengurangkan kos operasi dan
kos pengeluaran syarikat sehinggakan syarikat boleh menjual produknya
pada harga yang lebih rendah berbanding dengan pesaingannya. Sistem
pengurusan rantaian pembekal yang digunakan oleh Toyota dapat
mengurangkan jumlah stok bahan mentah yang perlu disimpan oleh syarikat
tersebut. Sistem ini secara automatik akan menghantar pesanan kepada
pembekal pada masa syarikat tersebut memerlukan bahan mentah. Ini akan
mengurangkan kos penyimpanan stok seperti insurans dan sewa
pergudangan.
Strategi Pembezaan Produk (Product Differentiation Strategy)
Sistem maklumat boleh digunakan untuk membantu syarikat untuk mereka
produk baru atau membezakan produk syarikat daripada produk pesaing.
Contohnya, syarikat Google sentiasa memperkenalkan kemudahan-
kemudahan baru dalam laman webnya seperti Google Maps. Perkara yang
sedemikian akan menarik lebih banyak orang ke laman webnya.
Selain daripada perkara di atas, teknologi juga boleh digunakan untuk
memudahkan lagi proses-proses perniagaan sebuah organisasi. Contoh
proses-proses yang ada ialah seperti proses untuk membeli bahan mentah
dan proses untuk pelanggan membeli produk . Satu proses akan melibatkan
banyak aktiviti. Pembaikian proses-proses yang sedia ada dapat
menjimatkan kos dan masa organisasi. Selain daripada pembaikian secara
berterusan, seorang pengurus juga boleh mengambil pendekatan business
proses reengineering. Pendekatan ini melibatkan perubahan yang radikal
terhadap isu bagaimana sesuatu perkara dilakukan. Contohnya, sebelum
wujudnya syarikat Amazon, proses pembelian buku secara tradisional akan
melibatkan banyak aktiviti, masa dan kos sampingan. Akan tetapi,
kewujudan syarikat Amazon telah membolehkan kita membeli buku
daripada rumah kita. Hasil daripada perubahan radikal ini telah
membolehkan kita menjimat masa dan kos sampingan.

24
Strategi Memokus Kepada Pasaran Tertentu (Focus On Market
Niche Strategy)
Apabila sesebuah syarikat tidak boleh bersaing di pasaran yang besar, maka
ia terpaksalah memokuskan sasarannya kepada pasaran yang lebih kecil.
Contohnya, pasaran sasaran lamping guna buang secara kebiasaannya adalah
bayi . Namun, ada syarikat yang hanya menjual lamping guna buang yang
disasarkan kepada orang tua.
Sistem maklumat dapat digunakan oleh syarikat untuk memokus terhadap
pasaran atau pelanggan tertentu yang akan memberi pulangan yang lebih
kepada syarikat. Contohnya, sistem maklumat pengurusan hubungan
pelanggan dapat mengumpul pelbagai maklumat tentang pelanggan
organisasi. Maklumat yang dikumpul dapat dianalisa dan pengurus boleh
mengindentifikasikan pelanggan-pelanggan yang membeli dengan banyak
dan pelanggan-pelanggan yang tidak membeli dengan banyak. Sekiranya
syarikat tersebut menghadapi masalah kekurangan sumber untuk kempen
promosi, pengurus mungkin akan menumpukan perhatiannya terhadap
pelanggan-pelanggan yang membeli dengan banyak.
Strategi Memperkukuhkan Hubungan Pembeli Dan Pembekal
Untuk memastikan bahawa operasi sesebuah perniagaan dapat berjalan
dengan lancar, pihak pengurusan perlu memastikan bahawa bahan mentah
yang dikehendaki ada atau akan sampai ke kilang pada masa ia diperlukan.
Selain itu, pihak pengurusan juga harus memastikan bahawa produk yang
dijual dapat diterima oleh pelanggan pada masa yang ditetapkan. Oleh itu,
hubungan pihak pengurusan dengan pembekal, pengedar dan pelanggan
adalah perkara yang penting. Lebih erat , lebih bagus.
Sistem pengurusan rantaian pembekal dan sistem pengurusan hubungan
pelanggan boleh digunakan untuk mengurus hubungan pihak syarikat
dengan pelanggan, pembekal, pengedar dan syarikat-syarikat logistik yang
menghantar produk syarikat kepada pelanggan. Hubungan yang dibentuk ini
akan membolehkan pihak-pihak yang ada dalam rantaian untuk mengongsi
maklumat tentang kelemahan dan kekuatan produk serta status
penghantaran produk. Maklumat-maklumat ini boleh digunakan untuk
meningkatkan kualiti produk dan sistem pengagihan produk.

SISTEM MAKLUMAT DAN RANTAIAN NILAI (VALUE CHAIN)

Apabila sesebuah firma ingin mencapai tahap operasi yang tinggi, ia
seharusnya tahu tentang aktiviti mana yang penting dan harus
dipertingkatkan. Untuk tujuan ini, seorang pengurus dapat menggunakan
model rantaian nilai. Secara amnya, model rantaian nilai melihat sesuatu
firma sebagai satu siri aktiviti yang akan menambah nilai margin produk
organisasi apabila produk tersebut bergerak daripada satu aktiviti kepada
aktiviti yang lain. Aktiviti-aktiviti ini boleh dibahagikan kepada dua kategori
iaitu aktiviti primari/utama dan aktiviti sokongan.

