Professional Documents
Culture Documents
Fall 10-2018
Recommended Citation
Fejza, Raif, "MENAXHIMI DHE ORGANIZIMI I PUNISHTES" (2018). Theses and Dissertations. 482.
https://knowledgecenter.ubt-uni.net/etd/482
This Thesis is brought to you for free and open access by the Student Work at UBT Knowledge Center. It has been
accepted for inclusion in Theses and Dissertations by an authorized administrator of UBT Knowledge Center. For
more information, please contact knowledge.center@ubt-uni.net.
Kolegji UBT
Fakulteti për Inxhinieri Ndërtimore (Ndërtimtari dhe Infrastrukturë)
Tetor / 2018
Prishtinë
I
Kolegji UBT
Fakulteti për Inxhinieri Ndërtimore (Ndërtimtari dhe Infrastrukturë)
Punim Diplome
Viti akademik 2017-2018
Raif Fejza
Tetor/ 2018
II
ABSTRAKTI
Qëllimi i këtij punimi është rritja e cilësisë dhe efektivitetit të proceseve të menaxhimit,
monitorimit dhe kontrollit të projekteve inxhinierike, duke paraqitur një model të avancuar për
llogaritjen e performancës së tyre. Integrimi dhe ndërthurja e koncepteve matematikore,
ekonomike dhe inxhinierike, për vlerësimin e avancimit fizik të projektit, lëvizjes së flukseve
monetare, shpërndarjes të burimeve të nevojshme dhe llogaritjes të afateve kohore, mund të
konsiderohet si niveli më i lartë i menaxhimit dhe kontrollit të projekteve inxhinierike.
ABSTRACT
The purpose of this paper is to increase the quality and effectiveness of the management,
monitoring and control of engineering projects, by presenting an advanced model for
calculating their performance. Integrating and combining mathematical, economic and
engineering concepts, assessing the physical advancement of the project, moving the cash
flows, allocating the necessary resources, and calculating timeframes, can be considered as the
highest level of management and control of engineering projects .
From the study of construction management in Kosovo, we can conclude that this activity
needs to be developed much further in the future. In practice, the knowledge of this theory is
applied in an unmanaged and intuitive way. So, first, the awareness that things are done are
part of the organization of work. There is also a lack of connectivity within management
processes.
It should be understood that in every construction company, primary is security and quality at
work, to come to its success. The success of a project is achieved if the project is completed
without any accident, the duration of the works is carried out according to the dynamic plan
that is foreseen and in the end brings a desirable quality to the construction market.
3
MIRNJOHJE/FALENDERIME
Kam fatin dhe knaqësinë të shpreh mirënjohje ndaj profesorve të Fakultetit të Ndërtimtarisë
dhe gjithë stafit të UBT-së për mbështetjen dhe punën e palodhshme dhe gjithë përgjegjësinë
që kanë treguar ndaj meje dhe gjithë studentve të tjerë.
Para së gjithash, unë do të doja të shpreh mirënjohjen time të thellë dhe të sinqertë për mentorin
Prof. Dr.Sc. Muhamet Ahmeti për mbikqyrjen e tij të shkëlqyer, kohën, durimin, mirëkuptimin
dhe ndihmën e pakursyer.
Një falenderim i veqantë i takon gjithë kolegve për bashkëpunimin dhe mbështetjen për gjatë
gjithë këtyre viteve të studimit.
Familjës time i jam mirënjohës për shumë gjëra, për kurajon dhe mbështetjen që më kanë ofruar
në rrugën e gjatë të arsimimit. Ky rrugëtim nuk do te ishte i mundur pa keshillat, përkrahjen
dhe mbështetjen e tyre të pa kufizuar.
Ju faleminderit të gjithëve!
Raif Fejza
4
PËRMBAJTJA
ABSTRAKTI ....................................................................................................... 3
MIRNJOHJE/FALENDERIME ....................................................................... 4
PERMBAJTJA .................................................................................................... 5
LISTA E FIGURAVE......................................................................................... 7
PARATHËNIE .................................................................................................... 9
I. HYRJE ......................................................................................................................... 10
II. SHKENCA E ORGANIZIMIT TË PUNËS GJATË HISTORISË ...................... 11
III. ORGANIZIMI DHE MENAXHIMI I VENDPUNISHTËS ................................ 13
1. DISA NGA PARIMET THEMELORE TË MENAXHIMIT ................................ 13
1.1. KUPTIMI I MENAXHIMIT .............................................................................................. 13
1.2. FUNKSIONET THEMELORE TË MENAXHIMIT .......................................................... 13
1.3. SHKATHTËSITË E NEVOJSHME PËR MENAXHIM .................................................... 15
2. ORGANIZIMI I NDËRTIMIT ............................................................................... 16
2.1. RESURSET ORGANIZATIVE .......................................................................................... 17
3. PROCESET E NDËRTIMIT .................................................................................. 18
3.1. SKEMAT E ORGANIZIMIT TË PROJEKTEVE .............................................................. 18
3.2. CIKLI I PROJEKTIT .......................................................................................................... 20
4. PJESMARRËSIT NË NDËRTIM TË OJEKTVE .................................................. 24
4.1. INVESITORI ....................................................................................................................... 24
4.2. PROJEKTUESI ................................................................................................................... 25
4.3. REVIDENTI ........................................................................................................................ 26
4.4. KONTRAKTORI ................................................................................................................ 26
4.5. MBIKQYRËSI I NDËRTIMIT ........................................................................................... 27
5. NDËRTIMI DHE EKSPLOATIMI I OBJEKTEVE .............................................. 29
5.1. KOSTOJA E PUNËVE NDËRTIMORE ............................................................................ 29
5.1.1. Paramasa e punëve ndërtimore ................................................................................... 29
5.2. DOKUMENTACIONI PROJEKTUES ............................................................................... 30
5.3. MANGËSIT GJATË NDËRTIMIT TË PROJEKTIT ......................................................... 31
6. KLASIFIKIMI I KOSTOVE TË PROJEKTIT INXHINIERIK ............................ 31
6.1. QASJET NË LLOGARITJEN E KOSTOS TË NJË PROJEKTI INXHINIERIK .............. 32
7. PLANIFIKIMI DHE MENAXHIMI I AFATEVE KOHORE ............................... 34
7.1. DIAGRAMA GANTT ........................................................................................................ .35
7.2. METODA E RRUGËVE KRITIKE .................................................................................... 36
8. SIGURIA DHE SHËNDETI GJATË PUNËS ................................................................... 38
5
8.1. NEVOJA NË SJELLJEN E MASAVE PËR SIGURI DHE SHËNDET GJATË PUNËS .. 38
8.2. MASAT PËR SIGURI DHE SHËNDET GJATË KRYERJES SË PUNËVE NË
VENDNDËRTIM .................................................................................................................................. 40
8.2.1. Masat për vendndërtim ................................................................................................ 40
8.2.2. Masat për mbrojtje personale ....................................................................................... 42
8.2.3. Masat për mjedisin ....................................................................................................... 44
9. PREZANTIMI I VIZITAVE NË PUNISHTË ................................................................... 46
9.1. LOKACIONI I NDËRTESES NË ORTOFOTO ........................................................... 46
9.2. RRETH OBJEKTIT ...................................................................................................... 46
9.3. DISA PAMJE GJATË VIZITAVE NË PUNISHTE DHE KRAHASIME. .................. 47
9.3.1. Sinjalizimet ........................................................................................................... 47
9.3.2. Sigurimi i lehtësive për puntorë ............................................................................ 48
9.3.3. Siguriae punëtorëve gjatë punës ........................................................................... 51
9.3.4. Kallëpimi .............................................................................................................. 53
9.3.5. Armimi.................................................................................................................. 54
9.3.6. Betonimi ............................................................................................................... 55
9.3.7. Muratimi ............................................................................................................... 56
9.4. SKEMA E ORGANIZIMIT TË PUNISHTËS .............................................................. 57
9.5. PARAMASA DHE PARALLOGARIA E PUNËVE NDËRTIMRE ............................ 58
9.6. CAKTIMI I KOHËZGJATJEVE TË AKTIVITETEVE. .............................................. 63
9.7. PLANI DINAMIK KOHOR I EKZEKUTIMIT TË PUNËVE - GANTOGRAMI ...... 69
9.8. PLANI DINAMIK I FUQISË PUNTORE - HISTOGRAMI ........................................ 70
9.9. PLANI DINAMIK I MAKINERISË. ............................................................................ 71
IV. METODOLOGJIA................................................................................................... 74
V. REZULTATET .......................................................................................................... 75
VI. KONKLUZION ........................................................................................................ 76
VII. REFERENCAT ....................................................................................................... 77
6
LISTA E FIGURAVE
Figura 1. Skema kibernetike e sistemit .................................................................................... 13
Figura 2. Organizata si sistem ( Draft, 1988 ).......................................................................... 14
Figura 3. Shkathtësitë e nevojshme për menaxhues sipas niveleve hierarkike........................ 15
