(mol)

Bu 3 temel büyüklükten yararlanılır:

1. Kütle
2. Uzunluk
3. Zaman
Bunlar bir standart olarak tanımlanmıştır.
Boyut, fiziksel niceliğin karakteristik bir özelliği gibi
düşünülebilir.
Kütlenin boyutu  büyük M,
Uzunluk boyutu  büyük L,
Zaman boyutu  büyük T harfi ile gösterilir.

2
Büyüklük Boyut Birim
Kütle Mass kg
Uzunluk Length metre
Zaman Time saniye
Alan L2 m2
Hacim L3 m3
Hız L/T m/s
İvme L/T2 m/s2

3
Bir denklemin doğru olabilmesi için boyut analizi
açısından tutarlı olması gerekir.
1) Bir eşitliğin her iki tarafının boyutları birbirine eşit
olmalıdır. Eğer a = b ise boyutları aynı olmalıdır.
2) Sadece aynı boyuta sahip nicelikler toplanıp
çıkarılabilir.
Örneğin; a = b + c ise
b’ nin boyutu ne ise c’ nin boyutu da aynı olmalıdır.
Ancak o zaman toplanabilir. Boyutlar eşit değilse
toplanamaz.
Bir denklem yazdığınız zaman, ilk yapmanız gereken şey mutlaka boyut
analizi yapıp denklemin boyut analizi açısından tutarlı olup olmadığından
emin olmak, sonra geri kalan işlemleri yapmak olmalıdır.

4
Bir hareketlinin hızının v=at ile verildiğini varsayın.
Bu denklemin boyut analizi açısından doğru olup
olmadığını araştırınız.
Her iki tarafı köşeli parantez içine alalım.
[v] = [a] [t]
L/T = L/T2 T
Çarpma, bölmede nasıl ise, boyutlar da aynı şekilde
işlem görürler. T’lerden biri sadeleşir.
L/T = L/T kalır. Boyutlar eşit!
Denklem, boyut analizi açısından doğrudur.

5
Bir hareketlinin kat ettiği mesafenin ivme ve
zamanla orantılı olduğu söyleniyorsa, boyut analizi
yaparak, bu mesafe için bir eşitlik türetiniz.

x  an tm
k, orantı katsayısı olsun.
x = k an tm
k, bir sayısal değerdir, boyutsuz bir niceliktir: 1, ½, 3/5, -1 gibi
herhangi bir sayı olabilir. Sayıların boyutları yoktur!

6
 [x] = [a]n [t]m
L = (L/T2)n Tm
L1 = Ln T-2n Tm
(Bütün sayıların sıfırıncı kuvveti 1’e eşittir)
T0 L1 = Ln T-2n+m
0 = -2n + m
1 = n ve m = 2 olur
x  a t2
Burada gerçek formül: x = 1/2 a t2
k katsayısını boyut analizi ile bulamıyoruz. Başka fiziksel
argümanlarla, deneysel ölçümlerle bulunması gerekiyor.

7
x = At3 + Bt denkleminin bir hareketlinin aldığı yolun
ifadesi olduğunu varsayınız. Burada x, uzunluk, t ise
zaman nicelikleridir. Boyut analizi yaparak A ve B’
nin boyutlarının ne olması gerektiğini bulunuz.

Cevap:
L=L+L

8
Newton’ un evrensel çekim yasasına göre,
aralarındaki uzaklık r olan, m1 ve m2 kütleli iki cismin
birbirlerine uyguladıkları kütle çekim kuvveti,
F = G (m1m2)/r2 ile verilir.
Burada G, evrensel çekim sabitidir. Boyut analizi
yaparak G’nin boyutunu ve birimini bulunuz.

Cevap:
[G] = L3/T2M birimi: m3/kg s2