Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης

Τομ. 2016

Oι κοινωνικές σχέσεις ενός παιδιού με αυτισμό

υψηλής λειτουργικότητας στο σχολικό του
περιβάλλον: Μελέτη περίπτωσης

Κνίκου Ιγνατία
http://dx.doi.org/10.12681/edusc.966

Copyright © 0 Ιγνατία Κνίκου

To cite this article:

Κνίκου (0). Oι κοινωνικές σχέσεις ενός παιδιού με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας στο σχολικό του περιβάλλον:
Μελέτη περίπτωσης. Πανελλήνιο Συνέδριο Επιστημών Εκπαίδευσης, 2016, 440-458.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 440

Oη θοηλφληθές ζτέζεης ελός παηδηού κε ασηηζκό συειής ιεηηοσργηθόηεηας ζηο

ζτοιηθό ηοσ περηβάιιολ: Μειέηε περίπηφζες

Ιγλαηία Κλίθνπ, BSW, B.Ed.

nknikou@gmail.com

Περίιευε
Ο απηηζκόο ραξαθηεξίδεηαη από ηελ πνηνηηθή παξέθθιηζε ζηελ θνηλσληθή
αιιειεπίδξαζε. Σε απηή ηε κειέηε, ε ηερληθή ηεο θνηλσληνκεηξίαο ρξεζηκνπνηήζεθε
γηα λα δηεξεπλεζνύλ νη θηιηθέο ζρέζεηο ελόο άηνκνπ κε δηάρπηε αλαπηπμηαθή
δηαηαξαρή πςειήο ιεηηνπξγηθόηεηαο (ΓΑΓΥΛ), oη νπνίεο ζπγθξίζεθαλ κε άηνκα ηεο
ίδηαο ειηθίαο ρσξίο ΓΑΓΥΛ. Γηαπηζηώζεθε όηη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είρε
δεκηνπξγήζεη θηιηθέο ζρέζεηο κε ηξία άηνκα. Δηδηθόηεξα είρε αλαπηύμεη ακνηβαία
θηιηθή ζρέζε ζε ηξία δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα κε έλα άηνκν εμ απηώλ.
Σπγθεθξηκέλα, νη θηιηθέο ζρέζεηο ήηαλ παξνύζεο ζην νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ ηνπ
ζρνιείνπ, ζε κε-νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ εληόο ζρνιηθνύ πιαηζίνπ, θαη ζε κε-
νξγαλσκέλν πιαίζην ηνπ εμσζρνιηθνύ πεξηβάιινληνο. Δπίζεο, ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ
δηέζεηε πςειή δεκνηηθόηεηα κόλν ζην νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ. Η πςειή λνεκνζύλε
ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ δελ επαξθεί λα αληηζηαζκίζεη ηηο θνηλσληθέο πζηεξήζεηο ζηα
κε νξγαλσκέλα πιαίζηα.
Λέξειρ – κλειδιά: απηηζκόο πςειήο ιεηηνπξγηθόηεηαο, θνηλσληνκεηξία ζρνιηθήο
ηάμεο, θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο θαη ζρέζεηο

Abstract
The autistic spectrum is characterized by quality deficits in social interaction.
Techniques of sociometer were utilized to access the mutual friendships of an 11 year
old person with high functioning autism (HFA), and were compared to those observed
in subjects without HFA of similar age. The person with HLA developed mutual
friendly relationships with three persons. Specifically, he developed a mutual
friendship with one of them at three different settings, in-school structured and non-
structured environments, and during a family non-structured environment.Τhe person

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 441

with HFA had high social impact and popularity among the other persons in school
structured environment but not in two non-structured settings. The high intelligence of
the person with HFA was not sufficient to compensate for his social deficits in non–
structured settings.
Keys Words: H.F.A., class sociometer, social interactions and relationships

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 442

Εηζαγφγή
Ο απηηζκόο έρεη ζύλζεηε ζπκπεξηθνξηζηηθή, βηνινγηθή, θαη γλσζηηθή θύζε.
Αξρηθά νλνκάζηεθε λεπηαθόο απηηζκόο (Kanner, 1943), θαη αξγόηεξα
κεηνλνκάζηεθε ζε δηάρπηε αλαπηπμηαθή δηαηαξαρή
(DiagnosticandStatisticalManualofMentalDisordersIV). Πξόζθαηα ρξεζηκνπνηήζεθε
ν όξνο δηαηαξαρέο απηηζηηθνύ θάζκαηνο (DSM-V, 2013), όπνπ ε έλλνηα ηνπ
θάζκαηνο απνδίδεη ηελ ηδέα ηνπ ζπλερνύο αιιά θαη ηε δηαθύκαλζε ζηηο αλάγθεο,
ειιείςεηο, θαη δπλαηόηεηεο (Wing, 1988; Happe, 1998).
Μία ππνθαηεγνξία ηνπ απηηζηηθνύ θάζκαηνο είλαη ν απηηζκόο πςειήο
ιεηηνπξγηθόηεηαο. Πξόθεηηαη γηα άηνκα ηα νπνία έρνπλ θπζηνινγηθό ή πςειό δείθηε
λνεκνζύλεο, ρσξίο αμηόινγε γλσζηηθή ή γισζζηθή θαζπζηέξεζε, κε δπζθνιίεο ζηηο
θνηλσληθέο ζρέζεηο (Attwood, 2007; Sansostietal., 2010). Οη δηαηαξαρέο ηνπ
απηηζηηθνύ θάζκαηνο απνηεινύλ κία δηαγλσζηηθή θαηεγνξία κε βαζηθά ζπκπηώκαηα
ηηο δπζθνιίεο ζηελ θνηλσληθή επηθνηλσλία, ηηο επαλαιακβαλόκελεο ζηεξεόηππεο
ζπκπεξηθνξέο, θαη ηα πεξηνξηζκέλα ελδηαθέξνληα (DSM-V). Σπλδένληαη κε
πξνβιήκαηα ζηελ θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε, ζηελ επηθνηλσλία θαη ζηηο
δξαζηεξηόηεηεο πνπ απνξξένπλ από ηε δεκηνπξγηθή θαληαζία (Wing, 1979).
Οη δπζθνιίεο ζην ιόγν θαη νη ζηεξεόηππεο ζπκπεξηθνξέο αλαγλσξίδνληαη σο
δεπηεξεύνληα ραξαθηεξηζηηθά ησλ δηαηαξαρώλ ηνπ απηηζηηθνύ θάζκαηνο (Kanner,
1943; Wing&Gould, 1979; Konstantareas, 2006). Κεληξηθό ξόιν ζηνλ απηηζκό έρνπλ
νη θνηλσληθέο κεηνλεμίεο, νη δπζθνιίεο θαη νη πεξηνξηζκνί απηώλ ησλ αηόκσλ ζηε
ζπλαίζζεζε, ζηελ θνηλσληθή επαθή θαη ζπλαιιαγή (Gillis&Butler, 2007).
Παξνπζηάδνπλ εγγελή αδπλακία ζην λα αλαπηύμνπλ θαη λα δηακνξθώζνπλ ηε ζπλήζε
ηθαλόηεηα ζπλαηζζεκαηηθήο επαθήο (Kanner, 1943). Δηδηθόηεξα, ηα άηνκα απηά
δηαθξίλνληαη ζηνλ ακέηνρν, παζεηηθό, ελεξγεηηθό ή θαη παξάμελν ηύπν όζνλ αθνξά
ηελ ηθαλόηεηά ηνπο γηα θνηλσληθή επαθή (Wing&Gould, 1979).
Οη εηδηθέο θνηλσληθέο αλεπάξθεηεο απηνύ ηνπ πιεζπζκνύ νθείινληαη ζην όηη δελ
κπνξνύλ λα “δηαβάδνπλ ην λνπ” κε ηνλ ηξόπν ησλ πεξηζζόηεξσλ αλζξώπσλ (Happe,
1998). Γελ έρνπλ ηελ ηθαλόηεηα λα αληηκεησπίδνπλ ηνλ εαπηό ηνπο θαη ηνπο άιινπο
σο θνξείο πεπνηζήζεσλ, επηζπκηώλ, πξνζέζεσλ, δελ πξνβιέπνπλ ηη ζθέθηνληαη νη
άιινη γηα ηηο ελέξγεηεο ηνπο, δελ αληηιακβάλνληαη ηελ εμαπάηεζε, θαη δελ κπνξνύλ
λα πξνζπνηεζνύλ (Baron-Cohen&Howlin, 1993; Baron-Cohen, 2001).
Γπζθνιεύνληαη λα αληηιεθζνύλ ηηο πεπνηζήζεηο, ηα όλεηξα, ηηο επηζπκίεο ησλ άιισλ
θαη λα θαηαλνήζνπλ ην ζθόπηκν ραξαθηήξα ηεο ζπκπεξηθνξάο (Μηζαειίδε, 2003).