Figura 4. Llojet e aftësive menaxheriale sipas nivelit hierarkik .............................................. 16
Figura 5. Nivelet e realizimit të projekteve në ndërtim. .......................................................... 17
Figura 6. Pjesmarrësit në procesin e realizimit të ndërtimit .................................................... 18
Figura 7. Struktura e organizimit të projektit sipas standardit ndërkombëtar.......................... 19
Figura 8. Struktura e organizimit të projektit sipas standardit anglo-sakson ........................... 19
Figura 9. Strukturë organizimi sipas llojit matricë .................................................................. 20
Figura 10. Strukturë organizimi sipas projekteve .................................................................... 20
Figura 11. Cikli i projektit ....................................................................................................... 21
Figura 12. Pjesëmarrësit në ndërtim ........................................................................................ 24
Figura 13. Invesitori i siguron mjetet financiare për ndërtim .................................................. 25
Figura 14. Projektuesi .............................................................................................................. 25
Figura 15. Revidenti................................................................................................................. 26
Figura 16. Kontraktorët e punëve ............................................................................................ 27
Figura 17. Inxhinieri mbikqyrës .............................................................................................. 28
Figura 18. Kurba e maturimit të kostos ................................................................................... 32
Figura 19. Kurba logaritmike Kosto / Njësi - Kapacitet .......................................................... 33
Figura 20. Regresioni linear, marrdhënia Kosto / Njësi - Kapacitet ........................................ 33
Figura 21. Diagrama Gantt ...................................................................................................... 35
Figura 22. Sekuencat e aktiviteteve sipas Metodes së Rrugëve Kritike. ................................. 36
Figura 23. Afatet dhe rezervat kohore të projektit ................................................................... 38
Figura 24. Fatkeqësi nga moskujdesi ....................................................................................... 39
Figura 25. Kryerja e punëve pa mjete mbrojtëse ..................................................................... 39
Figura 26. Makina e zgjedhur jopërkatëse ............................................................................... 39
Figura 27a. Masat për vendndërtim - nënrrethoja .................................................................... 41
Figura 27b. Nënrrethoja dhe shkallët për zbritje të sigurt deri te vendi i punës ...................... 41
Figura 28. Aplikimi i rrethojës mbrojtëse ................................................................................ 41
Figura 29. Shenjat e sigurimit .................................................................................................. 42
Figura 30. Mjete dhe paisje për mbrojtje të kokës ................................................................... 43
Figura 31. Mjete dhe paisje për mbrojtje të trupit ................................................................... 43
7
Figura 32. Mjete dhe paisje për mbrojtje të ekstremiteteve ( dorëzat dhe këpucët mbrojtëse )
.................................................................................................................................................. 43
Figura 33. Litari i qeliket për sigurim me amortizer për kopsitje automatike ......................... 44
Figura 34. Kollani mbrojtës dhe përdorimi i tij gjatë punës .................................................... 44
Figura 35. Mjete dhe paisje për mbrojtje gjatë punës në ujë ................................................... 44
Figura 36. Zbatimi i mbrojtjes - mbulesat për mbrojtje të ndërruesve .................................... 45
Figura 37. Ortofoto - Lokacioni ............................................................................................... 46
Figura 38. Tabelat e sigurisë dhe njoftimit .............................................................................. 47
Figura 39. Rrethoja rreth objektit............................................................................................. 47
Figura 40. Tabela për siguri dhe njoftim ................................................................................. 48
Figura 41. Tabela për siguri dhe njoftim ................................................................................. 48
Figura 42. Tabela për siguri dhe njoftim ................................................................................. 48
Figura 43. Tabela për siguri dhe njoftim ................................................................................. 48
Figura 44. Shpërndarja e pahive në vendin e punës................................................................. 49
Figura 45. Shpërndarja e pahive në vendin e punës................................................................. 49
Figura 46. Shpërndarja e pahive në vendin e punës................................................................. 49
Figura 47. Shpërndarja e pahive në vendin e punës................................................................. 49
Figura 48. Pastrimi i vendit të punës ....................................................................................... 50
Figura 49. Pastrimi i vendit të punës ....................................................................................... 50
Figura 50. Pastërtia e vendit të punës ...................................................................................... 50
Figura 51. Mbulimi i kanalëve të ventilimit dhe kanalizimit................................................... 51
Figura 52. Lënia hapur e kanaleve ........................................................................................... 51
Figura 53. Rrezik nga lartësia .................................................................................................. 51
Figura 54. Rrezik nga lartësia .................................................................................................. 51
Figura 55. Përdorimi i rripave të sigurisë ................................................................................ 52
Figura 56. Përdorimi i rripave të sigurisë ................................................................................ 52
Figura 57. Kallëpimi i shtyllave............................................................................................... 53
Figura 58. Kallëpimi dhe armimi i shtyllave ........................................................................... 53
Figura 59. Armimi i pllakës së meskatit .................................................................................. 54
Figura 60. Armimi i shtyllave .................................................................................................. 54
Figura 61. Betonimi i pllakës së meskatit ................................................................................ 55
Figura 62. Betonimi i pllakës së meskatit me makinën përkatëse ........................................... 55
Figura 63. Muratimi i mureve ndarëse ..................................................................................... 56
Figura 64. Muratimi i murit ndarës .......................................................................................... 56
8
PARATHËNIE
Kalimi nga një ekonomi e centralizuar, në një ekonomi të liberalizuar solli ndryshime të mëdha
në ekonominë shqiptare, ku dinamika dhe evoluimi i saj, ndryshoi rrënjësisht Brenda pak
vitesh. Ky proces u pasqyrua edhe në fushën e veprimtarisë të ndërtimit dhe realizimit të
projekteve inxhinierike.
Në një vend në zhvillim, ku kërkesat për shkëmbime tregtare dhe transport mallrash rriten
vazhdimisht, lindi nevoja e zhvillimit të projekteve inxhinierike të dimensioneve të mëdha si:
projekte të infrastrukturës rrugore, aero-portuale dhe projekteve të ndërtimit të objekteve
civile-industriale.
Para vitit 1999, veprimtaria në fushën e ndërtimit ishte ekskluzivitet i enteve shtetërore, ku i
gjithë cikli i menaxhimit, monitorimit dhe kontrollit, në punimet e infrastrukturës dhe objekte
civile-industriale kryhej prej tyre. Në këtë realitet, niveli i menaxhimit të këtyre veprave ishte
diskret, për shkak të burimeve të kufizuara në dispozicion.
Modeli i aplikuar deri tani, për menaxhimin, monitorimin dhe kontrollin e projekteve
inxhinierike, ka qenë në një nivel modest, duke parë cilësinë e produkteve në raport me vlerat
e shpenzuara për realizimin e tyre.
9
I. HYRJE
Koha e gjatë e humbur dhe tejkalimi i kostos mund të ketë ndikim negativ në projekte të
mëdha, ku numri i fuqisë punëtore, nënkontraktorëve dhe paisjeve të përfshira janë të mëdha,
nëse nuk ka qasje efektive dhe sistematike për organizimin e punës. Gjithashtu skema e
organizimit të punishtes luan një rol shumë të rëndësishëm në kuadër të projektit të organizimit
të ndërtimit. Një planifikim i detajuar i punishtes dhe paraqitjes së lokacionit të objekteve të
përkohshme, mundëson përmisim duke e zvogëluar kohën e udhëtimit dhe kohën e pritjes dhe
kështu e bëjnë rritjen e motivimit të puntorëve duke paraqitur një ambient më të mirë dhe më
të sigurtë në punë. Për shkak të kësaj rëndësie, ky studim fokusohet në problemet e organizimit
të punishtes.
10
II. SHKENCA E ORGANIZIMIT TË PUNËS GJATË
HISTORISË
Organizimi i punës si shkencë paraqitet në fund të shekullit XIX dhe në fillim të shekullit të
XX. Mirëpo disa principe të kësaj shkence janë përdorur qysh në kohërat e lashta. Pothuajse
secili shtet i njohur ka kontribuar në një formë në pasurimin e diturisë mbi organizimin. Kështu,
mbreti Babilonas, Hamurabi (1728-1686p.e.s), në veprën "Ligji i Hamurabit", përdori
planifikimin e detyrave të punës dhe kontrollin e cilësisë. Te grekët e vjetër, Ksenofonti
përmend udhëheqjen si dukuri univerzale, specializimin në udhëheqje, zgjedhjen e kuadrove,
delegimin e pushtetit dhe studimin e lëvizjeve. Te populli çifut, Jitro sygjeron Moisiun të
zgjedhë udhëheqësit të cilët do të qëndronin në ballë të grupeve prej 10, 50, 100 dhe 1000
vetave. Në Japoni është i njohur parimi i lojalitetit të samurajit ndaj eprorit. Nga historia jonë
mund të mësojmë prej luftarëve të organizuara nga Skendërbeu ose nga organizimi i fiseve
sipas Kanunit të Lekë Dukagjinit.