25
 Rajah 3.2
Rantaian Nilai

Inbound Outbound Jualan dan

Logistics Operasi Perkhidmatan
Logistics Pemasaran

Aktiviti Sokongan seperti pengurusan

dan pentadbiran dan sebagainya

Aktiviti-aktiviti primari terdiri daripada aktiviti-aktiviti yang mempunyai

kaitan yang langsung dengan pengeluaran dan pengedaran produk dan
perkhidmatan syarikat. Aktiviti-aktiviti ini akan menambah nilai produk dan
perkhidmatan syarikat. Kita perlu tahu bahawa pelanggan memainkan
peranan yang penting untuk menentukan sama ada produk sesuatu syarikat
bernilai atau tidak. Pelanggan tidak akan membeli sesuatu produk sekiranya
ia dilihat sebagai tidak bernilai.
Terdapat lima aktiviti primari iaitu inbound logistic , operasi, outbound logistics, ,
jualan dan pemasaran, dan perkhidmatan pelanggan.
Aktiviti inbound logistics terdiri daripada aktiviti penerimaan and penstoran
bahan mentah untuk aktiviti pengeluaran. Aktiviti operasi pula akan
mentransformasikan input-input kepada produk. Aktiviti outbound logistics
pula terdiri daripada aktiviti penstoran dan penghantaran produk syarikat
kepada pelanggan. Aktiviti jualan dan pemasaran terdiri daripada aktiviti
promosi dan penjualan produk kepada pelanggan. Aktiviti perkhidmatan
pelanggan merujuk kepada aktiviti-aktiviti lepas jualan seperti
penyelenggaraan dan pembaikian produk dan perkhidmatan.
Aktiviti-aktiviti sokongan tidak mempunyai kaitan yang langsung terhadap
proses pengeluaran dan pengedaran produk dan perkhidmatan syarikat.
Aktiviti-aktiviti ini dijalankan untuk memastikan bahawa aktiviti-aktiviti
primari dapat berjalan dengan lancar. Di antara aktiviti-aktiviti sokongan
ialah pengurusan dan pentabdiran , pembelian input-input pengeluaran dan
pengurusan sumber manusia.
Contohnya di UUM, pemberian kuliah oleh pensyarah adalah merupakan
aktiviti primari kerana UUM merupakan sebuah institusi pendidikan.
Namun begitu, kuliah mungkin tidak akan dijalankan sekiranya aktiviti-
aktiviti sokongan seperti penyediaan bilik kuliah dan peralatan tidak
dijalankan.
Seorang pengurus yang ingin mempertingkatkan lagi tahap operasi
syarikatnya haruslah meneliti aktiviti-aktiviti primari dan sokongan yang
dijalankan dalam syarikatnya. Selepas itu, beliau haruslah menanyakan
soalan bagaimanakah sistem maklumat dapat digunakan untuk
menambahbaikan aktiviti-aktiviti yang dijalankan. Contohnya, sistem
pengurusan hubungan pelanggan boleh digunakan untuk mempertingkatkan
26
lagi aktiviti jualan dan perkhidmatan dan sistem pengurusan sumber
manusia boleh digunakan untuk mempertingkatkan lagi aktiviti pengurusan
pekerja.

Sebagai seorang pelajar di UUM, pada pendapat anda,

apakah aktiviti-aktiviti yang harus dipertingkatkan lagi
untuk memastikan bahawa proses pembelajaran yang
dilalui oleh anda akan menjadi lebih bagus? Apakah jenis-
jenis sistem maklumat yang boleh digunakan untuk
membantu proses peningkatan tersebut?

MENGGUNAKAN TEKNOLOGI UNTUK MENINGKATKAN

KUALITI
Kualiti merupakan suatu konsep yang membawa maksud yang luas.
Dari pandangan pihak pengurusan, kualiti bolehlah dilihat sebagai
keupayaan untuk membuat sesuatu mengikut spesifikasi yang telah
ditetapkan. Contohnya, sebuah mesin perlu memotong sekeping kain pada
ukuran 7 inci. Sekiranya ia memotong lebih daripada 7 inci, maka hasilnya
bolehlah dikatakan sebagai tidak berkualiti.
Akan tetapi, dari segi pandangan pengguna pula, kualiti sesuatu produk
disamakan dengan sama ada produk tersebut boleh tahan lama, selamat
untuk digunakan, mudah digunakan dan mudah untuk dipasang. Kualiti
perkhidmatan pula disamakan dengan ketepatan iklan, waranti yang
boleh dipercayai dan juga sokongan yang berterusan. Di sini, jelas kelihatan
bahawa kualiti mempunyai banyak dimensi.
Namun, walau apa pun tanggapan anda tentang kualiti, ia adalah sangat
penting untuk memastikan bahawa sesebuah organisasi terus wujud dan
beroperasi. Kini, banyak organisasi yang menekankan pengurusan kualiti
menyeluruh (TQM) iaitu suatu konsep yang menjadikan kualiti sebagai
tanggungjawab setiap anggota di dalam organisasi. Ini adalah penting kerana
organisasi yang mementingkan kualiti boleh meningkatkan kelebihan
persaingannya.
Sistem maklumat boleh digunakan untuk membantu organisasi mencapai
matlamat pengurusan kualiti menyeluruh. Sistem maklumat boleh
membantu organisasi untuk mempermudahkan proses pengeluaran produk,
mencapai piawaian yang ditetapkan, membuat pembaikan mengikut
permintaan pelanggan dan meningkatkan kualiti dan ketepatan reka bentuk
dan pengeluaran.
Mempermudahkan Proses Pengeluaran
Kebanyakan program kualiti menerima pakai falsafah “semakin kurang
semakin baik”. Proses yang tidak mempunyai banyak aktiviti dan tidak
mengambil masa yang panjang akan mengurangkan peluang berlakunya
kesilapan. Sistem maklumat boleh digunakan untuk mempermudahkan lagi
proses pengeluaran dan mengurangkan aktiviti-aktiviti yang terlibat dalam
sesuatu proses. Contohnya, sistem perbankan atas talian dapat
mempermudahkan cara pelanggan menjalankan urusan perbankan.