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 443

Δπηπιένλ, ελώ κπνξνύλ λα θαηαιάβνπλ ηηο ιεπηνκέξεηεο ελόο ζέκαηνο, δελ κπνξνύλ
λα εθηηκήζνπλ ζπλνιηθά ην ζέκα ιόγσ ηεο αζζελνύο θεληξηθήο ζπλνρήο πνπ ηνπο
ραξαθηεξίδεη (Happe&Frith, 1994). Απηό έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα κελ
ζπλεηδεηνπνηνύλ ηηο ζρέζεηο κεηαμύ ησλ αλζξώπσλ σο έλα ζύλνιν κε λόεκα θαη
ζπλνρή (Konstantareas, 2006). Οη επηπξόζζεηεο αλεπάξθεηεο ησλ αηόκσλ κε Υςειά
Λεηηνπξγηθό Απηηζκό ζηηο εηδηθέο εθηειεζηηθέο ιεηηνπξγίεο ζπκβάιινπλ ζε αδπλακία
νξγάλσζεο ησλ θαζεκεξηλώλ δξαζηεξηνηήησλ θαη πξνθαινύλ πξνβιήκαηα ζηε
δηαδηθαζία ιήςεο ρξήζηκσλ πιεξνθνξηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θνηλσληθώλ
ζρέζεσλ (Frith&Happe′, 1994; Joseph&Tager-Flusberg, 2004). Παξνπζηάδνπλ
έιιεηςε επαηζζεζίαο γηα ηα ζπλαηζζήκαηα ησλ άιισλ, δελ θαηαλννύλ ηα
ελδηαθέξνληα ησλ αθξναηώλ ηνπο θαη δεκηνπξγνύλ δύζθνια θηιηθέο ζρέζεηο (Baron–
Cohen&Howlin, 1993; Konstantareas, 2006; Attwood, 2007), ελώ δπζθνιεύνληαη λα
πξνζδηνξίζνπλ ηηο έλλνηεο ηεο θηιίαο θαη ηεο κνλαμηάο (Bauminger & Kasari, 2000).
Η παξνύζα έξεπλα επηρείξεζε λα κειεηήζεη ηηο θνηλσληθέο ζρέζεηο ελόο καζεηή κε
δηάρπηε αλαπηπμηαθή δηαηαξαρή πςειήο ιεηηνπξγηθόηεηαο (ΓΑΓΥΛ).
Αλαιπηηθόηεξα, νη ζηόρνη ηεο έξεπλαο ήηαλ λα δηεξεπλεζνύλ νη θηιηθέο ζρέζεηο ηνπ
άηνκνπ κε ΓΑΓΥΛ ζε έλα νξγαλσκέλν πιαίζην (ζρνιηθήο ηάμε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
καζήκαηνο), ζε έλα κε-νξγαλσκέλν πιαίζην (ζρνιηθό δηάιεηκκα), θαη ζε έλα
θνηλσληθό κε-νξγαλσκέλν πιαίζην (ενξηαζηηθή εθδήισζε). Παξάιιεια,
δηεξεπλήζεθε ε δεκνηηθόηεηά ηνπ ζηα ηξία απηά πιαίζηα. Υπνζέζακε όηη ην άηνκν κε
ΓΑΓΥΛ δελ δεκηνπξγεί ακνηβαίεο θηιηθέο ζρέζεηο, δελ είλαη δεκνθηιέο ζην ζρνιηθό
πεξηβάιινλ, θαη oη θηιηθέο ηνπ ζρέζεηο ζηακαηνύλ ζην ζρνιείν.

Μέζοδοη
Διαδικαζία
Η ζπγθεθξηκέλε κειέηε εθηειέζηεθε ζε ζπκθσλία κε ηελ DeclarationofHelsinki
(1964; Ηζηθέο αξρέο γηα ηελ ηαηξηθή έξεπλα ζε αλζξώπνπο), θαη έγηλε ζην ζρνιείν. Σε
όια ηα άηνκα δόζεθε ν ίδηνο ρξόλνο (20 ιεπηά) γηα ηε ζπκπιήξσζή ησλ
εξσηεκαηνιόγησλ. Σπλνιηθά, 23 άηνκα (11 θνξίηζηα θαη 12 αγόξηα) απάληεζαλ ζηα
εξσηεκαηνιόγηα από ηα νπνία κόλν έλα άηνκν είρε ΓΑΓΥΛ.

Το πποθίλ ηος αηόμος με ΔΑΔΥΛ

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 444

Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είλαη αγόξη, 11 εηώλ, κε ΓΑΓΥΛ ζύκθσλα κε ηε δηάγλσζε

