... :?. I' A.

TRUONG CAO DANG BAN CONG MARKETING TP.HCM

?

KHOA QUAN TR! KINH DOANH

I • PHAN THANG
• NGUYEN THANH HOI

... , ,._, .,
NHA XUAT BAN
O~I HQC QUOC GIA TP. HO CHi MINH
 ?
"
QUANTRf HQC
 GT.Ol.KT(V) 017 I 647 T.GT.170 - 00 (T)
DHGQ. HCM - 00
TRLICJNG CAO DANG BAN CONG MARKETING TP. HCM
•
KHOA QUAN TR! KINH DOANH
TS. PHAN THANG
TS. NGUYEN THANH H<)I
***

NRA XUAT B.AN D~I HOC QUOC GIA

TP. HO CHI MINH - 2000
 LOINOIDAU
C<I le m()r rrong nhang lfnh vf!c ho(lf d<)ng £/Uan rreng nh<J'T lrong
xti h(Ji loili ngll<'!i la qudn 1rj. hi!i vi trong cuck slil1g cua mrJi nguili, mr~i
gia r1inh I'll tolm h<5 xii h(Ji, J diiu ciing cJn £1e'n cdc h()(Jf d()ng /Ill.". Ctic
11h1/ l/Udn Tri rt mqi ll<li l'£i <'l n1(!i caji dli VG dang CrJ mi;t nhi~m 1'1! c<I hdn
h1 rhi/r /Jp 1•J du.'· lri mrlr 111/!i lrur'!ng nu/ 1rong dr) cac ni nluln. ll1111 1-ifc
11ii 11hau trong t<)p rh{ ul 1h2' holln 1hlinh nhi~~m ''I! 1·a cdc 111/!C lieu dii
djnh 1 rli hifu qua cuo nhJI.

Cd 1he' khdng dinh r!ing, ngay na\' cdc hugt di)ng qudn lri dii
th1/c .11/ x£1m nhi)p 1·£10 m(Ji llnh Vl/C kinh 1e'. gido d1,1c. -" 1e'. xii h<>i. 1·£i11
hrla. chinh 1ri cho dei1 cdc veu 1(/ gia dinh, £1oa11 t/u1'. tin ngllring .. \". \'.
M,lc du xu,/'t hi('n 1£/u diii Fa dll(1c dp d1,111g r<>ng rlii trong cu(ic .wing
h£ing ngllr, nhung quJn tri chi mr'!i dll(Jc nghien cuu thllc su r'! 11/11Jng
th(ljJ h Rfj/1 dr1Y Vcl fl/ m(it trong nhilng 11g£111h khoa h(JC mrti 111{; ciia
11/u/11 lo(ii. Chinh vi thf-' 1·i('c nghien cuu quiin tri la he/ sue cdn thiel cho
. 1ic nha l/Uiin tri trim phll<fllg di~n N thuve't ciing nhu thl/C hlinh. hih1 tgi
, ·iing nhu tU<fng lai.

Nh£1n logi dang hutlc vao m()t giai dogn 11hat trie/1 kinh te'. xii hc>i
I 1/ I lin h1la 11/wnh ch1ra tiln;; thifr. H!ln hie /lll(} he/ nhu cdu ve
hoc tl}p
lli nghil'n cilu 1·6 qwin 1rj dang Icing /en 1ilng ngh'. B(m d(ic co the' tiejJ
Cllll l'<fi rat nhieu eong lrinh ve qudn tri h(JC. M(ic du v(lv, tht!c te' ciing
ch1i'ng t<) r!ing, khoa hoc qudn 1rj la mi}t h(' thr'/ng hoan chinh, nhung mrJi
tile gid l(ii trinh {Jav theo each rieng ciia minh. Khong it trllr'!ng h(Jp sinh
I ien trong Ulc lrllrlllg CUO ddng \Ill dgi hoc phdi dtjt ra CGU hoi /a ciin

r>hlii hie'u the' /lll(} cho dung \'e

quan tri hoc h£1Y girl? ne' giup hon d9c
ul'j1 q/11 1111)t uich d~ d£ing. nhung 1·Jn dam hdo £1ll(Jc tinh h(' thlinR va
ti11h khua hoc. chung t/!i elf }:cfnx c.:gp nh{jt, chon fl/a l'rl hien SO{ln m(}t
n11i/1 gilio tri11h 1'£j qudn tri sao cho vila dg hie'u vila chua dt!ng nhilnR
n(Ji dung thie't re'u I'll Cllll ban nhrft cua nganh khoa hec quan tr('llR 11GY.

5
Xuat phdt til quan diifli1 nhu v(lv trong gido trinh nii_,· chung 101 chi Trinh
heh 11/ilJng wfo de Va (:de lfnh VlfC quan //'011g v(/ thief veu sau:
- Khdi ni?m ve qudn tri va nha quiin tri:
- Qua trinh phdT Triin Cua{\' thuve't ve qudn tri:
- Mr>i 1ru/1ng ve qudn tri:
- Thang tin trong quiin tri:
- Ra quvei dinh trong qudn tri:
Hogch dinh, tr)' chii'c. liinh dao va kie'm Ira trong uic ho1,11 d(mg
ve qudn tri.
Nhllng van (Te quan tr(mg khdc ciia quiin tri chua dur;tc trinh lhir
[/'()/lg cur)n sdch /1Q_\', kh/jng C<J nghla la nr) khr)ng thu(ic ve khoa hoc
<JUlill tri. Nhl/11/!, vi lll(H: Tieu cuo/1 sdch nhilm /rang hi nhii'ng kien thiJc co
hon vci thie'r veu nha'r. nen h~m dqc. ne'u muon tieiJ l(U.' 11ghie11 ciJu khoc.
hoc nu.'" s2 phdi rim doc /J nhllng cong trinh chuven sdu. dch du 1.·ci he
thfli1g han.
Chung toi CU/1/!, ghi nhgn SI/ ddnh gid sau sac. SI/ hew phr3ng cua
uic gicio SU. tie/1 St. uic can hr) gicing dgv. dr)ng grip ve thi'ti gian l'li kiei1
t/n(c ciia h(J cho chung tr)i de' cuvn sdch nay de/1 w1· bgn 1T1;c.
f),; la GS Nf.!.uv~n Viin S(fn - Thanh iiv TP. H6 Chf Minh. GS Trd!i
h111115 H(lu, TS Le Thanh Ha, TS Dao Duy Huan, TS Luang Minh Cu, T5
Ngu1f11 Vein Luan. TS Nguv&n Thi Minh thu<}c Dgi h(JC Kinh Ti.
TP.HCM. TS Trdn Anh Tuan - D1,1i hoc Ma - Bdn ciing TP. H!J Chi
Minh. TS Tr611 /Ju Lich - Vifn Kinh te'TP. H6 Chi Minh.
0

Tron}!. qud (/'tl1h /Jien SOQn. cuon sdch nay khr)ng trdnh khrJi thie'i
l'fit va xin mur;n li:li cua Philip Kotler, GS fJai h(>c Nortfrwestern. 111<}.
11g1.(tti vih gido trinh cr) ur tin "T(lp sdch nay dU<Jc danh cho cdc sin/
Fih1 cua toi. chinh h9 la n}?Ui:li dii dr,iy toi hew dieu kinh nghifm ''. Chun~
trii rat mong dll<JC SI/ gr)p }~ cua b1,1n dr;c.

TP. H6 Chi Minh, ngay /010612000

Cac tac gia
 . Cu'dNG VE QUAN TRI.
. I. BAI

1.1. QUAN TRI LA GI?

I.I.I. Khai ni~m v~ quan trj
ve ni)i dung, thu~t ngft "Quan tri ., la mot.danh tlt kh6 dinh nghia.
vt(ii mot tac gia khi de cap den quiin tri deu c6 mot dinh nghia cua rieng
nlnh.
Tu quan tri - Management du'cjc dich tu tieng Anh, do d6 c6 rn1i,
:c'J hk c6 nguoi gc:ii la quiin ly. c6 nguoi g9i la quiin tri. Tuy nhien, thu,~t
- J
igft quan Jy va quiin tri hi~n van du'QC dung trong nhftng hoan canh khac
ihau ae n6i Jen nhltng n(li dung khac nhau, ve co ban hai tlt nay deu chl
n6t noi dung giong nhau, tu'ong II! nhu' trong ticng Anh management va
H.lministration
Koontz va O'Donnell trong giao trlnh "Nhung van de Cell ycu cua
iuan ly" dinh nghTa:
"C6 le khong co /Tnh v{lc hor,it di)ng niw cua con ngl.lc'!i quan tr(mg
11111 la dmg vi~c quan !:\', hoi vi m9i nha quan tri (! m9i ca/J di} va trong
noi co sa d~u c6 mi}t nhi~m \l(.l crJ ban la thiih ke' va duv tri mi}t moi'
nfilng ma trong do Clic CO nhfin lam vi~c Vrfi nhau trong COC nhom CO th~'
. t h'an h cac
1om1 , n h.,
lfm "!' va. cac
, n7!'C lieu
., la
1- ufn
-·· h" . (/}

Stoner va Robbins lai cho r~ng: Quan tri la m(Jt tien trinh bao
16111 ri~c h0<;ich dinh. 16' chuc. quiin cri con ngw!i, va kiim tra cac hor,it
f<'JnR trong m<)t drm vi. mr)t each c6 hf thr)ng, nhlim hoan thanh mw tieu
·iia drm 1·i d6.
Ly thuyet hanh vi (Behaviourism) lai dinh nghia "Quan tri la
10£111 thanh cong vi~c thong qua con nguai ".

1
' Krn1n va O'Donnell .. Nhi!ng van M cfit ycu cua quan Jy" - NXB KH&KT - HN -
1992-- Tr.19.

7
 N1'ii mtit each tCing quat, quifo tri la ho{lt d(mg cii,, thiet phai d1t<jc
t/t(l°l' /ti~ll k/ti COil llgtlifi ket lz(fp VOi lllzau tro11g CUC to' c/ulc 11/tdm d{ll
d1t(I£' 11 /11£11g m(tc tieu clumg,

Ri\ rang Vl11 clinh nghia tren, chung ta mutln xac clinh:
• Diiy la 111C1n hoc dn thiet cho con ngLf<'ii khi ket h<,Jp vdi nhau
tning tiip th{ Neu 111(,i ca nhiin t~f mlnh boat dtrng, s6ng mtit mlnh khfmg
lien h~ vdi ai th! khfmg dn clen ho~t cl(mg quan tri.
Khi rnn ngu(Ji help tac lai vdi nhau trong m(1t tiip the cung nhau
1:1111 \ iec. neu hiet quiin tri th! trien vong va ket qua se cao hcJn, chi phi
'l' it hdn. Trnng hoat lltlllg kinh t( nhat 1~1 trong nen kinh te thi tru(Jng c(
SL( canh tranh gay g:lt. ngu(1i ta phai tllll Cal'h h<otll Che chi phi Va gia tan~
ket qua. IL°fc ta phi\i lu(in lutrn tlm each gia tang hieu qua. Cac ho"11 d(mf
qu•in tri la dn thiet vi se giup gia tang hi~u qua. C6 the n6i rhng I)' de
tc\11 tai L'lb de ho<ott dtrng quiin tri chinh la mutln no L'll hi~u qua va ch
khi nao ngL((ii ta quail t:1111 Oen hi~U qua thl ngLfl'ii ta moi th~c SU quar
1C1111 den hoat dtlllg qu<in tri.

• Hoat l!Cmg qu<in tri la de cung lam viec vl ml]c tieu chung. Ml]<
!ICU lll\ L'l) the la kinh te. g1ao dl]C. y te hay xii hC1i V~I cac t~p the dc'i L'(
the 1:1 llHll eel s\'j san xu:lt. l11lll Ctmg ty kinh doanh xuat nh~p khtiu. hll~(
rnC>t ell quan Nha nude lam ctrng vi~c hanh chinh, v. v....
NhLf viiy. vc can han muc tieu de quiin tri trong de co s(i kin!
dllanh va phi kinh Joanh Et nhu nhau. Cung' giclng nhLf (i moi cap: Chi
t1Lh CClllg ty. Giam lli'ic S\'1 cCmg an. Tru\ing khoa ci de tnf(ing Dai hoc
c)ng Giam lllLIC XU hll Oall ... tat d hq V\'jj IL( each la de nha quan tri llet
n'> dmg 111C11 loai mue tieu. Cac muc dich cua ho di the khac nhau. vi
llllll' dich ay di the khl'l xac dinh va kh() hoan thanh hl1n vc~i tlnh hui'lni
11:1\ Sll vdi !Illh hUcll1£ khac, nhung 11llll' tiCU quail In Vall llhU nhau.
Khac V<1i cCmg vi~L' quail tri cu the. quan tri hoc lai la khoa ho1
ngluen cU'u. phiin tich ve cCrng vi¢c quan tri trong tc"l chuc, tU'c la tlm ra v;
-.Li' dung de quy luiit tnmg cac hoat cl<'lng quan tri de duy trl va tao die1
uc11 thuiin ldi cho tC) ,·hue hoat d(mg d1 Im:u quii. Mat kh:.k. L'11C111g ta
,i(t rang. trnng qua trlnh quan !rt rnn ngtf<'!j h\lal cl(mg trong nhung m()j
1c11 h~ nhat dinh vdi nhau. J\hlf vUy. nghien cLI'tt quan tri ding c6 nghia
ii nghicn cth1 quan he giCfa ngtfi!i vc'li ngtf(Ji trong qua trlnh t1c'1. tlm ra
inh guy luiit hlnh thanh quan h¢ quiin tri. N61 dch khac. qulin lri hoc li1
:hou hoc nghien n(u pluJn 1ich \I~ u)ng 1·ifc qwin 1r1 /rong 1r/ chuc. rr1'ng
:et /i1)a CUC kinh nghifl/'I lflt lh{mh 11J:UVe/1 tdc I'll /\' thur(t C!J the' (l/J i/1,mg
ho uic tinh hu(/ng qwin tri tu'<lng llt. Muc ticu l'l1a quiin tri hoc la nham
!illp chung ta Ccl llhUllg kiell thlfc Va ky thuJt can thiet dt gia tang hi~U
1ui'i trnng de boat cl(mg t(1p the, kinh doanh l10ac khCmg kinh doanh.
1.1.2. Quan tri Ia mi)t khoa hqc ha)' Ia m(H ngh~ thu~t?

\t1ac du cau h<ii nay thlf(!ng Utf(iC cl~t ra. nlnrng xem qua thl thf1'y v(l
1ghla. Cach thuc qu<in tri, girlng nhlf moi linh \'L(c khac (du Iii y hoc. h()i
tll<t. ky thuat ... J cleu Iii ngh~ thuUt. [)6 la "hi qu1·el hi111h ngM". [)6 la
1u<i trlnh thlfc hien cac cCmg viec dtf<3i di~u ki(:n kien th& khoa hllc li1m
'd si'! du'lic thuc hien trong clieu lcit;n ngh¢ thuat.
Do dt'i. 111()1 kh1 khoa hoc cang tien h6. th1 ngh¢ thuiit lam vice
·Ling se hllall thien. Cac th[1y thuclc neu khCmg C(l lien h<) khoa h<K' th1 c<l
ht: cim kem h<1n d nhi:-tng cmg lang ham. Nhfrng nglfcli quan tri ch'I
'h~tll"
e s<ich v<'i" 111:1 kh(1110
D
c<l n<>he
0 ·
thuJt
·
thl chi tr(mg._ ch(! vao van
·
mav.
..,

10:1c la lap lai di ho tla tlrng lam trlf<k clay. Do v~y. khoa hQC va ngh¢
huiit kh(lng loai trt( nhau mil phu tn! cho nhau. 116 chi la hai m~t cua tn\)l
:i'n M.
1.1.2. /. Qucin tri lei nu)! klwa h(JC

Qu:111 tn la 111(\t hi(-11 llf<_ing xa h(ii xuftt hi<;n cung 111(lt Ilic V<1i con
igLrt'ii. 11(1 hieu hien trong mrli quan h(' giua con nglf(Ji vdi con ngtf(Ji. Tt':r
,1·l xa XL(a. U\l la 111(\1 quan he gifta ngL((jj chtl 11(1 vii ke (l(l le. g'iua chu vii
<'1. n'1i tien hCia Jan dan yua nhi~u the k}· vc1i it nhi0u thay u6i tlr trong
:ach xii' slf day l<pn quy~n <llfdi cac che cl(i d(ic tai, phong kien mang tinh
:h:lt doc doan. gia truc1ng clen nhftng )' tliHng quan tri dan chu 1111'1i me

9
nhtt hi¢n nay. Tren phullng di(!n khoa hoc va ho<_1t di)ng thtJ'c tien 116 thtfl
SU phat tricn manh tu the ky 19 den nay.
Su phat tri~n cua khoa hqc 4uiin trj hic;!n dai xua't phat tu nhii'nf
4uan niem Cd han Clla nf:n Jan chu ctmg nghiep va cac ky thu~t thaIY
VJll trong vi¢c 4Uall trj dJ dUQC ap dt,lllg thanh Cllllg t~j 111<)t SO caC X

so
nghi¢p ctmg nghiep ta1 Hoa Ky va mi)t quclc gia khac.
Truck het chung ta hay xem xet sci lueic ve SU tien be) va phat trier
hoat d(mg quiin tri tai Hoa Ky de hieu ro hein vf: y nghia cua kho<.1 hq(
4uiin tri hit;n dai trong hoim dnh ngay nay.
Cho den khoiing nam 1840. con nguoi chi c6 the trd thanh 4uar
tri vien khi ngurli dt) la chu sci hii'u mc'\t eel s(i lam an, diln diln vi¢c st
d~1ng nhii'ng 4uiin tri vien khCmg phai la sd hii'u chu tn'l nen pht) bien
Ho l10u la nhii'ng nguc'ii di ticn phong trudc nhif:u the lt/c va tu' danh ch<
mlnh nhii'ng lfll tien vf: 4uy0n lu'c kiem soat.
Khoiing nam 1890 nhi0u lien hi¢p xi nghiep xuflt hi¢n ken thee
nh1Gu aao luat due.le han hanh d6' quy dinh quy6n h<_1n va trach nhien
cua nhii'ng lien hi¢p xf nghiep nay. Rilt nhieu lu~t gia tham gia vao cUI
uia vi then ch6t cua ctrng tac quiin tri vdi nhii'ng trcich nhii;m theo lu~
dmh danh cho gidi nay.
V ao nam 1910, Tai Hoa Ky hai d~o lu~t quy dinh hoat dc'\ng cu;
de To-rdt (Trust) ra cWi (Clayton Act nam 1914 va Transportio·1 Ac
nam 1920). St! ki¢n nay iinh huc)ng den chieu ht!Ong phat tri~n cua d'
hiep h<)i doanh nghit;p. De~ng thc'fi vdi st1 hlnh thanh de t~p doan ta
chfnh (hicu qua CU a Slf thay doi do), nhii'ng ngan hang XUllt hi en Vc1i ti
each la nhii'ng "giam uf)c hay tong giam dclc., cua nhii'ng doanh nghi¢1
le ln.
Nhu v~y' quiin tri ra de'fi cung vui SU xuilt hi(!n cua st! heip tac \I
phan cong tao dc)ng. f)(i la m(>t ycu du tilt yeu khach quan. Tuy nhier
kh1ia hoc quiin tri hay "Quan trj hoc" chi mdi xuilt hi¢n nhii'ng nam gil
uay va ngu'oi ta coi quiin tri h9c la m(it nganh khoa h9c moi me cu
nhan loai.
I0
 Buoc phat trien yuan trqng cua khoa hoc quan tri hi~n d~1 du'<:Jc
Je c~p trnng cac tac ph:i'm sau:
- ·'Principles and Methods of Scientific management., cua
Frederich. W. Taylor, USA (My), du'<}c viet vao nam 1911;
Tac philm nay clu'<Jc viet voi m1,1c dich tac cl(lng den vi~c di each
va hoan tat nhi~m vu cua ngu'oi lao d(mg de' gia tang nii.ng sua't.
- ··industrial and General Adiministration ., cua H.Fayol, ngu'oi
Phap. du'l}c viet vao nam 1922;
Tac pham nay xac djnh nhung nguyen tac co ban cua vi¢c quiin
.n nhu'chling ta dang ap d1,1ng hi¢n nay.
- "'Papus on the Spiral of the Scientific method, and. its effect
upon industrial management"' cua Mary P. Follet. ngu'oi Anh, du'c.1c viet
villi nhung nii.m 1924-1934:
Tac ph:i'm nay xac djnh nhung tu' tu'<'lng triet hQc. nhli'ng yuan
Jiem ky thu~t quiin tri tien b(\.
- ··oynamic Administration" cua Metcalf and Urwick, ngl1l'1i My
va ngu'oi Anh. du'QC viet vao nam 1945:
Tac phiim nay ttlng ket nhung nguyen tac yuan tri da 1lu'<ic phat
trien tLt xu'a den nii.m 1945.
Ke tu nii.m 1945, hang tram cu6n sach Wn, nho. sach giao khoa
va hai bao da du'Qc viC't, nhi~u bai di~n van, nhieu bu6i ban cao
xemina, nhieu hQi nghj Va cac lop h(_JC da Ou'QC t6 Chuc dt' ban Ve cac
~'Ctn de yuan tri h<1n tat ca nhung g1 da d~ c~p Wi tu tru'<k lien nay trong
lich sil' nhan lo"1i. Ngay nay, rat kh6 ch.o hilt cu ai mucln U\C hct tat cii
nhung g1 da du'QC in an trong linh VlfC nay. Trong nii.m t %0. m6t ('{lng
ty cua \1y cla dfo tu' mot so ti~n Ion tri gia 2,5 tri¢u d6 1d ve ticn n;hi
vat chflt va hl1n 0,5 tri~U d61a cho vit$c phat triC'n de l<1i li~U giao dl]C
bi111 Ve quan tri chi cle' h<)i du'iJng cho cac cap quiin tri :ien cua Cong ty
mlnh. khong kC' tien II.tong tra cho mot d<)i ngu giao su' !am vi~c loan
th\1i gian va m(\t dc)i ngCi co van dC' triC'n khai chu'ong tdnh.

II
 Nhung lac pham xual sac nay d111g V•~i nhung L'l>ng lrlnh nghien
dtu rn"li tieng khac dJ dJt C(1 sd ly lu~n cho khoa ht.>c qu;in tri hien d"1i
Quan tri hqc ngay nay dJ phal 1rien manh me vJ dJ tn11hirnh mill
111\111 khoa hoc d(ic l~p. Trong qua lrlnh phat trien cua mlnh. quiin tn
ht_ic dJ ket h(_lp vc~i nh1eu mtrn khoa hoc khac. su dung nhung luiin diem
vj th;lllh llfU CUa chLl!lg de giai quyet nhieu Vftll lle ctla ly IU~ll Vil thLfl'
llL'll quiin tri.
Qu.tn tri hoc da Jlfa lrcn u1 s(1 ly lu~n cua Triet hoc, Kinh te hoc
de phat trien va gfo be) ch~t che vdi nhieu mtin hoc kinh 1e cu the nhu
Kinh te cting nghi~p. Kinh te n6ng nghi¢p. Kinh te thullng nghit;p. Ke
hoach ht1a nen kinh le qu6c dan. Kinh IC v;l 1() chtk siin XU<ll de xi
nghiep. TCl chuc lao dtrng khoa hoc. Quan tri hoc cung phat trien tr<lng
ml1i quan he gfo bl1 chat che vt~i khoa hqc Th\ing ke. Hach toan ke
toan. Tai chinh. Phiin tich hoat d6ng kinh doanh. Marketing. Kinh
d1ianh qutl"c te v.v ....
Quan tq hoc cung SU dung nhicu lhanh !UU cua de nganh khoa
hue llf nhien va khoa hoc ky thu~t nhu Toan ht.>c, Dieu khien hoc. Tin
hoc. Ctmg ngh¢ hoc v. v ...
Quan tri hoc cc'rn ap d~mg nhieu lu~n diem va ket quii nghien dru
ct.'1a cac mt>11 XJ hCii hoc. Tam ly hoc, Giao Jue hoc. Lu~t hoc. v.v.
1.1.2.2. Qulin tri /(1111(Jf 11Kh~ thu(lt
Ngu\'fi ta 1hu<1ng xem quiin tri la m0t ngh~ thuat c(m ngttcli quiin
tri la ngu<1i ngh~ si tai nang. Quiin tri khac vdi nhung ho"1t d(mg sang
tao khac t'1 cho nha "nghe si quiin tri .. phiii sang t"1o kh\mg ngung trong
thLfc lien si.in xuat kinh doanh. Muon c(J ngh~ thu~t quiin tri dieu luyen
11g11c'1i ta phai ren luyen dlil1L:. ky nang bicn ly luiin thanh thlf1: ti~n.
Nghe thu~t bao gic1 cung phai dlfa tren m<)t SU hieu bict khoa h(_)L:
li1m nen t:'ing cho n<'>. Khoa h0c va ngh~ thu~t quiin tri khting deli lap,
loai trU' nhau ma chUng b() sung cho nhau. Khoa hqc phal lrien thl ngh~

12
hu<:ll quan tri cling lhJ\!c di lien theo. \.1(1t ngu'\1i giam dclc neu khtmg
·() trlnh dC> hicu hiet khoa hoc lam nen tang, th! khi tien hanh quiin tri
It rh<ii du'a Vito may rtii. tn(c gi<ic hay nhCfng vi(:c da lam trong qua
~hCf. Nhtfng neu c(1 trlnh dC1 hicu biet thl tmg ta co dieu ki<";n thuan ll.1i
H1n nhieu de' dua ra nhii'ng quyet dinh quiin tri c6 luan chU'ng khoa hQc
it c1·> hieu qua can.
KhCmg nen quan ni<";m ngh~ thu~t qucin tri nhtf ngtf\1i ta thu'\Jng
iay nghT d\l 1:1 kinh nghit;m cha truyen con ntli. Cung khtmg du'<.Jc phu
ih:lll mat khoa hoc quiin tri, thc"li phfrng mat ngh~ thu~t cua quiin tri. Se
it sai I{im khi cho rftng con ngu'1'1i lanh d(._lo 1~1 m(lt loai nghc;\ sT co tai
iang bam sinh khtrng ai n1 the' hoc du'<.Jc each lanh dao. Cung khtrng ai
:1'> thl:' day OL(dc viec dli neu ngu'\Ji hoc khtmg c6 nang khicu. Ngh(:
huJt quiin tri sinh ra tu trai tim va nang ILfc cl'ta hiin than ca nhan.
Tu mcli lien h(: giii'a khoa h<)C va nghe thuftt quJn tri. cai gl deli vdi
igtf\Ji lanh dao la quan trong: khoa h<_lC hay ngh0 thu~t quan tri'!
'vlu1'ln san xuat kmh Joanh c<l hi~u qui.i cao. ngu1'1i liinh dao phi.ii co
,,L:n 1hU'c. phai nfo1 \Lfng khoa hoc quan tri. Nlnfng nghe thu~t quan trj
:Cmg khCrng kem phfln quan tn.rng vi thtfc tien mu(rn hlnh mui'm ve, tlnh
rnting, Iman ciinh luCm lutrn thay dc1i va khi'mg hao gi1'1 l(lp l(._li. M(1t nha
~u<in tri 11{)i tieng m'>i rhng:
··Mt11 v1 tu'(Jng thl khCmg cfin biet ky thu~t dieu khicn ten Ilia nhu
thL' llJl>, ky thll~l lai lllJY hay ra SJO VJ lam the nao de Xe tfrng VL(dt qua
Jt(dl· d1u1'Jng ngai \'flt. Nhtfng da lam lL(11ng !hi phai biet khi nao thl phai
dimg phfo va loai phao c11~nao se mang lai hi~u qua nmng mutln. Khi
11:1,) thl dung may hay. khi nan dn phai dung xe tJng hang nang. Stt phi'li
hdp chCmg nhtt the' nao va C\l the mang ](._Ii nhii'ng hic;\u qua g1'! Phai lam
gl lh: di the si'.t dung tC)t nhat cac lo'-.li vu khi d(i'! Ngu'<'1i lam tu'ong phiii
ll~llll ch;:\c nhil'ng kien thli'c cUC [0<:1i nay V~l phai [u(1n [Ullll sfog l<,lO.
Tn )ng ITnh vt.fc quiin tri kinh te cling v~y ".
Chung ta Ccl the hicu nhli sau: Khoa hoc la SLf hieu biet k1en thuc
u"i he thtlng, u'm ngh<"; thuat la sl.f finh l9c kien thuc. Ngh(: thu~t quiin

13
tri tru'ck het la tai ngh~ cua nha quan tri trong vi~c giai quyet nhO'ng
nhi~m vu d0 ra m(1t each kheo leo va n1 hi~u qua nhat. d day muC1n
n<li den tai nang cua quiln trj gia, nang lt!c to chilc, kinh nghi~m giup
hl_l giiJi quyet sang t<,10 XUat Sac nhi~m Vl,I du'QC giao.
Nght; thuiit quan tri c6 lien quan m~t thiet voi khai ni~m "ditin
hlnh quan tri ··, "tlnh hutlng c11 th€". NhO'ng kinh nghit;m trong siin xuii't
kinh doanh trong vii ngoiti nu'dc la nhung ngu6n v{\ t~n cua cac "ui€n
hlnh .. giai quyet sang t"10 kheo leo nhi~u van df quan trj kh6 khan,
pht.Ic tap. C6 rat nhi0u lo"1i ui€n hinh quiin tri. Chung ta Ccl thf phiin
loai, neu len mi)t so difn hlnh cua ngh~ thu~t quiln tri sau day:
- Nghe thu~t st.I' dung con ngu'c)i (d~t dung cho. sii' dung dung kha
nang ... ):
- Ngh~ thu~t mua hang (lam sao mua du'oc nguyen v~t li~u ti'lt.
re. nhanh .. );
- Ngh~ thu~t Jang nghe;
- Ngh~ thu~t tich luy va sii' d1,1ng vf:ln;
- Ngh~ thu~t khai thac de ti0m nang. giiii quyet cac khc> khan.
ach tac trong siln xua't. kinh doanh;
- Ngh~ thu~t ban hang, "ciiu khach";
- N ght; thu~t ra quyet djnh (nhanh, dung, kip thl1i .. ) va thlfc hi~n
quyet dinh (sang t~o. linh ho~t...);
- Ngh~ thu~t t~o thoi co va lqi d1,1ng thc)i co;
- Ngh~ thu~t kicim tra, ki~m soat:
- Ngh~ thu~t qnh tranh trong siln xuat kinh doanh:
~ Ngh~ thu~t sll' d9ng thoi gian, ngh~ thuat phc blnh, nghe thuat
giao tiep, ngh~ thu~t giao d1,1c con ngu'oi v.v ....
Tren phuong di~h Iy thuye't cling nhu tht!c te nguoi ta nghien ct.l'u
ngh~ thu~t quiin tr! kh6ng chi tu nhii'ng kinh nghi~m thanh cong ma con
~ c.J-nhii'ng kinh nghi~m that b"1i.

14
 Vai-11/iich m(J! quiin tr! gia noi tieng n6i: "Viec ngh1en cuu 1111ung
th<:it bai dm quan trqng hon la vit$c nghien cln.J nhung thanh cong, bdi vi
thanh c6ng c6 these clu<:Jc l~p 1<:1i hay khong I~p l'.li, con that b;;ii, sai 15.m ·
th! nhat thic't khong dill.JC de cho ]~p h1i ''.

1.1.3. Cac chuc nang quan tri

Cac chtl'c nang quan tri, d€ chi nhii'ng nhi~m v1;1 Ion nhat va bao
trllll1 nhat trong cac ho<:it d<)ng v~ quan tri. v~ di~u nay ciing co nhli'ng y
kic·n khac nhau:

Henri Fayol - neu len 5 chtl'c nang: Ho<:1ch djnh (Planning), T6

chtfc (Organi:ing ), Linh dao (Leading). Phl)i h~ip (Coordinating), Ki€m
tra (Rel'iewing).

James Stoner neu len 4 chtl'c nang: Hoach dinh, Tl') chtl'c, Linh
J<,1t1. Kiem tra.

Gwick va Urwich neu Jen nhii'ng 7 chuc nang: Ho;;ich djnh, T6

chlfc. Bf) tri nhan st.f (Staffing), Chi huy (Directing), Phoi h<Jp, Kiem tra,
Till chinh (Budgeting).

Koortz va O" Donnell neu Jen 5 ch lie nang: Ho<:ich djnh, TC) chuc,
Nhan st.f, Lanh clao, Kiem tra.

a) HO{lc/1 dj11h (Pla1111ing): La chuc nang <lfiu tien trong di~n trlnh
4uiin tri, bao gc~m: vi<%c xac c1\nh muc lieu ho(lt <long, xay dt!ng chien
ltfdc tl')llg the <le O<,lt Inl;JC tieu, va thiet l~p illl)l he th<lng de ke'° ho;;ich de
ph()j hllp cac hu<,it d<)ng.

b) TiJ clulc (Orga11izillg): E>iiy la chuc nang thiet ke co cau

1.11ructure).-to chtl'c cling vic$c va tlS chuc nhiin stJ' cho m<)t t'5 chuc. Cong
viec nay bao gfim: xac dinh nhii'ng viec phiii lam, nglil'li nao phai lam.
phC)i hl.ip ho<it d(mg ra sao, be) ph~n nao cltrc;1c hlnh thanh, quan he$ giii'a
c:k: bt1 ph~n clt!t,ic thiet l~p the nao va hi; thflng quy~n hanh trong t6 chlic
J(1 dude thict liip ra san?

15
 c) Quan tri 11/z{m S(I (Persomzel ma11ageme11d 1i: Dfty la chU'c nang
lien quan den vi~c tuyen dung. tu yen chc:m. duy trl. ph<it tricn. si'r dung
Va l'llllg cap pht.Mng lien thich nghi chn tiJi nguyen nhiin ~Lf n6i rieng. V~l

ti1i nguyen ct.la doanh nghiep rn'Ji chung, thCrng qua de nJ quan 16 chU'c
( Organi::.ing ).

Tai nguyen nhan su' bao g6m rrn.>i c<i nhiin tham gia hat cu hoat
d(111g nan cua hat ky rn(1t L'\J quan t(l chU'c llJ\). di1 c6 ht> ph~n lph\mg)
quiin tri nhiin slf hay khtmg.
d) Liinh dt;zo ( Leadingl: MCit ti'i chU'c hao gii'J ding g6rn nhifu
n1!Lf(Ji,
.... mc"ii rnCit
. ca nhan c(1 ca tinh rien1!.....,, hoiln dnh rienob va VI. tri khac
nhau. Nhi~m vu cua lanh dao la phai biet dc)ng c<l va hanh vi ctia nhung
ngt.f(jj dlfoi quyen, hiet each dtmg vien, dieu khien. lanh dao nhung
nglfili khac, ch9n Joe nhung phong each liinh d.ao phi1 help vdi nhung d()j
llf<.lng va hoan dnh cling S< l tnf(Jng cl'ta nglf(jj lanh dao, nham gi;li quyct
0

de xung d6t giua cac thanh phan, th<ing dlf<ll' sltc y ctb de thanh vien
trlf<k nhung thay d6i.
e) Kiim tra (Reviewing): La chU'c nang sau cling cl'1a nha quan tr!.
~:au khi nhung mt,1c lieu da dl.f<lC de ra, nhli'ng ke hoach da dlfcjc XaC
djnh. viec xep dat co dfo da dlfoc v;ich ro, ngt.f(jj da dlf<.IC tuyen dung,
hufln luyen va d(mg vien. c(mg vi~c C<'m lai van Clll1 cc) tht~ that bai. Ccmg
tac kiem Ira bao g6m viec xac djnh th~111h qua. S<l s::inh thi1nh qua thll'l' te'
vdi thirnh qua dii dlf~ic xac d!nh va ticn hanh de hi~n phap ~i'ra chua neu
c6 sai lech, nham biio dam 16 chuc dang tren dtt(Jng di dtlng hu(lng de
hoan thanh muc tieu .
. Nhung chU'c nang tren day la ph6 bien dtli vdi rnoi nha quiin trj.
0
du cho do la T6ng Giam dtlc rrn)t C6ng ty Wn. Hieu trlf< Jng m6t trlf(fng
hoc. Trlfdng m<)t phong trong co quan, hay chi la T6 tnf<:1ng nH)t to
cCmg nhan trong xi nghit;p.

111
Tha111 khiill "QUAN TRI NHAN Sl) .. (PERSONAL MANAGEMENT) ctta PTS.
Nguyen Thanh Hoi. NXB Th6ng Kc - Ha N(>i - 1998

]6
 DI nh1e11. ph(; hil:·n khl'lllg c1i nghfa li1 dtmg nhflt. VI mi'1i 16 chuc
teu Cll nhung d~c diem v~ m{ii tntong. xa hc1i. ng~rnh nghe. 4uy trlnh
:llllg ngh~ rieng v.v ... nen die boat d(lng 4uan tri cung Cli nhCtng ho~1\
.1\mg khac nhau. Nhung nhung cai khac nhau 0(1 chi la kh<ic nhau ve muc
J\J rhtk tap. phu'r!ng phap thu'c hi~n. chu khtmg khJc nhau vf: han chflt.

1.1.4. Vai tro va y nghia cua hoi:tt d(}ng quan trj

Tit hang ngan nam truck day da c<'> nhung n(1 lu'c c<'> 16 chl'tc Llttc~i
•.tr tning coi l'L1a nhung ngtfi'li ch!u trach nhi~m hoach dinh. tC) cht"fc dif:u
kh1C;n va kiem srnit de chung ta Cll du'llc nhfrng c{mg trlnh \'I dai ltru lai
lkn ngay nay nhu' Yan L)' Truong Thanh (Trung Quclc). Kim Tu' Thap
1/\i C:ipl.. Chi ke den V<._1n Ly Tru<'!ng Thanh. c11ng trlnh l1tt1k· hit dau
x~·1y dtfng tu hang ngi'tn nam tru'lk day \l(~i d(l dai hang ngan cay s<l lrai
d:1i tren mot vung rc)ng ldn hao la va la c6ng trlnh duy nhal trcn h:111h
1i11h chung ta cl) the nhln thii'y 1i:r tren mat trang bhng mfi 1 1htt1'1ng. ta sc
c.i!ll thft.)' Clll1g tr!nh dll Vl l1'.ti hic"t chltng llilll, 11eU hiet dLJ'\iC rJng dit L"ll
Ii.in rni"it tricu ngu<'li li11n vice t<.ti day suclt hai ch1,1c nam tri'li n'1ng ra. Ai
,,(· L·hi cho mi'1i ngu'oi phu lam g1'! Ai la ngu'(!i cung cap sao cho day l1ll
nguyl'.·n h(:u tai nlli xay dung'! ... Chi c<l su' 4wl.n tri mdi trii \(1j L1Lfdc
nhung du hi)i nhu' vay. 1)6 la stJ' dli kien dlllg viec phai lam. tf) chtk
nh:m Slf. nguycn V~t lieu de lam, Jieu khien nhung ngtfoi phu Vil <ip llal
~l.f k1em tra. kiem soat de bao dam c(mg vi~c l1LI'clc thtJ'c hien dung nhtr
dtr dinh. '.'\hung hoat d(1ng nhu' the la nhung ho<)t cltrng 4u.in trong dt1
rtlllg nguo1 ta ni the gui n1i bhng nhung ten kha.:.
Quiin tri ding c<l vai tn1 dang ke cling vdi ~tJ' h(K phat cl'1a cwic
uich mang c1i11g nghi~11 (Industrial Re\'()lution). 111\i man <i nuc'1c Anh
v:1\l the' ky 1X. tran 4ua E><)i Tay DLI'llng. xam nh~p Ho.i KS· Vail rntli
Clltl<.: 11(1i chien CU<l nu'dc nay (giua the ky 19). Tac d(mg cua cuoc c<.i<.:h

mang nay l~l sue may thay d10 sue ngu'<'!i. sln xuat diiy chuyf:n da1 tr:1
thay vi si'in xua\ m0t dch manh mun truck de). va nhat la giao thiing

khO nang trnn uc;i hang h6a '• phfin o6~;;r.~ ii;.';§±1:01
lien lac huu hil;u giua cac vung san xuat khac nhau giup tang ntC!ng

! '-,.-a_~ . f'u. --"'-" 1

I
7
 Tu th~p nien 1960 den nay. vai trc) qu<ln tri ngay cang co xu
hullng xa h()i hoa. chu tr9ng den cha't lt!(1ng, kh6ng chi Ia chat
ltf<Jng san phtlm, ma la chat IL!qng cua cuqe song mqi ngl!ai trong
thc'li dai ngay nay. Day la giai doqn qudn tri ch<ft h((/ng sinh hogr
lt/Ua!ir.1·-of-fife management), nod~ c~p den mQi van d~ nhu' tiGn
nghi v~t chat. an roan sinh hoat, phat tri~n y te giao dL1c, thanh lqc
mc'>i lrlfl'1ng. di~u ph()j nhii11 dL1ng, v.v ... ma cac nha quan tri ki11h
d(}anh IJn phi kinh doa11h hien nay dn am ttf<'lng va g6p sue thlfc
h1en I cling l'(fi cac CllJJ nhd nU<fc).

Khi nc\i dt:fo nguyen nhan SLJ' pha san cua cac doanh nghii;p,
thl cc\ th~ nghien cuu thay nhi~u nguyen nhiin, nhl!ng nguyen nhan
h:111g ddu thu'l'lng van la qudn tri kem hi¢u qud, hay nha qudn tri
1hi(u khd n<ing. Trong cling nhung hoan dnh nhlf nhau, nhl!ng
ngtfc'li nao bie't I() chue eac h0"1l d()ng quan tri t6t h<1n, khoa hoc
h<in. th! tri~n vqng C:::p kct qua se chiic chan hon. D~c biet quan
trong kh6ng phai chi la viee dat ket qud ma se c<ln la va'n d~ it t6n
kem th! gio, ti~n bac. nguyen vat lieu va nhieu lo~i phi t6n khac
hllll. hay n<li each khac la c6 hieu qud h<m.
Khi chung ta so sanh giua ket qua dat clu'qc vdi nhung chi phi
clJ h(\ ra, chung ta e6 khai niem hi¢u qud. Hieu qua cao khi ket
4td nhi~u ma chi phi bl) ra l~i thap va hieu qua tha'p khi chi phi
nhieu ma kc1 qua d<Jt cluc1c lai khong da~g bao nhicu.

Kh6ng biet ~ach quan tr! th! ding c6 th~ d~t dl1<1c ket qua,
nhu'ng neu xem xet den chi phi, thl se tha'y cai gia eua ket qua la
qua da't (qua mfr). Tue la c<5 ket qua, ma kh6ng co hieu qua hay
chinh xac hcln la hieu qua qua thap.

Trong hrn~t clqng kinh te', nha't la trong nen kinh tc thi trl!Clng
u\ qnh rranh, ngudi ta phai tlm each h'!-n che chi phi va gia rang
kel qua. tuc la phai lu6n lu6n tlin each gia tang hiGu qua. Cac hoat
c.Ji)ng quan tri la dn 1hie'1 vi nose giup gia tang hieu qua.

IX
1.2. ~HA QUAN TRJ

t.2.1. Thenao la nha quan trj?

Cac nha quiin tq ho<:tt d6ng d mt')t noi ma chung ta thu'(lng goi la
tt1 chuc. YI vay. tn!dc khi hieu the nao la nha quiin tr!, vai tro va cac ky
nJng cua nha quan trj. chung ta can hitiu c6ng vi~c quiin tri cua ml)t to
cht'rc.

Nlllt chung ta di.i biet moi to chuc co nhung m\jC lieu va n0i dung
ctmg vi~c khJc nhau. nhu'ng nhln chung du la to chuc kinh doanh hay
phi kinh doanh thl cac cong vi~c quJn tri chu ycu van xoay quanh cai
tr\jC /"LI <.JU."et dinh tnmg cfr linh Vl!c hO(lCh djnh, to Chuc, lanh 0(10 Va
kiem tra kiem soat va mot so ho(lt d(mg ho tn.1 khac nua.
Cac nha quan t'.i lam vi~c trong cac to chl1c. nhu'ng khfmg phai ai
trong tfi chuc d~u Ia nha quiin tri, ly do th~t don gian la vl cac c6ng
Yiec quiin tri kh6ng phai la tat ca mqi c6ng vit;c cua mot tC) ch11c, ma
n(l thLt(ing chi la nhung !mat dong mang tinh phfli h<;Jp, djnh hu'dng, lu'a
chon. 4uyct dinh va ket dinh cac c6ng vi~c khCmg phai la quiin tri trong
m(ll tel chuc l<).i vdi nhau M' d(lt muc ticu chung cua chinh 16 ch11c do.
CJc thanh vien trong mqi tt) chuc c6 the chia lam hai lo<:1i: ngu'<'Ji thua
hanh va nha quiin tri.
;-.;guoi 1hua hanh la nhung nguoi tnfc tiep thlJ'c hien rn0t c6ng tac
va khi'mg co trach nhiem hoach dinh, tel chuc, Hinh d<).o va giam sat
ho:.it JCmg cua nhU'ng ngu'C:li khac. Tnli IC:)i, cue nha quan trj Cl) tdch
nhiem chi huy, di~u khien. giarn sat v.v ... hol).t d(mg cua nhung ngu'(jj
khJc.
Ho(lt dong quiin trj cung Ia mOt d(lng hol).t dong xa hoi cua con
ngu'i"Ji. va chinh vi vh no cilng can du'(ic chuyen rn6n hoa. Trong moi
11."l ch1.k cJc ctmg vi(!c v~ 4uan tri khfmg chi c6 tinh chuyen m(\n h6<:
cao ma no con mang tinh thu b~c rat ni net. Tuy theo cap b~c va ci'l tht
chia cac nha 4uan tri thanh 3 lo(li: cac nha quiin tri cao cap. cac nhi

19
quan trj cap giii'a va cac nha 4uan tri cap Cl1 sd. Ou'oi day chung ta se
xem xet nhii'ng di;tc tru'ng er! ban cua de nha quiin tri nay.
1.2. J. /. Qulin tri vien cao ca/J (Top Manaf?erS)

f)(l Iii cac nha 4uan Lrj ho~t d(mg <J cap b~c toi cao trong rn(lt lb chuc.
Ho chiu trach nhi¢m ve nhung thanh 4ua cuoi cung cua ti'l chltc. Nhi¢m V!J
clla cac nha quan tri cap cao li.i du'a ra de quye't djnh chien lu'<.IC. Tf) chuc
thu'c hi¢n chien lu'l.lC, duy trl va phat tri6'n 16 cht'rc. Cac chuc danh chinh
ct.ia quiin trj vi en cao cap trong san xuat kinh doanh ta thu'c'lng la: Chu
tich hCii dong quan trj, phcl chu tich, cac uy vien h(>i dfmg quan tri, cac
1611g giam doc. ph6 tong giam dflc. giam drlc, ph6 giam dflc v.v ...

Gae quyet d1nh ch1en luoc

1.2.1. 2. Quan tri vi en CGfJ giila hav c&jJ trunf? xian (Middle
Manaxers)
f)l'J a
la nha quan tri hoat d(\ng du'l1i cac quan tri vien lanh dao
(l"~I() cii p) nhu'ng d Lren cac quan tri vien cap Cl! Sl1. Nhiem V!J Cll<I ho la
0

dL(~I ra de quye't dinh chie'n thu~t thlfc hi¢n cac ke hoach Va chinh S<lch
Clta doanh nghi¢p. phil'i IHlp de hoat d(\ng, cac c()ng vi¢c de hoan
1h:rnh 111lJC ticu chung.

20
 Ck quan tri vien cap giua thu'ung Ia c;ic trudng ph(mg. han, cac
h•i ph(ing, de chanh ph<1 quiin dclc de phan xL(dng v.v ....
1.2.1.J. Cc:.ic l/udn tri ul/1 c1! sci (First-Lin<! Managers)
E);iy 1~1 nhil'ng quiin tri vicn ,'1 cap bac cu()j cling trong h~ thf)ng
clp hf1c cua cac nha quan tri trong cling m(it tC) chuc. Nhiem vu cua h<.l la
IL«1 ra de quyet dinh tac nghi¢p nham dflc thuc. hu'dng dan. di0u khi0n
;k c(ing nhfrn vien trong de cfmg viec san xua't kinh doanh cu thf hang
1~:1 \. nham thL(C hi<:n muc tieu chung. Cac chLfc danh th(mg thu'c'lng cua
l• l b: l:)(ic c(ing. tru'ilng ca. {(l tn(1'Jng san xuat. tfl tnr,ing de ttl ban hang

.I .

1.2.2. Vai tro va ky nang cua nha quan tri

1.2.2.1. \!ai tr<i cua nha quan tri
Yau thf1p nien 1960. Henry Min11.hezg Lla nghien cuu m(11 each
::111 111:111 va LU OL(a ra ket Juan rang de nh:1 quan tri tbL(l' hi<:n IO vai
11\i kh<k nhau !rong 3 nh(1111 va rat lien quail vdi nhau: vai tn) quan h<°:
V<'ii u1n ngLWi, vai tr{1 th(mg tin, va cac vai tr{1 quyet dinh.
a) \lai mi quan h~ w~i con ngui1i:
Sclng va lam vit;c trong m(ll tfl chuc moi ca nhan thu<'ing co cac
quan h~ ch~t chc va mat thiet vdi nhau. nhL(ng vdi IL( each ]a nha qufo
tn hu thu'\lng c<) nhung vai tr\1 co hiin sau:
- Vai 1n·, dau tien trong lo"1i nay la vai trc'1 Llai Lli~·n. hay tu'\ing
tnrng c,,, 1inh chat nghi le trong 16 chuc.
- Vai {f"l) thu hai la vai tn) cua ngul'li lanh 0"10. ma IHl d(1i h<ii nh:1
qu<in tri phai ph<"\i h<.lp va kitim tra cfmg vit;c ctia nhiin vien dudi
quyen
- Yai tr\1 thu ba trong loai vai tn'i quan he v<Ji con ngLtc'ii la vai tr\1
Jien he. lJLl'111 he V<1i ngu'l'Jr khac, (1 trong hay ngnai tfl chlic. cle
nhall1 gtlp
phan Iman thanh dmg vi(:c du<.ic giao cho 0(111 VI cua h~l.

21
 h) Vai fr() th611f!. tin

Th1'1i dai ngay nay la th(Ji dai bung Ill"; th(mg tin, thtmg tin JL(dc
xcrn 1:1 ngw\11 ILrc din hiin tht.'r tu (j moi 16 chuc. moi doanh nghiep. Ck
hnal J(1ng Ve L]Uiin lri d1i lhUL' SL( Cll Cli s('j khoa hoc Va Cll hi~u LJU~I kh1 111'1
OL(dl' xU' 1)1 • dL(l1C tlH(l' lhi lrcn Cl1 s(J eac lhi'mg tin chinh xac. day Ju va
kip th<1i. Thc1ng tin kh(rng chi can cho cae nha qu{rn tr! ma chinh biin than
ho ding gilt nhung vai tr(1 cue ky quan trong trong linh vlfe ni1y. Nghien
ecru ve vai lro lhi'mg tin cua de nhil quan tri cluing ta thay:
- Trlflk het. nhil quiin tri c<l vai tn'l thu th~p va tie'p nh[in de
thClllg tin lien quan den 1() chue va den hoat dCing cua dlfn vi.
Nhil quii11 tri diirn nhi(!m vai tn'i thu thilp hang each thLri1ng xuyen
xern xet, phan tich bt)i dnh xung quanh 16 chuc de nh~n ra nhung tin
We. nhung hoat dt,ng vii nhiYng Slf ki~n e6 the dem l<:)i er1 h(>i t6t hay sL(
de doa dt)i Vl1i hoat dting eua t6 chue. C6ng vi<';c nay ch(lk' thue hicn
qua vi~c Joe hao chi. vf1n hiin vii qua trao d()i. tiep xuc v(Ji moi ngL((ii
\ .\ ...
- Vai tn'i thCmg tin thtl hai eua nha quan tri Iii phC) hien nlurng
th1.ll1g tin lien he Jen ngLf(ji CO lien quan. eli the ]a thu(ic c{lp. ngL((ij
l1,'i11g ca'p hay 1hucmg cflp.
- Vai tn·1 thCmg tin sau cung mil nhil quiin tri phiii dam nhi<;m la
\ai tr(J cua ngL(tJi thay ll1~lt 1/; chltc dtf cung cJp 1htmg till cho c;,k h(i
ph:rn tning cung 111(1t ddn vi, hay cho cac cc1 ljUan hen ngoiti. Mt,Jc lieu
n1a sL( thay rn<)t ph<it hic'u ni1y c6 the la de giiii thich, hiio VG hay tranh
tht1 them su Ling h(1 cho tCi chtlc.
c) Vw m) 11u1e! 171J1h
Lo<oti vai tr(i l'Ulli cCmg cua nha quiin In gi'im 4 va1 1ri1: va1 tr(1
d11anh nhf111. vai tr!1 ngtri1i giai quyet xao trl'in. vai 1n·1 ngLrdi philn phlii
tai nguyen vil vai lr<l nhil thullng thuyet.
- Vai tr!i doanh nhan xuat hii,'n khi nh:1 4uiin tri tlm dch di rifn
hnat Jfrng cua tfl chlrc. Vii;L' nay c<l the dttdc thL(C hien hhng l'<tl'h Jp

22
dung mC1t ky thu~t mdi vao mCit tlnh huC)ng cu the. ho~c nang ca'p <lieu
chinh nH'lt ky lhuiit clang ap Jung.
- Trnng vai tr(1 ngu'\!i giiii quyet xfo trCm. nh~t quiin tri la ngl1<'1i
ph<ii kip th\li Jcli phl1 vdi nhung bien eel ha't ng<1 nhhm Jua 1C) cht.k sdm
tn·i iai su' ()n dinh.
- Khi nha 4uii11 tri ll trong tlnh huelng phiii quyct djnh nen phfm
ph1~1 tai nguyen cho ai va v1'!i scl lu1mg nhu' the nao. thl d6 la luc nha
qu<in tri llting va1 tr(1 nhZt phCrn pht)i tai nguyen. Tai nguyen O(J L"ll the la
t1c·n hac. 1h!1i giall, quyen hanh, trang bi. hay cun ngu'(li. ThCmg thu'(!ng.
khi ti1i nguyen J{ii Jao. moi nha quiin tri lieu n1 th~ tlufc hi<'.'n vai tn'>
n:1~· n1(11 each de Jang. Nhu'ng khi ti1i nguyen khan hicm. quyet dinh
l"l.l<l llha quiin lri trong va'n lie nay Se kh(1 khan h<111. vi nll c() the iinh
hL(1"lng ldn den ket qLl<i ho;,_tl ll(\ng clla mtit Jdn vi hay th~m chi cua toitn
l'lC ti"i Lht.'fc.
- Cuclt cung nha quiin tr! Cllll o(rng vai tr(i cua 1m')t nha tht1<1ng
illUyet. Ll:l111 phan thay mat cho I<) chuc lr<lllg qua trlnh ho<,11 O(ll1g.
N<ii trim i<1i, v<1i chuc nJng vi.I vai tr(1 nfa mlnh. nha quiin tri giu
ph<tn 4u<1n lrong trong SL( thi.lnh c(mg hay that bai cua m(ll 16 chL(C. Ya
Lhl l"llllg IZt ly Jo L"hillh l"UJ nhU du Cap hach pha! OaO tall cal' 11ha <.JUUll
tr[.,·, sLf nghiep phat tncn kinh te xii ht1i cl'1a cii nude.
1.2.2.2. Cdc h niing qudn tri (Managerial Skills)
Rl 1hert Kati.. trnng h~t i vi ct "Skills u( an effecti1•e administrator"
( K)· n~tng cua mCit quiin tri vi en thi.lnh cong) dJng tren tap chi Harvard
l3us1rn:s~ Rc\icw tYol.52. Dec 1974) trlnh hay> hi;,_ti ky nJng mi.l moi
qu<in tri vien dn phiii n'1 gi)m:
aJ Kv ming Vi thucit (technical ski/ls) ho~c chuyen m6n nghi~p
VLL Thi Ju: thiio chlf<Jng trlnh di~n toan. soan thao h(_lp oi~ng
phap ly kinh Joanh, thiet ke co khi V.V .... Day la ky nang rat
dn cho quan tri vien cap cd sd h<Jn la cho cap quJn tri vicn
trung gian hoac cao cap.
 /1j K.v ming nhlln su (human skills) lien quan uen Kila na11g cu11g
li11n viec, dtlllg vien va dieu khiEn nhan s!f. M61 v~1i ky nang
nh<lll SL( can thict Cho bat CU quan tri Vien nao la bict each
thClllg d<_it hftu hi~u. c6 thai J(J yuan tiim tich cue den nguoi
khac, xiiy dung khtmg khi hQp tac trong lao dc1ng, hiet d1eh t:lc
d{\ng va h1J'(1ng dan nhan slf trong tcl chuc de hoan thimh eae
ket yua ky V(_lflg. Ky nang nhiin Su' dt)i vdi moi cap quan tr!
vien <leu can thict nhLt nhau trong bat ky tC; cht.'tc nao. dtt la
pham vi kinh Joanh hoal· phi kinh doanh.
< ! Kv 11(/ng nh(ln thtlc hm· IU' dur: (conceptual ski!ls) la eai khc)
hlnh thanh vii kh(i nhat. nhu'ng rn1 1<.ti cc'l vai trc'i dac hiet quan
trong. nhat 1:t deli \'(Ji de nha quiin tr! cao cap. Hq d.n u1 tu'
duy chien 111<.lc ttlt <le de ra dung du'c'lng It)i chinh sach d6i ph6
c<l hieu yua vdi nhung bat tdc, de d9a, klm ham su' phat trien
d<li V(JJ t(~ chuc Nha quiin t1i dn phai C(l phLf<1ng phap t!)ng hup.
!Lt duy he rh611g. hiet phiin tich m6i lien h~ giua cae h(l phUn. de
van Je ... Bil:'t each lam giam nhli'ng Su' phuc t\lp de r6i xu611g
lll(lt mur d(l c() the chap nh~n c1Lfc1c trong m(lt t6 ehuc.
Tam yuan trong CLia 3 lo~i ky nang tren la tuy thu(ic vao cac cap
lJU<ill lri khac nhau lrong t(; chltc. f)ieu nay du'c1C the hien trong S\1 Ji)
I .2 nhlf ~au:

- ---- - - --·-·---.---
1

Ouiin trr v1Cn

S1f(f1j 1.2: Clic k.v ming 4uli11 tri

 Nhln vao so d6 tren ta thay ngay rang C5 nhung cap quiin trj cang
~·ao thl cang dn nhieu nhung ky ni.ing ve tu' duy. Ngu'<;jc l~i C5 nhi1ng cap
quiin tri cang thap, thl cang dn nhieu ky ni.ing ve chuyen m6n ky thu~t.
Ky nang ve nhan Stf thl d dau, d cap nao cCing dln va cung deu la quan
trong. M~c du v~y, tren thtJ'c te nhung doi hoi CIJ the ve muc d(l ky nang
nhan Su' CO the CO Slf khac nhau tuy theo ]0"1i can bo quan trj, nhu'ng xet
theo quan diem CUa nhieu nha kinh te th! n6 l~i dong vai tro quan II\ll1g
nhat. g6p ph~n lam cho cac nha quan tri thtic hien thanh c6ng cac loai ky
nang khac cua mlnh va g6p phfin vao Vice d<;1t du'QC thanh Cong Ve ITTIJC
tieu chung cua ca t6 ch&.

TOM TAT
Quan trj la ho<;1t dong dn thiet phai du9c thtic hi~n khi con
ngu'oi ket hQp voi nhau trong cac t6 ch((c nham d<;1t du'QC nhf'tng
muc tieu chung. Khac vdi cac ho<;1t d(mg ve quiin tri, quan tri hQC la
khoa h9c nghien c((u phiin tich ve cong vice quan tri trong t6 ch&,
t6ng ket h6a cac kinh nghiem tot thanh nguyen tac va ly thuyet c6 the
ap dung cho cac tlnh hutlng qufo trj tu'ong tu'. \11JC tieu Cua quan tri hQC
la nham giup chung ta c6 nhung kien thuc va ky thu~t dn thiet de gia
tang hieu qua trong cac hoat d(mg t~p the, kinh doanh ho~c khong
kinh doanh.

Quan tri la mot hien tu'c;1ng xa h(li xuat hien cung m<)t Jue vdi con
nguoi, n6 bieu hien trong mo'i quan he giua con nguoi voi con nguoi.
Tren phu'clng dien khoa hc;>c va ho<;1t dong thtiC ti~n n6 thtic Stf phat trien
manh tu the ky 19 den nay. Quan tri h9c ngay nay da phat tri6n m<;1nh
me Va da trll thanh m(lt mon khoa hQC doc l~p.

Trong cac ho<;1t dong ve quan trj ngll'oi ta kh6ng chi dn nhung
hi~u biet khoa hQc ma dn c6 tinh sang t<;10, tinh nghe thu~t. Khoa h9c
va nghe thu~t quan tr! khong doi ch9i, lo~i tru nhau ma chung b6 sung
ch_o nhau.

25
 M~c du c6 nhi~u quan diem khac nhau v~ chuc niing quiin tri
nhu'ng nhln chung ngay nay ngttui ta thu'c'1ng xem quan tri c6 btln chti'c
nang co biin sau: hoach dinh, t6 chti'c, Ianh d~o va kiem soat.

Trong ljch si't phat trien cua nhiin lo<).i cac ho<).t dt1ng v~ quiin tri
da de l~i nhung dau an het sti'c to ldn trong cac c6ng trlnh van h6a kien
true. dlnh chua. d~n dai, thanh h1y v.v. Quiin trj da c6 m()t vai tro dang
kc cung vdi stt bi)c phat cua cu<)c each m~ng c6ng nghit;p. Tu th~p nien
60 den nay, vai tr6 cl'1a quan trj trong cac hoat d('mg cua xii h(\i loai
ngu'di d~c bi~t la trong !Tnh vlfc siin xuat kinh doanh da tang Jen nhanh
ch(mg.

Cac nha quan tri lam vi~c trong cac t6 chti'c, nhung kh6ng phiii ai
trong 16 chuc d~u fa nha quiin trj. Cac thanh vien trong m9i t6 chuc c6
the chia lam hai lo~i: nguoi th9'a hanh va nha quan tri. Tuy theo ca'p b~c
va c6 the chia cac nha quiin tr(thanh 3 loai: cac nha quiin tri cao cap, cac
nha quiin trj cap giua va cac nha quiin tri cap co sd.

Yao th~p nien 1960, Henry Mintzbezg da nghien cti'u m<)t each ciln
th~n va da dua ra ket lu~n r~ng cac nha quiin tri thuc hi~n I 0 vai tr6 khac
nhau trong 3 nh6m vii riit lien quan voi nhau: vai tr6 quan h~ vdi con
ngu'(ii. vai tr6 thong tin, va cac vai tro quyet djnh.

Robert Kall. cho ding, moi quiin trj vien can phai c6 3 loai ky
nang: ky nang ky thu~t ho[lc chuyen m6n nghi~p v\1; ky nang nhan Slf;
va ky nang nh~n thuc hay tu' duy. T~m quan tr9ng cua 3 lo<;ti ky nang
trcn liJ. tuy thu6c vao cac cap quan tr! khac nhal! trong t6 chti'c. (j nhung
cap quiin trj cang cao th! ding dn nhi~u nhung ky nang v~ tu duy.
Ngu'(IC l~i CJ nhung cap quiin tri cang tha'p, thl cang can nhi~u ky nang v~
chuycn m6n ky thu~t. Ky nang v~ nhiin slf th! () diiu, CJ cap nao ciing can
va cling d~u la quan trqng.

26
 CAU HOI ON T~P
Quan trj hoc la gl ') Vai tro cua n6 trong cac ho<;1t d(lng kinh doanh ra
Sall '!

I C(l ngu'i'Ji n6i r~ng, quiin tri hQC vua la m(lt nganh khoa hoc vua la m(lt
hoat d(mg mang tinh nghe thu~t c6 clung khong va vi sao?

\. Cac chuc nang chu ye'u cua quan tr! la gl ?

i. The nao la nha quiin tr! va c6 may lo<).i nha quiin trj ?

5. Cac nha quan tri can co nhung ky nang co biin nao?

27
 , ' , ,.,,?

II. QUA TRINH PRAT TRIEN

., , ... .,
CUA LY THUYET.QUAN TRt

Nhieu nha quiin tri thu'c'ing hay quen mat ding m(H trong nhli'n,
ukh hqc 161 nhat la hlJC qua khu. Nhli'ng ngu'i'1i benh vu'c cho tu' nrdn:
hien dai th! cho r~ng J!ch sli' khi'mg lien quan gl den cac van de mil c::i·
1111:1 quiin tri dang phiii dtli ph6 hi¢n nay, nhu'ng thlfc ra cac nha quan tr
ngay nay van dung nhli'ng kinh nghi¢m va Jy thuyet quiin tri dii hlnl
th:111h trong lich sli' vao nghe nghi¢p dta mlnh.
Tren phtrong di¢n khoa hoc xii h(ii va nhiin van moi mc)t ly thuye
la rnfJt tap hlip nhli'ng mcli tu'ong quan gitra nhli'ng tu' tu'dng vua giii
thich vua tien doan de hi~n tu'ong xa h0i Ly thuyet quan tri cling the
m'i l'iing la m(it h~ th<lng vc nhli'ng tu' tu'dng. quan ni~m. due ket. gia
thich vc cac ho9t dl)ng Ljlliin tri dtiQC thttc hilnh trong the gil1i !ht.re tai
Dieu nay cling co nghia la ly thuye't quiin tri ding phiii du'a vao thtrc tt
Va 11< i da dttc.k nghien ct.YU Ccl h~ thong qua de th(ij dai. nhat la llt tht
k); 19. Ket quii la chung ta cc) du9c mc)t di siin d6 s0 va phong phu vi..
qu<in tri ma de nha quan tri ngay nay dang thCra hu'dng. Chinh VJ lht
ma vice nghien CUu Su' lien trien CUa tu' !u'(ing quan tri la can thiet Chl
cac nha quan tri trong Jy Ju~n va thlfc hanh. cho hien tai vii d ttidllf
lai.
Rat c<> ly khi n<ii ding quiin tri cung tuf)i vdi van rninh nhiin loai.
5000 nam trttc'lc c6ng nguyen ngu'i'Ji Sumerian (vung Iraq hicn nayl dii
hoitn thi~n m()t h~ thclng phuc tap nhli'ng quy trlnh thttcing rnai vc1i he
th6ng can dong. Ngttc'li Ai C~p thanh l~p nha mt0c 3000 nam tntdc
n)ng nguyen va nhli'ng kirn llf thap la ch'lu tich vc trlnh dti ke hoach. t{l
chti'c va kiem soar mtll cCmg trlnh phuc lctP· Ngttc'11 Trung Hoa ciing cc'>
nhCrng dinh che chfnh 4uycn ch~t che. the hicn m(1t trlnh d6 16 ~·hue
 (j Chau Au, nhung ky thu~t va pht.Mng phap quan tr! bilt d:iu
fo'l1c·ap dirng trong kinh doanh tu the ky 16, khi hoat dQng thu'ong mai
jJ phat tricn manh. clll1 tru'oc do, ly thuyet quan tri chu'a due.le phat
:rien trnng kinh doanh vl cac d<Jn vi siin xuat kinh doanh chi d<lng
khung trong ph<).m vi gia dlnh.
E>en the ky 18, CU(lC each ITI<;tng d'mg nghi¢p vdi Su' ling dt,mg cua
may m6c Cli khi da ehuycn siin xuat tu ph(}rn vi gia dlnh sang nha may.
Day la nhung hlnh thuc to chuc san xuat khac hil.n voi tcJ chuc san xuat
trong gia dlnh. Quy m6 va d6 phlic t(}p gia tang, vi¢c nghien cliu quan
tri bat ddu trd nen cap hach. Nhung slf chu y cling chi t~p trung vao
khia e<,1nh ky thu~t CUa sJn xuat hon la VaO 11Qi dung CUa ho(}l d(lng
4uiin tri.
E>en the ky 19, nhung m6i quan tam cua nhung ngu'oi trlfc tiep
4uiin tri cac co si'l san xuat kinh doanh va cua d. nhung nha khoa h9c
den de hoat d(mg quiin tri moi th~t S\J' soi nfli. Slf quan tam van t~p trung
nhi0u vao khia canh ky thuat cua san xuat nhu'ng dfmg thoi cling c6 ehu
y den khia C(lllh lao d(\ng trong quiin tr!. nhu' Robert Owen da tlm each
ciii ·thi<';n di~u ki¢n lam vi¢c va di~u ki¢n s6ng cua cfmg nhan. Xet v~
phu'clng di¢n quan trj. vi<';c lam cua Owen da d~t n~n m6ng cho cac ctmg
trlnh nghien CUu quiJ.n trj nhat la cac nghien CUu V~ moi quan h¢ giua
di~u ki~n lao dQng voi ket qua cua Xi nghi~p. C6 the n6i tu cuoi the ky
19 nhung no life nghien CUu Va du'a ra nhil'ng ly thuyct quiJ.n tr! da du'QC
tie11 hanh r(mg khap. Vil chinh Federick W. Taylor o d:iu the ky 20 voi tu'
tu'cing quiin tri khoa h9c cua mlnh da la ngu'oi d~t n~n m6ng cho quiin tr!
hicn dai va tu d6 den nay cac ly thuyet quiJ.n trj da Gu'QC phat tricn nhctnh
eh1'111g, g6p ph:in tich ClfC cho Slf phat tri<in ky di¢u cua Xa hQi loai ngu'oi
trong the ky 20.
2.1. CAC LY THUYET co DIEN VE QUAN TR!
Cae ly thuyet cc5 dien v~ quan tri la thu~t ngu du'<:Jc dung de chi
nhtrng y kien v~ ttJ chuc va quiin tri du'oc du'a ra d Chau Au va Hoa Ky
v:w nhung nam cu6i the ky 19, aau the ky 20.

29
 Trnng qua trlnh hlnh thanh cac ly thuyct cei clien Ccl cong d6ng gc'i1
ct.la r<1t nhieu tac gia. Nhln chung c6 the du'a ra hai dong Iy thuyet qua1
tri cci dien chinh:
- Ly thuyet quan tri khoa hoc:
- Ly thuyet quan tri hanh chinh
2.1.1. Ly thuye't quan tri khoa hQc
C<l rat nhieu tac gia ve dong ly thuyet nay, c6 the ke ra m(lt s6 tac
gi~ sau cliiy:
- Charles Babbage ( 1792 - 1871 ): Ong la m(ll nha toan hoc ngu'o
Anh tlm each tang nang suat lao d(lng. Cung voi Adam Smith fmg chi
//'U<tn~ chuyen man h<Ju [ao a<)ng, dung loan h(JC afl tfnh todn each .H

dun~ nguven vgt li~u rl/i uu nhiit. Ong cho r~ng, cac nha quan tri pha
nghien cltu th(li gian dn thiet de hoan thanh mi)t c6ng vi~c. tu d6 ar
dinh tieu chuan cfmg vi~c. du'a ra vi~c thu'c'lng cho nhung cfmg nhan v11~11
tieu chuiin. Ong ci:ing la ngu'c)i d~u tien de nghi phu'ong phap chia 19
nhuiin de duy trl quan h~ giua c6ng nhiin va ngu'(li quan ly.
- Frank&Lillia11 Gilbreth: Frank ( 1886 - 1924) va Lilliar
Gilbreth ( 1878 - 1972) Ia nhung ngu'(li tien phong trong vi~c nghien clit
thhi gian - d(lng tac va phat trien ly thuyet quan tri khac hfo Taylor. Hai
tmg ba phat trit3n mOt h<; thong cac thao tac de hoan thanh mot cong tac.
Hai ong ba du'a ra mot h~ th6ng xep lo"1i bao trum cac di)ng tac nhu' each
nam d6 v~t. each di chuyen ... He th6ng cac d<)ng tac khoa hoc neu len
nhl'fng tu'clng quan giua lo<,1i dc)ng tac va t~n s6 vdi Slf met nhQc trong Ian
dong, xac dinh nhung dong tac du' thua lam phi ph"1m nang llfc. loai h(\
nhung dc)ng tac du thua, chu tam vao nhung clc)ng tac thich h<Jp lam giam
met moi va tang nang suat lao d<)ng.
- He11ry Ga11tt ( 1861 - 1919): Ong v6n Ia m(lt ky Su' chuyen ve
he thi'\ng kiem soat trong cac nha may. Ong phat trien so de'\ Gantt mo
ta J(mg c(mg Vi~C can de hoan thanh mc)t nhiem Vl,J. Yach ra nhung giai
l )JJl cl.ia dmg vi~c theo ke hoc:ich. ghi ca th<'Ji gian ho~ch d!nh va th(1i
ian thlic slf. Ngay nay ph1.Mng phap Gantt Ia m(lt c6ng ci,1 quan tn.mg
·png quiin tri tac nghiep. Gantt ding dua ra m(\t h~ thong chi ticu c6ng
i~c va h~ thong khen thli<)ng cho c6ng nhiin va qui\n tri vien dat va
tfdt chi tieu.

- Tuy nhien, d"1i bi0'u Ltu tu nhat cua trli<'ing phai nay la Fededric
¥.Taylor ( 1856 - 1915 l dlicJc gqi la "cha de" cl'1a phu\ing phap quiin tri
.hoa hoc. Ten goi cua ly thuyet nay xuat phat tu nhan de trong tac
1h:i·m cua Taylor. ''Cac nguyen tac quiin tri mot dch khoa hoc ..
Principles of scientific management) xua't biin I.in ociu d My vao nam
911.
Trnng thoi gian lam nhicm v~ cua nha quan tri d cac xi nghiep.
ihflt la trong cac xi nghi~p luy<;n kim (mg da tlm ra va chi trich manh
iet de nhliliC di~m trong each quan ly CU, theo 6ng de nhlf<.1C diem
:hinh la:
• Thue muon dmg nhii.n tren ccJ si'1 ai den trudc muon trlfoc,
kh(mg h.tu y den kha nang va nghc nghiep cua c6ng nhiin.
• G\!1g tac huan luy~n nhiin vien hilu nhu khong c6 h~ thong 16
chU'c hQc vi(:c.
• C6ng vi~c lam theo th6i quen. kh6ng c6 ti~u chu:fo va phuc111g
phap. C6ng nhiin tlf mlnh dinh doc:it toe d9 lam vi~c .
• H~u h~t de c6ng vi~c va trach nhi<$m d~u OL1QC giao cho nglfc)i
c6ng nhiin.
• Nha quan tri lam vi~c ben canh nglf<'fi thQ, quen mat chuc nang
chinh la l~p ke ho~ch va t6 chuc c6ng vi~c. Tinh r.irnyen
nghicp cua nha quan tr! khong dlf\iC thua nh~n.
Sau d6 ong neu ra 4 nguyen tdc quiin tr.i khoa h9c nhlf sau:

I. Phlf<ing phap khoa h9c cho nhung thanh to co ban trong c6ng
vice cua cong nhiin, thay cho phlfong phap cu dt!a vao kinh
nghi~m.