27
Mencapai Piawaian yang Telah Ditetapkan
Untuk memastikan tahap kualiti yang tinggi, sesuatu piawaian perlu
ditetapkan bagi produk dan perkhidmatan yang dikeluarkan oleh syarikat.
Piawaian ini akan dibandingkan dengan prestasi syarikat pada satu-satu
masa dan sekiranya prestasi yang ditunjukkan sama atau mengatasi
piawaian, ini bermaksud matlamat kualiti organisasi telah dicapai. Proses ini
dikenali sebagai mengukur takat (benchmarking). Selain daripada menetapkan
piawaian sendiri, syarikat juga boleh menggunakan piawaian industri dan
piawaian yang telah ditetapkan oleh syarikat lain. Sistem maklumat boleh
digunakan untuk mengumpul maklumat tentang piawaian-piawaian yang
hendak dibandingkan. Selain itu, salah satu strategi yang boleh digunakan
untuk membantu organisasi mencapai piawaian mereka ialah menggunakan
sistem maklumat yang digunakan oleh syarikat yang mempunyai piawaian
yang lebih tinggi daripada organisasi.
Menggunakan Permintaan Pelanggan bagi Menambahbaik
Produk
Pelanggan merupakan satu sumber maklumat yang baik tentang produk atau
perkhidmatan kita. Ini adalah kerana merekalah yang menggunakan produk
tersebut. Maka sudah tentulah mereka lebih arif tentang kelebihan dan
kekurangannya. Oleh itu, sebuah sistem yang merekodkan segala maklumat
pelanggan adalah penting terutama sekali apabila kita hendak membuat
perubahan kepada produk yang sedia ada dan juga apabila kita mahu
mengeluarkan produk baru.
Meningkatkan Kualiti dan Ketepatan Reka Bentuk
Reka bentuk yang berkualiti dan tepat boleh mengelakkan pelbagai
masalah pengeluaran daripada berlaku. Untuk ini, perisian seperti perisian
reka bentuk berbantukan komputer (Computer Aided Design atau CAD)
boleh digunakan untuk memastikan bahawa reka bentuk sesuatu produk
lebih berkualiti. Terdapat pelbagai jenis simulasi yang boleh dilakukan ke
atas reka bentuk produk sebelum produk yang sebenar dibentuk untuk
diuji secara fizikal. Ini bermakna pembetulan akibat daripada kesilapan reka
bentuk boleh dilakukan sebelum produk sebenar atau fizikal dikeluarkan.
Perkara ini dapat menjimatkan kos dan masa untuk organisasi.
Meningkatkan Ketepatan Pengeluaran
Perisian reka bentuk berbantukan komputer bukan sahaja boleh
digunakan untuk mereka bentuk produk malahan ia juga boleh
digunakan untuk mereka bentuk proses pengeluaran. Oleh itu,
produk yang mempunyai ketepatan reka bentuk yang lebih tinggi boleh
dikeluarkan dengan menggunakan proses yang lebih berkesan. Piawaian dan
spesifikasi produk yang dibentuk dalam perisian reka bentuk
berbantukan komputer dapat dipindahkan dengan mudah kepada sistem
pengeluaran. Ini akan mengelak kesilapan daripada berlaku semasa
maklumat tersebut dihantar ke jabatan lain untuk tindakan selanjutnya.
Perbincangan di atas jelas menunjukkan bahawa sememangnya terdapat
pelbagai cara sistem maklumat dapat digunakan untuk membantu
meningkatkan kualiti produk syarikat dan meningkatkan keupayaan
syarikat untuk bersaing.

28
KESIMPULAN
Pada zaman yang mencabar ini, memanglah sukar untuk membangunkan
sebuah perniagaan. Apatah lagi untuk memastikan bahawa ia terus
berkembang maju. Persaingan yang amat sengit, tidak kira dalam industri
apa jua pun, memerlukan supaya pengusaha-pengusaha bekerja dengan
lebih keras dan cepat bertindak balas terhadap persekitarannya. Sistem
maklumat strategik boleh membantu untuk meningkatkan keupayaan
bersaing sesebuah organisasi. Ia bukan sahaja boleh membantu untuk
meningkatkan kualiti produk, bahkan ia boleh digunakan untuk
meningkatkan produktiviti serta mengurangkan kos organisasi.

SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1.Kelebihan persaingan dapat diperolehi melalui ___ struktur kos.

2.Industri boleh dilihat sebagai gabungan jumlah syarikat yang mengeluarkan

produk yang ______.

3.Sekiranya sesuatu industri mempunyai produk _____, tahap persaingan industri

tersebut lebih tinggi.

4.Aktiviti-aktiviti _____ dijalankan untuk memastikan bahawa aktiviti primari dapat

dijalankan dengan lebih lancar.

5.Terangkan apakah yang dimaksudkan dengan sistem maklumat strategik.

6.Bincangkan lima aktiviti primari.

Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

29
 BAB 4

PERKAKASAN KOMPUTER

OBJEKTIF BAB

Selepas mempelajari bab ini, anda seharusnya boleh:

1. Memahami seni bina komputer.
2. Menyenaraikan komponen fizikal sistem komputer.
3. Menerangkan peranan yang dimainkan oleh setiap komponen
sistem komputer.
4. Membincangkan beberapa jenis peranti output dan input.

PENGENALAN

Seperti yang dinyatakan di bab yang pertama, komponen perkakasan

merujuk kepada komputer dan peralatan sokongan yang digunakan
untuk memproses dan menyimpan data dan maklumat. Di zaman yang
serba moden dan canggih ini, terdapat pelbagai jenis dan saiz komputer
yang boleh digunakan untuk mengurus maklumat (Laudon & Laudon,
2011). Terdapat komputer yang bersaiz besar yang dipanggil kerangka
utama (mainframe), dan terdapat komputer yang lebih besar daripada itu
yang dipanggil supercomputer. Supercomputer merupakan sebuah sistem
komputer yang berkuasa tinggi kerana komputer jenis ini mengandungi
berbilang pemproses (processor) yang bekerjasama untuk membuat kerja-
kerja pemprosesan data. Oleh itu, supercomputer secara kebiasaannya,
hanya digunakan oleh organisasi tertentu seperti agensi pertahanan
negara ataupun organisasi- organisasi saintifik yang perlu membuat
pengiraan berbentuk kejuruteraan dan saintifik yang kompleks. Kerangka
utama pula digunakan dalam organisasi besar untuk mengendalikan
pelbagai aktiviti organisasi seperti mengurus jaringan (network) dan aliran
trafik dalam jaringan.