ηνπ Κέληξνπ Γηαθνξνδηάγλσζεο, Γηάγλσζεο θαη Υπνζηήξημεο Δηδηθώλ
Δθπαηδεπηηθώλ Αλαγθώλ (ΚΔ.Γ.Γ.Υ.). Η λνεκνζύλε ηνπ θαηαηάζζεηαη ζηα αλώηαηα
επίπεδα (θιίκαθα λνεκνζύλεο WISCIII) ζύκθσλα κε ηε δηάγλσζε ηνπ ΚΔ.Γ.Γ.Υ.
Σσολική επίδοζη ζηην Α′ και Β′ ηάξη δημοηικού: Τν εύξνο ησλ γεληθώλ ηνπ
γλώζεσλ θπκαηλόηαλ ζε πςειό επίπεδν, θαη αληηζηνηρνύζε ζε καζεηή κεγαιύηεξεο
ειηθίαο. Η αλαγλσζηηθή ηνπ ηθαλόηεηα όζνλ αθνξά ηελ ξνή θαη απόδνζε ήηαλ θαιή.
Ήηαλ πνιύ θαιόο ζην κάζεκα ηεο Γιώζζαο, αλ θαη δελ έδεηρλε ελδηαθέξνλ γηα
ηζηνξίεο κε θαληαζηηθά πξόζσπα. Γελ αληηιακβαλόηαλ ηε κεηαθνξηθή ρξήζε ηνπ
ιόγνπ θαη δπζθνιεπόηαλ λα μεθηλήζεη ηελ πεξίιεςε κόλνο ηνπ, ελώ ε απζόξκεηε
παξαγσγή ηνπ γξαπηνύ ιόγνπ ήηαλ πεξηνξηζκέλε. Σηα Μαζεκαηηθά είρε άξηζηε
επίδνζε θαη νη γεληθέο γλώζεηο ηνπ ήηαλ αλώηεξε από ην κέζν επίπεδν ηεο ηάμεο ηνπ.
Επικοινωνία: Φξεζηκνπνηνύζε εμεδεηεκέλεο θξάζεηο, κηινύζε κε πνκπώδεο ύθνο,
θαη είρε αζπλήζε ηόλν ρσξίο πξνζσδία.
Σςμπεπιθοπά: Δθάξκνδε ηνπο θαλόλεο ηεο ηάμεο κε άθακπην ηξόπν. Λεηηνπξγνύζε
ζύκθσλα κε ηνπο θαλόλεο ηεο ηάμεο, αιιά εθδήισλε έληνλν ζπκό όηαλ νη
ζπκκαζεηέο ηνπ δελ ελεξγνύζαλ ζύκθσλα κε ηνπο θαλόλεο. Αηηία ζπλερώλ
πξνζηξηβώλ κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ ήηαλ θαη ε ζέζε ηνπ ζηελ ηάμε. Πνιιέο θνξέο
παξαλννύζε ηνπο άιινπο θαη δπζθνιεπόηαλ λα θαηαλνήζεη ηηο πξνζέζεηο ηνπο. Γελ
κπνξνύζε λα απνδερηεί εύθνια ην δηαθνξεηηθό πνπ μέθεπγε από ηε ξνπηίλα ηεο
ζρνιηθήο δσήο. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ δηαιείκκαηνο έπαηδε κόλν κε έλαλ καζεηή πνπ
ηνλ γλώξηδε από ην λεπηαγσγείν θαη όηαλ απνπζίαδε ήηαλ κόλνο ηνπ ή
παξεπξίζθνληαλ ζηνλ ίδην ρώξν κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ ρσξίο λα αιιειεπηδξά.
Παπούζα καηάζηαζη καηά ηο ζσολικό έηορ 2015-2016:Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ θνηηά
ζηελ Δ΄ ηάμε ηνπ ίδηνπ δεκνηηθνύ ζρνιείνπ. Δίλαη άξηζηνο καζεηήο, πήξε κέξνο ζε
ζεαηξηθή παξάζηαζε έρνληαο πξσηαγσληζηηθό ξόιν. Γελ έρεη ηε βνήζεηα
εθπαηδεπηηθνύ ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο παξάιιειεο ζηήξημεο.

Μέθοδοι έπεςναρ
Η κέζνδνο πνπ επηιέρηεθε γηα ηε δηεξεύλεζε ησλ θνηλσληθώλ ζρέζεσλ είλαη ε
θνηλσληνκεηξία, ε νπνία ρξεζηκνπνηεί ηε κέηξεζε σο έλα ηερληθό κέζν γηα ηε
θαηαλόεζε ησλ δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ ησλ κειώλ κηαο νκάδαο. Όια ηα κέιε ηεο
νκάδαο εθθξάδνπλ ηηο ζπκπάζεηεο θαη αληηπάζεηεο ηνπο, θαη νη δηαπηζηώζεηο γηα ηηο

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 445

ζρέζεηο ηνπο δελ ζηεξίδνληαη ζηελ αληίιεςε θάπνηνπ εμσηεξηθνύ παξαηεξεηή

(Μπίθνο, 2007).
Η θνηλσληνκεηξηθή αμηνιόγεζε απνηειείηαη από έλα εξσηεκαηνιόγην κε 6
πξνζαξκνζκέλεο εξσηήζεηο κέζσ ησλ νπνίσλ ηα άηνκα είραλ ηελ ηθαλόηεηα λα
εθθξάζνπλ ηηο γλώκεο ηνπο γηα ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο ζπκκαζεηέο/ηξηεο ηνπο
(Τζηπιεηάξεο, 1992). Αλαιπηηθόηεξα, ζην εξσηεκαηνιόγην ππήξραλ 2 εξσηήζεηο πνπ
αθνξνύζαλ ηηο ζρέζεηο ηνπο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο, 2 εξσηήζεηο πνπ
αλαθέξνληαλ ζην δηάιεηκκα, θαη 2 εξσηήζεηο γηα ζπλάζξνηζε ιόγσ γελεζιίσλ.
Όια ηα άηνκα απάληεζαλ ζε όιεο ηηο εξσηήζεηο. Υπήξραλ 3 ζεηηθά θαη 3 αξλεηηθά
θξηηήξηα επηινγήο. Τα αξλεηηθά θξηηήξηα επηινγήο ήηαλ αλαγθαία ώζηε λα
αμηνινγεζνύλ νη απνξξίςεηο (Bell-Dolan&Wesler, 1994). Τα απνηειέζκαηα
θαηαρσξήζεθαλ ζηελ θνηλσληνκήηξα (matrix), ζε έλαλ ηεηξαγσληθό πίλαθα δηπιήο
εηζόδνπ πνπ έρεη αξηζκό ζηειώλ θαη γξακκώλ ίζσλ κε ηνλ αξηζκό ησλ αηόκσλ. Σε
θάζε ζεηηθή πξνηίκεζε ή απόξξηςε δόζεθε έλα πξνζζεηηθό ζύκβνιν (+) θαη έλα
αξλεηηθό ζύκβνιν (–), αληίζηνηρα.
Γηακνξθώζεθαλ ηξεηο πίλαθεο, έλαο γηα θάζε δεπγάξη εξσηήζεσλ. Τν άηνκν κε
ΓΑΓΥΛ έρεη ηνλ αξηζκό 20. Σε ζρέζε κε ην πξώην δεπγάξη εξσηήζεσλ πνπ
αθνξνύζε ηηο ζρέζεηο ηνπο κέζα ζηελ ηάμε, νη πξνηηκήζεηο ησλ αηόκσλ ήηαλ 67, ελώ
κεηξήζεθαλ 58 αξλεηηθέο επηινγέο. Τν ζύλνιν ησλ επηινγώλ ήηαλ 125.
Υπνινγίζηεθε ν βαζκόο ζπλνρήο ηεο επξύηεξεο νκάδαο ηεο ηάμεο (Μπίθνο, 2007), ν
νπνίνο ήηαλ 0,055. Δπίζεο, νη ζπλνιηθέο ακνηβαίεο ζεηηθέο επηινγέο ήηαλ 14 θαη νη
αξλεηηθέο ακνηβαίεο επηινγέο ήηαλ 5. Σην δεύηεξν δεπγάξη εξσηήζεσλ, πνπ
αθνξνύζε ηηο ζρέζεηο ησλ αηόκσλ ζην δηάιεηκκα, θαηακεηξήζεθαλ 62 πξνηηκήζεηο
θαη 50 απνξξίςεηο. Ο βαζκόο ζπλνρήο ηεο ηάμεο ήηαλ κηθξόο (0,039).
Καηακεηξήζεθαλ 10 ακνηβαίεο ζεηηθέο επηινγέο θαη 7 ακνηβαίεο αξλεηηθέο επηινγέο.
Σην ηειεπηαίν δεπγάξη εξσηήζεσλ πνπ αλαθέξνληαλ ζε δξαζηεξηόηεηα εθηόο
ζρνιηθνύ πεξηβάιινληνο (πξόζθιεζε ζε γηνξηή), θαηακεηξήζεθαλ 68 ζεηηθέο
επηινγέο θαη 59 αξλεηηθέο. Τν ζύλνιν ησλ επηινγώλ ήηαλ 127. Ο δείθηεο ζπλνρήο
ήηαλ 0,047 αθνύ 12 ακνηβαίεο ζεηηθέο επηινγέο κεηξήζεθαλ.
Οη πξνηηκήζεηο θαη νη απνξξίςεηο απεηθνλίζηεθαλ ζε θνηλσληόγξακκα κνξθήο
ζηόρνπ, κε νκόθεληξνπο θύθινπο όπνπ ζην θέληξν ηνπνζεηήζεθαλ ηα άηνκα κε ηηο
πεξηζζόηεξεο πξνηηκήζεηο (αζηέξηα) θαη ζηνπο ελδηάκεζνπο θύθινπο ηα άηνκα κε ηηο
ιηγόηεξεο πξνηηκήζεηο. Σηνλ εμσηεξηθό θύθιν ηνπνζεηήζεθαλ ηα απνκνλσκέλα
άηνκα. Παξάιιεια, νη πξνηηκήζεηο θαη νη απνξξίςεηο παξνπζηάζηεθαλ θαη ζε