31
 2. X;k cJinh chuc nang hoach dinh ctfo nhi1 quiin tr[, thay vi dt
ci'mg nhan tL( y Itta chon phL((!flg phap li1m vi~c rieng cua h(,l.

3. Lua chon vii hu<l'n luy<';n ctmg nhan. ph<it trien tinh than h(Jf
tac d1~11g lk\i. thay vi khich le nhli'ng m) lt.fc ca nhan rieng I(
cua ho.

4. Phan chia ci'mg vice giua nha quiin tri va cfmg nhan, de 11161
hen lam tot nhat cting vi~c cua ho, chu kh<lng phiii chi 06 ler
dau ci'mg nhan nhu truOc kia.

Ctmg tac quiin tri tlf(!ng ung la:

a) Nghicn cuu th('!i gian va cac thao tac hop ly nhat de thuc hi en
ctmg viec.
h) Dung each m(i tii cong ViGC (Joh Description) de chnn ]L(a
cCmg nhan, thict l~p hG th6ng tieu chuan va ht% th6ng huan
luyen chinh thuc.
cl Tra ludng theo nguyen tac khuyen khich theo siin lu<.Jng, bile
dam an toan lao d(lng bhng di,mg c~ thich h<:Jp.
d) Thang tien trong cting viGc, chi.I rrqng l~p ke hoach va rfl chuc
ho<,1 t d6ng.
T1>111 /(ti: Tru(Jng phai quan tri khoa hoc c11 nhi~u d<'ing gop u) gia
in clw su ph:1t 1rien ct'.!a IL( rui'!ng quan tri, ho phat trii!:n k5' nang LJu:rn tri
qua phan c<mg va chuyen mi'm h(ia qua trlnh lao dong, hlnh thilnh qui
1rinh san xuat day chuy€!n. Ho la nhung nguoi dau tien neu lcn t5m quan
lrong n'1a vi~c tuyen chon va huan luyi;n nhan vien. dau ticn dung dai
ngli ue tfmg nang suat Ian dfmg. Ho ciing lit nhil'ng ngu(Ji nhfln manh viec
gi:11n g1a thanh de li'lng hieu qua, dung nhung phu<Jng phap co h~ 1h6ng
\ :1 hdp I) de giiii quyet cac van of! LJU<ln tri. cuoi cimg ciing chinh ho coi
qu~in tri nhu Iii mf11 drli tu1.1ng nghien cliu khna hnc. Tuy v~y. tnmng phai
11:1y L'Ung cll nhung gidi h<111 nhat dinh. Tru(fc het truong phai nay chi ap
mg tfit trong tnii1J1g hdp 111(1i tnt<1ng t1n dinh. kh(> i.ip dung trong mi'ii
L(ifI1g phLfL' tap nhieu lhay d(ii. Thu Jen. ho qua d(~ call ban char kt11h te
1 duy I~, cua con 11gll'd1 m;J di.inh gia thap nhu du xii. hi'Ji va tll' rh~ hien
1;1 c<ln ngttdi. Lio v~y \'an Lie nhan hi.in it JU'(.1c quan tam. Cutii dmg
Lf<.ing phai n:1y di <ip dung nhung nguyen de qui.in tri phcl qu{1t chll mm
1i111 ljllh mil khting nhf1n thfly tinh ltlc thu cua m(>i tnt(!ng. vii hn d"ing
1;1 c·1n·1 1;Jm dl:·n vfln d(: k5 thuiir.
2.1.2. Tntifn~ ph~ii quan trj hanh chinh
Trong khi tnJilng phai quiin tri khlla hllc chu trong llcn hdp I); IH1a
>ng \iec \i1 nhi:tng nh1cm \U m;J de dmg nhan phii1 litm thl tntilng
iai qu<in tri tl1ng quat (hay h;lnh chinhJ l~i ph<ir trien nhli'ng nguyen
'- qu<in lri chung chll d nH'it tti chCtc. chinh vi the' rnrl·1ng phai ni1y n'm
tdc g1>i Iii nt 1U'1i11g qu.in tri t\i chuc cC) Jie'n.
n::iy J;J ten i:'.'11 dL: '-hi L«ic y kien ve each thuc quiin rri Xi ngh1L:p dll
rnry Faylll ,·1 Ph<ip \'it Max Weber ll Due nl:u Jen. t:Lmg '-·Ling thl!i '-'di
t\ lllr e'! M5.
- Max lVeher (I 86-1 - 1920): la mi'it nhit xa htii lwc ngttlfi Dt¥c.
I nhieu lhing glip \ illl ly thuyet quiin tri thtmg qua \ICC phat trien lll(lf

<.h1k quan lieu h:111 giay la phttdng thuc help I)' tfi cl1Cf( nH1t cling ty
11rc wp. Khat niem quan lieu b;Jn gifly dttdc dinh nghia la he rh<lng
11(c \LI va nhit;m vu dll'dc xac Jinh rii ri1ng. phan cCmg. phan nhiem
1i11h :de. de m!Jc ril:u phJn bict, h~ thC)ng quyen hanh cl·) rem 11 1rar
Cd sl1 tll' tll'eing nia Weber la )' nit;m tham quyen hdp ph:.ip v;l help
. Ng;Jy nay thuJt ngi:t ··quan lieu·· g<.1i Jen hlnh Jnh m{>t ti~ chti'c t:Ltng
1.:iL. Jtii thc!i. bi ch)m ngJp trong thu !UC hunh chinh phien ha \it Ill·,
1i111 roi11i xa la Vl'li tL( tl(llng ban J5.u cua Weber. Tht.fl cha·t nhtYng llf1c
111 \ (: chli nghla quan lieu ciia We her la:
• Phan c<mg lao d(ing Vl1i th:im quyen vj trfrh nhiem LlLMc quy
Jinh rii vu LlLfdc hdp phap h6u nhu nhit;m vu chinh thuc.
•Ck chltc vu dttdc thict l~p theo ht; thl)ng chI huy. tntii chuc vu
nhm dll'di nH1t chuc v1:1 khac cao htln.
33
 • Nhan su' du'eJc tuyen dung va thang cap theo khii nang 4ua I
ell'. huan luy<:n va kinh nghicm.

• Cac hanh vi hanh chinh va de quyet Lljnh phai thanh van ban.

• Quiin tri phiii tach r<'Ji s(~ huu.

Cac nha quiin tri phiii tuan thu dieu It; .v~1 thu tl)c. Luar I~ phiii cflt
nhng va du'clc ap dung th6ng nhat cho me.ii ngu'(Ji.
- Henry Fayol I 1841 - 1925 ): la me)t nh~1 quan tri hanh chir
ngu'(Ji Phap. Vdi tac pham "Quiin tri ctmg nghi~p va 4uan tri tong qu
(administration industrielle el general/) ( 1916)". Khac vdi Taylor. cl
rhng niing suat lao d(ing kem la do cfmg nhan khong biet each la
vi~c. va khflng due.Jc kich thich kinh te oily du. Fayol cho r~ng nat
SUat ]ao d(mg CUa COl1 nglJ'oi lam Vi~C Chung trong tap the tuy thu{\c Vi
SI! sdp .<e/J. 1!/ chtic CUll nha quiin lrj. Vi~c sap xep, te"i chuc d(l LM
Fayol goi la 1:i¢c qudn tri rtfnR qudt va vi~c nay ci:ing 4uan trqng nhu
viec khac trong ceJ Sl~ san XU<tt kinh doanh: (I) sfo XUat, (2) tiep thi h;
Marketing. (3) tai chinh. (4) quan ly tai san va con ngu'oi va (5) ke to;
- 1h6ng ke.
f)C° Ccl thfi Jam ttlt vi<:c sap xep. 16 chuc Xi nghi~p Fayol da de n~
de nha quan tri nen thco 14 nguyen de du'<.Jc goi la 14 nguycn tac qu
lrt:

I. Phiii phan ding lal1 d(mg..

2. Phai xac dinh rii mcli quan h~ giua quyen hanh va tra
nhi~m.

3. Phai duy tr1 k)1 lu~t trong xi nghi~p.

4. Moi drng. nhiin chi nhiin lt;nh tu mot ca'p chi huy tru'c ti
<luy nhat.
5. Cac nha quan tri phiii thtlng nhat y kien khi chi huy.

34
 6. Quyen l<Ji chung luCm luon phai dttc_1c d~t tren quyeri 1t1i
rieng.
7. Quyen Ic1i kinh te phai ttfong xung vdi cong vi~c.
8. Quyen quyct djnh trong xi nghi~p phiii t~p trung ve m<)t mtli.
9. Xi nghii;:p phai du'c)C tfl chuc theo cap b~c ti'! giam doc xuong
den cong nhan.
I0. Sinh ho~t trnng xi nghi~p phiii c\l tr~t tu'.
I I. Slf dcJi xll' trong xi nghi~p phai cCmg blnh.
12. Cong vi~c cua moi ngu'oi trong xi nghi~p phiii 6n dinh.
13. T6n trQng sang kien ciia moi ngu'c'li.
14. Xi nghi~p phiii xiiy dlfng cho du'Qc tinh thfin tap thl
Tt)m lq.i: Truong phai hanh chinh chu tru'c1ng rang, nang suat Iao
)ng se cao trong m<)t tf) chuc dtf(ic sap d~t hc.1p Iy. Ne) dong g(lp rat
1ieu trong ly Iu~n ding nhlf thlfc hanh 4uan tri. nhieu nguyen de 4uan
i Clla llf ttti'lng nay van con ap dung ngay nay. Cac hlnh thU'c t() chuc,
ic nguyen tile t(i chuc. 4uyen 11.J'c va SLJ' Liy 4uyen ... dang ung d1,mg ph6
en hi¢n nay chinh Ja Slf dong g6p quan trong cua tru'c'lng phai quan tr!
inh chinh.
H<:tn che cua tru'(1ng phai nay la cac ttt t11c'1ng dtf<;1c thict I~ p trong
fit tc"l chuc c1n ajnh. 11 thay d6i, 4uan aiEm quiin tri cung ran. it chu y
~n con ngu'c'li va xii htii nen de dlin t<~i vi~c xa n'!i thlfc tt::. Vfln de quan
.>ng la phai bic't each viln d1,111g cac nguyen tac quiin trj cho phu help vdi
ic yeu du lhlfc IC, chu khong phai la ti'! bo cac nguyen tac do.
2. LY THUYET TAM Ly XA HOI TRONG QUAN TRI
Ly thuyet tarn I}· xa h{\i trong quiin tri. con gQi Ia ly thuyet tac
wng. Ia nhli'ng 4uan diem (jUan tri nhan manh den vai tr(1 cua ye"u tel
111 I)'. tlnh ciim, 4uan he xa hoi cua con ngu'c'li trong c{mg 'iec. Ly
uyct nii.y cho rang, hieu qua cua quiin tri do nang suat Iao d<)ng 4uyet
nh. nhttng nang suat lao Ll<)ng kh6ng chi do cac yeu t\l v~t chat 4uyet
nh ma con do Slf thila man cac nhu du tam Iy xa h<)i cua con ngu'oi.
1S
 Ly thuyet nay hat dau xuat hi~n ('1 M5 trong thap nien 30. dtrd1
ph<tl trien 111<_ll1h h(jj c,]l- nha \am ly hoc trong th:1p nien 60. VJ hicn 11'1:
't111 c(111 dude ngh1en cuu wi nhicu mrlk phjt trien nhhm tlm ra nhCrn:
hil:'u hi cl day du ve 1:1111 hl'in phtrc l<J p cl'1a rnn ngtrl!i. m{l\ yell 1() ljU<l
tn111g Je 4uan 1n.
Tnr<ing phai ni1y ct'> de tac giil sau:
- Robert Owe11 1 1771 - 1858 l: lit k5· nghl:· g1a ngtrlii Anh. I
ng1ri11 dau tien n(\1 a0·11 nhfo l~rc trong ll~ chCrc. Ong chi trich de nh
0

L'< •ng ngh1t;p bll lien l'U pha\ triell may llllll' nlHfng l<Ji khl°1ng di lien S
11h:1n l'Lia nhung "'may m(JL' ngli<'1i "'.
- Hugo Mwisterberg (I 863 - 1916 ): nghien ct'ru 1[1111 ly trng dun
trong m{H tnrdng tf) cht'rc. Cmg dtrdc coi la cha dL; cl'1a ngirnh tam ly he
L·l'1ng nghit;p. Trong tac phfirn nhan de "'Tf1rn I~ hl1c 'ii h10u quii 1ro11
L'llllg nghil:p" xua't hiln 11[1m 1913. Cmg nh~ln lll<Jllh 1:1 phiii ngh1t~ll CL
lllll\ cich khlla hoc tac phong cua con ngu(li de \Jill ra nhli'ng mau llll
L'11ung \'J gdi thich nhCrng str khac hi('1. Ong clw r~ng. 11:111g suC\t It
d(111g -;(· C<l\l hdll neu Cling ViCL' gian plH°i ch11 ho dtfdc nghien cL(U phi
11ch L'irn dal'. ,·:1 hllp \dt nhung k5 nf1ng cling 11h1r t;'im I~" nia ho.
- Mary Parker Follett (I 863 - 1933) la nha nghien cuu 4ufo 1
i1g<1y t(r nhCrng narn 20 da chu y den 1f11n ly trong qu~\n tri. ha L'(i nhii
d«111g g<»p n» g1a tri vf: nh"1m lau t1(mg v:l quan h~· x::i h<>1 lrong qu:in tr
- Abraham Maslow ( 1908 - 1970): Iii nhi1 tiim I)· hoc da x;
d~rng 111\1t I)• thuyet vc
nhu d.u ctfa rnn ngtr<ii g(m1 5 hflc dtftk· xcp
1h:1·p Jen cao theo thu ar: (I l nhu du vat ch::i'1. (~) nhu du an tPJn. (
nhu call Xa h(1i. (4) llhU cJu dUdC t{ll1 trong VJ ()) llhll cJU IL( ho
tlliL'll' I,
- Dmrglr/as Mc Gregor ( 1906 - 1964 ): ML. Gregor cho rang l'
nh:1 LJU:in tri tru<k day da t1en hanh cac each th1k qu:ln tn tren nhlf
g1~1 thuyet sai lam ve tac phong v:1 hi111h vi cl'ia con ngtr!11. Nhlfng ~
IL'I d1'1d11 1rang. ph;l11 d(111g 11101 11gt(d1 Lieu l\lll'llg rn1c11 lalll VIL'L. llllL'll
'dL· L·hi huy hd11 1:1 IL( chill tr:.iL:h 11hi0rn. \a hCtll liet moi 11gu<'i1 1:1111 \'ICC
ldi kh \:1t chat.\;, 11lnr \ (1y de 11h:1 quii11 tn da x<iy dLfng nhCfng 1->1:1
i~· ti'! chi.A· vdi quyl:n hi111h t<)p trung Ltit ra nlrn:u quy t;!c: thu tut.
11\!.... thdi v1'11 mi'it
. hi:·. thi')11I.'
.... kie'm tra .....Q1Jm sat chf11
. chc GreI.'or
.._ \!,11i
.....
t(llg gia thicl L1ll 1:1 X. v:1 lie nghi llllll h11 g1ii thuyet kh<k lllil (mg
I 1:1 y Thuyi:;t y d11) rang con ngL((jj SL' thiL'h th LI \ 1i1 L'\lllg \!CL' IICll

dL(dL' 11hCf11g thu511 ld1 \•:1 IHI Cll thC::~ Lk111g g11p nhieu uil'.·u h1in chll tll
Lie. :vk Gn:gor L·h11 rt1ng thay \'] nhCtn manh Je.n l'<' chC:: kie'm tra 1hl
;, 4uj11 tri 11011 quan 1C1rn nhieu hdn den sLf ph,·;i hdp h11a1 dtmg.

- Ttr nhung ket qua 11ghie11 L'Ltu ta1 1111:1 111;·1y /Jawtlwme d11 Flto11
·1yo ( IXXO - 1949) Gi:io sLfcua E>;.1i hoc ki11h doanh Ha\ard 11(11 ticng
'15 tlHfc hien va triii qu:.i nhicu ket qu;i 11ghicn nfu tlufc nghicm kh;ic
a c:.ic nh:1 1Cim I~" c1'1ng ngh1ep, ngLflti ta d:1 ch11 r~111g. q_( thi'i:.i m<'111 d1L·
u l·;lu t<lm I)· d1a l'lll1 ngLf,'li nhu mui'!n ,hf1.1c ngLflli kh;ic quan t5m.
1\111 dttdc 11g1rl1i kh;k kinh 1n.111g, rnul)11 c1i vai 1n'1 quan tr1111g trong s1.t
l11cp d1u11g. mui')n 1:1111 vice trong hilu khi'mg khi thf1n th1c;n gitfa L'JL·
ng SL(\.\. l'll ;inh lll(t'lng l(ln den !l[lllg suttt \ :1 thanh qua lao U(lllg
.I L'I lll llgL((l!.

Quan d1C:::m L'd h;111 L·Lia ly thuyet 11:1y cC111g gi\ing nhu quan diem
.1 I~ 1hu~ct qui111 1ri klH1a !we. Ho chll rtm::' ~1r qufo 1ri hCfu 111eu 1uy
1\•L \ ;,,, 11;J11g su;lt !do dt1ng cl'1a c1111 ngLflti li1m \'ii:T trong tar th{
\ 11hic11. kh;k \ d1 )' ki(n cua ly thuyct quan In khlla il1.1r. ly thu~ ct
11 I) \;I hi'ii chP 1·tlllg. ycu ti') tmh th;\n c1'1 iinh htf1'111g manh Lki1 \'di
11::' ,;ui'1.t ni,t lao dt111g.

Ttr 11hi'111 thlfc d1'i, cjl 11hi1 ly thuyct tf1rn I~ quan tri cho rt1ng c<ic
:1 qu;i11 In ncn thay di';i qu:.in 111em vC: uing 11h;'111. Hi' killing ph.i1 1:1
Ci'11g L'"il 11:,'Lflli thu d1'i11g. thich JL(dc L·hi huy. thich llLfdc g1a1> \ iL'L' L'LI
· TrJ1 b1. h11 \L' 1:1m \iec ti')t hdn. nfmg su:1·t L·,111 h1111. phi1t huy \jng
:11 11h1cu J11l11. llCLI dt(dc Ji)i xli' nhL( nht(llg L'llll llgL((jj tn((jng th:111h.
fc tL( L'l1Li d(111g trnng cC111g vi¢c. Ngoili ra. nh:1 quiin tn phiii ci1i thi0n
_l 7
cac moi quan h¢ con ngu'{Ji trong t6 chuc. It( mfli quan h~ giila ti
tn.t<ing vdi nhan vien. den mfli quan h~ giil'a cac dong slf ngang han
vi con nguoi se lam vi~c t6t hon trong mc)t m6i tru'ong quan h¢ th.
thi~n.

Tom l{li: Tu tu'dng chinh cua nh6m tam ly xa hc)i:

- Doanh nghi~p la m(>t h~ thong xii h<)i.

- Khi d(lng vien kh6ng chi bang yc'u to v~t chilt ma con pt
quan tam den nhli'ng nhu du xii h(li.
- T~p th~ iinh hudng tren tac phong ca nhan (tinh thfo, thai c
ket qua lao d(mg .. ).
- Lanh d~o khCmg chi la quy~n hanh do t6 chuc. ma con do c
yeu t6 tam I)· xa h<'.\i cua t<") chuc chi phoi.
Tuy v~y n6 ding dm m<)t s6 han che:
- Qua chu y dc'n yeu 16 xii h(>i - Khai ni~m .. con ngu'oi xii h<
chi di the b6 sung chP khai ni¢m "con ngu'c1i kinh te .. chu kh6ng 1
thay the.
- Ly thuyet nay mi con ngu{Ji la phtln til' trong he$ thflng khcp I
ma kh6ng quan tam den yeu to ngo<1-i lai.
2.3. LY THUYET DtNH LUONG VE QUAN TRt
The chien II dii d~t ra nhieu van d~ m<~i cho vi~L· quiin tri. Ni
Anh dii thanh l~p d()i nghien cU'u hanh quiin (Operation re~ea
team). bao gom cac nha khoa h()C d~ tlm each chong 1<1-i S\J tan ci
n1a Due.
Ket thUc the chien II va tU th~p nien 50. cac ky thu~t dinh Ill'<
du'<1C cac nha c6ng nghi¢p My quan tiim va ap di,mg vao vi¢c ngh
CUll. l<!-0 dieu ki~n de nang Cao tinh chfnh Xilc CUa CaC quyct dinh qt
tri. Ket qua tu nhli'ng eel gang nay cua h9 dii lam nay sinh m(1t ly thu
nila ve quan tri ra dai. L)· thuyet quan tri mdi nay du'cJc gqi bang nh

38
 Hoach
f------t To r----+ NMn ----+ Lanh ~ Kiem
dinh chiic SI/ dao tra
••
'
•• • .. '

Phan h61 (feedback)

Cac chuc nang nay du\1c goi la nhung chU'c nang chung CL1a qui
tri. Bat cu trong linh V\fC nao, tlt d(Jn giiin den phuc qp, du trong !Ti
V\fC San XUat hay djch Vl,J th) ban chat CUa quan tri la kh6ng thay deli, (
la vi~c thlfc hi~n dily du cac chU'c nang quiin tri qua trlnh nay, thlfc ch
da dlfa tren nen tang tu tl.tdng cua Henri Fayol vao nhung nam 196
Tu khi dl.t<;Jc Koontz phat trien thl phl.trlng phap quan tri qua trlnh ni
da trcJ thanh m(>t linh VUC dl.t(.1C chll y nhat, va rat nhieu cac nha quiin
tu ly thuyet den thlfc hanh deu ua chu,}ng.
2.4.2. Phu'dng phap finh huo'ng ngau nhien (Contingen
approach)
Chu trl.tdng cho rang quiin tri huu hi~u la can cu vao tlnh huong I

the de v~n d1,1ng phoi h<;lp cac ly thuyet da c6 tu trl.toc.

- Ly thuyct c6 dien va tam ly xa h(>i deu chu trucing nang su
lao d(mg la chla kh6a de d().t hi~u qua quiin trj.
- Nh6m djnh ll.tong, trai l().i cho rang vi~c ra quyet djnh du1
d~n la chla kh6a nay.

Fiedler la tac giii d().i dil$n cho phuong phap tlnh huong quan t
ci'm gqi la phu'ong phap theo dieu kil$n ngfo nhien, cho ding dn phai ~
h'JP giua cac ly thuyet quiin tri tren day voi v~n d1,1ng thlfc tien, c1,1 the
de tlnh huong quiin trj, con gQi la dien cU'u quiin trj (case studies).
Quiin tri hQc nhu the cu(lc dC1i khong the dlfa vao cac nguyen t
ddn giiin. M(>t ngu'oi thich xc gfo may kh6ng nhat thiet phiii thich
Honda Dream II. Cac yeu to nhu tu6i tac, phai tinh, tlnh tr().ng gia dlr

;1")
 To111 l{1i J6ng gc1p cua trliong phai cljnh lltdng la:
- E>inh lltdng la sl,( nrli dai cua truc'1ng phai c{\ di~n (quiin tri m(lt
ch kh1ia hoc).
- Tnt(Jng phai dinh llJ'(.Jng tham nh~p hau het trong moi t6 chuc
L'n d"1i vl1i nhung k)' thu~t phuc tap. Ngay nay khoa hoc quJn tri,
1jn tri tac nghi~p va quiin trj h~ th{)ng th{Jng tin rat quan trong cho
c nha quJn tri cac tt) chU'c ldn va hi~n Jai. Cac ky thuiit cua tru<'1ng
1ai nay da d6ng g6p rat Wn trong vii;c niing cao trlnh cl() h0"1Ch clinh
1 kicm tra hoat cl6ng.
Han che ci.\a trudng phai nay la:
- Kh6ng he chu trong Jen ycu tel con nglil'ii trong 1{) chuc quiin

- Cac khai niGm va ky thu~t quan trj cua ly thuyct nay kh6 hi~u,
n phai co nhii'ng chuyen gia gic'li, do d<l vi¢c pho hien 1) thuyct nay
1

'n ri"lt han chc.

t TRUONG PHAI Tl CH H(jP TRONG QUAN TRJ
Trnng nhii'ng nf1m giln Jay di nhii'ng c() ging tring h<}p de ly
uyct co Ji~n, l)' thuyet hanh vi va ly thuyet cljnh lltcing, sl'r dung
1ii'ng tu' tuCing tot nhat cua m6i tnt<'1ng phai. Nhung tu tui1ng nay tao
;mh truong phai tich hlJp hay ct'ln glJi la tru(1ng phai h(li nh~p
2.4.1. Phu'o'ng phap quan tri qua trlnh (Ma11ageme11t process
approach)
Thu'c chat each ticp c~n nay cla du'QC de c~p tu dJu the k): 20 qua
tu'Cfng cua Henri Fayol, nhung thlfc Slf chi phat tri~n manh tu nam
60 do cCmg cua Harold Koontz va de d6ng slf. Tu tltl'in~ nay cho
1

ng quiin In la mQt qua trlnh lien tuc cua cac chuc niing qui' n tri cl6 la
,ach Jinh, t{J chttc_ nhiln su'. Hinh d~o va ki~m tra
 - Berthala11j1y: H~ th6ng la phcli hl_ip nhung yeu it) Jutm Jut111 t<
lk111g lai vdi nhau.

- Miller: H~ tht1ng la t~p h<ip de yeu tt1 cung \'(~i nhung 1111
qu;111 he ttf<ing tac.
Tt'ing hllp nhung khai ni~rn tren, chung ta c(1 the thay he thelng
[1htk lap cua cac yeu tel:
• T<_tn thimh rrn)t tting the.
• Cl\ rrn1i quan he tU'clng tac .
• Tac dtmg Ian nhau de d<_tt l11l,IC tieu.
Duanh nghiep Iii 111t1t he tht1ng. D<i la m(ll he tht1ng m('I u1 lien I
\1'lj l11lli trLJ'{lng (v(jj kh<ich hang. vdi nha cung cap, v(jj C<lc deli thll Cal
tranh . ). N<l cl\ m(\t muc tieu d~c thu: t<_to ra kli nhuan. He thrlng doa1
nghiep bao gtim nhit:u phan he c6 m6i quan he tl1<1ng tac voi nhau nh
phiin h(: ctrng ngh¢, phan he nhan stJ', phan he tai chinh, phan he 1<1 chi:
[1h;t!l h(: quail tri. phfltl he kicm tra V. V .. (hinh 2. / /c) S<! <fr} m(!t tfoa
nghiep theo crich tie/J qln '1!' thti'ng).

H~ THONG (SYSTEM)

Nhilng yc'u t•; Dii'n trinh l-ihi?ng yi'u ti)

clau vao (input) hit;n dfii clau ra (output)

'16i truii'ng IF.nviroment)

5,, li<J 2.1. Dounh nghirp hi 1111/t he tlulng

-HJ
n khac nhau: ly thuyet h~ thong (system theory), ly thuyet djnh lu'c;Jng
; quiin trj (quantitative management), ly thuyet khoa hc;>c quiin trj
11anagement science). Tat d ten gc;>i nay ch~ng qua nhilm d~ bi~u d~t
nghTa v~ ly thuyet quan trj moi nay du'c;Jc xay dlfng tren nMn thuc co
in rang: "Quan tri la quyct djnh" (management is decision-making)
l muon vit$c quiin tri c6 hi~u qua, cac quyet djnh phai dung dfo.

Do SL( bung n6 cua thtmg tin va CUQC each m~ng v~ thong tin, xa
\i loai ngu'oi c6 nhung budc chuycin bien mang tinh each m~ng m~nh
e tren binh dit$n CUa tung Ru'dc Va toan cau Va keo theo n6 la nhung
ay dfli c6 tinh each m~ng trong vi~c ap dt.mg nhung ky thu~t cong
~he cao vao cac qua tr1nh Iao dc)ng. Cung vdi nhung trao lttu nay,
1<'1ng phai quiin tri dinh lu'ong voi co sC1 ta ly thuyet quyet djnh, da ap
mg c6 hieu qua thong ke va Slf phat tricin cua mo h1nh loan kinh te
jj Slf trQ giup cua may tinh dit$n tiJ' vao qua trlnh lam ra quyet djnh.
·uong phai nay dt!a tren suy doan la tilt ca cac viln d~ d~u c6 thci giai
1yet du'<;lc bang cac mo hlnh loan, va n6 c6 cac d~c tinh sau:
I. Nhiln m"1nh phu'ong phap khoa hc;>c trong khi giai quyet cac
van d~ quan tri.
2. Ap ct1,1ng phuong phap tiep c~n ht$ thong d~ giai quyet cac viln
d~.
3. SU' d1,1ng cac mo hlnh toan hc;>c.
4. Dinh Iu9ng h6a cac yeu to c6 lien quan va ap d1,1ng cac phep
tinh toa~ h9c va xac suilt thong ke.
5. Chu y cac yeu to kinh te - ky thuat trong quan trj hon la cac
yeu to tam ly xa h()i.
6. Si't d1,1ng may tinh dien ti't lam cong Cl).

7. nm kiem cac quyet dinh toi u'U trong ht$ thong khep kin.
Theo ty thuyet dinh tuc;ing, he thong duc;ic cac tac gia dinh nghia
lu' sau:

39
il'c thu nMp, tam ly, va tftm quan tr9ng cua tinh nang ky thu~t xe la
ling ngau nhien lam iinh httc1ng den sc"1 thich.

Phuong phap tlnh huong ngau nhien muon ket h<Jp vao thll'c te
ng mot each hoi nh~p nhil'ng nguyen t~c quan tri vao trong khu6n khci
an ciinh. N6 dll'<Jc xay dl!ng tren lu~n de "neu c6 X thl tlit c6 Y nhwzg
I:' thu<?c vao di~u ki~n Z", nhll' v~y dieu kii;\nz la nhil'ng bien so ngau
ien. Nhung c6 gfog gfo day cua phu'cJng phap tinh huong ngau nhien
y la t'1m each each ly bien so z. thay bhng nhil'ng yeu 16 quyet dinh
ac cua hoan canh. Phll'cJng phap tlnh huong ngau nhien dU'QC cho la
p ly then trU'c giac. vi cac t6 chU'c khac bii;\t nhau ve kich thll'oc, muc
u. nhii;\m vu, nen kh6 co th6 c6 nhil'ng nguyen ly chung ap dt,mg mot
ch khai quat.

2.4.3. Truilng phai quan trj Nhi,it - Ban

- Ly thuye't Z (William Ouchi):
z
Ly thuyet dtt9c mot giao s11 ngtroi My g6c Nh~t Ban ia giao s11
illiam Ouchi xiiy dung tren co sc"1 ap dt,mg each quiin ly cua Nh~t Ban
mg cac Cong ty My. Ly thuyet ra doi nam 1978, chU tr9ng den quan
: xa h(li va yeu to con ngll'oi trong t6 chuc. Ly thuyet Z c6 cac d~c di~m
u: cong vi~c dai h<;tn, quyet djnh thu~n h<Jp, trach nhi~m ca nhiin, xet
ang thll'dng ch~m, ki~m soat kin dao b1°lng cac bii;\n phap cong khai,
tan tam den tap th~ va ca gia dlnh nhan vien ...
Ngoai ra, ky thu~t quan tri cua Nh~t Ban con chu tr9ng toi Kaizen
ai tien) cua Masaakiimai.
Kaizcn chU tn.mg de'n qua trinh cdi tien lien tw:, t~p trung vao 3
!u to nhiin Slf: gioi quiin ly, tap th~ va ca nhiin. D~c di~m cua Kaizen
)ng quan ly bao ham khai nii;\m siin xuat vua dung Jue (JIT: Just-ln-
me) va cong ty lu6n ghi nhan cac y kien d6ng g6p cua cong nhiin,
myen khkh cong nhan kham pha va bao cao mqi vfo de phat sinh
:mg qua trlnh lam vi¢c d~ gioi quan ly ltjp thoi giai quyet.

43
 Tom ICJi: Cii thuyct z va
Kaizen chinh la chla kh(>a cua Slf thar
n'ing ve 4uiin ly cua Nhftt Ban ngay nay.

T<)M T.~T
Ly thuyct 4uiin tri lit m(>t h~ thtlng nhli'ng tu' tu'dng. 4uan nier
UUC kel. giai thich ve de hoat d(mg quan tri du'(fC thu'c hanh trong tt
gio'li thu'c tai Nghien clfU su' lien trien cua tu' llfcJng quan tri lit dn thi
d11> L'<lC nhit ..1.!Uiin tri ln>11g Jy !Uiill Va thlfl' hanh. Chll hien taI viJ (
tttdng lai.
Mac du die hoar uf)ng vf: quiin tri dmg tu()i v<'fi van minh nh;
Jo<,tl, nhu'ng khoa hoc Ve quan tri chi thu'c Su' phat trien manh Ille
m\it di the k) gan uay. Chinh Federick W. Taylor d dau the ky 20 v
ll( IL((\ng 4uan tri khoa hoc cua mlnh da la ngu'i'ii dat nen m<'Jng cl

4uan tri hicn d<,ti va tu d<l den nay de ly thuyet 4uan tri liii du'oc ph
trien cu'c k) nhanh ch<1ng.
1

L)· thuyet eel Llicn ve 4uiin tri la thu~t ngii' du'(jc dimg de chl nhl'r1
y kicn ve tt) chuc va quiin tri du'(,fC dlfa ra (j chau Au \'U Hoa Ky vi
nhli'ng nam cucli the k) 19. dau the ky 20. Tnmg 4ua trlnh hlnh thanh c;
1

ly thuyct d) dien c<> cflllg d<lllg g<>p cua rat nhieu tac giii. Nhii'ng ngtr
lieu bi cu trnng s6 d<i lit: Charles /Jahhage. Frnnk & Lillian Gilhre1
Henn· Gani/ v:1 Fededlic W. Tavlor. Nhln chung c<'J the Jua ra hai dt'll
ly thuyet 4u;in tri C(J dien chinh: ly thuyet 4uiin tri khoa hoc va ly thuy
4ucin trj hanh chinh
Truong phai 4uan tri khoa hoc c6 nhieu d<ing g6p c6 gia tri cl
Su' phAt tricn cua tu' ll(cJng 'quan tri tren C(f sc) ch(t trqng den vi~c hl,fp
h1'ia cong vi~c va nhung nhi<:m v~ ma cac cong nhan phiii lam. Trrn
khi d<l tru'ong phai quJn tri t()ng quat (hay hanh chinh) 1"1i phat trii
nhung nguyen tac 4uan tri chung cho d m<'\t 16 chU'c. Cac tac gia <
c<lng phat trien dong ly thuyet 4uiin tri hanh chinh lieu bieu la: M1
Wehd'va Hen/'\' Faro/.

44
 Ly lhuyet tam Iy xii h\)i trong quan tri. con goi Ia Iy thuyet tac
)hong. Iii nhung quan diem quan tri nhii'n rnanh den vai tr6 cua yeu 16
:1111 ly. llnh dm. quan he xa h<)_i cua con ngtt<'fi trong c6ng viec. Ly
huyet lam I)· xa h(\i cho rang. hit;u qua cua quiin tr! do nang suat lao
ltlllg quyet Jinh. nhU'llg nang SUU( lao O(ll1g khtmg chi do cac yeu t6 V~l
:h~tl quyel Jinh Illa clll1 do Stt th\)a man cac nhu cau tam ly Xii h<)i CUa .
:on ng1r(1i. TrttClng pha i nay co stt dong g6p cua cac tac gia noi tieng
;au: Robert Owen, fluf!,o Mun.Herberg, Mary Parker Follett, Abraham
Was/1111-, /)ongh/as Mc Gregor, Elton Mavo.

KhCing Iau sau ket thuc chien tranh the gidi thu hai rn\)t ly thuyct
1ua ve quan tri ra dc'ii. Ly thuyet quJn tri moi nay dttoc gQi bang nhieu
1011 khac nhau: I)· thuyet he th6ng, ly thuyet dinh Itt9ng ve quiin tr!, ly
thuyet khoa hQC quan tri. Truong phai nay dll'a tren suy doan la tat ca cac
van Jc deu Cll th<i giai quyC°t dtt<}C bang Cac 111(1 hlnh toan, va nhung d"1i
Jien xuclt sac <lau tien cua trttong phai nay la: Berthalanf/y, Miller va
nhieu nha toan hoc khac.
Trong nhung nam gan dfty ngttoi ta da c\i nhieu co gang t6ng hop
cac ly thuyet eel dien, ly thuyet hanh vi, ly thuyet dinh lttong de sli' dt,mg
nhung ttt tttdng tot nhat cua m6i trlf<)ng phai. Nhung ttt ttt<'fng nay tao
thiinh trttong phai tich h~ip hay c6n gQi la trttong phai h9i nh~p. Nhung
tn(1'ing phai chinh CUa XU httong nay fa phttong phap quan tri qua trlnh,
pht(dng phap tlnh huclng ngilu nhien va cac trttong phai quan tr! kieu
Nh~t Han.

Pht(<ing phap quan tri qua trlnh ve tht,tc chat da dtt(,1c de cap tu dfo
the ky 20 qua ttt tttdng cua Henri Fayol, nhttng thll'c Sll' chi phat trien
manh tu nam 1960 do c6ng cua Harold Koontz va cac d6ng st,t. Ttt ttt<ing
nay cho rang quan tri la m<)t qua tr1nh lien ll,IC cua cac chlic nang quan tri
lil°l la ho:ich <linh, td chuc, nhiin Slf, lanh 0()0 va kiem tra.

Phttdng phap t1nh huong ngau nhien chu trttong cho rang quan tr!
ht(U hi~u la din CU vao t!nh uong CU the de V~ll d1,1ng phcli h(,!p de ly
thuyel da c6 tu trttuc. Fiedler la tac gia d<.ti dien cho phtt<ing phap t1nh

45
· hutlng quan tri, con g9i la phu'ong phap theo di~u ki¢n ngii.u nhien. ch(
ding dn phai ket h(1p giua cac Iy thuyet quan tri tren day voi v~n d11nf
th tic ti~n, C\1 the la cac tlnh hutlng quan trj.
Ly thuyet z du'QC mot giao Su' ngu'oi M5' g6c Nh~t Ban la giao Sl
William Ouchi xay dting tren co sCI ap d11ng each quan ly cua Nh~t Bar
trong cac Cong ty My. Ly thuyet nay ra doi nam 1978, chU tr9ng der
quan h¢ xii hoi va yeu ttl con ngut1i trong t6 chuc. Ly thuyet z c6 cac d~c
di~m sau: c6ng vi¢c dai han, quyet djnh thu~n h(}p, trach nhi¢m ca nhiin
xet thang thu'C'Jng ch~m, kicm soat kin dao b~ng cac bi¢n phap cong khai
quan tam den t~p the va ca gia d'inh nhiin vien ...
Ngoai ra, ky thu~t quan tri cua Nh~t Ban con chti trc:mg to
Kaizen (cai tien) cua Masaakiimai. Kaizen chti trQng den qua trinh cii
lien lien t~c, t~p !rung vao 3 yC°u t6 nhan SlJ': gioi quan ly, t~p the va cc!
nhan. E>~c diem cua Kaizen trong quan ly bao ham khai ni¢m san xua'
vU'a dung !tic (JIT: Just-In-Time) va cong ty lutm ghi nh~n cac y kier
dong g6p cua cong nhan, khuyen khich c6ng nhiin kham pha va bat
cao m9i van d~ phat sinh trong qua tr'inh lam vi¢c de gidi quan ly kir
thoi giai quyet.

CAU HOI ON T~P

I. Truong phai c6 dien v~ ly thuyet quan tri ra doi !tic nao va nhil'ng d~c
diem chinh cua n6 la g'i ?
2. N()i dung chinh cua cac Iy thuyet tam ly xii h(\i trong quan trj la g
va ngay nay con ap di,mg du'Qc kh6ng?
3. L)1 thuyet dinh lu'qng trong quan tri do nhil'ng ai khc'1i xu'dng va no
dung chinh cua n6 la g'i ?
4. Hay tr'inh bay hoan canh ra doi va nhil'ng noi dung chinh cua Lru'on~
phai tich h<;lp trong quan tri va cho biet nhii'ng U'ng d11ng ciia n6.

46
 Ill. MDI TRu'itNG QUAN TRI
Ta-1 ca cac nha quan tri du cho h 9 hoar dong trong m9t doanh
;hiGp, mi)t co quan Nha nu'dc, m<)t trung tam, ml)t t6 chuc tu thiGn,
iy m<)t tru'ong d;;ii h9c deu phai xct de'n, voi nhung muc de) khac nhau,
ic yeu to va lu'c lu'c;Jng cua moi tru'ong xung quanh hQ. Trong khi ma
:i co the thay a6i chut It ho~c khong the thay doi cac hfc lu'c;Jng nay, thl
:) khong co SI! h/a chon nao khac ma phai phiin ung, thich nghi ydi
nung ~Q phai xac djnh, u'dc lu'<;Jng vii phiin ung !;;ii doi voi cac yeu to
a
a lu'c lu'Qng hen ngoai t6 chuc, ma chung co the iinh hu'dng de'n slf
oat d<)ng ct1a t6 chuc d6.

De c6 the xem xet ye'u to moi tru'ong doi voi m<)t doanh nghiGp,
gu'oi ta phai n~m vung thlfc tr;;ing cua m6i tru'ong vT mo de tu d6 c6
he de ra nhling chien lu'QC kinh doanh thich hc;Jp, giup t~n d1,mg m<)t
ach hi~u qua m9i ngu6n tai nguyen de du'a doanh nghi~p den nhung
hanh cong va !<;ii nhu~n cao nhat. Ngoai ra, de giup cac t6 ch& n6i
;hung va cac doanh nghi~p n6i rieng m<)t cai nhln t6ng quat, chu'ong
1ay cling de c~p den nhung tac d<)ng cua yeu to vi m6 nhlim g6p phan
1oan thi~n kha nang thich nghi voi m6i tru'ong kinh doanh, giup cac
Joanh nghi~p co nhung du' kien quan trong, lam co sd cho vi¢c thlfc
hi~n cac chuc nang quiin tr! cua mlnh.

3.1. KHA.I Nll'tM MOI TRUONG

3.1.1. Khai ni~m

Danh tu m6i tru'c'1ng (environment) la de chi cac djnh che hay hfc
a
lu'<_1ng ben ngoai nhu'ng !;;ii c6 anh hu'dng den thanh qua ho~t d<)ng ve
quiin tri cua m<)t t6 chuc. -

Moi mot hQC gia v~ quan tri hQC deu c6 each nhln va d~t ten mOi
tru'ong m<)t each khac nhau. Vl day khong phai la mot chu'ong tr9ng tam
a
cua cu6n sach nay, cho nen chung t6i chi trlnh bay day m<)t each khai

47
quat nhat. Ngoai ra, danh tu tel chuc clu'<Jc sl't dung trong chu'<1ng nay c
nghia la C6ng ty. Co quan, hay Xi nghi9p, hoac mi)t clinh che nao d6.
Theo quan diem van nang (Omnipotent view - Nghia ta nha qua
t~·i Iii tat ca) thl cac nha quan trj chiu trach nhiem tr~c tiep ve s~ than
cfrng hay that b<,1i cua tfl chuc. D6 la quan nii;m "nha quan tr! gioi cli th
chuyen rom thanh vang. Nha quan tri tl~i th! lam ngu'l1C li,li ".
Trong kinh doanh theo quan diem nay ciing v~y: Nha quan tri chi
trach nhicm hoan toan.
Ngu\Jc h~i. then Robbins va ding lil quan diem bi(:u 1Lf<1n:
(Symbolic view - NghTa la nha quan trj chi la bieu tu'<:Jng) th! nha qua1
tr! chi c6 mi)t anh hu'(lng gioi h<,1n clen ket qui\ hoat di)ng cua tf) ch(fc: bil
vi il cl6 c{> nhieu yeu tfl hen ngoai anh hlfong den ke't qua cua t{) chuc
cua cap quan trj. Robbins dii dtra ra hai di!n chung sau day:
Chang han vao th~p nien 1990 Hi)i dong quan trj cua Cong t)
lnternationnal Harvester da sa thiii T6ng Giam doc la Archie Mc
Cardell. Cong ty nay dii thua 16 hang chuc trit%u d6 Ia My trong v(mg m(>
thang. Nhtrng theo ong th! nguyen nhan chinh Ia do ncmg (Ian bi thie
thbi vi gia nong san giam da kh6ng ou sue mua may m6c n6ng nghiep v~
xe v~n tai h<,1ng n~ng .cua Cong ty Internationnal Harvester san xuat. Di
nhicn la ong Mc Cardell da kh6ng t<,10 ra tlnh hlnh kh6 khan cho nfmg
diin. va viec sa thai ong ta ding khong c6 the gia tang dtf<;!c nhu du may
m{>C va xe tiii phuc vu nong nghi~p du'oc. Ong ta da dtf<JC cl~t sai cho va

khCmg dung Jue (in the wrong place at the wrong time) va ong ta cla ma't
vice chi vi ly do d<l thoi.
Con tru'(!ng ht;Jp cua C6ng ty Rolls Royce ( 1) thl sao? Cong ty nay
da lam an phat tai vao th~p nien 1980 bai vi trong thoi ky d6 toan the
gi(li deu thinh Vlfl}ng Va khach hang tin tu'<'Jng rang "neu b~n CO, hay
chtrng di~n di". Xe Rolls Royce Jue 06 da c6 m~t dung ch6, dung Jue.

''' Rolls Royce la ten cua Cung ty san xuat xe du lich d~t 1i~n va sang nha't the gi{Ji.

48
 \'hung van dJu thiip nu::n I990. su' suy thoai kco <fai, tlrnc xa xi gia tang
'a 4uan nicm xa h(li thay M1i khCmg cha'p nhiin ki0'u tieu th\1 d6, ta't cii da
.lanh vao doanh srl cua Rolls Royce. Doanh srl giam slit khfmg phiii do
ltii cua nha quiin tri. ma la c<i rat ft ngu'Cii c6 clu kha nang mua du'<.ic lo"1i
xe hlli nay. Va trong sc1 nhung ngu'cii c<i clu khii nang mua, thi 116 khong
n·m la mot thcli thu'clng nii'a. V~y nha quan tri chi la hieu tu'<,1r1g th6i. D<l
1:1 4uan cliem cua nhi6u hoc giii v6 quiin tri ngay nay.
3.1.2. Phan lo~i

TLIY then de g<\c c1(1 tiep can khac nhau, ngu'(ii ta c<i the phan m6i
tnf\ing quiin tri ra thanh nhieu Im.ii. M6i trucing yuan tri la su' v~n dfing
1{ing h<lp, tu'<lng tac Ian nhau giua c:lc ycu t6 vii l~fc lu'<illg hen ngoai h~ ·
thclng quiin tri nhu'ng lai n1 iinh hu('Jng true tiep. hoac gian ticp den hoat
dfmg 4uiin tri cua mi'it ti') chuc. Cac yeu tel d<'i clu'cic hlnh thanh theo hai
nh1°l11l dtfdi clay:
Nluiln I - Yii'u rf'i mr!i truiing 1·i 111{1: nhc1m n:1y c6 tac clfmg tren blnh
Ji~n rong va liiu Jai. Di'ii vdi m(>t <loanh nghi~p: chi'tng h\ln, chung tac
clfmg den d nganh san XUJI kinh doanh, va do cl(J cling Ccl tac d(Jng den
dnanh nghi~p va chien h.1'<ic quan tri kinh doanh cua doanh nghi~p.
Nh6m nay bao g6m:
- Cac yeu tCi kinh te vi mf1;
- Ck yeu tf) xa hf1i:
- Cic yeu tfl van h11a:

- Cac yeu to ve nhan khilu, dan srl:

-. Cac yeu tf1 thu(ic ve h~ thong chinh tri. ve stf lanh dao vii quiin I)
cua Nha ntf<k:
- Cac ycu 16 dmg ngh~ va tien b(1 khoa hoc ky thu~t:
- Cac veu tfl yuflc
J IC'
,

- Cac yeu to thien nhien.

 Nhom 2- Cac yeu tc/ vi mo : Nh6m nay tac dong tren binh di~n gan
giii va tntc tiep den ho?t dt)ng quan trj cua n6. D6i vdi mot doanh
nghi~p. chfog hi;m, chung bao g6m:

- Nh6m cac nha cung ling;

- Nhom khach hang;
- Nh6m cac d6i thu canh tranh;
- Nh6m nhi1ng ng1.!'(1i m6i gidi trung gian;
- Nh6m cac gidi chli'c c6 quan he% irlfc tiep.
- Cac yeu t6 m6i tntC1ng ni)i b()
Cac nh6m n6i tren lu6n tac d(mg qua h:ti lfo nhau, t?o ra m01
tnfc'1ng quan tri cua m()t to chli'c. Quan trj gia phiii nh~n thU'c dfry du,
chinh XaC cac yeu t6 m6i tnfC1ng de SO?n thiio Chien llfQC Va sach llfQC
quan tri cho dung dfo, giup ,;) chli'c t6n t?i va phat 11i~n.
3.2. ANH HUONG CUA MOI TRUONG DOI VOi TO CHUC
Phan tich iinh ht!c':lng cua m6i trl.fc'mg quiin tri la mot va'n d~ het sue
r<)ng Ion va phU'c !<1-p cho nen trong ph<1-m vi mot chuong kh6ng the nao
d~ c?p hct den mQi van d~. d clay chUng t6i chi xin cl~ c?p va phan tich
iinh hi.tClng chu yeu cua m6t s6 yeu 16 den cac ho<:il di)ng quan tri cua c:ic
tti chU'c doanh nghic%p tren phuong di~n phl.fong phap lu?n la chinh.
3.2.I. Nhi1ng ye'u to' moi trtiO'ng vi mo
3.2. /. /. Yett to' m/H tn.dmg kinh ti/ vi mo
Moi lrl.fC1ng kinh IC vT mo bao g6m cac yeu to nlim ben ngoa1
doanh nghic%p. chung khong chi d!nh hl.fdng va c6 anh hl.fdng trlfc tiep
cte:n cac ho<1-t dong quan tri cua doanh nghic%p, ma con iinh huc1ng ca !Oi
mCii tnt(ing vi m6 cua cac doanh nghi~p. Cac yeu t6 nay ciing la nhung
11guyen nhan chinh tao ra co hi)i ciing nhl.f nguy co cho cac ho~t d(mg
:ua n(i. Nghicn clh.J ky luang cac yeu 16 m6i truong kinh te vi m6 c6 vai

()
 ·o kha quan tr9ng deli vdi cac ho<;1t d()ng quan tr! cua m(lt doanh nghi¢p.
Jhln chung chung bao g6m tu cac yeu to sau:
• Tong stin phai11 quifc llQi (GDP)

GDP tac d(mg den nhu du cua gia dlnh, doanh nghi¢p va Nha
1u'ck. M<)t quoc gia co GDP tang !en sc keo theo slf tang !en ve nhu cau,
so
1e lu'<}ng siin phif m hang h6a, dich vu, tang lcn ve chung lo<;1i. chat
u'c:Jng. th! hieu ... dan den tang !en quy mo th! tru'ong. Dieu nay den luc;H
1<1 lai doi hoi cac doanh nghi¢p phai dap ling trong tung thoi ky, nghla la
16 tac di)ng den tat cii cac m~t ho<;1t di)ng ve quan tri nhu' hoach djnh,
ianh dCJ.O, t6 chltc, ki~m SOat Va ra CUC quyet dinh khong chi ve chic'n
iu'<!C Vil chinh sach kinh doanh, ma ca ve CUC hOCJ.l dQng Cl,! the nhu' can
phai San XUat hang h6a, djch VI,! gl, Cho ai Va vao JUc nao.
d nu'oc ta tu nam 1990 den nay do slf tang !en cua GDP nen n6 da
tac d(mg m<;1nh me den co cau tieu dung va md ra nhieu co h(li cho cac
nha quan tr). Nhieu doanh nghiep dii thanh c6ng nho du'a ra cac hang
h6a djch VI,! phu hQp nhu cau, thffm my, thi hieu dang gia tang CUa ngtf(jj
tieu dung, tuy nhien m(it s6 doanh nghiep kh6ng nhanh nhCJ.y thich ung
v(ii sl,!' thay d6i nay da dan tc1i thua lo, pha san. Nguy co va rui ro cho
m(lt s6 doanh nghi¢p khong chi b~t nguon tu su' thay adi qua nhanh va
manh ma c(m ca tU Slf khfmg niing d<)ng va Jinh hoCJ.t CUa CUC nha quan tri
tn1ng vi¢c khong bie't each clap U'ng nhu du da tang !en nhanh ch6ng vf:.
de \oCJ.i San phi\m hang h{ia dich Vl,J trong thc'fi ky nay.

• Yeit tff l{zm pluit

Yeu to\<;im phat tien le cting anh hlfdng rat \On den Viec hOCJ.Ch
dinh chien lu'c}c va sach lu'<;5c kinh doanh. Neu 1<;1m phat gia tang se Jam
tang gia cii yeu t6 d~u vao, ket qua dan toi se Ja tang gia thanh va tang
gia ban. Nhung tang gia ban lai kh6 cCJ.nh tranh. M~t khac khi c6 yeu t6
lam phat tang cao, thl thu nh~p thlfc te cua nguoi dan ICJ.i giam dang k~
va dieu nay l<;1i dan tdi lam giam sue mua va nhu du thlfc te cua ngu'oi
tieu dung. N6i each khac khi c6 yeu t6 I<:1m phat tang cao th! thu'ong khc

51
ban du\Je hang h6a va thu'<1ng dan tdi thieu hut ti1i chinh cho siin xua
kinh doanh. Jan den vi~c 16 chuc thlJ'e hi~n ehien lu'<.Jc kinh doanh kh<
ma thu'c thi du'cJc. Yl v~y vi~c dlf doan chinh xac yeu tt) l<1m phjt Ia ra
4uan trong trong dieu ki~n <J nu'tk ta hi~n nay.
• Ty gia hol doai va /iii suiit clw vay
Ca hai yeu 16 nay cung deu c6 tac d(mg den gia thanh san pham -
dieh vu cua doanh nghicp. Thu'(Jng thl doanh nghi~p nao cung Ccl m61
4uan he tren thu'<Jng tru'<'ing 4u6c te. neu khting E1 dtiu tu vdi nude ngoai
thl ci:ing phiii mua nguyen v~t lieu. hang h<ia ho.:ic may mc'ic tu mt<k
ngo:1i. Ty giu h6i doc.ii ehiem vi tri trung tam trong nhtJ'ng tac di'ing Jen
de lwat d(mg n;ly va nhat la n<l iinh htt<lng tn.re tiep den gia thanh va gia
ban S<lll phall1 CUU doanh nghi~p. do V~y ma Vi~C OU bao ty gia hcli doai
1:1 r:lt 4uan trong trong vi~c ho<)ch d!nh va t() ch1k thttc hi~n cac hoat
dt111g 4uan tri kinh Joanh 11<li chung Va cJc ehien ltt<.JC Cung sach lu'<JC
4u<in tri kinh doanh n(li rieng.
Yeu tel !iii sua't cho vay cua ngi\n hang cting co iinh hu'<'lng dang kc
u(n de ho<o1t dCing 4uiin tri ii rn(ii doanh nghit";p. Tren thlfc te de doanh
nghicp thu'(Jng di vay them vtln (J ngiin hang de mtJ ri)ng siin xuaJ hoac
sL'( dung trong vi~e lllUU ban, do d(J lai SUJ! cho vay Cao hay thftp SC <tnh
hLtl·ing true ticp den cac yeu t6 dau vao dju ra <'J moi doanh nghi~p. Dieu
11:1 y cling C<i nghla la iinh hLtt'lng CUi.l Jai surlt cho vay uen gia thilnh, gia
bfo \·:1 :Je J(mg den SUC mua thuc IC ve hang h<lU Cung Jich VU CUa
do<lllh nghicp n1 l<ic dtmg rflt Wn den vice hoach dinh va thlfc thi de
chi(n ltt<lc \':I chinh sach quiin tri kinh doanh. Chinh vi v~y ma khi vach
rd mtll chien lu<.Jc 4u{111 tri kinh doanh. d~c bier la chien lu'dc 4uii11 tri tai
L·hinh. Joanh nghicp th1r<1ng l1tu y de'n yeu 16 11:1y.
• Tien llt<111g vii thu 11/zqp
Chi phi ve ticn lu'<ing la mi)t khoan chi phi rat Ion Ci hiiu het mqi
doanh nghiep, n<l c6 iinh huilng rat !On den tt)ng chi phi siin xua't, chi phi
kinh doanh eua de d<Jn vi nay. Chi phi tien lu'<1Ilg cang cao thl gia thanh
--0 c:111g tang dan den nhung ba't !di cho doanh nghic;p trong van de canh .
tranh. Mtk luung qua tha'p lai khtmg khuye'n khich ngu'oi lao d(mg nhic;t
tlnh 1:1m \ice. M6t ehfnh SaL·h vc ti en luting dung dan l'll iinh hu'<'Jng ra't
il'h1 dl.'n 1ha1 Jo. dtmg eli, tinh th~n lam viec eiia ngu'(Ji lao d6ng. C.ic
lwat dtmg vf!:. quiin tri trong mf>i tt1 chuc chi thl.l'c su' c6 hicu 11.l'c va hieu
qu;i khi quyen ll.Ji vfit cha't cua nhung ngu'(Ji tham gia vao qua trlnh nay
du'lk hiio dam. 8ieu nay cling giai thfch vi sao E)ang va Nha nu'oc ta rflt
ch~llll In g1ai quyet van M chfnh sach lu'<lng bting nham vua bao Jam
JllL(L· -.,()ng. SU ci'mg bang v:1 dam biio khuyen khich de hoat d(1ng san

XLl<ll kinh doanh phi.it tri0n.

0
SP vlii mue lu'llng eua ngu'<'Ji lao d(mg (1 de mf(lc phat tricin thl llllfc
lttdng <i nude ta va eac nu'(Je chua phi.it trien khac la kha thap. Cac nha
Lt1u t1f mWc ngoai thtf(lllg d.iu tu' (i cac nude mdi phi.it tricn. trong Lh'1 c\1
1nc1·1c la. Lio gi<i nh:ln et111g l'! de nlf<k ni1y re. lam glim chi phi siin xua't.
dan den gii1 th:mh gialll. nang eao kha nang tang ldi nlrn(1n ei'.1a ho. Cac
lmat L1(111g vc d.iu tu nhtlll nhip Jen lu'<H n<l lai t<.10 ra mt11111(1i tru(Jng kinh
do;111h eCmg nhu' quiin tri kinh doanh thuan ldi va 1rn'1 ra nhieu cd h(ii chn
e:1c nh:1 dnanh nghic;p trong va ngoai mf(Jc.
3.2. !.2. Yeu 1(f11uii tnf<lllK xa h(h
Nhung yeu 1t) nay Jude xcm la c\1 tac d(mg ra't m<1nh den tat d de
hoat d(ing ve 4ua11 tri
• Dan .~o·

E)e siin xuat hay kmh doanh de nha quJn tri dn phiii st'( d~111g
Je'n nguc\n nhan lu'c, de b<lll Ou'<.lC hang ho cQng dln Jen Su' CO 11lflt CUc
ltfL· llfllng khc\eh hang. E)e hO<.tCh dinh chien llf<.lC phat tri~n CU'1 m{1
L·(ing ty. ngtrlli ta khtlllg the khCmg xuat ph:.lt tu cJ hai yeu t<J Jnh hu<in~
n:1y. :-,;l·li 111(11 each khac. dan S<°'l Va lllUC g1a tang dan Sll ('j llll~i th
tnfdng. <i mtll qut)c gia lutin lutm la nhung l~fe ltfllng e<'i ~inh huling ri'i
1<111 den ta't d llH_li hoat d<ing ve quan tri siin xua't vii quan tri kinl
doanh.<1 mi\i doanh nghi~p.

5
 Thong !ht.tong C1 moi doanh nghi~p cac nha quan trj phai phiin tich
co cau dan so tren co si~ gicJi tinh, tu6i tac de phiin khuc va xac dinh thj
trur'mg m~c tieu. phai xac djnh dt.t<;1c nhu du tht.tc te vf: si'tn ph~m hang h6a
CUa mlnh Va dlfa Vall O(l de quyeT djnh ke' hOC;ICh San xua't va tieu lhl1 San
phJm cua doanh nghiep.
Su djch chuyen diin s6 tu vung nay sang vung khac; tu dia pht.tong
nay sang dia phu'<Jng khac cling la nhii'ng yeu to tac d(mg den cac ho<_lt
d(mg hor;.ch djnh vt: cac chien 111<.Jc va chinh sach quan Iy ngu6n nhiin
life, chie'n lt.t<;1c thj !rt.tong va cac chien lu'<;1c san xuat kinh doanh ho tr<;1
khac trong vung khong gian kinh doanh hi~n c6. Vi du ch~ng h<.1n slf di
chuyen diin cu tu nong thon ra thanh thi nhanh da Jam bung n6 cac nhu
du nha i~. mc'1 r()ng dt.tdng xa, cac hang h6a tieu dung v.v ... Chinh nhung
di~u nay den llfc1t n6 lai bu<)c cac nha ho<.1ch djnh chien lu'<;1c va chinh
sach kinh doanh phai c6 nhii'ng chu cht.tong va chinh sach kinh doanh
cho phu h<Jp.
• Van hoa
Van hc'ia la mot ph'.lm tru phuc t<).p, hi¢n c6 tren 500 djnh nghia v~
van hoa. 0 day chung ta khCmg nghicn cU'u djnh nghia chinh xac the nao
la van h6a. ma chung ta xem van h6a nht.t m(ll hi~n tt.t<;1ng t6n t;;ii khach
4uan trong xa hi)i loai nguoi. M6i con ngt.toi, m6i nha quiln trj, moi. 16
chuc df:u thu<)c vf: m<)t nt:n van h6a Cl,I the. Dt.toi anh ht.tc1ng cua moi n~n
van h1)a nhan C<\Ch, <l'.10 d(J'c, niem tin, thai dQ, h~ thong cac gia trj V.V. (I
moi ngt.toi du'\fc hinh thanh va phat trien. Nht.t v~y van h6a quan trj n6i
~hung vii phong each cling pht.tcmg phap qui'tn tri d m6i doanh nghi¢p n6i
ricng se bj anh ht.tang tnfc tiep bi'li nhung n~n van h6a ma nhii'ng nha
1uan tri CUa h<) thUQC V~ CUC nf:n van h6a d6. Qua nghien CUu ngu'oi ta
:Ong thay rhng, van h6a Ia m(\t trong nhung yeu to chu yeu tac dc)ng, chi
Jh()j hanh vi ung xlt cua ngu'oi tieu dung, chi pho'i hanh vi mua hang cua
chach hang. Them vao d6, tinh cam gia dinh, SU' hieu biet xa hi)i, trinh
J(i hoc van ... v§.n la di~U XUat phat khi mua Sam hang h6a - dich Vl,I,
1gh1a Ia chi phoi vice soan thao chien lt.t<;lc va sach It.toe kinh doanh d
n(ii doanh nghi¢p c1,1 th{

4
 * Nluinh vii11 hoa:
Trong m6i nen van h6a l~i c6 cac nhanh van h6a. Vi dl} trong nen
van h6a cua ngll'oi Vi¢t Nam chung ta tha'y c6 nhanh van h6a cua ngll'oi
Jan t(\c thieu sfl, nhanh van h6a cua ngll'oi mien Nam, nhanh van h6a
cua ngU'cii mien Trung va nhanh van h6a cua ngll'oi mien Bae v.v ... Sl}'
hien di/¢n cua cac nhanh van h6a cling c6 nhli'ng anh hU'dng kha siiu sac
tdi de ho~t .d(mg Ve quan tri tren ca ba phU'dng di~n nha quan tri, doi
tut.Ing quiin tri va m6i trtf()ng quiin trj.
Thi dll: Vi~t Nam c6 7 vung (nhanh) van h6a va 25 tieu vung. M6i
vung co m(\t t~p quan rieng, cam nh~n cai d~p khac nhau, dan den thj
hieu tieu dung khac nhau. Day la m<)t va'n de din IU'U y doi vdi cac quan
tri gia khi tuyen va si't dl}ng nhiin vien cling nhU' khi vi~c ho~ch djnh va
thlfc hi~n cac chinh sach kinh doanh trong cac vung va tieu vung van
h()a d().
• Nghe 11ghifp
Chuyen m6n hoa va h<.ip tac hoa tao dc)ng xa hOi la mc)t quy lu~t
tat yeu trong qua trlnh phat trien CUa mfii llU'OC, moi khu VlfC Va tren loan
the gidi. Chung ta thay rhng, Ci noi nao nen kinh te xa h(>i phcit trien
manh me thl trlnh de) chuyen m6n h6a lao d()ng va h~ip tac h6a lao d(mg
i) noi d6 cang cao va ngLfdc l~i. Dieu nay cling c<l nghia la xii h(>i ngay
cang phat trien th! tinh chuyen m6n h()a va da dang h6a v6 nghe nghi(!p
ngay cang manh. Nghe nghi~p khac nhau se dan den nhung doi hi)i ve
phlf(ing ti~n va cong ell lao d(lng chuyen bi~t khac nhau. Ngoai ra do
ngimh ngh6 khac nhau ma nhung nhu du tieu dung v6 an Ci di l<,li vui
ch(ii giai tri v.v. cling khac nhau. De dap ling cac nhu du khac nhau ve
nghc nghi~p trong xa h()i, cac nha quan trj a m6i doanh nghi~p ch~c
chan SC phai tinh den toan bO nhung iinh hu'c)ng cua cac yeu to vua neu
den vi9c hoach dinh VU tht[c hi¢n cac chien lt!CJC Va sach lu'~iC kinh doanh
cua mlnh.
Thi d1,c Nhu d.u viii may mi[lc cua m(lt n6ng diin khac nhu du va·
may mi'.lc cua m0t thtfc1ng gia va dieu nay bu(lc cac nha quan trj d cac

5
dP<lllh nghicp U~I Va may 111UC pha1 tfnh den ycu Ill nil)' lrong vit';c \J)'
dung chinh sach ve Cd CULi Ill~( hang cua mlnh cl10 phll hl,lp vdi nhu du
cih.1 hai lo"1i nghe nghi~p trcn.
• Tam !_v dfm t{k
Que hLfllng 1:1 chum khe ngul. liI virng 1r[1ng vdi ll'1y trc Jang, Iii con
dii nhl'l hen hen s(mg XUa \'. \'. dJ di S<lU VUO ti em thuc CUa mi\i con ngLf(li
Vi[·t Nam. nnh cam 4ue hLfdng. tlnh yeu dat lllflk. l(rng IL,( hi10 diin ttic, y
chi ngoan L'Lf(!ng. tinh hicu hoc, l<mg nhfrn nghia vi tha.v.v ... luc)n luC111 Ia
nhi:Yng ycu tel tinh thdn thuC1c vc
tam I)' diin (lll'. Chung c<l anh hLf(ing rat
1(·111 khCing chi den each suy nghl \ii hi.Inh d(1ng ci'1a m(ii nhi1 4ui\n 1ri cl"1ng
nhLf nla mi\i rnn ng1fili hi quiin lri. 111i1 lll,l cilll n'1 <inh hLtcfog silu s5c den
ph11ng each lieu dimg. <inh hLtl'lng den SL.( h]nh thi111h di: khuc thi lnfiJng
kh;\L' nhau vi.I chinh nhttng l1ieu nay hu(1c de nhi.I quan tri. nhftl Iii cac
nh:1 quan tri lrong de xi nghi~p lien doanh phi\i can nh5c tinh loan trong
c;il' quyet d!nh quan.ln kinh doanh L'lia mlnh.

Thi du: Nude ta d1 54 dan tl>i.:. quy m6 dfln s6 mfii dan t(\c la khac
nhau. quan diem tieu dL1ng cua mi\i df1n tt\c i:i:ing la khac nhau v:1 nhu
du lieu dLlllg ding c{1 nhl"fng dic'm khac nhau. Tat ca nhftng yeu tc) 11i1y
di1i h1\i L'<Jc doanh nghic;p phaj S0"1n thao de chien IU(jl' san XUUI kinh
doanh khac nhau cho phll hl,ip v<'li tam ly, thi hicu cua de diin l(lc anh
L"lll d<'>.

• Pho11g each I'll /ifi sf/11g

Xa h(li la mC1t hue tranh mu6n mau do de ca the Vl'ii cac plmng
L«.ich vii I6i s6ng kh<ich nhau 1"10 nen. Dau khtmg c{l hai ngulii ding
~ii')ng nhau 1uy~t d6i ve mCll phong each hay I6i song. nhung nhln chung
) ha't cu df1u. ii b<Jt cu thili (1icm nao cung d6u t<'m l"1i nhung phong dch
vii h')i s{mg tieu bicu l ll!> ndi L1<l hay thoi di~m d6. Mf>i phong each va loi
\(lllg lai ('() nhftng J~c lnfng ncng cua mlnh ve each moi
0

ca
thci suy nghi,
1anh d(rng va th€ hi~n ra the gioi ben ngoai. Chinh di~u nay den ILf(j( n6
ai chi ph!)j neu kh{Jng muO'n n<'ii la ra't m"'nh den vi~c hlnh thanh nhftng
llilll L"<lll Ve Chung loai. cha! lu'ting. s\) lu'(.illg. h]nh thing. mau ma ... CUa
h:111g h(');I. Jich \'U Jae tnft1ng cho cac phong dch va ltli stlng d(l. Nhu'
0

<1\ lllllllll kinh doanh C\ l hieu 4ll<i !ht cac nha 4uan tri kh6ng the khtmg
d1cu chinh de boat <lCmg cl'ia mlnh theo .. ht1i th(5 va nhip stlng ", then
pl11111g c<ich va ltli s(\ng cua xii htii <lLfling thlii vii xa h(Ji tu'dng lai sap
dc-'11
Thi J~: Phnng dch sclng cua ph~ nu phu'11ng Tay khac ph~ nlf Yi¢t
~all1 da Jan den Sl( lieu Jtlllg hang h\ la Jjch V~I khac nhau Va dieu nay
0

1;11 hui)c de nha qu<in tri phiii hoach <linh va thu'c hi~n de chie'n lu'tic
\ c· h:rng h6a va Jich v~ khac nhau cho hai to.1i ucli tlt(,1ng d<i.
• Hfm 11/riitz va gia di11h
HCm nhan va gia <llnh trong cu(>c stlng cua m6i con ngu'<'!i co mt1t vi
1ri \a vai 1ri1 het sue quan trong. Cung giclng nhu' moi con chim <leu di t6,
ll'll ngu'iii cling vay. h<tU nhu' khC1ng ai la khtmg n'i gia dlnh. M~c Jt1 van

ui nhCfng gia <llnh "cu'fing ep ··song nhln chung mi\i gia dh1h ng~1y nay lai
la hC· qu<i 1~r 11hie11 cua mtit qua trlnh htm nhan. HCm nhan va gia dlnh la
quy luJt tat yeu v~ mutm thua cua xii h()i loai ngu'(:ii. Mtli gia dlnh la m(Jl
1( h:w cua XU h(\i va chi11h dieu nay ll<li len Su' gan b<J ch<}l che gii1a de
h\lal <l(mg 4uiin tri va de nha quiin tr! vdi htm nhiin va gia dlnh cua
minh. Khtmg the c6 m<)t nha quiin tri nao yen tam lam viec, neu gia <llnh
ae
nh:1 llllllh n'i van hat (Jn. Kh6ng C<l ngu'di nhiin vien nao yen tiim, loan
1:1111 tnan y Je lam viec Cll hi¢u qua neu cu(Jc st!ng trong gia dlnh cua ho
kh(1ng Ju'(.ic bfo <liim v·.v ... Tat cJ nhung <.lieu nay n<)i lcn rhng. h\m nhan
v:1 gia <llnh Cll iinh hu'dng tnfc tiep den nang suat, chat lu'<Jng va hieu qua
cCw mni ngLtcii. !U giam drlc cho den m()t ngu'oi c6ng nhiin tao d(Jng blnh
1h1fil11g ('1 trong mi\i Joanh nghiep.
HCm nhJn va gia <llnh khtmg ch'i iinh hul"lng tr~c tie'p den hoat dtmg
ui;1 L·:ic nha 4uiin tri ('1 1rn\i Joanh nghi(:p ma n<i cling c(m c(1 nhung iinh
illf\lllg rJ'1 sau sac tl'li vi(:c hlnh thanh nhieu loai nhu du trong xa h(1i
nh1f: nha li, ti vi. may gi~t, giu'ong Ill, ban ghe V.V ... va cac 111~! hi.In~
kh<ic ui lien 4uan den de h6 gia dlnh. Cac nha qui\n tri khi v;,ich ra v~1 ti
51
chuc thtfc hi~n cac chien IUQC va sach IU'QC kinh doanh thl !<,ti cang khong
dU'<;JC phep bo qua tac d{)ng CUa nhii'ng yt:'u to nay trong cac ho<,tt d{)ng
cua mlnh.

Thi d1:1: Ty I~ hon nhiin gia tang se c6 anh httdng den nhu cau v~
nhil CJ. Quy mo cua cac hQ gia dlnh c6 anh httdng den nhu du v~ kich ca
cua cac lo(:li tivi, dung tich cua cac lo;;i.i tu Ic;i.nh v.v ...

• Ton giao:

Ton giao dll'<;Jc ra doi tu rat sdm trong ljch sfr phat tri~n cua loai
ngttoi. Ngay nay c6 rat nhi~u lo<,ti ton giao tren the gidi, tuy nhien chi
tfnh s6 ltt<;Jng cac tin do cua ba lo<,ti ton giao chu yeu Ia: d;;i.o Thien chua,
d<:10 Ph~t va d;;i.o H6i thl chUng ta da thay mi)t con so rii't kh6ng 16. M6i
ton giao d~u c6 nhii'ng quan ni~m, ni~m tin va thai di) rieng v~ cuoc
song, v~ each ctt xi'r giii'a cac tin do vdi nhau va voi mQi ngll'oi. Chi noi
nhung chuy~n nay chung ta da thay ton giao Se c6 anh hU'dng rat ldn toi
d(lo due, tU' each, van h6a va !6i song cua khong chi chinh ban than cua
cac nha quiin trj ma ca tai nhii'ng can b() cong nhan vien dttai quy~n
quan ly cua h9. C6 th~ thay rhng, cac ho;;i.t di)ng v~· Ianh d<10 va di~u
hanh cua cac nha quan tri khong th~ khong tinh toi anh hU'C1ng cua yeu t6
tfm giao trong nh~n thuc, trong ung xi'r, trong vi~c cha'p hanh va trong
vi~c thlfc thi cac quyet djnh cua nhilng nguoi dttai quyen. Khong chi c6
v~y chung ta con tha'y r~ng, tam Iy cua ngll'C1i tieu dung cilng khong nhm
ngoai nhilng anh httClng rii't sau sac cua ton giao. Ngay r~m ngu'oi dan
theo dao Ph~t an chay, tranh vi~c sat sinh va mua nhi~u lo<,ti do tho
cung. Ngttoi dan theo d<10 H6i kieng an va sfr d1,mg nhii'ng rhu hang h6a
tu ltJn va thit l<;ln. ngttoi diin theo dao Thien chua mua sam rat nhi~u loc,ii
hang h6a d~ 16 chuc ngay I~ giang sinh v.v ... Tat ca nhli'ng di~u nay d~u
c6 iinh httl'mg ra't Ian den vi~c hol).ch djnh va thtfc hi~n cac chu trttong
chinh sach kinh doanh cua cac nha quan trj. Nhii'ng ai nhanh nh;;i.y, hi~u
biet siiu sac ve ton giao th1 d~u c6 th~ t1m ra nhii'ng co h()i trong cac hoat
0(1ng 4uan tri kinh doanh cua mlnh.

