ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΣΜΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ Α2
Ηλεκτρική ροή - Νόµος Gauss
1. Μία κυβική επιφάνεια έχει ακµή µήκους 1 m και η µία κορυφή βρίσκεται στην αρχή των αξόνων. Να
βρείτε τη συνολική ηλεκτρική ροή διαµέσου της επιφάνειας αυτής, καθώς και το φορτίο που περικλείει,
!
( )
αν η ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στο χώρο της επιφάνειας είναι (α) ? E = 3y ĵ
N
C
(y σε m), (β)
! N
( )
? E = ⎡⎣ −4 iˆ + 6 + 3y ĵ ⎤⎦
C
(y σε m).

2. Μία αγώγιµη ράβδος πολύ µεγάλου µήκους και ακτίνας R1 είναι φορτισµένη µε γραµµική πυκνότητα
φορτίου +λ. Η ράβδος περιβάλλεται από ένα αγώγιµο κέλυφος, ακτίνας R2 > R1 και γραµµικής
πυκνότητας φορτίου −2λ. Να βρείτε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου παντού στο χώρο και να την
παραστήσετε γραφικά.

3. Ένας πολύ µακρύς, µη αγώγιµος, συµπαγής κύλινδρος ακτίνας R = 4 cm έχει µη οµοιόµορφη χωρική
()
πυκνότητα φορτίου ρ r = Ar 2 , όπου A = 2.5 µC/m5. Να βρείτε την γραµµική πυκνότητα φορτίου του
κυλίνδρου και την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στις αποστάσεις r = 3 cm και r = 5 cm από τον άξονα
του κυλίνδρου.

4. Ένας µονωτικός κύλινδρος, πολύ µεγάλου µήκους και ακτίνας R έχει χωρική πυκνότητα φορτίου που
⎛ r⎞
()
µεταβάλλεται ως συνάρτηση της απόστασης από τον άξονά του ως εξής: ρ? r = ρ 0 ⎜ α − ⎟ .
⎝ β⎠
Προσδιορίστε το µέτρο του ηλεκτρικού πεδίου παντού στο χώρο.

5. Μία µικρή, µη αγώγιµη, σφαίρα µάζας m = 1 mg και φορτίου q = +20 nC, κρέµεται από µονωτικό νήµα
που σχηµατίζει γωνία θ = 30ο µε έναν κατακόρυφο, οµοιόµορφα φορτισµένο, µονωτικό φύλλο µεγάλων
διαστάσεων. Να βρείτε την επιφανειακή πυκνότητα φορτίου του φύλλου.

6. Δύο οµοιόµορφα φορτισµένα, οµόκεντρα, σφαιρικά κελύφη έχουν ακτίνες 10 cm και 15 cm αντίστοιχα.
Το φορτίο στο εσωτερικό κέλυφος είναι +40 nC και στο εξωτερικό κέλυφος είναι −80 nC. Να βρείτε την
ένταση του ηλεκτρικού πεδίου στις αποστάσεις r = 5 cm, r = 12 cm, και r = 20 cm από το κέντρο.

7. Ένα µη αγώγιµο σφαιρικό κέλυφος εσωτερική ακτίνας α = 2 cm και εξωτερικής ακτίνας β = 2.4 cm έχει
A
()
χωρική πυκνότητα φορτίου ?ρ r = , όπου Α µία σταθερά και r η απόσταση από το κέντρο της
r
σφαίρας. Επιπλέον, ένα σηµείακό φορτίο q = 45 fC βρίσκεται τοποθετηµένο στο κέντρο. Ποια τιµή θα
πρέπει να έχει το Α ώστε το ηλεκτρικό πεδίο εντός του κελύφους (α < r < β) είναι οµογενές; Πόσο είναι
τότε το ηλεκτρικό πεδίο παντού στο χώρο;

8. Μία συµπαγής, µη αγώγιµη σφαίρα ακτίνας R = 5.6 cm έχει µη οµοιόµορφη κατανοµή φορτίου
r
()
ρ r = α , όπου α = 14.1 pC/m3 και r είναι η απόσταση από το κέντρο της σφαίρας. Να βρείτε το
R
συνολικό φορτίο της σφαίρας και να παραστήσετε το µέτρο της έντασης του ηλεκτρικού πεδίου ως
συνάρτηση του r.