Namun begitu, sejak akhir-akhir ini, terdapat kecenderungan untuk

menghasilkan komputer yang bersaiz kecil yang mempunyai kuasa
pemprosesan yang tinggi. Oleh yang demikian, p a d a m a s a ini,
komputer mini dan komputer mikro yang juga dikenali sebagai personal
computer, menjadi semakin popular di kalangan pengguna
persendirian dan organisasi yang tidak begitu besar kerana komputer-
komputer ini lebih mudah untuk dikendalikan. Stesen-stesen kerja
(workstations) yang terdiri daripada sistem komputer mikro berkuasa tinggi
30
merupakan komputer yang digunakan oleh pekerja teknikal dan
professional seperti pelukis pelan, arkitek dan p e n g a t u r c a r a . Selain
itu, komputer mudah alih seperti telefon pintar, tablet , laptop, notebook,
palmtop dan personal digital assistant (PDA) juga menjadi semakin popular
kerana saiznya yang kecil dan mudah dibawa ke mana-mana.

Dua perkara yang membezakan jenis-jenis komputer di atas ialah kapasiti

pemprosesan dan kapasiti storan. Apabila kita mengatur jenis-jenis
komputer mengikut dua faktor ini, kita akan mendapat urutan ini:
Peralatan mudah alih yang kecil (smartphone, tablet), komputer peribadi
(termasuk laptop), stesen-stesen kerja, kerangka utama dan akhir sekali
supercomputer.

SENI BINA KOMPUTER

Pemahaman tentang komponen-komponen yang terdapat dalam sistem

komputer serta fungsi-fungsi mereka akan memudahkan lagi kita untuk
memahami bagaimana sistem komputer memproses data menjadi
maklumat.

Merujuk kepada rajah 4.1, sistem komputer terdiri daripada komponen-

komponen fizikal yang dinamakan perkakasan (hardware) yang
merangkumi unit pemprosesan pusat (Central Processing Unit atau CPU),
unit storan sekunder (Secondary Storage Unit), peranti-peranti input, dan
akhir sekali peranti-peranti output.

CPU mengandungi unit storan primer (Primary Storage Unit), unit kawalan
(Control Unit) dan unit aritmetik-logik (Arithmetic-Logic Unit). Selain
daripada itu, sebuah sistem komputer juga mengandungi sekumpulan
arahan-arahan, yang dipanggil tatacara, yang ditulis dalam bahasa khusus
yang difahami oleh komputer tersebut. Ia dinamakan perisian (software).
Dengan menggunakan perisian, maka kita boleh mengawal operasi
kesemua perkakasan di dalam sebuah komputer.

31
 Rajah 4.1
Komponen-Komponen Sistem Komputer

Sekarang, marilah kita pelajari dengan lebih lanjut tentang setiap

komponen sistem komputer.

UNIT PEMPROSESAN PUSAT

Unit pemprosesan pusat (CPU) merupakan sebuah perkakasan yang

penting bagi sebuah sistem komputer. Ia juga dikenali sebagai otak
komputer. CPU mengawal kesemua unit yang lain serta mengubah
segala bentuk input kepada pelbagai bentuk output. Dari awal
penciptaan komputer sehingga ke hari ini, unit pemprosesan ini telah
melalui pelbagai perubahan yang jelas terhadap litar-litar yang digunakan
di dalamnya. Evolusi perubahan litar ini telah membahagikan zaman
komputer kepada beberapa generasi. Komputer generasi pertama
menggunakan litar elektronik yang diperbuat daripada tiub-tiub vakum,
manakala komputer generasi kedua pula menggunakan transistor. Dalam
generasi ketiga, litar bersepadu telah digunakan. Selepas itu, pertukaran
generasi menjadi semakin kurang jelas, dan kini tiada siapa pun yang boleh
menentukan dengan nyata komputer generasi ke berapakah yang wujud
sekarang ini. Yang pasti, litar bersepadu yang digunakan sekarang ini
adalah lebih canggih dan lebih baik daripada yang sebelumnya. Di antara
jenama CPU yang terkenal ialah Intel dan AMD.

Walaupun komputer telah menjalani pelbagai arus perubahan mengikut

keperluan masa kini, namun, CPU tetap memerlukan ketiga- tiga unit lain
seperti yang dinyatakan di atas . Unit-unit yang dimaksudkan ialah unit
storan primer, unit aritmetik logik, dan unit kawalan yang setiap
daripadanya mempunyai fungsi-fungsi yang tersendiri.

32
 Unit Storan Primer

Unit storan primer sebenarnya merupakan litar-litar bersepadu (integrated

circuits) yang diperbuat daripada cip-cip silikon yang dipanggil
semikonduktor. Terdapat beberapa jenis ingatan semikonduktor yang
digunakan di dalam sebuah komputer seperti ingatan capaian rawak
(Random Access Memory atau RAM) dan ingatan hanya baca (Read Only
Memory atau ROM). Jenis-jenis ingatan semikonduktor ini akan
dibincangkan dalam bahagian akan datang. Yang penting, terlebih
dahulu, anda perlu tahu bahawa unit storan primer menjalankan tiga
jenis tugas, iaitu:

a.menyimpan kesemua atau sebahagian daripada program yang sedang

dilaksanakan.

b.menyimpan program sistem pengoperasian yang menguruskan operasi

sesebuah komputer.

c.memegang data yang sedang digunakan oleh sesebuah program,

sebelum berlakunya pemprosesan, semasa di antara langkah-langkah
pemprosesan dan selepas berakhirnya pemprosesan, iaitu sebelum ia
dihantar semula ke storan sekunder atau dikeluarkan sebagai output.

Sebelum anda mengetahui dengan lebih lanjut mengenai unit storan

primer ini, marilah kita melihat dahulu bagaimana data diwakili di dalam
sebuah komputer.

Bit dan Bait (Byte)

Setiap bentuk data tanpa mengira sama ada ia simbol atau perkataan atau
gambar, diwakili dengan suatu rentetan digit perduaan (binary digit) yang
dipanggil bit. Oleh itu, setiap satu bit akan diwakili dengan ‘0’ atau ‘1’,
dan di dalam sebuah komputer, kehadiran sesuatu isyarat magnetik
menandakan ‘1’ dan ketiadaannya menandakan ‘0’. Setiap rentetan yang
mengandungi lapan bit, dianggap sebagai satu bait (byte). Biasanya
setiap satu bait boleh digunakan untuk menyimpan satu nombor, abjad,
simbol atau sebahagian daripada sebuah gambar. Sebagai contoh, anda
boleh merujuk kepada jadual 4.1. Di sini, anda boleh lihat bahawa
setiap abjad diwakili oleh satu rentetan ‘0’ dan ‘1’ yang tersendiri.