)8
 3.2. I.3. Cdc yeu v€ hr thong chinh tri. pfuip lu(lt, v€ st,1
tff thu(jc
liinh d1;w va quiin Ly cua Nha nu&

Th~p ky 80-90 ta nhii'ng th~p ky c6 nhi~u slf bie'n di.)ng d v~

chfnh tri tan kinh te' tren the' gioi. MQt quy lu~t du<;lc thay r3'."t ro trong thoi
ky phat trien biio tap nay la: slf dinh huong dung dfo Va Slf 6n dinh V~
chinh tri la nhung dieu ki~n dn thie't khach quan dt phat trien toan bo
nen kinh te (J m6i nuoc va (J m6i doanh nghi~p. Chdng ta da tung thay
cac chu chuong dung dfo cua Dang va Nha m!(fc ve khoan I 0, ve phat
trien kinh te' th\ tntc'lng c6 dinh huong XHCN. v~ phat trien kinh tc' tu
han. tu nhan v .v. la nhi1ng don b§y t<;to da cho slf phat trien rat m<;tnh me
cua cac doanh nghi~p ngay nay. N6i mot each khac, cac chu chuong
chinh sach cua Dang va Nha nuoc trong tung thoi ky tren cac linh VlfC
chinh tr\, kinh te va xa h(>i c6 nhii'ng :inh hudng ho~c gian tie'p, ho~c trlfc
tiep ra't Ion den toan b0 tie'n trlnh kinh doanh va quan tri k.inh doanh c'1
moi doanh nghi~p.
Chung ta cung bie't rrtng, doi voi cac ho<;tt d(mg ve quiin tri kinh
doanh c'1 cac doanh nghi~p. Chinh phu dong vai tro kha quan tn;mg:
Chinh phu vua c6 the thuc d§y, vua co the h<;tn che' vi~c kinh doanh. T3'.°t
d cac lu~t I~, chinh sach kinh te' ma Chinh phu ban hanh d~u c6 iinh
hu'11ng trlfc tiep ho(}C gian tie'p den ho<;tt d(lng quiin tr\ siin xuat kinh
doanh ctla doanh nghi~p. Chinh phu c6 the thuc d§y b~ng each khuyen
khkh vi~c m0 r(mg va phat trien hoat dong kinh doanh cua doanh
nghi~p thong 4ua vi~c cnJ cap cho cac nganh cOng ng.hi~p du\Jc hfa ch9n,
u'U lien ve thue trong nhi1ng hoan ciinh nhat d\nh, bao v~ m(lt vai nganll
kinh doanh thong qua nhii'ng bieu thue su3'."t d~c bi~t, hay b~ng each tr<;
gilip vit;c nghien Cllu va trien khai ...
Nha nude ciing c6 the h:,rn che' va di~u chinh vi~c kinh doanh thoni
4ua cac be) lu~t. nghi dinh, thong tu va cac quyc't djnh nhu Bo Lu~t Lac
E>(mg, Lu~t Thuong M~i. Lu~t Doanh Nghi¢p, Lu~t Dau tu, Lu~t Thul
xuat nh~p kh~u, Lu~t Bao V~ M6i Truong v.v ... Cac chinh sach ve lucin:
h6ng, tai chinh, ti~n t¢, chfog h<;ln nhu chinh sach quiin ly lien m~t, chi

5~
J\1 thu chi va st't dl1ng ngan sach, can can thanh loan, ngu6n cung cftp
lien. vi~c ki~m soal ve kha nfmg tin dung th6ng qua chinh sach tai chinh
V. v... deu co nhung anh hu'cing rat IOn den cac ho"11 d6ng ve kinh doanh

n(Ji chung va quiin tri kinh doanh noi rieng (~tat cii mqi doanh nghicp.
Trong nhii'ng anh hu'(}ng tu chinh sach cua nha mtoc. th! de chfnh
sach Ve thue Ccl anh htf(}ng lru'C tiep nhieu nhat den vi¢c can O<'>i thU chi,
l<'Ji h) va chinh sach kinh doanh (1 moi doanh nghi~p. C6 the n(>i khfmg
qtl<i dang ding m9i hO<:tl d6ng V~ quan trj noi chung va quan tri tai chinh
n<li ricng Cl m6i doanh nghi~p d~u bi chi ph6i kh6ng tn/c tiep thl gian
ticp tLr cac chinh sach vc thue cl'1a nha nu'ck. Thi dl1 nhtf ncu cac khoiin
thue ve h.Ji nhuan kinh doanh qua cao, thl SL( khuyen khich di ViW kinh
Joanh hoac tiep tuc kinh Joanh se c6 xu the giam xuflng. vii nhung nha
Jau llf se tlm kiem ch(i kh<ic de hci dau tu'.. Neu cac kho<ln thue dlf~lc
danh vao vi~c ban hang, thl gia ca SC tang len va diin chung se c6 XU
hu'(Jng mua it di, dieu ni1y ding c() anh hu'(~ng den ho"1l d()ng siin xuat
kinh doanh cua doanh nghi~p. Nhu' v~y cfmg vi¢c quiin tri kinh doanh a
de doanh nghicp dn phiii chap hanh day du cac chu trlf<Jng chinh sach
cua Dang va Nhi1 nlfoc va nghicm chlnh tuan thu nhii'ng quy dinh hi~n
hirnh cua phap Juiit la m(lt d(ii h{ii mang tinh tflt yeu khach quan.
3.2.1.4. Ye'u tn' tien h(J khoa h(JC - k.\' thu(it \'ll cong nghf
Kinh doanh 13 tlm each 1hoa man nhu ci\u cua th! tru'<'lng. nhLtng
nhu du cua thi tru't'1ng Jai thay d{\i lien lUl'. cho nen de nhi1 Joanh
ngh1ep phai thu'ong xuyen ap dl)ng tien h0 khoa hqc - ky thu~t vii ci'mg
ngh¢ moi de dap U'ng dtf<:Jc tflt hcln nhu du cua khach hi1ng. Ngity nay
khC1ng di m6t doanh nghi¢p siin xuat nao mufln tf1n t"1i vii phat tricn l~1i
khi'ing Jlfa vao viec ap dl1ng nhii'ng thanh llJ'U tien h(> c1:ia khoa hc.>e - ky
thuiit va ccmg ngh~. Khoa hoc ky thu~t va cfmg ngh~ cilng tinh vi th!
c:rng cho phep cac nha doanh nghicp s~m xua't dlfdc nhieu Joai himg h<la
phL1 he.Jr hon voi nhii'ng nhu du cua con ngtt(li hi~n d~i. Ctmg ngh~
thtf(Jng xuyen hien df)i, cong ngh~ tien tien lien tuc ra J(Ji, chung tao ra
ck l'll h(>i ding nhu' nguy C<1 rat ldn cho cac doanh nghicp. Nhln chung
 hl"rng tie'n h(i cL\a khoa hqc - ky thu~t va c6ng ngh~ thf hi~n t~p trung d
hl"rng phl(<ing di~n sau:

- Lu9ng phat minh sang che va d.i tien khoa hqc ky thu~t tang
len nhanh cl1l1ng
- Bung 116 ve CUQC each mang ve thong tin va truyen thong:
- Rut ngan thl'Ji gian U'ng d1,111g cua cac phat minh sang chc;
- Xuii't hi~n nhiBu lo<.)i may m<lc va nguycn li~u V~l li~u mdi voi
nhung tinh nang va c6ng dung hoan toan chua tung cc\ truoc
day;
- Xuat hi~n nhieu loai may m6c va cong ngh~ mdi c6 nang suat
chat lu9ng cung nhu tinh nang va cong d\jng hi~u qua hl1n;
- Chu k5' o6i 1rn'ii ctmg ngh~ ngay cang ngan htln. tclc do chuyen
giao c6ng ngh~ ngay cang nhanh va m<:J,nh ht1n;
- Yl'ing cloi san philm cua doanh nghiep ngay cang 11gfo hlin;
- Trinh d(\ t\j' cl(lng h6a. vi tfnh h6a, h6a h0c hl1a va sinh hqc ht1a
trong tat d cac khau san xuat, phan phoi luu th6ng va 4uiin ly
ngay cang cao hlln:
- Cac lo<:J.i hang h6a moi thong minh ngay cang xuilt hi~n nhieu
h<Jn;
- Cac phttdng ti~n truy~n thong va v~n tai ngay cang hien d<;ii
va re lien hlJn dii.n tdi khong gian siin xuat vii kinh doanh ngay
cang rl)ng !On hl1n.
' Anh hu<'Jng cua tien bo khoa h9c ky thu~t va c6ng ngh~ la VO cung
phlmg phu va da d<;ing. chung ta co the kti ra rat nhieu i\nh hudng cLia
tien h6 khoa hoc ky thuat vii cCmg ngh~ nua. nhung dieu 4uan trong dn
ph<ii nhan thu\: dude la de nha 4uan trj thu(ic moi tll chuc noi chung va
trung tung doanh nghii;p n<li rieng deu dn phiii tinh toi iinh hu<~ng cl'1a
de yeu tCI nay trong cue m~t ho<,11 d(lng cua mlnh. Se la m(lt sai lfim ll'in.

61
neu trong kinh doanh ma cac nha quan tr! khong ho(_lch djnh du<;jc m(
chien lu<;jc dung dan v~ ky thu~t va cong ngh¢ trong tung thoi ky dt! sa
xuat ra cac lo'.li siin pham tuong ung voi thi truong. Thlfc te' dang chun.
16 r~ng, nha doanh nghi~p nao nam bat nhanh nhqy va ap d1,111g kip the':
nhung thanh tlfU lien be) nhu' vu bao cua khoa hqc ky thu~t th! ngu'oi d1
se thanh cong.
3.2.1.5. Ye'u tlf thien nhien
Thien nhien la the gidi xung quanh CUQC song cua chling ta
Chung la khi h~u. thuy van, dja hlnh, rung nui, song ngoi, h~ d(>ng thlf<
V~l. tai nguyen khoang San thien nhien V.V ... dlfoi COn mift CUa CllC nhi
qufo tri d6 la nhung life lu'ong va cac yeu to CO Slf anh hlfdng rat Sal
sac tdi CUQC s6ng cua mqi con nglfoi tren trai da't nay. Chil.ng hqn ne'~
song. sinh ho(_lt va nhu du v~ hang h6a cua ngu'oi dan vung on doi chit
nhung iinh hu'Clng sau sac tu di~u ki~n khi h~u lqnh gia cua h9 va der
lu'<.Jt mlnh cac nha quan tri phai bie't nhii'ng d~c thu vf: nhung thu han~
h6a danh cho nguoi dan xu lqnh d~ ho(_lch dinh chinh sach kinh doanh
cho phu h9p. CJ nude ta hang nam c6 tu 10-13 con bao nhi~t ddi tran
qua va ai cling bie't r~ng bao, 11:1t thuong co iinh hu'<)ng rat !On de'n CUQC
s<lng sinh ho(_lt va lam an cua ta't ca mqi ngll'oi. Cha ong ta thu'ong coi
lU ll!t la gi~c thuy bC1i sue tan pha ghe gdm cua n6. Va chinh vi v~y cac
nha quiin tri khong th~ khong tinh tOi anh hu'Cfng cua bao, Iii, lut trong
cac ho~! clc)ng kinh doanh cua mlnh.
Thien nhien khong phiii la life lu'Qng chi gay ra tai hqa cho con
ngu'(1i, thien nhien fa Cai noi cua CUQC song. E)oi vdi nhif:u nganh Cong
nghiep thl tai nguyen thien nhien nhu' cac lo'.li khoang siin. nude ng.im,
Jam san, hai san v.v ... la "thuc an chu yeu" d6 nuoi song chung. Bao v~.
phat triEn va khai thac hcJp ly cac ngu6n tai nguyen thien nhien dang Ia
mOt yeu du cap bach, buc xuc ta't ye'u khach quan trong ho~t d(>ng cua
tat ca m9i nha quan tri. Co th~ tha'y r~ng ap life biio v~ moi lru'(1ng S(_l.Ch
va xanh, phong trao ch6ng lang phi trong vi~c sii d1:1ng tai nguyen thien
nhicn se la nhung yc'u t6 cang ngay cang trd nen quan tn:mg va c6 iinh

62
1u'<lng ngay cang Ion h<1n den nhii'ng quyet djnh cua h¢ thong quan tri
rong moi tc> chU'c.

Hoat d9ng quan tn

san xuat kinh doanh
cua doanh nghiep
Yev:
c6ng ogr.e

Gae yeu to thuoc ve

h~ thong chinh tn.
SU lanh dao va quan ly
cua Elang va Nha n~ac

Srr dr~ 3.1. Anh hi«lng cua nam ye'u t(/ m/ii tn1i'1ng ,,r mi) den h()(;t d(mg qudn •ri
kinh doanh ciia doanh nghi~p

Tom l(li: Cac yeu to moi tru'ong vi mo g6m nh6m de yeu t6 moi
tru\ing kinh te, nh6m cac yeu t6 mOi truong xa h<)i, nh6m cac yeu to
thu6c vf: h~ tho'ng chfnh tri. vf_ Slf lanh d~o va quil.n ly cua Nha nude,
nh6m yeu to cong ngh~ va yeu to tt/ nhien; cac nh6m yeu to nay c6 quan
h¢ voi nhau gay anh huCJng ffi"1llh me den h0"1l d(mg san. xuat kinh
dnanh.
63
 Anh hui1ng cua nam ycu 16 mtii tru('lng vi me, den hoat d<>ng quar
lri sJn XU~ll kinh lhianh CUa doanh nghi~p dlfl.IC minh hqa nhlf S<1 d<) sau.

VI vh. khi n6i den qua trlnh quan trj siin xua't kinh doanh, quiin tri
gia phai du' bao chinh xac cac yeu !fl m{)j lru'dng VI llH\ de C6 the O~ ra
Ill(ll chie'n lu'oc phu he.Ip giup doanh nghi~p t<)n tai va phat trien.

3.2.2. Nhii'ng ye'u to moi tru'ong vi mo

• Cac 11/ia c1111g 1l11g

Khi chLing ta m)i den cac nha cung ling. chLing ta nghi ngay den
cil Ci'ing ty Xi nghiep cung dip v~t li~u va may mc'ic. D61 vdi C<rng ty
Wall Disney Wprld ii Flmida. di~u nay bao gf1111 cac C(mg ty ban nude
sir(\ di diic. may vi tfnh. thlfc phJm, hoa va cac v~t lieu b~ng giay.
Nhung danh ttr nha cung ling (suppliers) cCing chi ngtfc'li cung cap tai
chinh va lao dCmg. Cac co dong, ngan hang, Cong ty bao hiem, quy httu
bring va cac dinh che tlfl!ng tlf duoc dn den de biio dam c6 du<;1c ngucln
cung ling ve vcln. Cong ty Exxon c6 quyen khoan m<1 diiu va c6 the kiem
OL((!C hang ty dola M)1 ve hJi nhu~n. nhu'ng 1<.fi nhu~n nay chi la ti~m
niing ncu CCmg ty khCmg c6 du'CJc v6n de khoan cac mo dftu nay. Cac
c<mg <loan. de h()i nghe nghicp va th! trlfong lao d<''mg la ngucln cung
ling lao d(mg.
Cac nha 4uan tri phiii tlm C<ich bao oiim c6 du<,'lc de nguAn cung
ung nhap lt1<1ng deu dan V~l voi gia thap. 8(1i cac nh~p IL(<.Jng nay tlfClng
trLrng cho cac bat trilc - tuc la slf khCmg c6 san ho~c Slf dlnh hoan cLia
cht.'111g c6 the lam giam rat nhi0u hi~u qua cua 16 chuc - quiin trj bi bu(k
ph<ii c6 gilng het sue de c6 dtit.!c ngu6n cung ling on djnh.
• Khdch hang

Ho la ;1gt1c'1i tieu thu san phJm va dich Vt,J cua doanh nghi~p.
Kh{1ch hang la Il1l)l yeu tel quyct djnh dfiu ra cua san philm. Khting c6
kh<ich hang cac doanh nghi~p SC g~p kh6 khftn trong tieu tht,1 cac san
ph:lm vit dich vu cua mlnh. Nhti v~y khach hang va nhu du cua ho nhln
 hung cc) nhung anh hu'ong het sue 4uan trQng den cac hoat dQng ve
1c1ad1 Jinh chie'n lu't.1C va sach lu'clc kinh dnanh cua moi c(mg ty. Tim
lieu ky lu'(lng va dap ling Jjy du nhu du cung S(J thich thi hieu cua
~hjch hang Inl]C lieu se la di6u ki~n S<lllg COil cllO Su' tl\n tai Va phat tri~n
·ua moi doanh nghi~p noi chung va h~ thong 4uiin tri cua 116 noi rieng.
• De/i t/111 qmh trm1h
Trong 11611 kinh IC thi tru'ong th! sl]' c~nh tranh giua cac nha doanh
ighi~p la m<)t dieu tat yeu. Trcn hlnh diGn xa h(ii chung ta thay canh
ranh se n1 hJi cho ngu'(li tieu dung va thUc day xa h()i phat tri~n. Tuy
ihicn dili voi cac doanh nghi~p th! yeu ttl c~nh tranh la m(it di0u khong
n:ly de chiu dfli vdi hq. M9i t{) chuc, ngay d cac ctmg ty dl)c quy0n d0u
:(1 rat nhieu doi thu canh tranh. Chiing h~n Coca Cola phiii qrnh tranh

v(Ji Pepsi va ml)t s6 ctmg ty nu'oc giai khat khac Cjc dtii thu canh tranh
v:1 he iat d(mg cua ho lutm du'cic xem la mc)t trong nhung yeu tel et\ Jnh
hL(cl11g bet SUC quan trong den viec ra cac quyet J!nh kinh doanh ('j m(Ji
L'Clllg ty. Khfing mflt nha quiin tri nao co the coi thu'i)ng moi tru'{1ng canh
tranh. Khi ho b<'i qua Su' canh tranh. ho phai trii m(\t gia rat dat
Xet ve muc d<) J.nh hu()ng cua cac dtli thu q.nh tranh tdi de ho~t
d(mg ve quiin tri kinh doanh chung ta thay c6 cac lo~i deli thu sau:
- E>oi thu qnh tranh chu yeu
- "E>O'i thu c;;inh tranh thu ycu
Xet Ve gck d(l tf11h chat thl cilc dtii thu q111h tranh dude chia ra
thanh cac loa1 sau:
- E>tli thu c~nh tranh trl]'c tic'p
- E>cli thu c~nh tranh gian tic'p
Xet W goc do thdi gian thl cac d6i thu c~nh tranh due.Jc chia ra
thanh cac loai sau:
- E>6i lhll c;;inh lranh tru'dc mat
- E>tli thu c~nh tranh tau dai
65
 C6 the phan chia cac doi thu c(,lnh tranh tiem a".n theo nhieu cact
thuc khac nfta. Vi d1.,1 doi thu C(,lnh tranh trong nu'oc va doi thu C<,lnh !rant
ngoai nu'dc v.v ... Tuy nhien CJ day dn nhan thay r~ng, khong am hieu doi
thu canh tranh Se la m(lt nguy CO thlfc Slf cho mQi hO(,ll d<)ng ve quan tri
kinh doanh i':1 cac t6 chuc. Nghicn cU'u ky lu'Ong va v(,lch ra cac d6i sad
phu hQp luon Ia mi)t doi hoi khach quan cho cac ho(,lt d()ng quiin tr! () moi
doanh nghi~p tntoc day ci:ing nhu' hii$n nay va miii ve sau nay.
0

• Nh6m ctic nha moi giOi

Trong cac ho<:tt d(mg ve quan trj kinh doanh cac nha doanh nghi~p
khong the khong c6 cac quan he$ voi cac b<:tn hang, cac d<,li ly va nhieu 16
chuc moi gioi khac. Nhftng nha moi gioi thu<mg la nhftng cong ty h6 trQ
Cho cong ty chuyen chd, Van chuyen, tuyen chon nhan Slf, giup da Ve
m~t ky thuat, tai chlnh, tieu th1.,1 va ph6 bien hang h6a cua cfmg ty trong
gioi khach hang. Thlfc te chi ra r~ng, cac ho<.tt dong ve quan trj cua moi
tf) chuc chi c6 the ho<.tt d(mg c6 hic$u qua khi tan d1.,1ng du'CJc t6i da slf hii
tre1 tU' nhftng nha moi giOi vU'a neu.
Vic$c llfa ch9n nhung ngu'oi moi gioi va t6 chuc lam vic$c voi hq la
m(lt nhic$m v1.,1 khong de1n giiin. Ngay nay cac nha quiin tr! khong con
phiii lam vic$c chii yc'u voi nhieu ngu'c1i moi gioi dOc lap nho be, ma
th1rong lam vic$c voi nhftng t6 chuc moi gioi IOn va kh6ng ngung phat
trii°fn. Trong qua trlnh llfa chon nhung nha moi gioi cac ddn vj dn dn
phai het sue than tn:mg, neu khong thl khi m()t so nha moi gi0i nay b~1
dau ho(,lt d(~mg th( l<,li mat di kha nang Slr dl,lng va h<;jp tac VOi ffiQI sf) nha
1,noi gioi khac. Chinh vi vay viec xay dlfng quan ht; h9p tac t6t dtfp voi
cac nha moi gioi luon la m(lt nhic$m Vl,i quan trc.mg trong CUC ho(,lt d(mg
v6 quan tr! a mfii doanh nghic$p.
• Ctic giOi clulc co quan h? tr{lc tiep
Trong thanh phfo cua m6i truong quiin tr! c6 nhieu gioi c6 quan
h~ trlfc tiep khac nhau voi moi 16 chuc. Cac gioi c6 quan M trlfc tiep la
nhung nh6m cong chling bat ky to ra quan tam thlfc sv
hay c6 the se

66
~uan tam den nhung t6 chuc hay c6 anh hu'dng den kha nang d<,it t(jj
1hung m1,1c tieu d~ ra cua n6.
Cac gidi c6 quan h~ tnfc tiep co th€ ho~c la ho trQ ho~c la cho'ng
ai nhung no hfc cua 16 chuc. Cac gioi c6 quan h~ tich ClfC la nhung nh6m
~uan tam den t6 chuc voi thai dO thi~n chi (vi d1,1 nhung nha hao tam).
:::ac gioi c6 quan h~ t1m kiem la nhung nh6m ma t6 chuc dang tlm kiem
;If quan tam cua hQ, nhttng khong phai bao gio cGng tim dliQC (vi d1,1 cac
Jhliling ti~n thong tin d(li chung). Cac gioi c6 quan h¢ khong mong mu6n
la nhi1ng nh6m ma t<) chuc c6 gfog thu hut slf chU '} cua h9, nhung bui)c
:ihiii d~ '} de'n hQ ncu ho xua't hi¢n (vi d9 nh6m ngttoi tily chay).
Cac nha quiin tri c6 th€ xay dtjng ke' ho(,lch ho(lt dc)ng cho tat d
:ac gioi c6 quan h¢ trlfc tiep, eel ban cua mlnh. Gia sU' ding c6ng ty muon
gianh dttc;1c tu mi)t nh6m cac giOi c6 quan h¢ trlfc tie'p c1,1 th€ nao d6 thai
jc) phan ling thi¢n cam, nhilng Joi khen ng9i hay slf dong g6p thoi gian
hay ti€n b(lc. D2 lam d119c vi~c d6 cong ty c6 th~ tien hanh thiet kc' hang
hl'>a hap dan doi voi chinh nh6m c6 quan he$ nay.
Bat ky cong ty nao cGng ho(lt d<)ng trong moi tn.tong g6m bay lo(li
gioi c6 quan he trlfc tie'p dttoi day
a) Gi<Ji tai chinh. C6 anh htti'Jng de'n kha nang dam bao ngu6n v6n
cua cong ty. Cac gioi c6 quan he$ true tiep co ban trong gioi tai chinh la.
ngan hang, cac c6ng ty dfo tu', cac c6ng ty m6i gioi, cac c6 dong. Nhi€u
c6ng ty da gianh dltljC thi~n cam cua giOi nay khi c6ng b6 cac bao cao
ta1 chinh hang nam, mi IOi nhilng cau hoi c6 lien quan den toan bO ho(lt
d(mg tai chinh, va tlm cho hQ nhilng bang chung ve Slf on djnh tai chinh
cua mlnh.
c) Cac gioi c6 quan h~ tn/c tiep thui)c cdc phc.tang ti¢n thong tin.
Cac gioi c6 quan he$ thuc)c cac phttdng tien thong tin la nhilng 16 chuc
phf) bien tin tuc, nhilng bai bao va nhilng bai gioi thi<$u v.v. Tnroc het d6
la bao chi, dai phat thanh va dai truy~n hlnh. M6i c6ng ty dn quan tam
den van de lam the nao d~ cac phliclng ti¢n thong tin n6i v~ ho(lt dc)ng
cua cong ty cua mlnh nhieu hdn va tot d((p hon.

67
 dJ Cac gi<Ji en quan h~~ tr(fc tie/J thu(Jc c<ic 01 quan Nhd nude. Cac
nh:i quiin tri nhilt thiet phai chu y den tat cii nhung gl xay ra trong llnh
vu'c Nha nude. Cac nhii hoat d(mg thi tru'ong cua moi ccmg ty dn phai
hu'iing U'ng nhung van cle ve an loan hang h6a, quang cao !rung lhlfc,
quyen han cua nhung nha kinh doanh vv ... Mf1i Cong ty cling dn phai
nghi den chuy~n til'.°.p XUC v(li nhung nha S<lll XUflt khac OC cung nhau
kien nghi de c6 elude nhfrng lu~t I~ l!Jt clep hcln.
e J Ccic nhom cfmg d/in hanh d<)ng. Nhung quyet dinh ve quan tri
OU<k th6ng qua Ccl the gay nen nhii'ng dieu nghi van tu phia cac t6 chuc
ngu(Jj lieu dung, cac nh(irn bao v~ m6i tru'C1ng. d<,li dicn clla de diin tik it
ngudi V. v ... Bo ph~n tf) chU'c du lu~n xa hoi cua mfii t(l chU'c c(J the ho tnJ
\ice duy trl SL( tiep XUL' thtfdng xuyen CUa ddn vi 111lllh V(jj tat d de
nh1'nn ngu<1i nay de clap U'ng tflt hdn nhung c:t<1i h6i tu phi a hQ.
fJ Cic gi<'1i o) quan hf trftc tie/J <I dia pham1g. Mi.ii ti'i chuc deu n\
quan h~ v11i de gi<1i cc'> quan he trlfc tiep i~ dia phu1Jng nhu nhfrng ngu<'li
o
diin st1ng vung xung quanh va de tfi chuc dia phu'<Jng. De !Um viec vdi
nhiin dan d!a phu1Jng cac cong ty Ion thu'ong cu m(>t ngll'oi chuyen trach
ve \'ICC quan h<"; v(li dja phU<Jng. tham du de cu6c hop do dja phu'<Jng td
clu'fc. trii Wi nhung ciiu hi'ii. eking g6p vao vi¢c giai quyet nhftng vfln de
cap thiet.
g) Quiin chiing dr)nf.: ddo.Mtii tt; chuc dn phi\i theo doi ch;1t che
thai 0(1 cua qudn chung c:ttmg clao doi vdi de ho<,lt di'mg cl'1a mlnh. Tuy
r~ng qufo chung dtmg dilo khtmg phiii la m(Jt lu'c luc_Jng c<l t6 chuc dtli
v11i mc'ii cl<Jn vi, nhung nhung hlnh iinh cua c6ng ty dudi con mat cl'1a
qu:in chung c<l anh hu<ing den ho<,lt d(mg cua no. De tao cho mlnh m(Jt
hlnh anh vung chac ve quan cliem qui\n chUng, cac d1Jn vi dn cu ngudi
tham gia de chicn djch quyen gop cho dia phu1111g. c6ng hien nhung
d(mg g6p dang ke VUO muc dich tu thi~n VU S0"111 thiio quy Oinh xem xet
khieu nai cua ngu'(li dfm.
h) ClJng chunf? tn/c tie/J nqi bq. C6ng chung tru'c tiep nc)i b(i cua
1rn\i cl<Jn vi bao gorn ci'mg nhiin vien chuc. nhung ngu'c1i tlnh nguy~n giup
Llc1 v.v .. Vc'li llllJC dich thi'rng tin va c() vu c(rng chung trtic tiep nc)i b(i die
tc1 chtk lc~n thti\1ng phat hanh nhung tc'l tin tuc vii slr dung nhung hlnh
thuc thCmg tin khac. Khi c{rng nhiin vien chuc c<l thai d6 tf1t d<li vdi cCmg
ty thl thai d(i t6t dl'l cua hose truyen Ian ra cac gidi c<l quan h~ true tiep
kh<ic.
• Cac yeti ti{ moi triliJ11g llQi bQ Ctta mJi Iii c/ulc
Nhc'im yeu t6 m{ii trtiong nc)i b6 di anh huc)ng tn/c ticp. thtic)ng
xuyen va rat ljUan trnng tdi cac hoat dfrng quan tri Clla ml\i t6 chuc.
Chi.'111g han gc1m cac !tic ltic_lng chu yeu sau:
- C:ic yeu 16 thuik ve tai chinh;
- Cac yeu tfl thu6c ve nhan sti:
- Cac yeu tfl thuik ve co sc'J V~l chat:
- Cac yeu trl thuik ve van hcl<t t<) chlfc.
Xet vt:. mat tinh chat cac life ltic.lng thu{ic m{ii trtidng nc)i bCi Cll iinh
htfi'1ng tnfc.Jc tiep v:1 nhieu m~t den de ho<it d(rng vt:. quan tr!. Ngtioi ta
khCing the ra nhiXng quyct dinh ljUan tri dung dan neu kh6ng can cu vao
nhii'nl!.._, dit:.u kicn
. vii hoan dnh thtic . tc ve tai chinh ' ccj sc'j vat . chat. ha '.
f<ing nJ sc\ de ycu tel thu(\c ve "bau khong khf ··, truycn thflng va van
hc'ia (j mAi trl chuc. Chat lti(/ng va hi~u qua cua Vi~c thlfc hi(:n cac quyet
dmh trong ljUan tri ding phi,! thU(lC khflng nho vao de yeu to thu(>c
nh,'1111 m!ii trtidng ntii h{i cua mf1i tf) chlfc. Nhi~m vu cua de nha qutm tri
1:1 phiii ··ciij tao .. va thich nghi vc1i nhli'ng yeu ti') cib moi In.tong noi be)
trong de lllOi to Chuc cua mlnh nham l<._lO ra nhung dieu ki~n Va hoan
dnh thu~n hJi nhat cho de hO<Jl d(\ng VC quan tri va khac phuc den lllUC
tc)i da nhung kb() khan tnl ng<li c6 the i.:{J tu nhung yeu 16 nay.

T(>M TAT
M<ii trL((Jng c{J iinh huiing het SUL" Wn lao vii sau sac tOi m9i hoat
Jl'rng cua de nh:1 quan tr!. Theo quan ni~m ph() bicn, thl mfli trlic'Jng
ljllan Lri la tap hdp cua cac lucjc !Uc.lng va yeu tel nam c'J ben ngoai h~
thifog quan tri nht.tng l(li c6 anh ht.tang tnfc tie'p, ho~c gian tie'p de'n de
hoat dong vf: quiin tri trong moi t6 chuc.
Tuy theo cac g6c d(l tiep c~n khac nhau, ngt.toi ta c6 thE phan m<li
trt.t<'1ng quiin tri ra thanh nhieu lo(li. Thong tht.tong cac yeu to moi trt.t(111g
dude phan 10<1i theo hai nhom vi mo va vi mo. Nhr5m veu tfi' moi trur!ng vi
m<i Ill nh6m de yeu t6 c<l tac di)ng tren blnh di~n n)ng va tau dai d\li vdi
de hoat d(mg vi: quan tri trong m0t t6 chuc. Dfii vdi m<)t Joanh nghi~p
nhl'>m nay ball g6m: cac yeu t6 kinh te vim<\ cac yeu to xa h<)i: cac ycu
t(\ van h<la; cac ye'u t6 vi: nhan khfo, dan s6; cac yeu tfl thu(lc ve he
thclng chinh tri, vi: Slf lanh dao va quan ly cua nha nude; cac yeu to cong
ngh~ va tien b<) khkt; cac yeu to quoc te; cac yeu to thicn nhien. Nlu5m
('(le veu to' vi mo la nh<lm cac ye'u to tac d<)ng trcn blnh di¢n gfo gui va

true tiep den hoat di)ng quan tri cua m(it t<~ chuc. Doi vdi mc)t doanh
nghiep chung la nhom cac yeu to sau: nh6m d6i thu qnh tranh tnfc di~n;
nh(>m cac nha cung ung; nhom khach hang: nh6m nhi1ng ngt.toi moi gidi
trung gian; nhom cac d6i thu tii:m fo; nh6m cac gidi chuc dia phli<ing
cung cting chung va nh6m cac ye'u to m6i trt.t<:lng n()i b(i.
Nghicn ct1u anh ht.t<'lng cua mtii trU'ong kinh le vi m() ngt.tiJi ta thay
rang chung bao g6m tu cac ye'u tel khong chi dinh ht.tdng va c6 iinh
ht.tdng tnfc tiep de'n cac ho<,tt d(mg quan tri, ma cllll anh ht.t<'1ng d t(li m6i
tnRmg vi m<l cua cac doanh nghicp. Cac yeu to nay ciing la nhi1ng
nguyen nhan chinh t(lo ra co hi)i ciing nht.t nguy co cho cac ho<,tt di)ng
cua n6. Nhi1ng yeu t6 kinh te' vi mo c6 iinh ht.t<'lng rat to Ion den cac ho<:it
dfmg ve quan tri cua m(lt doanh nghi~p, d6 la cac yeu 16: t<~ng siin phii'm
quoc n(>i (gdp); ye'u to l<:im phat; tii:n lt.telng va thu nh~p. Nhi1ng yeu to
thu6c ve moi trU'ong xa h(>i dt.tqc xem la c6 tac d<)ng rat m(lnh den tat cii
de hoat dong vi: quan tri.
Nhi1ng yeu t6 chu yeu cua nh6m moi tru'<'lng nay la: dan s6; van
h6a; nhanh van h6a; nght: nghi~p: tam ly dan t(>c; phong each, I6i song;
hon nhil.n, gia dlnh va t6n giao.

70
 Cac yeu 16 thut)c v~ h~ th6ng chinh trj, phap lu~t, v~ st! Hinh dao
va 4uan ly cua Nha nu'oc cling la nhung ye'u to vi m6 c6 m9t anh hu'dng
1·at !On den hau nhu' 1rn.>i m~t hoat d(lng v~ quiin trj trong cac doanh
11ghi~p. Cac nha quan tri c'1 cac doanh nghi~p dn phai chap hanh day du
cac chu tru'c1ng chinh s<ich cua Dang va Nha nude.

Anh hullng cua tie'n b9 khoa h9c ky thu~t va ct>ng ngh~ la v6

cling phong phu Va da d<;1ng, di~U quan trQng can phai nh~n thlic du'QC
la cac nha quan trj thu0c mQi 16 chuc n6i chung va trong tung doanh
nghi¢p noi rieng dEu can phai tinh !di anh hui~ng cua cac yeu 16 nay
trnng cac m;)t ho<;1t d(\ng ciia mlnh. Thttc te dang chling to r~ng, nha
doanh nghi~p nao n~m bat nhanh nh<;1y va ap d1,111g kip thoi nhung
thanh tu'u tien b9 nhu' vu bao ciia khoa h9c ky thu~t thl ngu'oi do se
thanh ctmg.

Thien nhien la the gioi xung quanh cuc)c song cua chUng ta. Chung
khtmg phai la hie lu9ng chi gay ra tai hc_rn cho con ngu'oi, thien nhien la
di n6i cua cut)c s6ng. D6i voi nhi~u nganh c6ng nghit;p thl tai nguyen
thicn nhien nhu cac lo<;ti khoang san, nuoc ngam .. tam san. hai sil.n v. v ...
la "thlic an chu yeu" d~ nuoi song chung. Bao v~. phat tri~n va khai thac
help ly cac nguon tai nguyen thien nhien dang la m(lt yeu du cap bach,
buc xuc tilt yeu khach quan trong nhi~u ho<;1t d(lng cua tilt cil. m9i nha
4uan trj.

Nghien CUu nhii'ng iinh httdng cua moi tru'c'lng vi mo nguoi ta thay
L'<.k ltic luong nay C(J iinh httc'Jng rat !On va Sau sac tdi cac hO<:tt d(mg ve
a
quiin tri cac doanh nghiep. Trong so cac ltiC lu'cJng va yeu t<l vi m(l c6
iinh hudng tnfc tiep den cac ho(lt d(lng v~ quil.n tri chung ta•phai kt'! de'n
cac nha cung ling. Cac nha cung ling c6 lien quan ch~t che den vi¢c cung
cap de nguc"m tai nguyen can thiet cho qua trlnh san xuilt kinh doanh.
Cac nha quan tri can phiii c6 g&ng d~ c6 dl1<;1c nguon cung ling 6n djnh.
Neu nhu cac nha cung ung anh huc'Jng den "diiu vao" th1 khach hang la
luc lu'ong anh huc'Jng quye't djnh den "dau ra" cua cac doanh nghi~p.
Khcmg cc) khach hang cac doanh nghi~p se g~p kh6 khan trong tieu thu

71
cic -;an pham vii J1ch v1:1 cua mlnh. Tim hieu ky hiBng va dap ling day
OU nhu cau cling Sll thich. thj hieu cua khach hang ITIUC lieu Se la Jieu
kien sclng cc'm cho su' l<~ll qi va phat trien cua mc>i doanh nghi~p n6i
chung vii he th<'lng quan tri cua n6 n6i rieng.
Trong nen kinh te thi tnt(lng khting m(it nha quan tri nao c6 th€ coi
thu'(1ng moi ln((Jng canh tranh. l)\)j thu qnh tranh lhu'(Jng C<l ('j nhung
Jang sau: Nh<im dfli thu canh tranh true ticp: nh<1m d6i thu canh tranh
gian ticp: d6i thu q111h tranh tru'<k 1rnk d6i thu canh tranh liiu Ji1i v.v ...
Nghiem cU'u k)' lu'ong va vach ra ~·ac doi sach canh tranh phu h<lp lui'm Ia
mc1t d1'>i h1'ii khach quan cho cac hoat d(lng quan tri d moi doanh nghiep.
Trung cac ho~t dtmg ve 4uiin tri cac nha Joanh nghiep khtlllg the
kh!111g c{1 de quan he v<Ji cac nha mtii gidi. Nhung nha mfii gidi thu'(Jng
1:1 nhung ctlllg ty h1) tnl cho cfrng ty chuyen chi~. v~n chuyen. tuyen chon
nhan su'. g1up do ve 111(11 ky titu(IL tai chinh, lieu th1:1 vii ph<l bien hang
h<ia cua ci'lllg ty trong gi1)i khJch hang. Trong qua trlnh lu'a chon nhi'rng
nhi1 mt1i gidi cac d<Jn vi dn din phui het sue th~n trong va phai xiiy Jung
4uao he h~Jp tac tot d~p voi cac nha m6i gioi.
Trong thanh philn cua mtii trli<'lng quan tri vi mo con c6 nhieu gi<1i
u1 quan he tn/c tiep khac nhau vdi moi tt) chU'c. Cic nha quiin trj dn v~
c<1 the xiiy Jting ke ho~ch ho<;1t d<)ng thich hc,Jp cho biiy gidi c<l quan h(:
tntc tiep c11 han sau: Gi\li tai chinh: cac gi{Ji di quan ht; tn/c tie'p thuc)c
de phli<1ng tit;n thflllg tin: cac gic)i Cll quan he trlic tiep thu(\c cac CCJ
quan Nha nu'dc: cac nh<lm c6ng d5.n hanh dtmg; cac gioi c6 quan h~ trlic
ticp ii dia phtf<lng: quan chung dtrng duo va cflng chung trlic ticp rn)i b(>.

c..\u u616N TAP

I. MCii trlidng quiin tri la gl va nhii'ng yeu t6 nao cau thanh moi tntc1ng
quiin tri ·1
2. Nhii'ng ycu to moi trli(Jng vi mti anh hliC'1ng den cac ho<;1t d<)ng ve quan
tri <1 m0t doanh nghit;p nhl1 the nao ? Cho vi du minh hqa.
72
3. Nhung yeu tfl rn6i tru'dng vi 111(1 anh hu'dng aC'n cac ho~t d(1ng v6 quan
tri (~ mCit doanh nghicp nhu' the nan ? Cho vi dl;l minh h~ia.
l. C<l ngtroi n1)i rang. o6i v1~i cac yeu 16 m6i tru'i'lng thl nha quiin tri phiii
thfch nghi la chinh C\l dtmg kh6ng va vl sao ')
i. Cac nha quiin tri c(1 ciii 1"1o du'<.ic moi tru'i'Jng khCmg vii vl sao '!

73
 A ~

IV.THONG TIN THONG QUAN TR'

De quiin ly mc)t doanh nghi<'.\p, dn rat nhieu thong tin: Tit cac d~c
tinh cua nguyen v~t li¢u dung vao san xuat (di) cU'ng, di) ben, sue ehiu
nhiet, ... dia v~t lieu .. ) den nhung tinh each va kha nang cua nhan vien
(sue khoe. ca tinh. tr1nh d(i tay nghe); Tit cac 16 di)i lao d<)ng eho de'n
each thU'c ho~t di)ng cua cac 16 chuc nhu' cong doan, thanh nien va !~:Ii ich
cua cac t6 chU'c nay; Tit t1nh tr~ng cua cac thie't bi, t1nh h1nh cung ung
nguyen v~t lieu den t1nh h1nh sii' d1,mg cac ngu6n von va lao di)ng: Tu
cac du' doan ve gia cii, sue tieu th\j siin phfim tren thi tru'ong den cac dl!
kien. cac ke hoach san xuat va tieu th1,1 siin phfim; Tir chu truong chinr
saeh, kinh te cua Nha nu'oc den cac co hi)i lien doanh, hc;lp tac dang han~
ngay, hang gio he mc'! cho m9i doanh nghi¢p ... C6 the n6i r~ng,..rhong tir
ehinh la nhung hieu biet ve ti,!' nhien, ve con ngu'(1i va xii h(li; ve nhun~
su kicn dien ra trong khong gian, thoi gian; la nhung dlf doan, dlf kic'n
ke hoach; la nhung g1 ma con nguoi dn biet cha ho~t di)ng cua m1nh.

MAi lo~i thong tin c6 nhung tinh chilt rieng. C6 nhii'ng thong tir
nC1i dung ch~m thay doi theo thoi gian: nhu' thong tin v~ so 11.!c;lng tranf
thiet bi, vf. nha xudng; l~i co nhung thong tin c6 n0i dung thay d6.
hang ngay: nhlf s6 Iu\1ng :;iin philm dii :;iin xuil1, dii ticu thu v.v ...

Trong cac Jo~i thong tin, c6 nhung thong tin "goc" hay con g9i 12
th6ng tin sc1 cap va c<l nhung thong tin la ket qua cua qua tr1nh xii' 1)
(nhu' cac du' baa, cat ke ho~ch). E>tli voi thong tin gtle. nhieu khi neL
khfmg thu th~p kip thi'Ji th1 se mat luon. Thfmg tin la du lieu e6 the
nh~n thay' hieu du'c;lc va s~p xep l~i voi nhau thanh nhung kicn thuc c~
th{ Cung can phiin bi¢t thong tin voi cong ngh¢ thong tin va h¢ thon~
th6ng tin.

Th6ng tin la du lieu c6 the nh~n tha'y, hieu du'QC va s~p xep I~
vdi nhau thanh nhii'ng kien thuc C\1 the

74
 - Cong ngh¢ thong tin (IT) la: each thU'c thu tMp, xii' ly va phan
ph\'1i th!rng tin. Cong ngh~ la c6ng cu tiep dan thong tin giua nl)i dung
thi'mg tin da c6 vdi ngu'l':!i dung thong tin xac dinh.
- H~ thong thong tin OS) la giai phap t6 chuc va ky thuat trong
thlfc ti~n du\Jc thiet lap d6 sli' d1,1ng nl)i dung thong tin ma chung ta xtl'
ly.
Th6ng tm la qua trlnh trao d6i giua nguoi gll'i vii. ngu'oi nhan.
Cht\ng ta thll'iJng nghI vf: thong tin nhu' qua tr1nh trao dl)i cac th6ng
di~p bhng IOi noi ho~c chu viet git1a hai ngll'oi. Tuy nhien, d~ hi~u
thi'mg tin trong t6 chuc khai ni¢m tren dn dll'c1c m() r(mg. Chu viet va
l<'ii n<li khong chi la nhung kenh cho thong tin va bi) phan phat va nhan
kh6ng phai bao gio cling la ngl.l'oi. Trang nhi~u t6 chuc hi~n d(li, ra't
nhi~u thong di~p du'oc chuy6n bll.ng nhung h~ thong thong tin quan ly
phuc tap I1l1i ma du li~u du'<;jc nhap tu rat nhi6u nguon va du'(_Jc phf.in
tich bll.ng computer, va sau d6 du'<;jc chuycfo cho ngu'i'Ji nhan bhng di~n
tLf

T5m quan trqng cua thong tin du'<;jc chi ra bc'li so lu'Qng th<'ii g1an
ma con nguoi danh dti giao tiep t~i noi lam vi~c. Mot nghien cuu cho
thay ding nhii'ng ngu'oi c6ng nhan san xuat tham gia giao tiep, thong tin
trnng khoang 16 den 46 l~n trong mot gi<l. Di~u nay nghia la hq th6ng
tll1 Vt~i nhung ngu'oi khac tu hai den bon phut m(it liin. Nghien clh.1 nay
Clll1 chi ra trach nhi~m vf:_ thong tin CUa ngu'oi liinh d(lO Va OOi h(\j hq
phiii thong tin va nhan thong tin nhi6u hon. Nhil'ng ngu'oi lanh d(lo cap
thap nhat danh khoang 20% den 50% th(Ji gian cua hq trong thong tin
bhng Wi noi. Neu bao g6m cii thong tin bling van biin th1 s6 11.l'(Jng thoi
gian tang Jen tu 29% den 64%. M()t so nha quiin tri cap trung va cap
can danh khoang 89% th<'1i gian cua hq d~ thong tin bling IOi n6i, ho;,ic
la g~p go hoac la qua <lien tho(li. Nhung nghien cliu khac chi ra la cac
nha quan ly danh ft nha't 70% den 80% thoi gian cua h9 trong thong tin
qua l(li giua cac ca nhan, va hfo het cac thong tin nay la bll.ng IOi n6i
va tu'ong tac "rn;,it do'i m~t".

75
 Thong tin du\1c xem la mau cua 16 chU'c; no la m~ch gan
nhl!ng
hf1 phan phu thu(>c cua tf) chuc l<;ti vdi nhau. Tfl chltc la m6t h~ th6ng
6n u111h cua cac hnat utrng nc1i con ngu'oi cung lam vi~c voi nhau de
u;;it
!(Ji nhli'ng muc lieu chung thong qua thu b~c cua cac vai tro va vi~c
phan cCmg lao df,mg.
4.1. THONG TIN VA VAl TRO CUA NO TR ONG QUAN TRl
KINH DOANH
4.1.1. Khai ni~m thong tin quan tri
Mqi hoat d()ng trong linh vtfc kinh doanh n6i chung va quiin tri
n6i rieng deu dn c6 thong tin; Thong tin du'cJc nhieu nguoi xem nhu'
nguon life thu tu'.
Theo nghia th6ng thttong thong tin du9c hi~u la nhung tin tuc
dlJ'(1c truyen di cho ai d6. Hi~n nay c6 kha nhieu dinh nghla khac nhau
v6 thong tin, dttdi day la rn(llso djnh nghia thu'ong g~p:
- Th6ng tin la d6 do S1f giam tinh bat dinh khi thlfc hi~n mi)t bien
S(-l nan d6.
- Thong tin la ba't ky thong bao nao duqc t~o thanh bCli mi)t s6
dau hi¢u nhat djnh.
Nhu' v~y chung ta co th6 hicSu Thtmg tin quan trj la ttft ca nhilng
tin ttlc ndv sinh trong qua trinh ciing nhu trong miJi truirng qudn tri va
cdn thiet cho 1 1 i~c ra quvc1t djnh hO(lc dl giai quyet m()t van d~ ni.IO dr)
trong hor;Jt dqng qudn tri /; nu)t t6' chlic niw d6.
• Dr'j.c di~m

- Thong tin la nhung tin tU'c cho nen n6 kh6ng thcS san xuat dcS
Jung dfin duqc.
- Th6ng tin phiii thu th~p va xlr ly mcli c6 gia trj.
- Thon'g tin cang dn thiet cang quy gia.
- Th6hg tin cang chfnh xac cang day du cang kip thoi cang tot.
76
 • !Mn cluJt: Th6ng tin la qua trlnh thu th~p. bao quan, xt1' ly va
cung cap nhung tin tt1c dn thiet va co fch cho qua trlnh quan tri kinh
doanh.
• N?,uven rife th6nf!, tin:
- Chinh xac.
- Kip thiii.
- Trung thl.J'c.
- Khach quan.
- Day du.
- Lien tl;lc.
- I-lieu qua.
• Mo hinh th6ng tin trong qudn tri
D6i vdi cac nha quan tr\ mo hlnh thong tin dt1n gian trong quan tri
thu'iing olf(,!c thl.J'c hi¢n theo so d6 du'di day:

801 TLIQNG QUAN TRI

511 d1S 4.1. Mrl hinh thong tin tmng qudn tri
l:){)j vdi mot t6 chuc ldn th! m6 hlnh thong tin trong quan tri se
phuc t<?-P h<1n nhieu. E>e xiiy dlfng m6 hlnh th6ng tin quan tri trong m6i
T
t6 chuc c6 hi~u qua th! thU'ong ngU'oi ta c6 th~ llfa ch9n m<?t trong
nhung ki~u mo h1nh sau:
- Mo hlnh thong tin t~p trung: trong mo hlnh nay tat d cac thong
tin den Va di deu dU'QC gom Ve mQt dfiu mbi la trung tam thong tin.
- Mo hlnh thong tin tnfc tie'p: trong mo hlnh t6 chU'c nay thong tin
gli'i di va nh~n ve deu dU'lJc tht.tc hiGn tnfc tie'p giii'a hen gii'i va ben
nh~n

- Mo hlnh thong tin phiin tan: la mo hlnh thong tin dttqc t~p trung
thu th~p va xtl' ly theo tung don vi thanh vien m<')t.
-- Mo hlnh thong tin ket hqp: la mo hlnh ket h<Jp cac kifu t6 chuc
thong tin theo ba each 0 tren
M6i mo hlnh thong tin deu co nhung U'u va nhttqc di~m va dieu
ki~n ap dl!ng rieng cua n6. Chinh vi v~y m6i t6 chuc phai hfa ch9n mo
hlnh thong tin phu hc;lp va c6 hi~u qua nha't cho mlnh.
4.1.2. Vai tro cua thong tin qmin tri
Thong tin c6 mt)t vai trb he't sue to ldn trong quiin trj. Nhieu cong
trlnh nghien cltu da chi ra ding trong m6i tel chuc muon cac ho"1t d<')ng
quan tri c6 hi~u qua thl dieu khong th~ thie'u d119c la phai xay difng m<')t
h~ thong thong tin tot. Hon the' nua hi~u qua kinh doanh cua vi~c dilu tU'
vao h~ th6ng thong tin thttong la rii't cao. Chinh vi the' ma ngay nay hftu
nhtt moi cong ty, xi nghi~p deu khong tie'c tien cua diiu tll' mua s~m
nhi1ng phttong ti~n ky thu~t di~n t11' hit;:n d~i nha't nhiim niing cao hi~u
qua va cha't lU'c;lng h~ thong thong tin trong quan tri cua mlnh. Vai tr(1 het
sue quan tn,mg cua thong tin trong quiin tri th€ hi~n ra't ro (?1 nhung
phi.tong di~n sau:
• Vai trr) trong vi?c ra quyet djnh
Ra quyet dinh la mi)t cong vi~c phuc t~p, kh6 khan va het sue quan
trong cua cac nha quiin tri. D€ ra dttc;1c m9t quyet dinh dung diin cac nha
quan ttj can ra't nhieu thong tin. Thong tin d day se giup cho cac nha quan
tri giai quye't dung dfo va c6 hi~u qua cac va'n de sau:
78
 - Nh~n thuc van de can phai ra quyet djnh.
- Xac dinh Cd h()i, va cac rnoi hi~rn nguy trong kinh doanh.
- Xac d\nh cac co sa, tien de khoa h9c dn thiet d~ ra quyet dinh.
- Llfa ch9n cac phuong an.
v.v .
• \!ai tro trong lw<;ich dinh, to? chtlc, liinh dr;w, diiu himh va kilm
sodt

Trang cac llnh Vl/C t6 chuc, ho(lch dinh, '!iinh 0(10, clieu hanh va
ki~m soat thong tin c6 vai tro clfc ky quan tn:mg tren cac phuong di¢n
~au:

- Nh~n tht1c van de;

- Cung cap du li¢u;
- Xay dlfng cac pht!(1ng an;
- Giai quyet van de;
- Uon nfo va sll'a chua cac sai sot, !¢ch l(lc;
- Kitim soat;
v. v ...

• Vai tro trong phan tich, di! bdo va phong ngila nli ro
a
Trong cac ho(lt u¢ng siln xua't va kinh doanh m6i doanh nghi~I
vi~c phong ngua rui ro co mot tftm quan tr9ng d~c bi¢t. D~ phong ngu
rui ro CO hi~U qua th) thong tin l(li CO ITTQl y nghia het SUC !On iao troll
cac linh vlfc sau:
- Phan tich.
- Dlf bao. ·/

- Xay d~tng pht!<1ng an phong ngua rui ro.

v.v ...
4.2. E>OI Tl1(1NG CUA TH<)NG TIN
M(\t trong nhli'ng yeu du quan trong cua c(mg tac thCmg tin trong
4uun tr! la khong du\Jc thifa Va ding khC)ng du'l1C thieu. £>6' lam du'l.JC di6u
nay th! vi~c ci\n thiet la phai x:1c djnh du'lJC o6i tu'<Jng cua thtmg tin la gJ'!
Theo chung toi doi tu'clng cua th!'mg tin la cac d6i tu'c1ng tham gia vao 4ua
crlnh chu th~p, xli' ly va truycn b;I thClng tin. E>6 chinh la cac con ngt11'Ji. sLI
viec, SO li¢u, hi~fl tu'c.Jng. 4u{t trlnh, CUC <.JU)' (U~[ Xay ra trong linh VlfC
kinh doanh va phuc vu kinh doanh v.v ... (i m(1i rt) chuc kinh doanh ch5ng
han.
Xet theo phu'lJng di~n xay dlfng h~ thrlng thtmg tin th! chung ca !:,ii
chay vi¢c xac dinh nhung u6i tl11Jng dn thie'c cu ch~ ph<li chu thUp, xLi' ly
vii phci bien la het sue quan trong. Viec xac dinh nhung d6i tl11_-lng cu th~
la tuy vao di6u ki~n va hoan dnh cu the i~ moi ttl chuc quiin tri, tuy
nhi[~n doi vdi m()t doanh nghi~p nhli'ng deli tu'ong chinh thu'Ung la:

- Doi tu'c;Jng thu th~p: so li~u. tu' li¢u xiiy xa trong qua trlnh kinh
doanh va trong moi tru'c'Jng kinh doanh.
- E>6i tu'qng sl't d1111g: cac nha quan cri, khach hang. clt)i thl'1 canh
tranh, cac c6 dong v. v
- D6i tu'<;lng nh3n tin: cac nha quiin tri, cac C(J quan Vil bi) ph~n
tharn muu giup vi~c.
- £>bi tu'ong Xlr ly Va bao quan: cac viin ban, tai li~u V.V ...
t3. PHAN LOAI THONG TIN TRONG QUAN TR• KINH DOANH
Th6ng tin va qua trlnh thong tin trong cac hoat cl('mg quiin tri la
Jet sue phuc tap, phong phU va da d(lng. E>e nghien CULi va <ip dung
ihli'ng thanh tlfll mdi nhat v€ cfmg ngh~ th6ng tin, ngu'(Ji ta thu'tJng tic'n
1anh phan lo<;1i thong tin. Ve thlfc chat phiin lo:,ii thtmg tin crong quan
ri la m(>t qua trinh chia th6ng tin thanh nhli'ng Wp, nhli'ng cfrp1g di\ng
hat tren mot SO phu'11ng dit';n nao 00 O~ phuc Vl,J cho qua trinh (.jUUJl tri.
/h(J philn lo<;1i thong tin mot each khoa hQC ngu'Ui ta C(l th~ de dang tlm

D
 nhung quy lu~l Va phlidng phap tht(C hicn thfmg tin CO hi~ll qu~\ nhat
ng vit;:c dap Lrng nhung nhu du thtmg tin ve quan tri. Th6ng thli(Jng
Lfih ta phan loai th{1ng tin quan tri then nhung each crl ban sau:
- Phan loai then ngw\n goc: Th6ng tin tu ngtWi ra quyet djnh,
ing tin tu ket qua v. v...
- Theo vat mang: Th6ng tin bang van b<°ln, bhng am thanh, bang
ng. dla. tranh anh v. \ ..
- Then tam quan trong: Th{\ng tin rat quan trong. quan trong va
t1ng quan trong.
- Theo ph<1m vi: Thtmg tin 1o:111 di~n. th{mg tin tU'ng m~t ...
- Theo deli It.fling sit dung: Thfrng tin cho nglf(ii thlfc hii;:n, thfmg
1 chn ngu<'li ra quyct dinh v.v ...
- Then gia tri: Thtmg tin Ctl gia tri va thflllg tin khting c() gia tri,
(1ng tin n1 it g1a tri.
- Theo tinh th(ii sLf: ThCmg tin mdi. thlmg tin cu v.v ...
- Theo ky thu;lt thu thap, xCt ly va trlnh bay: Thong tin thu th~p
ing ky thu~t dii;:n ll~, thCing tin thu th;lp bang phi1ng van v.v ...
- Tht.:11 phucing phJp truyen tin: bang mit;ng, bang s6ng dien tu,
ing Llil-11 tho,.1i, hang mJy tinh v.v.
- Theo mCtc d(1 hfo m;lt: Thllllg tin mat, tuyi;:t m~t. blnh thu<1ng.
- Theo lllUC llCl XL( ly: Thfmg !ill sll cap. lh(lllg tin lhu cap.
- V.\' ..

Tren t htfc te viec sit d1,111g each phan l<\ti thong tin quiin tri nao la
1y thu(K· vao Wng vu viec cu thC::. vil<l muc dich vii kha nang nghien cU'u
(mg nhieu yeu tC) chu quail vi1 khach qtian i1 mi'1i 1() ch&-.
.4. CAC NGljbN THON<; TIN
Tin tCtc v:1 thi"lllg tin trong quiin tri 1H)i chung khCing tI.i nhicn sinh
a, lltl phat sinh tu nhung ngui'm g6c C\j the. Ct1 rat nhi~u ngm1n siin sinh

81
va cung ca'p thong tin, tuy nhien trong thlfc te' tin tile va thong tin tht!C1
du\lc phat sinh t~p trung (I m(>t so
ngu6n c6 gia trj. Nghien ct1u cac ngu
cung cap thong tin trong qtian tri Ia mi,)t vic$c lam he't sue dn thie't deb
dam Linh kinh te' va tfnh hic$u qua cua c6ng tac thong tin. Kinh nghi~
chi ra r~ng, ne'u Cll 100 ngu6n cung cap thong tin, thl thtf(1ng. chi
khoang 20- 30 ngu6n c6 gia tri ma thoi. Nhtt vh vic$c nghien ct1u c
ngu6n tin se cho phep chUng ta xac djnh dung ngu6n goc va xuat SU c
thong tin, dam biio thu~n tit;n trong khai thac, Slt dt,mg Va bfo Ve$ C
nguon tin trong quiin trj.
Tren phttong di~n ly thuyet ngttC1i ta c6 the phan lo~i cac ngu1
thl'mg tin trong quiin tr! thanh cac lo(Ji sau: ngu6n so cap va ngu6n ti
ca'p: ngu6n bcn trong va ngu6n ben ngoai. ngu6n mdi va nguon c
ngu(rn quan lr<,mg va ngu6n ft quan trqng v.v. [)e khai thac va slt d1,11
de ngu(m tin c6 hic$u qua ngtfC1i ta thuong t~p trung khai thac va
dung nhung nguon tin c6 sfo, kinh te re tien ket hqp bo sung, tha
khiio, khai thac nhtJng nguc'\n khac ve tinh thoi slf, tfnh khach quan, Iii
toan dicn. tfnh kip thoi v. v...
4.5. \11,JC TIEU CUA THONG TIN
Thong tin la m<')t qua trlnh ph~1c v1,1 cho m<')t ho~c m<)t d so
tlf<jng nao d6 vl vh 116 dn c6 tfnh djnh hudng, n<)i dung th6ng tin c
c6 th6 xac djnh khi biet rO thong tin cho d6i llflJng nao. thong tin pht
VU ai, phl,IC VI,! cai g), dJ giai quyC°t van d~ nao va thlfc hien ra Sc
v.v .... n6i each khac muc tieu th6ng tin la kim chi nam cho cac ho
Ji'mg v~ th6ng tin hay cac hoi_lt d(mg ve thong tin chi c6 hi¢u qua k
chung ta xac dinh ro muc tieu cua thong tin la gP
Co the thay r~ng, cac h~ thtlng quan tq d~u la nhung he thor
ph1Yc t<.tp va da d<,1ng, chfnh vl v~y m1,1c tieu cua h¢ thong th6ng t
trong quan tr! cijng phuc ti_lp, da d~ng va phong phti kh6ng kem. Ngtt1
ta c6 the phan loi_ti m1,1c tieu thong tin thanh nhung loi_li sau: M1,1c tiE
tnJ'1k mat, muc ticu !au dai, m1,1c tieu chie'n ltf<,fC, ll11,!C tieu chie'n thu;
\'. ,.
X2
 Xet theo quan dit!m h~ tho'ng chung ta thay rang ngoai nhil'ng
JC lieu Chung; trong h¢ thong thong tin VC qufo trj con CO m('}t h~
fog cac ml]c tieu ricng cua tli'ng b(> ph~n trong h¢ thong do.Vi dl!,
fog h<.m, d6 la h¢ thong ml,ic tieu trong cac llnh vlfc kinh doanh,
yet dinh, ho<;tch dinh. to chuc. dieu khi~n. kiem soat, c<;1nh tranh va
ieu llnh vlfc kh<ic nua.
Xac dinh cho dung ml!c tieu khong phai la m(>t vi~c don giiin.
ucln xac dinh dung dfo muc ticu ciia h~ thong thong tin trong quan tri
cu'<'ii ta thu'c'1ng dt!a tren cac cu sd khoa hqc sau:
- Muc tieu va chinh sach kinh doanh cua doanh nghit%p:
- Nhu du ve thtmg tin trong de ho~t d(\ng quan trj;
- Hoan dnh thlfc te' trong va ngoai c6ng ty;
- v.v ..

Xet vf: m~t tong thti th! quy trlnh xac dinh vii thlfc hi¢n ml!c tieu
1Cmg tin thu'ong du\1c thlJ'c hien theo cac buck sau:

Bude I: Phat hit%n vii xac d\nh va'n de

Bude 2: Xac dinh nhu du ve thong tin

Bude 3: Nghien CUu kha nang dap ling cac nhu du ve thong tin

Bude 4: Phac thao s<1 bQ ffil!C lieu cua thong tin va h~ thong thong
111 trong mot to chuc
Bude 5 Thtim dinh va lua chc.m m1,1c tieu.

Buoc 6: ThlJ'c hi~n va kitim soat vit%c hoan thanh m1,1c tieu.

1.6. CHUC NANG CUA THONG TIN

!)e xay dlfng m(lt h~ thong thting tin co hi~u qua trong moi t6
;hue th! ngoai vi~c phai xac d!nh ro tnl!C lieu chung ta COn phai nh~n
.hue duoc nhung chuc nang co ban ma h¢ th6ng nay dn phai ganh vac.
M(lt khi nhung chi.Ye nang c<j ban cua thong tin va h~ thtlng th<lng tin

83
lltMc xac dinh dung difn rhl nose la nhii'ng can ctl' khoa h<;>c d~ xac di
nhung nhi~m VU thong tin Cl,J the, Va nha't la dti danh gia JTIUC dQ ho.
thanh nhi~m vu cua toan b0 h¢ thong thong tin. Xet ve m~t t6ng th~ I
nhung chuc nang chu yeu cua M th6ng th<mg tin trong quan tri se la:
- Thu th~p thCmg tin;

- Xii' ly thong tin;

- Ph6 bien th6ng tin;
- Pht,1c vt,1 thong tin;
- Ki~m soat va danh gia cac hoat d<)ng ve quiin tri;
- Lam c<1 sc) cho vi¢c ra cac quyet djnh.
Xac dinh cho dung nhung chU'c nang thCmg tin cua h~ thong th6r
tin la ITIQI vi¢c het sue quan tr9ng. Nhttng thlfc hi¢n cho dung cdc cht
nang cua n6 ciing khtrng phai la m<)t vi¢c de dang. Chinh vi v~y vit.
phan tich va danh gia qua trlnh thlfc hi¢n va hoan thanh cac chuc nar
thfrng tin la mQt vi¢c lam het sU'c can thiet. De lam tell nhung vi¢c na
ngu'l..'li ta phai cl1 thf h6a cac chU'c nang thong tin bang nhung vice la1
CU the, bang nhli'ng C(ll1g vi~C t<i Chuc Va thl[C hi¢n C[J the rbi S3U d

dlfa tren nhung ket qua C[J the cua nhung cong vi~C nay chung ta S
danh gia dl1<1c qua trlnh thttc hiGn cac chuc nang dang C1 muc d(l nae
Trong thttc te' thttong cc) khuynh httong coi nht; viec kiem soat cac chu
nang vt: thong tin. Theo quan diem cua chung tf>i thl cac nha quiin t
phiii coi day la m0t khau ta't yeu cua qua trlnh thlfc hi~n cac chuc nan
v0 thfmg tin va khong·nen xem nh~ chtlng.
4.7. NOi DUNG vACHAT Lli(1NG THONG TIN
4.7.1.1\"(>i dung thong tin
N<)i dung thi'Jng tin m0t trong nhung khilu co ban va quan tron
nhat cua qua trlnh tht.tc hi~n thong tin trong quiin tri. Nhung n9i dun,
thfmg tin chu yeu trong quan trj kinh doanh thtfong la ve cac van de due
d~l v.
 • Thl'lng tin dau vao: Tinh h1nh nguyen v~t li~u, may m6c thiet
bi. thi tru'<~ng, tlnh hlnh qnh tranh.
• Thong tin dau ra: Tinh h1nh ket qui\ kinh doanh.
• Th6ng tin phan h<~i: Thtmg tin ve phan ling cua nhan v1en,
ngu'(1i thu'c hien, qua trlnh thlfc hien, ve phan ling cua d6i thii
q.nh tranh.
• Thong tin ve mOi tru'(Jng quan tri: Tinh hlnh moi tru'ung kinh
doanh (phap luat, chinh sach, thoi ti et khi h~u v. v .. ).
• Thong tin ve de dc-li tu'<jng quiin tri: Thong tin ve. nhan slf, san
pham. marketing, tai chinh, chat lu'<Jng v.v ...
• Thong tin ve ket qua quiin tri: Thtmg tin ve !Qi nhu~n, nang
sua't, hieu qua. thi phfo, q.nh tranh v.v ...
• Thong tin ve ho"1t d(mg quiin tri: Thong tin ve qua tr1nh ra
quyet d\nh, hnach d\nh, t6 chuc ...
v.v ...
Tuy tung tru'<~ng ht;Jp Cl! th~ n9i dung thong tin c6 th~ khac nhau,
iu'ng nhln chung n()i dung thong tin trong quan tri thu'(Jng du'<jc xac
nh b1ii ml]C tieu Va nhu du y{; thong tin CUa nhii'ng ngu'oi muon hay
sl'.r clung n<l. D~ xay dlfng n()i dung thong tin trnng qufo tri mot each
111a hoc ngu'oi ta cOng thu'(Jng phai tuan thu nhii'ng ycu du chung sau
iy:

-- Ngan gon

-- Chinh xac
- Mach l<;1c

- Ro rang

- Day ctu
-- Khach quan

85
 Quy trlnh xay dung Jl(')i dung th6ng tin trong quan tri th11(1ng dt
thlfc hi<:n thco nhii'ng bu'dc du'di day:

- Xac djnh mt,Jc tieu

- Xac dinh nhii'ng yeu du co ban v€: n(>i dung

- Chuan bi tu Ii~u

- Phac thao sob() n()i dung

- Xem xet danh gia

- Sii'a chii'a va hoan chlnh

4.7.2. Cha't htqng cua thong tin
Thong tin giii' m()t vai tro q~an tr9ng trong cac hoat d()ng quan
Iii dil:u ai cling biet, nh1tng lam the nao de thtmg tin trong c6ng tac qu
tri cc'> hieu quii l<ti la rm')t vi¢c khong drm gian. Muon th6ng tin co hi
qua th! m(lt difu chtlc chfo la chat lu'c;Jng cua thong tin va cac hoat d()
thtmg tin phai cao. C<l the khfog djnh m(lt each dlt! khoat r~ng, ct
lu'ong thong tin c6 anh huOng dcfo m9i ho~t d()ng cua qua trlnh quiin t
den hi~u qua kinh doanh, toi st! song con cua doanh nghi~p. V~y d
lttlJng th6ng tin la gJ'I Day kh6ng phai la mot cau h6i d~ Ira !Oi. Thi
cht.\ng tc'ii chat llic:lng th6ng tin la muc di) th()a man nhu du v~ thi'mg I
cua nhi1ng ngttoi sit dung n6. No the hi~n (J cac m~t sau: muc do thcii ~
muc d(l kip thc'li, rrn1c di) chinh xac, muc di) quan tr9ng v.v ...
Muon danh gia chat l11<;1ng ngl1i'1i ta thliong dlfa vao cac tieu chu§
Nhftng tieu chuan de danh gia chat 111<.1ng thOng tin trong quan tri ta nhan
chfnh xac, kip th<'Ji, hf m~t, dily du v.v ....
Ck yeu to chu yeu anh hu'dng den chat lu'ong th6ng tin: ti~n <
khoa hoc ky thu~t. con ngttoi, cong ngh~. m6i tru'ong. phttong phap
ch(tc v.v ...

Phu'c1ng phap nang cao chat I119ng thong tin: D§u tu cong ngh~ ~

86
 1at mc'li. <lao t(,lo va sit d1:1ng con ngl.l'oi, t6 chuc h~ th6ng khoa h9c, c6
che quy~n 1<;1i va trach nhi~m thfch h<!p v.v ...
!. HUNH THUC THONG TIN
Con ngu'cli gli'i va nh~n thong tin th6ng qua cac ky hi¢u, tin hi~u va
tf vJy con ngu'cJi tiep nh~n th6ng tin cilng phai thfmg qua cac hlnh thuc
.·mg tin cu the cua cac ky hi~u. tin hi~u dt'l. Kha nang tiep nh~n thong
I cua ngu'oi trong cac hO<H d(mg V~ quan tr! phl,I thu(k r:ft nhi~u vao CaC

nh thuc thong tin du'c}c sl't dl,lng. Nhil'ng hlnh thuc thong tin chu yeu
.mg quan tr! thu'ong la bang-IOi n6i, chu vie't, ky am hi¢u, van ban, di¢n
nai. thu' tin v.v ... Mucln It.fa chQn hlnh thuc thong tin nao la c6 hi¢u qua
;tf\ii ta tht.ti:ing can cu vao hi¢u qua truyi!n th6ng va hiGu qua kinh
1anh. can CU vao kha nang cua doanh nghi¢p, can CU vao ban cha't, U\l
1u'l_lc diem CUa tung hinh thuc, can CU VaO n(li dung Va tinh bao m~t
.V ... CU3 cac hlnh thUC th6ng tin.

Giua n(li dung va hlnh thuc thong tin Cll nhil'ng moi quan h~ chat
he. d(J la quan h~ hai m~t cua m(lt qua trlnh, b6 sung hcJp tac cung nhau
ong qua trlnh truy~n thong. Hinh thlic din phu h<Jp voi n9i dung, hlnh
1uc phiii da Jang phong phu, sinh d(mg ml~i chuy<"fn tai het ni)i dung.
De hoan thi¢n cac hlnh thuc th6ng tin ngu'oi ta phai can cu vao
ac yeu tel iinh hucing chu yeu den chilt lu'c}ng va s6 lu'lJng phong phu
ua de hlnh thuc thong tin la: Tien bi) khoa hqc ky thu~t, con ngu'oi,
nt)i tn.tong. van hoa, cli slJ vi).t cha't, nhu du hoan thien, mll'c d(> quan
rong v. v.. SU' d1,111g va khai thac cac yeu to vua neu trong tung t6 chti'c
~uan tri de hoan thi~n de hlnh thuc thong tin la mi)t vi¢c lam khong
he b() qua va kh6ng the xem nh~ d de t(J chuc nay.
i.9. PHlfdNG PHAP THU TH~P, xu LY vA PHO BIEN THONG
TIN
4.9.1. Phudng phap thu th~p
Chat lu'\5ng va hicu qua cua vi¢c thu th~p thong tin ph1,1 thul)c ra't
ldn v:10 phu'ong phap thu th~p n6. V~y phl.l'dng phap thu th~p thflng tin
87
1~1 gP Noi m6t each ngi\n gon, cfo la trlnh t~( th~c hii;n cac buoc tro1
qua trlnh thu th~p thtmg tin. Tren thVc tc ngu<'1i ta thuClng sfr dung c
phudng phap thu thap thtmg tin sau:
- PhtMng pha p q uan sat.
- Phuong phap thVc nghi~m.