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 446

θνηλσληνγξάκκαηα πνπ ραξαθηεξίδνληαη από ηε γξαθηθή δηάηαμε ησλ αηόκσλ. Τα

άηνκα ζπκβνιίδνληαη κε δηάθνξα ζρήκαηα, ελώ ηα ηόμα δείρλνπλ ηελ θαηεύζπλζε ηεο
επηινγήο ή απόξξηςεο (Τζηπιεηάξεο, 1992).

Αποηειέζκαηα
Σσέζειρ καηά ηη διάπκεια ηος μαθήμαηορ: Σην Γξάθεκα 1 απεηθνλίδνληαη νη ζέζεηο
ησλ αηόκσλ αλάινγα κε ηνλ αξηζκό ησλ απνξξίςεσλ θαη ησλ πξνηηκήζεσλ πνπ
δέρηεθαλ από ηα ππόινηπα άηνκα. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ (Ν20) ηνπνζεηείηαη ζηνλ
θεληξηθό νκόθεληξν θύθιν πνπ νλνκάδεηαη Α θαη αλαθέξεηαη ζηα δεκνθηιή άηνκα. Η
δεκνηηθόηεηα ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ νθείιεηαη ζην όηη είρε 4 ζεηηθέο πξνηηκήζεηο
από ηα ππόινηπα άηνκα θαη θακία αξλεηηθή.
Δίλαη αμηνζεκείσην όηη 6 άιια άηνκα από απηή ηελ νκάδα ραξαθηεξίζηεθαλ σο
δεκνθηιή. Από ηα αγόξηα, ην άηνκν Ν8 είρε 5 πξνηηκήζεηο θαη θακία αξλεηηθή, ελώ
ην άηνκν Ν11 είρε 5 πξνηηκήζεηο θαη 1 αξλεηηθή. Από ηα θνξίηζηα, ην άηνκν Ν4 είρε
8 ζεηηθέο επηινγέο, θαη 1 αξλεηηθή. Έμη άηνκα ήηαλ ζηνλ θύθιν ησλ απνξξηπηόκελσλ
(Β), εθ ησλ νπνίσλ ην άηνκν Ν6 είρε ηηο πεξηζζόηεξεο αξλεηηθέο επηινγέο.
Σπγθεθξηκέλα είρε δερηεί 11 αξλεηηθέο επηινγέο θαη θακία ζεηηθή (Γπάθημα 1).

.
Γπάθημα 1. Κνηλσληόγξακκα ζηόρνπ θνηλσληθήο επίδξαζεο θαη πξνηίκεζεο γηα ηελ 3ε θαη
4ε εξώηεζε. Τα αγόξηα ππνδεηθλύνληαη κε ην κπιε ρξώκα, ελώ ηα θνξίηζηα κε ην ξνδ ρξώκα.
Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είλαη ην λνύκεξν 20. Οκόθεληξνη θύθινη: Α: δεκνθηιή άηνκα, Β:
απνξξηπηόκελα άηνκα, C: παξακειεκέλα άηνκα, D: ακθηιεγόκελα άηνκα, E: άηνκα ηνπ
κέζνπ όξνπ.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 447

Τν θνηλσληόγξακκα (Γπάθημα 2), ην νπνίν παξνπζηάδεη ηηο ζρέζεηο ησλ αηόκσλ

θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο κε δηαθνξεηηθή κνξθή, δείρλεη όηη ην άηνκν κε
ΓΑΓΥΛ (Ν20) επέιεμε πξώηα ην άηνκν Ν8, ν νπνίνο αληαπνθξίλεηαη θαη ηνλ
επηιέγεη ακνηβαία. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ σο δεύηεξε επηινγή επέιεμε ην Ν16 ρσξίο
λα ππάξρεη αληαπόδνζε θαη σο ηξίηε επηινγή επέιεμε ην Ν11 πνπ όκσο
αληαπνθξίλεηαη.
Μπνξνύκε λα παξαηεξήζνπκε ζην θνηλσληόγξακκα λα εκθαλίδνληαη πνιιέο
ηξηαδηθέο ζρέζεηο. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ ζπκκεηείρε ζε δύν από απηέο ηηο ηξηάδεο. Η
1ε ηξηάδα ήηαλ ην Ν20, ην Ν16, ην Ν8, θαη ε 2ε ηξηάδα ήηαλ ην Ν20, ην Ν8 θαη ην
Ν11. Τέινο δηαπηζηώλνπκε όηη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ επηιέγεηαη από ην Ν14 θαη ην
Ν15.

Γπάθημα 2. Κνηλσληόγξακκα απνδνρήο βάζε ησλ πξνηηκήζεσλ ησλ αηόκσλ θαηά

ηε δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο ζηελ ηάμε. Με γαιάδηα ηεηξάγσλα απεηθνλίδνληαη ηα
αγόξηα ελώ κε ξνδ θύθινπο απεηθνλίδνληαη ηα θνξίηζηα. Οη επηινγέο εκθαλίδνληαη κε
πξάζηλα βέιε.
Όια ηα άηνκα αλέθεξαλ ηνπο ιόγνπο ησλ πξνηηκήζεσλ θαη ησλ απνξξίςεσλ ηνπο.
Η επηζεηηθόηεηα, ε αηαμία θαη ε ελνριεηηθή ζπκπεξηθνξά απνηηκήζεθαλ ζαλ
αξλεηηθέο ζπκπεξηθνξέο θαη αηηίεο απόξξηςεο ζην κάζεκα (Γπάθημα 3). Σε
αληηδηαζηνιή, νη βαζηθέο αηηηνινγήζεηο γηα ηηο πξνηηκήζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
καζήκαηνο ήηαλ ε δηάζεζε ησλ επηιεγόκελσλ γηα ζπλεξγαζία, ε θαιή ζπκπεξηθνξά
θαη νη θηιηθέο ζρέζεηο (Γπάθημα 3). Τν Ν8 απάληεζε όηη επηζπκεί λα είλαη κε ην
άηνκν κε ΓΑΓΥΛ γηαηί πάληα ηνπ ζπκπαξαζηέθεηαη, είλαη θνληά ηνπ όηαλ ηνλ

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 448

ρξεηάδεηαη θαη επίζεο πεξλάεη επράξηζηα καδί ηνπ. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ επηιέγεη
ακνηβαία ην άηνκν Ν8 ππνζηεξίδνληαο όηη είλαη ν θαιύηεξνο ηνπ θίινο θαη όηη ηνλ
βνεζάεη εάλ ρξεηαζηεί.

Γπάθημα 3. Αηηίεο πξνηηκήζεσλ (Α) θαη απνξξίςεσλ (Β) ησλ αηόκσλ θαηά ηε
δηάξθεηα ηνπ καζήκαηνο.