Shkenca e organizimit të punës fillon me punimet e para sistematike dhe hulumtuese të disa
autorëve në lëmin e drejtimit të prodhimtarisë industriale. Këto punime fillestare kanë pasur
bazë empirike, pra kanë qenë të fituara prej përvojës, e jo prej analizave teorike. Më vonë, në
shekullin e XX, shkenca e organizimit fiton edhe bazën e saj teorike, por e cila shumë vështirë
mund të përmblidhet në një tërësi të pavarur prej shkencave tjera dhe prej mjeshtrisë së
udhëheqjës si aftësi e njëriut. Prej fillimit të paraqitjes së organizimit të punës si shkencë e deri
më sot kanë ndodhur shumë ndryshime në teorinë e organizimit.
Në fillet e studimit të organizimit paraqitet një rrymë e cila më tepër i jep rëndësi organizimit
formal, e më pak marrëdhënieve ndërnjerëzore në organiziatë. Kjo është e ashtuquajtur
Prespektiva klasike e menaxhimit. Më vonë zhvillohet një rrymë e re, që hulumton
Marrëdhëniet ndërnjerëzore dhe kushtet në të cilat punon punëtori. Rrymat e reja
bashkëkohore i jepin rëndësi të dy këtyre pikëpamjeve dhe tentojnë kah integrimi dhe zgjidhja
sistemore e problemit, duke përfëshirë të gjitha rrethanat ekzistuese.
Gjatë shekullit të kaluar menaxhimika pasur një përaparim shumë të madh, sidomos në shtetet
e zhvilluara. Tek ne kjo nuk ka ndodhur. Fatkeqësisht, edhe ne sot e kësaj dite, ende nuk jemi
të vetëdijshëm për nevojën e menaxhimit si shkencë dhe si vlerë e një shoqërie.
Janë të shumta metodologjitë e reja dhe teknikat e menaxhimit të cilat përdorën nëpër
organizata. Shumë prej tyre paraqiten për një kohë dhe më vonë dështojnë si koncepte. Këto i
quajmë moda e menaxhimit. Në organizatat moderne, strukturat e vrazhda hierarkike, ku
menaxherët konsultohen shumë pak me të nënrenditurit, kanë më pak prespektivë ndaj
strukturave demokratike, ku kemi participimin e të punësuarve. Arsyeja qëndoron, së pari, në
faktin se funksionimi i ndërmarrjeve bëhet dita ditës më dinamik shkaku i ndryshimeve të
shpeshta në treg. Cikli jetësor i produktit është duke u shkurtur, gjë që i shtynë ndërmarrjet të
zbulojnë pandërprerë lloje të reja të produktesh. Së dyti, sot të punësuarit janë më të ditur dhe
participimi i tyre në marrjen e vendimeve është i pashmangshëm.
Disa konstatime në lidhje me organizatat moderne:
1. Rritje e automatizimit të proceseve të vendim-marrjës dhe funksionimit të menaxhimit në
pëgjithësi, duke e zëvendësuar kështu njëriun,
11
2. Roli kyç i diturisë si kapitali organizatës, ku ata që kanë dituri do t'u adaptohen shpejt
ndryshimeve dhe kështu janë konkurrent në treg.
3. Punonjës më adaptibil ndaj kërkesave që do të shkëmbejnë diturinë e vet me të tjerët. Kjo
do të nxisë rëndësinë e socializimit brenda organizatës.
4. Strukturat organizative do të shkojnë në drejtim të raporteve duale: nga një anë lidhshmëri
strukturore, nga ana tjetër paavarësi mes departamenteve. Këto struktura do të jenë më
fleksibile ashtu që të lejojnë ndryshimin e shpejtë të organizimit të brendshëm për t'iu
përshtatur ndryshimeve.
5. Duhet përmrësuar edhe më shumë qasjen sistemore të shqyrtimit të problemeve pasi rritja e
aktivitetit nënkupton rritje të kompleksitetit.
12
III. ORGANIZMI DHE MENAXHIMI I VENDPUNISHTËS
Definicioni i menaxhimit nuk është i unifikuar. Sipas Richard L. Daft, menaxhimi është arritje
e qëllimeve organizative në mënyrë të efektshme dhe efikase nëpërmes planifikimit,
organizimit, udhëheqjes dhe kontrollit të resurseve organizative. Ky definicion është më i gjatë
me disa elemente themelore që e përbëjnë menaxhimin. Një definicion tjerër e përshkruan
menaxhimin si proces të konvertimit të informatave në aksion ( Forrester, 1961). Druckeri, një
nga teoricienët e njohur të menaxhimit, thotë se menaxhimi është funksion që përfshin kryerjen
e punëve përmes njerzëve të tjerë.
Menaxhimi është aktivitet shoqëror brenda organizatës, me anën e të cilit realizohet tërësia e
proceseve vendim-marrëse, të dedikuara për arritjen e qëllimeve. Menaxhimi nuk paraqet vetë
punën, por angazhimet tjera me karakter rregullues, të cilat mundësojnë që puna të kryhet në
kohë dhe me resurse të caktuara. Kjo do të thotë se menaxhimi është mekanizmi udhëheqës me
të cilin drejtohen punët.
13
Figura 2. Organizata si sistem ( Daft, 1988)2
14
mbyllet cikli dhe fillohet prej fillimit, duke i korrigjuar planet, me qëllim që ato, t'u përshtaten
qëllimeve dhe strategjive të organizatës dhe projektit.
Aftësitë teknike - Janë aftësi që i duhen menaxherit për të kryer detyrat të specializuara brenda
organizatës së tij. Kështu një menaxher prodhimi duhet të dijë mirë proceset e punës që
realizohen në njësitë e tij dhe të jetë në gjendje t'i kryej edhe vetë ato.
Aftësitë ndërpersonale ( ose humane ) - Janë aftësi që duhen menaxherit për të bërë një punë
me të vërtet efektive me njerëzit. Zotërimi i këtyre aftësive presupozon që menaxheri të njohë,
të dijë t'i motivoj e të udhëheqë njerëzit, të komunikojë me efektivitet me ata dhe të zgjedhë në
mënyrë racionale konfliktet.
Aftësitë konceptuale - Janë ato aftësi që i duhen menaxherit për ta parë organizatën si një të
tërë, që të jetë në gjendje të kuptojë marrëdhëniet midis forcave të ndryshme e të njohë mënyren
e ndërveprimit të faktorëve që ndikojnë mbi organizatën. Aftësitë konspetuale janë aftësi
intelektuale të menaxherit për të koordinuar dhe integruar të gjitha aktivitetet e organizatës,
sidomos në vendimet afatgjata e që kanë influencë mbi të gjithë organizatën.
Në figurën 4 paraqiten sistematikisht aftësitë menaxheriale sipas nivelit të drejtimit.
15
Figura 4. Llojet e aftësive menaxheriale sipas nivelit hierarkik 4
2. ORGANIZIMI I NDËRTIMIT
Ndërtimtaria është " Teknika dhe mjeshtria për ngritjen e ndërtesave". Punën e saj ndërtimtaria
e realizon në punishte- kantier, zakonisht vend i hapur, i cili paraqet njësinë prodhuese të
ndërtimit. Procesi i realizimit të ndërtimit pvrcillet nga një aktivitet më i gjerë sesa është
ndërtimi në kantier, e ky është menaxhimi i projektit të ndërtimit. Projektet i realizon
ndërrmarrja, e cila, për t'i kryer projektet në mënyrë të duhur, shfrytëzon praktikat, procedurat,
politikat dhe kulturën e organizimit të saj. Në figurën 5 është treguar një model i lidhshmërive
mes këtyre niveleve në proceset e ndërtimit.
16
Figura 5. Nivelet e realizimit të proceseve në ndërtim5
17
3. PROCESET E NDËRTIMIT
Proceset e ndërtimit mund t'i shikojmë nga disa këndëveshtrime. Për ne ëhtë më i rëndësishëm
procesi i realizimit të projektit të ndërtimit. Ky proces fillon nga ideja për ta ndërtuar objektin,
vazhdon me përgatitjet e duhura të investitorit, përgatitjet e dokumentacionit teknik, ofertimin
dhe kontraktimin, duke përfunduar me ndërtimin e obektit në punishte që përcillet me
mbikëqyrje adekuate. Në këtë proces marrim pjesë shumë subjekte juridike - kompani dhe
individë, prej të cilëve më kryesorët janë treguar në figurën e mëposhtme.
Kryesi I Punetoret
puneve
Mjetet
Investitori
Konsultingu Koperuesi
6
Burimi: Hulimtimi
18
ndërtimin e strukturës së organizimit të projektit dhe përcaktimin e përgjegjësive për të gjithë
aktorët në realizimin e tij . Më poshtë janë paraqitur dy shembuj strukturash organizimi projekti
sipas:
- Standardit ndërkombëtar, ku në krye të hierarkisë qëndron “Financuesi i Projektit” dhe
drejtuesi i tij, prej të cilëve varet “Menaxheri i Projektit-Project Manager”, i cili ka kompetenca
të plota mbi të gjithë veprimtarinë dhe proceset që do të zhvillohen për realizimin e projektit
inxhinierik :
- Standardit anglo-sakson, ndryshimi midis kësaj strukture dhe strukturës së organizimit sipas
standardit ndërkombëtar është prezenca e audituesit, për të audituar periodikisht të gjithë
veprimtarinë e realizimit të projektit. Audituesi është i detyruar të paraqesë raportet e tij vetëm
pranë Financuesit ose Autoriteti Kontraktor në rastin e Enteve publike.