- Phucing phap thf1m d(l du lu~n.

- Phucing phap thu th~p thong tin tai ban.
- Phucing phap thu th~p th(mg tin t<,1i hien truc'Jng.
v.v.

Mac du la co rat nhi0u phtfong phap thu th~p th6ng tin nhur
kh<rng phiii sl'f dtmg phuc1ng phap thu th~p thong tin nao cling c<l hiG
qu<i. LL_(a chem phur1ng phap thu th£ip th(rng tin cho phu h<Jp voi tun
ho~111 ciinh quiin tri thuc te Ia mot van cl~ khoa h9c. Thong thuc'ing d
ltra chc~n dLMc cac phu<lng phap thu th~p thCmg tin co hi~u qua ngtr<'Ji t
thtr1·1ng can cu vao nhO'ng yeu du dln phiii dat clu<Jc, nllJC tieu cua vi~
thu th£ip th(mg tin, n(li dung CUa nhO'ng th6ng tin can thu th~p. hO~I
ciinh thuc tien va kha nang cua doanh nghi~p cling nhi~u ycu t\l kha
nU'a. NhO'ng phuong phap thu th~p thong tin clucjc !Va chc.rn phiii I
nhU'ng phucJng phap it ttln kem, dam biio chflt lucfng thu th£ip thc1ng tir
kip th!ii va cc) hi(\u ljlt<i.
4.9.2. Phuong phap xli' ly
Thcmg tin thu th~p ducJc tuy la rat quy' nhLrng khc'lng phai 111\_li Val
d0 dln bier hay dn lam sang 16 d~u cc> sfo ttr nhO'ng thc1ng tin dil th1
thfip duc1c. Thuc tc chI ra rhng, tht>ng tin thu th~p duoc dn dLf(jc sani
Joe. xri ly thl Jue d<'i gia tri c[ia thOng tin se tang Jen rat nhi~u. Yiec tht
th~p va xl\' ly thong tin ngay nay du\1c tnJ giup bc'1i rat nhi~·u phudn)
tien hi~n dai, tuy nhicn ap dung nhU'ng phU<ing phrip khoa hoc nao d(
xli' Iy 1h6ng tin cling khong phai la m(lt vi~c de dang.

88
 Xer theo ban chat rhl phuong phap xtl' ly Ia rrlnh tu cac buoc tac
11g vao thong tin nham rut ra nhii'ng th6ng tin mdi can thiet cho qua
1h quan tri. Yai tn) quan trong cua ph1.J'<1ng phap xll' ly the hi~n o vi~c
:1 no ma cac nha quiin tri hicu siiu stlc va day du hljn so vdi nhii'ng
mg tin hi~n c6 khi ch1.ra xll' ly. Ngay nay ngl.l'di ta thll'i'Jng sli dt,mg cac
LMng phap xli ly thCrng tin sau: ph1.Mng phap thu c6ng, phuong phap
ng may tinh di~n tU'. ph1.Mng phap so sanh. phl.l'c1ng phap t6ng h\_ip,
Lfdng phap toan xac sua't thilng ke, phl.l'(Jng phap giam dinh v.v .... M()i
Lfdng phap XU' ly lh\)ng tin deu c6 nhtJ'ng l.l'U nhlfQC diem rieng CUa
Cmg. tuy nhien vi~c 11.ra chqn phuong phap xll' ly th6ng tin can thoa
in nhung yeu du sau: khoa hoc. kinh te. hi¢u qua, phu hop vdi dieu
:11 thuc te ii llll)i don vi v.v ...
4.9.3. Phtidng phap ph6 bie'n thong tin
Trong cac hoat d(rng vi:. quan tri vi~c thu thap va xll' ly th6ng tin la
quan trong, the nhl.l'ng vice phd hicn thCmg tin ciing la ml)t vi¢c lam
an trong khtmg it hdn. Nhung ngu'i:li thua hanh c6 nh~n du\lc nhii'ng chi
. m~nh l~nh. cac quyet dinh v.v. cua ngl.l'oi lanh dao chinh xac va kip
ii hay khong? Nhii'ng nha quiin tri c(i nh~n duoc nhii'rig thong tin dn
ct. kip thdi va dung dfo hay khong? Tat cii nhii'ng van de nay ph!l
J!ic rat nhieu vao cfmg tac phfJ hicn thong tin trong quiin tri. Xet ve
:1 t hii 11 chat chung ta thay ding, phfJ hicn thong tin la each thlrc ma

.1.rc'1i ta dl.l'a thl1ng tin den tay ngui'ii sll' d!lng. Yan de quan tr()ng i'i day la
"ii nghicn uru va tlm ra Ju\11.: nhung phtMng phap ph6 bien thCmg tin
() chu nhung ngl.l'(ii sll' Jung n6 oat Olft.1C hi~u qua cao nhat trong cac
'ng vi~c cua mlnh.
Tren thtfc te ngay nay ngl.l'oi ta thl.l'i'lng sll' d!lng cac phl.l'ong phap
16 bien thong tin sau: bang c6ng van, hang bao cao, bang de.an, bang
Jy6n mieng, bang dch th6ng bao, bang cac CUQC hl)i hQp v.v ... Van de
1an trqng () day la chlm nhung phl.l'\lng phap ph6 bien thtmg tin nao de
1a trlnh pho bien th6ng tin la nhanh va c6 hii;u qua nha't. f)c
lam Olf\}C
ec nay ngl.l'di ta thl.l'(Jng phiii danh gia l.l'U nhlfc.lc diem cua tung phl.l'ong

89
phap, r6i tren co sc'J d6 h/a chc:in nhung phuong phap c6 nhi~u uu di~m
thlch h(Jp nhat voi don v\ m1nh.
4.10. CAC YEU TO co B..\N v A CAC GIAI DO~N CUA Ql
TRINH THONG TIN

H~ th6ng thong tin trong quan trj Ia m(>t he thong ra't phuc t~p va
chi phoi bc'Ji nhieu yeu 16 chu quan ciing nhtt khach quan. Nh~n thuc d
du de yeu t6, cac qua tr1nh cling cac quy lu~t dang ho~t d(mg trong Ii
vtfc nay la het SUc cJn thift de dam bao cho CUC ho~! d(mg ve thtmg
trnng quan tri c6 hi~u yua cao nhat. Qua tr1nh thong tin dttcll: xct
phucmg di¢n tong the c6 d~ng s<J do nhu sau:

Ngu6n vOi th6ng tin NgUO'i nhOn lh6ng diAp

duoc giao tiep vii dua ra phAn h6i

Sa dr14.2. Qu.v trinh "a cue yeu 1/{ thrlng tin tmng 4uJn tri
Nhln vao sc1 dA nay chung ta thay r~ng:

- Qua trlnh bat di! u voi ngu6n ho~c ngU'cJi gii'i - ngttc'Ji ct'i nhft
thCmg di¢p dtt d\nh cho giao tiep. N gu6n la ngtt<1i kh<'1i xudng thong di
va c6 the la ml;>t ngtf('Ji hoi;lc nhieu 11g1.t(Ji cling Jam vi~c voi nhau, vi
nhtt mi)t ban nh~c, mi)t to dtta tin ...
- Thong di~p la nhftng tin hi~u ma ngu6n truyen cho nguoi nh~
N6 dtt<Jc bao g6m cac bieu ttt<Jng dtt<Jc thiet ke' de truyen nhung y ngt
dttcJc dlf dinh. Phfrn ldn cac thong dit;p chua dl.fng ngfm ngi:t n6 c6 the
Wi n6i hoi;tc chli' vie't, song co rat nhieu hanh vi phi ng6n ngi:t cling c6 t

90
 le st:( d1,1ng d~ th6ng tin v~ th6ng di~p. vi dt,1 nhu' nhung ngon ngft cua
1h<i nhu: nhan m~t, m1m cu'oi, lac dfo ...
- Qua trlnh chuy~n nhftng thong di~p dlf dinh thanh nhi:tng bieu
ng ma nhung bieu tu\1ng nay dl.l'oc st! d1,mg de truy€n di dll'<,Jc gQi Ia
i trlnh ma h6a. Vii;c ma h6a c6 the ra't don giiin nhl.l' b<om thay hlnh ve
u ban mu6n Ia chie'c banh ml va b~n mua n6. Trong nhii'ng trl.l'dng hop
ic vi~c ma h6a la rat kh6 khan, vf dt,1 tlm dung tu de giai thfch t~i sao
C thlfc hi~n nhi~m VI,! cua mot ngu'Oi lao d6ng lai khong phu hop.
- Kenh la phl.l'ong ti~n qua d6 thong di~p di chuyifo tu ngl.l'oi gtii
:1 ngu<'Ji nh~n. N6 la dl.l'ong dcln thong qua d6 thong diep dl.l'oc truy€n

•t each v~t ly. Kenh chu ye'u cho vic;!c thong tin qua l~i giua cac ca
Ctn .bao gom giao tiep trl.l'c tiep giua hai ngl.l'c!i. M<)t s6 kenh truy~n
ing dai chung la radio, tivi, Film, tc,i.p chi vii bao ... Cc5 mot s6 kenh
:n tti rat mdi nhtt Facsimile, thl.l' dic;!n ttf... Nhii'ng thong diep dl.l'tJc viet
tren giay, song cu m(>t cai gl cfing c6 the duoc stl' d1mg de chuyen
Ung thong diep dl.l'QC Viet ra nhl.l' da, g6, la cay, Vang dat mong ...
ii~u t6 chuc hic;!n d~i ngay nay dang hl.l'ong toi hc,i.n che t6i da giay to
ng viec stl' d1mg nhung phl.l'ong tien thong tin hien dc,i.i nhtt thtt dien tti
'mg qua he tho'ng mang thong tin. Trong tttong lai khong xa, man
ih may vi tinh se Ia kenh chu yeu cho nhun;s thong dic;!p dl.l'oc viet ra.
- Ngl.l'oi nh~n thong tin va c6 trach nhiem giiii ma n6. Giai ma Ia
a trlnh trong do cac bieu tuong la dttoc difn d<,lt bcii ngl.l'oi nh~n. M~c
1 m(it s6 thong diep bhng tieng nude ngoai, hay bhng morse, song
15.n ldn cac trl.l'ong h<Jp viec giiii ma la slf di~n dat v~ thong dic$p bdi
:tt\li nh~n.
- Phai hoi tu ngl.l'(Ji nh~n tdi ngu'oi gtii thlfc slf la thong diep khac
fi hien hieu qua cua viec thong tin. Phai hoi la di6u dll'oc doi hoi bdi
ngut)n c6 the phat hien ra rhng thong diep ban dfo khong dl.l'oc
6ng tin phu hop va can phai l~p lc,i.i. Phiii hoi ciing c6 the chi ra nhung
ting diep tiep sau phiii dll'oc di~u chinh. Thong tin mot chi€u Iii khong
() ra co hoi cho viec phiin hoi.

91
 - Trong vi~c truyt".:n thong di~p va nh~n phiin h6i, th6ng di~p
the hi pha hoai h()i nhicu, di ma bao gom nlQi thu tu nhung tu ngli'
nghla. khi'rng rii rang cl'1a thfmg di~p den nhftng thiet hi d11ng rn t<
Bat cu nhiin if) nao pha hoai, h( lp meo, giiy tn) ng<,li cho nang !~re l
0

ngtf<.ii nh~n trong viec thCmg diep du'l.lc goi !~1 nhieu.
- Cac nhan ti'l anh hLfi~ng toi Su' chinh xac. Slf chinh xac l
thfmg tin ph11 thu6c v~to vi¢c thlfc hi~n thanh ctmg ml1i buoc trong c
trlnh thong tin. Se la kh6ng du cho vi~c chuan hi m(lt each ky lu'ong
chuyen thong di¢p va sau Ml d(in giiin cho rhng vi~c thfrng tin c6 hi
quii SC xay ra. Nhung qua trlnh ma h6a. truyen, giiii mii va phiin hl~
tat d la cflt yeu cho viec 1ht1ng tin cc) hi~u quii.
Phan Ion nhO'ng van d0 thlmg tin bao g/m1 slf kh6ng thllng nl
giua ma h<la va giai ma. Th6ng tin chinh xac doi hiii ngu'oi gl'ri
ngu<'Ji nhan chia sc milt h~ thelng tham chieu chung. Neu kinh nghii
qua khlr va nh~n thlrc cua ho vf: lhlfc le khac nhau qua !On. nhO'ng
trong th6ng tin chac d1an se xay ra. SL( kh6ng th6ng nhat giua nhli
th{'mg diep Uu'OC ma h<Ja va giai mii Cll the xay ra dn nhO'ng bi~! n
Ulfdc sit d11ng hCJi mfll ben. do nhung Su' phan quyer gia tr! ma Su' ph
quyet nay b6p meo y nghia, va do nhung vii'n de ngu nghTa trong
nhung bieu tu'Qng kh6ng Cl) nhung y nghTa chung.
St! khong phu h<.lp cua thong tin cling co thc5 du\lc t1;10 ra b<'li
nhieu nhung van de khcic nO'a. Qua trlnh ma hoa lutrn lu6n bo !
nhO'ng Lhtrng tin quan Lrong ma nhung thfmg tin nay la dn thiet C
vi~c chuyen tai nhO'ng y nghia day du cua thong di<;p. De tranh vi<;c
Slll ngu'oi truyen tin Jutm SU d11ng Slf ru'Olll ra VU Slf l~p l<,1i, nghia la
dicn Jal Cung m(lt y ttidng nhLtng voi nhO'ng tu khac nhau va Slf l~p
th6ng diep. Tuy nhicn. St.r ru'c'Jm ra va slf lap l<,li lam cho thfmg tin
qua tiii. dat ngu'c'Ji nhiin thfrng tin vao tlnh the bu dJu, b~n n)n.
Trong qua trlnh truyen thong di~p. y nghia thuong xuycn bi b
meo do nhieu trong kenh truyen tin. i 1<1n nO'a khi th6ng tin du\1C truy
1gu'c'1i nay sang ngu'c:Ji khac phan Ion th6ng di~p bi bo cli thong qua
i trlnh du'<Jc goi la loc.

Nhtfng van de tren the hi~n d.n trc) cua vi~c thong tin cc> hi¢u
i vii giup giai thich tai sao thong tin Ia phlic t~p hon nhung dieu ta
·(·mg nghi.

t. Ht(~u QUA cuA THONG TIN

Chflt lu'(_jng thCmg tin la m6t chl tieu hct sue quan trqng, tuy nhien
1i gi:.ic d(l ve quan tri thl hi~u qua ve thtmg tin lai ci'm quan trong
i nhicu. Xet vc m~t ban cha't thl hi¢u qua thtmg tin trong quan tr!

in anh mt)i quan h¢ giua chi phi vc th6ng tin va ket qua ma n6 mang
cho cac hm1t d(mg vc quan tr!. De danh gia hi¢u qua th6ng tin trong
in tri ngu'<'1i ta thu'c'Jng SL( d!lng cac chi lieu va cac da'u hi¢u phan anh
1 n6. Yiec st.i' Jung cac chi tieu de danh gia hi~u qua thong tin trong
1g tru'(Jng h\jp ClJ the c<'m tuy thu(>e vao phu'ring phap danh gia nao
ngu'<'Ji ta sfr d!lng. Th6ng thu'ong ngu'oi ta sli' d!lng hai phu'ong phap
1h gia e<J ban sau:
- f?anh gia then kct qua thtMng mai cuoi cung.
- Danh gia theo qua trlnh truycn th6ng.
D<\nh gia hi¢u qui\ cua thtmg tin trong quiin tri la m(lt cCmg vit;c
' sue quan tn,ing, tuy nhien phan tich cac nguycn nhan Ja tao ra hi~u
.i lai la m0t c(mg vi~c ciing c6 tilm quan trong khi'mg kem. De giup cho
"· phan tk:h nguycn nhan tac <l(mg <lcn hi(;u qui! ngu'i:Ji ta din xac <linh
nhung ycu t6 anh ht.!<ing den qua trlnh th6ng tin trong quiin trj. Nhln
Jng cac ycu to chinh anh ht.!<'Jng den hi¢u qua cua th6ng tin twng quan
thuong la de ycu t{) anh ht.!dng den cac m~t hi¢u qua nht( tinh nhanh
'lllg. kip thoi. chinh xac. quan trqng, chi phi thap v.v ...

De nil.ng cao hi¢u qua cua th6ng tin trong quan tri ngay nay ngt.!oi
tht.!(Jng t~p trung tht.!c hi¢n cac bi~n phap nhhm:
- Hi¢n dai h6a ctmg ngh¢ c6ng ngh¢ thong tin
- Ap dung cac thanh tuu khna hoc m<li

93
 - SU' di,mg t6t cac trang thiet bj co sC'J v~t cha't ph1,1c v1,1 thong tin
- Nang cao tay ngh~. trlnh d(> cua can bi) c6ng nhan vien trc
llnh vi.fc thong tin;
- T6 chuc cac ho~t dong thong tin m()t each khoa hQC v.v ....

4.12. TO CHUC Ht THONG THONG TIN

Lao d()ng trong xa hi)i hien d<;ti mang tinh chuyen mon h6a, do
m(>t quy lu~t ta't yeu. Chinh v: viiy viec t6 chuc he thflng thCmg tin trc
quiin tri cling can phai tuan theo d()i hc)i cua quy luat khach quan nay.
nhieu each t6 chuc he th6ng thong tin. nhung tf) chuc he th6ng thong
trong quiin tri Cl m()t doanh nghi~p hay m(>t dcln vi ct,1 th~ nao d6 doi I
ca mot nghG thu~t sang t(;lO khoa h9c va sang tao.
Nghien cliu each I\~ chuc he thflng thong tin trong quiin trj a n
doanh nghiep se giup cho viec s~p xep cac cong vi~c va con ng1
trong he tho'ng thong tin m(>t each h<;1p ly, giup cho vi~c thlfc hi~n c
ho4t dong thong tin d~ dang, nhanh ch6ng va co hi~u qua hon.
Co s/J klwa h{Jc ciia vifc tfi ch1lc hf tholig tho11g tin trong quiin
la CaC quy lu~t Ve t6 ChUC n6i Chung Va t6 chuc h~ tho'ng thong tin I
rieng cling hoan d.nh c1,1 th~ CJ m6i don vj. Nghien cliu va v~n d1,1ng c
quy luat va tinh cha't quy luat trong viec ti') chuc he thflng thong tin
truyen thCmg trong quan trj la m(>t vi<%c lam het sue dn thiet. Tren tt
te ngt10i ta thliong van _d1,1ng cac quy luat t6 chuc he% th6ng thong tin trf
quiin trj b~ng viec djnh ra cac nguyen de xay dlfng h~ thflng nay.
Nh1111g nguyen tiic phif hieli vi VifC xay d{lllg hf tholig thong
trong quiin trj la:
- Khoa h9c;
- Hi~u qua;
- Linh ho(!.t;

94
 - Bi m~t;

- Hi~n dai
v.v ...

Cac lot;1i mo hi11h to' ch1U: hf thong thong tin qui'm tri: Tren
tong di~n ly thuyet cling nlu.t tht.tc te c6 rat nhieu lo1,1i mo hlnh t6 chuc
th6ng thong tin quiin tri. Nhung mo hlnh ph6 bien thttong hay dt.t<}c ap
ig la: mo hlnh t~p trung, mo hlnh phan tan, mo hlnh ket h<Jp, mo hlnh
0 ChUC nang, mo hlnh theo nguyen t~C thi trtfong V. V... Cfo can CU VaO

In ciinh thlfc ti~n. vao hi~u qua cua moi mo hlnh va vao kha nang cua

· nha doanh nghi~p ngttoi ta phiii llfa ch9n nhung mo hlnh t6 chuc h~
:ng thong tin thich hc;Jp nhat cho don vi cua mlnh.
3. QUAN Ly Ht THONG THONG TIN
Chat ltt<}ng va hi~u qua cua thong tin trong quiin tri phl,J thu(lc rat
vao cac bi~n phap quiin ly va dieu hanh h~ thong thong tin. V~y
in ly va dieu hanh h~ th6ng thong tin la gl'! N6i m9t each v~n t~t d6 la
i trlnh hot;tch dinh, liinh O<:JO, t6 chuc va ki~m soat ho<;1t dc)ng cua h~
;ng thong tin. Nghien cliu m(lt each khoa hqc each quan ly h~ thfing
1ng tin' trong quan tri se giup cho hot;tt dc)ng thong tin dttc;1c thong su6t,
nh xac, d~y du va c6 hi~u qua;hon.
Nlu711g n{Ji dung chinh cua cong tac quan ly h~ th6ng thong tin trong
in tri la quan ly n(li dung, quiin ly phttong phap, quan ly hlnh thuc, quan
~·ac bttdc cua quy trlnh thfmg tin v.v ...

Cac hinh tlulc quifo lj thong tin va h~ thong thong tin trong quan
ve cc1 ban la quan ly theo cong vi~c. quan ly theo chlic nang, quan ly
:o thoi gian, quan ly theo doi tttc;ng v. v ...

Nl11111g ph1tlhzg pluip chu yeu cl~ quiin ly thong tin va h~ thong
ing tin trong quan tri la cac phu'ong phap sau:

95
 - Hanh chinh;

- Kinh tc';
- Xa h(li;

- Pht.Mng phap t~f d6ng h6a;

- Plnrong phap t~p trung;

- Phuong phap phi t~p trung;

- Phuong phap gian tiep:

- Phuong phap tnrc tiep;
v.v ...

TOM TAT
Th6ng tin trong quan tri la tat ca
nhung tin tuc niiy sinh trong 4
tr(nh cling nhU trong nllli lrU('ing quJn tri VU dn thic't cho vi~c ra (jU'.
dinh ho~c de giai quyet 1m)t van de nao d<l trong hoat d(mg quJn tr
m6t tc"'l chU'c nao d6. ThCmg tin c6 vai trll het sue quan trqng ra qu:
dinh, hoach dinh, to chU'c, Ianh d<_lo, dieu hanh, kiem soat, phan tich,
ban va phcmg ngU'a rui ro. E>6i vdi m(>t doanh nghi¢p nhung doi tuc;
chinh cua thflng tin thu'(ing la: so li~u; tu' li~u xay xa trong qua tr1
kinh doanh va trong mtii truong kinh doanh; cac nha quan tri, kh~
hang, deli thu C(_lnh tranh, cac CO dong, cac C<i quan Va bQ ph~n th;
muu giup viec; cac van biin, tai li¢u v.v ... Nguoi ta c6 the phiin 11
thhng tin trong quiin trj theo cac each sau: theo nguon g6c; thco .
mang; theo tilm quan trqng; theo pham vi; thco d6i tuc;ing sit d1,mg; tr
gia tri v.v ...

C6 rat nhieu ngu<~n thCmg tin, tuy nhien de khai thac va si'r d~
uic ngu6n tin co hi~u quii nguoi ta thucing t~p trung khai thac va si'r di.
11hCfng ngufm c6 san. kinh te re ti~n ket hrlp b{) sung, tham khao. k

96
ic nhii'ng ngu6n khac v~ tlnh thoi slf, tinh khach quan, tinh toan di¢n,
1h k1p thoi v.v ...
M1;1c tieu cua he thong thong tin trong quiin trj rat phuc t~p, da
ng va phong phu. Cac nha quan trj dn bie't each phan lo'!i va quy
nh xac djnh m1;1c tieu. Nhii'ng chuc nang co ban chu ye'u cua he$ th6ng
cmg tin trong quiin tri la: thu tMp thong tin; xil' ly thong tin; ph6 bicfo
cmg tin: phl;JC Vl;J thong tin; ki~m SOat Va dfoh gia CaC hO<)t GQng V~
an tri: lam co sCI cho vi~c rn cac quyet djnh. N(>i dung thong tin la
~Jt trong nhii'ng khii u co biin va quan trong nha't cua qua trlnh thu'c
~n thong tin trong quan trj. Nhii'ng n<)i dung thong tin chu yeu trong
iin tri kinh doanh thu'ong Ia v~ cac van d6: thong tin dfo vao; thong
1 dftu ra; thong tin phiin h6i; thong tin v~ moi tru'ong quan trj; thong
1v6 cac d6i tu'<Jng quan trj; th6ng tin v~ ket qua quan tri; thong tin v~
1at dCmg quiin trj. Quy trlnh xay dlfng n(>i dung thong tin trong quiin
thu'ong du'<)c thu'c hi~n theo nhii'ng bu'oc sau:xac djnh m1,1c tieu; xac
11h nhung yeu du ctJ ban v~ n(>i dung; chufo bi tu' Ii¢u; phac thao so
I llQi dung; Xeffi Xet Oanh gia; Sti'a ChUa VU hoan ChJnh.

Chat lu'c;lng thong tin th~ hi¢n iJ cac m~t sau: muc di) thoi slf, muc
I kip thl1i, muc OQ chinh xac, muc di) quan tr9ng v .V ... E>~ danh gia chat

:Jng thong tin ngu'oi ta thu'ong dlfa vao cac tieu chuiln Ia nhanh, chinh
c. kip thoi, bf m~t, dfiy du v .v ... Phuong phap niing cao chat lu'<)ng thong
I la: f)~u tu' cong ngh~ ky thu~t moi, dao l~O VU sti' dl;Jng con ngu'oi. t5
uc h~ thong khoa hqc, co co che' quy~n l<:Ji va trach nhi~m thfch hc;lp
v... Nhii'ng hlnh thuc thong tin chu ye'u trong quiin trj thu'ong la b~ng lCJi
>i, chii' vie't, ky am hi~u, v&.n ban, dit;n tho'!i, thu' tin v.v ... Tren thlfc te'
c nha quiin tri phai llfa ch9n du'<Jc cac hlnh thli'c thong tin c6 hi¢u qua
1at trong cac hO'!t d(mg CUa mlnh.
!'lgu'CJi ta thu'ong sil' d1,1ng cac phu'ong phap thu th~p thong tin sau:
1u'<ing phap quan sat; phu'ong phap thlfc nghi¢m; phu'ong phap tham do
f Iu~n: phu'ong phap thu th~p thong tin t<)i ban; phi.tong phap 1hu th~p

97
thfmg tin t;;_1i hien in.tung; v.v ... NhG'ng phu'ong phap xl'r ly thong tin pt
bien la: phu'(1ng phap thu cong, phu'c1ng phap dung may tinh di¢n I
phli~Jng phap so sanh, phu'ong phap t1Sng h<;lp, phu'<1ng phap toan xac su
th6ng ke, phu'<1ng phap giam djnh v.v Cac phuong phap xl'r ly thong t
<lu'<.lC Ilia chqn dn thlia man nhung yeu du sau: khoa hoc, kinh te, hii
quii, phll hop voi dieu ki(:n thlfc te d moi don vj v.v ...

Cac phuong phap phtl bien thong tin thuong clu<;1c si'i' dl]ng Ia: ba1
ctmg van, bang bao cao, bang de an, bhng truyen mi~ng, bang ca1
thimg hao. bhng cac cu(ic h(ii hQp v.v ... De chqn du'<ic nhung phu'<1r
phap phil bien th6ng tin nhanh va c6 hi~u qua nhat ngli<'Ji ta thu'ong ph
danh gia uu nhu'uc <liem d1a tung phu'<lng phap. n~i tren ell so d<l h
chon nhung phu'ong phap Cll nhieu u'u diem va thich h</p nhat vdi Olin
mlnh.

Qua trlnh thCmg tin du'<,1c xet tu phu'ong di~n t6ng th~ c6 d<:ing nl
sau: thtmg diep biit dau du'<,1c gl'ri di tu ngll'ui gl'ri dudi d~ng ma h6a. Ke1
thtmg tin la phu't1ng ti(:n qua d6 thong cli~p di chuyen tu ngu'oi gl'ri di
ngLWi nMn. Ngu'(Ji nhUn thtmg tin c6 trach nhi~m giiii mii.. Sau khi nhi
va giai ma ULMC thl'mg tin ngu'(li nh~n SC c<l SJ/ phiin hoi. Trong vii
truyen thong cli~p va nhUn phiin hAi, thong di~p c6 the bi pha hoai b
nhil:u. Can uJ' vim thCrng tin phiin h<~i ngu(1i gi'.ti c<i th0 danh gia oll'•
mi."rc cl(> hi~u qua trong de ho<:it d(mg th6ng tin cua hQ.
C<l hai phu'<lng phap c1anh gia hi~u qua thtmg tin co ban sau: da1
gia theo ket qua thucing m~i cutli cling; danh gia thco qua trlnh truy<
thtlng. De nang cao hieu qua cua thi'mg tin trong quiin tri ngay n:
ngu'C1i ta thu'<'lng l~p trung thL(C hi~n cac bi~n phap nham: hi~n 0'.li h1
dmg ngh~ cong ngh~ th6ng tin; sl'r dung tot de trang thiC't bi co sd v
chat phuc Vt,J thong tin; nflng CaO tay nghe, lrlnh clQ CUa can bQ cfo
nhan vien trong Jinh VJ/C th6ng tin; tG chuc CUC ho<:it O<)ng thong tin m
caL·h khoa hoc V.V ....

9X
 Cc\ nhi~u dch tA chuc h~ th6ng thtmg tin. Cll s(~ khoa h9c cua viec
chCtc h~ thtlng thilng tin trong quiin tri la de quy Ju~! ve t{) chU'c n<li
iung va 1<) chlic h~ th{)ng thtmg tin n6i rieng cling hoan ciinh cu the ti
fii chin vi. Nhung nguyen t~c pht) bien v~ vi¢c xay dt!ng he th6ng th6ng
1 trong quan tr! la: khoa hqc; hi~u qua; linh ho~t; bf m~t; hi~n dai v.v ...
hung m() h!nh t6 chuc thong tin ph6 bien thu'cing hay du'QC ap d1,111g la:
o hlnh t~p trung. mo hlnh phan tan, mi'i hlnh ket h9p, m6 hlnh thco
lL(c nang, 1116 hlnh then nguyen t~c thi In.tong Y.Y ... Ciin can cu vao hoan
inh thlfc ticn nguc'ii ta phai h.ta ch9n nhung mo hlnh to chuc h~ th6ng
{mg tin thich hQp nhat cho O(in vi cua mlnh.

Nhung n6i dung chfnh cua qua trlnh quan ly va dieu hanh h~
6ng tht,ng tin la: quiin ly n()i dung, quan ly phlfong phap, quan ly
nh thuc. quan ly de blfdc cua quy trlnh thong tin V.Y. Nhung hlnh
UC quiin ly va dieu h~inh h~ tho'ng thfrng tin la: quiin ly theo c{mg
~c. 4uiin ly theo chuc nang, quan ly theo th(ii gian v.v. Xet vc biin
1Jt thl diiy chinh la vit;c dam biio duy tr! cac ho~t d(mg th6ng tin de
1uc v1,1 kinh doanh c<l hi¢u qua. Nhii'ng phlfling phap chu yeu de quiin
' va dieu hanh he th6ng thong tin la: hanh chinh, kinh te, xa h(li. tlf
~mg h6a. phlfling phap t~p trung; phuong phap phi t~p trung; phlfdng
hap gian tiep: phl.I'ling phap true tiep: v.v ...

CAU HOI .ON T~P

- Th\mg tin trong quan tri la gl va nl'i vai tr(i nht.t the' nao trong de
hoat d(lng vc quan tri '?

- E:>r)i tlfdng va de ngul)n thtmg tin Cd ban trong quiin tri la gL va cho
vi Ju minh hoa cu the' 'l

- Cac giai doan thu'c hi(:n thtmg tin trong quan tri g(im nhung bu'(k
nan va n(li Jung cua n6 la gl '?

99
4- Hay cho bict muc tieu va co so khoa hQc cua vi~c t6 chu'c h~ th6r
thong tin trong quiin tr! ?
5- Hay cho biet n(li dung nhung phu'ong phap thu th~p thong tin ct
yeu trong 4uiin tri ?

100
 V. RA QDYET DINH
Ra quyet djnh - D6 !a nhi~m Vl,I quan tr9ng nhat cua nguoi giam
)c. Thuong th! nhii'ng quyet djnh cua giam dcic la nhung van de anh
ti~ng nhi~u den l<;1i nhu~n, uy tin va ca so
ph~n cua Cong ty. Lee
acocca - giam doc hang xe hoi Chrysler n6i: "Ne'u phai tc!ng hCJp thanh
c)t tu de n6i len philm cha't cua mt)t giam doc gioi, t6i se n6i ding d6 ta
rlnh quyet djnh ". B<;tn c6 the sl't d1,1ng nhung may tinh tuy~t voi nhat
e gidi, b:;m co the thu th~p m9i so li~u va bieu d6, nhling sau cung phai
::'t hop moi thong tin l<;1i voi nhau, vach ra m()t th(1i kh6a bieu chung va
inh dong".
1. KHAI NitM, BAN CHAT vA vAl TRO CUA QUYET DJNH
TRONG QUAN TRJ
5.1.1. Khai ni~m

Trong m()i t6 chuc luon luon t6n t;;ii nhu du giai quyet cac van de
iy sinh trong qua trlnh quan trj. De giai quyet cac van d~ nay nguoi ta
11.fong phai xiiy dlfng va llfa ch9n cac phudng an t6i Ltu. Vi~c nay tilt yeu
'ii hoi cac nha quan trj can nhiic, llfa ch9n va di den quye't djnh. V~y
1ye1 dinh ta g1?
5.1.2. Ban cha't
Quyet dinh 4uan tri la hanh vi sang t<,10 cua nha quan tri nham dinh
I chl.fdng trinh VU tinh cha't hO;;tt d(mg CUa t6 chUC de giai quyet mQl va'°n

~ da chin muck tren ccl sc'I slf hieu biet cac quy lu~t v~n dong khach
Jan CUa h9 thong bi quan trj Va Vi~c phiin tich CaC thong tin VC hi~n
r<lng cua h~ thong d6.
5.1.3. Vai tro
Cac 4uyet dinh v~ quan tri c6 vai tro clfc ky quan tr9ng trong cac
><:tl d(mg vc quan lrj la b(~i vi:

IO I
 - Cic quyc1 clinh lui'lll lutrn la siin pham chu yeu va la trung tar
n1;1 mui Imai cl(>ng ve quiin tri. Khl"mg lhe noi lien ho<_lt cltmg ve 4uiin 11
m:t lhicu vie~·· ra de 4uyet Jinh, cilng nhtf khflllg !he n<li clen vii;c kin
Joanh ma lhieu Jich vu \"a hang ht'>a.
- Su 1hanh cting hay tha't b'.li 1rong de 1t) chue phlJ 1hu(lc ra't nhie
viw de 4uyet clinh cua de nha 4uiin tri la clt.'111g hay la sai.
- Xet ve mat 1c1ng 1hc th! khting 1h0' thay the cac 4uye1 dinh v
qu;in tri bang lien bac. vt)n lieng. slf 11/ phat. ,LJ' llf dieu ehinh hoij_c ba't c
lht'( IL( d(\ng h1)a bang may nHic 1i11h xao na< I.
- M1\i quyet cl!nh ve lJUan Ir! la 111111 ma\ xich trong toan h(i r
th()ng de ljUyet Jinh ctia 111Clt t6 chuc nen l!IUC cl<) tlfong tac anh hu(fr
giu;t chung \ c'ii nhau 1:1 ClfC ky· phuc t"1P va he\ sue quan tnmg. Khtir
th;ln tnmg trnng vice ra de ljUyel J!nh, lhtf1°i11g di the Jan tdi nhil'ng h[
qu;i kh\111 ltf(tng.
5.2. CHUC NANG CUA CAC QUYET D''.'IH
Quyel dinh la trai tim cua rnoi ho"11 t1\1ng ve quiin lri n6 dn ph
tlnrc hii;n cludc nhil'ng chU'c nang chu ycu sau:
- Lua chon phu'cing an 1cli uu.
- Elinh hu'c1ng.
- Ban clam cac yeu 161hlfc hien.
- Ph6i hc;Jp hanh cl(lllg.
- Chuc nang cl(lng vien. cuang bU'c.
- Bao clam 1inh 1h6ng nha't trong 1hlfc hit;:n.
- Biio dam tinh hicu lJUa 1rong kinh d1lanh.
- Bao dam tinh hieu Iuc.
5.J. Ml)C TIEU CUA CAC QUYET E>'NH
Khac vdi de loai d6ng vat trong llf nhien mqi ho"1t d(lng ct\a c
ngu1'1i Cblnh thu\mg chu khtlllg phai la loai ngtt(li ma'1 tri) cleu dn. nh~

111'
10 m<'lt hay m<)t s6 muc tieu nao do. Cac ho<_1t dong ve quyct dinh trong
l~in tri cung \'~)'. mucln kh6ng bi l~c c.htong, mat phu'ong hu'ong deu dn
t<ii xac djnh n1 muc ticu nhhm giiii quyet nhli'ng van de gl. V~y 1111,IC
'll nia Ccll" quyet dinh la gP Thong thu'c.)ng rnuc tieu dL(dc hieu la cai

,11 Jc nhilm vao hay dn dat toi de hnan thimh nhiern vu. Nhu' v~y muc
'u cl'ia de 4uyct dinh la nhli'ng dich dn den (hay dn dat du'<.lc) trong
c 4uyct dinh ve quan tri. Trong thlfc te chung ta ciing thu'c'lng g~tp thuat
!U muc di ch eua cae quye( djnh? Y ~y m1,1e dich la gr? va quan he n6 vdi
uc ticu ra sao. Chung t6i dflng y vdi nhung 4uan diem cho rhng rnuc
ch la eai c.lich cutli cling dn phi\i dat du'~jc trnng eac quyet djnh ve
IJll tri Va ITil,le lieu la nhung cai dieh Cl,! the can d:;it de d~t du'OC 1111,IC
Lh cu(ii cling. Yoi each hieu nhu' the c.:hung toi khfmg thay dn thiet
l<ii trlnh bay them va rieng cho vai tn'> CUa llll,IC dich trong cac quyct
nh \e quiin tri. b"1n dne e6 the tu' mlnh danh gia va nhan thuc.: due.le.: n0i
mg cling vai trc'l c.:ua muc dich cua eac quyct dinh qui\n tri ~au khi doc
lllg phan nay.
S(t COil thief kluich q1u111 Clla 111(/C tieu la ii cho khong the ra quyet
nh 4uan tri ma khl'mg c(J muc tieu. vl muc tieu la rnc)t llnh vtfc ho"1t dfmg
t yeu. la Cl1 sii. la diem xuat phat cua rnqi huat d6ng quJn tri khae.
ai tro 4uan trong c(1a muc ticu trong viec ra quyet dinh quiin tri la
\
1

d1(> 1H) c6 tinh dinh hu'cing cho de hoat d(mg. la ec.1 si'1 de danh gia de
1Lfdng an. de quyet dinh. Va la can CU de de ra cUC quyct djnh Ve quan
I.

Viec xac dinh dung dfo muc tieu trong viec rn quyc't dinh quan tri
111(lt yeu du het s1.k quan trong. Nhu vay dn phiii giai quyet van M
k dinh muc . . tieu nhu' the nan la khoa hoc
. nhat. Muon lam dude . viec
.
'1y pha1 xuat phat tu nhG'ng co sd k/wa hQC cua 11Cl. Sau day la nhung cc.1
i khoa hoc chu yeu:
-- Nhung van de cC1t h1i can giiii quyet khi phiii ra quyet djnh
 - Hoan ciinh cu the d ben trong va ben ngoai cua mfii don ·
trong khi giiii quyet cac t'inh huong phiii ra quyet djnh:
- nnh the tru'ck rniit ciing nhu' Jau dai doi voi moi t6 chuc mi
dcin vj khi thlfc hi~n cac quyet djnh da du'QC llfa chc;m;
- f)oi hoi cua vi~c slt dt,mg cac quy lu~t khach quan trong lir
vlfc ra quyet djnh va thlfc hil'.;n cac quyet dinh ve quan trj.
- Khii nang tf) chuc thlfc hi~n cac quyet djnh cua nhung ngu'1
thua hanh;
V. \·.

Vi~c t.Jn L4i ... u.i .:...11.. cc1 s0 khua hQc Ia khach quan, tuy nhien vii
nh~n thuc chung chi> Jung kh6ng phiii ta chuy¢n d~ dang, do d6 ph
nang cao trlnh do va cung cap dieu kil'.;n cling nhung phu'ong ti~n hi~
dai cho nhung ngu'oi tham gia vil'.;c ltfa chqn va quyet djnh m~1c tiC:
trong vi¢c ra quyet djnh la dieu het sue can thiet.
De xac dinh mlJc tieu trong vii;c ra quyet djnh thl ngu'oi ta phai x<
dinh du'QC nlu1ng yeu ctiu gl dn phiii c6 doi voi cac mlJC tieu d6. Nhur
yeu du ccJ biin doi vdi cac ml]c tieu Ci day thttong Ia:
- Phiii rfi rang;
- Co tinh kha thi:

- C6 the kiem soat du'<:Jc;

- Phiii phu hcJp vdi doi hoi cua cac quy lu~t khach quan:
- Phiii nh~m giiii quyet nhffng viln de then ch6t, quan trqng
- Phiii phu h<:Jp vdi hoan canh cling khii niing c) mfii don vj.
Cac ml]c ticu trong vii;c ra quyet djnh cc! the du'<:Jc phdn lo<;ii th1
linh vu'c. then cap do. theo gia tr!. theo quy mo cua cac quyet djnh v .v ...
Hf tholig m(1c tieu: Cac ml]c tieu trong qua trlnh ho~t dong tror
mflt tel chuc. mot don vj, mot doanh nghil'.;p thu'ong dan xen va ar
l 0'-1
i.l'c~ng Jan nhau. Ket qua cua moi ho"1t d(>ng quan tri thu'iJng ciing la
sUyen nhan cho cac quyet dinh khac V.V ... Chinh vi v~y rri1,1c lieu cua mfii
1yet dinh thu'ong la ca m(>t he$ thong. Xem xet toan dic$n nhftng van de c6
~n yuan d~ de ra cac ffil,IC lieu CO tfnh he$ thong khoa hQC fa mot doi hoi
1ach quan dtli vdi cac nha yuan tri khi du'a ra cac quyet dinh ve quiin tr!.
Cac b1tifc xac dinh m{tc tieu trong vic$c ra quyet dinh d119c: m6 ta
eo sci d6 sau:
y !hue van de

'"
Thu th;)p thong tin

Xac dinh nhOng mt.Jc

tieu dt,1 kien

\!

Ll,la chon va quyet

d!nh mi.:c tieu

Xac djnh m1,1c tieu trong cac quyet dinh Ia mot cong vic$c h¢ trong.
h6ng thuong nguC1i nao c6 quyen ra quyet d!nh thl ngu'oi d6 c6 quyen
ic dinh ml]c ticu cho de quye't d!nh. Trong nhii'ng quye't djnh quan
qng va phti'c l(:lp van de xac djnh m1,1c ticu la m(>t vfln de ldn dn c6
hieu nglioi tham gia ho<:1ch dinh, thii'm djnh va phe chuii'n. Trong nhii'ng
U'ong hQp nhu' v~y dn CO phan Cong, phan cap khoa hQC giai quyet tUng
'mg doi_in trong qua trlnh xac djnh m1,1c tieu.

105
5.4. !\101 TRL'ONG RA QUYET DtNH
MCii tn.tf1ng ra 4uyet Jinh la nhung lttc lu'llng va yeu t6 ben ngll
he thi\ng ra 4uyct Jinh nhLfllg lai c6 anh hu'rlng SUU sac tdi Vi~c ra 4uy
Jinh.
Mfii tru'ong c6 iinh hu'i1ng rat ldn den vi~c ra quyct <linh. Vi d
chi\ng h<;in m6t nha 4uiin tq trong nhung tlnh huong gay can ma I
khfmg thoai mai v6 dieu ki~n lam vi~c, khong yen 611 ve gia dlnh, noi I
th! "x<iO XUO .. nhau V. V... thl khong th~ nao h1i b)nh finh clu'a ra 0\.l'(lC C
4uyet dinh sang surlt. Chinh vi the vi~c nh~n thuc clung diin iinh hu'01
clla moi tru'ong de ciii tao. thich nghi va Je tao ra nhung dieu kicn thu;
ldi cho vi~c du'a ra clu'l1C nhung quyct dinh clung clan va khoa hoc la n:
vi~c dn quan tam.

Cac yeu t6 cau thanh m6i tru'i'lng ra quyct dinh la:

- M6i tru'ong hen ngoai dnanh nghi~p: Xa h(li, kinh te. phap lu
tu' nhicn. gia cllnh v.v ...
- Mtii tru'ong ben trong Joanh nghi~p: van h6a cong ty' Cd cau
chuc. eel s,?1 v~t chat, quan h~ v.v ...
De tC:10 ra "bil.u khong khi., ra quyet d!nh du'Qc thu~n 19i va the
mai ngu'oi ta phai biet each phiin tich anh hu'dng cua m6i tru'ong Wi q
trlnh ra quyct clinh. N(li Jung cua nhung CUQC phan tich nay la nh~m v
vice phan tich co che, yuy lu~t anh hu'c)ng cua tung yeu to m6i tru'o
clen cac khiiu, cac mi)t cua hOC:ll d(lng ra quyet clinh. Tren co sc) nhii
ket lu~n ve phiin tich mfii tru'i'lng ra quyet d!nh ngu'()i ta se tlm ra cac g
phap thich h'.1p cle ciii tao, bien doi, thich nghi va t6n t<;ii chung voi chu
mtll each co loi nhat.
5.5. Cd sd KHOA H()C CUA v1e:c RA QUYET DfNH
Tu Iau ngu(1i ta cla khilng clinh giam clue la m(lt ngh6, va m(lt trc
nhO'ng cong viec quan tr9ng nhat cua cac giam cl6c la ra de quyet cli
KhCmg phai chl c6 cac giam J6c moi ra cac quyet djnh ma m9i nha qL

106
 i tL( 4uan tri cap call clen 4uiin tri vien cap C(l s('j cleu ph~li ra cac quyet
mh. Yiiy C(l S(i khoa hoc cua vi~l' ra de quyt:'t clinh d nhung C()Jl ngtt(li
i1y Iii gl '1 Thuc te tu liiu ciing da chU'ng to rhng cac quyci dinh thieu eel
'1 khna hoc thuc'Jng phiii ganh chiu hiiu quii nang nc.

Nghien cU'u nhung c<l sii cua vii;c ra 4uyct clinh mot each khoa hue
: g1Lip chung ta nhiin thU'c dung dfo nhli'ng nJ s('l khoa ht.1c. nhung quy
1iil chi phcJi VJ luong tru(~c UUl,lC nhii'ng hiiu qua tat yeu SC xiiy ra neu
hu ccic 4uye1 clinh clu(.Jc chap nhiin. Xet tu phudng di(:n ttlng the thl ni
:J kh(>a hqc cua vice de ra cac quyet dinh la nhii'ng can clr sau:
• Nhu cdu: Kh6ng phiii Jue nao va vice gl trong linh vuc quiin tri
ung phiii ra 4uyet dinh. Quyet d!nh ch} thuc SU can thiet khi cac hoat
('\ng ve quan tri ni nhu du. Nhu ciiu ra quyet dinh thtf(1ng la de giJi
uyet mbt van de quan trong nao d6. Phiii thttong xuyen ni\m vii'ng nhu
fiu Va bie'u n) cac nhu du. Khong nam vung nhu du thl ra quyet dinh
h(~mg dung ho~c khling kip thoi. Nhii'ng nha 4uiin tri 6m d6m tham lam
:1 nbii'ng ng.u(ii kboai ra 4uyc1 dinh, khoai hanb chinh h6a de van dC.
• lioi111 ninh thuc tf:': la nhung llJ'c ludng vii yeu to 1611 tai ben trong
a ben ngoai doanh nghiep CO anh hu('Jng ll"lJ'C tiep VJ gian tiep t(ij viec
a 4uyct Jinh. thlJ'c hi(:n cac quyet dinh. va kct quii cua cac 4uyet dinh
1i1y mang la1. Hoan dnh ben trong bao g<~m: Con nguoi, eel sli viit chat,
C) chuc van h<la cc'\ng ty v.v ... Hoan d.nh ben ngoai: E>flt nude, xa hfii,
on nguoi, chinh tri, kinh te, phap luiit, van h6a, doi thu canh tranh, slf
ien bo cua khoa hoc ky thu~t v.v ...
•Kha niing ciia dan, vi: Nguoi ta thuong noi m<rnh ve gao. b"1o vf:_
ien M chi sue m~nh cua cac quyet dinh. Cung tuong tlf nhu viiy cac
1gu{1n uem nang (con ngudi, tai chinh, v6n. c(mg nghe. quan he) va khii
1ang sit d1,mg cac nguc~n tiem nang do chinh I~ kha
nang va sU'c nwnh
·ua vi¢c ra quyet djnb c) m(ll doanh nghi~p.
• Ml,lc tii'u Fa chii'n lu1;c kinh doanh: Trong kinh doanh vi~c xac
linh muc tieu cho ttrng thdi ky ban than nc) von da la nhii'ng quyet dinh

107
quan tn;mg. Khi m1;1c tieu da du'<;1c quyet dinh thi n6 se la co sc) cho me
quyet dinh kinh doanh n6i chung va trong linh vlfc quan trj n(li ricni
Chien h.rcJc kinh doanh la phu'ong thuc cl} the hoa each tht!c hien ml.!
ticu kinh doanh, va le di nhien n6 cting la nhung co sC! quan tr9ng tron
linh vu'c ra quyet dinh khoa h9c.
• Thi!i c(J va riii ro: tren thlfc te' i'1 m6i drln vi, nhat la a cac doan
nghicp viec kinh doanh c<i luc thang luc trfim. Co hc)i trong kinh doan
luc c6 !Uc kh6ng. Cac 4uyet dinh quiin tri mu6n c6 hieu qua phiii can c
vao thoi diem va thi!i ('(/ trong kinh doanh.
Cac th1h huong trong kinh doanh thu'ong la khong chae chan. Mu
d('\ thanh cong hay that b<).i cling nhu' kha nang nli ro nhieu hay it ph
thUQC rat nhi~U vao cai each ma ngu'oi ta gQi la m<).O hiem trong kin
doanh. Thong thu'ong i'1 dau Jai sua't cang nhieu, th1 i'1 d6 riii ro cling can
Ion. Van de la cling m('\t quyet djnh nhu' nhau nhu'ng dbi voi eong ty na
th1 gQi la m<).O hiem va doi voi cong ty kia la khong. Bie't each ITI<).O hie1
va phbng tranh rui ro khoa hQC la mc)t ycu cfiu tat ye'°u khach quan tron
vice ra cac quyet dinh v~ quiin tri
• Tfnh quy LU(lt va ngh¢ thugt sang t(lO: Theo cac nha kinh dien cu
chu nghia Mac th1 m9i quye't djnh thu'ong chi nli vao ba kha nang sat
1- Phtl hc)p vdi quy lu~t v§.n d('\ng khach quan; 2- [)i nglfQC l<;ti S\f v~
dong cua cac quy lu$t va 3- Khong phu h<;ip ci:ing ch~ng di ngtt<;ic l:;ii s
v~n dc)ng cua quy luat. Rieng tru'ong h<;1p thu 3 khong som th1 muc)n s
vice lai difn ra nhu' mc)t trong hai tn.rong h<;lp d~u. Hon nua chung ta hi<
ding, di ngu'c)c l<).i slf Vall dc)ng cua cac quy luat khach quan th! thftt bai I
di~u chac chan va thanh cfmg chi de'rt voi cac quye't djnh phu hc;1p voi di
hoi cua cac quy luat khach quan. Nhu' VaY viec nhan thue dung dan ca
quy luat khach quan va sli dl,lng chung khoa h9c ia co si'J quye't dinh s
thanh b"1i cua vice ra quyet dinh.
Vice van d1,mg cac quy lu~t khong c6 nghia la khong dn den s
sang t<:to cua nhung ngu'oi ra quyet djnh. Ban than cac hol;lt d(mg tron
qua trlnh quiin ttj bi slf chi ph6i cua nhieu quy luat. Nghe$ thuat sang lC;l
108
10 phep nha quart tri kheo leo v~n d~ng su' v~n d9ng cua tung quy lu~r
1 16ng h9p chung trong ml)t the thong nhat, c6 djnh hu'ong, co loi nhat
10 cflng viec ctia minh d6 la tai nghe cua tung ngLfoi. Nang ltfc sang l<:J.O
w thul)c vao nhii'ng yeu t6 gi? Ch~c chan d6 la slf hieu biet. Tuy nhien
1i'mg phai ai cting c6 kha nang sang q.o nhu nhau. C6 nguoi ra"t gioi
:li'c hien, c6 nguoi c6 6c nhin xa tr6ng r(jng, c6 nguc'1i nang d<)ng sang
.0 v.v ... N6i m(>t each khac, muon c6 du'QC nhung quyet djnh dung dfo

~ khoa h9c thl cac nha 4uan tri kh6ng nhi1ng ciln phai gilSi ve vit$c nh~n
nlc va sll' d~ng cac quy lu~t kh::ich quan ma ccin dn phai c6 ngh¢ thu~t
a sang t(l.O trong vi¢c ap d~tng Chung vao tung tru'ong h<;jp Cl:! tht
.6. NGUYEN TAC cuA v1tc RA c..\c QUYET DJNH
Cu the h6a nhung quy lu~t co ban trong viec ra quyet djnh chinh Ia
hi.Tng nguyen tac C(j ban phai tuan theo. Nl'li each khac, nguyen tac can
hai chi dao m9i ho(l.t d()ng ra quyet dinh, can la khuon mau d~ ki6m
hung va danh gia cac quyet dinh. Ng1roi ta thu'i'Jng n6i "quye't dinh v6
guyen tac" la M chi m9t sv tuy tien trong vi~c ra quyet djnh ma kh6ng
1eo quy lu~t, khong thu()c th~m quyen hay khong dlfa tren co sd khoa
19c nao. Do v~y vi¢c ra quyet djnh phai tuan theo nhi1ng nguyen tac
1hat djnh la slf can thiet ta't ye'u khach quan.
Nhung n~uyen tfr chung ve quan tri cling la nhi1ng nguyen de vt:
1i¢c ra quyet djnh, tuy nhie~ trong vi~c ra quyet dinh nguoi ta thuong
l~c bi¢t chu tn:mg thlfc hi¢n cac nguycn tac sau:

- Quyet doan:
- Khoa h9c;
- Khach quan;
- Thfing nha"t;
- Gan chi_it quyen !Qi, quyen h(l.n va trach nhiem;
- T(l.O ra slf nang d(jng sang t(l.O trong t6 chuc;

109
 - Khong chong cheo;
- Kip thoi;
- Hi~u 4uii.
Ap dung cac nguyen tac vao tung tn:tong hr1p ra quyet dinh cu tr
_d<'ii hi1i cac nha quiin tri phiii v~n d1,mg, phiii sang tao, kh6ng du'<;lc ctl'r
a
nhttc, phiii phu ht1p voi hoan dnh tht,tc tc mfii d<1n vj.
5.7. NQI DUNG CUA CAC QUYET DJNH
Cac quyet dinh rat khac nhau ve nhii'ng n(li dung c~ th~ ma 116 d
giiii quyet. Tuy nhien 1'1 day chung ta quan tam t1'ii van de nhung quy lu;
chung nao ve n(li dung dn dap ting trong khi ra cac quyet djnh. Gi;
quyct dt.toc van de nay se giup chung ta th<i'y ro nhung vi¢c can Ian
nhung hi~n phap, nhung quyet djnh cu the. nhftng ngt.toi thlfc hi~n "
trach nhi~m cua ho trong Vi~c SO<).n thiio va tht,fc thi cac quyet dinh v
noi dung. Xet v6 mat hiin chat thl n(li dung la ncli th~ hi~n tap trung c1
toi cac quyct dinh ve quiin tri. Nhu v~y ban chat cua nOi dung de quy1
dinh ve co ban cling chfnh la ban chat cua cac quyet djnh. n6 the hi~n
chf. giai phap, cong C"1 Va 11WC tieu can d':ll du\1C CUa nhung ngu'oi I
quyet d!nh.
• Phii.11 loq.i: N(li dung cua cac quyet djnh c6 the dtiQC phan lo;
thco chuc nang (kc' ho~ch, liinh d~o, t6 chuc v.v ... ); theo linh vtfc (s3
XUat. kinh doanh, thj tnf<'Jng V.V); theo cap O(l (chic'n ltiQC, tac nghi~
v.v ... ) theo kitfu ra quyet djnh (ca nhan, hay t~p thci v.v ... ).
• Yeu cdu: N(li dung cua cac quyet djnh phai thE hi~n dt.t~lc nhun
vit'(c dn tam, ai lam, tam nht.t th6' nao, lam trong bao tau, ket qua gl d
d<:1t dt.t<;!c v. v... Hon the nua nc)i dung cac quyet djnh kh6ng dt.t<;jc ch<)n
cheo, h~t nhat, phiii ro rang, kha thi, tht.tc te va h\lp ly.
• Nhibzg yel1
to' {111/z lzrldng: Nc)i dung cua cac quyift dinh chiu an
ht.ti'Jng cua cac nh6m yeu 16 chinh sau: trlnh d(l cua ngtfoi ra quyet djnl
mtii trt.tong ra quyet djnh, hoan d.nh va dieu ki~n ra quyet djnh v.v ...

110
 • Nlu71lg 11{>i du11g clrilllr trmig mQt q11yet djnh: Th6ng thuang moi
QI quyet djnh c6 mot n(\i dung cu th€. Tuy nhien a day chung ta nghien
tu chu yeu tren phu(mg di~n nhil'ng thanh phfo cd biin nao dn phiii co
Dng tung n(\i dung cua moi quyet djnh. Xuat phat tu phucmg di~n nay
1ung t<i thay rang noi dung cua mot quyet dinh thuong ba6 g6m nhung
:fo tel sau:
- Can cu ra quye1 dinh.
- Quyet djnh v€ van d€ gl, v€ ai hay vi: viec gl.
- Hieu llfc cua quyet djnh dfli vdi ai, d6i vdi cai gl, a dau va
·ong khoang thc)i gian nao.
- Trach nhi~m. quy0n h<J.n, quy~n lc;Ji, khen thudng. xtl' ph~t (neu
hay dn thiet phai quy djnh r6).
;.s. HiNH THDc cuA cA.c QUYET D~NH
Cung m(it n(\i dung, nhu'ng vi~c ra cac quyet djnh c6 thf: dudi
ihiGu hlnh thuc khac nhau: bang mi~ng, bang van biin, bi"ing thong bao
10i b(), bang cac quyet dinh chinh thuc v. v...
Hinh thU'c la Cong Cl,! d~ chuy~n tai n(\i dung, VJ the' hlnh thuc CUa
cac quyet dinh c6 vai tro rat quan tn,mg trong vi~c u·uy~n d<J.t nOi dung y
tt(, tinh than cua m(>i quyet dinh. Hinh thuc ra quyet djnh bang van ban
sc la cfin thie't khi n{)i dung cua cac quyet dinh la quan tnmg. Hc1n the
a
nli'a ciing la bang van ban, nhung quyc't djnh nao du'QC ra cap Hinh di;iO
d111g cao, thl hi<$u lt,tc cua quye't dinh cang manh v.v ...
• Nhl7ng hinh tl11lc ra quyet djnli clui yelt: Bang mi~ng, bang van
ban, thong bao, nghi quyet, quye't djnh chinh thU'c v.v ...
• Yeu cfiu: Hinh thU'c cua cac quyet dinh phai ddn giiin d~ hi~u,
gay an tlfc,Jng. phu h(;p vdi n9i dung. phu hc;lp voi drli tu'Qng thlfc hi~n
quyet dinh.
• Ll/fl ch{Jn Jiinh thrlc thich h<fp: Cung mt)t n9i dung nguoi ta c6
th~ ra quye't djnh bang nhi~u hlnh thuc khac nhau, do d6 dn h,ta ch9n
hlnh thuc phu h9p va c6 hi~u qua nhf\1

1l1
5.9. PHUONG PHAP VA NGHt THU~ T RA QUYET DlNH
5.9.1. Phtidng phap ra quye't <finh
Quyet dinh la san ph§m CUa nha quan tri trong ho~t d(lng thlfc ti~I
Cung nhu mQI san ph§'m hang h6a va djch Vl;J khac, cac quyet djnh de
c6 the dU'cjc "siin xuat,, theo cac phU'ong phap khac nhau cho nen d
nghien cU'u d~ hiet each II.fa ch9n phU'ong phap ra quyet dinh t6i u'u. Tre
phu'ong di¢n ly thuyet cung nhu thlfc te' nguoi ta thay rhng, chat lu9ni
hi~u qua va hi¢u llfc cua cac quyet djnh phl;l thUQC rat IOn vao phU'on
phap ra quyet djnh nao d119c sU' d1,mg. Khong th~ c6 m9t quytt dinh t<
neu nhu khfmg sfr dl;lng CclC phU'ong phap khoa hQC d~ t~O ra n6.
• Nhiing ph1tm1g phap ra quyet djnh ch1i ye11
Thong thuong m6i nha quan trj d~u ua thich mot so phuong pha
ra quyet djnh nao d6, nhU'ng nhin chung, c6 mot s<l phuong phap ra quye
djnh ph6 bien sau:
- Phll'ong phap ca nhan ra quyet djnh;
- Phuong phap quyet djnh t~p thS: Phuong phap dt)ng nao t~J
the, ky thu~t Delphi, quyet djnh theo nh6m danh nghia '
1
'.

- Phuong phap so sanh.

- Phuong phap kinh nghi¢m.
- Phll'ong phap toan hqc. !
- Phuong phap thli' nghi¢m - th~ b"1i
- Phll'ong phap cay quyet djnh.
- Phuong phap cay ml;JC tieu va nhi¢m Vl;J.
v.v.
De h,ta ch9n du<;lc nhftng phu'dng phap ra quyet djnh t6t nhat chun~
ta c6 th~ thlfc hi~n theo cac buck trong quy trinh sau:

'·
11
Quan tri hoc, NXB Thong Ke. Nguy~n Tiln Phu&, tr. 79
ll2
 Bude I: Xae c1inh yeu du ve vi~e sti d1,rng phuong phap ra quyet
djnh.

Bu<k 2: Xac djnh hoan canh va cac yeu 16 ra quyet djnh.

Buoc 3: Phan tich m~t manh va yeu cua tltng phuong phap khi ap
d1,mg.
Bude 4: Llfa chqn phu'ling phap ra quyet d!nh h<;Jp ly.
5.9.2. Ngh~ thui)t ra quye't djnh
Ra quyet dinh la mot ngh~ thu~t vi n6 chi.Ya <l\fng va dbi hoi tinh
ang t(iO Cua nhung nha qufo tri rat !On.
Ngh¢ thu~t ra quyet djnh dong vai tro qtc ky quan tn;mg trong vit;e
.;ing l(iO ra cac quyet dinh doc dao, U;!O nen hi(,>u ltfe va hi9u qua cua cac
iuyct dinh.
Ngh~ thu~t ra quyet djnh th€ hi<%n a nhung m~t sau:
- Tinh Sting l{lo: Doi voi cung mot van de dn giiii quyet, nhung
1guoi c6 ngh~ thu~t dieu luy~n Ja nhung nguoi lu6n sang t(io du9c cac
~uyet djnh giai quyet van de doc dao chu'a tung g~p. it ngo toi hay het
sue d<1n gian ma hi~u qua l<).i cao v.v ... Thong thu'<)ng c(inh tranh vc gia,
ngu'oi ta hay h(i gia san ph§'m Cua minh, nhu'ng ngu'oi sang l<.J.O CO th€
kMng Jam nhu the' ma hi~u qua l?i cao h<1n. Tinh sang t(io then Don
Hellriegel la kha nang tu'dng tu'<_lng, dt! cloan, phat hi~n va tht!c hit;n
nhung y tuang mdi co lch(I >. De tang kha nang sang t(!.o dn tninh nhcrng
dieu sau:
• Dung c6 tim m(>t cau hoi dung.
• Dung c6 g~ng tuan theo logic.
• Dung tuan theo nguyen til.c cling nhac.

l!l Quan tri h<;>c: Nguyen Hai S:in, NXB Tho'ng Kc - 1998: Tr 178- 179
I 13
 • Dung qua I~ thu(lc vao hit;n thttc.
• Dung co tranh nhU'ng Su' khong ro rang.
• Dung qua lo Sl.1 va co tranh thilt bai.
0
• Dung de mat khii nang h6i tu'< lng.
• Tranh tlnh tr<.1ng bi~t I~p thai qua.
• Dung qua quan tr9ng van d~.
• Dung nghT rl:ing mlnh kh6ng biet sang t<.10.r 1 >
- Tinlz can dot: Cac quyet dinh muon "d~p" thl phai can doi. Tin
can o<li the hi~n a nang htc va quyet tam dn d'.lt, can <16i (! ngttiii r
quyet dinh va ngttdi thu'c hicn quyet djnh.
- Tinh lzai lzoa: The hi¢n <J stt hai hoa quy6n l<;Ji va trach nhi¢rr
hai h()a giii'a hoan ciinh va quyet tam, hai hoa giU'a cap tren va cap du'(
V.V ...

- Tinh lzifll qua: Dat du'Qc hi~u qua cao khong phai la mot vi~c d1
dirng. Tuy nhien ngh¢ thu~t ra quyet djnh cang cao thl ciing d6ng nghT;
vdi khii nang d<:tt hi~u suat (hay hi~u qua) cang cao cua cac quyet d!nh.
Cac veu rt/ anh hui!ng:
• Ph~m chat ca nhiin: D<JO due, tai nang, 6c sang t'.10, kin!
nghi~m, quan h~ v.v ...

• M6i trttong Jam vi~c.

• Co S("'J v~t chat ky thu~t.

• Che do dai ngi)
v.v ...
Phurmg phap hoan thifn

''' <)u<in tri hoc: Nguyen Hai San. NXB Thi)ng Ke - 1998: Tr 182
I I.+
 • :-.;ang can trlnh d{i nh~n thuc. kinh nghi¢m va hieu biet cua
gL<iii ra quyet dinh.
• ll9c t~p kinh nghi~m tien tien.
• Cai thit;n moi tnfiing lam vice.
• Hoan thi~n ht;: thclng dai ng6.
v. \' ...

. IO. QUY TRINH v A MO HINH RA QUYfiT DlNH

Qua trlnh ra quyet dinh la m(lt qua trlnh khPa h<;ic. V a'n de d~t ra la
1·lnh Ill' khoa hoc ay la nhu the nao? Nhieu c{rng trlnh nghien CULi cua
ac nhil quan tri hoc nt')i tieng trcn the gini de xuat m(>t scl quy trlnh (mo
ilnh) ra quyet clinh sau:
B1tfJc I: Xac dinlt va/1 d~ (Define tlte problem)
Trude het dn phai xac djnh c6 din phai quyet dinh hay khtmg. tuc
il C(l m(J! VUn de thlJ'c W khfmg hay n()j 11li)t c;_kh X..iC clinh hc1n, c<J Slf
:ach bi~t giua tlnh trang u'<k djnh la thu'c tnrng chi phi.
Thi d~I ve nhCnig quyet djnh trong nhung chlfc nang quan trj
Howh dinh:
- :'\ihU11"c 111UC
. lieu Oai hall
. CUa t{\ chUc la g)'I
~

- Nhung chien lt«ic nao Ia tot nhat ue thuc hicn nhung muc ticu
fo.

- Nhung m~c tieu ngan h~n cua chung ta la gP

- Nhung m~c lieu ca nhan khcS khan nhu the' nao'I
Ti/ chuc:
- Su t~p trung phai c6 tdi muc cl(l nao trong m()t tfl chuc?
- Nhung c6ng vi~c du'QC thiet kc nhu' the nao?

115
 - Ngll'oi nao c6 kha nang nhat de nh~n mQt cho trong?
- Khi nao th! 16 chuc phai tlntc hi~n rnc)t co cau khac?
Lii nh dc;w:
- Toi phai v~n d~rng m<?t nhom nhan vicn thieu tinh thJn nhu' thi
nim' 1

- Kieu di~u khien g1 hii'u hi~u nhat cho m()t tru'("lng hop nha
djnh'I

- Mi)t slf thay dfli d~c bi~t da anh hu'C'ing dc'n nang suat nhu' thi
nao'I
- Khi nao la th<'li diem de kich d('rng Slf xung d(\t?
Kif)'m socit:

- Khi nao ho~t dc)ng c_ua t6 chuc ciln du'<}c kitim soat?
- Phai kiem soat nhtr the nao?
- Khi nao slf chc%ch hu<Jng la dang ke trong vi~c thuc hi~n?
Hrtf/c 2: Lift ke cac yer1 tfi lmh lrrtlmg deli quyet dfnh.
C(i nhi6u ycu t6 anh ht!C'ing den quyet djnh. Cjn Iiet ke tat d cal
yeu t6 ct"ia m6i tru'i'Jng vT 1116 va vi mo nhu': St! tha y dbi chinh sach ciia Nh~
lllfl'!c. \If thay d[)j ve cCmg ngh~, Slf !hay doi ve th! hieu khach hang, S~
xuut hien cac dfli thil qinh tranh v.v... chinh nhung yeu t6 nay anh hu'c)n~
rat ldn den quyet djnh cua nha quan lrj.
Brtac 3: Tim thqp va ch911 /(JC thong tin c6 lie11 qrum.
Chi cc) the giiii'{jllyet dung d~n van d~ neu nhtf Ccl thong tin dci)
du. chinh xac va kip th("li. C~n thu th~p cac thcing tin tiJ thj tru'<'Jng. tu
kh<ich hang. tiJ cac dfli thu qrnh tranh, tiJ cac nhan vien bdn hang, tiJ noi
bfl san xuat v.v ... dn kiem tra, dcinh gia, chon Joe va xii ly cac thfmg tin
thu thap dll'c/c de dam bao ra quyct dinh.

116
 BrtfJc 4: Quyet dfnh giai plui.p

Bu'Oc nay g6m c6 3 bu'oc nho:

I) Dua ra nhi~u phu'ong an khac nhau de ch9n. 8ay la buck rat

uan 1r9ng va c6 iinh huc.'1ng toi chat lu'<;Jng cua quyet djnh. Khi s6 lu'<;Jng
k giai phap cang tang !en th! vi¢c Itta ch9n giiii phap cang ph1'.rc t<;ip vi:t
[mg dam bao tinh t6i u'U cua ph•Jong an lt!a ch9n.

2) Danh gia cac phuong an da xiiy dt!ng. d bu'oc nay, can cu vao
aL lieu chufo da Xiiy dt!ng de danh gia m~t u'U Va khuyct di€m CUa tltng
hucmg an. Tren co sc) d6. dt! doan nhii'ng kct qua va Mu qua cua !Ung
ht(lillg an tren. Day la ml)t c6ng vit$c phU'c l<;ip. doi hoi nha quiin trj phiii
(> kinh nghit;:m. kha nang xet doan t6t.

3) Lt!a ch9n phu'(5ng an tot nhal. Day la phuong an thich hop v~i
inh huong quyet dinh. Phuong an nao c6 uu the vl: tieu chufin. c6 kha
1ang thLJ'c hi¢n t6t. khong c6 nhung h~u qua gian tiep tieu ct!c la pht(ong
Ill tc'lt nhat.

Brlflc 5: To· clulc th{lc hif n quyet djnh.

T6 chuc tht!c hi9n quyet djnh cling rat quan tr9ng. C6 quyc't djnh
lung nhung t6 chU'c tht!c hien kem th! ding khCmg thti d<;it du<;Jc ket qua
rnmg mu6n. De thLJ'c hien quyet dinh dung dn phai l~p kc' ho<_1ch c1,1 the.
nmg d6 dn neu ro:
- Ai tht,fl: hitn '?

- Bao gio b~t dau; bao gio ket thuc: lien de) tht!c hi¢n nhu' the

- Tht!c hi9n b~ng phu'ong tit$n nao?

BrtfJc 6: Danh gid kei qua th{tc hi~n quyet dfnh.

Khi danh gia ket qua 1h11c hi~n quyet dinh din phiii duoc danh gia
dn th~n vf:. cac mi'.lt nhu':

I 17
 - Ket 4ua thu'c hien muc tieu cua 4uyct dinh.
- Cac sai lech va nguyen nhan cua cac sai lech.
- Cac tiem niing chua du'CJc sil' dung trong qua trlnh thlfc hi¢
4uyct dinh.
- Cac kinh nghiem va bai hqc thu du'<.lc.
s.11. NHUNG PHAM CHAT CA NHAN CAN TH1f:T CHO v1F,:1
RA QUYET D'NH
E>c ra mCit quyct dinh dung cli\n va hcip ly, dn c6 cac ycu 16:
I- Tlzo11g till: E>ar la clieu ki~n clau ticn ph~1i co. E>cin giiin la phi
c[) gang thu th~p nhi0u thc"lng tin. tdi mile tC)i cla, tru'dc luc phai Ji cle
quyet clinh, va quan trong h<ln la phiii c6 khii nang phan tich nhung thfm
tin clc'i.
Mc Cormack - nha kinh doanh My n6i tieng, con ngu'oi c<> quye
Jue nhat trong linh vlfc the thao - nc:ii rhng tru'oc khi cli den quyet cljn
help t<\c Jam an voi me}! khach hang nao cl6 c)ng Ju6n dn mc)t cu(ic hq
clJu lien de thu lu'CJm nhli'ng du kien ve thoi gian, nhung tin tltc v0 Illl,l
lieu clla cong ty, kha nang tai chinh va cci che lanh d~IO <1 cl6 v.v ... Qu
0

nhieu nam kinh nghiem (mg cho rftng CUQC hop nay la quan trong nhal
hcln tat cii cac cuc')c hop tiep sau khac m~c du cu(ic hop nay chu'a clu'a r
quye1 clinh hay thu'clllg lu\Jng gl. Coi thu'fing cu(>c hop nay la mc')t sai Ian
hay mac phiii cua nhieu nha kinh doanh. .
2- Triet ly ki11/z doa11h va clrie'11 ltt(lc co11g ty: Triet ly kinh doanl
cua mtit ccmg ty la nhung lu' tu'dng, quan cliem chu d~o nhat. no chi ph(i
lll<.ll hnat clcing kinh Joanh cua cc"lng ty d6. N(i c6 the la muc .uich Clli

cl'ing ty. phu'<1ng cham de thlfc hien m1,1c dich. hay x<ic djnh b(1 m~t
phi 1ng each, van h6a cua ctmg ty.
Chien h.tdc cong ty xac dinh nhung phu'cing hudng phat trien chi
ycu ct'1a cong ty trong tu'cing Iai nhu' m1,1c ticu san phii'm, thj tru'ong, von
Lfo I la(} Va Sil' Jung Caf1 bQ V. V...