Σσέζειρ καηά ηη διάπκεια ηος διαλείμμαηορ: Σην θνηλσληόγξακκα ζηόρνπ (Γπάθημα

4), ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ βξίζθεηαη ζηε ζέζε ησλ ακθηιεγόκελσλ (D, controversial)
ρσξίο θάπνην άιιν άηνκν λα έρεη ηνλ ίδην ραξαθηεξηζκό. Η δηαθνξνπνίεζε νθείιεηαη
ζην γεγνλόο όηη ηνλ επέιεμαλ 5 άηνκα ζεηηθά θαη 3 άηνκα αξλεηηθά. Απηά ηα άηνκα
δηθαηνιόγεζαλ ηελ απόξξηςε αλαθέξνληαο όηη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ δελ παίδεη
δίθαηα, δελ παίδεη ζύκθσλα κε ηνπο θαλόλεο, όηη δελ ηνπ αξέζεη λα ράλεη θαη
ππνζηήξημαλ όηη έρεη δηθνύο ηνπ θαλόλεο.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 449

Γπάθημα 4. Κνηλσληόγξακκα ζηόρνπ θνηλσληθήο επίδξαζεο θαη πξνηίκεζεο γηα

ηελ 3ε θαη 4ε εξώηεζε. Τα αγόξηα ππνδεηθλύνληαη κε ην κπιε ρξώκα, ελώ ηα θνξίηζηα
κε ην ξνδ ρξώκα. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είλαη ην λνύκεξν 20. Οκόθεληξνη θύθινη: Α:
δεκνθηιή άηνκα, Β: απνξξηπηόκελα άηνκα, C: παξακειεκέλα άηνκα, D:
ακθηιεγόκελα άηνκα, E: άηνκα ηνπ κέζνπ όξνπ.

Διέγρνληαο παξάιιεια ηηο απνξξίςεηο πνπ δέρηεθαλ ηα άιια άηνκα δηαπηζηώζακε

όηη ην άηνκν Ν7 πνπ βξίζθεηαη ζηε ζέζε Β ησλ απνξξηπηόκελσλ έρεη 6 αξλεηηθέο
επηινγέο θαη θακία ζεηηθή, ην άηνκν Ν13 έρεη 7 αξλεηηθέο θαη 1 ζεηηθή θαη ην άηνκν
Ν23 έρεη δερηεί 5 απνξξίςεηο. Απηά ηα ηξία άηνκα έρνπλ ζπγθεληξώζεη ην
κεγαιύηεξν αξηζκό απνξξίςεσλ (Γπάθημα 5).

Γπάθημα 5 Απνξξίςεηο θαη πξνηηκήζεηο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ δηαιείκκαηνο.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 450

Σην θνηλσληόγξακκα απνξξίςεσλ θαίλεηαη όηη 3 άηνκα (Ν17, Ν10 θαη Ν22)
επέιεμαλ αξλεηηθά ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ. Δπίζεο δηαπηζηώλεηαη όηη ην άηνκν κε
ΓΑΓΥΛ είρε επηιέμεη αξλεηηθά έλα κόλν άηνκν, ην Ν17 (Γπάθημα 6).

Γπάθημα 6. Κνηλσληόγξακκα απνξξίςεσλ ζην δηάιιεηκα. Τα αγόξηα ππνδεηθλύνληαη

κε ην κπιε ρξώκα, ελώ ηα θνξίηζηα κε ην ξνδ ρξώκα. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είλαη ην
λνύκεξν 20.

Αηηηνινγώληαο ηα 5 άηνκα ηηο ζεηηθέο ηνπο επηινγέο αλέθεξαλ όηη επηιέγνπλ

ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ δηόηη έρνπλ ηα ίδηα ελδηαθέξνληα (θξπθηό, θπλεγεηό), όηη
«παίδεη αζηεία θαη ζνβαξά», θαη όηη ζπλεξγάδνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ παηρληδηνύ.
Αλαιπηηθόηεξα ην άηνκν Ν8 πνπ επηιέγεη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ ππνζηεξίδεη όηη «ην
άηνκν Ν20ζπλεξγάδεηαη καδί κνπ, κε ζπκπαζεί θαη ηνλ εκπηζηεύνκαη πνιύ.

Σσέζειρ ζε δπαζηηπιόηηηα ζηο εξωζσολικό πεπιβάλλον: Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ

επηιέρηεθε ζεηηθά από 3 άηνκα θαη απνξξίθζεθε από 1 άηνκν γηα ηε δξαζηεξηόηεηα
εθηόο ζρνιείνπ (γηνξηή ζε ζπίηη). Σην θνηλσληόγξακκα ζηόρνπ πνπ αθνξά ηελ
θνηλσληθή επίδξαζε θαη πξνηίκεζε, ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ βξίζθεηαη ζηε ζέζε Δ, ε
νπνία αληηζηνηρεί ζην κέζν όξν ησλ αηόκσλ πνπ απνηεινύλ ηνλ πιεζπζκό ηεο
κειέηεο. Η ζέζε απηή είλαη ζπλάξηεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ πξνηηκήζεσλ θαη ησλ
απνξξίςεσλ πνπ δέρηεθε ζην ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ (Γξάθεκα 7).

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 451

Γπάθημα 7. Κνηλσληόγξακκα ζηόρνπ θνηλσληθήο επίδξαζεο θαη πξνηίκεζεο γηα ηελ 5ε θαη
6ε εξώηεζε. Τα αγόξηα ππνδεηθλύνληαη κε ην κπιε ρξώκα, ελώ ηα θνξίηζηα κε ην ξνδ ρξώκα.
Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ είλαη ην λνύκεξν 20. Οκόθεληξνη θύθινη: Α: δεκνθηιή άηνκα, Β:
απνξξηπηόκελα άηνκα, C: παξακειεκέλα άηνκα, D: ακθηιεγόκελα άηνκα, E: άηνκα ηνπ
κέζνπ όξνπ.

Αθνινπζεί γξάθεκα ζην νπνίν εκθαλίδνληαη αλαιπηηθά νη απνξξίςεηο θαη νη

πξνηηκήζεηο πνπ έρνπλ δερηεί όια ηα άηνκα. Γηαπηζηώλεηαη όηη ην Ν6 δέρηεθε 12
αξλεηηθέο επηινγέο ρσξίο θακία ζεηηθή, ην Ν13 πνπ δέρηεθε 10 αξλεηηθέο θαη 1
ζεηηθή θαη ην Ν7 δέρηεθε 6 αξλεηηθέο επηινγέο θαη 2 ζεηηθέο (Γπάθημα 8). Τν άηνκν
κε ΓΑΓΥΛ (ην Ν20) έρεη δερηεί κόλν κία αξλεηηθή όπσο θαη άιια 5 άηνκα (ην
Ν3,ηνΝ4, ηνΝ5, ηνΝ14 θαη ην Ν15).

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 452

Γπάθημα 8. Πξνηηκήζεηο θαη απνξξίςεηο ζην εμσζρνιηθό πεξηβάιινλ θαηά

θζίλνπζα ζεηξά. Οη απνξξίςεηο εκθαλίδνληαη κε θόθθηλν ρξώκα ελώ νη πξνηηκήζεηο
κε πξάζηλν ρξώκα.