Autoriteti dhe përgjegjësia e “Menaxherit të Projektit” varet nga lloji i strukturës organizative
të Autoritetit/Kompanisë që do të implementojë projektin, ku mund të evidentohen 3 lloje
organizimesh.
- Organizim funksional, ku struktura e autoritetit zbatues ndërtohet sipas veprimtarisë që do
të kryejë, të cilat mund të jenë: teknike, juridike, financiare etje.
- Organizim sipas llojit matricë, ku struktura e autoritetit zbatues është një strukturë hibride,
në të cilën ekziston një Menaxher i Përgjithshëm dhe një Menaxher Projekti ku mungesa e
komunikimit dhe ndarja e përgjegjësive shpesh herë mund të mbivendosi veprimtarinë e tyre.
7
Burimi: Hulumtimi
8
Burimi: Hulumtimi
19
Figura 9. Strukturë organizimi sipas llojit matricë 9
- Organizim sipas projekteve, përbën llojin e autoritetit zbatues i cili funksionon në bazë
projektesh me një kohëzgjatje relativisht të gjatë. Kjo lloj strukture është tipike për
autoritetet/kompanitë të cilat punojnë ekskluzivisht me projekte infrastrukture. Në këtë lloj
organizimi projekti organizohet në mënyrë të detajuar, duke filluar nga faza vlerësuese ose
kërkimore dhe deri tek vendosja në funksion e veprës inxhinierike.
10
9
Burimi: Hulumtimi
10
Burimi: Hulumtimi
20
është e përcaktuar nga lloji i qasjes menaxheriale të organizatës”.
Duke u bazuar në këtë përkufizim një projekt mund të kalojë në 3 faza bazë + fazën e auditimit,
të cilat mund të ndahen në disa nën faza dhe procese, të paraqitura në figurën 11. Ndarja në
faza, nën faza dhe procese përbën strukturën bazë të menaxhimit të projektit inxhinierik. Ndarja
në disa faza e ciklit të projekti bën të mundur ngritjen në një nivel mëtë lartë monitorimi dhe
kontrolli të proceseve të tij.
Metoda e ndërtimit me faza e ka fillesën e saj në SHBA në fundin e viteve gjashtëdhjetë si një
strategji e re për menaxhimin e projekteve. Kompleksiteti gjithmonë e në rritje i projekteve
civile dhe industriale, çuan në ndërgjegjësimin e financuesve dhe projektuesëve se një pjesë e
madhe e ndërtimit mund të fillonte përpara se të gjitha projektet dhe veçoritë e tyre të
përfundonin. Prandaj ata u orientuan, në planifikimin e projektimit dhe ndërtimit si dy
veprimtari që ecin paralelisht midis tyre.
Ndërtimi me faza mundëson kursime të mëdha në kohë dhe përfitime ekonomike të
rëndësishme, me kushtin që procesi i ndërtimit të projektit të ketë këto veçori:
- Organizimin eficent të kompanisë-organizatës.
- Përvojën në projektim dhe në zbatim.
- Koordinimin efikas të proceseve inxhinierike, furnizimit të materialeve, ndërtimit dhe
kolaudimit.
- Kontrollin ekonomik dhe të përputhshmërisë me rregullat.
- Planifikimin dhe programimin të detajuar të çdo procesi.
11
Burimi: Hulumtimi
21
Gjithashtu në këtë fazë merren vendimet e para të rëndësishme duke përcaktuar projektuesit,
menaxherët e projektit dhe aktorët e tjerë që do të përfshihen. Faza e përgatitjes përbën edhe
krijimin e kornizës (frameëork) të projektit, në të cilën janë të përfshirë të gjitha aktivitetet e
menaxhimit të avancuar të projektit, rregullat dhe roli i secilit aktor. Kjo kornizë duhet të
vlerësohet dhe pranohet nga të gjithë aktorët e përshirë në projekt në mënyrë që secili të këtë
të qartë kufirin dhe përgjegjësitë e tij. Aktorët e përshirë në projekt mund të përfaqësojnë një
nga burimet kryesore të riskut. Menaxhimi i aktorëve të ndryshëm në projekt, përfaqëson një
komponent thelbësor në administrimin e risqeve të projektit. Aktorët e projektit (stakeholder)
mund të përkufizohen si: individë apo grupe që kanë një interes ose një rol funksional në projekt
dhe që mund të ndikojnë në suksesin e projektit ose të influencojnë në të.
Në këtë fazë krijohet dhe dokumenti i parë i projektit i quajtur “Karta e Projektit” (Charter), i
cili hedh bazat për krijimin e një linje të përbashkët (objektiva, afate kohore dhe produkte
përfundimtare) ku do të mbështeten edhe fazat në vijim. Për një projekt inxhinierik kjo makro
fazë ndahet në këto faza me dimensione më të vogla:
2. Projekt ideja - Përbën gurin e parë kilometrik (milestone) nga i cili është pikënisja e gjithë
projektit, ku zhvillohen këto procese :
- Krijimi i projekteve teknike të cilët përmbajnë llogaritje të përgjithshme dhe jo shumë të
detajuara, nga të cilat prodhohet një preventiv paraprak.
- Përgatitja paraprake a buxhetit, llogaritja paraprake e kostove ku hartohet një buxhet fillestar
i detajuar (duke identifikuar kategoritë e ndryshme të kostove) de më pas duke u zhvilluar dhe
përditësuar, të bëhet buxheti referues i projektit.
3. Projekti i detajuar- Përbëhet nga të gjitha projektet teknike të cilët paraqesin në mënyrë të
detajuar aktivitetet e ndërtimit, duke u bazuar në kërkesat e financuesit. Gjatë kësaj faze
zhvillohet edhe kontrolli i projektit dhe detajeve, ku evidentohen mospërputhjet ndërmjet asaj
që është programuar dhe asaj që efektivisht duhet të realizohet, duke përcaktuar aktivitetet e
vonuara dhe duke rekomanduar korrigjimet e nevojshme.
4. Procesi i planifikimit- Procesi më delikat i një projekti, gjatë të cilit përcaktohen: data e
fillimit dhe përfundimit, vlerat monetare të nevojshme për realizimin e projektit (preventivi),
rendi (sekuenca) e veprimtarive, vlerësimi i risqeve të mundshme dhe përgjigja ndaj tyre,
fondet rezervë, plani i komunikimit midis aktorëve të përfshirë etje. Faza e planifikimit mund
të zgjasë nga 10 % - 40 % të ciklit të projektit. Gjatë fazës së planifikimit krijohen dhe strukturat
e dekompozimit të projektit (Ëork Breakdoën Structure) të cilat paraqesin në nivel më të
detajuar proceset e projektit. Duke u bazuar në një studim të kryer në disa kompani është
llogaritur që për çdo 1 orë më shumë të harxhuar në fazën e planifikimit kursehen rreth 60 orë
në fazën e zbatimit .
5. Rishikimi i projektit- Vlerësohet nëqoftëse është i nevojshëm, duke u bazuar nga verifikimet
në terren dhe kufijtë monetar dhe kohor të evidentuar gjatë fazës së planifikimit.
22
- FAZA E ZBATIMIT- është faza më e gjatë e projektit, gjatë cilës arrihet dhe niveli më i lartë i
përdorimit të burimeve në dispozicion, siç shihet edhe nga skema e ciklit të projektit. Gjatë kësaj
Menaxheri i Projektit duhet të menaxhojë pjesën teknike të projektit, pjesën ekonomike, risqet që
shfaqen dhe përgjigjen ndaj tyre dhe performancën e aktorëve të përshirë në projekt. Ne fazën e
ndërtimit projekti teknik realizohet materialisht. Në këtë fazë kryhen këto procese:
1. Planifikimi dhe programimi i një plani të detajuar ndërtimi mbi bazën se çfarë është
përcaktuar në planin e përgjithshëm të projektit. Menaxheri i projektit harton një program
ndërtimi i cili përcakton datën e fillimit dhe përfundimit të aktiviteteve te përfshira, dhe
dokumenton për financuesin ecurinë e ndërtimit, duke dhënë një analize mbi cilësinë, koston
dhe kohet e realizimi;
3. Vlerësimi i punimeve shtesë, parashikon kryerjen e tyre kur ato janë të nevojshme dhe një
sistem për vlerësimin dhe administrimin e tyre. Është i rëndësishëm fakti i verifikimit në terren
duke u mbështetur tek projekti i bazë dhe projekti i rishikuar, i të gjithë punimeve që mund të
shtohen, por edhe punimeve që mund të hiqen. Ndërtimi i tabelave të punimeve që shtohen dhe
punimeve që hiqen dhe ekuivalentimi i tyre në kosto është një proces i cili duhet të kryhet në
mënyrë të detajuar nga menaxheri i projektit.