11 X
 \1oi quyet djnh cua ctmg ty dcu phil.i phuc vu mang dau antriet ly
:inh dnanh va chi en lu\Jc. M(>t d'mg ty ma khtmg c6 triet ly kinh doanh
1 i1 ch1en lu\Jc phat trien ni rang thl sc g~p kh6 khan khi phiii ra nhung

1uvet dinh
3- Pliflm cliiit 11/ia ki11/i doa11h: Trude tien, d6 la tnrc giac. Day la
)htlm chat rat quan tnmg giup cho nha kinh doanh du'a ra du'(}C quyet
ljnh dung clan vao th(1i diem hQp ly nhat.

Nhi~u nhii kinh doanh thuc1ng dt>i h<)i phai c6 day du du ki~n moi
·a 4uye1 dinh. Nhung th~((.: te khting phai hao gicJ cung cho phep nhLt the.
rrong lll(Jl !Wll tru'(Jng kinh Joanh c~nh tranh hien d(\ng lien tl]C, nhiCU
khi m(\t quyet dinh dung ufo h()a ra sai lam ncu thuc hi~n tre.

Thu hai la phai quyct doan va c6 ban !Tnh. Lee Lacocca n6i:
"Chinh sach cl'ia toi la lutin to ra diin chl'1 tren con au<1ng di den quyet
dinh. NhLtng dli cutli cung t6i trd nen d(ic tai ''; "Du<}c r6i, toi da !fog
nghe tat cii moi nguoi. Bay gio la di~u ma chung ta phai liim ! ··

\1c Cormack thl n6i rang trll'oc khi di den quyet dinh, 6ng nghien
L"Ull va phiin tkh. ciin nhac rat ky ciing, nhu'ng khi dii quyet djnh r6i th1

(1ng kh(mg con dan do vii ban khoan nua, ong d6c het kha nang va sue
lu'c cua mlnh de thlfc hi~n quyet djnh d6.

4- Ki11h 11ghifm
Sy' cho rhng kinh nghiem lam tang kha nang cua mi)t nguoi quil.n
tn la ht_Jp ly theo lu't1ng tri. Quan ni<$m trqng thiim nien trong t6 chuc,
theo Ji) nhung ca nhan nao Oa phuc Vl] !iiU nhat th( du'~jC hu<'1ng muc
lLt(Jng cao nhat, la du'a tren gia tri cua kinh nghiem. Su llfa ch9n nhan
vien cling thu'dng d~t nang yeu t6 kinh nghi~m ca nhan. Nhli'ng thanh c6ng
va that b;,ii da qua la can cu cho nhli'ng hanh di)ng tuong lai. Nguoi tam vi~c
mu'lii nam phai c6 kinh nghi~m hon ngu'(Ji nam nam, voi di~u ki~n lien tuc
hoc hi'ii trong suot I 0 nam d6 va voi di~u ki~n khong phai la h9c di hue h1i
mfll kinh nghiem toi I 0 Ian.

119
 Kinh nghic$m da gii1 m()t vai trb quan tn,mg trong vic$c quyet Jjnh
Khi d61 ph6 voi m(it van di;, ngu'oi quiin ly rut tit kho kinh nghic$m cih
mlnh mi)t giai phap da thanh cong trong qua khu. Trong nhung tnt(1n!
h<.ip d<'ii hili nhung quyet dinh theo chu'cmg trlnh. thl kinh nghi~m cang t(
ra c<i 1<1i the hem. Ngu'(Ji quiin ly c6 kinh nghi~m ch~ng nhung giai quye
cong viec ml)t each de dang, nhanh chong ma c<m c6 hi~u qua ni1<i. D6
V(J1 nhi1ng tn!(Jng hQp c6 cau true xfiu, d(Ji hc)i 111(11 Su' dap ung kh{ing thee
clntllng tr!nh, th! kinh nghi~m c6 thf c6 le.Ji ma cfmg bat le.Ji. Bat le.Ji chint
la <l che\ nhffng hfli hoc kinh nghi~m holm toan kh{mg thfch hQp vdi var
d~ 1rn1i. Tuy nhien. kinh nghic$m c6 th~ fa m(>t :ye tich qtc trong vic$t
phfrn hict nhung viln de c6 cau true 161 va nhi1ng va'n d~ c6 cilu true xau.
5- Xet do<i11
Xct doan la m(>t khii nang danh gia tin tuc mi)t each khon ngoan
Nti gfim c6 lu'ong tri. Su' chin chan, ly lu~n va kinh nghi~m. Ngu'oi I<
thu'\lng cho slf xct doan tang Jen cling voi tut1i tac va kinh nghic$m. TU)
nhien c6 nhung ngu'oi thu du'qc kinh nghi~m ma m6i xet doan kh6n~
dtt<.lc di thien.
Ngu'oi c6 trf xet Joan tot c6 thcg n~m nhftng tin tuc quan trQ11g. djnr
trnng lu'<)ng va danh gia chi.Ing. Xet doan sang sutlt th! quan trong nha1
ch11 nhftng van d~ c6 cau tnk xau, vi ngu'(Jj lam quyet djnh chi c6 th€
dinh lloan due.Jc ket qua bhng slf xet doan nhii'ng vo s6 nhung rt.tong tac.
ap dung nhii'ng trong lu'c;1Ilg thich dang cho cac lieu chuan, hieu ro nhung
bat rrac, va c6 the dcJn gian h6a viin d~ ma kh6n,,?, b6p meo nhi1ng ph~ll
c61 yeu.
Ngu'c'Ji ta cho r~ng, tri xet doan phat trien nhu' sau: Tlr nhftng tin
rue c6 san trong tay va nhftng kinh nghi~m da qua. ngu'oi quyet dinh
t<;10 lap nhung rin dicu g6m co nhung slf ki~n. y kien va kien thU'c rflng
quar. ChJng twn nhtf khi danh gi:i nhung ngu'Oi thuoc ca'p cua m!nh.
nglf(Ji qu3n ly c6 the cho r~ng nhii'ng ngu'oi tot 11ghic$p d<).i hQc la nhung
nh~'in vien co nang suat cao hon.

120
 6- Nhr7ng khii m'ing d;nlr lrl{hlg
E>iiy la ph§m chat cuoi cung dn thiet cho vi¢c quyet djnh c6 hi¢u
ua Ph§m chat nay lien quan toi kha nang ap d1,mg nhG'ng phu'dng
hap clinh lu'dng nhu quy hol;lch tuyen tinh, Iy thuyet nh~n d"1ng, m6
lnh th6ng ke v.v. E>6 Ia nhung ky thu~t giup cho nhung ngu'oi quan Iy
at clu9c nhung quyet d!nh hi¢u qua, cll;lt du9c slf danh gia nhung khii
ang llfa ch(,m. "
.12. To cuuc THl}c HitN vA KIEM SOAT c..\c QUYET
DJNH
M(lt nha kinh te' ngu'('Ji My da noi dng: Nglioi My suy nghl trong
1ai gii:1 thl ra duc;1c mot quyet ainh nhung d<'.f thlfc hi¢n chung 1<!-i dn
te'n d nam. trong khi de) ngu'oi Nh~t suy nghi ca nam mdi ra clu'QC mc)t
1uyet clinh, nhu'ng d€ thlfc hi¢n t.hl chi can c6 m(lt giO. Tat nhien clay Ia
n(lt nh~n xet mang tinh hlnh tu'Qng, nhu'ng co m(lt thlfc te la qua trlnh
hu'c hi¢n va ki€m soat cac quyet djnh ciing quan lrQng khong kem
>han du'a ra du'c;Jc m(lt quyet cljnh dung. Tren thlfc te C1 m()t s6 doanh
1ghi~p va m(lt s6 t6 chuc c6 hi¢n lu'Qng quyet d!nh du'(1C ban hanh rat
ihi~u nhu'ng thJ!c hi~n lai chftng clu'QC bao nhieu. Nhu' v~y d clay chung
a dn nghien CUu la tai sao va Jam each nao d<'.f thu'c hi~n va ki<'.fm soat
hanh cong cac quyet dinh. ThJ!c chat cua vi¢c thlfc hi~n cac quyet
1jnh la nhG'ng cong vi¢c c6 lien quan ch~t che voi vi¢c thlfc hi¢n cac
:h\tc nang: Hoach d!nh. llinh dao tf) chuc va kiEm soat. Nhung noi dung
·ieng bi¢t nay se du'l1c trlnh bay l'i cac chu'dng sau, tuy nhien a day
:hung ta xem xet vi~c to chuc thlfc hi¢n cac quyet d!nh la mot qua
1rlnh thlfc hi~n tong h\lp cac linh vlfc tren. vai tro cua to chuc va kit!m
'oat cac quyet d!nh la bien y do cua cac quyet dinh thanh hi¢n thlfc,
hay n6i m(>t each khac to chuc thlfc hi~n cac quyet clinh c6 vai tro clfc
k) quan tn;mg doi vdi m9i hol;lt dt)ng va thanh bl;li cua m(lt to chuc. Do
do khi to chuc thlfc hi~n va ki€m soat cac quyet djnh dn co ke hol;lch,
cl] thE. sang tao. khoa h9c. phu h<Jp voi khii nang, dap ling quyen I9i
cua ngu'oi thJ!c hi¢n. th6ng nhat, d6ng b(>, ket hQp quyen l\li va trach

121
nh1em. khan tru'\ing, kicn 4uyct, linh ho<it. ki~m soat ch~t che, thLt<ing
phal nghiem minh, kct h<.lp giao d1,1c, thuyct phuc Va CLfOng bile kh1 call
1hie1

TOM TAT
QuyEt dinh 4uan trj la hanh Vi sang l<;IO CU3 nha quan trj nh~m djnh
ra chL(<ing trlnh va tinh chat ho<il d(mg CUa l<~ chilc nham d~ giJi quyel
111<)1 van d~ dii chin muoi, tren co sd stf hitiu bict de quy lu~t van J(ing
khach quan cua h~ thclng bj 4uiin tri va vi~c phan tich de th()llg tin v€
hicn IL(ong cua h~ thong d6.
Moi 4uyct dinh v~ 4uiin tri la m(lt mat xich trong toan b() ht; 1h6n~
0

de 411yet dinh cua mot ti') chuc nen mile dti lU<Jng tac iinh hU< Jng giua
chung vOi nhau la cue ky phuc !<_Ip va he't sue 4uan tn)ng. !\"hung chLYL
n:rng d:u yeu cua cac quyet djnh la: llfa chqn phudng an ttli uu: dinr
hu<1ng: ban dam cac yeu 16 thuc ~i~n: phoi h<1P hanh dong; chuc nang
di'rng vien. cueing buc; b{10 clam tinh thong nhat trong thlfc hi¢n: bao d<lm
tinh hieu qua trong kinh doanti: ~iio dam tinh hieu llfc.
Cac nguyen tile ra quyet djnh chu yeu la: quyet doan; khoa hoc
khach quan; thilng nhat; gfo ch~t quy~n lc;iL quycn h<_1n va trach nhi~m:
tau ra SU nang dong sang tao trong t6 chuc; kh6ng chong cheo; kip thoi
hit;u 4uii
Xac dinh 1111,lC lieu, phan tich iinh hu(ing moi tru(Jng va xac cljnr.
nhi1ng C(j sd khoa h9c cua viec ra quyct djnh la nhil'ng c6ng vi¢c het sue
quan trong trong qua trlnh dua ra cac quyet dinh quiin trj. N<)i dung cu~
~ac 4uyet dinh phai the' hien dUOC nhil'ng Viec can lam. ai lam, lam nhL
th( 11~10. Him trnng bao lf1u. kct 4ua gl dn d<,it cltr<,lc v.v ... H<in the nC"ra 1ll)1
dung cac quyet dinh kh6ng dLtdc chtmg cheo. bflt nhat. phai rci rang. khil
thi. thuc te va h<;!p 1)1 • De' lam du\iC dicu nay dn phiii xac dinh ro tron~
n(ii Jung n°Ia 1116! 4uyet dinh: llll!C tieu Va can CU ra quyet dinh; quyel
dinh ve vfln de gl. \IC ai hay ve viec gl: hieu llfc cua quyct djnh drli VOi

122
 . Jcli v(1i cai gl. li dau va trong khoang th{jj gian nao; trach nhiem,
.1yen h"111, quy&n !di, khen thu'dng, xtl' phat {neu thay can thiet phai quy
nh n-,J. Ngoai ra trong khi xiiy dlfng n()i dung cua cac quyet dinh cung.
Jll tinh tdi anh hu'(~ng cua cac yeu trl nhu' trlnh 0() cua ngu'i'li ra quyet
1nh. mi'Ji tru'Clng ra quyet djnh, hoan ciinh v:1 di~u kien ra quyet djnh
.v ...

Nhung hlnh thuc ra ljUyet dinh chu yeu la: bi.ing mieng, bi.ing van
an. thflng ban. nghi ljUyet. ljUyct dinh chinh thuc v. v... hlnh thU'c ctb cac
uyet dinh phai d(Jll gian d~ hieu, giiy an tlJ'(jng, phu h<_1p voi n(li dung,
hu htJp vdi deli tu'<_lng thu'c hien. Cac nha quan tri can !Va ch9n nhung
inh thU'c ra ljUyet dinh phu h\lp Va C(l hi~U ljUJ nhat.
Murin ra du'<lc cac lJUyct dinh dung Jifn de nha quan tri ciing dn
1ila1 hiet each slr dung cac phlJ'(ing phap va lJUY trlnh ra ljUyet djnh mc)t
ach khoa hoc. Nhung phu'cJng phap ra ljUyet dinh chu ycu thu'ung la:
1htfllng phap ca nhiin ra ljUyet dinh: ph\.l'(illg phap quyet dinh t~p the;
1htfdng phap so sanh. Phu'\1ng phap kinh nghiem. phlJ'(Jng phap toan hoc.
>hudng ph:.ip thU' nghi(:m - that bai; phu'<1ng phap cay quyet dinh.
lhlfting phap cay lllUl: t1eu va nhiem v~.
Ra lJUyet Jinh la m(ll cCmg viec khflng chi Joi hoi nhung n(>i dung
. a su' hieu bi et m(H each khoa hQC, ma c()n dn phai bi ct each sang t"10
"a ni tinh nghe thu~t. Ngh~ thu~t ra quyct djnh the hi~n d nhung m~t
;au: tinh sang t~o: tinh dn doi; tinh hai hoa; tinh hi~u qua. Nhung yeu tfl
:hi\ yeu c6 anh hu'ong den tinh ngh(! thu~t trong viec ra cac quyet dinh
1:1 pham chilt ca nhiin: m(ii tru'ong Jam viec: Ul sd V~I chat ky thu~t: che
J(i dai ngc>; v.v ... Mu6n niing cao kha nang sang t"1o va tinh ngh~ thu~t
Lnmg viec ra quyet djnh cac nha quan tri d.n: nang cao trlnh d(l nh~n
Lhuc. kmh nghiem va hieu biet cua ngu'oi ra quyct dinh; h9c tap kinh
nghit;m tien t1en: d.i thien m6i tru'clng Jam viec; hoan thien ht; thong dai
ngt\\'.V ...

Th6ng thu'ong quy trlnh ra quyet djnh du'llc thlfc hit;:n theo sau hu'dc
,au xac uinh viln M: liet ke cac yeu tel iinh hudng: thu th~p va chon loc
123
th6ng tin c6 lien quan; quyet d\nh giai phap: 16 chuc thlfc hien; danh gi
ket qua 1h11c hien.

Nhung yeu t6 va philm chat ca nhan dn thiet cho vi¢c ra quy~

dinh la: thong tin; trier ly kinh doanh va chien lu'<;1c cong ty: philm ch~
cua cac ca nhan; kinh nghiem; 6c xet doan va nhung kha niing djn
lu'~1ng.

Ra quyc't dinh la m(lt viec da kh6. nhung 16 chuc thtfc hien ca

quyet dinh l<oii con kh6 htJn nhi~u. Cac nha quiin tri dn phai biet each t
chtl'c thl.fc hien va kiem soat cac quyct dinh m(>t each c6 hieu qua.

CAU HOI ONT ~p

I- Hay cho biet khai niem. biin cha't va vai tro clia cac quyet dinh tron.
quiin trj.
2- Muc tieu va cac chuc nang cua cac 4uyet dinh quan tri la gl ? Hay chi
cho vi dl) minh hQa cu the.
3- Hay c.:ho biet n(>i dung va cac phu'ong phap co ban ra quyet djnh tron:
quan tri?
4- Quy trlnh ra quyet dinh g6m nhung bu'oc nao va n(>i dung cua chun:
Iii gl "!

5- Nhung ycu to va pham chat ca nhan nao can thiet cho viec ra quye
dinh ">

124
 .
. DINH
VI. HOACH
I. KHAI NitM vA VAi TRO CUA HO~CH DJNH
6.1.1. Khai ni~m

Tren phuong di¢n kien tnk m9i nguoi deu biet r~ng con ong xay
; cua minh la rilt tuyct voi. Tuy nhien m<?t ngu.]i thc;i xiiy dlfng t6i nhil't
a
ing hon con ong ch6 h9 biet hinh dung ra cong trinh nhu the nao
U'ck khi hQ b~t lay vao xiiy dlfng, con con ong kh6ng tam nhU' v~y, n6
1m theo ban nang. Nhu v~y nhin chung phfo Ion cac ho\it d()ng cua con
gll'oi d~ thlfc hi~n m9t vi~c gi d6 deu khac loai v~t CJ cho con nguiii biet
( duy, suy nghi, hinh dung, h!a ch9n each lam trl.J'dc khi con ngll'oi b~t
1y vao thll'c hi~n n6. Nhil'ng ho?t d<)ng nay khong gi khac hon la cac
0<:1t d()ng c6 ke ho?ch cua con nguoi. Hay n6i each khac kc ho;:ich h6a
ay ho<1-ch djnh la m9t vi~c can thie't va rilt d~c tntng trong de ho?! d<)ng
ua con ngl.J'oi. Ho<:tl dong quan trj la mot trong nhil'ng d<:tng hoat d(mg
ua con ngu'oi v~(chinh vi v~y n6 ding rat dn duc;ic kc hOC;lCh h6a. Tren
huong di~n khoa hoc: ke hol;lc:h duc;ic xem la m<)t chuong trinh hanh
(mg c1,1 thi£, cbn ho;:ich djnh ta qua trinh t6 chU'c sol;ln thiio va thl,!c hi~n
ac ke hrn)Ch Cl,l the da dl.J'c;ic de ra. Hay n6i mot each khac hO?Ch dinh
tu~1c xem Ia m()t qua trinh xac djnh ml}c tieu, xay dlfng chien luc;ic tC)ng
he de thl,!C hi¢n m9c lieu Va phat trien m(}t h¢ th6ng ke hO?Ch toan di¢n
ltf phbi h<;lp YU thO'ng nhftt CaC ho;i.t di;mg voi nhau. (I)

Theo Harold Koontz. Cyril Odonnel va Heinz Weihrich thi ho.,,:h

linh la "quyet dinh trl.J'dc xem phiii tam cai gi, lam nhu the niH\ khi nao
am va ai lam di d6 "' 21 . Nhtt v~y ho<:tch djnh chinh Ia phl.J'ong thU'c xtl' ly
1a giiii quyet cac vcfo de co ke ho<:tch Cl,l the tu trl.J'oc. Tuy nhien khi tinh
iuflng xiiy ra c6 thtS (m~c du rilt h?n che) lam dao 19n cii ke ho?ch.
\Jhttng du sao ngttoi ta chi c6 th~ d<:tt dttc;ic ml}c tieu trong ho?t dong cua

1
' Management: Stephen p. Robhinns. tr. 191
'' Nhi.'lng van df c6t ycu ctla quan I}-. NXB Khoa hoc va Ky thu3t. 1993-tr. 102
125
tf) chuc kh6ng phai chu yeu h~ng slf cho dt.1i may rui, ma phai bilt ngu<~
tu "i~c V'!Ch ra va thtfc hi~n cac ke hoach mang tinh khoa hqc v~1 tin
thlfc te cao.
Ho<ich dinh c6 the la chinh thuc va khfrng chinh thuc. Cac nh
quJn trj deu tien hanh ho'!ch djnh, tuy nhien c6 the chi la hoach din
khf>ng chinh thuc. Trong ho<ich djnh khfrng chinh thlic mqi thu khfrn
dude viet ra. it c6 hoac khfrng c6 slf chia sc cac muc tieu vdi nhung ngu'(
kh;lc trong 1{) chuc. Loai hoach dinh nay hay dLJ'~jC ap d1,111g a de doan
nghi~p nh<\ (1 <16. ngudi chu doanh nghi~p "nh1n" thay ho mucln di t<
diiu va di gl dang dlii ho ('1 d6. Cach hrn.1ch dinh nay thu'(1ng chun
chung va thieu tinh lien ll,IC. Tat nhicn hO'!Ch djnh khfmg chinh thuc din
a
dL(dC ap d1,1ng m<)t SO doanh nghi~p !On Va m(Jt SO nhi'> cting CO nhun
kc hoach chinh thuc rat c6ng phu(I). Trang nhung phan tiep theo thu~
ngu ho'!ch dinh d11<;1c hieu theo tinh than Ia loai ho'!ch dinh chinh thli<
chi khi nao dn c6 S1f phan bi~t c1,1 the chung t6i se ghi ro d<'> la lo~
hoach dinh nao.
a
Difi ttl(fllg, plup11 vi ciia ho<Jch djnh: C6 m(>t thiii cue <loan
nghii;:p nguoi ta coi moi thu deu d.n du<Jc ke ho'!ch h6a, hl1n nua h
thclng ke hoach h6a luc d6 la t~p !rung bao cap va cling nhac tu tre
xu6ng. Rf>i cfing ct'> luc ngu'oi ta lai coi la ke hoach h6a la m6t vi~c far
dii lt>i th(ii. Th~t ra hoach dinh va cac ke hoach khong hao gi(i I(1i thi'
ma chi c6 deli lu't1ng, pham vi, nt)i dung. hlnh thuc va phu'ling phap ho<o1c
dinh c6 the bi Joi thoi trong tung dieu ki~n Cl,! the ma thf>i. Nhu' v~
chung ta kh6ng ncn tuyet o6i h6a cfrng tac hoach djnh, ma dn xcm 11'
nhu' mot chuc nang C<1 ban cua quan tri va cJn du'~1C phat trien, ap dun
cho phu hop voi ho~rn dnh thu'c t{ Tren pht1ong di~n pham vi va df
tt1<1ng chung ta thay ngay r~ng khong nen coi hoach djnh nht1 mot con
cu van nang de Ioai tru de tlnh hu6ng thay deli. de lam quyet dinh ch,
!L(ling lai cting nht1 khong ncn xem moi hO'!t di)ng Cua qui\n tr! deu ]a df
tu'c!ng cua hoach djnh. Doi tu'<jng cua hO'!Ch dinh chinh la nhung ho~

1
' ' Management: Stephen p. Rohhinns. tr. 191-192
 'lllg. la nhii'ng hi~n tu\Jng, la nhung htc lu\ing v.v .... c6 iinh hu'l)ng tnfl·
~p den vi~c xac dinh Va (i') chuc thu'c hi~n cho du'QC cac ml}C ticu cua
Jach djnh.

Yeu cliu: Mucln cho cong tac hO<}Ch dinh O<}l du'QC ket qua mong
Ul)n thl nc\ phai dap Lfng du'<;fc nhung doi hi\i sau: khoa h9c, khach quan,
~ thi'Jng, nhat quan, kha thi, Cl} th6, linh ho<;1t, phu h~Jp VOi hoan canh
1t1c tien.

Phiin lo'.li ho'.lch dinh: Hoach djnh c6 nhi~u lo\}i khac nhau, chung
1t1(Jng du'c:Jc phan bi~t trcn nhung c<J si'J sau:
• Th<ii gian: hoach dinh ngan han, hoach dinh dai han va hoach
inh trung han:
• Cap d(l: ho<;1ch djnh vi mo, hO<:tCh dinh vi mo.
• Mlfc dl\ hoach dinh chien lt1(1c, ho\}ch dinh tac nghi~p
• Pham vi: hoach dinh toan di~n, ho<;1ch dinh tung philn.
• Linh vlfc: kinh doanh, djch v9, tai chinh, nhan slf v.v.
v.v.
6.1.2. Vai tro cua hm;ich dinh
Tat cacac nha quiin tri du'oi hlnh thuc nay hay hlnh thlfc khac d~u
1hai lam cong vi~c ho<1ch dinh, boi vl n6 c6 tac d9ng sau day:
- Bat ky m<)t 16 chlfc nao trong tu'ong lai ding c6 slf thay doi nhat
1\nh, Va trong trtiong h~Jp d6, hO<}Ch dinh la chiec du noi cfin thiet giua
ti~n t<}i va tti<.Jng lai. N6 SC lam tang kha nang O<}l dt1(1c cac ket qua
nung mu6n cua t6 chlfc. Ho<} Ch dinh la n~n tiing cua qua trlt:h hlnh
hi111h m6t chien lu'<;fc co hi~u quii.
- Hoach dinh c<l the c6 iinh hu'dng nhat dinh de'n hi~u qua cua ca
ihiin va to chU'c. Nho da ho<;1ch dinh truoc ma m<)t 16 ch& c6 th6 nh~n
a va t~n d9ng co h<)i cua moi tru'ong va giup cac nha quan trj Lfng ph6

127
vdi st! bat d!nh va thay d6i cua cac yc'u to' m6i tntong. Tu cac Sll' ki¢
trong qua khu va hit:"n tai, ho<:1ch djnh sc suy ra clu\1c !u'ong lai. Ngoc:
ra n6 con d~ ra cac nhi~m Yl!, du' dofo cac hiC°n c6 va XU httong Iron
tlJ'(1ng lai, thiep l~p ca<.: ml!c tieu va hta chqn cac chien lu'<Jc de the
du<1i cac ml!C tieu nay.
- Huong dlin cac nha quiin tri lam each nao de d<:1t ml!c tieu v
ke't qua mong dQi cu6i cung. M~t khac, nho c6 ho<:1ch djnh, cac nh
quan tri c6 thE biet t~p trung chu y vao vice thlfc hien cac ml!c tie
tnmg diem trong nhii'ng khoang thoi gian khac nhau.
- Nho c6 ho<:1ch djnh mot to chuc c6 the phat trien tinh thiln Jar
viec t~p the. Khi m6i ngu'oi trnng t~p the cung nhau hanh d<)ng va d~
biet r~ng mlnh muon di,!! cai gl, thl ket qua d<:tt clu'QC SC cao hon. V
tinh th~:i lam vi9c qp the c6 the mang !:ii nhieu the qnh tranh man
me.
- Hoach dinh giup to chuc c6 thti thich nghi du'Qc vdi slf thay de
cua m6i lru'ong ben ngoai, do do CO the djnh hu'ong clu'QC SO ph~n CU
n6. Cac 16 chuc thanh cong thuong co gc1ng kiem soat tuong lai cua hi
hon la chi phan ling vdi nhii'ng anh hu'dng va bien co ben ngoai kr
chung xay ra. Thong thu'ong 16 chuc nao kh6ng thich nghi du'Qc voi s1
thay doi cua m6i tru'ong thl sc bj tan va. Ngay nay, Slf thich nghi nhan'
Chling la can thiet hon bao gia het do nhii'ng thay d6i trong m6i tru'on,
kinh doanh the gioi dang xay ra nhanh hon.
- Ho<:1ch cljnh sc giup cac nha quiin trj thlfc hi~n vi~c kiem tr
tlnh hlnh thlfc hi¢n Cac ffil!C lieu thu~n Jyi Va de dang.
6.2. Ml)C TIEU vA co so KHOA HOC CUA HO~CH DJNH
6.2.1. Mt.Jc tieu ho~ch dinh
Khai ni~m: Ml!c tieu la cai dich hay ket qua cuoi cung ma c6ng ta
hoach dinh dn d:it du',J<.:. Khong c6 ml!c tieu ho~c ml!c tieu kh6ng n
rang thl ke hoach se mat phu'ong hu'ong. Cac doanh nghi~p thong thu'on:

128
 tmg phai chi hudng toi m<)t m1,1c tieu, ma thuc)ng Ia mc)t h~ thong cac
IC tieu phi,! thuc)c Va rang bu()c Jan nhau.
Trong thl,l'c te' cac doanh nghi~p thuong g~p phai vfo df: d1;1t dtfc;Jc
IC lieu nay th) l~i lam hc'ing hay ch[ it cilng lam phtfcjng h~i den m9c
u kh:ic. Nhtf v~y van df llfa c:hon m1,1c tieu khong don gian chut nao.
In d~ la ai c6 quyen xac dinh m1,1c tieu va xac dinh m1,1c tieu nhu the'
o cho dung cilng la mi)t chuy~n dn phiii lam mc)t each nghiem tile. E)~
~u ro viln de nay, duOi day chung ta se xem xet Hin lttc;Jt tung viln de c6
n 4uan.
Nhifm V{l: Trong cong tac ho~ch djnh, m1,1c tieu dn phai Jam nen
ig d€ giai quyet cac van de sau:
• E)jnh hudng.
• La tieu chufo 06 danh gia, thfi'm djnh va ki~m soat.
Yeu cdu: Muc tieu ho~ch djnh phai ro rang, kha thi, mang tinh thua
;, co th€ ki~m soat dtfc1c, phai phu hcjp vdi m1,1c tieu cua cac quyet dinh
i duoc xac djnh, phai phll h<;jp vdi dbi h()j cua de quy lu~t khach 4uan,
iiii nhhm giiii 4uye't nhung viln de then chot, quan tn;mg va phai phll
1p vdi hoan canh cling kha nang a mEli 16 chuc. moi don vj.
Phiin lot;ti nl{lC tieu: M1,1c tieu cua cong tac ho~ch djnh va m1,1c tieu
la de ke ho1;1ch la het sue phong phu, chung c6 th~ dtfc;Jc phiin thanh
1ung lo~i sau:
- M1,1c tieu ngfo h~n va m1,1c tieu dai h1;1n.
- M1,1c tieu chu yeu va m1,1c tieu thu yeu.
- M1,1c tieu so ca'p va m1,1c tieu thu cap.
- M1,1c tieu tuyen bo va m1,1c tieu kh6ng tuyen bo.
- M1,1c tieu cu6i cling va m1,1c tieu trong tung giai doan.
- v.v ...

129
 Cu sll khoa h(Jc: Mu6n xac dinh m1,1c tieu ho(;lch d!nh m()t ca
dung dan va c6 hi~u qua thl d.n phai din cu vao nhfi'ng co s(J khoa h
chu yeu sau:
- M1,1c tieu kinh doanh.
- Chien ht<;1c va sach ht9c kinh doanh da llfa chc;m.
- M1,1c lieu cua cac quye't d!nh kinh doanh dn thlfc hic$n.
- Kha nang cua moi to chuc.
- Hoan d.nh khach quan ben ngoai t6 chuc.
- Doi hoi cua cac quy lu~t (kinh te', chinh tr!, xii. hC)i: v .v ... ) kha1
quan.
Ph11<1ng phap xac djnh m(tc lieu: C6 nhieu phuong phap xac d!1
m1,1c tieu. d day dn phai giai quye't it nhal la hai van de: ai xac dinh '
xac dinh nhlf the' nao.
+ f)~ tra Joi cau hoi thu nhat chung ta thay ding, d6i voi nhfi'ng I
hoach chien llf<;1c va ke hrn:1ch dai h(;ln lhi m1,1c lieu thuong duqc ngu
Hinh d<;10 cao nhat, hay ban lii.nh d<;10 cao nhat (nhu h()i dong quiin
d1il.ng h(;ln) quye1 dinh, con nhfi'ng ke ho(;lch ng~n h(;ln, ke ho(;lch tlt1
phdn, ho~c ke' ho<;1ch cua miJi ca nhan thlfong lh1 m1,1c tieu do chinh lii.1
d<;io cua mfii b(> phi)n (hoi)c ca nhan) chju trach nhi~m (hay dU'QC phi
c(m~) hO(;ICh djnh SO(;ln thao va quyet dinh lay. Van de nay sinh la d cl
Cll nhal lhiel phai duy9t va lh(mg qua m1,1c tieu cua moi ke ho<;ich do d
dlfdi V(;!Ch ra hay khong? ChUng tfo cho r~ng chl nhung m1,1c tieu cua I
ho:,ich nao c6 iinh hlfdng nghiem trQng loi toan bQ ho<:1l d(mg cua mQt
chuc th1 moi d.n thiet lhlfc hic$n co che nay. Nguoi lii.nh d(;lo nao doi h
thai qua ve vi¢c duy¢t cac m1,1c lieu n6i rieng va cac ke ho(;lch n6i chur
se gay ra slf c6ng kenh, nhieu khe, y l(;li, th<ii vo trach nhi¢m, thieu
thuc d()c l~p sang t(;IO trong c6ng vi¢c CJ noi cap dlfdi cua minh.
+ Tra Wi cau hoi xac djnh m1,1c tieu nhu the nao, chung ta thay c
may phlfong phap chu yeu sau:
130
 - Phu'ong phap can ell' vao nhi~m Vl,J du9c giao.
- Phuong phap t~p th€ thong qua quyet djnh m1,1c tieu.
- Phuong phap 16-gich.
- Phuong phap kinh nghi~m.

V.V ...

Quy trinh xac dinh ffi\IC tieu ho;,tch dinh

C6 nhi~u each xac djnh m1,1c tieu, nhung nhin chung quy trlnh xac
1h muc tieu trong cong tac hrn:1ch dinh thuong tuan theo cac bu'oc eel
n sau.
I. Xac dinh nhi~m v1,1.
2. Nghien ct1u va thu th~p thong tin.
3. Xac djnh m1,1c tieu.
4. Thim djnh, danh gia va sang l9c nhung m1,1c tieu du9c ll,l'a ch9n.
5. Quyet dinh m1,1c tieu.
Td ch1lc th{tc hifll va kiim sotit m{tC tie11 dii di ra:
E>€ thl,l'c hi~n
~C ticu CUa cong tac hO<;ICh djnh va CUa tifng ke hO<;ICh CIJ th~, tht di~U
n thiet la phiii xay dung cac ke' ho<;tch voi n(ji dung, hlnh thuc va tung
roe di cho phu hc;1p vdi m1,1c tieu da du9c ll,l'a ch9n.
M(>t trong nhli'ng c6ng c1,1 quan tr9ng d€ giup c6ng tac ho<;1ch djnh
t du9c cac m1,1c tieu d~ ra, d6 ta va'n d~ xac dinh h~ thong cac chl tieu.
"lmg thlfc te khi l~p cac ke ho<;1ch siin xua't, kinh doanh, tai chinh v.v ...
c doanh nghi~p d~u phiii xay dlfng va xac dinh cho mlnh m(>t h~ thong
II tieu dn d<;1t du9c trong cac lo<;1i ke' ho<;1ch nay. Va'n d~ xac djnh
nrng ch1 tieu nao dn phiii dua vao cac ke ho<;1ch ta m(lt va'n d~ het sue
1an trc:mg. Cac chi tieu kh6ng khoa h9c c6 th€ lam cho toan b(j tien
nh ho<;1ch djnh ph<;1m phai sai lilm nghiem tr9ng. Nhl.f v~y vi~c ch9n h¢
ong chi tieu vita phai khii thi, vita phiii khoa h9c d~ dam biio khi thlfc

131
hien chung se dfo dat va bao dam cho viec thU'c hien dung hU'ong, dur
ket qua mong dCJi cu6i dmg.
Trong qua trlnh thitc hien ding dn kicm soat viec thitc hi~n ci
muc tieu da de ra b~ng each danh gia chieu huc~ng va cac kc"t qua da d
dU'c1c so voi 19 trlnh ke hrn.1ch da dU'\1C V"1Ch ra. Trong thitc tc cling co k
bat MP trll'ong hc}p khong the thlfc hien dU'QC tat ca cac m1=1c tieu ho~
mi)t phan m1,1c ticu da de ra. Trong nhii'ng trll'ong hc;p nhll' v~y dn ph
xem xct va rut kinh nghi~m mc)t each nghiem tile va dn c6 nhung ~
dieu chlnh kjp thoi cho phu hcjp voi hoan canh moi.
6.2.2. Cd sd khoa hQc ctia hoi:.tch djnh
Xac djnh dung dan nhung co sd khach quan dn thiet va tat yeu
mc)t doi hoi khach quan trong cong tac ho"1ch dinh. Ngu<'1i xua thuong n
biet mlnh biet nguoi thl tram tr~n tram thang. Trong c6ng tac ho~ch dir
cling v~y nh~n thuc va hieu biet day du cac cc1 sc) khach quan la dieu d
thiet dedam bao cho thang ICJi cua cong tac ho~ch djnh.
Co sC1 khoa hoc cua ho"1ch dinh la nhung tien de phai c6 tu true
ma thieu chung cong tac ho~ch dinh se kh6ng khoa hQc va se la tro ng
cho viec 16 chuc va thitc hien cua cong tac nay.
Nhung co sCI khoa h0c chu yeu:
• M1,1c tieu va quyet tam thl,l'c hien m1,1c tieu da de ra.
• Phan cap ve quyen h~n va trach nhiem trong t6 chuc .
• 8oi hoi cua cac quy lu~t khach quan chi phoi ho~t dc)ng qui
rri trong !Tnh vlfc ho~ch dinh.
• Hoan canh khach quan thuc)c ve ben trong va ben ngoai
chU'c:
- Hoan canh ni)i bi) trong t6 chuc.
- Hoan canh cac yeu to' ben ngoai t6 chuc.
• He th0ng dinh mU'c kinh te, ky thu~t tien tien.
• Dtt bfo khoa h()C.

132
 . CHlJC NANG, NGUYEN TAC, NQI DUNG vA PHUONG
PHAP HO~CH DJNH
6.3.1. Chuc nang
Tren phu'ong di~n quan tr! h9c thl ho(J.ch dinh la m(>t trong nhung
1c nang can ban kh<'lng th€ phu nh~n cua 116. Tuy nhien khi cht'mg ta
111 ho(J.ch dinh nhu' m(>1 qua trlnh. m()1 hO<J.I d(lng thl hoach d!nh cling

nhii'ng chuc nang rieng cua mlnh. Muon ho(J.Ch d!nh c6 hi~u quii lhl
;u can lhiel va tflt nhien la phai nam vung nhii'ng chuc nang ma n6
ui dam nhi¢m.
Chuc nang cua ho::.1ch dinh giu m(>t vai 1ro het sue quan trQng trvi1g
:c xac dinh nhii'ng nhi~m Yl.,l Cl.,l th~ cua cong tac nay. Ngoai ra n6 cc'm
ip cho vi~c danh gia. thim d!nh cac ke ho"1ch da du'<:Jc so<J.n thao mot
~h khoa hqc va d~ dang hon. Hm.1ch djnh cc'> nhii'ng chuc nang sau:

- Dinh hu'ong dung dan mqi hoat d(mg chien lu'QC cua t6 chuc.
- Dam baa chu d(mg trong cac ho~t d(\ng cua don vj.
- Lua ch9n phuong thuc toi u'U dE ho~rn thanh cac nhi¢m v1.,1 da
'de xac dinh.
- Dam biio huy dong va sii' dtmg t6t nhflt nhii'ng ngu6n tii!m nang
~n cc'> d<i thlfc hi~n c6 hi¢u qua nhung quyet djnh quiin tr! da dll'<JC
,c dinh.
- Dam biio phiin ling linh ho"1t, nang dong va c6 hi~u qua d6i vdi
qi ye'u t6 tac d(\ng tu ben ngoai, d~c bit;t la tu phia d6i thu qnh tranh
mg tru'ong hop cua de doanh nghi¢p.
- Dam bao ph1.,1c v1.,1 tot nha't nhu du cua khach hang vf_ lau dai.
- Ph6i hQp cae m~t ho<J.t d(lng cua t6 chlic sao cho cac ho~t d(lng
iy an khop, d6ng b(>, nhip nhang va c6 hi~u qua.
V.V ...
 Th{tc hif11 clulc 1u'illg: Khong phai mQi lo::i.i ho::i.ch djnh cung n
moi Io::i.i ke hoach deu phai nha't thiet thlfc hi¢n d~y du ta't ca cac ch
nang Cf tren. Van de la a cho xet ve m~t t6ng the cong tac ho::i.ch di
phi.ii hu'ong toi va thtfc hi~n cho du'<Jc nhung chuc nang co ban n~
Trong tung tru'C1ng h<;Jp cu the co linh ho':lt v~n d1,mg de d<_1t d119c nwc ti
cu6i cimg d6.
6.3.2. Nguyen t~c ho~ch dlnh
Hoach dinh la m0t cong vi¢c khoa hQC va chinh vi V~Y. cung n
moi hoat d(mg khoa hqc khac ve quiin tri n6 dn phiii tuiin theo nhu
quy lu~t khach quan nhat djnh. M9t trong nhung cong c~ quan tr9ng n~
de dam biio cho cong tac ho::i.ch d!nh luon tuiin theo cac quy lu~t kha
quan, d6 la vi~c djnh ra nhii'ng nguyen tac. Hien nhien m()t khi ho::i.
dinh khong thco nguyen tac nao ca
th'i dieu that b::ti Ia tat yeu. Thtfc hi1
nguyen tac cung nhac cung la dieu tai h':li kh6ng kem.
Nguyen tac khong phiii hoan toan la quy lu~t khach quan, ma n6
cai the hi~n va v~n d~ng n6, va chinh vi v~y nguyen tac phiii dung d~
khoa hoc. Vi~c van dung nguyen tac phiii linh ho':lt cho phu hc;lp voi tu1
hoan dnh c~ the.
Cac nguyen tac ho<_1ch djnh c6 m9t vai tro clfc ky quan tr9ng tro1
nhung va"n de sau:
- E)iim biio tinh khoa hqc, tinh h¢ thong cua cac ke' ho<_1ch clu'i
soan thao.
- Giup thffm d!nh, danh gia va llfa ch9n cac ke' hoach q1 thE.
C<I Sd klwa live: Vit;c dii.t ra cac nguyen tac ho<_1ch djnh nhu' c
trlnh bay c'J tren kh6ng phai la mot vii;c lam tuy ti~n. ma la m9t doi h
khach quan. Co s0 khoa hqc de xac d!nh nhung nguyen tac co ban Cl
hoach dinh d6 la doi hoi cua cac quy lu~t khach quan.
Cae nguye11 tile ehii yel1: Trcn phu'ong dit;n ly thuyet cung nhu' th1
hanh ngu'oi ta thu'(1ng tien hanh cong tac h0<,1ch d!nh theo nhung nguyi
tac ~au:
 - Nguyen tac h~ thflng.
- Nguyen tac khoa hoc.
- Nguyen tac t~p trung vao mat xich chu yeu.
- Nguyen tac thua ke.
- Nguyen tac xuat phat tu nhu du cua khach hang.
- Nguyen tac ket h<;1p quyen hi;m, quyen 1<;1i va trach nhit;rn.
- Nguyen tac hi~u qua.
- Nguyen tile nang dong, linh ho"1t vii t~n dµng thoi co.
- Nguyen de chuyen rn6n h6a.
- Nguyen tac phat huy toi da tinh nang d(mg va tt! chu cua cac
J thua hanh.
- Nguyen tac bi rn~t trong kinh doanh.
- Nguyen tac rn.;10 hiern khoa h<;>c.
6.3.3. N(>i dung hoi.tch djnh
Ho<,1ch djnh la mot ho<;1t dong dn thiet Cl rn9i t6 chuc kinh doanh,
1 nhien kh6ng phai m9i thu dn va c6 the la hoach dinh ducjc. Nhu v~y
n d~ d~t ra la nhung n(>i dung nao cua ho"1t dong quiin tr! can dl.l'<jc dua
o trong de kc' ho~ch. Va'n d~ nay ho~in toan tuy thu<)c vao nhil'ng mµc
u nao ma c6ng tac hO<:J.Ch djnh can d<;1t dl.l'QC va phU'ong each cling nhl.l'
ufm llfc nao ma cac td chuc dinh hfa ch9n. d day chung ta khong xern
t nhil'ng nqi dung Cl,l the cua tung I0"1i hoach d!nh, ma chi nghien CUu
il'ng yeu d.u, nguyen tac, phu'ong phap cr1 biin ve xay dlfng n<)i dung
'ach dinh ma th6i.
Xay dl,fng n<)i dung hoc,1ch d!nh dung dan la dieu ki~n dn thiet
1ach quan de darn bao cong tac ho~ch dinh trCI thiinh kha thi va <l<;1t
r9c rn1,1c tieu cua rnlnh. Hay n6i each khac n6 giup cho vi~c if) chuc
Lfc hi¢n cac quyet dinh quiin trj thanh c6ng vii c6 hi¢u qua.
135
 Yeu cilu: Nhln chung n9i dung cua cong tac ho<1ch djnh dn pl
lhoa man cac yeu du du'oi day: .
- N()i dung hoach djnh phai ro rang.
- Phiii t~p trung vao giiii quyet van de chu yeu.
- N()i dung ho<,1ch djnhphai khoa hQc.
- N(>i Jung ho<1ch dinh phai khii thi.
- N(>i dung ho<1ch djnh phai chi ro ai lam, lam gl, lam nhtt t
nao. cai g] dn dal du'QC.
- N(>i Jung ho<1ch djnh phai phu hcJp voi thlfc te.
- N9i dung ho<1ch djnh phai thie't thlfc, kh6ng ch<1Y theo b~
hlnh thuc.
- N(>i dung ho<1ch djnh phai h<;1p ly.
- N(>i dung hoach dinh kh6ng qua v1,m v~t, qua chi tie't.
Nguyen tii.c xay d{l11g 11(1i dung: E>e xay dlfng n(>i dung ho<1ch di
m(il dch dung dfo ngu't'Ji ta thu'ong thu'c hi~n theo cac nguyen Hie sau:
- Phiii hieu ro mlJC lieu va con du'(Jng di den mlJC lieu cua ho(}
dinh.
- Phiii hiSu bie't hoan dnh thu~n !qi va kh6 khan cua nhfi'
ngu'(jj tham gia va thu'c hil:n cong tac ho<1ch dinh.
- Phiii sti dlJng 161 nhat nhii'ng ngu6n tiem nang hi~n di 1rong
chuc.
- N01 dung hoach dinh phiii Cl! th<i, phai co dia chl nguoi th
hien, th<'Jj gian thU'C hi¢n, ket qua can d<,1! dU'dC V. V ...
- Phiii gan ch~1 quy~n 1<;1i trach nhi~m va quyen han.
- Nhti'ng ngu't'li tham gia ho<1ch djnh phai la nhii'ng ngu'(Ji
chuyen m(m va nang lu'c trong van de nay.
- Nguyen tac xay dung ni)i dung d6ng bo.
136
 Nlu111g plut<111g pluip i·a quy tri11h xiiy d(lllg llQi d1111g hoq.ch df11h
I yiu.
E>e xay dlfng n9i dung cua rilQt ke ho<:ich nao do nguoi ta c6 th6 c6
dung nhieu phu(1ng phap khac nhau. Khong the co m<)t phuong phap
1 nang de l~p ra n<)i Jung cua m9i ke ho<:ich. Nhu v~y se nay sinh van
mC>t phuong phap xay dlfng n(li dung hm.1ch dinh c1,1 the c<l the phu
) v(li m<)t scJ loai hlnh va cong tac ho<;tch djnh nao d6 nhung l<;ti khong
i h11p v(Ji dieu ki¢n va hoan canh cua m<)t s6 lo<;ti va cong tac hoach
h khac. Van de la Cl cho phai biet llfa chqn nhung phu(1ng phap xay
1g n<)i dung thich h\lp va khoa h9c nhat. Duoi day Ia m(lt so
phu<1ng
ip xay dung ni)i dung ho<:ich djnh chu yeu:
- Phuong phap lo-gich.
- Phuong phap kinh nghi~m

- Phuong phap theo m1,1c tieu va nhi¢m Vl,J

v.v ...
6.3.4. Phu'dng phap ho~ch c'Qnh
Phu(1ng phap ho<:ich dinh khoa h9c se dong g6p m(>t phfo khcmg
\ vao vi<;c so<;1n thiio va t6 chuc thuc hi~n cac ke ho<:ich. Phuong phap
lch djnh kh6ng khoa hQC Se dan toi lung Cung, mau thuan, bat nhat,
~UCO Sd khoa hQC trong cac ke ho<;tch dUQC V<;!Ch ra.

Yeu cii11: E>o'i voi nhung nguoi lam c6ng tac ho<:ich dinh phii.i am
:u nhii'ng phuong phap tien tien hi~n c6 de nang cao chat lu~1ng trong
1g tac ho<;tch dinh cua mlnh.
Nhil11g plut<111g plui.p hoq.ch dj11h clul yert hi¢n dang du9c ap d1,1ng

- Phuong phap ho<;1ch djnh theo m1.,1c tieu va nhi~m v1.,1.

- Phu(1ng phap ho<;tch di.nh theo kinh nghi~m.

137
 - Phuong phap ho~ch dinh thu c6ng.
- Phuong phap ho<).ch dinh toi u'U bhng cac phuong phap to;
hoc.
- Phuong phap hO<).Ch dinh bhng ky thu~t may tinh.
- Phuong phap ho:;ich dinh bling so cl6 m<).ng.
- Phuong phap ho:;ich djnh bling cac chufin mlfc du<;1c xac djnh
tn.tck.
- Phuong phap hoach clinh tu duoi Jen.
- Phuong phap hoach cljnh tu tren xuong.
- Phuong phap hm1ch cljnh theo cac chi tieu.
- Phuong phap ho<,ich clinh cljnh huong.
- Phuong phap ho:;ich dinh ket hc;lp.
v.v ...
L{ta clr{Jll plr1t<111g plrap lrotµ:lr dj11/r tol rtu
Tren thlfc te nguoi ta c6 th~ ap d~mg nhieu phuong phap hoa
dinh khac nhau. Tuy nhien cloi voi moi m(lt don vj Cll th€ va vao tu
thoi ditim c11 th€, th1 vice l\l'a ch 0 n nhung phuong phap ho:;ich dinh th1
hc;Jp va toi u'U lu6n la mc)t vfo de quan trc.mg. D~ lam duc;lc vi¢c n
nguoi ta thuong can cu vao mot so nguyen tac va lieu chufin nhat di1
Du(ii day la nhung nguyen tac llfa chc,m phucmg phap ho:;ich dinh toi
ma chung ta c6 tht°! ap dllng:
- Khoa hqc
- H~ thong
- L6-gich
- Mang tinh thi.ta ke
- Phu hc;Jp voi hoan ciinh thlfc te.
138
 - Phat huy du'oc tfnh chii d<)ng sang t~o ciia nhii'ng ngu'oi tham
a.

- Nang cao du'\1C hi¢u qua va chat lu'c;1ng cua c6ng tac ho~ch djnh
v.v.

4. HINH THUC HO~CH DfNH

6.4.1. Khai ni~m

Quan trj Ia m<)t qua trlnh. Ho~ch d\nh giup cho qua trlnh quan tri
tl/C hien du'oc m1,1c tieu cua mlnh. Thtfc te' chi ra r~ng kh6ng th~ ap
,mg cling nhac mot hlnh thuc hoc;ich djnh cho mqi ho"1t d()ng quan trj.
an d& d~t ra la Chung ta phai nghien CUu nhii'ng hlnh thuc h0"1Ch djnh
:mg nhung quy lu~t s~ d1,1ng chung sao cho c6 hieu qua.
Yeu ciiu: Can hlt!u ro di~u ki~n va nhii'ng u'U nhu'QC di~m ciia moi
iai hlnh thuc ho"1ch dinh. tren co sd dt5 lt!a chon hlnh thuc hoach djnh
ho phu hc;p.
Nhr7ng hinlz thrlc /wq,clz djnh chit yel1 lzi~ri nay hay drt(lc ap d~mg
z:
- Hoc;ich dinh ngfo hc;in.

- Ho~ch cljnh trung hc;in.

- Ho~ch djnh dai hc;in.

- Ho~ch djnh chie'n lu'qc.

- Ho~ch djnh chie'n thu~t

- Hoc,ich djnh tac nghi~p.

- Hoach djnh clinh hu'ong,

- Hoc,ich djnh t~p trung.

- Ho"1ch cljnh phiin tan.

139
 - Hoach dinh dinh ky.
- Hoach djnh d(ll xuat.
- Hinh thuc ho~ch d!nh thu cong.
- Hinh thuc ho<1ch dinh di~n tlr h6a.
- v.v ...
Nguyen tile i{lll .ch(Jll hi11h th1lc hoq.ch djnh.

Dti hta ch9n du\1c hlnh thlic po<,1ch djnh thich hcjp, ngu'oi ta thu'or
dlfa vao m(lt s6 chuan muc va nhung nguycn tac khoa h9c. Sau day
m{\t so
nguyen tac thu(k lo<,1i nay:
- Phu h~ip vdi dieu ki¢n va hoan dnh khach quan bcn ngoai
chuc.
- Phu hcjp voi C(1 cau tcS chU'c a doanh nghi~p.
- Pliu hcjp voi kha nang va trlnh d(> cua t<} chuc.
- Phu hcjp voi n9i dung dn ho<,1ch djnh.
- Phai don gifo. de thuc hi<;n.
6.4.2. Ho~ch djnh chie'n ht«;tc
Truac nhung nam 70 cua the ky nay di6u ki~n kinh doanh nhie o
doanh nghi¢p la tl1<1ng d6i 6n dinh, nhu'ng sang th~p ky 80 di6u ki~n \
m6i tru'ong kinh doanh trJ ncn phuc 1"1P· kh6 luong tru'oc. St! thang td1
CUa cac llnh VlfC nganh nghe Va m~l hang kinh doanh trd ncn du d(>i hCfl
Chinh trong boi ciinh d<l vi¢c thanh d::it cua moi doanh nghi¢p phu thu(
rat nhieu vao vi«$c xac dinh dung dan chien ll1QC chien thu~t kinh doan
cua mlnh. M(>t trong nhung cong CIJ quan tn_>ng d€ xay dlfng Va thlfc hi~
cac chien lu'<.1c kinh doanh d6 ta ho::ich djnh chien h.tQc. Trang xu hu'<~n
toan du va qu6c te hlia cac ho::it di)ng kinh doanh thl canh tnmh nga
cang tro nen gay gat. Chfnh yeu to quan trqng nay cang tam cho cac nh
doanh nghi«$p cang dn ho::ich djnh chien 1119c dt: gianh the chu d(mg, t~

140
 mg ml)i eel h9i trong kinh doanh. Cac cong ty thanh d<;tt C1 kh~p m9i noi
~n the gidi dang chtrng t6 rang kinh doanh phai c6 tgm nhln xa trong
,ng, phai c6 tinh toan liiu dai. Con duong an s6i Cl th! khong giup ich gl
1ieu. neu khong muon n6i la tai h<;ti cho qua trlnh lam an ben vung liiu
ii \i m6i cong ty. Bae He) kinh yeu cua chung ta dii titng viet: "U;ic nuac
ii xe diinh b6 phi. G(ip thi!i m<)t tot ctlng thiinh ding", va ciiu ng<,in ngu:
~ai m<Jt Ly di m<}t d<,'im" da cho chung ta thffy khong c6 gl tai h<;ti b~ng
l~C sai J~m Ve m~I ChU tru'Cing Chien Ju'<jC trong kinh doanh n6i Chung Va
:->(lch dinh n6i rieng c6 th6 diln tdi tham hoa cho mOt cong ty dilu ra't
Ling m(lnh. Va ngll'<.1c i(li neu biet xac dinh chien lu'c;Jc kinh doanh dung
an. hn(lch dinh chien lu'oc tung bu'dc di khon ngoan nhieu cong ty v6
anh ti~u 161 Jue dfo, chang may choc dii trd thanh nhung l~p doan kinh
oanh ht':mg manh. Di nhien vi~c thanh d<;tt d m6i c6ng ty con phu thuc)c
au nhi6u yeu 16 khcic nua nhu nguoi xua da n6i la thien thoi, dja l<Ji,
hf111 Ma. Nhung vai tro clfc ky quan trc.mg cua ho<;tch dj"h chien lu9c
·ong qua trlnh hinh thanh phat trien i'1 m6i t6 chuc la dieu khong the
.htmg phu nh~n duc;Jc.
Mac du thu~t ngu chien luoc. sach lu'c;Jc va chien thu~t kh6ng c6 gl
udi me nhu'ng hoach dinh chien lu'c;Jc Ja g1 ding khOng phai ai ci1ng hi€u
1hu' nhau. Hi9n nay trong khci nhieu gifo trlnh ve quan trj h9c hO<:iCh
linh chien luc;Jc duc;Jc xcm nhu mOt dieu ai cung dii hieu. Thlfc te kh6ng
ion giiin nhU' v~y, van d6 ta 0 cho cac van de ve chien luc;ic, chinh sach,
;ach luck trong linh vlfc quiin tri chien lu<jc va chien luoc ve quan tri
:hL(a hoan loan c6 m()t each hieu th6ng nhf\t. Cho nen () day chung toi
:hu rftng, hoach dinh chien lu'cJc la m()t lo(li ho<;tch djnh c6 nhi~m V\J
vach ra Va lhtJ'C hi9n cac kc hO(lCh hosit d{'mg chien lu'QC Ve quan trj.
Ho(lch dinh chien lu<,:Jc gif'r vai tro chu d(lo va djnh hudng trong tien
tr1nh ho<;tch dinh. N6 la chiec du noi giua tuong lai va truoc m~t, n6 lien
ket m9i nguc1n life de th\j'c hi~n nhieu ho<;tt dc)ng het sU'c quan tr9ng C1
moi doanh nghi~p. chfog h<:in nhU' quan trj chien lu'<jc, chien lu'<jc va sach
ILfdc kinh doanh va nhifu hoat d(mg khac.

141
 Hoach djnh chien lu\:lc nhiim m1,1c tieu xay dt!ng IQ tr1nh va tri(
khai d~ t6 chuc thlfc hi~n nhung m9c tieu, chu trucing phu'ong cha1
chien I11<;:1c da du'<;:lc llfa chqn.
Chuc ming cua hor;ich djnh chien /U<;!C la:
I

- Dinh hu'ong chien 111<,:IC cho ho"1t dong cua t6 chuc.

- Dam bao the chu d('mg chien lu\:IC khi lien cong ding nh
phong thu trong kinh doanh.
- Huy dong, khai thac va t~p trung si'r d1,1ng nhung the m~n
chien I119c trong t6 chtl'c.
- Dam bao tinh thich nghi chien ltt<;:lc voi mc;>i di~u ki~n va tha
doi cua th! tru'ong n6i ricng va moi tru'ong n6i chung trong tuong lai dil
han.
- Phong ngua chien luqc mc;>i rui ro va nguy C(j neu n6 c6 kh.
nang xuat hi~n va t~n d1,mg mqi co hi)i, thoi v~n trong tlfong lai.
- Xay dlfng va phat tri~n the va life mqi ngu6n tai nguyen tron1
t6 chU'c.
Nhiem v~:

- Xay dt!ng cac ke ho"1ch dai h"1n, ho~c mang tinh quan tr9ng vi
quyet djnh lam n~n tang d~ tri~n khai cac ho<,it d9ng thl1C1ng xuycn lat
dai (j mot 16 chU'c.
- V "1Ch ke ho~ch Va t6 chuc thlfc hi~n cac io"1i chi en ilfQC va sad
htQc nhttchien luqc kinh doanh, dilu tu', marketing, nhan slf v.v ...
· '- Ph6i h<;:!p ho"1t d(mg chien lu'<;:lc giua cac bi) ph~n voi nhau.
N¢i dung c~ the' cua ho<,tch dinh chien lu'QC ph1,1 thui)c vao m1,1c tifa
va ni)i dung cua cac quyet djnh, cac chien 11.J'<;:lc va sach lu'(.1c ma t6 ch(t(
phai thlfc hi~n. Tuy nhien tren phu'ong di~n chien lu'QC, n(>i dung cua
hoach djnh kh6ng qua t~p trung vao vi~c giai quyet nhftng van de nhc

142
 at, thu yeu kh6ng co y nghia quyet djnh song con vdi t6 chti'c. NQi
ng ho~ch djnh chien h.t9c tuy khong dn d<;tt muc d<:J tuy¢t d6i chinh
c, nhtrng di~u quan trQng nhat la n6 phai mang tinh 16-gfch, tfnh khoa
1c cao. N6 phai t~p trung vao giai quyet nhung m~t xich chien h19c chu
:u.

Noi dung ho(,lch d!nh chien lt.t9c c6 mc?t vai tro het sue to !On d6i
jj thanh b(,li CUa m9i to chuc, cho nen h(,lll che den muc toi da nhii'ng
m 1in, sai sot v~ ni)i dung la m9t doi hoi nghiem ng~t va het sue khach
1an. N6i nht.t v~y kh6ng c6 nghia la nQi dung cua ho(,lch djnh chien lt.t9c
IC nao cting phai dung hay Chinh XaC, ma vfin de la CJ ch6 nQi dung
)~ch djnh chien lt.t<;1c din phai linh ho(:lt, phai dµ9c tru li¢u de di~u
1inh kjp thoi khi flnh huong chien lt.t9c thay d6i. D€ thich U'ng vdi hoan .
lnh khach quan ben ngoai va ben trong t6 chuc mc?t each !flu dai, d<'>i
Oi 11(li Jung CUa hO(,lCh djnh Chien lli(ic phai th~t Sl;I' khoa hQC, phai tfnh
~i tac di)ng va anh ht.tang cua nhii'ng quy lu~t khach quan.

Ho~ch dinh chie'n lt.t9c !ht.tong dt.t<;Jc thl,l'c hi¢n bhng nhilng hinh
hue er! hdn sau:
- Ke ho;,ich dai h<:tn IO - 15 nam.
- Ke ho<:tch thl,l'c hi¢n mi)t chien lt.t<;1c hay sach lt.t9c nao do trong
f) chuc. -
- Cac lo<:ti cht.tong tr1nh ho<:tt dQng chien lt.t9c trong mi)t doanh
11ghi¢p.

To' chrk h01Jc/1 djrrh clrien lrt{lc: Ho<:tch djnh chien 1tr9c giu mot vai
tr(> cl;l'c ky quan tr9ng trong cac ho(,lt d()ng !au ·dai ve quan ttj. Chat lt.tQng
va hi~U qua cua hO(,lCh dinh chien \l.l'QC phl,l thUQC rfit nhieu vao each thU'c
t6 chuc thl;l'c hi~n cong vi~c quan trqng nay. Nhung va'n cle chu yeu din
phJi giai quyet d day fa cap nao phai chju trach nhi~m Ve tcJ chuc hO(,lCh
dinh. Phan cap tci chuc hoach djnh cac lo~i hlnh chien ll.l'QC ra sao. Them
nua lo;,ii hlnh ho~t d(mg nao can phai hO(,lCh djnh chien ll.l'QC. Qua tr ..1h lcJ
chuc giua cac b<) ph~n trong vi~c to chuc ho(,lch djnh chien lt.t9c nao la

143
hc;1p ly v.v ... E)~ giai quyet nhftng van d~ nay v~ nguyen tac chung tad
nghien ctl'u khoa h9c va ngh~ thu~t t6 chuc trong quan tr! (du'<;lc trlnh b~
0 nhftng chu'ong sau). d day chung toi chi IU'U y rang, vi~c ap d!Jr
nhii'ng nguyen tac, nhii'ng phu'ong phap khoa hqc v~ t6 chuc dbi h1
chung ta phai V~ll dt,rng sang t<tO cho phu h<;lp voi hoan canh thlfc te CL
ho<;1ch dinh chie'n ltt<;lc C1 m6i doanh nghi~p thl n6 moi co hi~u qua.
6.4.3. Ho~ch ~nh chie'n thu~t va hOli!Ch djnh tac nghi~p
M~c du ho(lch dinh chien lu\1c gift mot vai tro CtJC ky quan trqn
trong moi to chuc. Tuy nhien khong c6 m(it ke hO<.lCh chie'n Itt<;jc nao I\
bien thanh hi('!n thttc ne'u thie'u di cong tac t6 chuc thlfc hi~n thong qu
cac ke ho<;1ch tri~n khai C~l th~. £)~ tri~n khai thlfC hi¢n cac kc ho(lc
chie'n lu<Jc ngttoi ta thttong t6 chuc so<1n thao cac kc ho<.1ch chien thu~
(ke ho;;ich nam, ke ho;;ich quy) va cac ke' ho<1ch tac nghit$p (ke' ho<1c,
thang, ke' ho<1ch di~u do san xuat ch~~g h<.tn). Xet v6 m~t thlfc chat ca,
ke ho;;ich chien thu~t va ke ho;;ich tac nghit$p d6u dn phai Ia nhftng bit$1
phap 16 chuc thlfc hi~n ke' ho<.1ch chien Itt<;Jc trong· tung giai do<.1n ct,1 the
trong tU'ng di8u ki~n va hoan canh Cl.I th€. Chinh tU' phttong di¢n d~c
so
tru'ng nay ma cac nha quan trj dn IU'U y m(it van cl~ co ban sau:
+ Xac dinh m¥c tieu
M11c tieu cua cong tac hoach cljnh chie'n thu~t va ke h0<;1ch tac
nghi~p la tri~n khai d~ tfl chuc thlfc hi~n nhO'ng nu;1c ticu, chu lrU'oni:
phttong cham chien Ittc;Jc da dttqc llJ'a ch9n. M!Jc tieu cua tung kc ho;;id
chien thu~t, ke ho;;ich tac nghi~p Ia cl~ giai quyet nhftng van d~ v6 thlfc
hi~n cac ke ho<1ch dai h<tn, kc' ho<.1ch chien Ittc:rc da cltt<Jc thong qua trong
tung hoan canh va di8u ki~n cling thoi di~m Cl,! tht Cung thlJ'c hi~n mot
m!JC tieu CUa ho;;tch djnh Chien ItfQC nglfoi ta CO th~ thlfc hit$n bang nhi~U
con dttong khac nhau. Chfog h;;in d~ gia tang doanh so ban hang Jen
trong nhftng niim toi 20% ngttoi ta c6 th~ thlJ'c hi~n bang each nhtt: md
r(ing them th! tntong hay md r(>ng them nang llfc san xua"t ho~c cltta vao
san xuat·them cac m~t hang moi V.V. Nhtt v~y van d8 c6t ycu cua vi~c
xac djnh mt,1c tieu ho;;ich djnh chien thu~t C1 day Ia phai ch9n dttqc con
144
u'(ing ngiln nhat. c6 hieu qua nhat trong titng di~u ki~n va ho~rn d.nh c11
le dti lhu'c hi~n du'cJc nhung nllJC lieu cua ke' hoach chie'n lu'<jc da ]lJ'a
hon.
v (jj tinh chat la m11c tieu cua cac ke' hoach chien thu~t thl dieu
u'ong nhien la muc lieu cua cac ke hO(lCh nay phiii Cl,J th€. Neu nhu' m1,1c
CU cua cac ke' hoach chien ]u'QC mang n~ng tinh chu chu'ong, phu'ong
1u'<~ng, djnh tinh. ban chat thl mt.IC lieu CU3 cac kc ho(lch Chien lhual phai
~ tung cai dich du'oc dinh lu'<Jng c1,11hti tren con du'ong di den m1,1c ticu
hien lu'<.JC cu6i cling do. So y(jj kc hosich chien thu~t thl m1,1c ticu cua ke
1oach tac nghiep l(li cang dn phai Cl,I th<i va chi tie't hon. Xet ve ban
:hat thl m1,1c tieu cua ci'ing tac hosich djnh tac nghi~p la 16 chuc thlJ'c hit;\n
ioi dung cua de kc hnach chicn thu~t da du'~lc d~ ra.
+ Xay dl!ng nt)i dung
Mi'it khi !lllJC lieu clla hoach dinh chien thu~t va ho(lch djnh tac
ighiep Ja du'dc xac cljnh. thl van cl6 ke tiep sc ta xay dlfng nl)i dung cua
ung kc ho(lch chien thu~t va tac nghiep Cl,I th{ Khac voi n(>i dung cua
ke ho~ch chie'n h.tQc. n<"li dung cua cac ke' ho(lch chie'n thu~t va ke' ho(lch
t<ic nghii;p la nhung bit;\n phap tri~n khai Cl,J th~ Ve nhii'ng vfin de sau:
- Lam cai gl?
- Ai (ho~c b(l ph~n nao) ]am 'I

Lam v<Ji ai (ho~c b9 ph~n nao)?

- Lam odau?
- Lam trong bao liiu ?
- Cai gl dn phai cliit du<Jc?
- Nhung nguon tai nguyen nao clu'<;Jc sl'r d1,1ng ?
- Trach nhiem va quy~n h(lll Cl,I th~ cua nhung ngu'(Ji c6 lien quan
Ia gl?
- v.v.

145
 Khac vdi cac ke ho<:1ch chien hiQC n(li dung cua cac ke ho(lch
chien thu~t va ke hm_1ch tac nghi¢p thuong dti'<Jc tri~n khai c1;1 th~ thong
qua cac chi ticu du'QC djnh lu'<;jng fO rang, VI dl;l nhu' San xuat bao nhicu
San pham, ban thanh pham, tieu tht,1 het bao nhieu nguyen V~t JicU V.V,
Chinh vi¢c xac djnh r6 rang va khoa hQC nhung chi tieu can phiii d(ll
elude trong cac lm.1i hlnh hoach dinh chien thu~t va ho;,i.ch cljnh tac nghicp
da lam cho tinh chik chfo. chinh xac, s\f d6ng bo va an nhip tn) thanh
nhi1ng yeu cau kh6ng th6 thieu trong vice thuc hien thanh cong cac loai
ke ho<:1ch nay.
+ Ti/ chuc thl/C hi~n
Neu nhu ho<:1ch djnh chien lu'<Jc mang tinh djnh huong Ia chinh, thl
hoach dinh chien thu~t va ho<:1ch djnh tac nghi¢p l<:ti t~p trung vao van de
t6 chuc th\fc hicn Ia co ban. Vice so;,i.n thao m(lt he$. th6ng cac ke' ho<:1ch
lien hoan, hoan chlnh tlt cap chien IU'QC clen cap chien thu~t va tac
nghicp, tu ca'p cao den cap d(1n vj co sd luon la m<)t doi hoi can thiet va
khach quan nhiim biio dam cho cong tac t6 chuc th\fc hien cac kc hm1ch
thanh cong.
MQt khi h¢ th6ng cac ke hO<:tCh hoan chlnh va khoa hqc da UU'QC
soan thiio thl van de tiep theo se la to chuc thu'c hicn. Vice t6 chU'c th\fc
hicn doi hc"ii phai CO SU' phan cong phan nhicm VU Slf phcJi htJp hop ly Va
rii rang. (j nhieu don vi do viec phiin cong phan nhiem kh1)ng ro riing. su'
h~1p tac va ph6i hc:Jp thic'u chi)t chc cho nen c6 hien tl1<1ng dun day. d~
lam kh6 bi) Va Slf tuy lien long leo d khau thl,l'c hicn ke hoach.
M(lt va'n de het sue quan tn,mg trong khiiu to chuc th\fc hic$n cac kc'
hoach chien thu~t va tac nghi¢p d6 la van de thoa man quyen l<Ji, lcji ich
cua nhung nguoi tham gia thl,l'c hien. M9t ke ho;,i.ch du co hay ho den
dau. neu nhU' nhung ngu'oi thl,l'c hicn 116 khtmg quan tam ho~c khong
dude 1(_1i l(lc gl. thl that b<:ti se la dieu chac chan trong khiiu 16 chuc thl,l'c
hien n6. M(>t doi hoi mang tinh quy lu~t phai lu6n ghi nhd la muon thl,l'c
hicn thanh cong cac ke ho<:1ch chie'n thu~t va tac nghicP thl dn phai dap
ling trU'oc tien va th6ng qua loi ich cua nhi1ng ngu'oi thl,l'c hicn chung.
l-U1
1.5. QUY TRINH HOA CH DlNH
E>e d'mg tac hoach dinh tht!c hi¢n c6 hi~u qua cao, doi hoi phai
hue h1¢n nhung buoc di h<;lp ly. Nhhrn darn bao su h<;lp ly nay, cong tac
ioach djnh dn tht!c hi~n quy trlnh g6rn thu tu' cac buc)c nhu' sau: (xem so
!(i si'l 6. I )
Bzt{Jc I: NhQ.11 tlulc d1t(lc cd h(Ji, niim hiit dti(Jc vali di:
Tim hieu er! hCJi la diem b~t d~u tht!c su' cua hoach djnh. Cc1 hoi c6
he co' trong hi¢n t"1i va tuong lai. Khi xem xet chi.Ing. doi hoi phai c6
:ach nhln loan di~n va chinh xac vc thi tru'i:1ng c~nh tranh, ve nhu du
<hach hang, va di;tc bict vc cac diem manh va diem ye'u cua m1nh, va ve
m\jc dich phai d~t duc.1c trong tuong lai. Yi¢c ho"1ch djnh doi hoi phai
thuc hit'.\n du doan vc kha nang xuat hi~n co hc'.\i. Ccl hc)i c6 the Ion ho~c
nh(). c6 the dang gia vdi doanh nghi~p nay ma khCmg dang gia vdi doanh
nghi~p kia. Van de quan trqng la phai sdm dlf doan va phat hi~n duc;c cc1
h(li Wn va quan trqng vdi tfl chuc hay voi doanh nghi¢p mlnh.
Bzt{Jc 2: Thiel IQ.p cac m{tc tieu
Phuong an dua tren cac tien de
Nhan thtic co h01
( 1)
..-. mvc tieu da xac dinh
(5)
'
~ +
Lap cac muc tieu Chon phuong an t6i w
\2) (6)

+
Xem xet cac tien
de hoach dinh
•
Lap cac ke hDach phv trO
(7)
(3)

J, +
LaP ngan QUV va dv kie·n cac
xac dinh
phvong an Chi phi thvc hien
(4) (8)

I
511 d!J 6.1. Cuc bu1k c1.u1 quy trinh h()(,ich dinh

147
 Bude nay doi hoi phai xac djnh du'<;JC cac m1,1c tieu voi cac ket qui
cu the d.n d<1t dut;ic t<1i tCtng th(!i di~m c1,1 thE nhat djnh. Ta d6 d.n xac
dinh cac cong vi~c dn tam; khi nao se bat dilu tht!c hi~n va ket thtlc
ho~rn thanh, noi nao d.n phai chu tr9ng u'u lien.