Κάπνηα άιια άηνκα ζπγθέληξσζαλ κεγάιν αξηζκό ζεηηθώλ πξνηηκήζεσλ όπσο ην

άηνκν Ν8 κε 9 ζεηηθέο πξνηηκήζεηο θαη θακία απόξξηςε θαη ην άηνκν Ν4 κε 8 ζεηηθέο
πξνηηκήζεηο θαη 1 αξλεηηθή επηινγή. Οη ζρέζεηο κεηαμύ ησλ αηόκσλ ζην εμσζρνιηθό
πεξηβάιινλ εκθαλίδνληαη ζην θνηλσληόγξακκα ησλ απνξξίςεσλ όπνπ θαη
δηαπηζηώζεθε όηη ην Ν10 απνξξίπηεη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ θαη όηη ν ίδηνο επηιέγεη
αξλεηηθά ην Ν17 (Γπάθημα 9).

Γπάθημα 9. Κοινωνιόγπαμμα πποηιμήζεων ζηο εξωζσολικό πεπιβάλλον.

Τέινο ζην θνηλσληόγξακκα ησλ ζεηηθώλ πξνηηκήζεσλ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε

δξαζηεξηόηεηα ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ επηιέγεη ζεηηθά ην Ν8 θαη επηιέγεηαη ακνηβαία
από απηόλ. Δπηπξόζζεηα επηιέγεη ην Ν11 θαη ην Ν16 ρσξίο όκσο λα επηιέγεηαη από
ηα ζπγθεθξηκέλα άηνκα. Τα άηνκα Ν14 θαη ην Ν23 ηνλ επηιέγνπλ ζεηηθά, ελώ ην

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 453

άηνκν κε ΓΑΓΥΛ δελ αληαπνθξίλεηαη ακνηβαία θαη ην άηνκν Ν4 κε 8 ζεηηθέο

πξνηηκήζεηο θαη 1 αξλεηηθή επηινγή.

Σσδήηεζε
Οη ζηόρνη ηεο παξνύζεο κειέηεο ήηαλ λα δηεξεπλεζνύλ νη θηιηθέο ζρέζεηο θαη ε
δεκνηηθόηεηα ελόο λένπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ. Ο απηηζκόο πςειήο ιεηηνπξγηθόηεηαο
πνιιέο θνξέο ηαπηίδεηαη κε ην ζύλδξνκν Asperger (Szatmari, 1990) θαη άιινηε
δηαθνξνπνηείηαη. Τα απνδεηθηηθά ζηνηρεία ηα νπνία ζπλεηζθέξνπλ ζηελ
δηαθνξνπνίεζε απηώλ ησλ δπν ζπλδξόκσλ είλαη ειιηπή. Ο πςειά ιεηηνπξγηθόο
απηηζκόο ή ην ζύλδξνκν Asperger δελ είλαη κία ήπηα δηαηαξαρή αιιά έρεη ζπλδεζεί
κε επηζεηηθόηεηα, εθξήμεηο νξγήο, θαηάζιηςε θαη απηνθηνλία (Attwood, 2007). Απηό
ππνδεηθλύεη όηη ηα άηνκα κε ΓΑΓΥΛ ρξεηάδνληαη βνήζεηα γηα ηελ απνηειεζκαηηθή
αληηκεηώπηζε ησλ ειιεηκκάησλ.

Διεπεύνηζη ηυν ζσέζευν

Οη ππνζέζεηο απηήο ηεο κειέηεο απνξξίπηνληαη αθνύ ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ
δεκηνύξγεζε κία ακνηβαία θηιηθή ζρέζε κε έλα άιιν άηνκν ηεο ίδηαο ειηθίαο. Απηή ε
ζρέζε εκθαλίζηεθε θαη ζηα ηξία δηαθνξεηηθά εμεηαδόκελα πιαίζηα κε ζπλέπεηα,
ακνηβαηόηεηα θαη ζηαζεξόηεηα θαη από ηα δύν άηνκα.
Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ βξέζεθε λα κελ είλαη απνξξηπηόκελν ή παξακειεκέλν ζηα
εμεηαδόκελα πιαίζηα (Γξάθεκα 1). Δπηδηώθεη ηελ αιιειεπίδξαζε θαη δεκηνπξγεί
θηιηθέο ζρέζεηο. Απηό ην εύξεκα έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηα απνηειέζκαηα
πξόζθαηεο έξεπλαο πνπ δηαπηζηώζεθε όηη ηα άηνκα κε ΓΑΓΥΛ ζρνιηθήο ειηθίαο
ήηαλ κόλα ηνπο ηηο ώξεο ηνπ δηαιείκκαηνο θαη ηνπ θαγεηνύ, δελ ζπκκεηείραλ ζε
παηρλίδηα, θαη απέθεπγαλ ηελ αιιειεπίδξαζε κε πηζαλή αηηία ην ζρνιηθό εθθνβηζκό
(Wainscotetal., 2008).
Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ δηαλύεη ηελ εμειηθηηθή θάζε ηεο ζρνιηθήο ειηθίαο
(Παξαζθεπόπνπινο, 1985). Τν ελδηαθέξνλ ησλ αηόκσλ ζε απηή ηελ ειηθία
επηθεληξώλεηαη ζηηο νκόθπιεο ζρέζεηο (Parker&Asher, 1993), γεγνλόο πνπ θάλεθε
μεθάζαξα ζηα θνηλσληνγξάκκαηα ζρέζεσλ ζε απηή ηελ κειέηε. Τα παηδηά ζεσξνύλ
απαξαίηεηα ζηνηρεία ζε κία θηιία ηελ αιιεινϋπνζηήξημε, ηελ απνδνρή, ηνλ
ζαπκαζκό, ηε ζπληξνθηθόηεηα θαη ηελ αθνζίσζε (Furman&Bierman, 1984). Σε
απηήλ ηελ κειέηε, ε ακνηβαία θηιηθή ζρέζε ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ θπξηάξρεζε ζε
όια ηα επίπεδα. Οη καξηπξίεο ηνπ θίινπ ηνπ ήηαλ πεηζηηθέο. Πέξα από απηή ηελ

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 454

θπξίαξρε θηιηθή ζρέζε ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ πξνζπαζεί λα δεκηνπξγήζεη πεξαηηέξσ

θηιηθέο ζρέζεηο. Δκθαλίζηεθε λα δεκηνπξγεί κία δεύηεξε ακνηβαία θηιηθή ζρέζε,
θπξίσο ζην ρώξν ηεο ζρνιηθήο ηάμεο, πνπ όκσο δελ είλαη απόιπηα ζαθήο θαη
μεθάζαξε από ηε κεξηά ηνπ ζπκκαζεηή ηνπ. Τν άηνκν κε ΓΑΓΥΛ ίζσο λα αλήθεη
ζηελ νκάδα ησλ ελεξγεηηθώλ αηόκσλ (Wing& Gould, 1979), αθνύ δελ αδηαθνξεί γηα
ηνπο άιινπο θαη ηνπο ζηεξίδεη.
Η πνηόηεηα ησλ θηιηθώλ ζρέζεσλ ησλ παηδηώλ κε απηηζκό είλαη θησρή ζην
επίπεδν ηεο ζπληξνθηθόηεηαο θαη ηεο αιιεινβνήζεηαο, θαη νη ζρέζεηο ηνπο είλαη
πεξηνξηζκέλεο ή εζηηάδνληαη ζε θνηλά παξνδηθά ελδηαθέξνληα (Bauminger&Kasari,
2000). Σπρλά, έρνπλ θηιηθέο ζρέζεηο κε κεγαιύηεξα παηδηά όπνπ έρνπλ δεπηεξεύνληα
ξόιν ή έρνπλ θίινπο πνιύ κηθξά παηδηά όπνπ όκσο εθείλνη έρνπλ ηελ επζύλε θαη ηελ
επνπηεία (Filipeketal., 1999). Θεσξείηαη όηη νη έθεβνη κε απηηζκό έρνπλ θησρόηεξε
πνηόηεηα ζηηο θηιίεο ηνπο, πεξηνξηζκέλν εγγελέο θίλεηξν λα δεκηνπξγήζνπλ θηιίεο
θαη πςειά επίπεδα κνλαμηάο. Έρεη επηζεκαλζεί ε ζπλάθεηα ησλ θηιηθώλ ζρέζεσλ κε
ηε ςπρηθή πγεία απηνύ ηνπ πιεζπζκνύ (Whitehouseetal., 2008). Η ζπγθεθξηκέλε
κειέηε δελ έρεη ηε δπλαηόηεηα λα αμηνινγήζεη ηελ πνηόηεηα θαη ηε ζπρλόηεηα απηήο
ηεο ζρέζεο. Θα άμηδε πεξαηηέξσ δηεξεύλεζή ηεο κε δηαθνξεηηθά εξσηεκαηνιόγηα.