- FAZA E PËRFUNDIMIT - është faza finale e ciklit të një projekti, e cila fillon me kontrollin
dhe verifikimin përfundimtar të proceseve ndërtimore të cilat kanë përfunduar dhe mbaron me
nën fazën e kolaudimit, gjatë së cilës verifikohet se çdo pjesë e veprave inxhinierike është kryer
sipas projektit përfundimtar, specifikimeve teknike, sasive të përcaktuara dhe cilësisë së
kërkuar. Mbas kalimit me sukses të procesit të kolaudimit vepra vendoset përfundimisht në
funksion. Gjatë fazës së përfundimit ndodh dhe dorëzimi i dokumentacionit përfundimtar për
gjithçka është realizuar, i cili certifikon dhe lëvizjen më të madhe të flukseve monetare për
punët e kryera.
- AUDITIMI - është një proces që është aplikuar kryesisht vitet e fundit në ciklin e projektit,
por jo i lidhur drejtpërdrejt me fazat dhe proceset e tij. Auditimi i projekteve inxhinierike
përgjithësisht kryhet mbas faktit (post-factum), që do të thotë mbasi vepra është kolauduar.
Gjatë fazës së auditimit analizohen, duke u bazuar në standardet ndërkombëtare të auditimit
[52], ligjet dhe normativat në fuqi, i gjithë dokumentacioni teknik, financiar dhe ligjor i
projektit. Procesi i auditimit është hallka e fundit e zinxhirit të realizimit të projektit ku
certifikohen ose jo, të gjitha lëvizjet e flukseve monetare, parametrat teknikë të projektit, cilësia
e punimeve dhe përputhshmëria me ligjet dhe normativat. E rëndësishme është që gjatë fazës
së auditimit të mblidhen evidenca të besueshme për të arritur në konkluzione të pa
kontestueshme dhe realiste. Një tjetër vlerë e shtuar e procesit të auditimit është aplikimi i tij
edhe gjatë fazës së implementimit të projektit, ku mund të llogariten indikatorët e performancës
së realizimit të projektit, për të nxjerrë konkluzione dhe rekomandime, në funksion të
23
performancës së ardhshme të tij. Në vazhdim do të analizohen në mënyrë më të detajuar të
gjitha fazat e projektit dhe karakteristikat e tyre.
4.1 Investitori
Investitori është bartësi i të drejtës së ndërtimit dhe ai mund të jetë person fizik ose juridik,
pronar i tokës në të cilën ndërtohet objekti, person i cili ka fituar të drejtën e marrjes me qira
në një afat të gjatë të tokës ndërtimore, koncesionar, bartës i të drejtës së zyrtarizimit për shkak
të ndërtimit, person të cili pronari i tokës ia ka bartur të drejtën e ndërtimit me veprimtari
juridike dhe person i cili e ka marrë të drejtën e ndërtimit në pajtim me ligjin.
12 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.24
24
Figura 13. Invesitori i siguron mjetet financiare për ndërtim 13
4.2. Projektuesi
Projektuesi është person fizik i cili përpunon projekte për ndërtim të objekteve dhe posedon
obligim përkatës. Projektuesi është i obliguar që projektin ta përpunojë në pajtim me standardet
dhe normativat për projektim dhe i njëjti është i kompetent për pajtueshmëri të projektit me
kushtet e ndërtimit. (figura 14.).
13 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.25
14 Burimi: http://davescosmicsubsatl.com/difference-between-architecture-and-interior-design/
25
4.3. Revidenti
Revidenti është person fizik i cili kryen revizion të projekteve për ndërtim të objekteve për
shkak të harmonizimit të projekteve me standardet dhe normativat e vlefshme për projektim
dhe dispozitave teknike për ndërtim dhe ka autorizim përkatës.
Revidenti nuk mund të bëjë revizion të dokumentacionit projektues për objektet të cilat në
tërësi ose në pjesë të tij të caktuara është përpunuar nga personi juridik ku ai është punësuar
(figura 15.)
4.4. Kontraktori
Kontraktori është person juridik i cili e kryen, respektivisht e ndërton objektin ose një pjesë të
objektit në bazë të kontratës për ndërtim të lidhur me investitorin. Personi juridik, i cili bën
kryerje të ndërtimit, duhet të jetë i regjistruar në regjistrin qendror për kryerje të punëve
ndërtimore ose punëve ndërtimore-zejtare dhe të posedojë licencë për kontraktor (figura 16.).
15 Burimi: https://www.zastita.eu/strucni-clanci/revidenti-iz-zastite-od-pozara-201
26
Figura 16. Kontraktorët e punëve16
Obligimet e kontraktorit:
- të kryejë punë ndërtimore në pajtim me licencën e fituar;
- të kryejë punë ndërtimore në pajtim me lejen për ndërtim dhe projektit të reviduar
kryesor;
- të mbajë ditar të ndërtimit dhe libër të ndërtimit gjatë kryerjes së punëve ndërtimore;
- të sigurojë dëshmi për cilësi të paraparë të prodhimeve të përdorura ndërtimore;
- të zbatojë masa për mbrojtje dhe sigurim të vendndërtimit në pajtim me ligjin;
- të përpilojë raport me shkrim për punët e kryera për ndërtim.
16
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.27
27
kontraktor i ndërtimit në të cilin bëhet mbikëqyrja, në të kundërtën kjo paraqet bazë për marrje
të përhershme të autorizimit për inxhinierin mbikëqyrës ( figura 17.).
17
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.28
28
5. NDËRTIMI DHE EKSPLOATIMI I OBJEKTEVE
5.1 Kostoja e punëve ndërtimore
5.1.1. Paramasa e punëve ndërtimore
Paramasa paraqet llogaritje detale e sasive të të gjitha llojeve të punëve të një objekti.Paramasa
është pjesë përbërëse e dokumentacionit projektues dhe i përmban të gjitha sasitë e punëve të
parapara me dokumentacionin projektues. Shërben për mbikëqyrjen e sasisë së punës dhe
përpunimin e llogarisë. Paramasa është baza për marrëveshje të punëve midis investitorit dhe
kontraktonit, sepse në bazë të paramanës kontraktori e formon çmimin e punës.
Gjatë planifikimit të punëve kontraktori në bazë të sasive nga paramana bën planifikimin e
sasisë së nevojshme të materialit, numrin e punëtorëve sipas strukturës kualifikuese,
mekanizimin e nevojshëm dhe kohën e nevojshme për kryerjen e objektit. Paramasa mund të
përpunohet veç e veç ose bashkë me llogaritjen e punëve.
Paramasa punohet në bazë të vizatimeve – bazave dhe prerjeve të dokumentacionit projektues
e cila sipas këtij qëllimi duhet të përpunohen mirë dhe të kontrollohen drejt. Masat e vetme në
të cilat tregohen punët në paramasë mund të jenë në m, m2, m, copë, tonelata e të tjera, që varet
nga lloji i punës. Për kontroll më të mirë të sasive të zgjidhura të paramanës te pozicionet që
kanë dy ose tri dimensione, është miratuar kjo radhë e leximit dhe llogaritjes:
- gjatësia;
- gjerësia (trashësia);
- lartësia e elementit konstruktues.
Gjatë zgjidhjes së paramasës punët e një objekti mund të ndahen në grupe. Grupet përmbajnë
shumë nëngrupe, të cilat zakonisht shënohen me numra romakë ose në mënyrë tjetër, por ashtu
që të jenë të dukshme për kontroll të tyre më të mirë. Çdo nëngrup ka pozitat e veta, d.m.th.
llojet saktësisht të përcaktuara të punëve. Ato dallohen sipas mënyrës së zbatimit, materialit
dhe dimensioneve të përdorura. Në paramasë do të ketë aq pozicione sa ka lloje të ndryshme
të punëve edhe atë:
Punët e ashpra ndërtimore:
I - punët me tokën
II - punët muratore
III - punët me beton dhe armaturë
IV - punët me përpunimin e drurit
V – punët montuese
VI – punët me çatinë
Punët ndërtimore-zejtare:
VII - punët izoluese
VIII - punët zdrukthëtare
IX - punët bravare
29
X - punët me llamarinën
XI - punët qeramike
XII - punët tarracore
XIII - punët me dyshemenë
XV - punët molere-ngjyrosëse
XI - punët me qelq
XII - punët me fasadën
XIII - punët zejtare
Paramasa punohet në modele të veçanta të cilat i përmbajnë këto elemente: numrin rreshtor të
pozicionit, shifrën – shenjën e normës ndërtimore, përshkrimin e punëve, njësinë matëse, masat
e punëve dhe sasitë e tyre të përgjithshme.
Sasitë e vërteta të realizuara caktohen gjatë ndërtimit të objektit, edhe atë me matje të pozitave
në vend të duhur pas zbatimit të tyre. Masat dhe sasitë e tilla të përfituara futen në librin e
ndërtimit i cili më pastaj shërben për përpilimin e të ashtuquajturave situata kohore dhe për
pagesën e punëve të kryera.
30
Projekti ndërtimor - përbëhet nga: përshkrimi teknik dhe llogaritja statike me planet dhe detalet
e armaturës.
Gjithashtu një kriter tjetër për klasifikimin e kostos është niveli i maturimit të kostos i cili
varion në varësi të kohës në të cilin ndodh dhe paguhet . Sipas këtij kriteri kostot ndahen:
• Kosto në momentin e ofertuar - e cila përbën koston e procesit ndërtimor në momentin
kur është dhënë oferta.