B1tfJc 3: Phat trie'11 cac tiin di lzO<Jch djnh

D6 la cac dt! bao, cac giii thic"t ve moi tntong, cac chinh sach cc
ban c6 the ap dung, cac kc hoach hic$n c6 cua xtmg ty ... Dieu quan tr,mg
deli voi nha quiin tr! la slf danh gia chinh xac cac dieu kit%n tien de tren
va dt! doan du\1c slf bien d()ng va phat trl6n cua n6. Trong thlfc te, neu
ngu(Ji l~p ke ho<1ch cang hieu biet ve cac tien de va cang danh gia dung
rn'i. thl vie<: hoach dinh n6i chung va hm.1ch ll!nh chien lu<Jc n6i rieng,
cua 16 chuc se cang du,1c thtfc hic$n va ph6i hCJp ch;:it che hcJn.
De nhung ngudi l~p kc' ho<1ch hieu va danh gia dung cac dieu ki¢n
lien de cua hoach dinh. Joi hoi cac nha quan tri tu cap cao nhat trong 16
ch1.k phai c6 trach nhiGm giai thich va t<10 dieu kii;n cho nhung nguoi
dudi quyen hiiu ro chtlng. Vdi y nghia cl6, vi~c ban b<)c ky lu'ong trong
tCip the de xay ULfng Va lua ch911 cac tieu de thfch hop la rat can
thic't.
81tfJc 4: Xac djnh cac p/11t<111g an co kha niing th{tc hi~n

Bude nay doi h()i phai nghien ct.l'u va xay dung du'CJc cac phuong an
hilnh d(mg khac nhau. Khi cac kc' ho<1ch cang tun thl vi~c tlm kiem va
xay dlfng cac phu'ong ke ho<1ch cang phuc t(lp.
B1tfJc 5: Danh gill va so sanlz cac p/ut<111g an

Sau khi xay dung UUQC cac phuong an thuc hic$n !111,JC tieu khac
nhau. dn phiii xem xet nhung diem m<)nh (Liu di~m) va yeu (nhll(Jc
diem) cua tltng phuong an tren cc1 so cac lien de va m1,1c lieu phai thlfc
hi¢n.
Trong truong ht;ip c6 m(lt m1,1c tieu duy nhat, va hau het cac yc'u t6
de SO sanh c6 the luong hc)a du'<JC, th( vic$c danh gia va SO sanh CUU cac
phucJng an se tu·ong d6i de dang. Nhung tren thlfc te lai thuong g;:ip

14X
1hung hoach djnh c6 chua nhieu bien d(lng, nhieu m1,1c tieu va nhieu yeu
:; so sanh kh6ng lu9ng h6a du'c;Jc.
Trong nhung tru'c'ing hop nhu v~y viec danh gia va so sanh cac
1hucJng an thuong g~p nhieu kh6 khan.
Brtbc 6: L{ta c/rQ11 p/11t<111g tin tol rtu:
Sau khi so sanh cac phu'cing an, ngu'oi ta se chc;in phu'clng an tcli u'u.
)cii khi. viec phan tich va danh gia de phu'cJng an cho thay rling. c6 hai
l(l:tc nhieu phu'ong an thich hc;Jp Va nha quan trj CO the 4uyet dinh th~(C
1i<:n m(it s6 phu'cJng an. chu khc)ng chi dung m(\t phu'ong an t6i u'u. Tren
hue te. de chon du'lJC phtMng an toi u'u, ngu'c)i ta thu'ong dlfa vao cac
Jhtfllng phap CCJ ban Sau day:
a) Olfa vao kinh nghiem.
b) Phu'lJng phap thu'c nghii;m.
c) Phu'ling phap nghien cuu va phiin tich.
d) Dlfa vao cac phu'ong phap mo hlnh h6a.
v.v ...
Brtilc 7: Ujp ke' /ro(lcll dj11/r Jr6 rr(I
Trcn thu'c te phan lc~n cac ke hoach chinh deu dn cac ke hoach
phu 1bc"l sung) de dam bfo ke hoach du'oc thL(C hien tot. Vi du: khi 11161
hung hang khCmg quye"t tlinh mua mc)t sC-l rrn\y hay moi, se dn phai xay
dl,l'ng m()t !oat cac ke hoach phu tr(i khac nhau nhu': thue va hufln luy<;n
cac loai nhan vien; mua sam va ca't gilt ph\j tung dlf phong; trien khai
cac phu'cing lien bao du'ong; thiet l~p !!ch trlnh, 4uiing can, cap phat tai
chinh va baa hi~m ...
Brtffc 8: Ujp llgall quy, ctic chi p/z{ th{IC lzifll
Sau kh1 ke hoach dii due.Jc xiiy dlfng xong. doi hoi cac 111\JC lieu, cac
thl":mg s6 dn lu'Qng h6a chung nhu: tong hcJp thu nh~p; chi phi; l<ii

149
nhu~n ... Cac ngan quy nay se la cac tieu chufo quan tn,mg de danh gi<
hieu qua kinh te Va chat ]lf<;Jng cua cac ke hO'.!Ch da xay dlfng.

6.6. TO CHUC, DIEU HANH vA KIEM SOAT TRONG CON(

TAC HOACH DJNH
Hoach dinh la m0t d'!ng hoqt dl)ng rilt d~c trttng cua quan tri, va v·
the 116 din dlfQC t6 chuc khoa hQC thl moi thlfc hien dlfcJc SU menh CUc
mlnh. Tc-:1 chuc cac ho'.lt dong hoqch dinh dn t~p trung giai quyet nhun~
viln de cc1 ban sau: T6 chlfc gu6ng may ho':lch djnh ra sao? Nhung cil~
nao trong t6 chuc phiii thlfc hien ho':lch djnh va thlfc hien nhung c6ng
viec gl'! Cach thuc ph6i hop cac ho~t di)ng ho'.lch dinh giua cac b9 ph~n
ra sao? Hoach dinh bat dau tu dau? T6 chuc thlfc hien, dieu hanh va
kiem soat vice thlfc hien cac ke ho~ch da cte ra nhtt the nao? Nhung
ngudi Ianh dao dn lam gl de ho~ch dinh c6 hieu qua? v.v ...
Cung nhu' mQi ho~t df)ng quan tri khac, du ni)i dung c6 hay den
dau, llll,JC lieu CO chinh XaC den CO naO ma t(l Chuc thl[C hien kem COi la
dieu khong the chap nhan dlftJC, neu nhlf k:16ng muon n6i ding Viec i~p
ra cac ke' ho~ch kh6ng phiii de ma viec tt) chU'c tht!c hien thang loi ke
ho~1ch c(m kM hon nhieu. C<i thti vi t6 chuc ho'.lch dinh nhtt m(>t ho~t
d(lng de khdi d(>ng va lien ket mQi ho~t d(mg Ve hO<:tCh djnh theo m{)t
trlnh tt! 16-gich slf viec, 16-gich khong gian khoa h9c nh~m tht!c hien
du'liC cac m~IC lieu da de ra. Thieu di de ho::it d{mg nay chiic chlin viec
hnach dinh se khfmg khoa hl.JC, chAp va, khong he thong va thieu tinh
nhat quan. rnau thufin.

T6 chuc ho~ch djnh mu6n co hi~u qua thl dn tuan thii nhii'ng
nguycn Hie co ban sau:
- Khoa hqt:.

- Gan ch~t quyen l9i voi trach nhiem.

- ChQn dung ngttoi, giao dung viec.

- Khong ch6ng cheo, mau thu~n liin nhau.

150
 - Phoi h<)p nhjp nhang va can doi giua cac b<) ph~n va cac linh
vu'c.

Cd sd khoa hQc ciia t6 chuc ho~ch ~nh:

- M9C tieu, nhiem Vl,I.

- H~ thtlng djnh muc khoa h9c.

- Trinh d<) va nang llfc cua nhung nguoi thlfc hi~n

- Kha nang vt: tai chinh

f
., ~i - .. ')
- Hoan canh thlJ'c tien ve ben trong va ben.ngoai cua to chttc.
\'.V ...

Cac ye'u to' anh hu'O'ng de'n cong tac t6 chuc, thlfc hi~n va ki~m
soat ho~ch d!nh:
I) Yel1 to' con ngrtOi:
• Nguifi liinh dgo:
Trnng ctmg tac h0"1Ch djnh vai tro cua ngu'oi Hinh 0"10 la hct sue
quan trqng. Hq c6 nhung vai tr(> chu ycu sau:

- Sang l~p.

- Quyet dinh.
- Chi dao va Janh d<;io.
- T6 chlic.
- Co vii.
- D<)ng vien.
- Ki~m soat.
Nhung yeu c:lu cd ban doi voi nhung nguoi lanh dao trong coni
tac ho"1ch dinh la:

15
 - Lam vi¢c c6 khoa hoc, c6 nguyen tac va c6 ke h0"1Ch.
- Quyet doan.
- Dam chiu trach nhi~m.

- C<i kha nang nhln xa tr6ng r(\ng.

- C6 nang ltic.

- Doan ket, d<)ng vien va khoi d~y du\1c tri tu~. nhi~t tlnh, trach
nhi¢m cua doi ngu nhan vien.
- Bie't Jang nghe y kien cua nguoi khac.
- Co ban ITnh va kien thuc vung vang v~ chuyen m6n va nghi~p
vu ho<;1ch dinh.
• Can bi} tham muu:
'.'lgu'i.ii ta thu'r1ng n6i dua: "Thiln thieng nh(J bi) h"1 "· Di~u nay cling
dung vdi cac ho"1t d()ng ve h0"1Ch djnh. Khong c6 m9t nha Hinh d~o nao
ma l<:1i am hi~u het m9i vfln d~ trong thoi d"1i bung n6 thong tin nhu' hi~n
nay. Moi quyet djnh v~ ho"1ch dinh th~t slf co co s<) khoa h~)c khi n6
khach quan, toan di¢n. Nhu' v~y c6 nghTa la c6ng tac ho"1ch dinh cang
quan trong th! vai tr0 tharn mu'u giup vi~c cua nhung ca nhan va b6 ph~n
tham mu'u giup vi~c cang tri~ thanh cap thiet.
2) Tieli b(I khoa h(Jc ky tlmij.t.
each m"1ng khoa hqc ky thu~t Ja mot ye'u t6 thuc dffy phat tri~n xii
h(li rat manh trong thoi cl~i hi¢n nay. Th~t hiem c6 m(>t !Tnh VlfC nao
trong xa hQi loai ngu'oi l<;1i kh6ng chju slf tac d(mg cua yeu t6 nay. Trong
Jinh Vu'C hoach dinh cling ·v~y. tie"°n b(l Cua khoa hqc ky thu~t CO anh
hu'cing rat Ian den to~rn b(> tie'n trlnh t{J chuc ho~ch dinh c.'1 mqi tel chuc.
Y(li slf tien b(l Vu'<jt b~c cua nganh di~n tit, tin hqc va truyen thong, c6
th~ n(Jj kh{mg CO Jinh VlfC ho~ch dinh naO ma kh{Jng chju anh hu'dng CUa
nhii'ng yeu t6 phat tri~n nhu' vii biio nay. Kh6ng chi c6 v~y tie'n b(> khoa
hoc ky thu~t con tam thay d6i t~n g6c rl! c:ic qua trlnh t6 chuc va thl,fc hi¢n

152
:tmg tac hoach djnh. Nghien cli'u va tlm ra pht.tong phap ung d\.mg khua
hoc ky thu~t de hoan thi¢n cong tac tci chuc, thlfc hi~n va k.iem soat ho"1ch
Jinh la m9t trong nhung nhi~m v1,1 quan tr9ng C1 mQi ttl chuc trong giai
Joan hi~n nay.
3) Ye11 ti/ cd sil vtJ.t chiit.

Cha ong ta c6 cau "C6 b()t moi g0t nen h6 ". Trang c6ng tac
hoach dinh ci1ng v~y, thieu di nhil'ng trang thiet bj ve co s0 v~t chat
(chu yeu la Ve Cong Cl,! lao d{)ng va dieu ki¢n phl,IC VI,! lao dQng trong
~{mg tac hoach djnh) ngt.toi ta kh6ng the t6 ch&, so~n thilo, thlfc hi¢n
vii kiem soat ho<;tch djnh c6 hi¢u qua. M()t trong nhil'ng con dt.tong ho~rn
thi¢n va nang cao cha't IU'Qng cua c6ng tac ho~ch djnh d6 la hoan thi¢n
ell sd v~t chat - ky thu~t cua n6.

4) Ye11 ti/td ch1lc qudn Ly.

Ho~ch dinh la mc)t cong Cl,! rat quan ln)ng cua quan ly, nht.tng
chinh nhung ho<;tt d<)ng ve ho~ch djnh den lt.tc;1t n6 ding can phai dt.tc;1c
quiin tri. C6 the n6i kh6ng qua ding, chat IU'lJng va hi¢u qua cua c6ng
tac ho~ch djnh phl;I thu(ic ra't nhieu vao trlnh d<'.\ t6 chuc va quan ly cua
chinh cac cong tac ve so~n thao, to chuc va thlfc hi¢n cac ke ho~ch dii
dt.tlfc de ra. De hoan thi~n nhung c6ng tac nay, thl dn thiet la trong
moi tC) chuc phai xay dung dt.t<jc cho mlnh mc)t b<) may 16 chuc ho~ch
dinh manh va m(>t dc)i ngu nhan vien c6 du nang life, trlnh de) nghi¢p
vu drnyen mon din thic't.
5) Ye11 ti/ moi trilihig.
Neu coi ho~ch djnh la m()t h~ th6ng thl nhung yeu t6 n~m ngoai h~
thong nay la cac yeu tt) mfli tru'ong (tai chinh, marketing, ke tofo. nhan
st.t, xii hi)i, van h6a, phap lu~t, thien nhien v.v ... ). Tuy cac yeu t6 nay
khCmg ntm trong h¢ th6ng ho~ch dinh (theo mot nghTa tu'ong d6i) nhll'ng
chung cc'i nhung iinh hu'Cing sau s~c toi qua trlnh t6 chuc. thlfc hi¢n va
kiem soat cua c6ng tac ho~ch dinh. Chinh vl v~y dn phai phan tich
nhung anh hu'dng cua cac yeu t6 moi In.tong va de ra nhli'ng bi~n phap

153
thfch hop d~ di t<,10 va thich nghi voi chung sao cho c6 hi~u qua nha
trong cac cong tac v~ ho<,1ch djnh.
Co 5 mo hi11h td clulc ho(lch dfnh nhu sau:< 1>
- Khong c6 16 chuc chinh thuc.
- Bo ph~n hOC:ICh dinh niim trong mot b(> ph~n tac nghi~p cht
yeu.
- Bo ph~n ho':lch dinh nilm trong cac bi) ph~n tac nghi{:p.
- Bo ph~n ho':lch dinh C1 ca'p liinh dC:10 chung.
- Bo ph~n hOC:ICh d!nh (1 cap lanh 0':10 chung va (1 cac bQ ph~n tac
nghi~p

Phan quyin hO(lch dfnh 0 >.

Ngh{: thu~t quan tri la ngh~ thu~t huy d(>ng tai v~t llfc def hoar
thanh nhi~m Yl,I, m1,1c lieu, ke ho~ch v.v ... da dU'QC xac dinh. Trang con~
tac ho':lch djnh cling v~y, dn phai huy d(mg sue mC:1nh toi da cua m9i b(
ph~n trong t6 chuc cling Ia di~u & hi~u. Di~u nay khong c6 nghia Ia m9
ho':lt di)ng quan tri trong linh vlfc hoC:1ch djnh dn phai chia d~u cho m0
nguoi hay bi) ph~n tham gia. Nhu v~y phan quy~n ho':lch djnh khoa h<?<
Ia m(lt doi hoi tflt yeu khach quan. Mu6n lam vi~c nay chung ta dn xerr
xet cac ciiu hc)i sau:
I) Kien thuc v~ cac cong tac nghi~p v1,1 c6 nilm c1 cac ca'p cac dor
v! tac nghi{:p khong?
2) Ai c6 thE phan tich va t6ng hQp nhanh ch6ng cac cong ta<
nghi~p v1,1?

3) Trong t6 chuc c6 ai ngoai cac don vj tac nghi~p c6 th~ c6 th

gio de dam nh~n them cac nhi~m v1,1 ho':lch dinh?

"' Yvcr Enrcglc; Raymond - Alain Thictart;
tac hoach djnh. - NXB TP. HCM; 1990-
''' Yvcr Enrcglc; Raymond - Alain Thietart;
1;k hoach dinh. - NXB TP. HCM; 1990-
154
KMi luan vf: liinh dao vii quan tri - Coni
tr. 108.
KMi lui\n vf: liinh dao vii quan tri - Ctmi
tr. 111
 4) Ke ho(lch c6 t<im quan tn;mg nhu the nao doi voi td chuc?
5) Stf tham gia ngay cang nhieu vao ti en trlnh ho(lch djnh c6 iinh
u'cing gl den Slf hai Jong cua nhan vien?
6J Hoat d(>ng cua cac don vi tac nghiep co khac nhau nhi~u
h<lng?
7) Phan quyen cho cap du'di c6 huy d(>ng du'QC t6i da tfnh chu
(>ng sang l(iO CUa ca'p du'di khong?
8) Tinh d9c l~p tu'ong d6i cua cac don vi trong ho1;1ch djnh c6 th~
ha VO tinh thong nhat cua ho(ich djnh kh6ng?
Tra loi cho cac diu hc'li tren cfing la Jue chung ta dn can nh~c mi:it
ich ClfC va mi;it h(in che cua tung phu'ong an phan quy8n. Phuong an
1han quy8n trong ho(ich djnh phai la m(>t phttong an khai thac du'c/c t6i
la nhung mi;it m1;1nh CUa tb chuc Va tranh du'\IC nhii'ng h(in che CUa n6.

r6M TAT
Ho(ich djnh la m(>t viec lam dn thiet va ra't di;ic tru'ng trong cac
10at d(lng v~ quiin tri. Tren phu'ong di en khoa h9c ke ho(lch du'c;1c xem la
n(lt chu'ong trlnh hanh d(ing q.1 th~, con ho(lch djnh la qua trlnh t6 chuc
>O(ill thao va thl[c hien cac ke ho(ich Cl,I th€ di'i du'\IC de ra. Ho(ich dinh la
iuyct djnh truck xem phiii lam cai gl, lam nhu the nao, khi nao Jam va ai
am di d6. Cung c6 thE xem ho(ich dinh nhu' m(it qua trlnh xac djnh
111,JC ticu, xay dl[ng chien IUQC tong the de thl[c hien m1,1c tieu va phat
rit!n m(lt he thong ke ho(ich toan dien de phoi hc;1p va thong nha't cac
10at d(>ng vdi nhau.
E>oi tu'c;Jng cua hO(iCh dinh chinh Ja nhung hO(it cl(mg, nhung hien
tuc;Jng, nhung ll[c luc;1ng v. v.... c6 iinh hudng tn,tc tiep den viec xac clinh va
to chU'c thl[c hien cho dUQC cac m1,1c tieu cua ho(ich djnh. Cong tac ho(ich
djnh mu6n d(it dUQC ket qua mong muon thl no phai dap ung du'QC n)lung
cfoi hi)i sau: khoa h9c. khach quan, he thong, nha't quan, kha thi, c1,1 the.
linh ho1;1t. phu hop vdi hoan ciinh thl[c tien.

155
 Hoach dinh c6 nhieu lo<;1i khac nhau, nhu'ng trong m9i lo"1i hlnl
hnach dinh thl khiiu xac dinh m1,1c tieu la khiiu khi'li dfo va het sli'c qua1
trong. Muon xac dinh m1,1c tieu ho"1ch d!nh m()t each dung dan va c6 hi~t
qua th( d.n phai Can CU vao nhung Cd Sd khoa hQC, stJ' dt,mg dung dan Cell
pht.tung phap va quy trlnh h<Jp ly. Qua trlnh ho<;1ch dinh ciing nhu nhie1
qua (ftnh khac d.n XUflt phat tlf nhltng Can CU', CaC nguyen tac khoa hQI
va cac chli'c nang cu ban cua n6. Nh~n thli'c va xac djnh cho dung cac C(
sd, cac nguyen tac khoa hqc va cac chli'c nang cua h0"1Ch djnh Juan Ii
m(lt yeu du mang tfnh tat yeu khach quan va dn thiet c'1 m9i doanl
nghi~p.

Dti xay dlfng n(>i dung ho<;1ch djnh m(lt each dung dfo ngll'oi tc
dn thlfc hi~n theo cac yeu du, nguyen tac. phuong phap va m(lt qu~
trlnh khoa hoc. Nhung hlnh thli'c ho"1ch d!nh chu yeu hi~n nay hay du91
ap Jung ]a: ho"ch djnh ngan h<;1n; h0"1Ch dinh trung h<;1n: h0"1Ch dinh da
han; ho~ch dinh chien lu'(ic; ho"1ch dinh tac nghi~p; ho"1ch dinh din!
hu(lng; v .v ... M~c du c6 nhieu hlnh thli'c ho"ch djnh song tren thlfc ti
ngt.toi ta thLtong het sli'c chu tr9ng !di h1nh thli'c ho"1ch djnh chien lu'Qc
Bdi vl ho"1ch d!nh chien lucjc giu vai tro chu d"1o va dinh hu'ong troni
tien trlnh ho"ch djnh.

Cac ke hoach chien lu'QC thl1(1ng du'c;1c tri~n khai thlfc hic$n bang ca1
ke ho<;1ch chien thu~t va ke ho<;tch tac nghic$p. Khac voi n(li dung cua ki
hoach chien It.toe, n(li dung cua cac ke h0"1Ch chien thu~t va kc ho<;tch ta1
nghi~p la nhii'ng bi~n phap tri~n khai c1,1 th€ chi tiet thong qua cac ch
tieu du'<,Jc dinh lu'<Jng rii rang. So"1n thiio m(lt h~ th6ng cac kc hrn:1ch lie1
hoan, hoan chlnh tltcap Chien )u'QC den cap Chien thu~t Va tac nghi~p, ti
cap cao den cap don vi Cd Sd Juon la m(lt doi h<'>i dn thiet va khach qua1
nham biio dam cho c6ng tac tf) chli'c thlfc hi~n cac kc ho"1ch thanh c6ng.

Quy tr1nh ho<;1ch dinh thu'ong du'dc lhlfc hi~n qua cac buoc sau
nhan thli'c du'dc Cd hc)i, ni\m bat du'QC Van de; thiet J~p cac illl,IC lieu; pha
tri~n cac tien de hoach dinh; xac dinh cac phu'ong an c6 kha nang thlf1

156
i~n; danh gia va so sanh cac phu'ong an; llfa ch9n phu'ong an t6i u'U; l~p
ehoach dinh ho tn_j; l~p ngan quy, cac chi phi thlfc hi~n.
Sau khi de ke ho<:ich da du9c l~p xong thl viln d~ t6 chU'c thlfc hi~n
a kiem soat qua trlnh thlfc hi~n la mot van de kh6ng kem philn quan
ong vii trong cac doanh nghi¢p day la m0t khau lu6n danh du9c slf
uan tam hang dilu cua cac nha quan tri.

CAJJ HOI ON T~P

- lfo<:ich d!nh la gl va li,ii sao li,ii can lien hanh hOi,!Ch dinh trong cac
hocll d(mg v~ quan tri '!
- E>e ho<:ich dinh can dlfa tren nhung co so khoa h9c nao ?
- Co may lo<.ti hOi,!Ch dinh ?
- Ho(_lch djnh co can tuan thu theo nhung nguyen tile khoa hQC nao
kh6ng?
- Quy trlnh ho(_lch dinh g6m may bu'oc va trlnh llf thlfc hi~n no nhu' the
nao ')
- Ho(_ICh dinh chien lu'QC khac ho<:ich dinh chien thu~t va ho<:ich d!nh tac
nghi~p (J chfi nao ?

- Nhung van d~ nao Ia quan tr9ng nha't trong vi~c xac djnh n0i dung va
phuong phap ho<:ich dinh?

1)7
 VII. TO CHUC THONG QUAN TRI
7.1. KHAI NitM, Ml.JC TIEU VA NGUYEN TAC CUA CON(
TAC TO CHUC

7.1.1. Khai ni~m, vai tro va cd ca'u t6' chuc

Trang cac ho~t d(lng v~ quan tri thl cac quyet dinh Ia trung tam
cac ho~t d(mg ve hoach dinh la d~ thiet l~p ml]C tieu Va kc' ho~ch thtf'
hicn n6. Tuy nhien lien ke;t cac bi) ph~n, cac ngu6n llfc trong m<)t th1
thong nhat d€ thlfc hi¢n cac chiC'n h.1\1c sach lu'<Jc, cac ke ho~ch di.i. d~ r;
khong gl khac hon d6 la cong tac t6 chuc.
M~t khac muon cho cong vic$c hang ngay di~n ra thu~n bu6m xuc
gi<l, du'QC chuyen mon h6a Va CO hic$u qua cao chung ta can CO ffiQt 11
chuc m<:1nh. Nhu v~y tC) chuc la mc)t ho<:it di)ng dn thict tat yeu d€ xa
dlfng Cd cau, gucSng may nham dam baa cho cac hO<).t dQng qufo trj d~
du'(jC ml,IC lieu CUa mlnh.
T6 chuc ding con fa vi¢c llfa chc;m nhung cong vi¢c, nhung nh6r
va giao ph6 m6i nh6m c6 mi)t ngu'Cli chi huy voi chuc nang, nhic$m v~
quyen h~n, trach nhi¢m dn thiet d<S thlfc hic$n ml]C tieu CUa tel chUC d
vach ra.
Vdi each hi~u trcn.. cong tac t6 chuc trong m<)t dr1n vi thu'ong du'<!
xcm xet tren ba khia c~nh: 16 chuc gu6ng may, tci chuc cong vi¢c va t'
chU'c nhan slJ'. Cilng nhu' m9i linh vlfc quiin tri khac cong tac t6 chuc ciin
thu'ong c6 hai m~t: Ni)i dung va hlnh thuc cua n6. D~ nghien cli"u va thlJ'
hi¢n c6ng tac t6 chuc khoa hQc chung ta khong th~ bo qua nhung khi
canh vita neu.
a) Ban chat ciia ttl clulc lil gi? Trii !Oi du9c cau hoi nay se giup ch
chung ta hi€°u duc;1c nhung chuc nang cd ban ma no phai ganh vac, n
giup cho cac nha quan tri hi~u du9c ban chat c6ng vi¢c mlnh dn phi!
15X
im ve m~t to chuc. Trnng nhieu c6ng trlnh nghien cli'u khoa h9c da chi
1 rhng den 70 - 80% nhii'ng khiem khuyet trong vi¢c thlfc hi¢n cac m1,1c

cu la do yeu kcm cua c6ng tac t6 chuc">. Nhli v~y t6 chuc la mi)t trong
hii'ng hoat di)ng quan trong nha't cua quan tr!. Tuy nhien tren thlfc te' c6
hieu each hieu khac nhau ve thu~t ngii' nay. Theo tu dien tie'ng Vi¢t cua
'ien ng6n ngii' thl t6 chuc c6 cac nghia sau day:
- Lam cho thanh m<)t chlnh the, c6 m<)t cau tl:;\O, m<)t cfo true va
hung chuc nang nhat dinh.
- Lam nhli'ng gl dn thie't de tien hanh mi)t hol:;lt di)ng nao d6
hhm c6 du'Qc mr)t hi~u qua !On nha't.
- Lam c6ng tac t6 chuc can bi).
_ v.v ... 121

Tfl chuc theo tu gtlc Hy L<_1p "Organon" nghia la "hai hoa ", tu to
hue n6i Jen m<)t quan diem rat tflng quat "d6 Ia cai dem ll:;li ban chat
1ich nghi voi slf sl)ng "°'. Theo Chester I. Barnard thl t6 chuc la mi)t h¢
1ong nhii'ng hOl:;lt di)ng hay no life Cua hai hay nhieu ngu'C1i du'QC ke°'t hc;1p
di nhau m<)t each c6 y thuc. Theo Harold Koontz; Cyril Odonnell va
kinz Weihrich thl "Cfmg tac to chd'c la vi¢c nh6m g(lp cac hol:;lt d(mg
an thiet de dl:;lt du'lJC cac m1,1c tieu, la vit$c giao ph6 moi nhom cho m<)t
1gu'oi qui\n ly voi quyen h:;rn dn thiet de giam sat n6, Va Ja vi¢c tl:;\O dieu
41
j¢n cho slf lien ke't ngang va d9c trong cc1 cau cua doanh nghi¢p ,,( . d
lily c6 the dan ra nhieu quan ni¢m cua cac tac gia khac nii'a nhu'ng dieu
1uan trqng la van _de chung ta dn xem 'xet to chuc tu g6c d9 cua khoa

" Quan tri hoc: TS Nguy~n Thi Lien Diep-NXB TK-1997-tr.149

'• TLr ditn ticng Viet: Hoang Phc chu bicn - NXB Dil Nang -1997 - Tr. 9n
'' Van hoa vii nguyen I)· quan tri. TS. Nguyen Yan Dang. Vii Xuan Httdng - NXB TK
Ha Ni)i. 1996 - tr. 199
" Nhftng viln d~ c6t yC'u cua quiin ly: Harold Koontz: Cyril O'donncll, Heinz
Wcihrich; NXB KH&KT. 1993 - tr.267

159
hc)c quan tri. c6 nghia ia chung ta t~p trung nghien cltu nhil'ng ph~m tri:
nhil'ng 4uy lu~t vii tinh chat quy lu~t ve t6 chuc va each ap dt,mg chun
van hoan dnh thlic tien (1 m6i doanh nghi~p. Tren phliong di~n na
chung ta can chia tl1 chltc thanh ba linh VlfL d6 la nhil'ng hO'o\t d(m
chuyen v~ xiiy dlfng gufmg may, C(j che cua mot t6 ch&. Linh vlfc th
hai la v~ t6 chuc nhiin slf va linh vlfc thu ba Ia td chuc cong vi~c. vi d
nhli t6 Chltc thlfC hi~n ke' ho~ch San XUal. Linh VlfC thlt nhilt thliong gi~
quye"°t cUC Van de ve Cd cifu tQ chltc, Jinh VlfC thu hai la V~ t6 ch(tc can b
Va Jinh VlfC thu ba thLf(Jng la tQ chlic giai quyet cac van d~ Cong vi~<
vi~c lam 0 moi don vi. Trong ch1tong nay chung ta sc !fo lti<;ft nghien cu
d ba linh vlfc tren.
h) Vai tro: Ngu(li ta thuong n6i rting xac djnh d119c viln d~ 1
quan tr9ng, nhling t6 chltc giai quyet viln de con quan tn:mg hon nhiel
E>ieu nay l~i cang dung khi ma con nguoi kh6ng phiii la may m6c v
hoat d(>ng CO t6 Chuc cua hQ Ja yeu to quyct djnh cho mQi Slf than
ci'mg. C6 thtf n6i khong ngoa rhng moi quyet djnh, m9i ke hoact
mqi qua trlnh lanh d~o va kitfm soat se kh6ng tro thanh hi~n thlfc ho~
kh6ng c6 hi¢u qua neu khong biet each t6 chuc khoa h9c vi~c tht,J
hi~n n6. T6 chuc khoa h9c trong vi¢c xay dlfng gu6ng may se ba
diim n~ ncp, quy cu, ky clfong, tinh t6 chuc, tinh ky lu~t, tinh kho
hQC' tac phong cong tac, Slf doan ket nhflt tri, phat huy du<;Jc het nan
llJ'c sc'J truong cua m6i ca nhan va m6i b<) ph~n trong don vj. Nguc;J
lai khi be) may t6 chuc khong khoa h9c, kh6ng mang tinh h~ th6n1
kh6ng du nang llJ'c chuyen mon c6 th~ lam cho cac ho<oit dong qua
tri kem hi~u qua, bat nhilt, dim d§y trach nhi~m. tranh c6ng d6 lo
thicu hiJn Jinh khong quye"°t dofo, khong t~n dt,mg du'QC Cd hQi Va th(
eel khi nl) xuat hi~n va lung tung bi d(mg khi phai dfli ph6 vdi cac nguy CC
Khong biet cach to chuc giai quyet cac cong vi~c m<)t each khoa hQ
Cl) the lam hong cong vi~c. Hing phi cac ngu6n tai nguyen (nhiin ta

160
l hfC V.V ... ), .danh mat C<1 h('>i, lam cho lb chuc bj suy ye'u V.V ...

fJ(ic tinh chung ciia t6' chuc:

- Phoi h<Jp cac no life.

- Cung c6 mlJc dich hay mlJc tieu chung.
- Phan chia c6ng vi~c.

- Thu b~c ciia quyen life.

- Lien ket sue m<:mh cua tat d. cac bl) ph~n.
Chuc ming to? chuc:

T6 chuc Ia m(>t hoc:it d(>ng quan tn;mg va n6 c6 nhung chuc nang

ii yeu sau:
- Xay dlfng va hoan thi~n gu6ng may cung co cau quil.n tri.
- Lien ket ho(lt d()ng cua cac ca nhan, bQ pMn va linh VlfC ho(lt
>ng thanh m<)t th<i thong nhat hanh d9ng dc:it mlJc tieu quan tri da
(QC de ra.

- Thie't ke' va thlfc hi~n cong vi~c.

- Xay dlfng ml)t di)i ngu can b<) quil.n tri gioi ve chuyen mon,
1i~t tlnh va trach nhi~m trong c6ng tac, doan ke't gfo b6 va giup da
mu cling hoan thanh nhi¢m vu du'<Jc giao.

Nhitng yeu cdu chinh trong cong tac ttf chuc la:
- Khoa hQc.
- Hi¢u qui
- Ke't h<Jp quyen ltJi, l<!i ich va quyen h<:tn cling trach nhi¢m.
- Cl,! thti.

- Sang tc:io.

161
 - v.v ...

Doi tli<;tng cua cong tac to? chuc la: ;)JI i'1n JL ") qt_'.:! ,, ,r(q

- Co cfo b9 may t6 ~hll~:J u5iJ ·_,1,1m ·o..rl r1_,,1, 1um iu ~ri:O -

- Can b9 quiin tr!. .J~r, ..,nr,.J t>HlJ ni;rlq
. ,-
- Cac c6ng vi~c c1,1 th~.

- v.v ...

':!fllHI P,}Jgf} ~J<ff:c¢ng tq~,' ~9,c~l{C.~J flWjJ ~ll•.Jt, lt;11d J1)rn cJ "Jifrl-J i)"J
- T6 chuc co cfo. ui....- u::.. l u1
_,T6'thuc~"on'g".v"i~L) ~WI ~'.l'j·,u~ 11jir!l flL<lrl j;1 !(fltJL ·ii.I. .
...
lll»d ~'Tflthuc·cai;ri59[ir:i .nf;Jir1 c,, ;1.) i;u·, ~ntit, Jrnrl 1'5.A n'.ii.J
I:L i1} nr.1;•; u:,11 ·i1.1m 1;;) ori(1l' •l116rl 1·i,.r,, :1ri11r!J ::ir11 it,m rlni cir ~11'
. - T6 chuc chfnh thuc va
phi chinh thuc~ .
.L1 ':)u ,l 1)
- T6 chuc chie'n lu'<;lc va t6 c;huc tac nghi~p. . , '·
. ".i'.)( I !;011'.) l1"!Hl Jl,irfl ;; I '..JJI J•;1rlT .
, . - T6 chuc ngfo han v.a t6 chuc dai han .
• fl<lfl( fl!J{IJffJ ':)'! ti>r:.i !"ii flLUfJ IJ(J ni;·; W5i°1 f()t, lufTI !4fllJlJ ~f;)'. -
r,1; ryi1.,-~ T6 chtl'c·nba'°t;thoi:ya tq c.hJ!c,cS) ;9-inh thu'.f!ng x_l\yen;;, rlr.i 1 1·;If
Chuc nang t6 chuc se hlhfi' it1£Hh ltj9''IBtrrtg~ b~~· ci£rri'\:no.1cc1 'cl
quiin tri v~n hanh tron'g ·d6 ;va c.6·t~ctd1,1~g tich 1ClfC do'i ,v_qi v_i~C: 1 PC:ll m1
tieu.
. ,, ,rt L• 1r1A
e) Cu cau td chilc q.1Uin tri: La t6ng hop cac b6 phan (hoac la c
. r · .;U1JoJJ11: 0

khau) khac nhau, du'oc chuycn m6n h6a va c6 nhii'ng trach nhi~m. quyc
rr1:'wf.ri rf·J,.11 '(P..!_b nrd n-'.l'(L"1_1\·; rf.;> rtil ,:til "'•'/IJ'.,,ntir' r.,>1 .,
hC:1n nhat d1nh, du'<;lc oo tn theo nhii'ng cap nham bao dam thlfc hu~m c
chltc nang quan ttj Va phl,IC VI,! ffil,IC lieu Chung da XaC d!nh.>ri.J 1/)

162
 Co cau t6 chuc quiin tr! cang hoan hao th! quiin·tri cang tac dt)ng
QI each hi~U qua den San XUat, kinh doanh, djch Vl,J Jam gia tang lQi
1uan. Ngu'c;1c ll;li. neu co cau t6 chuc c6ng k~nh. nhi~u cap. nhi~u khau,
1e1 ke cong vi¢c kh6ng tu'ong quan quy~n hanh. xep d~t nhiin vien
1(mg dung thl n6 se !rd thanh nhiin to klm ham siin xuat, kinh doanh,
:h Vl,J va giam lQi nhu~n.

YI v~y, vi¢c lu6n lu6n phat tri~n va hoan thi¢n nhung co cau 16
uc quan tr! se baa dam cho doanh nghi¢p phiin ung nhanh ch6ng tntdc
ftng bien dt)ng xay ra trong sfo XUat kinh doanh. ll;IO di~U ki¢n niing
() hi¢u qua sit d1,1ng cac ngu6n tai chinh, nang llfc siin xuat, l:ao dong
v' .••

Ai ding biet r~ng mQi hol;lt dong quiin tri c6 nhi€u nguoi tham gia
u dn c6 slf quan ly. Hon nua d~ quan ly l~i dn phai c6 16 chuc. Qua
nh thiet ke va xay dlfng t6 chuc tu nhftng bi;> ph~n nho hon la mot hlnh
l'c the hi¢n cua quy lu~t khach quan v~ chuyen m6n h6a lao dong
mg quiin trj. Chinh slf t6n tl;li cua cac bo ph~n hol;lt dong tu'ong do'i d9c
) va lien quan giua chung trong mot 16 chuc da l<!-0 nen co cau cua 116.
lu' v~y co ca'u t6 chuc bi;> may la t6ng h<;jp cac bQ ph~n (don vj va ca
an) khac nhau, CO moi lien h¢ va quan h¢ phl,l thUQC rnn nhau, du'QC
uyen rn6n h6a va c6 nhung trach nhi¢m, quy€n h'!-n nhat djnh, du'yc bo
theo nhung cap, nhung khiiu khac nhau nham dam bao thlfC, hi¢n cac
UC nang quiin tri va ph1,1c Vl,J m1,1c dich chung da xac djnh. cua t6 chuc 0 >.

Vai tro cua C(f ca'u ttf chuc thi hi~n i'.t nhilng m(it sau:

- Hi¢u qua va hi¢u life cua t6 chuc.

- Tinh chuyen rn6n va chuyen nghi¢p.
- Bien che, n€ nep va quy che lam.vi¢c.

L)• thuyet v~ quan trj kinh doanh: NXB KH&KT- Ha Noi 1997- tr. 239

163
 Trach nhi~m va quy~n hi,rn cua m6i b(> ph~n .
.J phoi hc;lp hanh d(>ng.
- Tinh ti).p trung va phan tan.
- Phan quy~n va uy quy~n.
v.v ...
Nhilng yeu cdu chfnh d{/i v(!i m9i ca cau to? chuc la:
- Khoa hQc.
- can doi.
- Hc;lp ly.
- Linh hoat.
- Don gian ma hi~u quii.
- Phu h<:Jp voi hoan canh thl,tc tien.
- Phu h<:Jp voi doi hoi cua cac quy lui).t khach quan trong linh v
cocau va t6chU'c.
- on dinh va tin c~y.
v.v ...
Nhilng yeu cdu khi thiet ke' va xiiy d/frlg c<J cau t6' chuc:
- Thie't ke' va xily dltng du'c;lc mot co cau tien tie'n va c6 hi~u q
Cl m6i t6 chU'c.
- Hoan thi~n co ca'u 16 ch11c cho phu h<:Jp voi ml,lc tieu, nhic$m
va hoan canh thu'c lien trong moi giai do~n phat trien cua 16 chU'c.
- Phat huy du'Qc tinh rnlng d()ng nh~y ben va tinh th§n tra
nhi~m cua m6i ca nhan.

C6 4 ye'u to quan tr9ng chi phoi vi~c xay dl,tng co cau t6 ch11c c
mc)t xi nghi¢p hay co quan ma nha quiin tri phiii quan tam. Hay n6i n

164
·ach Ct,J th~ trong lien tr!nh Xay dlJ'ng C(1 dlu tfl chUC CUa Xi nghi~p hay CO
1uan. nha quiin trj phai can cu vao 4 yeu to sau day: (1) M1,1c tieu va
hien lu\lc ho<ott d<)ng cua xi nghi~p; (2) Boi ciinh kinh doanh hay boi
iinh xa h9i; (3) Cong ngh~ siin xua't hoi;ic ky thu~t kinh doanh cua xi
1ghi¢p. va (4) Nang llJ'c, 11..inh d() cua con ngu'oi trong xi nghi~p d6.
- Tntac het nguifi ta tha'.v rting, ca cau tif chuc cua m(Jt xi nghi?p
i11· thu(Jc vao chien lur;c hay nhiing nhi?m vµ va mµc tieu ma xi nghi?p
•hlii hoan tltanh.

Chien lu'<.1C cua m(ll xi nghi~p c6 iinh hlf()ng den b() may t() chuc
ua xi nghi¢p theo 3 ly do sau day:
I) Chien lu'Qc xac djnh cac nhi~m v1,1 cua xi nghi~p va can cu vao
ac nhi~m Vl,I do ma xay dlJ'ng bQ may.
2) Chien lu'Qc quyet djnh lo<,1i cong ngh~ ky thu~t va con ngll'oi
>hU h<}p VOi vi<:c hoan thanh cllC nhi~m Vl,I Va CO cfo !O ChUC Se phai
lu'l.1c thiet ke theo loai c6ng ngh~ du'Qc sii' d1,1ng cfing nhu' theo nhung
li;ic di~m cua con ngll'ui trong xi nghi<;p d6.
3) Chien lu'Qc xac djnh hoan ciinh m6i tru'ong trong d6 xi nghi~p
.e ho(,lt d<)ng va ho~rn canh m6i tru'ong nay se iinh hu'dng den vi¢c thiet
~e bQ may tfl chU'c.

- Ye'u r<'i rhu hai cu dnh huang den vifc rhier ke' b<) may r/f chuc ciia
d nRhi~p la hoan canh hen ngoai. Hoan ciinh ben ngoai cua m()t c6ng ty
:6 the la m(>t trong 3 lo<oti hlnh: 6n dinh, thay dfli va xao tr()n. M<)t hoan
:iinh r)n cljnh la m<)t hoan ciinh kh6ng c6 hay it c6 nhung thay d6i d()t
lien it co san phfim moi, nhu du thi tru'ong it thi:ing tr~m. lu~t phap lien
iuan den ho<,1t d<)ng kinh doanh it thay d6i, khoa hQc ky thu~t mdi it xua't
1i~n v.v ... linh hlnh kinh te xii h(>i tren toan the gioi hi~n d<,1i vdi slJ' thay
ll~i nhanh ch(Jng ve khoa hQC ky thu~t cho thlly hi¢n nay kh6 cl~ CO mQt
1oan ciinh f)n djnh cho cac c6ng ty. Tuy nhien kh6ng phai la kh6ng c6

165
~hii'~g .ct~1g JY: ;~l1..f'!gh!¢p~d~: gii(nguye~ b9:mayit6:chu~- cua h91trai 1qua
S~.-ti:_a_~ ~~1!1. <~.h.11 ~2'.:lg,ty E._E_,.Djckinson)_voi:san p~a'.m d~c. bi~t truy~r
~§_ngs.~~~~9. 1Jr~!.);;i.i,_11,'.9t hoan.cii.n~ thayd6i la _m9.t hoan canh trong de
~? !?,l!:!h~yt..d.~i .t~~ong 1 ?<uy~n xay, ra.doi ,voi cac_;ye\11to:diFk~.d tren (sar
pha'.m, !hi t;t!~~~, !~-~! ph_ap_,v.~ ... ). ·Trong hoan canh n~y;'caclnha·quan 1!°1
thU'ong phiii thay dfli b6 may 16 chuc cua.ho theo cac thay.d6i.d6. N6
1•,1n"1' ., '"m 1.-1, ')\111·; \\\ ... n \)') :i,~l.Y1 ·a)\\; IJ' "'ii:i11 ,.,,, Am" -
chung. d6 Ia nhung thay deii c6.th€ dlf bao trU'(k va kh6ng gay ba't,ngo
"'>llhfl IJ 11•11 ll'>I\ J)\11\ •l'I 11'1 "l'>lml \'•''11111 ·11111 >'C)lll l\'Hl\- \ •• 1. '"'"" · 11
Cac van phong lu~t SU', cac c6ng ty co van phap lu~t thU'ong phiii lu6r
"\\U. • .U.J'lt\ llJa\'
Juon bo trf Cd cau tfl Chuc d€ thich nghi VOi cac thay dfli thU'ong xuyer
cuaipt1ap·1u~t/1~ m6t vi 'd~·.1 K.ni c'ac 'd6i'tnu 'c;;i.nh'"tr,i"~n dtra"ra1ari1 pha'.rr
moi m9t each ba't ngo, khi 1u~t phap bittrigo 1tiaY' 1 ci6{i<hi"~~11&ngikn6~
hqc.ky, thu~t.mqi ,t;;i.9 1ra nhung1thay1d6i.cach mang trong phll'dng phar
siin xua't, d6 la luc ma hoan ciinh c:ua1xi·i1ghi¢p c6 th~1d11c;1c g9i·lalhoar
ciinh xao tr6n. • - . . ·. '· . .
,.,..,~., .,, ,_, ·u, 1r;url1 '{.li ;irf!!rt gno:.i 11,ml rlmfi l'.J'(U!J 'JlitJI O'Jtrl) ( S.