Jadual 4 .1 juga menunjukkan bahawa terdapat dua jenis kod yang

berlainan. Kod yang pertama adalah EBCDIC atau nama sebenarnya
Extended Binary Coded Decimal Interchange Code yang dicipta oleh IBM
pada tahun 1950-an, dan kod yang kedua adalah ASCII atau American
Standard Code for Information Interchange yang dibentuk oleh
American National Standard Institute. Untuk pengetahuan anda, walaupun
33
terdapat jenis-jenis kod yang lain, namun, kedua-dua inilah yang
paling popular. EBCDIC selalunya digunakan di dalam komputer IBM
dan sesetengah komputer kerangka utama, manakala ASCII pula
banyak digunakan untuk penghantaran data dan lain-lain jenis
komputer.

Jadual 4.1
Kod-Kod Perwakilan Data

Aksara Perduaan EBCIDIC Aksara Perduaan ASCII

A 1100 0001
B 1100 0010
C 1100 0011
D 1100 0100
E 1100 0101
A 1010 0001
B 1010 0010
C 1010 0011
D 1010 0100
E 1010 0101

Walau apa jua jenis kod yang digunakan , yang penting ialah anda
harus sedar bahawa sebuah komputer perlu menyimpan data yang sangat
banyak untuk mewakili pelbagai jenis aksara dan simbol. Sekarang ini,
komputer sekecil komputer mikro pun, mempunyai kapasiti storan
sehingga beberapa gigabait. Jika satu bait boleh digunakan untuk
menyimpan satu aksara, maka satu kilobait mengandungi satu ribu
tempat storan. Oleh itu, satu megabait pula mengandungi satu juta bait
(byte), manakala satu gigabait mewakili lebih kurang satu bilion bait.

Di mana dan bagaimana agaknya data yang sangat

banyak ini disimpan dalam sebuah komputer?

Ingatan Semikonduktor

Tempat storan yang paling utama ialah unit storan primer. Seperti yang
telah dinyatakan di awal perbincangan, storan primer yang juga dikenali
sebagai ingatan utama ini sebenarnya adalah terdiri daripada litar bersepadu
yang terdiri daripada ribuan dan mungkin juga jutaan transistor
yang sangat halus yang dicetak ke atas sebuah cip silikon yang sangat kecil
yang dipanggil semikonduktor. Terdapat pelbagai jenis cip semikonduktor
yang digunakan di dalam storan primer. Satu daripadanya ialah ingatan
capaian rawak (random access memory) yang lebih dikenali sebagai RAM.
RAM digunakan sebagai tempat storan sementara bagi data dan tatacara
program. Ia adalah ingatan yang meruap. Ini bermaksud apabila bekalan

34
elektrik kepada komputer terputus atau diputuskan, maka
kandungannya akan hilang. RAM dinamakan sebegitu kerana setiap lokasi
storan di dalamnya boleh dicapai secara rawak dalam jangka waktu yang
sama.

Terdapat beberapa jenis RAM yang digunakan dalam sistem komputer

seperti yang ditunjukkan dalam rajah 4.2.

Jenis yang banyak sekali digunakan sekarang ialah Extended Data Out RAM
(EDO RAM). EDO RAM beroperasi dengan lebih cepat jika
dibandingkan dengan RAM biasa. Jenis yang terbaru sekali adalah
Synchronous Dynamic RAM (SDRAM) dan Dynamic RAM (DRAM).
Prestasi SDRAM adalah lebih baik daripada EDO RAM, bahkan
kelajuan perpindahan data dari pemproses mikro kepadanya juga adalah
lebih pantas. DRAM pula sentiasa memerlukan voltan yang rendah
dimasukkan ke dalamnya bagi setiap lebih kurang dua milisaat bagi
memastikan ia tidak kehilangan maklumat yang disimpannya.

Jenis ingatan yang kedua pula dipanggil ingatan hanya baca (read-only
memory) atau lebih dikenali sebagai ROM. ROM mengandungi arahan-
arahan untuk program-program yang ditentukan oleh
pembuat komputer, biasanya program-program yang sering digunakan. Ia
berguna untuk menghidupkan sistem komputer dan memulakan
operasi komputer. Seperti namanya, arahan pada cip semikonduktor ROM
ini hanya boleh dibaca sahaja, dan kita tidak boleh menulis arahan-
arahan baru ke atasnya.

Rajah 4.2
Jenis-Jenis Memori

Jenis
Memori
Meruap Tidak Meruap

RAM ROM

EDO -RAM SDRAM DRAM PROM EPROM

35
Selain daripada cip-cip ROM biasa ini, terdapat dua lagi jenis cip ROM
iaitu programmable read-only memory (PROM) dan erasable programmable read-only
memory (EPROM). PROM secara kebiasaannya digunakan sebagai alat
kawalan dalam produk-produk elektronik berkomputer . Dengan
adanya cip ini, para pengeluar barangan elektronik ini tidak perlu
membuat cip-cip khas bagi setiap produk mereka, malahan mereka
hanya perlu memprogram cip PROM untuk produk-produk yang
berlainan. Cip EPROM pula selalunya digunakan sebagai alat kawalan di
dalam robot-robot pengeluaran di kilang-kilang. Robot-robot ini sering
kali digunakan untuk beberapa tugas-tugas yang berlainan. Oleh itu,
dengan menggunakan cip EPROM, program-programnya boleh diubah-
ubah untuk tugas-tugas yang berlainan. Ini adalah kerana cip EPROM
boleh dipadam dan diprogram semula.