• Kosto e maturuar - e cila përbën koston e procesit ndërtimor në momentin kur procesi
është duke u ekzekutuar.
• Kosto e faturuar - përbën koston e procesit ndërtimor në momentin kur ky proces është
vendosur në situacion dhe faturën për tu likuiduar.
• Kosto e likuiduar - përbën koston e procesit ndërtimor në momentin kur vlera monetare
e këtij procesi është paguar, e cila në terminologjinë ndërkombëtare quhet“Cash floë”.
31
Në figurën e mëposhtme paraqitet Kurba e maturmit të kostos:
Ku është kapaciteti i procesit ndërtimor, ndëtsa është koefiçenti i cili varet nga tipi i procesit
ndërtimor dhe mund të ketë një vlerë nga 0.6 ≤ ≤ 0.9. Nga formula e mësipërme nxirret
kosto njësi e procesit ndërtimor :
Marrëdhënia midis kostos/njësi dhe kapacitetit shprehet me kurbën logaritmike:
𝐶 𝐶
𝑃
= 𝑃0 𝑃𝑀−1 (2.2)
0
18
Burimi: Hulumtimi
32
Figura 19. Kurba logaritmike Kosto/Njësi - Kapacitet19
Një metodë tjetër e llogaritijes së kostos/njësi të një procesi ndërtimor, kur disponohet një
“database“ të dhënash kostosh dhe kapacitetesh për procese të ngjashme, është edhe nëpërmjet
metodës së regresionit linear duke gjetur marrëdhënien midis kostos/njësi dhe kapacitetit. Kjo
marrëdhënie mund të shprehet me relacionin linear të mëposhtëm :P
Për p = 1, kur ndodhet një hapsirë me dy dimensione, ku i = (1,2,3,...,n)
Yi = f(Xi1) (2.3)
Ku Y shpreh koston/njësi dhe X shpreh kapacitetin.
19
Burimi: Hulumtimi
20
Burimi: Hulumtimi
33
Llogaritja e kostove të procesit të ndërtimit në fazën e planifikimit sipas njërës prej qasjeve të
mësipërme përbën dhe referencën fillestare të kostove “baseline”, me të cilën krahasohen
kostot në momente të caktuara kohore 𝑇 gjatë realizimit të projektit inxhinierik. Kontrolli i
kostove duke i mbajtur ato nën kufirin e përcaktuar nga referenca fillestare (baseline) tregon
nivelin e eficencës së menaxhimit të projektit.
Sipas manualit të Projekt Management PMBOK 2008, planifikimi kohor përkufizohet si:
Procesi i analizës së të gjitha aktiviteteve, intervaleve kohore dhe burimeve të tyre për të krijuar
një plan menaxhimi të projektit.
Faza e dytë përcakton veprimet specifike që do të kryhen për planifikim, ku analizohet qëllimi
final, lista e aktiviteteve që do të kryhen, burimet në dispozicion, strukturat e dekompozimit të
punëve, lista e gurëve kilometrik (milestones) dhe studimi i informacioneve të nevojshme. Kjo
fazë bazohet në Strukturën e Dekompozimit të Projektit duke bërë:
Është një nga instrumentet më të përdorura për planifikimin dhe kontrollin e projekteve.
Diagrama e Gantt bën të mundur modelimin e avancimit të proceseve në mënyrë analoge dhe
grafike njëkohësisht. Kjo diagram është aplikuar për herë të parë nga Henry Gantt në vitin 1917
për të thjeshtuar menaxhimin e proceseve industriale të atëhershme. Ky lloj modelimi mund të
kryhet me ndihmën e programit kompjuterik Microsoft Project, por gjithashtu mund të krijohen
programe kompjuterik të tjerë jo të lidhur me të. Më poshtë paraqitet Diagrama e Gantt :
Si edhe shihet në figurën e mësipërme: në këtë diagram, në boshtin horizontal është paraqitur
koha dhe në boshtin vertikal aktivitetet që përbëjnë projektin. Sipas boshtit horizontal janë
paraqitur të gjitha intervalet kohore të aktiviteteve, të paraqitura si shufra. Shufra transparente
paraqet kohëzgjatjen e parashikuar për aktivitetin, ndërsa në shiritin e ngjyrosur është paraqitur
avancimi i aktivitet.
Njësia e shufrave mund të jetë në ditë, javë ose muaj. Aktivitetet janë të kodifikuara sipas
përkatësinë që kanë në Strukturën e Dekompozimi të Projektit. Çdo aktivitet ka intervalin e tij
kohor (shufra), i cili mund të eci paralelisht ose në mënyrë të vazhdueshme (sekuenciale) me
aktivitetet e tjera. Gjithashtu kolonat kohore të dy aktiviteteve të ndryshme mund të kenë lidhje
me fillimin ose mbarimin e tyre. Në Diagramën e Gantt paraqiten edhe gurët kilometrikë
(milestone) të projektit, të cilët shërbejnë për të krahasuar avancimin e aktiviteteve të projektit.
21
Burimi: Hulumtimi
35
- Gjithë aktiviteti është i paraqitur në mënyrë kalendarike.
1. Fillimi i Hershëm (FH) - Early Start (ES), është momenti më i hershëm në të cilën një
aktivitet mund të fillojë.
2. Përfundim i Hershëm (PH) - Early Finish (EF), është momenti më i hershëm në të cilin një
aktivitet mund të mbarojë.
3. Fillim i Vonët (FV) - Late Start (LS), është momenti më i vonët në të cilin një aktivitet mund
të fillojë.
4. Përfundim i Vonët (PV) - Late Finish (LF), i cili është momenti më i vonët në të cilin një
aktivitet mund të mbarojë.
22
Burimi: Hulumtimi
36
Fillimi i Hershëm i aktivitetit < 𝑗 > është i barabartë me maksimumin e Përfundimit të Hershëm
të aktivitetit paraardhës < 𝑖 > dhe shprehet:
Ndërsa Përfundimi i Hershëm i një aktiviteti < 𝑖 > është i barabartë me shumën midis Fillimit
të Hershëm dhe Kohëzgjatjes (𝐷) të aktivitetit:
𝑃𝐻𝑖 = 𝑖+ 𝐷 𝑖 (5.2)
Llogaritja e Fillimit të Vonët (FV-LS) dhe Përfundimit të Vonët (PV-LF) kryhet i bazuar në një
skemë me nyje por në këtë rast duke kryer llogaritjen në të kundërt, nga aktiviteti i fundit në
aktivitetin fillestar. Kjo llogaritje quhet llogaritje në të kundërt (backward) Përfundimi i Vonët
i një aktiviteti < 𝑖 > është i barabartë me minimumin e Fillimit të Vonët të aktivitetit pasardhës
< 𝑗 > dhe shprehet:
𝐹𝑉𝑖 = 𝑖 – 𝐷𝑖 (5.4)
Llogaritja në të kundërt është e rëndësishme sepse bën të mundur gjetjen afateve kohor
ndërmjet aktiviteteve, të cilët mund të shtyhen ose zgjaten dhe quhen Rezerva Kohore (Total
Slack-Float). Rezerva Kohore përbën një afat kohor të aktivitetit, i cili mund të shtyhet me një
kohë të caktuar duke mos ndikuar në afatin përfundimtar të projektit. Rezerva Kohore e një
aktiviteti është e barabartë me diferencën midis Përfundimit të Vonët me Fillimin e Hershëm
dhe Kohëzgjatjen e aktivitetit, e cila shprehet me formulën e mëposhtme:
Gjithashtu Rezerva Kohore mund të shprehet si diferenca midis Fillimit të Vonët me Fillim e
Hershëm:
𝑅𝐾𝑖= 𝑖–𝐹𝐻𝑖 (5.9)
Një term tjetër i rëndësishëm është dhe Rezerva Kohore e Lirë (Free Slack-Float) e cila përbën
afatin kohor të një aktiviteti, i cili mund të shtyhet pa ndikuar në fillimin e aktivitetit pasardhës.
Midis Fillimit të Hershëm të një aktiviteti pasardhës 𝑗 me Përfundimin e Hershëm të aktivitetit
< 𝑖 > , ku shprehet me formulën:
37
Kur vlera e Rezervës Kohore të Lirë të një aktiviteti është e barabartë me zero = 0 , atëhere ky
aktivitet nuk duhet të shtyhet, ku vonesat në fillimin e tij do të sillnin shtyrjen e afatit kohor të
gjithë projektit.
Përcaktimi i aktiviteteve të cilat nuk kanë Rezervë Kohore të Lirë bën të mundur përcaktimin
e Rrugës Kritike të Projektit (Critical Path). Rruga Kritike e Projektit është sekuenca e të gjitha
aktiviteteve të projektit, të cilëve nuk i lejohet vonesa ose shtyrja e afateve kohore, në të kundërt
do të sillte shtyrjen e gjithë afatit të projektit.