1criq E.>€ thich;riglli·.vai~cac hoan canh·khac' nhaurdo:'cd'cau1i6 cnuc cu<

cac\:'ong·ty· se !phai ihay.'d6i '(1€·pnti•n{;1~! 1 Bi.Jfn''v11 1 St'a!ke,.,r· ~-no 'ihay r~n!
mot b9 may 16 chuc c6 tinh ~hat":Cti-ng hh~C' tuc'l'fa!tro-rig'd6?rihi¢iii· vt
d.U'Qc,phan chi~ ro ra!_1g; quan h¢.quy~n hanh ch~t che tu lren xuong dU'oi
phu· h9p· voi:ho?n' ciinh 6n~dinh:-iTrai1l;;i.i,'.trong mot hoan cii_nh.1xfo .tr()n
m(it b(i may tel chU'c Cl) tinh chat linh hOl;ll tU'C la trong (]6) COO ngl!Oi•lan
vice
•~1-.:
1
theo,tinh th~n;hdp,11,,
),.,HJ \•1 t
tac,. ~ttrao jud6i
.,,\, '.''• ..i"·.
.thoiii mai voi ta't. cii moi ngU'oi
;\'\v••~' u\u1 ''.) '""'' un\ "'ti
1 11 .J> •• -

~~~~g p~~.~. s'H~ .r§,~hi~'3~;~~~1~fP1.'?~~ 1 hU~!,PP,~. ~,9P,-Y~Lh~~~ ~\~~.~;:~a.{

,,.: II rIll r1f;/.
Iron,;, ]t'1ti; . fd . )flu
. t. '(I;(Il ,! IOJ.b II<>' '. rl fllli
,...! fl,11 I F• ~(l!Jll ]OCll
• 1.
L• 'JflJ r •

i< !:: Ca'ciiu(va:cong ·ngh~ san··xuat:' Nhi~u c6n'grtr1nh ·nghien 1cU\i di

Jt,1;
chung '.minli lr~nglcong J"ngh~ :sail xua'r cua xi 'nghi~p la; rTIQ!lyeti ·to qua1
l

lrqng l:6 .anh' hll'diig de1i vi~c· thiet ke bQ nic'ly i61cliuc.> Cong. trlnh~nghie1
cUtitn6i1tie'rig!nhat·x·ac~dinh nioi qiian•h¢fgit1a cd cau1vare:6ri'g ngh¢;ili
11ghien c·uu·;cua fJoan t.Wooawa'rd'·t;;i.il South •·Essex! tl-ong1 th~pl nien 60
Kht1i11huy{cu()c nghien'cliu•nhliniftlmtmoi•quan h¢ giua·:thanhlqua qua1
•
166
 :fj IVOi Vi~C II.mg• d1,mg 1cac lng"uyen tac·, t6 !chuc'i( vi• d1,1, t~m i h~n quan. trj ).
~ac"rcuoc di~u1iracclio'thay·kh6n'g c61moi'tju"a·n h~ nao"giua",tiailyeu~t'o
:'re1i. "iih-lt!ig'• f~i fnm· thay moi :quiiil"h¢.1giua cd' cau'!c>--~'tktc 'c'ui{1xi ;'righi¢p
iiai r~ong nghi· an'g 1cti;ng~ wCiciC!wa'i-a 1ct'"a,~h'o1 1tiiy''ri"ii'U1n"ilcr~gr1x('i\gh·i~p
11~-l1 :ii ~I ·'•;.'J ·;,,fir,·_, H11 ,,rl·! ·rf·t, ••11i·'~ •,nfi [er ·'irlr ... J ~·,if1 'J'trn ;, ~,-11:· ••
:o_cong ngh~ san xuat_quy t~mh ho~t d9ng phuc t~p thuong e6 cd cau to
!"•1• 11 Jr"'! '1fl 1 '71 '•"IJ'J t•"!"· rf;tl· •· J •" ILfl'l ''"'•fH ''fl•1~ 1 rtl 'l'lJt• /"I JCl "PIJJ
:hue nhieu cap b~c. voi d~c di~in la muc do giam sat va phoi hc;Jp cong
ll"!iJ 11·,1;rt.>I 11:, 1 11.1 1< .11 11 >O r.! ~llL'" JUft"J ,,, ; ", 11 nnm-, ;Jud'J 111 I· .. n • u ....
viec dude thuc hi en vdi euong do cao .. w oodward ciing cho tha'y r~ng
:•·.:,1p Ul' unrr 'dlJ l / fflJ 11i;1,µ ·.J. ·.a.. d.11 '.!IJrJu JL'lll .JL..J 1uu,., JUJU uu. !!11•1\~
ta in h~n quan tri thU'ong la h~p (j cac 'xi nghi~p.L•1r
.1U11U (I.JU'. .•
san xua't thu cong, "cung
0 IU.Jl.n ,\JlJJ IHI •. •'ll'h

nhu i'J xi nghi~p c6 cong ngh~ tinh vi hi~n d~i. Trai l~i. trong xi nghi~p
irt<Jll n1;u1.. ;lJ, ·~n rn1 ,,,., ,._,111 n:.i ·itHb ',, ''·' '.!f!C• > ....., U'JIJ JIJIJ •
lam viec theo 16i day chuyen, vi cong nghe da ·trd thanh ddn gian, tam
lllll <Jlh 1lJ lllllU f:J/Ui,; oJ s~.1 Jl,,1,,. lll ..Jl.Jl ... ll,...., 1;JLll() .,'.J(ltJUll ••HlU ;,...,11 '..,;(14JlJ
0

h~•i._,Ci_~a~.}EL!~i..~}1~ .~9.n._g_. p~~!~).~ T,o~.P.h~, q~.~~ ,~i .~.?.jh~,_gi~.m: ~~1;c9.,ng

~!~~ _c_~<l;i~~t .~§..dp~g~s~~-g .~.~.al}:i¥9~. d_~~..~if'P ,t~.q- b_a.Jsu31:i:i;o).•q1;1a~,h~
giua c~ng.ngh~ 1va_,c<?.c~u t6_chuc·la.~i c6ng 1 ngh~Ltr9ng,xi,nghi¢p.ca.~g
tinh ~i1va1hi¢n d~i;th'i SO lt!c;Jng vien ~hue thlf ky ,va_n pho!:lg,l~~ cang,tang
d~ giai'qiJyet c°aC con"g viec gia'y to,lc°ac Cong \rj~c bao trJ.V.V ..'.•~rf l>'J u::111
,., , ,. •1/0 · '·:,.·>qt1;.. '~IJ~ .. ~rr.,,.·,.",,;.,.:,· ~,.J·1•r, ,;J
Cuoi cung con ngll<ll trong xi 'nght{!p cung la' m91' yeu 'to· co anh
HJJni'den"co c'au'·tb' cHtic'.1 Iio'~i ·ca nh§n'rc61anhlhiii'Jng· truck het'doi vdi
·~ei-n~ ia"'d·~~y' ctJng·b·9··may''l6cnut1a~~t;~ qii~n'ti{ca'r)'c'a·o:! sa ·thich/th'6i
quen. quan ni¢m rieng cuft1&'tti"Jo~g''dl da'~·)a-d ir'en''b'ach")t~li'c'if>'c~uc
cila xi ngni~j{m~· hQ·:·phijlfrach. Ngoailcac nha"q"tian trjpcd cau·t6 ehue
thuong ding phai .phu'hc;JtLvdi>cac d~c<di~m·vf trlnh,df);,v_~.tac phong
lam vi~c cua nhan vi en trong xi nghi~P:.. NhU' Aa tr}i:t.h ~~y ..tftl'!l. h~n quiin
tri m6t-yeu t6 quyet,.1,,:
J .... ·.' ~· • ·• •W },, l •
dinh b6 may t6J,p
•p.n °.J11u1 _
chuc c6 nhi~~ hay It ca'p b~e. hoan
h'i 111.lfl lillU .t.~kf& JL •• '"l
11

loan la mot bien so phu thuoc vao cac dac trltng cua con,ngU'oi trong.1JJI
• • '
moi .IU.l,IJ ,, -:\U•ll#

Xi nghiep. . , . . ._ .
.. ..... .. "·.- J'{Ugn till n11u-g11"JLJ1wJ rfrrnm '))Jr' 'Jl)'l.Jf1 l!>rf ·~url Jtif{q -
, IJ 7.1.2. Muc 1\11,J
ICU( 1111w.1
tieu ,ciia t6 chuc
, , , :JuU UJJlJ}
••U\.l;l J\Jr I"J ·•(J) I
(J( 'J ',;\I I r,·J ·-rt
~ J l)G
f -

Khi chung,ta ithanh:pp:mot cqng 1ty,._thi mot1trm:ig ~~qng 1 ~~~ .9~

0

dn giai quyet. d6 la vfln d~ t6 chuc. Khi chung ta can thiet ke mot san
... JI , ? ?

ph~m moi. chung ta cung can phai biet each to chuc de giai quyet cong

·167
vi~c nay. Nhu v~y ml!c tieu ciia cong tac t6 chli'c trong cac vi dl! tren 12
d~ giai quyet nhfi'ng nhi~m Vl! ell th€ nhu' d€ thanh I~p cong ty va di.ta nc
van ho<:1t dong c6 t6 chuc, hay lad€ thiet ke siin pha°'.m mdi. N6i mot cad
khac t6 chuc la nhfi'ng hoat d(mg cua cac nha quiin tri, va vi v~y chun~
din c6 mllc dich ell th~ ro rang, dung dfo, kha thi va thiet thl,l'c. Ban thar
cong tac t6 chuc thu'ong kh6ng phai Ia cai dich cu6i cung trong ho<;1t clOn~
cua mc)t t6 chuc, chinh vi v~y t6 chuc cGng Ia dbi hoi tat yeu khach quar
trnng khi thl,l'c hanh cat: ho<:1t d(mg khac v~ quiin tri, vi dll nhu' ra quyc
dinh, liinh dao, ki~m soat va ho<;1ch djnh.
Mlle tieu cua c6ng tac t6 chuc c6 mt)t vai tro het sue quan trqn~
trong vi~c dinh hu'ong, hoach djnh, ki€m soat va ra quyet djnh trong ITn~
Vlk nay. Trong kinh doanh chUng ta thu'ong phai tra Joi nhfi'ng cau ho

nhu': mllc tieu cua vi~c t6 chU'c mot h~ th6ng kenh phan phoi tren th
tru'dng mdi hoac mllc tieu cua vi~c t6 chuc xay dl,l'ng h~ th6ng quiin tr
chilt lu'<1ng la gJ? Mc)t di~u ro rang la khong xac djnh duc;ic nhung mll<
lieu C<1 ban CUa Cong tac t6 chuc th! khong th€ danh gia du'QC chat )u'<Jng
ket qua va hi~u qua cua cong tac nay.
M1,1c tieu cua t6 chuc la nhfi'ng cai dich dn d<.tl du'QC trong cac ho<;1
d(lng thuoc v~ chuc nang nay. Nhln chung nhii'ng mllc tieu co ban v~ mi)
16 chuc ma cac don vj thu'ong hay nh~m tdi Ia:
- Xay dl,l'ng mot bO may quan tri go11 nh~ va c6 hi~u ll,l'c.
- Xay dl,l'ng n~ ncp van h6a cua t6 chuc Ianh m<;1nh.
- Tc\ chuc cong vi~c khoa h<;>c.
- Phat hi~n. u6n n~n va di~u chlnh kip thoi mqi ho<;1t d(mg yet
kem trong t6 chuc.
- Phat huy het du'QC sue m<;1nh cua cac ngu6n tai nguyen von c6.
- T<.to the va ll,l'c t:ho t{) chuc thich ling voi m<;>i hoan canh thu~r
1<.1i cGng nhu' kh6 khan 0 ben trong va ben ngoai don vj.
v.v ...

16X
 Cung nhu' mQi lo~i m1,1c tieu quiin tri khac, m1,1c tieu cua c6ng tac t6
hue phai khoa hQc. kha thi, phai phu h<;lp voi ho~m canh thtfc ti~n. Khac
oi yeu du ve cac lo~i m1,1c tieu quan tri khac, yeu du doi voi cac m1,1c
ICU ve tel cht1c la phiii tuan thu nhung quy lu~t khach quan d~c thu cua

tmg tac t6 cht1c. Yi d1,1 nhu' quy lu~t v~ tftm han quan trj, quy Ju~t vt: cau
l'lll' gubng may, quy lu~t vi: phan chia quyf:n h~n, b6 nhi~m, of: cit, elf:

1at. thang cht1c v.v ...

Co s(J khoa hr;c cua vi~c xac dfnh cac m~c tieu-cua cong tac ttf chuc
i'i:

- Nhu du vt: cong tac t6 cht1c.

- Hoan ciinh Cl,! th<f ti moi don vj.
- Hi~u biet va khii nang v~n d1,mg cac quy lu~t khach quan ve
1uiin tri n6i chung va vt: to cht1c n6i rieng.
v.v ...
Quy trinh xac dinh m~c tieu td chuc nhl.I sau:
- Xac dinh nhi¢m vu.
- Nghien ct1u va thu th~p thong tin.
- Xac dinh m1,1c tieu.
- Th~m djnh, danh gia va bao v¢ nhung m1,1c tieu du'<;lc h/a chc,m.
- Quyet djnh m1,1c ticu.
7.1.3. Nguyen Hie t6 chll'c
Trong thtJ'c tien khtmg hiem khi chung ta bat g~p tru'ong h<;lp nhan
VICil nia m(\t CO quan nl) mQI (uc hq nhan du\JC hai nhi¢m Vl,i khac nhau:
m(>t tu ngu'cli thu trucing tn/c tiep, m(\t tu ngu'oi trc;J ly cua thu tntc'1ng ca'p
trcn. HiEn nhien chung ta tha'y ngu'oi nhan vien nay se khong bie't nghe
ai? Vi~c khong tuan thu nguyen tac moi can b(), c6ng nhan vien trong
mQl to chuc chi chju Su' Jiinh d<;lO tnfC tiep CUa m(\t thu tru'dng da d~n toi .

169
tnfong hc;1p dd kh6c dd clioi nay. d day xuat hit;n mot va'n de la trong
cong tac t6 chuc chung ta phai tuan thu nhung nguyen de nao va viec
v~n dung chung ra sao dt! dat hic$u qua tot nhat. Giai quyet nhung van de
vita neu c6 t~m quan tn:mg rat !On 0 moi don vj.
Thiet ke va hoan thic$n co cau gu6ng may, ban b¢, cong viec v.v ...
la nhung c6ng viec thliong c6 t~m quan tr9ng chien llfQC. Sai sot trong
c6ng tac 16 chuc nhlf da biet c6 anh hlfdng sau sac toi tat d cac m~t h0"11
dong qufo trj khac. Xay dlfng va tuan thu mot ht; thong cac nguyen tac
td chuc khoa h9c se g6p ph~n h"1n che nhung sai lil.m kE tren. M~t khac
c(mg tac t6 chuc la nhung ho"1t d(mg quiin tri sang t"1o, n6 dn dli<Jc s1,1
nhat tri dbng tlnh va ung ho cua nhung nglfoi c6 lien quan. Mc)t trong
nhung co sd khoa hqc cua slf nhat tri d6 hi8n nhien ta vit;c tuan thu
nhung doi hoi khach quan cua cac nguyen de t6 chuc khoa h9c. Tien
hanh cac ho"11 dong ve 16 chuc ma khong theo mi)t nguyen tac nao d
hay con gQi la v6 nguyen tac se d§n den slf tuy tit;n va "v6 chinh phu'
ma h~u qua cua n6 kh6 c6 th~ n6i ta t6t dyp dlf~1c. Tinh tat yeu khad
quan trong viec xay dung va tuiin thu cac nguyen tac khoa hqc ve le
chU'c quan trj n~m d ngay trong tinh quy lu~t cua chinh nhung nguycn tac
da du<Jc de ra. Dieu nay c6 -nghia ta cac nguycn tac 16 chU'c kh6ng th~
dlf(.jC d~t ra mot each tuy tit;n. N6 chinh ta hit;n than cua cac doi ho
khach quan Va Stf V~n dt,mg sang l"10 CUa cac quy lu~t Ve t6 chuc quan trj.
Nhilng nguyen tdc t6 chitc chinh thuimg (fl/r;c ap d1,mg tren thl/C ti
La:
- Th6ng nhat.
- C6t lay chat llf<;fng lam tr9ng chu khong lay so dong la chu yeu
- Gfo voi ml,IC lieu va chuc nang.
- Can doi.

- Hic$u qua.
- Linh ho"1t.

170
 - Tam quyen phan l~p.

- Chuyen m6n h6a.

- Khoa hQC.

- H<;1p ly.

- Phu h9p voi hoan dnh thl_l'c ti~n.

- Ket hop quyen lc;li. quy~n h~n va trach nhi~m.

- T6 chU'c theo c6ng vi~c. theo nhi~m Vt} chU' kh6ng theo nhu du
cua m6i ca nhan, m6i con ngu'oi.

- Dap U'ng doi hoi cua cac quy lu~t khach quan ve t6 chU'c: nhu'
tam h<;ln quan tr!, ap dl}ng tien bQ khoa hQC ky thu~t trong quan ly.
- Khong ch6ng cheo.

- Ket hc;1p nh6m chinh thU'c va nh6m phi chinh thU'c.

- Thua ke.

V.V ...

7.2. PHUONG PHAP PHAN CHIA BO PH~N TRONG co CAU

TO CHUC
7.2.1. Phan chia theo Him h:,m quan tri
Tam h~n quan tr!. hay con gQi la tam han kiem soat, la khai ni~m
dung de chl so lu'<}ng nhan vicn ca'p du'oi ma m(Jt nha quan tri c6 the dieu
khien m<)t each tot d~p nhat. Khi n6i "dieu khien m(>t each tot d~p nha't"
chung ta muon n6i den vi¢c quiin trj, giao vi¢c, kiem tra, hU'ong dan,
lii.nh d~o nhan vien du'oi quyen mot each thoa dang, c6 ket qua. Theo
kinh nghi~m quiin trj. tam hi,ln quan tr! tO't nhat cho m(lt nha quan tri binh
thu'ong, la khoal)g 4 - 8 nhiin vien thu(lc cap. Tuy nhien, con so' nay c6
the tang Jen den 12 hay 15 trong trU'ong hc;1p nhan vien du'di quyen chl
lam nhii'ng ho<.1t d(lng dc1n gian, va rut xu6ng con 2 - 3 ngl.l'oi khi c6ng
vi~c ma cap du'oi tru'c tiep cua nha quan trj phai thlfc hi~n la phU'c t~p.

17
 GIAM o6c

IIIIIII I I 11111111

N N N N N N N N
v v v v v v v v

Ve m~t 16 chuc. ti\.m h<;1n quan tri c<1 lien quan m~t thiet clcn s6
lu'<.1ng cac ti\.ng nae trung gian trong m(lt Xi nghi¢p. Vi d1,1: neu xi nghi¢p
c6 20 nhiin vien, va ti\.m h<;1n quiin tri la 20, thl xi nghi¢p clo chi c6 2 cap:
la giam cloc va nhan vien (hlnh 7.1 ). Ngu'qc 1<;1i neu tam h<;1n quan tr!
trong xi nghi~p do du'qc xac djnh la 3 (tuc la m6i nha quan tr! chi e6 th~
quiin trj 3 ngu'<'1i), thl tfl chlrc cua xi nghi~p se gfn11 clen 4 cap (hlnh 7.2).
B<) may tti chuc it ti\.ng nae !rung gian clu'<.1C gQi la b9 may tc'l chltc thap.
Bfi may c(i nhieu tang nae la b(> may ttl chltc eaoc·i_
Qua Vi dl,I Vlta n6i, ehung ta thay rang cung VOi m(\l ScJ lu'c:1ng can
bi) nhan vien bang nhau, neu xi nghi~p eh9n tam h<;1n quan tri r(>ng (It.Ye
la mlJi nha quan tri phai dieu khi~n milt so
cl6ng ngui'1i) th! xi nghi~p se
c(> it tang nae !rung gian giua giam d6c va e6ng nhan, va b(\ may tel chlte
cua xi nghi¢p se c6 d<;1ng thap. Ngu\IC l<)i ncu xi nghit;p chqn tam h<:tn
quiin tri h~p (tltc la moi nha quan tri se chi di~u khitin m(\t s6 it nglidi ),
xi nghi~p se c6 nhi~u cap !rung gian. va bQ may t6 chuc cua xi nghi(:p se
co dang cao.

' ' Thuiit ngii' "cao ·· vii "!hap .. a diiy hicfo theo nghia dai. ng:ln theo chi<':u cao tlfong
d<'li ctb co cflu it) chlrc. Khong nen hic3u nhfim la trlnh ·9 16 ch(tc cao-th:lp va cac
11ghia kha<:co thfi co cua t:ac llr nay.
72
 Pho giam doc Pho g1iim doc

OTV OTV QTV OTV OTV OTV

N N N N N N
,, v v v v
v '
--~ -

Srt dr17.2. Ti'/ ch(/c 4 dip

Thong thu'ong. chung ta kh6ng thich nhung may to ch& c6 bo
nhieu tang nae trung gian, vi lam ch~m tr~ va Jech lac slf thong dl).t, ciing
nhu' tien trlnh giiii quyet c6ng vi~c trong xi nghi~p. Ai cling mu6n bo bdt
cac t.ing nae trung gian d~ c6 du'c;Jc nhting bo may t6 chU'c gqn nh~.
Tuy nhien, nhu' slf trlnh bay tren day cho tha'y, van M cac tang nae
trung gian lien quan den tam hl).n quan tri.
Neu tam hl).n quan tri r(lng, se c6 it t.ing na'c; ngu'c;Jc ll).i, neu t.im
han quan tri h~p. se c6 tang nae. Do d6, mucln giai quye't van de cac tang
nae trung gian trong m()t be) may t6 chti'c, d.ri phai xac dinh tam hi).n
quan tri nen r(>ng hay nen h~p.

173
/
 C~n luu y rang, sl,J' xac djnh nay kh6ng th<i chu quan. T~m hC;t
quan trj rQng chi thu~n l<Ji khi nha quiin tr! c6 dciy du nang llfc, khi ca1
dll'oi c6 trlnh dQ Jam vi¢c kha, khi c6ng vi¢c cua cap dltdi 6n dinh, c6 ki
hO<)Ch, it thay dt\i; va cap dll'oi da dll'QC ngll'ai quan trj cap tren uy quy~1
hanh di~mg kha nhi~u. Trai l:;ii, ne'u nang 11,J'c cua nha quan tri c6 h:;in che
trlnh do cua cap dll'oi cling khong cao, hoi;lc khi cong vi¢c cua cap duo
thuong xuyen thay dcSi, cong vi¢c khong c6 ke' ho:;ich, thl t~m han quar
tri h~p IC;ti thich hcJp hon.

Trong tntong h<Jp d6 hien tU'c;1ng c6 n!Ji~u dng nae trung gian Iron~
be/may t6 chuc la khong tranh dU'c;lc. Va neu muO'n bo bot cac t~ng nilc
trung gian, tuc la mc'I rong t~m h:;in quiin trj, phiii giai quyet nhi~u vfln d€
can ban khac~ chu kh6ng chi don gian bo bot mot vai cap.

Viec tang t~m h:;in quan ttj c6 y nghia quan tr9ng dO'i voi t6 chU'c.
Ch~ng h9n, theo tac gia Stephen P. Robbins, neu m(>t doanh nghiep c6
4096 c6ng nhan vien thita hanh va t~m h:;in quan tri cua loan doanh
nghiep Ia 4 thl cap quiin trj va so
IU'<Jng cac nha quan tri cua t6 chuc Ia:

Capquan 1ri Ti\m h<J.n quiin lri = 4

So ltt<;ing quan tri vicn = 1.165

2

3
4 256
5 1024

6 4096

Con khi nang t~m h:;in Jen 8 nguoi, thl so ca'p quiin trj va so I119ng
quan tri "0en se la:

74
 Cap quan tri T~m han quan tri = 8

1 S6 IU'<;Jng quan tri vien =585

2

3
4 512

4096

Nhu vay, neu md r(mg t~m h<1-n tu 4 !en 8 thl c6 th6° tiet ki~m du'c;Jc
6 4uiin tri vi en Ia: 1365 nguoi - 585 ngu'Cii =780 nguoi.
Trong dieu ki<$n Cl My, neu luong blnh quan ciia m<)t nha quan ttj
a: 30.000 USD/nam thl so tien tie't kiem du'c;Jc nho ma r<)ng t~m h<1-n
1uan ttj se Ia: 780 nguoi x 30.000 USD/nam = 23.400.000 USD/nam.
7.2.2. Phan chia theo thm gian
M<)t trong nhi1ng hlnh thuc phan chia b<) pMn !au dC1i nhat thuong
du'ljc Slt dt,mg d Cap thap trong t6 chuc, fa VieC nh6m g<)p cac ho;:tt d()ng
theo thdi gian (theo ca, theo kip). Hinh thU'c phan chia nay thu'ong ap
d\111g d nhffng don Vi phai hoi;tt d<)ng lien ll,IC dti khai thac Cong suat may
voi hi~u qua cao hon.
7.2.3. Phan chia theo chuc nang
Viec nh<im g<)p cac hoi;tt d<)ng cling chuyen m6n thanh cac chuc
nang du'c;Jc su d\mg kha n)ng rai trong thlfc te, vi du: trong m(>t xi nghi~p
c6 th~ thanh l~p 4 b<) ph~n dti lam nhi<$m v1,1 4 chU'c nang: Marketing, sdn
xwl'r. kY thw)t va tai chdnh. Trong m6i b<) ph~n d6, !<1-i tie'p t1,1c va phan
c6ng va thanh I~p nhi1ng don vi nho lo viec nghien cuu tie'p thi, don vj
'nh(\ lo vi~c tuyen truyen quiing cao, don vi nho lo vi<$c quan ttj ke' ho;:ict
tiep thi v. v... Vu diem ciia each thuc nay la bao dam sl,l' thi hanh cac chuc
nang chii yeu va su d~ng duc;Jc kie'n thU'c chuyen mon. Tuy nhien, cad
thuc nay co nhitc;Jc diem la thuong cac don vi miii me theo du6i chuc
niing rieng ciia mlnh, va quen m1,1c tieu chung ciia toan Xi nghi~p.
17:
 7.2.4. Phan chia theo li'inh th6

La m(>r each rhLrc duoc ap di,mg khi xi nghiep ho;;ir dong 1ren mi)
dja ban kha r(mg va !hu'ong !hi kinh doanh nhftng san pham giong nhau
Cach !hue nay cling du'lfC ap d1,mg trong viec thanh J~p cac bl) ph~n hanl
chanh s~ nghi~p rheo lanh rh6, vi d1,1 cac phong Th11e1ng nghiep 0 Qu~n
Huyen. Nha quiin 1rj ch<;m each thuc nay khi nhung di_ic di~m cua di<
phu'ong la quan !rc;mg dfli voi d~u vao cua siin xua't, hoi_ic doi vOi st! lih
!hu siin pham. Tuy nhien each thuc nay c6 nhu'QC di~m la !ao nen !lnh
rrang 1rung l~p 1rong 16 chuc cua eac don vi rheo lanh rh6 (vi d1,1, don vj o
dia phu'dng nao cling c6 b(> ph~n nghien cuu riep 1hi), lam phar sinh
nhi~u chi phi cho Xi nghiep.

7.2.5. Phan chia theo san phdm

La each lhlrc 16 chU'c rrong d6 xi nghiep siin xua't hoi.ic kinh doanh
nhi~u san pham, thanh l~p nen nhftng don vi chuyen doanh !hco ltrng lo<;ii
san pham. Cach 1huc nay du'<Jc ap dung khi cac san pham c6 quy rrinh
c6ng ngh¢ siin xual Va chien lu'<Jc tiep thi khac nhau. Cac c6ng ty xe hl1i a
My !hu'<)ng thanh l~p cac nha may theo ttrng lo;;ti xe hoi, lit mot vi d1,1 v~
each thuc nay. Vu di~m cua each thuc nay la nang cao trlnh d9 chuyen
mon h6a trong siin xuilt kinh doanh, nhU'ng dong thoi cfing c6 nhftng nh119c
di~m nhu' each thuc phan chi a lheo liinh th6.

7.2.6. Phan chia theo khach hang

Phan anh slf quan tam cua xi nghiep doi voi viec thoa man cac yeu
~~u khac biet nhau cua tltng lo<;1i khach hang. Cach thuc 16 chuc nay
lu'l1C ap d1,1ng n)ng rai lrong cac eel SO kinh doanh, va cang ngay Cang
1u't1c ap d1,1ng nhi~u trong cac cd sa hanh chanh slf nghiep. Chuong tr!nh
lao t;;io tit xa cua D<:ii h9c Mo - Ban Cong danh cho cac sinh vien kh6ng
hei !hu'ong xuyen den tru'ong, la m()t vi d1;1 cua each thU'c 16 chuc nay.

1
76
 7.2.7. Phan chia theo quy trlnh hay thie't bi

Cach thuc philn chia nay c6 th€ duoc minh hoa bling vi dl;l xi
ghiep 16 chuc nen bo ph~n phl;l trach vi~c xi ma. ho philn phl;l tnich s<in
ht:1. hoac b(l ph~n vi tinh.

h1i: Kh6ng c<i each phan chia bi) ph~n nao ta t6t nhat cho mqi
fom
) chuc va cho mqi hoan ciinh. Nha quiin trj phai hfa chon cho phu h<ip
hat vdi hoan ciinh U~C di€m tlnh hu6ng Cl;! thi1 CUa to chuc mlnh .

.3. cAc KIEU co ci\u TO cnuc QUAN TRf

Trong thuc tien quan trj da xuflt hit;n nhi~u ki€u co cau t6 chuc quan
·! khac nhau. Trong d(1 co m()t so mo hlnh phi'l bie'n sau:

7.3.I. Cd ca'u t6 chuc quan tri trlfc tuye'n

• Cd c<fo nay d1t(lc xay d{l11g tren 11g11ye11 If sau:

GIAM ElOC

I
! +
PM G1am D6c San Xua1 Ph6 G1am Eloc Tieu Thu

I
• ' + .. • •
Phan Phan Phan Ctia Ctia Ctia
xu6ng xucng xuong hang nang hang
I II Ill so I so II s6 Ill

Sa d11 7.3. Ca cllu t/i d11ic 4ud11 tri true ru.wfn.

177
 - M6i cap chi c6 mQt thu tnt<1ng cap tren tn,tc tiep. - ·

- M6i quan h~ trong co cau t<i chU'c nay dtiQC thiet l~p chu yet
theo chi~u d9c.

- Cong vi~c qufo tri dt.tqc tien hanh theo tu_yen.

• Uu, llllll{IC diim Clla Cd calt nay La:

- Uu ditfm:
+Tuan thu nguyen ufr m9t thu trt.tdng.
+Tao ra slf thong nhat, t~p trung cao d9.

+ Che' d() tnich nhil$m r6 rang.

- Nhti<Jc di~m:

+ Khong chuyen m6n h6a. Do d6 doi hoi nha quan tri phai c6
kicn thU'c toan di~n.

+ H<j.n che vil$c st.'r d"1ng cac chuyen gia c6 trlnh dQ.

+ D~ dfin den each qufo ly gia tnrdng.

Tuy nhien, co cau nay l;;ti rat phu hqp voi nhi1ng xf nghi~p c6 quy
nH) nh(), siin phJm kMng phU'c t;;tp va tinh chat siin xuat lien l"1C.

7.3.2. Cd ca'u t6' chii'c quan tri theo chii'c nang

• Cu cal1 lliiy duf/c th{tc hifll tren llguyell Ly La:
- C6 Slf t6n t<:ii cac don vi chU'c nang.

- Khong theo tuyen.

- Cac don vj chU'c nang c6 quy~n chi d<;10 cac don vi !rife tuyen, do
d6 m6i ngt.toi cap dtioi c6 the c6 nhi~u cap tren tn,tc tiep cua mlnh.

• Mo hinh nay co cac mt, nhu(lc diem sau:

178
 GIAM EJOC

Ph6 g1am dee Pho giam doc

san xuat kinh doanh

Phong Phong Phong Phong Phong

KH ~ ~ ~ ~S

Phcin Phan Ph[ln cua cua

Cua
xuorg xuong xuong hang hang hang
I II Ill so I so II so Ill

511 d1J 7.4. C11 di'u tfi d1uc Lfl1<l11 tri theo chuc ming

- Vu dii!m:
+ 01 cfo nay du'QC S\l' giup sue eua cae chuyen gia hang dftu.
+ Khfmg doi hoi ngu?Ji quan trj phai co kie'n thuc toan dif;n.
+ D~ dao qo va d~ tlm nha quan tri.
- Nhu'Qc ditim:
+Yi pham che d(l m(\t thu tru<'Jng.
+Che' d(l traeh nhi¢m khi'mg ro rang.
+ St! phoi h<!p giua liinh d<J.o va de phong ban ehuc nang va giua
cac phong ban ehuc nang gap nhi~u kh6 khan.
+ Kh6 xac dinh tnich nhi~m va hay do traeh nhi¢m eho nhau.

179
 ·'
7.3.3. Cd ca'u t6 chuc quan trj trlfc tuy€n - chuc nling
• Day la kiiu cd cal1 hbn h(lp ci'uz hai IO{li cd ~a'u: Tn/c tuyen vi
chtlc nang. Kicu co cau nay c6 cl;;ic diem co ban la vftn t6n tai cac cl<.in v
chtlc nang nhll'ng chi d(1!1 thu~n ve chuyen mon, kh6ng c6 quyen chi dac
de d(1n vi tnrc tuyen. Nhii'ng ngll'oi lanh d<J,o tn/c tuyen chju trach nhicrr
\e kel qua hoat d(mg Va Uu'QC toan quyen quyet dinh trong drln vj mint
phu trach.
• Uu, nhtl(lc diim ctw cd cal1 niiy Iii:
- Uu diem:
+Co d11oc t.tu diem cua co cau tn/c tuyen va co ca'u chuc nang.
+Tao <lieu kit$n cho cac giam doc tre.
- NhVQC diem:
+ Nhieu tranh lu~n xiiy ra. Do d6 nha quan trj thttong xuyen phai
giiii quyct.
+ H~n che sti' dt;1n'.~ kien thuc chuyen m6n.
+Van c6 XU hV<~ng can thi~p cua cac dt1n vi chuc nang.

I
GIAM DOC
I
Pho Giam D oc -1 Ph6 Gil1m D6c
Sc\n Xulit Kinh Doanh

I I I

I P~1g I
Ph Ong
TC
Ph bug
KT
Phong
~s
Phong
r:cs

1Cac d<111 i•i ch1/r nrtng1

I I I
Ph An Phlin Phan Cltet Cl1a CU'11
xuOng xuilng xucing hang hang hAn~

I II Ill so· I sO II s6 Ill

S(J d11 7.5. Ci1 c,1'u rri' chuc qu<ln tri trt!c ru.ven - chuc nclni:

180
 73.4. Cd ca'u tel chuc theo ma tr~n
• Doy Iii mo hiuh rot hap dfi11 hi~11 nay. Co ca'u nay c6 nhi~u each
i khac nhau. nhtt 16 chuc chia theo ma tr~n, ban co, t~m th<1i, hay quan
theo 06 an. san pham.
+ C<1 ca'u ma tr~n cho phep cung Jue tht,J'c hi~n nhi~u dt! an.
+ Siin xua't nhieu loai san pham khac nhau.
+ C<1 cau nay ngoai ngttoi lanh d~o then tuyen va theo chuc nang
St,J' git.'ip da cua ngtfoi Janh dao theo de. an.
11 dL(t1C

+ Trong C<1 cau nay m6i thanh vien ci.ia b(> ph~n tnfc tuyen vdi b(l
Jn chuc nang dtt<;Jc gfo lien voi vice tht,J'c hi~n m<'.)t d~ an tren m(}t
u vl,fc nhat dinh.
+ Sau khi de an hoan thanh, nhung thanh vien trong de an tni ve
tri, d<1n vi cu.
• Uu, nh1t(lc die'm ciia mo hinh 11ay la:
- Vu diem:
+ E>ay la hlnh thU'c t<) chU'c linh d<'.)ng.
+it ton kem, sl'r d1,mg nhan 11,J'c co hi~u 4ua.
+ E>ap U'ng dttoc tlnh hlnh siin xuat kinh doanh nhieu bien d(>ng.
+ Yi9c hlnh thanh va giai th<f de dang. nhanh ch6ng.
- Nhtt<.1c diem:
+ De xiiy ra tranh cha'p anh httong giG'a ngttoi lil.nh d~o va cac b<)
+ C<1 cau nay doi hoi nha quan tri phai c6 anh httdng Ion.
+ Pham vi sl'r dung con h~n che vi doi hoi m<'.)t trlnh d(> nhat dinh.

1x1
 BAN
GIAM DOC
I

I
PhOng Phong Phong Phong
Phong
Nghien cltu NghiCn clru Nghi&n c&u ~gh1Cn cliu
Thi6t k<»
Thi truong Cong nghc Tai chinh Nhan s1,1

-
~
Ban
Quan ly w j J)
l)V an I '

.
~
Ban
Quan ly _..., . ,
' '
Du an 2
I
B~n
. Quan I)· L......'
- Du an 3
'
l

-. Ban
Quan ly
Dt! an 4
~'
- _) ~o
•
-' :._)

Sit d117.6. C<t citu t1f chuc theo mu tr(ln

7.3.5. Cd cau t6 chuc phan theo Cf1a du

• Vifc phiin chia theo dj.a d1t vi:
- M1,1c dich cua vi~c phiin chia la de khuyen khich Su' tham gi
cua dja phu'ong, nhii'ng u'u the trong cac ho<,tt d9ng a dia phu'ong.
- Day la phuong phap kha phcl bien (1 cac doanh nghi~p ho<
dl)ng tren mot ph<;tm vi dia ly rc)ng. La phu'ling phap du'oc g(lp nh6m v
giao cho ml)t ngu'oi quiin ly liinh d~o khu vt,(c d6 .

• Uu, nhtt{lc dienz Cllll mo hinh:

- Cac u'u diem:

+ Giao trach nhi~m cho ca'p thap hon.

11\2
 +Chu y cac th! tntong va nhung van de dia phu'dng.
+Tang cuffng slf ket h<;!p theo vung.
+Tan dung duoc tinh hi¢u qua cua cac hoat cl(mg t(!i clia phu'(ing.
+ C6 slf thong tin trlfc tiep tot hon voi nhung d(li di~n cho 19i ich
a phu'clng.
+Cung cap Cd s(~ dao t(l.O c6 gia tri cho cap t6ng quan ly.
- Cac nhu'Qc di€m:
+ cfo nhieu ngu'oi c6 th€ lam c6ng vi¢c tdng qtian ly.
+Co khuynh ht!dng lam cho vi~c duy trl cac djch YI,! trung tam ve
inh te kh6 khan hon va co th€ con dn den nhung djch v1,1 nhu la nhiin
1 ho~c mua s~m d cap vung.

+Yan de kii!m soat cua ca'p qufo ly cao nhat kh6 khan hon.

T6ng
Giiim £J6c

. I I
Phang PhOng Phong Phong
Marketing Nhan S1,1 Kinh Doanh Tai Chinh

•
I I I l
Vimg Vung Vung
vung Vung
Trung Tam £long Nam Mien Hy
Phia Bae Mien Trung
TP.HCM B(i Nam B(i

I I l I
Ky thuat San xuat Nhan su
B Biin hang

S11 dii 7. 7. Phan chia rheo dia dll

183
 7.3.6. Cd ciilt td clulc theo siin pha'm

• Yiec nh6m cac hoi;it dong theo siin phiim ho~c tuyen siin pha'1
da tu lau c6 vai tro ngay cang gia tang trong cac doanh. nghi~p quy m
Wn voi nhi&u day chuyfn cong ngh~. Cung da tu Jiiu n6 la mi)t qua trln
ngay cang phat trien. Nhung cong ty dien hlnh ap d~ng hlnh thuc na
d~u duclc tcl chuc theo cac chuc nang cua doanh nghi~p. Cung v(Ji s
phat trien cua hang, nglfoi quiin Jy si\n xua't, quiin ly ban hang va die
vu. uy vien quiin tri ky thu~t phai tinh den cac van d~ v~ quy m6. Con
vi<;c yuan Jy tri'I nen ngay d111g phuc ti;ip va t~m quiin Jy da h"1n che kh
nang tang them s6 nglfdi quiin ly thui)c cap true tie'p .cua h9. Khi d6, vi~
tti chuc dlfa vao cac b(l ph~n siin pha'm da dlfc;lc dua ra. Chien ILtCJc na
da cho phep ban quiin tri cao nhat trao cac quy~n h<1n !On hon cho ba
quiin ly bi) ph~n theo cac chuc nang san xuilt, ban hang, dich vu va k
thu~t lien quan de'n m(lt san philm hay day chuy~n san phiim cho tnrd
va chi ri) muc trach nhi~m chinh v~ !<;Ii nhu~n cua nglfoi quiin ly moi b1
phfm nay .
• Mo lzi11h nay co ctic '"'· 11/ut(Jc diim Sall:
- Cac u"u di~m:

+Huong slf chU y va no htc vao tuyen siin pha'm.

+ l)~t tdch nhi~m v0 (qi nhu~n cho cU cJp khU VlfC

+ Cai thi~n vi~c ph6i hlJp cac hoi;it d(lng chU'c nang.
+ T<J.o ra nhii'ng c<I s<'I dao t(lo c6 y nghia doi vdi nha t6ng quar
trj.
+Cho phep phat trien va da d(lng h6a siin pha'm va djch Vl,J.

- Cac nhu'oc diem:

 Giam Doc

I I I I
Phong Phong Phong Phong
~arkcting Nhiin SU Kinh Doanh Tai Chinh

I I I I
Khu vlfc Khu \'UC Khu Vt!C Khu V\[C
Kinh Doanh I- Hang hoa Dung cu ...___ Hang
Tong hap Tre em Cong nghi¢p Di¢n tu

'

~ ~ H Ke toan
!\y thuiit .__ Ke toan Ky thu~t

San xuat 1-~ Ban hang san xuat

~~ Ban hang

511 dli 7. 8. Philn chia b(I phf,in theo sdn phdm

+ Cdn c6 nhi~u nguoi c6 nang Jue quiin ly chung.

+ C6 XU the' lam cho vi~c duy trl cac djch Vl,I kinh te t~p trung trd
en kh6 khan.

+ Lam nay sinh nhii'ng vfo d~ kh6 khan doi vdi vi~c kiem soat
Lia cflp 4uiin. ly cao nha't.
7.3.7. Cd cau t6 chuc theo khach hang
• D6 ph1,1cv1,1 kh:ich hang m<)t each hii'u hi¢n, nguoi ta chia khach
1ang thanh tung nh6m nho (Small group) c6 nhii'ng va'n d~ nhu d.u giflng
1hau, va dt!QC giai 4uyct hl'1i chuyen vien CUa nganh d6.

185
 • Nhii11g l(U, nlut(lc diem:
- Cac l1'U di~m:
+ Khuyen khich st! chu y den doi hoi cua khach hang.
+ Tao cho khach hang cam gia<.: hQ co nhung ngu'oi cun? u1
( ngan hang) hi€u biet.

+ Phat tri~n Su' chuyen siiu ve khu VlfC khach hang.

'
- Cac nhuoc di~m:
+ C6 th~ kh6 ket h<;1p ho~t dQng giua de nhu du khach hang tr
ngu\1c nhau.

+ Cfo CO ngu'oi quan ly Va chuyen gia tham ml.t'U Ve cac v§n C

cua khach hang.

+ Cac nh6m khach hang c6 th~ khong phiii lu6n xac dinh ro rar
(vi dl] cac cong ty lien ket ldn va cac doanh nghiep lien ket khac).

T6ng Giam oo'c

I
I I I
I
Ngin hang DO thi
C<lng cOng
Ngin hang
HOP tac xa
I )

,
Ngin hang
Su ngh1~p
I
Cho vay bll Ngin hlng
aOng sin va lllUa k~ NOng ngh1ep

St! dr1 7. 9. Sri an Cf! C{lU tif d1uc theo klu.kh hung If ngiin hung lrTn.
,.,, ,.,, ,.,., , ,., ,., ,..? , , ,.,

7.4. THIET KE TO CHUC CONG VIJ::C, TO (:HUC CAN BO V,

v AN HOA TO CHUC 0 l 1I I r •• • I • •. • • / ., I 'I J I j ) > I l'"" ' •-•

7.4.1. T6 chuc va thie't ke' cong vi~c ,/· ..

M(ll doanh nghiep dang an l§n lam ra thl xay ra mi)t chuyen khon
hay, san ph~m chinh cua hQ xi.fa nay dang ban ch~y. da bi doi thu C(,111

186
 nh chu1ra dC1i s_an.ph~m moi hon;.to\hc1n ma gia.:l*i phai chai1g. Tinh
c\ng nay da bu()c giam doc dl!a ra quye't 1d!nh1phai 1somrung d1,mg
ii'ng,thanh1tlfU~kh~a hQC•ky 1thu~t d~ ~ho:ra•doi.m(\t san phim mdi kha
~<;lllh itra11h,dlfc;JC:1 VOi doi ;1hu Ci,\Ilh \(ranh 1Va ;gilt ,vungid_¥c;JC,Vj 1the1CUa
nh tren thll'ong trll'ong. Ya'n d~ nhll' the' la da ro, nhungrchua phai,la
ng .. Cai chinh _9, day 1l<:J.i la ".fo1d~Jt6 cruc ·lhlfc;hi~n cai quye't;djnh toi
an tr9ng kia _cua gi~~n.doc nh.U'_the' nao~ Nhii'ng,van d~ ,v~ ,t6 chuc thie't
. vii giai;.quy,~! 1 !]~~1'!g S§!'lgJyi~~ 1 ~h~ 1v.~y 1,0Lf!19~:l9._".hU:,c 1 _1.~."yiec lam
l(!~g.,_~\}Y~.~..cq~:~~c.;!1h! .~1U§!'l 1 !~i·:.,d 1 ?~Y .c.~~ng_ t~.~!,~1 '!:f?,f!J .X~I nhii'ng
uyen tac, nhii'ng phuong phap nao co th~ gi~p ~~~ ~~~. ~h,~ ,q~!~ 1 µ,-i5~
e giai quyet
,.J -)J~
nhung vJn d~ vl!a neu.
-J'"'-' ""--·~' "~,,,,! .., .. , .,, ,.~ne1L · t.I 1L)1.._,,, tid.1 11i...l
Xet tren phuong dien tong thtt6 chuc thie't
I lo ·,,,,,,, f I• ~ta a.al •
ke' cong viec khoa hoc
I._• .,.,.J,.,
f• '' ,, ... \.jf· , \ , · t.1loo _1ri...1":0

giup cho cac nha quan trj tie't ki~m thoi gian, cong sue, nhan luc: nang
, di .. .10IJlJ ;11·1111 J •• ff,/ J 111 '''''•J ~rrc11J, OJ 1'"·"' '''4l ''flf'•
J= ?

10 nang suat lao dong, tranh nhii'ng' lao d(mg, nhii'ng vi~c Jam .v6 b6
iCrng dn thiet, tranh slf nham chan ch6ng cheo va nhat la lan?·~h~ ~~~
;l{g'Vi~~ ,-J611' ph'ac''t'~j) 1 trcYil'i~nh' s~· phf)i1 118p''ch'~~ ye'u :c ua'c1~c 1 2o~g viec
1

1n gian, nh~ nhang, hap d~n va thich thu he.In. ci~' c61-ig frinh 'cua'cac
ii.I khoa hoc t~en the gidi d~u kh~ng djnh'rhng: 16-chuc 'lam:vi~c khoa
)C •la .m(\t1phuong·phapL1tang1nang' suat lao ~Qng rat c_61hi~u1qua, 116

}ng chinh la mot phll'ong each sU'.d1,mglc61hi~u qua vflri;lv~t tu' .va cac
gu(m tai nguen khac. 1a1 µ w)ill .
Nguoi ta thuong n6i . hang ngan con song.,'J11, tuy 0•111
khac~O•.tl/l
nhau _ nhung ,
hung cung db ml'oc ra bi~n. hay c6 ca tram con duong cung dan den
I~ l'·&...'''CI ·.·~) ''';_' r!rtL ............ I 1.•·t·1 \1.!. .CT•,.'.,'-(,'.,: rlf'I! ''JlJf..' JIJ0 !.,.· q·•.... .,.,
ianh ~a Ma. Cung g1ong nhll' v~y de hoan thanh cung mQt cong vu;:c
iuong c6 ra't nhi~u each giai quye't, each tie'p c~n, each 16 chuc'0 k'il~c
hau. Va'n M la C1 ch6 t6 chuc thie't ke c6ng vi~c phai nham vao nhung
ai dkh!naO' d€tJamtcci'sd cho.vi~c ·llfa-'chc;in cori'dU'onglthlfc •hi~n t6i u'U
1hat. Tren ca hai phll'ong di~n ly thuye't va thlfc te' th! nhii'ng mlicitieu
ht! yeu cua thiel ke ct''mg &.:u·
• ''" I" ~~•• 1.u _, .. , l,.,,..,
viec.OU•thuong
, .I~
la:Qi\\))'. \\\}j. \ f\\J\\\
,
, (\'). f\l\ \......J - \
,I 1,.. 1,-1 J~ll'c;h_i~~..~U:c;J.c .n.~_if°f'!g .~h~~J!l ';',9 ,n;.~. ,c..,~.i~ ••~.~n_).~iip ,c,~~g .•~.i.~c
lham 1di.
1 '-'
- To'i l!U h6a quy trlnh.sifp J.n
1f -· ,, ,,.. .. ,
xe'p va giai quyet
1,.,,.111,J1.1.
ccSng viec~· "·.·"ti
4u.u...,
.·.111 .
- -- .i\·14· •1 .1. 11·..,1
1

187
 - Phat huy 01.f(JC tinh niing d('mg tt! chu va sang t(!O cua mc'ii
nh:in th am gia vao qua trlnh nay.
· Tao nen Su' nhat tri. d6ng tam hit;p ll.J'C. co gang khilc phuc k
kh:1n. t~n dung thc'ii eel thc'ii di€m dti hoan thanh d'mg vi~c c6 hieu q
hieu suJt cao nhat.
E>e
thu'c hi~n du'c.k nhung m1,1c tieu da ch<_m. qua trlnh 1c) ch
thiet ke c6ng vit;c thu'c'1ng can phai thc)a man nhii'ng yeu du sau:
- Chia ding vi~c ra thanh nhii'ng vi~c lam d(Jn giiin htln
- C6 kha nang ct1 gidi h6a. dit;n tli' h6a, tt! d(\ng h6a vi~c ho;
thanh cac vice lam nay
- T~o cho ngu'c'Ji Ian d(mg c6 th~ hoan thanh cCmg vi¢c nl
nhang. thu vi. hap diln va can it ky nang ky xao hon
- Nang cao dl.ft_Jc chat lu'<Jng c6ng vi~c va tiet ki~m du'<Jc chi p
lao d6ng
Tren thtfc te ngu'l'ii ta thlft'1ng sU' d1,1ng cac nguyen tile 16 chU'c th
kc ding vii;c dlfoi day:
- Chuyen m6n h6a cting vi<'.;c
- Phu htlp vdi nang llfc va kha nang cua con nglfoi va cong ngl
may m6c thiet bi . eel st) v~t cha't hi~n co hi~n c6
- Hi~u qua
- Khong don di~u

- Phat huy dlft_lc tinh d(lc l~p. ttt chu va sang t(lo cua ngll'c'1i h
dtmg
- v.v.
Nhii'ng phu'ong phap ph6 bien du'c;Jc dung d~ t6 chuc thiet ke COr
· · l'a t Ii :
v1ec

/- Chuven mr3n Ju)a C<)ng vifc: vao nU'a dilu the ky nay thict ~
d'mg vi¢c ciing dfJng nghia vdi vi~c chia nhb vii chuyen mon h6a I<

'· \fanagcmcnL Stephen P Rohbins. Prentice-Hall International; Tr .. 320- Tr.340

lXX
(\ng. Khi sU' d1,rng phu'ong chiim chi dc:io nay cua Adam Smith va
rederik Taylo cac nha quiin tri tlm kiem vi¢c thlfc hi~n c6ng vi¢c
«rng vi~c t6 chuc no don gian va co the thlfc hi~n du'Qc. Vi~c chia nh<)
Cmg vi¢c de chuyen m<ln h6a mang Ic:ii mot h¢ qua la tang du'<.Jc nang
ua't lao d(mg len nhi~u I5n, thoi gian ho~m thanh c6ng vi~c du'<k rut
gdn dang ke. Tuy nhien vi~c chia cong vi~c thanh nhung phftn cang
hi\ bao nhieu th! cang co kha nang lam cho ctmg vi¢c d<1n di¢u hay
hieu. Hau qua cua vi~c chuyen mon hoa cfmg viec den mU'c cao cl(l
1ai qua da lam cho ngu'(1i lao d(ing nham chan, kh6ng htl'ng thu, thiim
hi la chflng 1"1i. Tuy nhien vi~c chuyen m(\n h<la c6ng vi~c den mtl'c
(lp ly da va v~n se la m(ll phu'c1ng phap 16 chtl'c cong vi~c co hi~u quii.
2- Xoar vimg d>ng vi?c: M(it trong nhung phu'ong phap kh~c
,hue slf nham chan d<ln cli~u cua phu'ong phap chuyen m6n h6a thai
1ua d<l la thiet ke' ctmg vi~c xoay vi"mg. E>ieu nay c6 nghia la cong vi~c
lu'<.1c chia ra lam nhieu ph5n vi~c de ti~n chuyen m6n hoa. Nhffng
1gu<1i thua hanh se Hin lu'Qt lam vi~c theo m(lt chu ky thoi gian nhat
linh (thu'(1ng la hai hay ba thang) de hoan thanh tung loc:ii cong vi~c
n(it. C6 hai lo~i xoay v<mg c6ng vi¢c, d6 la xoay vong theo chieu doc
1
a xoay vcmg theo chieu ngang. Xoay vong theo chi~u doc c6 the gay
a ciim giac thang va giang cilp. Thong thu'ong ngu'C1i ta xoay vong
Cmg vi~c theo chieu ngang. Yi~c xoay vong thai qua ciing c6 the gay
a vi~c khCmg chu tam vao m(lt vi¢c Cl,I the nao va khtmg nang can
1Lfl1L" trlnh dt\ chuyen mCrn h6a trong m(lt linh vlfc nao cii. Yi~c thie't ke
.·(\ng vi<;c xoay vong thu'c'lng thich hc_Jp voi nhU'ng cong viec kh6ng khac
Jiet qua Xa VC m~t nang life chuyen InOil nghi~p Vl,I, nhu'ng du Slf khac
)i~t de l"10 11Cl1 Slf phong phU Va hap d~n CUa c6ng vi~c moi.
3- MiJ r()ng cbng vi?c: M(lt khi nhiin thay c6ng vi~c la d<1n cli~u
,a nham chan th! nha 16 chtl'c thie't ke cong vi~c quiin tri can phai mH
·Cmg pham vi de lam cho c6ng vi~c da d~ng. hap diln va ltii cu6n hc1n.
fuy nhien m(lt c6ng vi~c t6i t~ ma l~i md r(lng them th! 1"1i cang lam
:ho ci\ng vi~c ttli t~ h<1n. Nhu' viiy quan ni~m thiet ke bling each md
rOng c6ng vi~c chi la h<:fp ly khi tan dl,lng du'cJc nang life, sd tru'ong.

189
hieu 4ua lam vi¢c cua nhii'ng ngttoi thlfa hanh va tranh cho hc;i bi m¢
mi1i, nham chan, d(1n dieu trong cong vi~c.
4- Lam phong phu cong vi~c: Khac vdi md r(lng, lam phong phi
c<111g vi¢c la each tang them vf; chieu siiu cua c6ng vi¢c. Lam phoni
phu cong vi¢c cho phep nhii'ng ngt.ti'1i lao d(lng kiem soat nhieu h(l1
chinh nhii'ng cong vi¢c cua mlnh. Dieu nay cho phep nhii'ng nglfoi thl!:
hanh dtf~jc giam sat m(lt so c6ng vi¢c dien hlnh cua hQ (nhtt ho<c1cl
clinh chi tiet va danh gia vi~c lam cua chinh mlnh). Nhfi'ng vi¢c Ian
thco kieu thiet ke lam phong phu c6ng vi¢c se cho phep ngt.toi la<
<.l(mg hoan thanh tron ven nhfi'ng h6at d(lng cua hQ cung voi stt It/ do
d(ic l~p va trach .\nghi~m. Chinh c:lieu nay ding se cung cap nhuni
1hC111g tin phiin hl1j, c:len mtrc m6i ca the c6 the danh gia va dieu chin!
vic;c thlfc hi¢n c6i'ig vi¢c cua chinh m1nh. Quan tri nhung "vi¢c Jan
phong phu ·• kh6ng phai la d~ dang. N6 se la thich hCJp d6i voi nhuni
c6ng vi¢c ttMng cloi d(lc l~p va hoan chlnh. Dieu mau chot de quiin I~
nhii'ng c6ng vi~c nay la ket qua cuoi cung cua nhltng c6ng vi¢c ay pha
clanh gia va kiem soat Olf(jC ..
5- To' di)i tao d<Jng: Khi c6ng vi¢c dlf<;1c thiet ke cho t6 doi hcln Ii
cho mbi ca nhiin thl Jue d6 xua't hi~n khai ni~m t6 d(li lao dong. T6 d(l
lao dong se la phu h<;1p voi cac c6ng vi¢c dn st/ ph6i h<Jp chung hon Ii
St/ thlfc hi¢n rieng re cua m6i ngl.l'oi. C6 hai lo<c1i tci d(li lao d(lng: t6n1
h<}p va tl[ quan. Trong each thiet ke t6 d(li lao d(lng t6ng hQp th! mot Sc
)(In caC thao tac (task) cllf(IC. hQp l<c1i thanh m(lt nh6m, va nh6m se gia

quyet vi~c phiin dinh giao vi~c ro rang cho de thanh vien va tract
nhit;m cua hq de xoay v<>ng c6ng vi¢c nht.t cac thao tac dni hoi. T6 cl()
se ll! giam sat cac ho(_lt d<)ng cua ca nh6m. T6 d0i lao d(lng tflng hCJI
tht.J'(lng hay dlf<;jC sU' dung lrong linh VtJC kien true. xay dt/ng Va dQn d~(
hao quan nha hang khach s<_1n.
To d(li tli quan dt.tl/c h0i nh~p theo chieu dc;ic nhieu hcin va c6 m(l
StJ llfa ch9n theo y mlnh n)ng riii hon so voi 16 d()i t6ng hCJp. T6 cl(li t\
4uJn cllfl1t: giao muc tieu de d<_1t toi va khi d6 hQ se tlf do xac djnh vi¢c
gi;,io viec, nghl ngl1i, thu tuc thanh tra va v.v. Th~m chi'<) nhii'ng d(li t~
190
 uiin hoan _toan;ho c.·(m .
c6 d quyen . ·llfa;chQll thanh!vien va- c6' nhung
hanh vien danh gia viec hoan thanh c6ng vi~c cua m(lt· thanh·".vien
.hac. H~ qua la nhung vi¢c thanh tra. giam sat tn) nen it quan trong
•;1·1 !'f1f•') 1JJJ ·Jl(fl ftJ ' \,~.t ,-~ ()''\\\t , ~ \)~'
0

t·1d·\'J \1\'1 ·~1\1 \ -t-

J .
1<111 va tti~m chi dfli khi c6 the la khong can thiet. Nhieu xi nghi¢p
1q;· /UCJ '.JL.i' 1JfJf1ti 1f J '~1'1 ··.,:J 'J'"d.J "'G~ "•l'J ~·q1~1· 1.. IJ 111111 llll.J1 f1L··
6ng ty ap dl,mg . each thuc to chU'c .c6ng vi~c nay.Jda phat huy cao d<)
'll~, • . -~Cl.....,fl •l·· LI (J!~I ,,,. ~f'c...{! A :-~ ,.,,,,, J•·")f l,j,•, ' " ' ' !11-tlfJ 1;·,
1

lli<JC tinh dQC l~p llf ctiu sang t(\O CUa nhung nglioi lam vic$c Va Ut(\Or ra
.1 I 1)1
l1 thi dua giua cac t() d(\i voi nhau.
·,!J :/E)e i6 1Ch'uc rihi~i· klngJdi-ia 'dn 'c6 moi
khu.~n'· i<t1eVii~·~~ ni~m d~
1han ii&h''hay''de hlia11g:·d5n ·nna qd~ tr!' tlliet· i<e'c6ng' ~i.~c'.' M6 hliih
1 1

l~c tinh cong vic$c (JCM) la m(>t cong Cl,I huu hic$u de giai quyet va11'Cle
1ay. :_!\16thlnh d~cdi}1h, cong ,vic$c ,dU'oc ,d~c' trling :b~ng .nam d~c tinh
:fmg vic$c can,bii.n.'. nhg'ng: moi :quan rhc$ I giua· c~ung 1.va tac, dong 1CUa
thung dac tinh nay den niing suat, dong CO.Va sli thoa man cua nglioi
•U 11 .• \,J,· !LI ~111;1., ·.1'.JIJ ~11".J f,fll lr[j ·,.,Ill 1n.1 .\\l>ll\l ))\ 11111 I +
ao dong. . : . t ·' • •
111•'\J'iludfl f,) l()fll tHIJ flL<-';!11filJ!II1':!1 {IJt' '!U J;/ '!fr '))JI <Jh 1 'Jllu
rl • ·,
1n "J·Mti ~II1h s~u·day, se;trlnh bay,cac 9~c tinh cong:,vic$c 1~a quanrh.c$
;ilia chung.
'! Nh.iing d~c tinh· c~n 1rt i1fi Tra·ng thai I") ~ ~ I K€t qua cua ca l \I +
11.I "JLJ
-...:..:..+
t

rl ni..rl lJ~n ~.u.~.cO~g.~iec !:!' f )'J G~~ l'f.~~h~~ j; '-!I ,:n~a~. ~~. c~~g_yie~., tlJ 'JS! I

LI n;Jffl ·1'!.Jrf! li1J '.lflf1lJrl

D(ing ca thlic d~y lam ' ,
viec Mri trong'cao ~'JI / '.lfl' I J

·,....c:.."....:•_"--'-'- - - - - ' - - - . ' 111'11 ';!fl if I .J ·j I I ~ 1111 J ~ I

Nhu c~u phat tri~n cao
cua ngutli lao d(ing
.
1~-- .J ':>rfl '!Hin CIJJJ lJ"i1ri

191
 Trong mo hlnh vua neu nhung chieu d~c tinh can ban cu
c(>ng vi~c la:
+ Tfnh da d<;mg cua k_,: nting, k.'' xdo: Chi mile do c6ng vi~
bao ham tinh da d(!ng cua de dong tac, ma cac dong tac nay sin
ra phil.n Ion slf khac bi~t ve ky nang, ky xao
va tai nang, nan
khicu.
+ Nhijn hie't th(w tdc, tdc v1,1: Chi m11c d<) ma c6ng
d( vi~c
hdi hoan thanh tron ven va kha nang nh~n biet ml)t phan con
viec.
+ Y nghia cua thao tdc: Chi mile d(} cong vit%c tac d9ng thl!
ch<ft len d()j song hay vi~c lam cua nhung ngu'oi khac
+ Tinh ti! qudn: chi mile dQ ma c6ng vi~c
mang lai slf 11.f d(
d6c l~p thL.{c Slt vii Su' suy xet khon ngoan cho mi)i ca nhiin Iron
chttdng trlnh tam vi¢c cung nhu' thu'c hi¢n n<l hay c6ng vi~c cu
ho.
+ MIJ'i lien h¢ nguc;c: Chi mile d() thu'c hi~n cac dong tac tar
vi¢c du'QC d()j hoi bJng ket qua cua cong vi~c ma ca nhiin h
hu'dng !di thL.{c hi~n vii thong tin day du ve hi~u llfc cua no ha
cting vi¢c cua hQ.
Cung thco mC> hlnh nay cht.lng ta thay ngay rang 3 chieu da
t1en (tinh da {fr:1ng cua h 1111ng, k_v xdo: Nhc]n hie't thao tdc, tdc 1·~
y nghla cua tdc v1:1) da ket hqp de tao ra y nghia cua cong vit%(
Dieu ii'y co nghia la, neu nhu' ba d~c tinh dau tien tdn t~i tron
cong vi~c. th! chung ta dn tha'y ding khi ay m6i ngu'oi se muo
nhln h9 hay cong vic';c cua hQ la quan tr9ng, co gia vii dang gi<
Dieu ghi nhi¥n thll hai Ia nhung cong vi¢c du'(jc IL! quan se ch
phep nhtJng ngu'oi du't/C giu trach nhi¢m Ve n6 cam thay trac
nhiem ca nhan d{)j V\~j ket qua Va neu nhu' Cll thong tin phan h(
v0 c<lng vit%c th! ngu'(Ji tao d(>ng se biet ho thlfc hi~n vi~c d6 c
hieu 4ua nhu' the nao'!
192
 Tu quan di~m d(ing Cli thuc oily th1 m1i hlnh nay n6i Jen rhng,
.In thu'l~ng mong mu6n nh~n duoc tu ben trong se cl~t duoc khi moi
_((!j du\Jc hieu biet ve ket qua. va khi d6 hJn thiin m0i ngttoi voi
ch nhu;m thlfc lien se thlfc hi~n tSt hdn ucl'i vdi de thao tac ma
1ng thao tac de) mang h_1i y nghia day du cho cCmg vi9c.
/Ji/ dodn rll 1116 hinh: Cac chieu dac tfnh can bJn c\l the dttdc kct
p la i theo cCmg thltc sau:

liem dong Da dang ky nang + nh~n b1et thao tac ...

• +y nghTa clia thao tac
o thUc: day = ---------"--'~---- x Tu quan x Lien hii)n nguoc
tiem nang
3

Nhilng cfmg vi~c c6 tiem nang ve dc)ng eel thuc diiy cao dn phai
.1 chi it dC)i vdi mc)t lrong ba yeu tc! iinh hui1ng chu d<_10 toi y nghia
y du cua c(mg vi~c thu'c le. Chung dn phcli C(l ti0m nang cao 1:ii ve
h ltf yuan va mcli lien h~ ngtf<1C. Neu diem sf) cua c(mg vit;c v~ tiem
ng d0ng uJ tht\c day la cao thl 1rn"\ hlnh n:1y d11 hao rhng Jc)ng ni,
~c thtfc hi~n V~l SI/ th()a man se Ctl iinh ht(dng Ian nhau rat nhi0u la
~u chic chan va khi de) hien tu'c1ng vfog Ill~! v£1 nghi viec se giiim
llng.
Chi dan cho cdc ·nhtl qui:in tri: MCl hlnh JCM rnng cap cho de
,;1 yuiin tri nhftng hu1'lng dan dac thu rn1ng ,-it;c th1et kc ctmg n¢c.
1L(11g d0 xu~·11 <lLf1~i LE1y xuat phat tu mi) hlnh JCM chi rii de loai rhay

;1 cl111g viec c0 nhieu kh<i nang nha1 dun tc~i Gii 1Irn:n 1111'.'li nlllt trong
1111 chieu d~c tinh can ban:

- Ker h(tp cdc rhao rdc: Nh£1 quiin tri se sftp dat nhU'ng thac1 tac
I JL(dc phiin d0'-)11 cling nhau tao ra lll(ll Jang dmg vit;c lc3n h1in va
i°ll hclll. Chinh nhU'ng vi~c nay SC lam tang tinh <la dc_ll1g cua ky nang
I SL( nh~ll hict cac thao lac:

1·i him 1·i~c tLl nhien: f\ha yuan tri se thiet ke

- TQ.o ra nu)t d<111
ll than tac ma dang 1()11g the CUa chung CCl the nhan biet Vil cc"l y

l 93
nghla day du. Chinh nhung dieu nay Jam tang tinh "sd hCl'u., cua ngL
lao d(\ng d6i voi cong vi~c va khuye'n khich h9 nhln nh~n cong vi
moi quan tr()ng va mang day du y nghia hon la bu6n te va kho
h<Jp ly.
- Thie't l!Jp quan h¢ h(ln hiing: Khach hang la ngu'oi sil' d1,mg s
pham hay dich Vl;J do ngu'oi Jao d(lng Jam ra. CJ m<)i ndi neu CO the, n
quiin tri se thiet ke cac moi quan he tn.!c tiep giua nhung ngu'oi ).
d(mg va khach hang cua ho. Dieu nay se Jam tang tinh da d().ng cua !
nang. ky xao, tinh llf quan, Slf nh~n biet thao tac Va moi lien h~ cloi V
ngu'oi Jao d(mg.
- Phat triin c{mg vi¢c theo chiJu dr;c: Phat trien theo chieu d1
SC cho phep ngL!c'1i lao d(mg ganh vac nhung trach nhi¢m Va Su' ki~
soat ma vcln trL!oc day danh cho nha quan tri. Thlfc te' la no khep I
khoiing trong giua khia c~nh lam va kiem soat cua c6ng vi~c va la
tang tinh tt! qufo cua ngu'oi lao dqng.
- MJ ra nhiing kenh thong tin phan hbi: B~ng each gia ta1
nhung moi lien he ngu'c;1C, ngu'oi iao dl)ng khong chl hQC dl.!QC each )a
the nao de ho~rn thanh tot cac Cong vi¢c, ma cc'm giup hQ biet du'QC vie
thu'c hi«$n chung la du'c.1c di thi«$n, toi t¢ hon hay giu nguyen a muc (
cu. Mot each ly tl.!dng la ngl.!c'li lao d(ing se nh~n du'<Jc thong tin phi
hC)i v~ vi~c hQ lam m9t each tntc ti~p nhu' chinh ho da thlfc hi~n nhar
viec nay hon la tlt nha quan trj tren CO Sd khong thL!ong xuyen la
viec do.
Qua trlnh t6 chuc thiet ke cong vi~c khoa h9c khong chl doi hi
phJi biet thiet kc khoa hqc tung c6ng viec cu the ma con doi hoi n~
quan tr! phai biet each to chuc thiet ke sap xep , noi ket c6ng vit;c ),
vdi nhau thanh clut<lng trinh lilm virc. Thong thL!ong ngu'oi ta thu'or
thiet ke chl.!ong trlnh lam vit;c tuiln, thang v.v. Hi«$n nay chung 1

thL!ong thiet ke twin lam viec tu 40 den 48 gio, hay 5, 6 ngay lam vi~
tam tieng, Co nhieu so noi dang ap dl;lng tuiln lam vi«$c 5 ngay. 1

194
 i~u don vi thU'ong 16 chuc lao d<)ng hai ca, th~m chi ba ca hai kip
1y d6i Juan phien thoi gian lam vi¢c cho nguoi lao d(\ng. Ngoai ra
ung ta con thay nha quan tri co the 16 chU'c cac dang lam vit;c nhu'
ii'ng gio lao d(mg linh ho(;lt, hay mot ph~n cong vi¢c; stl' dtmg nh6m
10 lao d(mg hay lao d()rig nhat thoi, ho~c cho phep nguoi lao dong
m vi¢c tai nha thong qua giao tiep truy~n hlnh (telecommuting). Van
• h,ta chon d<;1ng lam vi¢c la tuy thuoc vao tung hoan d.nh, di~u kien
thf va y muon ctla ngu'oi lao d<)ng. Di~u can ban la phai dam bao
1ai thac va stl' dt,mg hc;lp ly, khoa h9c va dung phap lu~t cac ngu6n tai
:uyen nhu' v~t tu', may m6c thiet bi, c6ng ngh¢, lao d<)ng, chilt xam
v de dat hi¢u qua lam vi¢c cao nhat.

+ Quy trlnh t6 chU'c thiet ke c6ng vi¢c. Quy trlnh thiet ke' cong
~c thu'ung d119c thlfc hi~n theo nhii'ng bu<k co ban sau:

I I Xac dinh n<)i dung cua nhii'ng c6ng vi~c can lam va mt,1c tieu
111 d<ll du'QC ctla nhi1ng c6ng vi¢c d6.
21 Thu th~p thong tin va phan tich kha nang thlfc hi¢n c6ng vi~c
·de g<lc d<): May m6c, thiet bi, m~t bang,c6ng nght$, v6n lieng, thoi
1, thoi gian, quan he, con ngu'<'1i va nang )tfc chuyen m6n, sd tru'ong va
1i¢t tlnh trach nhiem ctla hQ.
31 Thiet ke va phan chia c6ng vit$c m<'.\t each khoa h9c, hc;lp ly va
;i u'U thanh nhii'ng ph~n vit$c lam ct,1 th{
41 Xay dlfng cac phl.l'ong an t6 chuc b6 tri sap xep va thlfc hi¢n
:'mg vi¢c.
51 Lt!a ch9n phu'<1ng an toi u'U.
61 T6 chuc tht!c hien va di~u chinh c6ng vit$c cho phu h<;1p voi
nan canh thu'c tien.
7I T6 chuc rut kinh nghiem va hoan thi¢n cong tac thiet ke va t()
hik thu'c hi en c6ng vit$c.

195
 7.4.2. T6 chuc can bi)
\1()j s<i d6 16 chtl'L' se la m(lt but tranh lj moi doanh nghiep, nhli
n(i se v(J hfm neu n(J khcmg la b(l may ho(lt d(lng Cl,l the do chinh c
ng1r<1i tao ncn. Vfln de can b(l la va'n de quyct dinh deli vdi thanh b<1
moi 1() chuc. Lam the nao d~ c6 mi)t di)i ngu can h0 manh v~ chuy
mt111. gi()j \'~ nghi(:p vu. tinh thlmg ve nghe nghi~p. du ve so lu\1ng. s
sang Ll(mg tam hic;:p Ille vii vdi mCit tinh than trach nhiGm cao de ho
thanh moi nhicm v~1 dtf<ic giao v. v... d(1 chinh Iii nhung gl ma c6ng t
dn bt1 phiii xay uu·ng va giiii quyct c) m()i 16 chuc. Khfmg c6 d(>i ngu c
bfi gi<ii khi'mg the n1'1i den chuy~n quan tri tot. Co d(li ngu can b<) g
nh1r11g khfmg biet si'r di.mg. bf>i duf1ng, chieu hien dai si th! cung coi n
chfmg phat huy dl11.ll· ntli h,tc cua chinh d(li ngu nay.
Nhtf v~y ci"mg tac t1"i chuc can b(l din phiii khong de ai lo th
khi"111g d[: ai c(J tai nfmg hi thui ch(lt, khfmg de ai bj tru d~p. khong de
n1 htH xu ninh lung doan. kh6ng de nhtfng ke tham quyen c6 vi i</i dl1
ctmg vi~c chung de ll( hii ca nhan, li'Ji be keo canh t:hi C<l v~y tel ch
1rn'li \'Ung m<1nh.
Khoa hoc qui.in tn lui'1n chi ro rhng. mucln xiiy dlfng va sit dl]ng rn
J(lj ngLt dn hi> gi('ij th} lrl11k lien phai biet xac dinh ml]C tieu cua chi
c<'ing t~ic 11i1 y.
Tuy vao hnan ciinh C~I the ma ml]C tieu cua ci'lng tac can b(> v:
('j

tU'ng thiii diem c(1 khac nhau, nhttng nhln chung chung thttf1ng nhiim v:
nhung van d6 chinh nhll: Xay dung m<)t di)i ngu can bo du ve s6 lll<.111
gi('ii ve t:huycn lll<ln. l:ll ban linh vii'ng vang trong m9i hoan canh, do;
kct giup dfi Ian nhau. quyet tam hoan thanh m9i nhi~rn Vl1 dtt<.lc giao.
f)tli v(li moi tCi chuc khi c6 dlliing i6i ho<:tt d(mg dung d~n la het s1
can thiet. Tuy nhicn thicu m(lt d(li ngli can b(l c6 du nang Ille va nhi
tlnh till moi chu trtt11ng Jlliing Joi chi la m()t mo gia'y li)n. Con ngtt(ii
yeu 1ti quyet dinh trong moi ho<:tt d(mg v~ quan tri. Ngay nay tien I
khoa hoc ky thu~t di thti trang bi cho con ngttoi nhung phttong ti~n I;

1%
Jfmg c\fc ky hi~n dai. qtc ky thong minh, nhung yeu to rnn nguoi. yeu to
:an b(1 khfmg he mat di vi tri quyct~;h·~~1".:' no. Kinh nghi~m ode mtdc
:(l llell kinh !C XU h(li phi.It trien nhat hi~n nay cling dang ch( ra rhng Cli
;('1 v~t chat la quan trong, nhung ye'u t6 con ngui1i lqi cbn quan trqng lllin.
fhlfc tc' cflng ngay cang chi ro rang khoa h9c ky thu~t cang hi~n d"1i th1
.lc'li hi'ii ve chat lLJ'(ing d(>i ngu can b(> ngay cang cao. Khoa hoc cang hi¢n
l.1 i th1 cang c6 hi~n l\1(.Jng "sai m<)t ty di m(it J~m" chinh vi the nhung
)'CU kem ve can b(1 tuy nh<) nhu'ng co the gay ra SL( thi~t h"1i ve tai san rat
dn. d nhung dlin vi khtmg tam tor ctmg tac can b(l th! to chuc d() se yeu
<em vc nang Jue, n(ii b(1 lung cling mat doitn ket, chia be keo canh.
ihl'tng kc xu njnh, co htii l(mg quyen, nhung ngtt<'Ji dung dan, chinh true
Ji trLI J~p \'' v... H~u quii tat yeu cua tlnh tr~ng 0() se la sv tan VO vc m~t
t) chuc la dieu khfmg tranh khoi.

Cong tac to' clulc cti11 bi) phai dt,lt d1t(lc 11/u?ng yeu cciu sau:
- Dap U'ng oily du moi nhu du ve can b<) cua tf) chU'c.
- Xay d~tng, chuin bj, dao tao va bbi Juong m<)I d(li ngu can hi)·
ll<)llhve nang life chuyen mtin, du ve. so
ILJ'qng, thich ling vdi m9i ho~lll
:anh thay d6i trong t6 chuc.
- Bao dam tinh lien t1,1c tinh thlta ke ve d(li ngii can b(l.
- Phat huy du'(jc tinh nang d<)ng, d(k tap t\f chu sang t~o. tinh
hdn h<ip tac. y thU'c trach nhi~m va tfnh hieu qua cua nhung ngu'c'ii lam
_.,-lng tac quiin trj.
Mulfn cfmg tac rt/ chii'c can b(J hnim thi.mh dur;c nhifm v!i cua mlnh
·hi ('(111 twin thu nhilng nguven tdc khoa hue sau:
- Tuycin chon. dao t(,lo va bcl tri can b(l la thco nhu du khach
~uan cua cong vi~c.
- Bel tri ngu'oi dung ViGC va phu h<Jp vdi nguyen V<;mg. sd thich va
<h~i nang cua ml1i ngu'oi.

Ke't h<,lp ho tn.1 nhau giua nhung m~t m<;mh va yeu cua moi
:un b(l.
197
 - Bao dam tinh thua ke'.
- Ket h<;Jp quy&n h1i quy~n h<;tn va trach nhi<$m cua can b9 tro
1i)chuc.
- T:,io dieu ki<$n thu~n l<._ii de phat huy dtt<;Jc t6i da kha nang, na
lu'c s('! tru'ong sa doiin cua moi ngt!oi can bl).
- Ngan L·hc)n mqi bi6'u hi<$n tru d~p. be phai, c1,1c b('>, n!nh h6t,
hC1i. XU hu'dng chay theo thanh tich ca nhiin, mii"°t doan kC°t trong"ni)i
hang ngii can bi).
v.v ...
Cu sd khoa h(>C cua c6nK tac t6' chuc la:

- Chuc nang quy~n han va nhi~m Vl;J cua cac bi) pMn.
- Nhu d.u cua cCmg vi~c. cua b9 may va tu Su' phat tritin cua
chuc.
- Trinh d() nang h,tc, ph<im chat, tinh each, hoan ciinh cua r
ngu'(1i. moi ung vien.
- Kieu each quan tri (phu'dng phap, I~ l6i v. v... ).
- Sci d6 Cli cau tfl chuc.
- Vi~c ap d1._111g cue thanh 11.fU cua tie'n bQ khoa hQC ky thu~t.
- Hoan canh khach quan ve ben trong va ben ngoai cua 16 chu
v.v ...
N(h dung cua cong tac td chuc can hr,} la:
- Tinh toan va di! bao nhu du ve can bl) quan tri.
- Hnach d!nh va tuyen chQn can b().
- Dao tao, huan luy~n cac nha quiin tr!.
- Llfa chl)n, de bc,11 va sli' dtmg cac nha quan tri.

ilJX
 - D<ir.h gia can b<) quan trj.

- Cac c6ng vi¢c khac c6 lien quan den can b9 quan tri.
Phi((Jng phdp ta' chtlc can b<):
- Phu(1ng phap hanh chinh.
- Ph1Mng phap kinh tc.
- Phu(111g phap tam Iy xa h(>i.
- Phuong ph<ip djnh bien.
- Phu(1ng phap khoan.
- PhucJng phap t6 d<)i.
- Phu\ing phap ket h(_jp.
- Phuong phap thi tuy~n.
- Phu(1ng phap trac nghi~m.

- Phurlng phap thli'.

- Phuong phap tuyen truy~n.
- Phu(ing phap giao dt,1c.
- Phu(ing phap cuong che.
V.V ...

7.4.3. Van hoa t6' chuc

Khdi ni~m: Van hoa t6 chU'c du9c hlnh thanh tu t~p h<.ip cua cac
m tin, gia tr!, I~ nghi, cau chuy~n, huy~n thoai va cac ngon ngi1 dl_ic
. la mii nuoi duong slf ciim nh~n tinh c(>ng di'ing gii1a cac thanh vien
ng t6 chuc. Van h6a la nhi1ng ye'u to vo hlnh nhllng n6 bit:u hi~n ra
l ngoai bang nhi1ng iinh huClng rat ldn tdi hanh vi cua ml'ii ca nhan

ng to cht'.tc.

199
 Van h1)a td chtlc u) nhtlng dcjc tinh ca hdn sau:
- Tinh rap rhe.
- Gay xuc dt\ng, truyen cam.
- Truyen th6ng.
- Dau hi~u d~c trung.
- Nang d0ng.
M~c tieu ciia xuv dl/ng van h6a ri/ chuc li't:

- Dam biio Slf phat tritin loan di~n cua moi ca nhiin trong 1() chu
- Xiiy dlfng m(lt ne nep van h6a Janh manh tien b(l trong 16 chu
- T"1o ra m(lt mf1i In.tong co van h6a 16 chuc ct€ moi ca nhan m
01111 vi c6 the c6ng hien nhieu nha't cho 16 chuc. cho dat nude va chtl
htii.
- Thay duclc tllm quan tr9ng va vi tri cua n6 trong cfmg tac qu
tri.
- Xay dung du1.1c 1rn)t tf) chtl'c c6 van h6a.
- Dong vien OU<ll' SU tham gia nhi~t tlnh va c<l trach nhi~m c
mtii ci nhan trong 16 chuc.
- Co bi~n phap Cl;I the phat trien viin hoa cua 16 chuc.
Chile niing:
- Xay dlfng cac niem tin, gia trj. triet ly. I~ nghi. truyen 1h6
"lap 4uan" lanh m"1nh va tien b(l trong 16 ch1."fc.
- Kh<li d~y. d(lng vien va bie'n sue m;;rnh vc van hcfa thanh s
1rn111h cua 11) chtl'c.

- Da'u tranh ch6ng l<;ii mqi bieu hi~n phi van h6a, phan van h
trnng t<i chuc.

~()()
 Nhii'nK hinh rink ciia van h6a rd chuc ca htin la:

- Bieu tl1(1ng (u1a cac gia tri, mµc tieu, nhan vflt anh hung).
- Ng6n ngu (tieng long, khfo hieu. hai huoc).
- Cau chuyen (truyen thuyet, huyen tho"1i).
- Tht(c hanh (nghi le. le l<;1t. va cac ho~1t di)ng mang tinh van h6a
<I l').
Ninil;g k/1 qu<.i ( hii~u qwi) cua van h<la uj' chirc Iii:

- Y thLI<: VC tinh each cua m6i Ca the.

- Su' rang bu6c ctia mc"ii ca nhan vdi SU mang cua t6 chuc.
- Tao ra y thuc ve t<'1 chuc cho 1rn'1i ca th{
(}wi trinh .rel h(°Ji h6a u3' chuc: Xii h(li h<)a tti chuc la m(it qu<\ trlnh
I lh(>ng qua tl<l the gi(Jj hen ngoai dtfQC chuycn the van SlJ' chap nhfln
'1 1he gi<~i "ben trong ''. Trong thlfc te qua trlnh xii h<)i h6a tao ra khufm
lu cho nhli'ng ngtt(li mdi thich h9p voi van h6a cua t6 chuc.
Nhl'fng ciiu chuyen xung dang nhfln thuc dl1<1c slf chu y d~c biet.
I VI 1'j dfty chung fa diem dac tn.n1g !rung tam clta Van h6a VU XU hfli h(ia
ch1k. Nhl'fng cau chuyen cua 16 chuc ve nhung ngu'oi hung hay nhtfng
nh vi truyen ci\m cho phcp nhli'ng ngu'oi tm'Ji den biet cai gl Ia "st( tinh
in thtfc 1e'' dfii vdi h().
~ ~ .. ? ~ .,

'· QUYEN HAN, QUYEN Ll}C VA UY QUYEN TRONG QUAN

TRf
7.5.1. Quy~n hi,m va quy~n hfc trong quan tri
Ly
lufln ciing nh1t thlfc tien lu6n chi ra rhng, hieu qua cua qua trlnh
4U) el Llinh va tf) chuc thl)'c hi en 4uyet dinh trong 4uan tri phi,! thuC>c rat
ICU vao vi~c phan quyen, uy quyen, cimg vi~c xac dinh quyen han va
yL·n lu'c cho mfii ca nhiin. b6 phfln trong m(lt tel ch1.'tc. Nghien cli'u each
dung khoa h9c ve quyen h<,1n. quyen life va trach nhit;m c6 y nghia rat

201
(() l(~n trong vi~c nang cao hi~u qua cua vice tfl chuc ra va lhu'c hi~n l

quyet d!nh trong quan tri.

Theo Tu dien ticng Viet cua Vien ng6n ngiJ thl "quyen han
nghia la quyen dU\1c XaC dinh Ve n()j dung, pham vi va InUC d(\: I>. Quy
ltfc ctl nghTa la quyen du'<.1c dinh do~t va sue manh de bao dam vi~c th
h!~n quyen ay.

Chung ta khong the hlnh dung noi trong m6t to chuc neu ai cu
ct1 quyen ho~c ch~ng c(, ai c6 quyen gl ca. Trong trttc'1ng ht_1p dau tien
Jan !<ii vi¢c vf1 chinh phl'1, trong tru'dng ht_1p thu hai sc dan toi stt vtJ tnl
nhi~m. Nhtt v~y van Je la ii chfi dn phai phiin <linh va xac dinh
quyen h~n trong to chuc de quiin tr;. Neu kh6ng giai quyct thoa da
van de nay th! h~u quii th~l kh6 ma lttc'1ng du'rlc.
Ban chat cua quy0n han trong cac quyet djnh v6 quiin tr! ia
du'dc (hay c6) quy6n gl J\)i voi ai, (1 dau cling nhu' vao luc nao va
ciing di nghia la ai phii 1 phuc tung quiin ly v~1 dieu hanh cl'1a ai.
Quyen han kh6ng phai la thu troi cho ma n6 sinh ra tu nhu cilu
Slf phfm cong cua t6 chuc, ph1,1c Vt,J t6 chuc va tuan thu phap lu~t. Mc)t
tac giii quan tr! phan bi¢t quyen llfc va quyen h"1n:
- Quy6n hq.n (authorithy) la cai ma nha quan tr! c<l the giao p
cho nglfoi khac thay m~t mlnh dd thlfc hit%n. D(~i v(Ji quy~n h<,111,
<lttdc bieu hi~n bcii kich thl!oc hai chieu: di¢n tfch n~m ngang bicu hi
cac chuc nang. Anh htt<Jng ma mot ngttoi c<l utt<Jc trong m0t 16 d
dlJ'(.iC quy djnh b~ng chieu Cao trong C<1 cau, cang Jen cao chung n;
quyen h"1n cang cao chung nay
- NglfQC 1"1i. quv&n /f!c trong t6 chuc la muc <l(\ <l(ic l~p trong h(
dCmg dimg cho nha quiin tri <le t~o ra kha nang slr d;,mg nhil'ng qu:
dinh cua hQ thi'mg qua vi~c trao cho ho quyen ra quyet djnh hay clu'a
de chi thi.

'''TU' ditn Ti~ng Yi¢1 - NXB Da Ni.fog - 1997 - Tr. 786

202
 Quyen htc dtt\1c bit!u hii;n bling kich thttdc 3 chieu, chieu thang
ng lu'\1ng lru'ng cho dang cap, chieu ngang tu'c;lng tru'ng chuc nang va
icu thu 3 dttqc g9i la trung tam quyen htc.
Tuy nhicn. st! phan bi~t nay chi c6 gia tri ttfong d6i btii vl tren thlfc
ap dung vi~c uy quycn trong d.c t6 chuc quiin tri hit;n nay, hai tu van
t(Jng du'oc sit dtrng thay the' liln nhau trong cac van ban.

09 giin
Trung tam
quyen 11,fc
Mile do

I
Tai qiinh

'
San xuat

Cac chllc nAng

S11 d11 7.10. Quyen hqn va quyen l;tc.

203
 ? ' ?
7.5.2. Uy quyen trong quan tri
Kluii nifm: Uy quyen (delegation) la giao ph<l quyen h~n va tral
nhi~m cho ngu'di khac de ho thay quyen thu'c hiGn mc'\t nhiGm vt,I rier
hiet.
Qu\' trinh iii· qu1·~11: Quy trlnh uy quyen bao glim nhung bu\k c
h::in sau:
- Xac <.11nh ket qua mong mutln. Vice giao quyen la nhilm ct
11gL(il1 khac Cl.) kha nang thlfc hien Olf!JC ctmg vice. Neu ViGC gi<J
4uye11 ma nguiJi dude giao kh<mg the thlfc hien llLf<lC thl c<mg ViGC L
quyen 11i1y la V{l nghla. Do <.16 dn phiii uy quyen IL((lllg xung vdi dlr
viec va tao dieu ki~n cho h<,l lhlfc hi~ll c{mg t~ic dlf<.JC giao.
- Chqn ngU'(li va giao nhi~m VJ,!.
- Giao quyen han <.le thlfc hi~n cac nhi¢m vu <.16.
-- Yeu du ngu'(Ji dLI'<.lc uy quyen phiii chiu traeh nhi~m.
Nguven tdc u\' qur2n: D<i vit%e uy quyen th~t W c<l gia tri va mar
lai hieu qua, khi uy quyen dn phiii tuan theo de nguyen tac sau:
I) Trnng hi; thong 16 chU'c. vi~c uy quyen thU'(lng la uy quyen ct