Διεπεύνηζη ηηρ δημοηικόηηηαρ

Δίλαη γλσζηή ε δηάθξηζε αλάκεζα ζηε δεκνηηθόηεηα θαη ζηελ ηθαλόηεηα
δεκηνπξγίαο ζηελώλ θηιηθώλ ζρέζεσλ (Parker&Asher, 1993). Τα ςπρνινγηθά
γλσξίζκαηα πνπ πξνθαινύλ ηε δεκνηηθόηεηα ελόο αηόκνπ δηαθνξνπνηνύληαη από ηα
αληίζηνηρα πνπ νδεγνύλ ζηε ζηαζεξή θαη βηώζηκε θηιία (Παξαζθεπόπνπινο, 1989).
Η ππόζεζε όηη ηα άηνκα κε ΓΑΓΥΛ δελ έρνπλ δεκνηηθόηεηα, δελ ππνζηεξίδεηαη
από ηα απνηειέζκαηα απηήο ηεο κειέηεο, δηόηη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ αλήθε ζηα
άηνκα κε ηε κεγαιύηεξε απνδνρή ζε αληηδηαζηνιή κε άιια άηνκα απηνύ ηνπ
πιεζπζκνύ πνπ δέρηεθαλ κεγάιν αξηζκό απνξξίςεσλ ιόγσ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο
(Γξάθεκα 3). Φπζηθά, κειέηεο εζηηαζκέλεο ζηηο θηιηθέο ζρέζεηο θαη ζην βαζκό ηεο
δεκνηηθόηεηαο κε πεξηζζόηεξα άηνκα κε ΓΑΓΥΛ είλαη αλαγθαίεο. Τν εύξεκα γηα
ηελ πςειή δεκνηηθόηεηά ηνπ δηαθέξεη από άιιεο κειέηεο πνπ έρνπλ δείμεη όηη απηόο
ν πιεζπζκόο έρεη πεξηζζόηεξεο πηζαλόηεηεο λα παξνπζηάζεη ρακειό βαζκό
θνηλσληθήο πξνηίκεζεο από ηα άηνκα ρσξίο θάπνηα αλαπεξία (Stone&LaGreca,
1990).

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 455

Δλώ ππήξμε πιήξεο απνδνρή ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ ζην νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ
ηεο ζρνιηθήο ηάμεο (Γξάθεκα 1), παξαηεξήζεθε κείσζε ηεο θνηλσληθήο επηξξνήο θαη
ηεο δεκνηηθόηεηάο ηνπ ζηα κε νξγαλσκέλα πιαίζηα (ζηελ ώξα ηνπ δηαιείκκαηνο θαη
ζην εμσζρνιηθό πεξηβάιινλ) (Γξάθεκα 7). Κάπνηνη ηνλ απέξξηςαλ ζην δηάιεηκκα
ιόγσ ηεο κε ζπκκόξθσζήο ηνπ ζηνπο θαλόλεο ηνπ παηρληδηνύ, ησλ εθξήμεσλ ηνπ θαη
ηεο επηκνλήο ηνπ ζηηο απόςεηο ηνπ. Έρεη επηζεκαλζεί όηη απηέο νη πξνβιεκαηηθέο
ζπκπεξηθνξέο απηνύ ηνπ πιεζπζκνύ είλαη ην απνηέιεζκα ειιηπνύο θαηαλόεζεο,
πςεινύ άγρνπο, πεξηνξηζκέλσλ νξγαλσηηθώλ ηθαλνηήησλ θαη κεησκέλν έιεγρν ηνπ
πεξηβάιινληνο ηνπο (Sansostietal., 2010), αιιά κε ηηο θαηάιιειεο παξεκβάζεηο
ελδέρεηαη λα αληηκεησπηζηνύλ.
Αλ ζπγθξηζνύλ νη απνξξίςεηο θαη νη πξνηηκήζεηο ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ ζην
νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο κε ηνλ αξηζκό ησλ απνξξίςεσλ θαη ησλ
πξνηηκήζεσλ ησλ αηόκσλ πνπ ήηαλ δεκνθηιή (Ν8, Ν11, Ν1, Ν3, Ν4, Ν5) ζα
δηαπηζησζεί όηη δελ ππάξρεη ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε. Όκσο όηαλ εμεηάζνπκε ηηο
απνξξίςεηο θαη ηηο πξνηηκήζεηο πνπ δέρηεθαλ ηα δεκνθηιή άηνκα ζηα κε νξγαλσκέλα
πιαίζηα, ζα παξαηεξήζνπκε ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζε ζπζρέηηζε κε ηηο πξνηηκήζεηο
θαη ηηο απνξξίςεηο πνπ δέρηεθε ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ (Γξαθήκαηα 5 θαη 7). Δίλαη
εκθαλέο ην ζπκπέξαζκα όηη ηα δεκνθηιή άηνκα δηαηεξνύλ απηή ηελ ηδηόηεηα ζε όια
ηα πιαίζηα ζε αληηδηαζηνιή κε ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ πνπ ζηα κε νξγαλσκέλα πιαίζηα
ράλεη ηνλ ραξαθηεξηζκό ηνπ δεκνθηινύο αηόκνπ. Αλαιπηηθόηεξα, ηα άηνκα Ν11 θαη
Ν8 ζπλέρηδαλ λα είλαη δεκνθηιή ρσξίο απνξξίςεηο ζην δηάιεηκκα θαη ζην εμσζρνιηθό
πεξηβάιινλ. Τα κε νξγαλσκέλα πιαίζηα δελ ζπζρεηίδνληαη κε ηε ζρνιηθή επίδνζε
αιιά ζπλδένληαη κε θνηλσληθέο δεμηόηεηεο πνπ δε δηαζέηεη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ κε
επάξθεηα.
Η άξηζηε επίδνζε ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ ζηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ
ζρνιείνπ, ε επξύηεηα ησλ γλώζεσλ ηνπ θαη ν πςειόο δείθηεο λνεκνζύλεο ηνπ ίζσο
λα δηθαηνινγνύλ ηελ πςειή θνηλσληθή ηνπ επίδξαζε θαη δεκνηηθόηεηα ζην
νξγαλσκέλν πεξηβάιινλ ηεο ηάμεο. Θα ήηαλ ελδηαθέξνλ λα εληνπηζηνύλ νη
παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε δεκνηηθόηεηα ηνπ ζην ζπγθεθξηκέλν πεξηβάιινλ θαη
εηδηθόηεξα ε ζπλάθεηα ηνπ πςεινύ δείθηε λνεκνζύλεο πνπ έρεη ην άηνκν κε ΓΑΓΥΛ
κε ην βαζκό ηεο δεκνηηθόηεηάο ηνπ. Δίλαη δηαπηζησκέλν όηη ν δείθηεο λνεκνζύλεο
ελόο αηόκνπ έρεη ζεηηθή ζρέζε κε ηνλ απηηζκό αιιά θαη κε ηελ θνηλσληθή
ζπκπεξηθνξά (Klinetal., 2007).