23
Burimi: Hulumtimi
38
Fatkeqësitë nga punëtori mund të jenë shkaktuar nga:
- moskujdesi gjatë kryerjes së detyrave (fig. 24.);
- fizikisht ose psikikisht punëtori të mos jetë i përgatitur të përgjigjet në detyrat e
parashtruara në mënyrë përkatëse dhe të sigurisë;
- padituria e tij (përgatitja jopërkatëse shkollore ose profesionale, trajnimet jo të
mjaftueshme ose jopërkatëse për detyra specifike punuese etj.);
- mosrespektimi i rregullativës ligjore (fig. 25.) etj.
Shëndeti dhe jeta e punëtorëve mund të rrezikohet edhe nga makinat dhe pajisjet. Për shembull,
nga:
- pajisjet dhe makinat e prishura;
- nga zgjedhja jopërkatëse e makinave ose pajisjeve për kryerje të një pune të
caktuar (fig. 26.) etj.
Fatkeqësitë të cilat mund të ndodhin në vendin e punës, mund të jenë shkaktuar edhe nga
shkaqe të tjera, për shembull nga:
- avullimi i substancave të ndryshme toksike;
- shpërthimet;
- zjarret;
- avaritë;
- fatkeqësitë natyrore (temperaturat jashtëzakonisht të larta ose të ulëta, erërat e
fuqishme, shiu, përmbytjet, tërmetet, rrënimet e tokës etj.).
Figura 24. Fatkeqësi nga moskujdesi24 Figura 25. Kryerja e punëve pa mjete mbrojtëse25
24
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.138
25
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.138
26
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.138
39
Për zvogëlim të ndikimeve negative ndaj sigurisë dhe shëndetit në punë gjatë kohës së ndërtimit
të objekteve duhet të ndërmerren masa të cilat janë karakteristike për atë objekt. Masat e
ndërmarra për objektin janë pjesë përbërëse të elaboratit për siguri dhe shëndet në punë gjatë
kohës së ndërtimit të objekteve.
8.2. Masat për siguri dhe shëndet gjatë kryerjes së punëve në vendndërtim
Masat për siguri dhe shëndet në punë gjatë kohës së ndërtimit të objekteve ndahen në:
- masat për vendndërtimin;
- masat për mbrojtje personale;
- masat për mjedisin.
40
- gjatë ndërprerjes nëpunës për një kohë më të gjatë mekanizimi dhe pajisja të hiqen në
vend të sigurt;
- vendosja e konstruksioneve mbrojtëse siç janë: parmakët, gardhet (fig. 27 а) dhe b)),
mbrojtja e gardheve (fig. 28.) etj;
- të zgjidhet sistem përkatës për mbrojtje kundër zjarrit si për makinat, ashtu edhe për
vendndërtimin në tërësi;
- të caktohen shenja përkatëse të sigurimit (për siguri dhe shëndet gjatë punës)
(Fig.29.) në afërsi të kryerjes së punëve dhe masa të tjera.
Figura 27a.Masat për vendndërtim- nënrrethoja Figura 27b.Nënrrethoja dhe shkallët për zbritje sigurt
deri te vendi i punës27
27 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.140
28 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.141
41
Figura 29. Shenjat e sigurimit29
29 https://www.megateksa.com/al/sq/catalog/sinjalistika-adeziv-per-kantiere?query=bicikleta+per+vajza&sort=price-desc
42
Figura 30. Mjete dhe paisje për mbrojtjen e kokës30
Mjetet dhe pajisjet për mbrojtje të ekstremiteteve – duarve dhe këmbëve janë dorezat
mbrojtëse dhe këpucët mbrojtës (fig. 32.).
-
Figura 32. Mjete dhe paisje për mbrojtje të ekstremiteteve( dorëzat dhe këpucët mbrojtëse ) 32
Mjetet dhe pajisjet për mbrojtje gjatë punës në lartësi janë: konopët mbrojtës (fig.33.) dhe
kollanët mbrojtës (fig. 34.).
30
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.142
31
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.142
32
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.142
43
Figura 34.Kollani mbrojës dhe përdorimi i tij gjatë punës33
Mjetet dhe pajisjet për mbrojtje gjatë punës në ujë janë treguar në (fig.35.).
Mënyra e mjeteve dhe pajisjeve mbrojtëse, të cilat duhet t’i përdorë punëtori gjatë kryerjes së
punëve, varet nga lloji i punës.
Punëtorët të cilët nuk përdorin mjete dhe pajisje gjatë kryerjes së punëve, e sjellin në rrezik
shëndetin dhe jetën e tyre. Udhëheqësi i vendndërtimit është i obliguar t’i largojë nga puna.
Punëtorët guxojnë dhe duhet të refuzojnë kryerje të punëve të dhëna nëse punëdhënësi nuk i
plotëson të gjitha kushtet për siguri dhe shëndet gjatë punës të cilat janë paraparë me ligj dhe
me rregullore.
33 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.143
34 Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.143
44
zvogëlohet ose pengohet: zhurma, pluhuri, vibrimet, aromat dhe alengjensët, gazet nga puna e
makinave, rrënimet e materialeve, rënia e mjeteve (fig. 36.), paraqitja e zjarrit etj.
Masat për mjedisin duhet të jenë në pajtim me përshtatjen e punëve të cilat kryhen dhe në
pajtim me rregullativën ligjore.
35
Burimi: Planifikimi dhe menaxhimi, Valentina Zhileska- Pancovska, Tetovë 2014, fq.144
45
9. PREZANTIMI I VIZITAVE NË PUNISHTË
36
burimi: https://www.google.com/maps
46
9.3. Disa pamje gjatë vizites në punishte
9.3.1 Sinjalizimet
Punëtorët e ndërtimit ndeshen me rreziqe më të shpeshta dhe më të rrezikshme të sigurisë
brenda profesionit të tyre sesa shumica e punonjësve të tjerë. Vendet e ndërtimit janë të
mbushura me makineri të rrezikshme, mjedise, rreziqe dhe kimikate që mund të shkaktojnë
lëndime të mëdha vdekjeprurëse pa vigjilencë të vazhdueshme.
Tabelat njoftuese vendosen për të dhënë informacion të plotë për vend dhe për të dhënë një
vend të integruar plotësisht të sigurisë.
37
burimi:hulumtimi
38
burimi: hulumtimi
47
Në vazhdim do t'i paraqesim disa shembuj se si duhet që të vendosen tabelat e sigurisë, lejes
ndërtimore, foto të ndërtesës që do të ndëtohet dhe rrethoja e ndërtesës.
Në katër fotot në
vazhdim është
paraqitur se si
duhet të paraqiten
tabelat për siguri
dhe njoftim të
Figura 40. Tabela për siguri dhe njoftim39
qytetarëve dhe të
vetë punonjësve.
Figura 42. Tabela për siguri dhe njoftim 41 Figura 43. Tabela për siguri dhe njoftim 42
Të gjithë punëtorët që vijnë për punë ndërtimore duhet të kenë vendin e përshtatshëm për punë.
Është e rëndësishme të ruhet një vend i sigurt, i pastër dhe i përshtatshëm për profesionistët për
të kryer detyrat e tyre. Nëse punëtorët e ndërtimit janë të lumtur në mjedisin e tyre të punës kjo
do të pasqyrohet në punën e bërë kështu edhe nuk do të ketë rrezik nga lëndimi i objekteve dhe
lendëve në rrugë.
39
burimi: https://www.alamy.com
40
burimi: www.allspeed-signs.co.uk
41
burimi: https://www.thatsneatsigns.co.uk
42
burimi: https://www.indiamart.com
48
Figura 44. Shperndarja e pahive në vendin e punës43 Figura 45. Shperndarja e pahive në vendin e punës44
Figura 46. Shperndarja e pahive në vendin e punës45 Figura 47. Shperndarja e pahive në vendin e punës 46
43
burimi: hulumtimi
44
burimi: hulumtimi
45
burimi: hulumtimi
46
burimi: hulumtimi
49
Në foto është paraqitur pastërtia e vendit të punës, ashtu siq
duhet me qenë.
Figura 48. Pastrimi i vendit të punës47 Figura 49. Pastrimi i vendit të punës48
Në vazhdim do t'i paraqes disa shembuj se si duhet të jetë i pastër vendi nga pa pastërtitë që
krijohen gjatë punëve në vendin e punës:
47
burimi: hulumtimi
48
burimi: hulumtimi
49
burimi: https://www.indiamart.com/proddetail/all-type-civil-construction-work-services-6594261233.html
50
Në foto është paraqitur
pastërtia e vendit të punës,
ashtu siq duhet me qenë,
dhe mbyllja e kanaleve të
ventilimit dhe kanalizimit
pë shkak të rrezikut të
lëndimit të puntorëve dhe
njerzve të tjerë.