Selain daripada RAM dan ROM, terdapat dua jenis lagi ingatan iaitu
registers dan ingatan cache (cache memory). Registers merupakan sejenis
ingatan yang sangat cepat dan sangat mahal. Ia merupakan tempat di
mana arahan diletakkan , sebaik sahaja sebelum dan selepas ia diproses.
Ingatan cache pula digunakan untuk menyimpan data atau arahan yang
sering digunakan. Ia merupakan sejenis ingatan yang berkelajuan tinggi.
Walaupun kelajuannya kurang sedikit daripada registers, unit kawalan
boleh mencapai data dan arahan di dalamnya dengan lebih cepat daripada
mencapai kepada ingatan utama yang telah dibincangkan sebelum
ini. Kedua-dua jenis ingatan ini diperlukan kerana kemampuan unit
pemprosesan pusat (unit kawalan dan unit aritmetik-logik) yang sangat
tinggi memerlukan pergerakan arahan-arahan program yang laju dari RAM.

Unit Logik dan Aritmetik dan Unit Kawalan

Kedua-dua unit ini adalah sebahagian dari unit pemprosesan pusat.

Tugas utama unit logik dan aritmetik (ALU) adalah untuk menjalankan
segala operasi aritmetik dan logik. Oleh itu, ia melakukan tugas-tugas
mencampur, menolak, mendarab, dan membahagi nombor-nombor. ALU
juga akan menentukan sama ada sesuatu nombor itu positif, negatif atau
sifar. Selain daripada itu, ia menjalankan tugas logiknya dengan
menentukan bilakah sesuatu nombor itu lebih besar atau lebih kecil atau
sama dengan nombor yang lain. S e l a i n d a r i p a d a n o m b o r -
n o m b o r , t ugas logik ini juga boleh dilakukan ke atas abjad- abjad.

Unit Kawalan pula bertanggungjawab untuk menyelaraskan dan

mengawal bahagian-bahagian lain di dalam sesebuah sistem komputer.
Ini termasuklah proses pembacaan satu-persatu arahan-arahan program-
program yang d i simpan, dan mengarahkan komponen-komponen lain
di dalam sistem komputer untuk menjalankan tugas-tugas yang
diperlukan oleh program-program yang sedang dijalankan. Rajah 4.3
menunjukkan cara setiap satu arahan itu diproses.
36
 Rajah 4.3
Pelaksanaan Sesuatu Arahan

Unit Kawalan ALU

(2) Menyahkod (3)Pelaksanaan

(1) Pengambilan (4) Penyimpanan

Registers

Ingatan Utama

Jika anda bandingkan rajah 4.3 dengan rajah 4.1, anda akan dapati rajah 4.3
ini adalah lebih kurang sama dengan bahagian unit pemprosesan pusat di
dalam rajah 4.1. Yang berbeza di sini ialah terdapat penambahan bahagian
registers. Fungsi registers telah pun diterangkan dalam bahagian sebelum ini.
Walaupun begitu, yang penting, anda perlu tahu bahawa pelaksanaan
arahan melibatkan dua fasa iaitu fasa arahan dan fasa pelaksanaan. Berikut
adalah perkara yang akan berlaku semasa fasa arahan:

a.Langkah 1:Arahan yang hendak dilaksanakan akan diambil dari

ingatan utama oleh unit kawalan. (fetch)

b.Langkah 2 :Arahan ini kemudiannya akan dinyahkodkan supaya

pemproses tahu perkara yang harus dilakukan. Selain daripada itu, data-
data yang berkaitan juga akan dipindahkan dari ingatan ke dalam
register, dan l okasi arahan yang seterusnya juga dikenal pasti.
(decode)

Perkara yang akan berlaku semasa fasa pelaksanaan adalah seperti berikut:

c. Langkah 3: ALU dan komponen-komponen lain dalam sistem komputer akan

melaksanakan tugas mereka apabila menerima arahan daripada unit kawalan.(execute)

d.Langkah 4:Hasil daripada proses di langkah 3 akan disimpan di dalam registers atau
ingatan. (store)

Pelaksanaan kedua-dua fasa ini yang melibatkan empat langkah ini dikenali
sebagai 1 pusingan mesin (machine cycle) dan pusingan mesin ini akan
dilaksanakan berulang- ulang kali selagi komputer tidak dimatikan.

Salah satu cara untuk membandingkan prestasi komputer peribadi adalah

37
dengan membandingkan kelajuan unit pemprosesan pusat. Kelajuan unit ini
diukur dengan ukuran hertz. Ia melihat kepada berapa pusingan mesin yang
dapat dilakukan dalam satu saat. Contohnya, 1 gigahertz (GHz) bermaksud
unit pemprosesan pusat itu dapat melaksanakan 1 bilion kitaran mesin
dalam sesaat. Ia memang pantas.

Sehingga tahap ini, anda seharusnya memahami bahawa CPU

mengandungi unit storan primer yang digunakan untuk menyimpan data-
data dan arahan-arahan tertentu sahaja. Anda juga harus faham
bahawa ALU dan unit kawalan hanyalah digunakan untuk memproses
data sahaja. Oleh itu, tempat penstoran yang berasingan memang
diperlukan untuk menyimpan pelbagai bentuk program dan data.

UNIT STORAN SEKUNDER

Storan sekunder merupakan tempat storan data dan program yang tidak
boleh disimpan dalam storan primer. Ia adalah ingatan yang tidak
meruap. O l e h i t u , data yang disimpan di dalamnya masih akan
kekal walaupun bekalan elektrik diputuskan. Terdapat pelbagai jenis
storan sekunder yang wujud. Di antara unit storan sekunder yang
popular sekarang ialah cakera magnetik, pita magnetik, storan optik
dan memori kilat.

Pita Magnetik

Pita magnetik merupakan peranti storan sekunder yang paling awal

digunakan. Ia serupa dengan kaset radio dan kaset video. Ia diperbuat
dari sejenis bahan yang dipanggil filem Mylar yang disaluti dengan ferum
oksida. Setiap bit diwakili dengan kawasan-kawasan kecil yang
dimagnetikkan. Pita magnetik merupakan satu contoh alat storan
capaian berjujukan (Sequential Access Storage Device atau SASD). Ini
bermakna, seandainya komputer perlu mendapatkan data yang berada di
tengah-tengah pita, ia perlu membaca semua data yang disimpan di
tempat sebelum data yang diperlukan. Oleh itu, aktivti pemprosesan
akan mengambil masa yang panjang. Akan tetapi, ia merupakan
media storan yang paling murah pada ketika ini. Oleh sebab itu, ia masih
banyak digunakan untuk menyimpan data-data lama yang tidak mahu
dibuang atau digunakan untuk menyimpan fail-fail sokongan (backup).