9. Μία συµπαγής σφαίρα ακτίνας α είναι οµόκεντρη µε έναν σφαιρικό αγώγιµο κέλυφος εσωτερικής
ακτίνας β και εξωτερικής ακτίνας γ. Η σφαίρα έχει συνολικό φορτίο q, οµοιόµορφα κατανεµηµένο, ενώ
το κέλυφος έχει συνολικό φορτίο −q. Να βρείτε τις επιφανειακές πυκνότητες φορτίου στον αγώγιµο
φλοιό και την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου παντού στο χώρο.

?1
10. Ένα σηµειακό φορτίο +q βρίσκεται στο κέντρο µιας σφαιρικής κοιλότητας ακτίνας R µέσα σε ένα
µεγάλο κοµµάτι µετάλλου. Να βρείτε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου παντού στο χώρο.

11. Ένα πρωτόνιο µε ταχύτητα υ = 3 × 105 m/s περιφέρεται κυκλικά σε απόσταση r = 2 cm από το κέντρο
µίας σφαίρας ακτίνας r = 1 cm. Πόσο είναι το φορτίο της σφαίρας;

12. Μονωτική, φορτισµένη σφαίρα µε πυκνότητα φορτίου ρ έχει µία σφαιρική, κενή κοιλότητα ακτίνας α.
Να βρείτε την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου µέσα στην κοιλότητα.

13. Αγώγιµος, µονωµένος σφαιρικός φλοιός µε εσωτερικά ακτίνα α και εξωτερική ακτίνα β έχει θετικό
φορτίο +Q τοποθετηµένο στο κέντρο του. Το συνολικό φορτίο στον φλοιό είναι −3Q. Να βρείτε την
επιφανειακή πυκνότητα φορτίου στον αγωγό και την ένταση του ηλεκτρικού πεδίου παντού στον χώρο.

14. Μία συµπαγής αγώγιµη σφαίρα ακτίνας R φέρει φορτίο +Q και είναι οµόκεντρη µε έναν λεπτό µονωτικό
φλοιό ακτίνας 2R που φέρει επίσης φορτίο +Q, οµοιόµορφα κατανεµηµένο. Να βρείτε την ένταση του
ηλεκτρικού πεδίου παντού στον χώρο.

15. Ένα παλαιότερο (λανθασµένο) µοντέλο για το άτοµο του υδρογόνου, που είχε προτείνει ο J. J. Thomson,
υπέθετε ότι θετικό φορτίο +e είναι κατανεµηµένο οµοιόµορφα στον όγκο µίας σφαίρας µε ακτίνα R, µε
το ηλεκτρόνιο (ένα αρνητικά φορτισµένο σωµατίδιο µε φορτίο −e) να βρίσκεται στο κέντρο της
σφαίρας. (α) Δείξτε ότι το ηλεκτρόνιο θα βρίσκεται σε ισορροπία στο κέντρο της σφαίρας και ότι, αν
µετατοπιστεί κατά r < R θα δέχεται δύναµη επαναφοράς της µορφής F = −Κr. (β) Βρείτε την τιµή της
σταθεράς Κ. (γ) Υπολογίστε την αριθµητική τιµή του R που θα έδινε συχνότητα 2.47 × 10−15, δηλαδή τη
συχνότητα του φωτός µε την πιο έντονη γραµµή στο φάσµα εκποµπής του υδρογόνου.

16. Ένα σηµειακό φορτίο Q βρίσκεται στον άξονα ενός κύκλου ακτίνας R, σε απόσταση d από το κέντρο
του. Να βρείτε την ηλεκτρική ροή του πεδίου του φορτίου που διέρχεται µέσα από την επιφάνεια του
κύκλου.

Φυσικές σταθερές

Διηλεκτρική σταθερά του κενού: ε0 = 8.854 × 10−12 C2/(Nm2)

Σταθερά Coulomb: k = 1/(4πε0) = 8.988 × 109 Nm2/C2
Στοιχειώδες φορτίο: e = 1.602 × 10−19 C
Μάζα ηλεκτρονίου: me = 9.109 × 10−31 kg
Μάζα πρωτονίου: mp = 1.673 × 10−27 kg
Επιτάχυνση της βαρύτητας: g = 9.81 m/s2

?2