Figura 53. Rrezik nga lartesia 52 Figura 54. Rrezik nga lartësia53
50
burimi: hulumtimi
51
burimi: hulumtimi
52
burimi: hulumtimi
53
burimi: hulumtimi
51
Në vazhdim do të paraqes disa foto se si duhet të sigurohen puntorët me rripa të siguris kur
janë duke punuar në lartësi:
54
burimi: https://a1insureit.com/2018/06/04/the-rising-risks-of-construction-work/
55
burimi: https://www.av.se/en/production-industry-and-logistics/building-and-civil-engineering-work/
52
9.3.4. Kallëpimi
56
burimi: hulumtimi
57 burimi: hulumtimi
53
9.3.5. Armimi
Në foto është
paraqitur armimi i
pllakes së katit të
gjashtë, niveli
+18.00m, me
armatura ϕ16, ϕ12,
ϕ10, ϕ8.
Në foto është
paraqitur armimi i
shtyllave së katit të
pestë, niveli
+16.00m, me
armatura ϕ16 dhe
ϕ18.
58 burimi: hulumtimi
59 burimi: hulumtimi
54
9.3.6. Betonimi
Në foto është
paraqitur betonimi i
pllakes së kulmit,
niveli +22.00, me
pompen e betonit,
klasa e betoni
C25/30.
Në foto është
paraqitur betonimi i
pllakes së kulmit,
niveli +22.00m , ku
shihet gypi i pompes
së betoni, klasa e
betoni C 25/30.
60 burimi: hulumtimi
61 burimi: hulumtimi
55
9.3.7. Muratimi
Në foto është
paraqitur duke u
muraturar muret
ndarëse së katit të
katërt, niveli
+13.00m , me blloka
gjysmë giter dhe
dimensione
25cm/20cm/20cm.
Në foto është
paraqitur përfundimi
i një pjese të
muratimit të murit
ndarëse së katit të
tretë, niveli +10.00m,
me blloka gjysëm
giter dhe me
dimensione
25cm/20cm/20cm.
62 burimi: hulumtimi
63 burimi: hulumtimi
56
IV METODOLOGJIA
Qëllimi i këtij hulumtimi është vetëdijshësimi për nevojën e menaxhimit si shkencë dhe si vlerë
e një shoqërie. Ndërtimtaria shfrytëzon një numër të madh të punëtorëve. Fuqia punëtore mund
të kushtoj deri 50 % të kostos së ndërtimit. Këta punëtorë mund të jenë të kategorive të
llojllojshme dhe me profile të ndryshme prej inxhinierëve, arkitektëve dhe teknikëve deri te
mjeshtrat dhe punëtorët e thjeshtë. Mirëpo, edhe papunësia e këtij sektori të ekonomisë është
evidente pasi që puna ka karakter sezonal, ndryshon lokacioni i ndërtimit dhe në të ndikon
zvoglimi i zhvillimit ekonomik. Për këtë arsye nuk ka siguri për vendin e punës së ndërtimtarit
(Rodiqi, 2004). Një tjetër qëllim i ketij hulumtimi është mungesa e puntorëve të kualifikuar për
pozicionet e caktuara, domethënë kryerja e punëve nga punëtorë që nuk janë trajnuar për atë
detyrë mund të çojë deri te aksidenti apo jo cilësia në punë, të cilat ndikojnë në koston dhe
kohëzgjatjen e projektit. Duke ditur se në Kosovë pas vitit 2000 numri i aksidenteve në fushën
e ndërtimtarisë ka qenë më i madh në raport me shtetet e zhvilluara, vetëm në vitin 2016 kanë
qenë 11 aksidente fatale. Ky numër fatkeqësisht vazhdon të rritet nga pakujdesia dhe mos
menaxhimi i mirë nga ana e kompanive ndërtimore. Këto fakte më shtyen të merrem me
hulumtimin e organizimit dhe menaxhimit të hapësirave punuese. Gjegjësishtë gjatë vizitave
në punishte, kam vërejtuar një menaxhim apo organizim jo adekuat që çojnë deri tek shkaktarët
e lartë përmendura, dhe vetë faktori njeri është shkaktar kryesor i tyre.
Për këtë arsyje e kam pare të nevojshme hulumtimin rreth një teme të tillë e që është shumë e
nevojshme për shoqërinë tone.
57
V REZULTATET
Nga eksperienca, organizatat e ndryshme publike dhe jo publike, hasin një sërë problemesh
dhe sfidash gjatë hartimit dhe zbatimit të projekteve, të cilat shërbejnë si mësime për të punuar
më mirë në të ardhmen. E njëjta gjë ka ndodhur edhe me organizimin dhe menaxhimin e puneve
ndertimore, të cilat gjatë hartimit dhe zbatimit të projekteve kanë shfaqur disa dobësi të cilat
duhen përmirësuar për në ardhmen.
Ky material didaktik synon të japë njohuri mbi konceptin e projektit, dimensionet e tij,
menaxherin e projektin dhe rolin e tij, karakteristikat e projektit, fazat e ciklit të
projektit, hartimin e tij, menaxhimin e kohës, kostos por edhe të performances së
projektit, menaxhimin e riskut dhe vlerësimin e treguesve financiarë të projektit, rreziku gjatë
punës dhe masat mbrojtëse që duhen merren. Në material janë bërë përpjekje që konceptet,
ilustrimet si dhe pjesë të tjera të jenë sa më të përshtatshme dhe të vlefshme.
58
VI KONKLUZION
Para fillimit të projektit të një ndërtimi së pari duhet të bëhet menaxhimi dhe organizimi I
punishtes ku do të realizohet ai ndërtim. Në bazë të informatave për objektin, rrethinën e tij
dhe kushteve të tjera në punë fillon menaxhimi i ndërtimit. Secili objekt paraqet një projekt në
vete, të cilin duhet organizuar dhe mbikëqyrur. Ndërrmarja që e realizon projektin i shfrytëzon
resurset organizative deri në përfundimin e gjitha punëve, e resurset janë: fuqia punëtore,
mekanizmi, materiali, mjetet financiare dhe informatat. Resurset në fjalë duhet shfrytëzuar në
mënyrë racionale dhe efikase, sepse sjellin dobi të shumta për ndërrmarjen. Pasi fuqia punëtore
është e shtrenjtë duhet të angazhohet në mënyrë që punëtorët të japin maksimumin e tyre.
Materiali duhet të kursehet në të gjitha rastet, e për mekanizmin pritja kushton shtrenjtë, andaj
duhet të zvogëlohet sa më shumë pushimi i makinave.
Të gjitha këto duhet të harmonizohen ndërmjet veti gjatë punës dhe të tentohet që përdorimi i
resurseve të punës të optimalizohet ashtu që kostoja e ndërtimit të jetë sa më e vogël. Realizimi
i projektit fillon me punët përgatitore, të cilat mundësojnë realizimin e shpejtë dhe racional të
punëve. Punët përgatitore kanë karakter të përkohëshëm, sepse pas kryerjes së ndërtimit
punishtja më nuk egziston, pra, edhe objektet përbërëse të tij demontohen dhe shfrytëzohen për
ndonjë objekt tjetër.
Dhe në fund por, më e rëndësishmja është siguria dhe shëndeti në punë. Shkaqet kryesore për
paraqitjen e aksidenteve janë punëtori, makinat dhe paisjet. Prandaj së pari duhen të merren
masa kpër mbrojtjen personale, që qdo person pjesëmarrës në punishte duhet t’i posedoj paisjet
mbrojtëse personale e pastaj masa për punishten dhe për mjedisin. Udhëheqja e punëve në
punishte është njësoj e rëndësishme sikurse menaxhimi i projektit në tërësi, andaj duhet të
tentohet që realizimi i projekteve të bëhet sipas rregullave për menaxhimin dhe organizimin e
punishtes.
59
VII REFERENCAT
Rodiqi, Ilir. Menaxhimi i ndertimit, Prishtine 2004.
http://blerimitik.weebly.com/uploads/9/0/5/5/9055884/kuptimi_dhe_rendesia_e_menaxhimit.
pdf
https://www.scribd.com/document/368729385/Bazat-e-Menaxhimit-Robins-Dekenzo-word-1
http://www.eucebnici.mon.gov.mk/pdf/Planiranje%20i%20memadzment%20za%20III_redov
na%20i%20izborna_ALB_PRINT.pdf
https://www.google.com/search?biw=984&bih=901&tbm=isch&sa=1&ei=UUoBXKz3HYK
FrwSYkKCYAw&q=architecte&oq=architecte&gs_l=img.3..0l5j0i10j0l4.15129.17826..1942
8...0.0..0.124.1016.6j4......1....1..gwswizimg.......0i67.R5a3W5DcT7g#imgrc=bEu0tLMxG1J
xnM:
https://www.av.se/en/production-industry-and-logistics/building-and-civil-engineering-work/
https://www.myloneworkers.com/7-smart-ways-protect-your-lone-workers
https://www.megateksa.com/al/sq/catalog/sinjalistika-adeziv-per-
kantiere?query=bicikleta+per+vajza&sort=price-desc
https://www.zastita.eu/strucni-clanci/revidenti-iz-zastite-od-pozara-201
https://a1insureit.com/2018/06/04/the-rising-risks-of-construction-work/
https://a1insureit.com/2018/06/04/the-rising-risks-of-construction-work/
https://www.google.com/maps
https://www.alamy.com
www.allspeed-signs.co.uk
https://www.thatsneatsigns.co.uk
https://www.indiamart.com
60