Cakera Magnetik

Walau bagaimanapun, cakera magnetik merupakan media storan yang

paling popular pada ketika ini. Anda mungkin sering mendengar atau
sering memperkatakan tentang cakera keras. Cakera keras merupakan
tempat storan sekunder yang terdapat di dalam sebuah komputer
Ia diperbuat daripada sejenis logam yang disaluti dengan ferum oksida.
38
Sesebuah komputer mikro sekurang-kurangnya mempunyai sebelas
keping cakera keras yang disusun secara bertingkat-tingkat seperti
yang ditunjukkan di dalam rajah 4.4.

Rajah 4.4
Cakera Keras

Cakera

Kepala baca/tulis

Walau bagaimanapun, cakera keras merupakan alat storan capaian terus

(Direct Access Storage Device atau DASD) kerana data di dalamnya boleh
dicapai secara terus tanpa mengira lokasi, dalam jangka masa yang sama.

Storan Optik

Jenis media storan sekunder yang menjadi semakin popular kini adalah
cakera optik yang juga dikenali sebagai cakera padat (compact disk) atau
cakera laser. Ia diperbuat daripada plastik, dan sejenis laser khas
digunakan untuk membentuk lekukan-lekukan kecil di atas permukaan
cakera tersebut. Lekukan kecil inilah yang mewakili data yang direkodkan
di dalam cakera optik. Biasanya data yang telah direkodkan ke atas cakera
optik tidak boleh diubah-ubah. Ini adalah kerana kebanyakan cakera optik
adalah dalam bentuk CD-ROM (compact disk read-only memory). Kita hanya
boleh membaca maklumat yang disimpan di dalamnya dengan
menggunakan pancaran laser yang berkuasa rendah.

Namun begitu, terdapat juga sejenis cakera padat yang boleh dipadam
isi kandungannya dan boleh ditulis semula. Ia dinamakan CD-
Rewritable (CD-RW) atau magneto-optical (MO) disk. Disk MO boleh
digunakan sama seperti cakera magnetik, tetapi jangka
masa capaiannya agak lambat sedikit jika dibandingkan dengan cakera
magnetik. Di antara contoh-contoh cakera MO adalah PowerMO yang
dicipta oleh Olympus dan DynaMO yang dicipta oleh Fujitsu.

39
Satu lagi teknologi storan optik ialah cakera video digital. Cakera video
digital (digital video disk atau DVD) ialah sejenis cakera padat
berketumpatan tinggi yang memberikan kapasiti storan tujuh kali lebih
tinggi daripada kapasiti CD-ROM. Oleh itu, ia boleh menyimpan lebih
banyak data multimedia yang terdiri daripada pelbagai bentuk.

Peranti Storan yang Lain

Seperti juga bahagian-bahagian komputer yang lain, peranti-peranti

storan juga telah mengalami banyak perubahan untuk memenuhi
keperluan masa kini. Penggunaan komputer yang semakin meluas
telah meningkatkan permintaan terhadap komputer yang lebih
berkuasa dan lebih serba guna. Melihat kepada keperluan ini, pelbagai
jenis bentuk storan telah dicipta untuk kemudahan pengguna sistem
komputer. Di antara bentuk-bentuk storan yang baru adalah sistem RAID
dan ingatan kilat (flash memory).

Sistem RAID (redundant array of inexpensive disks) merupakan satu

teknologi yang membolehkan lebih daripada satu pemacu cakera keras
digunakan. Biasanya, dengan sistem RAID ini, satu blok data akan
diagih-agihkan kepada beberapa cakera keras yang berbeza. Cakera keras
yang berbeza akan dihubungkan dengan menggunakan satu jaringan.
Apabila seseorang pengguna ingin mendapatkan data tersebut, sistem
RAID boleh mencapai kepada data-data yang teragih tersebut pada satu
masa. Perkara ini akan menyingkatkan lagi masa untuk mencapai data.

Akhir sekali, jenis storan yang akan dibincangkan di sini adalah ingatan
kilat. Ingatan kilat ialah cip-cip ingatan yang digunakan dalam kad PC
yang boleh berfungsi seperti cakera keras, tetapi mempunyai kemampuan
beroperasi dengan kelajuan yang setaraf dengan RAM. USB flash drive
atau thumbdrive yang begitu popular pada hari ini mempunyai
ingatan kilat di dalamnya.

PERANTI-PERANTI INPUT

Peranti-peranti input memang memainkan peranan yang penting semasa

kita menggunakan komputer. Tanpa peranti input, kita tidak boleh
menggunakan komputer, apatah lagi untuk memproses data dan
sebagainya. Secara amnya, peranti input merujuk kepada peralatan yang
digunakan untuk memasukkan data atau memperkenalkan data ke dalam
sistem komputer.

Terdapat pelbagai cara yang boleh digunakan untuk memasukkan data ke

dalam komputer. Satu peranti input tradisional yang masih digunakan
sekarang ialah papan kekunci. Papan kekunci secara biasanya kelihatan

40
seperti sebuah mesin taip biasa.

Tetikus (Mouse) pula merupakan alat kecil yang boleh dimuatkan di

bawah tapak tangan. Ia disambungkan kepada komputer dengan
menggunakan seutas kabel atau tanpa wayar. Di bahagian atas tetikus ini,
secara kebiasaanya terdapat sama ada satu atau dua butang. Butang-butang
di atas tetikus ini boleh digunakan untuk membuat pemilihan arahan
yang patut dijalankan oleh komputer.