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 456

Σύνοτη
Δλ θαηαθιείδη, δηαπηζηώζεθε όηη νη αλεπάξθεηεο ηνπ αηόκνπ κε ΓΑΓΥΛ ζηηο
θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο εκθαλίζηεθαλ ζε κε νξγαλσκέλα πιαίζηα όπνπ έρεη
άκεζε αιιειεπίδξαζε κε ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ θαη δπζθνιεύεηαη λα θαηαλνήζεη ηνπο
άγξαθνπο θαλόλεο ηεο ιεθηηθήο θαη κε ιεθηηθήο επηθνηλσλίαο, λα ιύλεη ζπγθξνύζεηο,
λα πξνβιέπεη ζπκπεξηθνξέο θαη λα αληηιακβάλεηαη ηα θίλεηξα ησλ άιισλ. Ο πςειόο
δείθηεο λνεκνζύλεο πνπ δηαζέηεη ηνλ βνεζάεη λα αληαπεμέιζεη ζηηο απαηηήζεηο ηνπ
νξγαλσκέλνπ πεξηβάιινληνο, ζεσξείηαη παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη ζεηηθά ηελ
θνηλσληθή αλάπηπμε απηνύ ηνπ πιεζπζκνύ (Klinetal., 2002) αιιά δελ επαξθεί γηα
ηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσληθόηεηαο ηνπ ζε κε νξγαλσκέλα πιαίζηα θαη έρεη αλάγθε
από θαηάιιειεο παξεκβάζεηο.

Εςσαπιζηίερ: Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ Dr. Μαξία Κλίθνπ γηα ηελ πνιύηηκε
βνήζεηα θαη ηηο ζπκβνπιέο ηεο ζηε ζπγγξαθή απηνύ ηνπ άξζξνπ.

Βηβιηογραθία
Attwood T (2007) Α complete guide to Asperger’s syndrome. London: Jessica
Kingley Publishers.
Baron-Cohen S (1989) The autistic child’s theory of mind: a case of specific
developmental delay. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 30, 285-297.
Baron-Cohen S (2001) Theory of mind in normal development and autism,
Prisme, 34, 174-183.
Baron-Cohen S & Howlin P (1993) The theory of mind deficit in autism: Some
questions for teaching and diagnosis. In S. Baron-Cohen, H. Tager - Flusberg, &
D. J. Cohen (Eds.), Understanding other minds: Perspectives from autism New
York: Oxford University Press, 466-480.
Bauminger N & Kasari C (2000) Loneliness and friendship in high–functioning
children with autism. Child Development, 71,447-456.
Bell-Dolan D, Wessler J, & Audrey E (1994) Ethical administration of
sociometric measures: Procedures in use and suggestions in improvement.
Professional Psychology: Research and Practice, 25, 23-32.
Gillis JM & Butler R (2007) Social skills interventions for preschoolers with
ASD: A description of single subject design studies. Journal of Early Intensive
BehaviorIntervention, 4, 532-547.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 457

Frith U & Happe F (1994) Autism: beyond “theory of mind”. Cognition, 50,
115-132.
Happe′F (1998) ΑΥΤΙΣΜΟΣ Χπρνινγηθή ζεώξεζε. Αζήλα: Gutenberg.
Happe′ F & Frith U (2006) The weak coherence account: detail-focused
cognitive style in autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental
Disorders, 36, 5-25.
Ηνlroyd S & Baron-Cohen S (1993) Brief report: how far can people with
autism go in developing a theory of mind? Journal of Autism and Developmental
Disorders, 23, 379-385.
Joseph RM & Tanger-Flusberg H (2004)The relationship of theory of mind and
executive functions to symptom type and severity in children with autism.
Development and Psychopathology, 16, 137-155.
Furman W & Bierman KL (1984) Children’s conceptions of friendship: A
multi method study of developmental changes. Developmental Psychology, 20,
925-933.
Kanner L. (1943) Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child, 2,
217-250.
Klin A, Jones W, Schultz R, Volkmar F, & Cohen D (2002) Visual fixation
patterns during viewing of naturalistic social situations as predictors of social
competence in individuals with autism. Archives of General Psychiatry, 59, 809-
816.
Klin A, Saulnier CA, Sparrow SS, Cicchetti DV, Volkmar FR, Lord C (2007)
Social and communication abilities and disabilities in higher functioning
individuals with autism spectrum disorders: the Vineland and the ADOS. Journal
of Autism andDevelopmental Disorders, 37, 748-759.
Konstantareas MM (2006) Social skills training in high functioning autism and
Asperger syndrome. HellenicJournalofPsychology, 13, 39-56.
Μηζαειίδε Π (2003) Η ζεσξία ησλ παηδηώλ γηα ην λνπ. Αζήλα: Τππσζήησ-
Γηώξγνο Γξαγάλνο.
Μπίθνο Κ (2007) Γηαπνιηηηζκηθή αγσγή θαη θνηλσληθή αιιειεπίδξαζε ζην
ζρνιείν, Κνηλσληθέο ζρέζεηο καζεηώλ θαη πνιηηηζκηθέο ηδηαηηεξόηεηεο
repository.edulll.gr/edulll/retrieve/363/101.pdf

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

 458

Παξαζθεπόπνπινο Ι (1989) Δμειηθηηθή ςπρνινγία Χπρνινγηθή ζεώξεζε ηεο

πνξείαο ηεο δσήο από ηε ζύιιεςε σο ηελ ελειηθίσζε . ηόκνο 3, Ιδησηηθή έθδνζε,
Αζήλα.
Parker JG & Asher SR (1993) Friendship and friendship quality in middle
childhood: Link with peer group acceptance and feelings of loneliness and social
dissatisfaction. Developmental Psychology, 29, 611-621.
Sansosti FG, Powell-Smith KA, & Cowan (2010) High functioning
autism/Asperger syndrome in schools. New York-London: The Guilford Press.
Stone WL & La Greca AM (1990) The social status of children with learning
disabilities: A reexamination. Journal of Learning Disabilities, 23, 32-37.
Szatmari P, Tuff L, Finlayson MA & Bartolucci G (1990) Asperger’s
syndrome and autism: neurocognitive aspects. Journal of the American Academy
of Child and Adolescent Psychiatry, 29, 130-136.
Τζηπιεηάξεο Α (1992) Χπρνθνηλσληνινγία ηεο ζρνιηθήο ηάμεο. Αζήλα.
Wainscot JJ, Naylon P, Sutcliffe P, Tantam D & Williams J (2008)
Relationships with peers and use of school environment of mainstream secondary
school pupils with Asperger syndrome (High–Function Autism): A case control
study. International Journal of Psychology and Psychological Therapy, 8, 25-38.
Whitehouse JOA, Durkin K, Jaquet E, & Ziatas K (2008) Friendship,
loneliness and depression with Asperger’s syndrome. Journal of Adolescence,
32,309-322.
Wing L & Gould J (1979) Severe impairments of social interaction and
associated abnormalities in children: Epidemiology and classification.
JournalofAutismandDevelopmentalDisorders, 9, 14-15.

http://epublishing.ekt.gr | e-Publisher: EKT | Downloaded at 09/06/2019 11:38:42 |

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)