Skrin sentuh (Touch screen) merupakan peralatan input yang sangat popular
pada hari ini. Ini adalah disebabkan oleh penggunaan tablet dan telefon
pintar yang begitu berleluasa. Ia membolehkan pengguna berinteraksi
dengan sistem dengan menyentuh skrin paparan. Dengan adanya skrin
sentuh, anda hanya perlu menyentuh permukaan skrin dengan jari anda
untuk memasukkan data dan arahan. Kadang-kadang, tablet dan telefon
pintar juga menyediakan pen khas yang boleh digunakan untuk
menyentuh skrin sentuh.

Pengecaman aksara optik [Optical Character

R e c o g n i t i o n ( O C R ) ] merupakan suatu alat yang boleh menukarkan
tanda-tanda, aksara- aksara dan kod-kod khas kepada bentuk digital.
Contohnya, alat yang digunakan untuk membaca kod palang (bar code)
yang terdapat di pasar raya. Dengan kod palang, kita boleh mengenal
pasti sesuatu barang dan meletakkan maklumat seperti tarikh dan masa,
jika kita mahu. Ini sudah tentunya akan mengurangkan kerja-kerja
memasukkan data melalui papan kekunci.

Pengecaman aksara dakwat magnet [Magnetic Ink Character Recognition

(MICR)] digunakan di dalam industri perbankan. Sekiranya anda
menggunakan cek, cuba anda lihat nombor-nombor yang tertera di
bahagian bawah cek anda. Nombor-nombor tersebut, yang biasanya
menunjukkan nombor akaun dan nombor cek, dicetak dengan
menggunakan sejenis dakwat khas. Mesin pembaca MICR akan
digunakan untuk membaca nombor-nombor tersebut. Oleh itu,
juruwang bank tidak perlu menggunakan papan kekunci untuk
memasukkan nombor akaun dan nombor cek ke dalam sistem.

Satu lagi teknologi yang dapat memudahkan kemasukkan data dan

arahan adalah peranti pengecaman pertuturan. Ia merupakan teknologi
yang membolehkan anda memasukkan arahan ataupun data dengan
hanya bercakap di hadapan sebuah mikrofon yang disambungkan
kepada unit pengecaman pertuturan. Unit ini akan menukarkan corak
gelombang suara yang bersifat analog kepada bentuk digital. Corak
gelombang yang dihasilkan oleh seseorang itu akan dibandingkan dengan
corak-corak gelombang yang telah direkodkan dan distorkan sebelum ini.
Sekiranya terdapat persamaan, maka. input ini akan diterima.

41
Kebanyakan unit pengecaman pertuturan ini adalah speaker dependent, iaitu
ia hanya boleh mengecam suara orang-orang yang telah merakamkan
suara mereka ke dalam sistem tersebut. Namun begitu, usaha-usaha
sedang dilakukan untuk menghasilkan sistem yang speaker independent
supaya sesebuah unit pengecaman pertuturan boleh digunakan oleh
sesiapa sahaja tanpa terbatas kepada mereka yang telah merekodkan suara
mereka.

Peralatan seperti kamera digital dan scanner juga boleh dikategorikan sebagai
peranti input. Sememangnya kesemua peranti input ini mempunyai tujuan
untuk memudahkan kemasukan data dan arahan ke dalam komputer dan
meminimumkan kesilapan yang mungkin dilakukan oleh manusia.

PERANTI-PERANTI OUTPUT

Setelah anda memasukkan data dan arahan ke dalam sebuah sistem

komputer dan sistem ini telah memproses data tersebut, sudah tentu anda
ingin melihat hasilnya. Maka dengan ini, peranti output adalah sangat
penting. Peranti output ialah peralatan yang akan memaparkan data
yang telah diproses.Hasil pemprosesan komputer boleh dipaparkan
dalam pelbagai bentuk sama ada dalam bentuk paparan skrin , cetakan atau
dalam bentuk bunyi.

Seperti mana yang anda sedia maklum, bentuk output yang paling
popular di kalangan pengguna komputer ialah paparan skrin. Paparan
skrin y a n g p o p u l a r s e k a r a n g i a l a h skrin rata (flat-screen
technology). Skrin ini banyak digunakan pada komputer mudah alih dan
komputer peribadi. Di antara jenis teknologi skrin rata yang wujud
ialah paparan hablur cecair (liquid crystal display) dan paparan plasma (plasma
display). Seperti nama mereka, bahan yang digunakan dalam skrin
sebegini adalah sama ada ia sejenis hablur cecair ataupun plasma.

Walaupun hasil pemprosesan yang dikeluarkan dalam bentuk paparan

skrin sudah memuaskan, namun ia masih belum memadai. Kita masih
memerlukan hasil dalam bentuk kertas untuk pelbagai urusan perniagaan.
Oleh yang demikian, pencetak memainkan peranan yang amat penting
untuk tujuan ini. Terdapat dua kategori pencetak iaitu pencetak berimpak
(impact printer) dan pencetak tidak berimpak (nonimpact printer). Contoh
pencetak berimpak ialah pencetak dot matriks dan contoh pencetak yang
tidak berimpak ialah pencetak laser dan inkjet.

Akhir sekali, apabila data berada dalam format audio, maka kita
memerlukan speakers untuk memaparkan output tersebut.

42
KESIMPULAN

Perubahan dalam teknologi komputer sememangnya berlaku dengan

amat pantas sekali. Namun begitu, komponen-komponen utama
sesebuah sistem komputer masih lagi tidak berubah. Yang berubah ialah
perkakasan yang digunakan untuk membentuk komponen tersebut.
Antara perkara yang berubah dalam perkakasan-perkakasan tersebut
adalah tahap kelajuan, tahap kecekapan dan keupayaannya. Hal ini telah
menjadikan perkakasan komputer pada masa kini lebih baik dan mampu
melaksanakan tugas-tugas yang lebih canggih dalam masa yang lebih
singkat.

SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1.Terdapat dua fasa dalam pelaksanaan sesuatu arahan program

komputer iaitu dan .

2.Tetikus adalah contoh peranti

yang digunakan untuk menggerakkan kursor.

3. digunakan untuk membaca cek, manakala ______ digunakan

untuk membaca kod palang.

4. Dua bentuk peranti output yang utama adalah

dan .

5. Bincangkan tugas yang dilakukan oleh unit logik dan aritmetik .

6. Bincangkan sistem RAID.

Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

43