l'ap JU'<1i trlfe tiep, nghia la cap tren i'1y quyen cho cap dU'oi trll'c tiep Il
khl'ing dU'<.lC VU'l.11 cap theo Sll dll Sall:

S11 d1~ 7.1 ! . S11 dii uy quv~n thu(>c clip.

20.:l
 Chi chu:
+Mui ten thiing: Du'cjc phep uy 4uyen
+Mui tC::·n v(·mg cung: Kh6ng du\it: phep uy 4uyen
2) Su uy 4uye11 khtmg lam mat di hay thu nh() trach nhiem cua
-trlf! du'llc uy quyen

3) Quyen It.Ji. nghia Vl;J trach nhi~m clla ngu'c'Ji Uy quyen Va ngu'(Jj
r(ll' Liy quyen phiii hi\o diim Va gan b1~ vdi nhau.
l\guyen tile nay L1(ii hoi phai dam bao stJ' t1Mng xung giua nghla
I. LJLl)'C11 idi VU trach nhiem.

-I) Niii dung. r:inh gil~i cua nhit$m vu Ou'l.JC Liy quyen ph<li X<ic d1nh
r~-tng.

5) (;y 4uyen phiii tLr giac khtmg ap dat.

6' N gu(·11 dude L1y 4uyen phiii c<i day du rhtrng tin truck khi hat
y vao vice.

7l Lutm luon phiii di st[ kiem tra trong qua trlnh thu'c hi~n st[ t1y
1ven.

Trach nh1em

Nghla Vl,J

Sit d11 7.12. Mr!'i </Ull/1 hfJ 1u1111g xtl11g giitu nghia rn.
4uyJ11 l(ti l'it rnich 11hi(J111.

Trong nhicu cfmg trlnh nghien nru ve nhtrng that b<;1i cua cong tac
1iin tri hfo nhu' deu chi ra nguyen nhan la giao quyen khong dung muc
1ac thf1 thien. N6i each khac, ve phu'(1ng di¢n nao d6. uy quyen la nght$

205
thu~t cua quiin tri. Uy quy~n la ti;lO du'<;1c cho cap dl.J'di du'QC ren luy~
trong nhi¢m v1,1 mdi, do la ct1 sC1 d~ llfa ch9n, d~ b<:tt nhung nguoi c6 nan
lu'c vao nhung vi lri dn thiet trong bQ may quiin tri.
Slf uy quy~n phiii du'<;fc tien hanh mot each c6 y thuc tu cii hai phi;
Do vay nha lanh d<_10 phai tin c~y vao cap duc'li, san sang hlfdng dan, chi
se va cho phep cap du'oi co nhung sai sot (j muc di) nhat dinh, dong thi
phai CO Slf ki€m tra don doc thu'<)ng xuyen cap du'di khi Ou'QC U)' quy~
phai thay dU'Qc trach nhi~m va nhling gioi h~rn trong quy6n llfc d~ khon
trd thanh nguoi l<:tm quy~n gay thi~t h<:ti cho t6 chuc.

TOM TAT
Trong cac ho<:tt d(>ng vf: quan tri thl vi<;c lien ket cac b9 phan. ca
ngu6n llfc trong mi)t thti thong nhat dE thlfc hi¢n cac chien htQc sac
1119c, cac kif ho<:1ch da d~ ra khong gl khac hon d6 Ia cong tac t6 chu1
Cfmg tac t6 chuc trong m(>t dcln vi thu'ong du'<Jc xem xet tren ba !inh vlf1
xay dlfng guong may, eel che cua mot t6 chuc; t6 chuc nhan slf va I
chuc cong vi¢c.
T6 chuc khoa h9c trong quiin trj se bao dam nf: ne'p, quy cu, k
cu'clng, tinh t6 chuc, tinh ky luat, tinh khoa h9c. t<lc phong c6ng tac. s
doan ke't nhat tri, phat huy dl.J'<;lc he't nang life si'I tru'ong cua m6i ca nha
va mC'ii b9 ph~n trong don vi.
D~c tinh chung cua t6 chuc Ia: ph6i htJp cac n6 llfc; cimg c6 mL
dich hay m1,1c tieu chung; phan chia cong vi«$c; thu bac cua quy~n llfc v
lien ke't sue m(_lnh c1h tat ca cac b(> phan. C6 b6n chuc nang t6 chuc Sal
1-· Xay dl,tng va hoan thi¢n guong may cl.Ing co cau quiin tri; 2- Lien kc
hOi;lt dong CUa cac ca nhan, bQ phan Va 11nh VlfC hO(_ll dQng thanh mQl th
th6ng nhat hanh dong di:it m1,1c tieu quiin tri da du<Jc. d~ ra; 3- Thie't k
va thlfc hi«$n cfmg vi~c; 4- Xay dlfllg mot doi ngfi can ho quiin trj gioi v
chuyen mon. nhi¢t tlnh va trach nhi~m trong cfmg tac, doan ke't gfo b
va giup do nhau cl.Ing ho~m thanh nhi~m v1,1 du'<;lc giao. Nhung yeu d

206
 1inh trong cting tac t\) chuc la: khoa hQc, hi~u qua. Ket hop quyen l<:fi,
Ii ich va quyen han cung trach nhi~m; Cl,! th~; sang t~o; ket h<;lp lc;Ji ich
u'ck mftt va kJi ich lau dai; v.v ... Eloi tuc:1ng Cua cf>ng tac t6 chuc la: Cd
!'u b0 may t6 chuc; can bQ quan trj. Cac cong vi~c Cl,! th{ Van h6a t6
1:1c.
Cci cau tt\ chU<: quan tri: !a t6ng hop cac bi) phan (hoi_ic la cac
hiiu l khac nhau. cluoc chuyen mtin h6a va c6 nhii'ng trach nhi~m.
uyen h;i n nhat dinh. l1u'cic bo tri theo nhii'ng cap nhilm baa dam thuc
ien cac chti'c nang quan tri Va phl,IC Vl,i 11WC tieu chung dii X::iC dinh.
Cci cau t6 chuc quan tri cang hoan hao c6 anh hui'lng rat Ion den
ieu qua ho"1t d(')ng cua cac doanh nghiep. Phat tri~n va hoan thi~n co
au tt\ chuc quan trj se bao dam cho doanh nghi~p phan ung nhanh
h<ing truck nhung bien d(mg xay ra trong san xuat kinh doanh, tao dieu
ien nang cao hi~U qua St~ d1,1ng cac nguon tai chfnh, nang h,J'C san xuat,
10 di)ng v.v ...

Nhftng yeu du chinh d6i voi m9i co cau t\) cht'tc Ia: khoa h9c: can
oi. hc_ip ly. Linh ho;Jt: clan giiin ma hi¢u qua, phu hop vdi ho~m dnh
1lJ'C ti~n. phu hc;Jp VOi d{Jj hoi Clla cac quy luat .khach quan trong linh V\fC
ci dlu va t6 chuc; on dinh va tin c~y.
E><i xay dung co cilu tci chuc cua m9t xi nghi~p hay co quan, nha
1ufo tri phai can CU VUO muc tieu, nguyen tile va cac yeu to anh hLtc'Jng.
~hung phtfcing phap phan chia bQ ph~n trong Cd CUu tcS chuc chu yeu
a: thco tam h~n quiin trj: phan chia theo thc)i gian: phiin chia thco chu'I:
Jang: phan chia theo Ianh th6; phan chia theo san phllm; phan chia
hen khach hang; phan chia theo quy trlnh hay thiet bi. Tren thlfc te
'h(111g co each phan chia bi) ph~n nao la tot nha't cha mQi. to chuc va
.·ho 1119i hoan canh. Nha quiin tri phai llfa ch911 cho phu h<;lp nha't vui
10Ut1 ciinh di_ic di~ni tlnh huong Cl,l th~ Cua tfi chuc mlnh.

Nhung kiEu C(f ca'u t6 chU'c quan tri phfl bien li:I: Cd cau t6 chl1c quan
~ri trUC tuyen; Cd cau t0 Chuc quan tri theo Chltc nrtng; CO dlU tcS ChUC quan
tri trlfc tuyen - cht'.tc nang; co cau t6 chuc theo ma tr~n; co ca'u tci chuc
207
 phfrn theo dia du'; cli du c(i chue thco san ph~m; co eau t6 ch(l'c the
kh<kh hang v.v
Mi)t trong nhung linh Vlfc ho~t dong ve quan tri kha quan trqn
Lh> la thi(t kc' va tc") chU'c c{mg vi¢c. D~ hoan thanh cling m<)t c6ng vi~
thtti!ng cc) rat nhieu each giai quye't, each tiep c~n, each ((°~ chU'c kha
· nhau. Mu6n t1"i chuc vii thiet kc ctmg vi¢c c6 hieu qua nguoi ta dn xa
Llinh UUilg dan 1111,lC tiCU, Slt dt~ng nhung phll'l1ng phap thiet ke VU l
cht'rc cling vi~c khm.1 hc.ic. Nhung phuong phap t6 chue thiet ke ctm
viec chinh la: chuyen mCm h6a. m(~ n)ng efmg viec, lam phong ph
dmg vicL·, xoay v<rng. phtMng phap ti~ chue lam vi~c theo nh6m, to d(
\". \'.

Trcn phttong di(:n cac hol;ll dong ve t{\ chuc ngll'Ui ta cling hct su
4uan tarn !Oi van de 11"1 chU'c can bi). NhUn thuc dung d~n. biet each xii
Jlfng 111Ql d(li ngli cclll b(l manh VC chuyen mfln, gioi Ve nghi~p Vl,I, tin
th1ing ve nghe nghiep. LlU ve so IL1'~1ng, san sang dfmg tarn hiep hie va v(
m(it tinh thiln trach nhiern cao d~ hoan thanh rn9i nhiern v1,1 duc.1e gia,
V. V... la llH)l dili h()j tat )'eU khach quan trnng caC ho~! d(mg Ve !O ChU

4uiin tri.
Mu6n cho to chuc vung ml;lnh va hoat d(mg c6 hieu qua ngay na:
ngtWi ta cling het sue 4uan tarn toi van de phat triEn van h6a t6 chu(
Yftn h6a to chU'c dll'~1e hlnh thanh tu t~p hc;lp cua cac nicrn tin, gia tri, Ji
nghi. du chuy~n. huy~n tho~i va cac ngon ngCi' ui,lc thu, la 1Wi llll(J
JuC1ng slf ciirn nh~n tinh cc)ng dong giua cac thanh vien trong tti chuc
van h6a la nhung yeu tC) v6 hlnh nhung n6 bi~u hi en ra ben ngoai bt111i
nhCtng iinh hu'(~ng rat ldn !di hanh vi cua mc~i ca nhan trong ttl chuc.
Hi¢u qua cua qua trlnh ra quye't dinh va tiS cht1c thlfc hi¢n quye
dinh trong quan tri cling pht,1 thUQC rat nhieu VUO Viel' phan quyen. U~
quyen, cung vi¢c xac djnh quyen hl;ln va quyen lu'c cho rn6i ca nhan, bi
phan trong mot tb chuc. Nghien clll.J each stf dung khoa hQC ve guyer
han, quyen Jue. trach nhi¢m va uy quyen c6 y nghia rflt to Ian trong vie<
nang cao-hi¢u qua cua vi¢c 16 chuc ra va thlfc hi¢n de .quyet dinh tron!
qui\n tri.
~()8
 CAU HOI flN T~P
I - Tl") chuc Ia gl va nhCtng nguyen t~c tfl-chuc co h;ln nao la chu yeu' 1
2- C6 nhung phuong phap phan chia b9 ph~n nao la co ban?
3- C6 miiy loai co ciiu to chuc va uu nhttc;Jc di6m cua m6i lo\ii co cau d6
la nhu' the nao?
4- VI sao l~i phai biet each 16 chlic c6ng vi~c va 16 chuc can b(>?
5- Quy trlnh huach cl!nh g6m may bu'lk va trlnh tl/ thJ!c hi~n n6 nhu' the'
nao'J
6- Hay cho biet khai ni~m ve quyen han, quyen ll!c va each uy quyen
trong 16 chuc quan tr!')
7- Nhung van de nau la yuan trqng nhat trong clmg tac tfl chuc"

20Y
 ·v111. LANH D40
8.1. LANH D~O vAYEU TO CON NGUOI TRONG QUAN TRJ
8.1.1. Ban chat cua llinh dl,lo trong quan tri
Quan Iy va Ianh c.1<:10 thll'ong dU'cJc coi la nhO'ng ho~t dong gi<lng
nhau. Nguoi Ianh d<:to va quiin Iy Ia nguoi dung dau mi)t t6 chuc, c6 kha
n:rng dieu khien mQi hoc:it d(mg cila m(\t to chU'c va du'a ca to chuc ay den
su' nghiep dii dlfc;lc giao ph6. Nglf<'1i Ianh c!~o va quan Iy nhu h¢ thiln kinh
trung l(Ollg trong illQI Ccl the, CO nhi¢m YIJ cam nh~n dU\jC Cac phan Ung
bcn ngoai, thay dttc;lc va nghi ra du9c nhung giiii phap toi LfU de dieu
khien d.c b(\ ph~n khac trnng co th~. de co the d6 ton t;;ii va phat trien.

NglfcJi liinh dc:io va quiin Iy phiii la ngu(Ji c6 kinh nghi¢rn, c6 y chi,

Ccl kha nang thlfc hien, biet r•fdng d~n, di)ng vien va giup do nglfoi khac
hoan thanh cong vi~c.

Nguoi Iiinh dc:io va quan Iy khong phai chl c6 khii nang phiin cfmg
cho 111(\t nh6m. m(it trl chuc nao de\ ma con dn phai c6 biin linh. c6 hoai
bao de hoan thanh sa mang cua mlnh, bat chap moi kh<l khan, gi:lll khc).

Quyet dinh mi)t van df; kh6ng c6 nghla g1 d. l)ieu quan trong la
ljUye°t dinh d(l C() dtrc.Jc thi hanh hay kh6ng'? Vl the, nglf(Ji Hinh d~o va
quiin ly khong nhung di6u khicn, ma c<'>n phiii chqn ll{a nhung vi¢c gl
can thtrc hi¢n, vi~c nao tru'dc, vi¢c nao sau, phai djnh hu'ong, biio v¢, ho
tn.J va kiem Ira nhung vi¢c ay.
Nglf(Ji lanh dao va quan Iy phai biet lam cho nguoi khac vua tuiin
ph!JC, VUa men mo mlnh.

Ngu'oi Ianh dc:io va quiin ly khtmg nhtTng phai c6 khii nang ho~111
thanh m(\t cf1ng trlnh, m0t sy nghi¢p, ma c<'m dn phiii c6 khii nang giao
tiep v{li cap duoi et'ia mlnh. Phai biet chinh phuc ho, yeu men hq va dtfc.rc

21 ()
ho yeu men. Trong tac phifm "Terre des hommes··, Saint Exupcry da
n(ii:

.. Muon ml thanh ngui!i liinh dg.o. truac he't phdi c6 khd nanR tQ,p
trunR tihdn Ive".

Day la m9t chan ly ma ngu.'fi liinh dao va quiin ly dn ghi nho.

Ban co mu6n bict ai la ngu'oi lanh d<oto th~t slf cua m9t xi nghi¢p
khtmg·J B~n hay hoi nguoi nao dam dung ra chiu trach nhi¢m khi xi
nghit;p ctia h9 gap that bai.

Ngu"Cli lanh cl"1o phai la ngu'c!i dung ml!i chiu sao tnl'oc m9i van d~
cua to chuc.

Ngu'oi Hinh dao va quiin ly khong nhil'ng the hi¢n SI/ ran n)i, tai
hung bi¢n, tinh tao b~o. slf kheo leo, khong chi t~p hqp du\:lc nhiin life,
ma con phiii co nhung cl& tinh chu yeu nhu: biet lam cho mqi nguoi hc;fp
tac voi nhau dti lam vi~c. biet nh~n ra va biet khai thac, sil' dimg kha
nang cua ho. biet giup ho doan ket va y thU'c du'yc trach nhii;m ricng cua
minh, c\rng nhau hoan thanh SU m~ng, nhi(\m VIJ chung cua to chU'c, cua
nh6m.

Ngiroi ta nh~n ra ngLroi liinh d~o kh6ng chi qua tac phong difm
dam. khiem t6n, ma con qua each chi d~o cong vi¢c. ·TruOc nhil'ng trd
ngai kh6 khan. ngu'oi liinh dao ay co dam nghi, dam lam hay kh6ng?.

Thc'lng thu'ong, tru'<k milt ngu'oi liinh d~o. cac thu<)c cap thuong hay
tii ra hang hai, nhi(:t tlnh trong cong vi¢c. Nguoi liinh d~o phai c6 d6i
mat tinh tuong, siiu silc. Phai thay dutjc dau la d<)ng life chinh cua ho~t
di)ng d6. Do ban chat tich clfc, t~n llJY hay chi la m9t hi¢n tuc_1ng nhat
thoi de lay long ca'p tren. Tu d6 nguoi Hinh d~o c6 the danh gia dung
thu'c <.:hat thu(K cap cua mlnh, dflng thi:1i CO nhil'ng bi~n phap CJ,l the de
ufln nan kip thoi.

211
 Thay vi lanh dan1 Vl'!i thu(ic cap. ngu'oi lanh oao nen ci~i mi1 Va Jn
dn \'di ho. lam cho ho tu:111 ph11c mlnh mc)t c<kh vui vc. thoiii mJi. cht."f
kh<,ng gl·i t:p. mien cLfC1:1g. Dung de xiiy ra tlnh tr:,mg "Phl!c dic;:n. bat
phuc tam··.

Con ngu<ii la mtit ban the xa h<)i, ai cling di quyen tlf do ca nhfm.
nlnrng J](i phiii UL(<JC hu'<Jng vilo mtit nen nep. m(\t ky lu~t. La nguc'li thi
hanh nen nep, k) lu~t ay, ngu(Ji liinh d<,to phiii ti'i ra th~t xli'ng dang ta
1

111(,t tClm gillingJe

ill(.Ji ngui'li noi then.

Ngu'oi lanh 0"10 Va quan ly la ngu'oi dtM<.: su' uy nhii,':m cua tap the,
ct'' h()n phan phiii giai thich, biio v<;:. thu'c hit;n cho ky ol1<.1<.: nhung ctmg
\ j~·c \ l hli lch t\li cao cu:.i cii tap the.

Ngu'!li ta se nh<ln ra h<,tn la ngu'cli Hinh clao va quiin ly nhung bicu

hiC:n sau: St! n'> m~1t cua han la m(it nguon u(mg vien de thu(lc cap ct"'1a
ban them hang hai Vl1<.1t qua llH.Ji tn'j ng<,ti trong cong vi~c. Neu mfit hk
11~10 dl1 ban khong xu~l't hi¢n. nhung cii t~p tht! van tie'n hanh tC1t cfmg
vice. khi tlc) b<,tn la ngu'(Ji liinh 0<,10 va quan ly gi(\i r6i day .

.\fot gi:.i Jlnh. mt>t t~p the, m(lt tti chuc, m('t quoc gia ma khtmg co
ngtrdi lanh Jao, quiin ly thl chi\ng khac nao nhLf mot than the khong c6
J[1u. Gia Jlnh. t~p the, t6 chuc, qui)c gia ay khong the t<~n tai va phat
trien <.ll1<_1c.

Mac Ju c6 ra·t nhieu ly thuyct vf: st.f blnh J~ng, nhung rat nhieu
ngtrlii dn Jen m<)t ngudi liinh Jao cc> du niing It.re de hq tin tlf<1ng vii Jan
dat ho vu'lit qua moi ch(rng gai trong c\mg vi~c. Khi khong co m(it ai am
hieu 10 vi¢c lam va oCmg vien h<.1. h<.i ciim thfly bon chfm. lo Jang. Su
XU<lt lli¢n CUa ngu'(jj Jiiilh 0<,10 trong luc nay rat phu help v(jj nhu du tam
1~1 cua ho. Nguoi Ianh Jao se la chti di.fa, la sue nwnh va lit nguon an ui
ctla moi ngu(li.
 M(jt cu(ic h(h nghi glim cac d(li bi~'u xuJ/ sdc nhll/ se kh6ng /iun
/t(1fc ~i. th(l/71 chf k/11)11g chucln bi dit(IC 111(}! hila illi fn,(Q, neu khr!ng ('(j

1..;1frli dw tri Cll(i<· h(ii nghi ifr. (MAUROIS).

'.\lgu'iii liinh d"'.(l d<1ng vai tr(1 rat 4uan trong \':1 dn lhiet Jcli V<1i m(ll
:(i dilfc. nHll 4uclc gia. nhu' cai UaU dfli vdi Jrn)t Cd th(

Cai Jau Jieu khicn va 4uyet doan moi Cd che hoat d(mg trong co
th(·. :\eu chflll!:_! may ht; than kinh trung lf<lng hi suy yeu den muc khi'mg
l·i111 ph<il huy l<ic dung dlfdc nl'fa. thl't hi'ii de b(1 phfin 6111 l'°'i ci.ia cli the
l'"' hnal ui'mg va phat trien blnh thu'i'ing Uu'<,iC khi'mg'.'.
Tudng ll(. linh !rang V(l tCl chuc se XU<ll hi~n khi thieu ngu'(fj lanh
Ja11 d quan ly. l!nh lr'°'ng nay Sedan de'n Sl( tan rii CUa t{J chuc.
:'\lgu'cfi Ianh u'°'n vii 4uiin ly la bieu tl«.1ng n"\ rt;!t nhat cua quyen lite.
l'U<l Sl( ui'mg nhat. Yua uieu khien, vua phcli h<,Jp cac cong vit;!c. cac ljlian
hl:· ci.ia 1hu(1c dp, nglrcfi liinh U<oiO va 4uiin ly kip thi'li ngan ch(ln nhl'tng
nil('>l11 ch()ng tlli'i lmac u'i y chia re.
Trnng llHll ti) chi.Ye, 111(11 <l\ln vi nglf<'li liinh u:;rn va ljlliin ly qua yeu
kcm thl sau mlit th('f1 gian .. nhung y chf 161 dt;p se bi phan h<1a, nhll'ng
11t1ng IL(c da Uu'<JC tC1i luyen se hi thui ch(ll. Vii sau cung la sit 01,mg cham,
SL( 111:1u lhuan xua't hien. Dieu nay JU'! khoat se Ul(a lll(ll Ill chuc. JlHll ddn
\'I ~ICll ch{1 diet Vllll)!

De tap trung nhf1n luc mtit dch u) hil;u 4ua. nha't thie't phii1 c(\ 111(\t
ll)!l(ilj lanh OWl lam viec lrcn nguycn ti\e UC~ng nhat. Ccl kha nang hu'l'fng
dan va khkh It;! de thui'1e cap thco <lu6i Jen cllllg SU nwng UU<iC giao.
Bat k)· 111(\1 t<"i eh(te nan cung c<'i nhung miiu thuan, bat Ji)ng. '.\ieu
ai CUllg hanh u(mg theo )' rieng. theo Slf h~p h(ij eua 111Jllh th) nhCi'ng CU(lC
XUll)! Ucll. Sl( hieu lam va Su' chcnh mi\ng Se gay ra 111l,li phi~n pht(e. tr('j
ngai. iinh hui)ng <lcn su' doan ket vii giiim hieu lJUii ci'mg vi~c. Yl vfiy.
1rn'ii tC1 ehU'e phai cc'> ngltdi lanll d"1ll vii quiin ly.

213
 Nha Hinh dao la nguoi chiu trach nhi<$m dieu khien mqi hoat d(>ng
cua 16 chuc. Che du m0i ca nhan trong 16 chuc co tinh v6 tu', long di)
lticlng Va Su' t~n tam den dau di Chang nlta ma thieu Slf tii.nh d<,10, quan ly
dieu khien cua ngu'oi dung dilu th1 16 ch((c do cling bi that b~i.
E>e
hoan thanh m(>t c:6ng tr1nh. m(lt slf nghi<$p ton. ngu'Cli tanh d<oto
vii 4uiin ly phai bict thu hut mqi kha nang tiem ~n cua tung ca nhiin. VI
khfmg phiii chi ngu'Oi lanh d~o va quan ly mdi c6 nhung dinh hu'dng,
nhfi'ng kha nang sang t<otO trong Cong vi<$c. E){)j khi nhfi'ng sang kien CO
ich b&t nguon tu quiln chung. tu nhung ngu'oi thu('\c cap.
Mflt nhom. nrtng lu'c rat xoang, kh6ng co g1 dang chu y, c6 the linh
hoat va tn)i h<1n ngay thu'(ing nho slf dieu khien cua ngu'oi lii.nh d~o.
Nh<'>m khac. v\ii nang ltfc xuat s&c l~i c6 the suy SUI, tan rii theo bu'<k
httdng dan cua ng1Jc'li liinh dao, ma chinh thai de). each lam vi<$c cua ong
ta lam cho nhU'ng ngu'oi c6 y chi nhat cling phai nan li'lng va mat di tinh
tich c1Jc, I<mg hang hai.
C6 m(>t vai quan diem ra't thien c~n ve vai tro cua ngu'oi Hinh d~o
va qu;in ly cho r~ng: Ngu'l1i lanh dao va quan ly chiing dn lfog nghe
mtit y kien nao cua nhii'ng ngu'oi cl)ng tac. cua nhii'ng thu(1c cap. Ngu'oi
liinh dao va quiin ly luCm luCm la ngu'(Ji tuyet dcii va ho~rn hiio ve mQi
mat. Cac quan ni~m de) dii phu nh~n vai tri'l ciia t~p th<f va nhung ngu<1i
quan nicm nhu' v~y dii qucn r~ng:
"Tinh th&n dbng d(}i /<I yeu uf rat quan tr9ng, 111(}1 nguiJi liinh d<;.o vii
quan f.V cho du atl<JC tlzien phu den d{iu ciing khong thi am tllifng het tat
ca ccic ng6 nf?ach ciia ctmg vi?c. Niu nguiJi liinh dr;w vii quan l_v bie't khai
rhJc (! nhilng ngur!i c()ng tac, iJ thu(}c CGJJ cua minh, cac ming /f!c va thi?n
cJm cua h(J thi iJng ta da thanh cong 50% r6i dflv. Umg nhi?t tinh va kht/i
<k cua hr se khong ngirng phat sinh nhilng sang kien quy bau. Da:v kh<)ng
phiii la nhilng di~u kifn ~or di nguoi liinh d<;.o va qudn l,v dua st! nghi?p
c1ia minh mau de/1 thiinh c6ng hay sao? ".
2 1-1
 Khfmg nen cho rang liinh d<!-o va quan ly la m0t ding vi~c t~m
thU'\ing, ai ciing lam du\1c: Chi dn m(>t gu'<1ng m~t dam dam kh6 chju, ra
giong ke cii, thai d(l trich thu9ng la du. Mui'ln tn) thanh nguoi Hinh d<!-o
va quiin ly gioi, dn co k'mg thu'ong ycu doi voi nhi1ng ngtt('1i c(mg slf va
thlll~ll' cap cua mlnh. Chfnh dltc tinh nay cho phep ta thau hiciu du'QC
nhii'ng tam tLt nguy~n v9ng va kha nang ctla m6i nguoi. Day la m<)t trong
nhii'ng nguycn tac C(i ban d6 thu hlit duc;c nhan tam.

Ngu'\'Ji liinh U<)O va quiin ly ding dn c6 y thuc phtrng S\!, phung St!
het mlnh slf nghi~p ma chinh mlnh va rn9i ngttoi trong to chlic dang
dell duc"ii. Trong u)ng vice kh6ng vu IQi, c6 tinh th<'i.n dung ciim, co
niem phan kh('li lufm luCm xuat phat ttt ffi()t niem tin manh li~t vao St!
nghi¢p du'QC giao.

8.1.2. Nhi1ng quan di~m khac nhau v~ ban cha't cua con ngu"oi
va mo'i quan h~ m~t thie't cua chung d6i v(ii cong tac
quan tri
X. I. 2.1. Quan ni(!m v~ con nguifi cua Edgar H. Schein

Ong Schein da du'a ra 4 mo hinh quan ni~m ve con ngtti'ii.

a) D!iu tien 6ng dua ra m6 hlnh ve !Qi kh kinh tc va cho rang con
ngU'c'li tru'lk het bj thuc day b<'Ji (.lc)ng co kinh te. YI nhung d(ing C(J nay
bi chi d;io, giarn sat bi~i xi nghi¢p ncn con ngu'(Ji tht!c chat la th\l d(mg,
bi sil' J1,111g, bi th1k a&'y then hu'0ng xi nghi¢p mong mucln.

h J M(J hinh rhti hai g:ln lien voi nhli'ng gi<l thie't vt: mat xa h()i. nc'
UL(J tren quan diem cho rang ve C(j ban COii ngttoi bi thuc ddy b(}
nhung nhu du xii h<)i.

c) Mo hinh thti ha gan lien vdi de giii thie't vf_ tu' than v~n d<)ng
d di'\y, cac <long co du'l)c chia thanh 5 nh6m trong m(it h¢ thclng ca1
h~c tu nhung nhu du don giJn de t(~n t'.li cho tl~i nhii'ng nhu du ca(
nh[tt ve !\f than V~J1 Ll(mg VOi S\f t~n dt,ll1g tcJi da tiem nang CUa COi

215
llgtfdi. Then quan diem nay rhl con ngLf(jj (L( !hue uify mlnh. H(l mut1n
dLfdc v:1 n'i the dlf(_Jc hoan thi~n
dJ M<) hinh 1hu 1u dua tren nhung giii thiet phuc hc.Jp, the hien
yuan diem ricng cua Schein ve
con n~Lf<'Ji. Nhli'ng giii thiet n1 biin ctia
Cmg lit. con nglfoi la m{\t thlfc th6 phU't: h(Jp va co khii nang thay u()i. di
nhifu d(rng cc1 khac nhau kct h(_Jp thanh m(lt mfiu v(ln dc'\ng phlrc h<.Jp.
Con nglfc'Ji u'lll cc'> khii niing hqc h(',j nhii'ng each v(ln dc'lng mdi vit c6
khii nf111g dap Lrng lai cac chicn 1Lfc.1c quiin tri khac nhau.
8. 1.2.2. Cuc Kili thie't 1·2 bdn chift con 111:itili cua Mc. GreKor

Trong khi slt dung nhii'ng yeu tel siin xuat u) tinh each khach quan
Vil vtl tri nhlf dat dai, tlf ban. nhieu nhan vat qui\n tri dii phat huy Olf<1C
kh:i nang u) the udc ILtdng chinh xac mcli tlfdng quan gilfa phi tcln va sfo
XLl<ll. Nhlfng ycu t() rnn ngtfc'Ji van lit m(>l Jn s() lrnng siin xual. Do v(ly,
de nhiin v(l1 quiin rri sU' dung ck yeu t6 nhiin sLf, chac chin la ho m~c
nhien chap nh(ln mCir giii dlllh vc ban chat con nglfcJi.
M\ll lrnng nhii'ng ngLfc'Ji Jau lien diit ciiu hi\i m(it each ro rel ve hiin
chat rnn nglfc'Ji lit Douglas Mc Gregor. Trong tac philm Human Side ol
1:·111er111"ise (phu·ong lien cnn nglf(Ji trong doanh nghiGp) tmg di tdi muc
clfc Joan va dlfa ra hai cap giii thuyet ve con nglf!Ji ma Cmg coi la ngiim
chlf:1 trong nhCfng hanh J(>ng cua nhli'ng quiin tri vicn d1uyen quycn va
111~111 Jeo. Loai _quiin tri vien chuyen quycn ho~c lo<)i "Thu yet X ., dLf(_1c
C\ll la nhii'ng nglf(jj se dat giii thuyet nhlf sau ve nhii'ng nglfc'1i lam cong
v(li mlnh.
I) M(\t con nglf(Ji !rung blnh him sinh khtlllg thich lam vi¢c vii
SC trc)n trfoh lam Viec neu C(J the.
2 l VI biin tinh khc1ng thich Eun vi~c ct'ia con nglf(Ji nen moi
nglfl"li deu phiii hi ep huc)c di~u khitin. hlfdng Jan va de doa
hang cac hlnh ph"1l dt: bu(ic h0 phiii het sue c6 gang dti l1<)t
to
dlf(!C nhii'ng llll)C lieu CU a chlrc.
2 I(1
 3 J NgtNJi blnh thuc'Jng hao gio cling thich bi liinh dao, mu6n treln
tranh trach nhi~m. c6 it hoai biio va chi mutln an than.

M1:11 triet ly nhu vJy du~Jc bieu thi bling ''Thuyet x ·· xac nh~n khai
lll'lll ve han chat may ITI\lc V{) to chuc cua COil ngu(Ji. Nhltng nha quiin ly
:ht"1 trudng theo thuyet "X" deu tin rhng phai gianh dul.1c t.iuyen Jue tuy~t
.ti")i 1k1i vdi nhung c(mg s!f cua mlnh. Dtli v<'li ho, vi¢c dieu khitin tu hen
1go~1i thfmg qua giam sat ch~t che la thich hc.Jp nhat dti doi ph6 voi
1hung nguc'Ji kh6ng dang tin, v6 trach nhi~m va thieu kinh nghi~m. Chi
:1'1 lien hae, kJi nhu~n va bling de dc,rn hlnh ph<_tl mdi thuc day du\lc nguoi
.a lam vit;c. Do d<1. thuyet "X'' tan thanh each tiep c~n nghicm khiic va
.Jng ht1 each quan tri bJng liinh d<_10 va kilim Ira.

Nguoc l:;ii. thuyet quan tri vien mem deo, ho~c thuyet "Y" cho
·ang:
I l Su lam vit;c cling dn eel gfog ve the xac va tinh th.in nhu la
trnng khi vui chcJi hoac nghl ng\!i.
2 l E>ieu khi~n llt hen ngoai hoac de Joa hling hlnh ph:;it khting
phiii la each duy nhat de bu0c con 11gu!1i phai c6 gfog de d:;it
cac 111\JC tieu cua t{~ chuc. Con ngl!c'Ji se It! chu va tt! liinh d<)O
ban than de d<,it dl!<.Jc nhung 111\JC lieu CUa t6 chuc ma hQ dl!OC
giao ph6.
3 J Cac phfo thudng lien quan tdi nhung kc't qua cong vi~c cua hq
dl'ing vai tro lJUan tn.mg trnng vi<$c giao ph6 cho ho thlJ'c hi¢n
111uc tieu.
-i) Trong nhung dieu ki¢n thich hc.Jp, ngu(Ji blnh thuong kh6ng chl
hoc each chap nh~n trach nhi<$m ma con hQC each nh~n tnich
nhiem ve mlnh.
5 > Khtmg it ngul'li c<'i kha nang phat huy kha telt trf tu(Jng ttfclng,
tai nang va sue stlng sang tao.

217
 6) Trong clieu ki~n c6ng nghi¢p hi~n dc.ii, chi c6 m(H ph§n tri thuc
cua con ng11<'1i blnh thu'ong Ou'{ic St( dtmg.

Thuyet "Y" la m(\t khoa h9c quiin tri thong qua ti/ giac va tt/ chu.
Mc Gregor keu gQi si'r d1,mg bi~n phap ti/ chu thay cho each Ianh dc.io va
dieu khien thong qua nguycn tac thU' b~c nhu tren. Thong qua st! thich
ung c6 lt!a chon doi voi biin chat cua con ngttoi, nha quiin tri phai sang
tao rn nhung clieu kien phu h<Jp de cho cac thanh vien trong t6 chuc c6
the dc.tt clu'c.1c m1,1c tieu cua chinh mlnh m(>t each ttlt nhat bang each ccl
gang het sue vi thanh cfmg cl'ia xi nghi~p. M~c du, kh6ng the c6 du'<;Jc
quyen ll/ chu hoan loan de d<,lt du'c.1c cac m1,1c lieu cua to chuc cling nhu'
nhu du ca nhiin, song ngu'oi ta c6 the tlm each de gianh du'<;Jc quyen ti/
a
chu muc cao nhat. Dieu nay ph1,1 thu(k vao cii ngu'oi quan tri Ian cac
nhan vien. Cac m1,1c ticu cua to chuc cang du'<;Jc giao ph6 cho c:ic nhiin
vien nhieu bao nhieu th1 tinh th§n tu giac cang cao bay nhicu. Dieu cl6
se dan den quyen ti! chu cao hon do iinh hu'c~ng tu ben ngoai giiim di
dang ke. Nhung viec cua nguoi quiin tri ta giao ph6 c6ng viec cho nhi1ng
ngu'oi dang tin c~y va thuc dJy hQ lam viec.

Theo Mc Gregor, chi khi quan tam den m~t nhiin van ciJa xi
nghiep th1 mQi co gang mdi dc.it clu'<;Jc ket qua.
Tam h6n va kha nang llnh h(>i cla giup con nguoi tc.io nen m(>t the
gioi sang tc.io, de d<;it du'<;Jc m(lt muc cl<) tien doan, va d<;it clu'cJc niem tin
rang nhii'ng nhu du va biin tinh cua con ngu'oi c6 the bien cloi du'<;Jc va
hudng dan du'<;Jc toi mlic d(l co the giup con nguoi tro nen hoan thi~n.
Quaii diem nay ve ban chat con ngu'oi khien ta c6 the di den m<)t s6 kel
(uan CO tinh each Cl/C ky quan tr9ng doi voi nhan V~t quan tri.

I) Cd nhO.n la miJ'i quan tO.m nhdt cua con nguili.

Con ngu'oi II/ lo lfog cho m'inh cii trong CUQC song cling nhu' tron~
su' chet va trong m(>t xii h(li ph6n thjnh hi~n d<;ii. Ai muon dc.it du'c;1c tier
2JX
h('i la ngu'ai muon chien thfog.

2) Ca nhdn se df Kdng thoa man nhiln?, nhu du can han cua bdn
tfnh neu cai /(Ji l<fn h(fn phi t6/1.

C6 nh~n djnh r~ng: "Con nguoi thich lam vi~c. Di6u nay ra't dung
khi con nguoi lam vii;:c clti thoa man nhung nhu du cua ban cha't phuc
tap cua n6. Ngay cii khi lam vi¢c va viu n6 ciing co g~ng. Nhung khi d"1t
t1~i muc th()a man. n6 khong cbn du ly tri va hang hai cliS nli llfc vi cling
mCil llll1C tieu'" (Koonll va O'Donnell).

3) Ca nhan c6 th2' chiu duqc st! hinh dc;w.

Con ngu\Ji huC1ng ung Slf Ianh d:,io. Nguoi ta c6 th~ dung nhi~u phucJng
phap cl~ thuyet phl1c con nguoi di theo m9t con clu(ing da djnh, nht.tng nhii'ng
phu'cing phap nay phai du~Jc llfa ch1;m, v~n dl1ng va s~p di.it truoc sao cho h(Jp
voi nhu cau ca nhan d~ thoa man ban chat cua n6.

4) Ca nhtln muiJn slfng va lam vi?c trong ml)t khung canh xd hl)i.

Di~u nay c6 thti dung trong hau het cac tru'ong hc;Jp. Tuy v~y viin
c6 m(it nhu cau ro r~t khien cho m()t so nguoi ua song fin d~t. Chftng h:,in,
mc)t s6 nha khoa hQc llii l:,ic viin lam vi¢c my man nhat khi s6ng m(H
mh1h.

5) Ca nhiin g6p phan t(W l(i.p nhllng co che· di ph1:tc v1:t nhlln?, nhu
u1u chunf!, cua t(ip thi.

Co nhi~u nhu du m()t con nguoi le loi kh6ng th€ thoa man du'c;Jc.
H1.i chi c6 thcf thl'ia man neu hq hc;Jp tac lam vi¢c. Neu cai k:Ji ton hcin phi
t6n. con nguoi d~ cha'p nh~n h~n che' quy~n lc;Ji ca nhan.
IS) KhiJng c6 con nxul1i trung binh.

Ai ding mong muon tien be), muon chung minh kha nang cua mlnh
trudc nhung con nguoi khac. Do v~y. ban cha't clia con nguoi la khfmg

219
m<'i'y khi hang long vdi hi~n t~i cua mlnh. Nhu du vuon Jen cao ht1n nu:
han nang tuy~t dtli i~ m(ii nm nguoi.
71 Ca nhan no fife cao nh{ft khi du(/C tr9ng d1,mg.

"Con ngu'i'li n<lng nay mu6n dem het khii nang de lam viec. No hl11
Jlllllh khi kh6ng c(l c<l hc)i de ap <.h,rng kien thuc vii tai nang de ganh tracl
nhiem nham d~t ket quii. N6 chan 1~an khi phiii Jam vi~c nita v(Ji. Ian
vi(:c deu cleu theo th6i quen. N6 ti'l mc1 mucln biet muc khii niing t<li d:
Clla mlnh vii muon hanh d(mg i~ muc c16" (Koontz va O''Donnell).

8.2. cA.c LY THUYET vF: E>O~G ca v A DONG v11~N TINI-

THAN LAM v1tc CUA NHAN v1F:N

Nha 4uiin tr! Ctl trach nhi~m du'a t<i chlfc ma ho phl] trach hoar
thilnh Inl]C tieu cua tC) chuc d6. Ho thtlc hi~n nhi~m Vl] de) th6ng qua ni
lu'c lam vi¢c cua nhiin vien ma ho phu trach. VI v~y mqi nha quiin tr! det
phai biet each d(ing vien va W.nh d~o nh:in vicn. C6 the n6i rang, than!
ctlllg cua nha quan tri ti1y thuc)c chu yeu vao nang lu'c lanh dao nhiin vier
Ju'c'li quyen ho. Mi)t each van tat, nang ll]'c lanh dao tuc la nang ll]'c d(lll!
vien. tac d(ing, dieu khien, va thong dat vdi nhiin vien dlldi quyen.
Ve ly lu~n ci:ing nhu' ve thl]'c te, cac nha quan tri lam viec v(li cor
ngu'c'li. va thtJng qua n(1 life CUa con ngtl(li de thanh dat ml]C tieu. f)fly Ii
mt>t ctlllg vice kh6 khan vi con ngui'Ji thu'ong phuc l"1P va kh6ng phai Jue
ni11) cung ling xlr' m()t each h<Jp ly' f)ac hi(:t rat kh6 ue hieu m(1t cacl
chfnh xac tai sao con ngu'i'fi hang ha1 lam viec. Chung ta c<m nho r~1n1
de I}· thuyet quiin trj deu danh nhieu cong sue de giiii thich cac d(lng n
bell trong JJ thuc dfty con ngu'oi Jam vieC. va ti1y theo SU giai thfch cac
Jting ni de'> ma I)· thuyet qucin tri da co nhii'ng y kie'n khac nhau ve nhii'n1
bi(:n phap ma nha quan tr! nen ap dung de nham dat dttc:}c su' dc'mg g(l!
llli da CUa con nglJ'(jj vao Su' nghiep chung.
 8.2.1. Ly thuye't ct> di~n

Ye SL( d<lng vien dt(dc Taylor va cac lac gia trong tru(lng phai ly
1uye1 4uii11 tri m(it each khoa h<_)C neu Jen vao dau the k)1 nay. Taylor
ho rang m6t lrong nhiXng cfmg vi~c 4ua11 trong ma de nha 4uiin tri phiii
:im lil phai biio dam cCmg nhan sc thtfc hien nhung c<lng vi~c thtf(lng
uyen !Sp di l~p Iai 111C1t each nham chan nhung voi hieu qua cao nhat.
>e hiio dam dieu do. nha 4uan tri phiii tlm ra each lam tclt nha't de d"1Y
ho ctmg nhan, vii dung de kich thich ve kinh te nhu' ti en lu<Jng vii tien
1tri'1ng de dfmg vien cfmg nhan liim viec.

Quan diem nay UL(<1C xay dtfng tren nh~tn tht'fc la hiin cha't chi't yeu
tb ngt((Ji lao dfmg trong xi nghi~p la lli<'li bicng. va de nha quan tri
inh re ve cCmg viec hdn cfmg nhan; ngu'di lao d(mg chi c6 the dt«.ic
11ng vien bang de ph<'rn thu(1ng kinh te, va b{m than h9 cling khCmg c(i gl
eJ(1ng g1'1p cho xi nghiep ngoai sue lao d6ng cua ho. Thtfc ti~n 4uan trj
1i nhieu xi nghiep cho thay 4uan diem nay khong phai la khCmg dung. va
U kfch thich bang tien b"1C thu(Jng cling dua lai SU lilm VieC tich Cl/C.

8.2.2. Ly thuye't tam ly xa h()i hay quan h~ con ngu'oi

Tuy nhien. quan diem c() dien ve SI/ d(mg vien da du<jc chung
riinh la khCmg phiii luc nao cling chinh xac. L)· thuyet ve quan ht; con
gtf(ij <lii ~·hu thf\y ding nhung quan he xa hfii trong luc lam vice dil. c\l
.k Jung thuc day hn~c kiem ham SU hang hai lam viec cua cong nhan .
.y thuyet nay cling cho thay COil nguoi cling kcm SI/ hang hai khi ph}i
hui1ng xuyen thuc hien nhung ctmg viec nham <.:han va <lr:in dieu. Tu
hC!n thuc d<l. ca<.: nhit ly thuyet tam ly xii h(1i cll\l rang de nha quiin tri
1') thl:° ll(mg vien con ng11<1i bang <.:ach thua nh~n nhu ci\u xii h<)i <.:ua ho.
a t;,H\ Jicu kien <.:ho ngu(Jj
lao d(mg cam thay hanh dien Ve SI/ hLtu f<.:h Va
1uan trong cua hq trnng cfmg viec chung. Nhung bic;n phap ma nha quiin
1·i c<l the lam de d(mg v1cn nguoi lao d(lng theo ly thuyet tam ly xa h(li

.221
la cho ngu'oi lao dong nhieu ll1 do hon d~ lam cac quyet djnh lien qua
den cCmg vi~c du'CJc giao, quan tam nhieu hon den cac nh6m kh6ng chin
thuc trong Xi nghi~p, thtmg tin nhieu hcin cho ngu'oi Jao d(>ng biet cac k
hoach va hoat d(>ng cua Xi nghi~p.

8.2.3. Ly thuye't hi~n d~i v~ di)ng Cd va di)ng vien

Cung gitlng nhu' tru'c'lng hCJp cua ly thuyet co di~n, ly thuyc't tam 1
xa hoi trlnh bay kha chinh xac nhu du xa h()i vC:, tam ly cua con ngu'(J
tren ClJ sc'J do. da d~ ra nhung hi~n phap hii'u hi¢u dti dong vien ngu'oi la
d(mg. Tuy nhien, slf nhan m~nh nhu du tam ly xii h()i va bo quen ca
nhu du v~t cha't cung khong hoan toan dung clan. D~ c6 th~ lanh d~o "
di'mg vicn con ngu'oi, nha quiin tri phiii hi~u hiet dily du cac dong co la1
viec cua con nguoi, va co nhung bien phap d()ng vicn hii'u hi~u. Hi~
nay. ngu'oi ta n6i nhieu den cac ly thuyet v~ d()ng co va S1f dong vien ct1
cac tac gia:

R.2.3. 1. Thuyet cfi/J h(lc nhu du cua Maslow

Trong h~ thong ly thuyet ve quan trj va d()ng vien: thuyet cilp bi

nhu du cua Abraham Maslow la thuyet c6 du'lJC mot SI/ hi~u biet ror
ldn.
Maslow cho rling hanh vi cua con ngu'oi b~t ngu6n tu nhu du 1

nhung nhu cilu Cua con ngu'oi du'QC sap xep theo m()t thlt ti/ u'U tien tit thi
t(Ji cao. Theo tilm quan trqng. cap b~c nhu du du'QC s~p xep thanh na
hac sau:

I) Nhilng nhu c&u ca bdn hay nhu du sinh ly: Iii nhung nhu cl
dam bao cho con ngu'oi t6n t~i nhu': an, u6ng, mi:'lc, ton t~i va phat tric
. n(ii gi6ng va cac nhu du cua co th~ khac.

222
 Nhu cau xa hbi

Nhu cau an toan

Nhu cau sinh ly

511 dii 8.1: St! phiin cup nhu du cua Maslow.

2) Nhilng nhu cdu v~ an toan viz an ninh: la cac nhu cilu nhu': an CJ.
;inh song an toan. khting bi de dqa, an ninh, chuifn mt!c, lu~t l~ ...

3) Nhilng nhu du xii lu?i: Liz de nhu du v~ t'inh yeu, dll'<;lc chap
lh~n. b~n be. xa hc)i ...

4) Nhilng nhu c6u dU(!C ton tr9ng: la cac nhu du v6 It! tn:mg, ton
rqng ngu'oi khac, du<;c nguoi khac ton tr9ng, d!a vj ...

5) Nhitny, nhu cdu tr! thi hifn minh: Ja cac nhu du nhtt chan,
hi(:n, my, tt! cht'1, sang tao. hai httck ...

Maslow da chia cac nhu cilu thanh hai cap: ca'p cao va cap tha'p.
'4hu du cap thap la cac nhu cilu sinh ly va an toan, an ninh. Nhu du cap
:ao oao gom cac nhu du xa h()i, It! tr9ng, va ti! th~ hi~n. St! kh<ic h~t
~ilta hai Jo~i nay la cac nhu du cftp thftp dtic1c thoa man Chu )eU tU hen
lg(1ai 1 I) trong khi do cac nhu du Cap CaO J~j dti<;IC thOa man ChU yeu la (U
". .( 2) ? ...
H)J 1~1 cua con ngu'l'11.
Maslow cho rang lam thoa man cac nhu du CJ cap thap la d~ lam

1
Extrinsi..: needs
'' Intrinsic needs

223
hdn So v(li vi~c Jam thi\a man nhung nhu du (~ cap cao VI nhu du car
thap la c(J gidi han va c6 thG du'QC th<)a man tu ben ngoai. Ong con chc
rl'rng dftu tien cac nhu du li ca'p tha'p nha't ho"1t d(mg, 116 dbi hi)i du'Ql
thi\a man va nhtt v~y n6 fa d(mg h,tc thUc dii'y con ngttoi - no la nhan t(
dtmg n1. Khi de nhu du nay dtt<;lc thoa man th! no khfrng con la yeu tr
a
d(mg Cl1 nua, luc dl'> de nhu du dip d(l cao hon se xuat hi~n.

Thuyet cap b~c nhu du cua Maslow da co m(lt an y 4uan tnrng d\)
v(li cac nha quan tri d6 la muon liinh d<;10 nhan vien th! di~u quan tnmi
la han phai hieu ngu'tii lao d(mg cua b<;111 dang i~ ca'p d(l nhu du nao. Ti
su hieu biet d6 cho phcp b"1n du'a ra cac giai phap phi:1 hc1p cho vi¢c th<\;
man nhu du cua ngu't1i lao d(>ng dong th(1i bao dam d<oit den cac muc tie1
tc') chuc.

8.2.3.2. Thuvel ciia Da1·id Mc. Clelland

David Mc. Clelland cho rhng con nguoi l'6 ba nhu d.u co ban: nh1
du thanh tu'u, nhu du lien minh, va nhu du quy~n h/c.

I) Nhu cdu thanh lf!u: Ngu'oi c6 nhu du thanh tu'u cao la ngu'(:
lu\111 theo OUlli vi¢c giiii quyct cfmg vi~c tell hl1n. H9 muon Vu'lJl qua ca
kh<'i khan, tn"'i ng1;1i. Hq mu6n dm thay rhng thanh c6ng hay tha't bai cu
hl.J la do ket qua cua nhung hanh d(rng cua hQ. Di~u nay co nghia la h
thich de ci\ng vi~c mang tinh thach thuc. Nhii'ng ngu'c)i co nhu du than
tu'u cao dl1~1c dfmg vien lam vi~c ttlt hlin.

D~c tinh chung cl'1a nhung ngu'l'li co nhu du thanh ttfu cao
• Umg mnng mw)n thlic hi¢n de trach nhi¢m ca nhiin.
• Xu hudng dat ra de nu;1c tieu cao cho chinh hq.

• Nhu du cao v~ slJ' phan hoi cl;! the, ngay liip tU'c.

• Nhanh ch6ng. sdm lam chu c6ng vi~c cua ho.

2) Nhu nlu lien minh: Cung giong nhu' nhu du xii h(ii Maslow, c
1:1 ,1u'l_1c chap nh~n tlnh yeu. han be ... Nguoi lao d(lng c6 nhu du nil
22-1
 lallh SC lam vi¢c tflt ('j nhCi'ng lo<;i Cong vi~c f<)('l ra Slf than thi~n va cac
uan h~ xii h(Ji.

3) Nhu cdu quy~n /f!c: La nhu du kiem soat va anh huClng de'n moi
·ui'lng lam vi~c cua ngu'oi khac, kiem soat va anh hu'Clng tdi ngu'c'li khac.
:ac nha nghien cU'u chi ra ding ngu'oi c6 nhu du quy~n il.fc m"1nh va nhu
au thanh tl.fu c6 XU hu'dng t:·(I thanh cac nha quan tr!. MOt s6 ngu'c'li con
ho rang nha quiin trj thanh Cong la ngu'oi cc) nhu dlu quy~n h.fc ITI"1nh
1h<ll, kc de'n la nhu du thanh tl.fU va sau cung la nhu du dn lien minh.

8.2.3.3. Thuyet E.R.G

Clayton Alderfer giao st! d~i h9c Yale dii tie'n hanh sap xC'p l~i
1ghicn CUu cua Maslow va du'a ra ke't lu~n cua mlnh. Ong cho rii.ng: himh
long cua con nguoi bdt ngul)n tu nhu du - ciing giflng nhu' de nha
1ghien CUu khac - song Cmg cho rang con ngu'iJi cung m(H hk theo du6i
1iec thi)a man ba nhu du co ban: nhu du t6n tai(I >, nhu du quan ht; 121 va
ihu du phat trien 1-' 1•

Nhu ciiu t6n t<;ii (Existence needs) bao g6m nhung doi hoi v~t chat
6i dn thie't cho sl.f tfin t~i cua con ngu'oi, nh6m nhu du nay c6 n(>i dung
~i!lng nhu' nhu du sinh ly va nhu du an toan cua Maslow.

Nhu c6u quan h~ (Relatedness needs) la nhii'ng doi hoi v~ quan h¢

,·a t1rt1ng tac qua l~i giCi'a cac ca nhan. Nhu du quan h~ bao g6m nhu
:au xii h()i va m0t phan nhu du tl.f tn.mg (du'l/c ton tr9ng).

Nhu du phat tri~n (Growth needs) la doi hoi ben trong moi con
ngu'i"li elm su' phat triGn ca nhiin, n6 bao g6m nhu du tl.f th~ hi~n va m()t
ph(111 nhu cau tu' trqng (ti/ trqng va ton tn::mg ngu'oi khac).

" Existence needs

2
' 'Relatedness needs
'" Grnwth nedd>

225
 E>ieu khac hic;t i1 thuyet nay la Alderfer cho rhng con ngu'c)i cuni
mCit ll'1c thco du()i vi¢c thila man tat cii de nhu du chu kh<'ing phiii ch
mCJt nhu du nhu' quan Lli~m Maslow. Hun nua, thuyct nay con cho rani
khi lllfll nhu du nao d(l hi can tr<i Va khong du'clc th()a man th! con ngLf(j
ni .xu hu'c'lng d\)n n(i lu'c cua mlnh sang th6a man cac nhu du khac. Tue
I:t ncu nhu du tc\n t:._ii hi dn tril. con nguoi se d6n no htc cua mlnh sani
vice the\l du/ii nhu du lJUan hG vii nhu cau phat trien. E>ieu nay gia
thich khi cutic sflng kh6 khan con ngu'c"li cc) xu huong gun b6 vOi nhat
hdn, lJUan h~ giii'a hq telt hcln vii hq dfin n0 life d:iu tu' cho lu'clng lai nhic1
he Jn.

X.2.3.4. ThuYe't lwi nhiin tr'/ cua Her~berg

Herzberg da phut trien thuyet d(mg vicn cua ong ta bhng each de
nghi de chuyen gia lam vi~c trong cac xi nghi9p ctmg nghit%p lit%t ke ca'
nhiin tel lam ho thi)a man va cue nhan trl lam cho hq du'~lc dtmg vicn cac
dfl. [)(\ng lhc)i yeu du h\l lii;t kc de lru'ong hcJp (nhiin to) ma hq kh{in:
ULfdc Jtmg vicn vii bat man. Phut hi~n cua Herzberg da l(lO ra m{it SI
ngac nhicn Wn vi n(i lam diio l<)n nh~n thuc thtmg thu'c'Jng cua chung t<J
Chung ta thu'c1ng cho rang dC)i ngu't.lc voi th6a man la hat man va ngu'\1
lai. Tue la chi c6 hai tlnh tr~rng ho~c la thc'ia man ho~c la bat mar
Ilt:r1.herg elm ding cc'i m(it sel nhiin t6 lien quan tdi slf thoa man drli v{
cfmg tac - con du'cJc goi la cac nhan t6 dtmg vicn va cac nhan t6 nay I
khac bi¢t vdi CUC ycu t6 lien quan toi SI/ bat man - con du'OC gQi la ca
nh:rn t6 duy trl hay lu'clng tinh. Doi voi cac nhan t6 d(lng vien neu gi:l
ljllyct tf)t ~e t:._l\l ra Su' thiia man VU tU de) Se d(mg Vien ngu'oi lao di)ng lar
vice tich cu'c va cham chi hcln. Nhu'ng neu giai quyet kh6ng tot th! tan r
tlnh trang kh6ng thclc.1 man chu chu'a chac da bat man. Trong khi do df
vc1i cac nhiin t(\ duy trL neu giai quyet khong t6t SC t(lO ra Slf bat mar
nhlfng ncu giai quyet t<lt th! tao ra tlnh trang khong bat man chu chu'
chaL· da c(i tlnh trang thiia man. Yi d1,1 nhu' h(: thflng phan phtli thu nhap
U<lll vi b::in neu du\lc Xiiy dung khong tot se tl,10 cho ban Sit bat man, song
ncu 1H1 Ju(.lc xiiy d1tng dung thl chua chac t<;10 ra cho bl,ln Sit thoa man.

Cele nhiin to duck: Herzberg li~t ke nhu sau:

Cac nhlin t6 duy trl Cac nhan ta' dOng vicn
1. Phi<ong phap giam sa1. I. Slf thach th!tc ct'1a ciing vi¢c.
, Hi; 1hfing phiin ph<li thu nh~p 2. Cic c<1 h(>i thang ticn.
-~ ()uan hl: \'(~j uc'>ng nghicp. :i. Ynghia ci'.ta de thitnh titu .
.J. Dicu kil:n lam \'il:c. 4. Su nhiin dang khi ciing vice dtt<Jc thl1c hicn.
5. Chinh s;ich cua Cong ty. 5. y nghia cua de trach nhi¢m
6. Cu(ic si'ing ca nhan.
7. ~Jia vi.
8. Quan hl: qua lai gifta ca nhan.

Anh hui~ng cua cac nhan to:

Cdc nluJn 16' duy trl Cac nhiln ta' dOng vicn
Khidung Khi sai K/1i d1l11g
. Klli soi
Khlmg c6 sir
Brit man Thoa man Khimg th(Ja mftn
h:i't man

Kh<>ng dc>ng Anh hit0ng ticu i ~)(mg vicn cltt<Jc li!ng Khiing co sl1 hflt
,·ii:n i cu'c ! nfilng miin

Thuyet hai nhiin 16 cua Herzberg c6 y nghTa rat quan tr9ng drli vdi
·;Jc nha quan trj tren de phu'ong di~n sau:

I. Nhftng nhan trl lam thoa man ngu'oi lao di)ng la khac vdi de
1hun 16 qo ra slf ba't man. VI v~y. ban khong th~ mong deli S\f thoa
nan ciia nguui lao dong b~ng each dcm giiin la xoa bo cac nguyen nhiin
;.J y ra Slt bat man.
2. Vi~c di)ng vicn nhiin vien doi hoi phai giai quyet thoa dang,

227
(Mng thi'li ca hai nh6m nhan to duy trl va o('mg vien, khong the chl chu
tnmg m(ll nh6m nao d.

8.2.3.5. Thuve't numg d{Ji

Thuyet mong d9i da du\ic gioi thi~u liin dfo tien vao nam 1964
ljU<l LJUan diem ct.la nha tam ly hqc Vichtor Vroom. Thuye't nay cho rhng
d(mg co Ia ket qua cua nhtrng mong dc;1i cua m()t ca nhan. D(mg co cua
con ngu'oi phti thu()c vi.lo hai nhan to':.

• MU'c d(> rnong muon thtl'c su' cua ca nhan doi voi viec giai quye't
cfmg vi~c.

• Ca nhiln dli nghi ve dmg vi~c the' nao va se dat den n6 nhu' the
nao.

VI the. de d(mg vien nhan vien chung ta dn quan tarn den nh~r
thU'c va mong dc;1i cua ca nh5n vf: cac m~t:
• Tinh the'.

• Cac ph~n thuc'ing.

• SI! d~ dang thu'c hii;n thco each ma se d~t de'n phan thu'dng.

• St! hao dam la ph5n thuc"Jng duoc tra.

Thuyet mong d(.li cfoi hc'>i cac nha quan ly phai hieu biet nhun:
mong deli cua nguai lao d(mg vii g~n nhung mong dc;1i nay voi nhii'ng mti
ticu nia 16 chU'c. Mutln v~y nha quan tri nen:

I. Tao ra cac kcl ctic ma ngu'oi lao d(mg mong muon.

2. Tao ra sl,l' dn thiet thlfc hi~n de d<:tt m1,1c tieu tf; chU'c.

3. Biio dam mU'c d(l tht!c hi~n mong mufln la c6 the d~t toi.

4. Gan ch:;tt ke't qua mong ddi voi vi~c tht!c hi¢n dn thiet.

5. Danh gia tlnh the dcli vdi nhung mong doi khac nhau.

22X
 6. Bao dam phfo thu'<lng la du sue h5'p c.lan dn thiet.
7. Bau uJm h~ th\'lng Iii ding bang cloi vdi tat ca mqi ngu'<'li.
Sue manh dong v1en
T61 nen no Ive baa nhieu?

Kha nang eua Gia tri dllOc nh~n Kha nang nh~n
no Ille th Ve hie n thur. dLfl/e phan

co h¢1 hoan Kha nang dat

thanh nhiem vu Phan thuong nao Mn phan thuong
cua t61 the· nao 1a the nao n1fo t6i
nifu toi dua ra e6 gia tri vdi t61? hoan thanh
cac no Ille can nh1em vu?

R.2.3.6. Thurei vJ SI/ conR hlinR

Ly thuyet v~ su' cfmg bhng da tro nen ph6 bien nho c6ng trlnh cua
,ao su'
J. Stacy Adams thu(k tru'ong D;;ii HQc Bile Carolina d My 11 >. Theo
1uyen nay ngu'oi lao di'mg trong t6 cln:l'c mu6n du'<;Jc doi xii' m(lt each
'lllg bang. ho CO XU hu'dng SO sanh nhung dong g6p V~ ph~n thu'dng cua
_i vdi nhung ngu'oi khac. Khi so sanh, danh gia c6 th~ c6 ba tru'ong hc.fp
1y ra:
I. Neu ngu'oi lao cl(mg cho dng ho du'c_1c d6i xii' kh6ng tot. phfo
tu'dng la khong xung dang voi c6ng sue hQ da be) ra thi hQ se bat man
:i tU' do h9 se lam vi~c kh6ng he't kha nang va th~m chi hq se bo vi~c.

ManagcmcntJamcs H. Donnnclly. Jr.; James L.Gihson: John M.lvan<.:cccvich.

McGraw_hill: 1998: Tr..279
229
 2. Neu ngu'<'fi lao c.l(ll1g tin ding hQ du'<:lc d6i xll' dung, phJn thu'lini
va ua i ng0 la tu'lfng xung vdi c(ll1g sue cua hQ c:la b() ra th! ho se Juy tr
mt.A: nang suflt nhu' di.

3. Neu ngtf('fi Ian lltmg nh~n thuc rhng phJn thu'(ing va c.lai ngf> I:
L·ap hdn so vdi c.lieu m:1 ho mong mutln ho se lam vi~·c tich cu'c h\in
L h:1m chi hlfn. Song trnng tnt(fng hl.lp nay, hq Cll XU htft'lng giiim gi~\ tt
0

nia phan thu'(lng.

MC>! llieu kh<> khan 1:1 ngu'l)i lao ll(mg thu'(lng ni xu hu'dng danh gi;
cap c1."lng hien cua ml11h v:1 danh gia cao phJn thu'(lng mil nglJ'('Ji kha
nhiin uu'\.ic.

Khi d6i mat vl1i str khi'mg ctmg bang ngtt(fi lao c.ll)ng thtti:fng c1i x
hL(ting chflp nhan, chiu uL[ng. Song neu h~l phai c.lcli 111~1 vdi SLf klll)n
ning hhng lilu Jai th! ho se hat man. phan ung l;li va th~m chi h\.l se b
vice. Do d~c c.li~m nay nh:1 4uiin tri phiii lutm 1U11n 4uan tam llli nha
tl11.k cua ngu'(fj lao dfll1g ve su' ctmg bang. kh(\ng the ngc'li ch(i ho~c ye
t:1111 khi ngtt(fi lao d(mg khtmg c6 y kien. d day du nlii ··con khlic tt
llll' lllt'!j Cho bu,. tn'f netl khtmg phlt hdp \"I khi Llci J;j la l(U:I mllllll.

Chung ta hieu rflllg se kh11ng ui sli ctmg bang tuy(:t d6i. Cting hflll
d lE1y khtmg phai la ngu'(li h11> dfing nh~n llU\.lc hao nhieu ma la c1)11
hang uu'dc nh~n thtk. Thuyet ve s~r cfmg hang Ll\li h1ii de nh:1 quiin t
ph~ii 4uan tam tdi de nhiln tt) chi phcli den nh(lll thU'c cua nglf(li lao c.l(m
vc st.r ctmg hang vii ttr u\i tac Ll(lng Ll~ tao cho ngu'\ii lao c.l(ing di due;
m(1t nhUn thtfC \ e Slf c(>ng hang.

8..l LIJA CHON PHV<:1NG PHAP LANH D~O VA st'.: Dl;M

NHAN VIEN THICH H(j'P
Trong mfll cCmg ty. khi nha 4uiin tr! ni Llt'i nang lL[c ci1ng nhu nhun
ph:lm chat dn thiet uu'dc neu trcn. nha 4uan tri nhJt thiet phiii hieu llu'l
1J111 I)· cua nhiln vicn cf111g nhu nhli'ng nhu du ma ho Ll(li h('ii tu ctmg t:
:f nha quan tri. Nha quiin tri phai chon nhung each thuc quan ly phu hl1p,
huyen khich thkh h(_1p de lam hQ phfln khc1i, tu de) tang ming suat lam
ice. Neu tht!c hi~n dude dieu do thl nha quan tri da thanh c\mg.
Sl't <lung nhan vien la 1rn)t ph<.un tru phl'fc t~p. <lo vGy nha quiin tri
h;ii chem nhung phttdng phap Janh d;_rn de d"1t hi~u qua telt nhat tu nhung
a lfnh. tfnh each phuc tap ci\a nhii'ng ngue'li thu(lc cap.
Khi c/1011 m(ll plurang fJhcip lii.nh d~10. sL? d~ng nhiin i·ien thfch ll(fp
'1i nhcl 11uci11 1ri ciln 1il11ii quan llim den nhitng <1iJu duoi diiy:
I. Cd nhfin nluin 1·ie11: Kh\rng ban gi(J c6 hai ngu(1i gielng h~t nhau
e 1:1111 ly, tinh each cling nhu 'c'>c dang. Chinh nhung diem khac bi~t
hau de) ma nha quan tri cJn Ccl phlic1ng phap lanh d"10, nghi"; thuiit sll'
~mg hn khac nhau.

2. T(lf' the' nh<in rien: D~c lfnh chung cua nhii'ng ngudi trong mc)t
h1'1111 iinh hu\1ng den phuemg phap vii nghi"; thu~t si\' d1,111g. Nhung
gt((jj trong m(>t nh<lm cc) the khac nhau v6 quan diem stlng, ve van
1)a cl'1a tap the ... chfnh s~t khac nhau d6 m~1 nha quan tri ch<.m phtfclng
1hap lanh d"1o vii si\' <lung khac nhau cho phu help.
3. Ttnh /iuiing f<in/i lf~IO I'll Slf d~ng: C::UflC Sclng CUU l~p the VJ CUa
U'ng nh:ln Vien Ccl nhii'ng niem \ ui. noi huc~n nhii'ng hk lam vi¢c ding
hdng. YI v~y ma phlidng thuc lanh dan va SL( dung ho then moi tlnh
1u<)11g c·ung khac nhau.
4. Cd tinh cua 11/u/ qudn tri: Nha quiin 1ri thut>c lo"1i ngtfoi nhtf the
1ilo. d1 dc'1 phu thuflc rat nhi6u vao ca tinh cua ho. Ca tfnh cua nha
1uiin tri day la nhung nhan tel quyct dinh den phuclng thuc Hinh dao
i:Ing nhu vii";c si\' dung nhiin vien, bel tri v~1 phan cCmg hq.
Me~i lo"1i ca tinh sc d> phuc1ng thuc vii ngh~ thu~t sll' dl)ng nhan
icn kh•\c nhau. Tren thuc te nguoi ta c6 the si\' dl)ng nhi~u phuong phap
f1nh dao khac nhau. Sau Jay Ia nhung phudng phap lanh d;_10 chl'1 yeu
iay c..ltfl_lc si\' dl)ng:

231
 - PhtMng phap hinh dao bang c6ng q1 hanh chinh m~nh l~nh.
- Phuong phap IJnh d<;to bang c6ng Cl! kinh te.
- Phuong phap liinh d':lo bang tam ly, giao d~1c, thuyet phl!c.
d(\ng vien.
- Phu(111g phap lJnh dao true tiep.
- Phuong phap lanh d<_10 gian tie'p.
- Phu(1ng phap liinh d<~o bang each neu glf(1ng.
- Phu<1ng phap tanh d':lo t~p trung.
-· Phu<1ng phap lJnh dao dc)c doan.
- Phu<1ng phap lJnh d<;to dan chu.
- Phu(1ng phap lJnh d<;to Ill do.
- Phut1ng phµp lJnh d<;10 lay d(\c tri d(>c.
- Phuong phap liinh d':lo vi h(>a vi quy.
- Phuong phap liinh d':lo theo ki€u ciiy g~y va cu ca rot.
- Phuong phap liinh d':lo theo kii!u ran de.
- Phu<Jng phap liinh dao theo kii!u thu doan.
- Phuong phap lii.nh d<;to bang v~t chat.
- Phuc1ng phap liinh o':lo ket h~1p.
v.v ...

Ml)t nha quan tri c6 th€ sll' dl!ng bat ky m{)t ho~c m(>t so troni
nhung phudng phap tren. Nhln chung ngay nay nguc'Ji ta thlfong hay s1
dung phu<1ng phap liinh d<;to diin chu, vi phlf(Jng phap nay hc1p 16ng ngu<1
va vi the n<> ue
thanh cCing hon, mang h.ii ket qua kha quan h<ln. Di~I
nay kh6ng c6 nghia la mqi nha quiin tri d~u phai lu6n lu6n sli' dl!ng me
phlf(1ng phap nay trong su6t qua trlnh liinh OC:IO clia mlnh. Ngh~ thu~
lanh 0<;10 va ngh¢ thu~t sli' dl!ng con nguoi ooi h()i m<)t slf uy€n chuyi!r
\'eu 4uiin tri dn biet each Slt dung cac phl.l'(ing phap Hinh d(}O mi)t each
uung luc. dung tlnh trang va dung tlnh hurlng.

Nhi~m Vt) cua nha quan tri la slt dung linh hoc,tl cac phl.l'ong phap
~t:mg nghe thu~t lanh uao d~ sfr dung con nglt(Ji 111(11 each he.1p ly vdi
11hung dieu ki~n cua c(mg vi¢c ding nhl.I' vi~c bo tri cho phu h(_Jp vdi chttc
nang, nang 11.l'c va trlnh lie) cua h9. N6 se cll.l'a b<:1n den ngl.l'ong cU'a cua
thanh cfmg trong c6ng tac quiin tri nhan sl.I' (j me)t c6ng ty.

Trong vi~c stt dung vii liinh d(}O con ngl.l'oi (J mot elem vj, nha qui\n
tri_thl.l'(ing trt!c tiep lam vi¢c voi tltng ca nhiin rieng le. YI v~y each thuc
cJ()j xlJ' vdi tltng ng11lli la mi)t yeu to' quan tr9ng quyet djnh Stf thilnh cong
l'l'ia nha quiin tr!. Do uo nha quiin trj khi quyet cljnh phl.l'dng phap va
ngh~ thu~t sU' dung con ngll'C1i cua mlnh dn nghien ct11.1 clen nhung yeu t6
:;au:
I. Tud'i tlic: nha 4uiin tri thl.l'ong sU' d~mg phll'dng phap lii.nh <lc,to 11!
do uC1i vdi nhung ngl.l'di cao tut\i vii kinh nghiem hon hq. Ngl.l'c}c lai u6i
v(Ji nhung ngl.l'oi nh() tutli hem thl nha quiin tri lai stt dung phl.l'e1ng phap
c1(1c c.loan.
2. Gi<fi hgn: mi)c du tat cii ph1;1 nu d~u phiin khang st! th6ng tri
nh1tng thl.l'e'1ng thl hQ se lam vi¢c t6t hon dudi st! lanh d<:10 doc doan, d()c
tai. c(m phl.l'dng ph<ip diin chu va ttJ' do c6 le lhich hcJp voi nhung b~c
0

cha 1111; va anh, chi cua hl).

3. Kinh nghi?m: Neu nhan vien cih b<;1n c6 nhi~u kinh nghiem
nghe nghiep he1n th! nha quiin tri nen slt dirng phuong phap dan chu
h<.1y t~r do.
Nha quan tri dn biet ca tinh cua con ngl.l'oi hfo nhl.I' khong c6 gioi
han. \1c"ii cU tinh SC c() CUCh suy nghi Va hanh d(mg khac nhau do Stf
muiin milu muCm ve cua tri tl.l'c1ng tl.l'e_1ng con ngl.l'(Ji. Do d6 moi ca tinh va
hanh vi l'Ua hq di~u phiii co phl.l'ong phap si'.t d1;1ng cho phu hc}p nhll' sau:

233
 • Ca11 sit d~mg plutmig plzap di)c dotin, d()c tai v<n 11/11711g 10(11
11g1fili sau:
I. Nhilng ngikti hm· n> tluii tl<! chflng drl/:
Ho khcmg thich quycn lll'c. Ho la ngll'<'Ji ngang tang. hay gay g(). D1
d(l phL(dng phap O(K' ti.Ii SC JU'clc.: ap dl]ng c1e che ngll' tinh khi J<l. hL(!'ln)
11:111~ IU'c.: c.:u:.i ho vi.lo nhi:-tng rnuc tieu mong mu6n.

2. Nhilng nguiri k/11ing fl/ chu:

Loai ngll'(li nay lu(m dm thay thieu y c.:hi v~1 nghi IU'c VI v~y
Llfi
vdi ho dn phai c.:6 nhung quy Jinh cung dn. Ho thll'c'Jng thay fiu lo vii bfi
Jinh nen dn u1 nha lanh J;,io dily uy quy0n vii giau nang llJ'<.: tu de'> tac
nii'.·m tin ch!> ho .
• Cl111 Sil dimg pl11id11g pluip dii11 c/11i dol vm 11/11711g lo{li 11g1lii
Wiii:

I. N/u(ng ngllrti ni tinh rlu1n h(fp t<ic

Ho san l\mg <.:(mg tac.: vc'li ngL(lJi khac.: khtlllg d1 nghia la phl'1 nh~n t;l
nang. d tinh ci.'1a mlnh. Tuy nhicn m(it nhan vien c11 d tinh nhll' the ni1y s1
phjt huy 11a11g ]lJ'c CUP nhat JlCU OU't.JC lanh Jan then phll'dng phap dftn chi'.
v:1 Im rat it dn ~L( J;lnh Liao.
2. Nhii'rl!!, 11gU1!1 rhich f{/i sril1:.: 1(11• ;hi:'

Nhung ngll'\Ji n:1y thll'<Jng thich d11dc Jam vice trong t;}p the anh er
ban Jtmg ngh1cp. Phll'clng phai: diin ch[1 la dac s<ich nhat Je lanh Jac1 h1
Ho dn rat it sll' giarn sat ma viln phat huy c1U'clc.: nang llfc tC;i da va hc.l li1r
vie·,· vi lllUC dkh c.:ua t~p the la c.:hu yeu. Ho se dm thay llluai mai Ile
1:1rn \'ice trong rnl'1i trU'(lng l~p th~ doan kct. gan h!l va huu nghi.
• /)jj'; vm 11/11?11g fo(li 11g1lifi SGll 11e11 di c/w lz(J l(f do /rolJI di)ng:
I. Nhi(ng 11g1tr'1i hav cri ddu r>c ui nhan
r\'hung ngL(tli nay thLf\lng OU'QC phat huy nang l~fc can nhat ne
tWc liinh 0"1<l hhng phu'<lng phap tH do ho"1t d0ng. mii!n la hq nhan thU'c
u'dc cting vii;c ho lam. H~> thu'1)ng thich nhltng !Oi khen vii du\Jc moi
gtfdi chu )' den nang ltfc cib mlnh.
2. Nhifng nguiJi khr"mg rhich giao rie/J w!i xci h(ii

Phu'<lng phap nay se l"1o ra bdu khfmg khi thich h(.Jp cho ho, t"1o
ieu kien cho ho lam vi(:c va phat huy t<lt nang hfc cua hQ.

Tu nhli'ng kinh nghi~m thtfc te cho phep ngtt(li ta rut ra nhli'ng nh~n
et sau:
al Trong de phttdng phap lJ nh ll"1o, se c6 m(lt hoac m(lt scl
1l1lfdng phap .. n.r nhien" dt)i vdi nha quiin tri hlin nhii'ng phttong phap
h<iL'. Nhln chung. d{)j V<1i ban nen ap d1,1ng pht!<lng phap nay tell h<ln
1hung phu'ling phap c(m lai.
hl Du thich phu11ng phap nao di nua, nha quan tri ding c6 luc
ltmg rrn"it s6 phlfclng phap kh<ic i~ nhCi'ng mU'c d(l khac nhau.

cl Neu nha quiin trr thich mtll pht!tlng phap IJnh d~o nao d(i th!
lieu nay iinh httting rat ldn den st! ltfa ch<.m cua nha quiin tri. Neu tlnh
1u()ng thay d6i. hay n'i nhung yeu 16 dc'li hlii b"rn stl' d1,1ng phlf(lng phap
hich h<Jp nhflt. thl nha quiin tri nen kiem tra ca tfnh cua mlnh trt!dc khi
t'r dung nhan vien.
Nha 4uii11 tri kicSm tra c5 tinh cua mlnh, xem b~'\n chat cua mlnh Iii
tfa· ti1i. d(lc d1ian. df111 chu hay t~r do. Th~t kh6 nh~n ra llli ljm cua mlnh
<1 d:rnh gia v6 mlnh m6t each khach quan. Day se la rn(>t di~u hct SI.Ye

~ay gll. nh1.rng nha quiin tri dn phai hiet mlnh la rn5u nha liinh di:w nao
le c6 the slr d1,1ng n'i hi~u qua nhat cac phuong phap c6 the stl' d1,mg. Ne~
1i[:u r0 hlln \'e ban than va c6 the nhln l~i, hieu dlftlc nhung kh6 khan ma
l;tn d:l vap phiii trong qua khU' va tu d6 rut ra kinh nghi~m cho llf(lng lai,

hi thanh cong se den Yl1i b"1n

235
 Ccm doi voi nht)m nhiin vien nha quiin tri co thti clanh gia m()t de
rii rang. Nha quiin tri phiii trii !Oi nhung cau hc'ii quan trong: Nhom nha
vien cua toi lam vi9c nhl.J' the nao dtf d((t den muc tieu? Cau tra Wi khon
dl.J'dc ngfo gon chung chung nha't nhl.J' ··tot" hay "khong tot". ma phiii cl
tiet. c~ the nhl.J' sau:

·'Nh6m nhan vien cua toi lam vit;c het s(fc mlnh. tuy nhien c6 m<
h~n chc la tay ngh~ cua h9 con non not bC!i thieu k.inh nghit;m vii thie
hufln luyen .._

•'Nh6m nhan vien cua t6i dl.J'ang nhl.J' khCmg quan tam den COil
vi~c Phiii dung quy~n h/c cling rfo th! h{) mdi co the iam xong ctrn
viec··

Neu nha quan tri thay drli n(li dung ding nhtr hlnh thtrc cau hc'ii 1111
chut th] C(J the dat UU'~iC nhung thong tin dn thiet de chnn phU'ong pha
Hinh di,iO Va nghe thu~t Slt dung phu h(jp voi d~C tinh cua nh(Jm, cua tur
thilnh vien. Sau day fa m(>t ca<.:h ti/ hoi:

"Nh6m cua t6i can nhung gl de giup toi hnan thanh cong viec d
nh<lm. ding nhl.J' hoan thanh cong tac quiin tr! cua toi?".

De tril. Wi, can nghi den hai di~u:

a) Cac yeu t6 lien 'quan den SI/ hieu bie't v~ muc dich cua c6r
vit;c va trlnh dQ huan luyt;n.
b) Cac phU'<ing phap liinh d<.10 va ngh<; thu~t si'.t dung de phu ht~
nhat nhhm tang cttong t6i da nhung m~t con yeu kcm, ho tr(j nhi.Yng yC:.
16 ma nh(im, con ngu'di dang can.
Do v~y. mucln si'.t d~ng thanh c{mg con ngu'oi va lanh d"1o cong
mbt each cli,it hi~u qua th! nha quiin tr!, phiii danh gia dl.J'cfc ca tinh ct
mlnh. ca tinh cua nhiin vicn va ta d6 ch9n phU'ong phap liinh 0(10 p~
help.
 V1~i nhung yeu 16 c11 ban tren da g6p ph::ln giup nh~1 quan tri sll'
Jung con ngu'(li thiinh d'ing Cl mlfc d(> t1Mng doi cao. Ph5n ccm l'.li thuOc
ve each cu' xii each 4uan h~ clta nha quan tri deli vcli nhan vien, c6 nghia
la \'i~c giao le nhan su phiii 11."lt dep giua hai ben.

TOM T.~T
Uinh d?o. chi dc,io vii dieu hanh la nhung hoc,it d9ng het sUc.: d~c thu
vii het sl<c quan trong ct\a cac nha quan trj. Nhii liinh d<_lO la b(> nao, la
1rung tam suy nghi. ra quyet dmh va t6 chuc thlfc hi<$n de 4uyet Ciinh.
:-.lgu'i"1i Hinh dc.io phiii Cll tfrm nhin xa tr6ng r(mg, c6 kinh nghi~m. c6 y
chi. n1 kha nang thlfc hi~n. c1) ban linh. c6 hoai biio d~ hoan thanh su
111ang cua mlnh, bat chap moi kh6 khan, gian kh6. Nha lanh dao ding
dn phiii biet hu'ong Lian. tll)ng vien va giup do nguoi khac ho~rn thanh
c(ing vi~c. biet thu ph1,1c nhan tam va lam cho ngu'oi khac vua tuiin ph1.,1c,
vit'a men mf> m1nh.

De liinh d(1o c<1 hi~u qua nha quan tri dn hi~u bii:'t nhung cor
11gLf(jj ma mlnh du\ic lanh dao hlL Ong Schein da du'a ra 4 1116 hlnh quar

ni~m ve con ngudi. Ng111.lc lai Douglas Mc Gregor khi nghicn ctl'u v~
hi\n chat con ngui"1i lai du'a ra thuyct "X" va thuyet "Y" va tu'ling ung vd
n<'l iii hai hlnh thuc chuyen quyen va mem deo trong quan tri n6i chun!
'i1 l:lnh dao n<'ii rieng.
f)0 !iinh 0(10 rnn ngLJ'(Ji d.n phai bic't d(ing co va bic"t each d(mi
\'ien ho lam vi~c:. Cac 1) thuyet v~ dc)ng ClJ va d0ng vicn tinh thfo tan
1

vice CLIU nhiin vicn da di tu tru'(Jng phai cc) cliGn cua Taylor, sang tru'(Jn;
phai tam ly xa h9i den cac ly thuyet hi~n oc,ii cua Abraham Maslo\\
DaviJ Mc. Clelland. Clayton Alderfer, Her1.berg, thuyet mong d1ii v
thuye°t cting bang M!ii hoc thuyet se giup cho cac nha quiin tri hitfu sa
;;;:}r hl in han chfll CU<! ii hung l1(111g C(j va each d(mg vi en con ngLJ'oi lar
\'ice trong nhung Jieu ki~n va hoan ciinh nhtt dinh.
23
 Tren co sd hiEu biet ve con ngu'oi cung d(mg C<.1 lam vi~c cua hQ
cac nha quan trj ccm d.n phiii biet each hfa chon va sl't dung nhung
phu'(ing phap Hinh dao va sit dung nhan vien thich h~1p. Nhung phlJ'(lng
phap Hinh dao chu yeu la: hanh chinh: kinh te: tiim ly. gi<io due, thuyet
phuc. d6ng vien: true tiep: gian tiep; bhng each neu gl1c111g v.v.

CAU HOI ON T~P

I. Uinh d~o va ngu'i'1i Janh d~o khac nhau (J diem nao')

2. Edgar H. Schein va Mc. Gregor quan ni~m nhu' the nao ve con ngu'c:ii
trong linh vu'c quiin tri?
3. Tai sao lai dn phai biet dc)ng co va ni)i dung cua nhung giii thuyc't
chu yeu n6i ve di)ng co lam vi~c cua con ngtt(ii la nhu' the nao'?

4. Cc'> nhung phu'ong phap lanh dao chu yeu nao va vi sao phai sil' d1,111g
nhung phu'ong phap Janh d~o khoa hoc vu c6 hi~u qua')
 ·"
IX. KIEM TRA

Kiem tra la m(>t tien trlnh do h.r<:Jng ket quii thlfc hi~n so sanh voi
1hung dieu dii du\ic hoach dinh, dfmg thi'li sli'a chua nhung sai Iil.m de
ti m hiio viec d\lt dude muc tieu then nhu' ke ho;,ich ho~c de quyet dinh
ja du'l.lC de ra.

Khi tricn khai mflt ke hoach, dn phiii C\l kicm tra de dlf doan
11hfrng tien b(i de phat hil;n su ch~ch huong khi\i kc' ho(lch va de ra bi~n
phap khac phuc. Trong nhieu tru'<'lng ht.Jp kicm tr:i vua tao dieu kien de
ra muc lieu mdi, hinh thanh ke hO(lCh mdi, di thi~n Cci cau t(J chuc nhan
Su' viJ !hay Ut~i nhieu trnng ky thu~t dieu khien.

\'hung cong cu kiem tra trong quan tri la nhfrng ty 1¢, nhung ticu
chuan, nhung con so
tht)ng ke va cac slf ki~n C<l ban khac. co the Ul!\k
hieu di~n bling de lo\li hlnh 06 thi, bieu bang nhhm lam nc")i b~t nhung
du kien ma de nha yuan tri quan tam.

Nhung bien phap kiem tra hi~u qua phiii d<ln giiin (cang it dau mcli
k1elll tra cang tell) can t:.)o SLJ' llJ' do Va Ctl h(>i tfli da cho ngu'oi dlioi quyen
chi'1 dting sll' dl,lng kinh nghii;m. khii nang va tai yuan tri cua mlnh Lie dat
k(t qu;} cut)i ci:mg mong mufln ve nhung ci'mg vice dl.J'liC giao.

Nhli v~y. kiem tra la chuc nang cua m9i nha qufo tri, tlf nha yuan
tri cao cap den cac nha quan tri cap co st'1 trong m(it xi nghi~p. Mac du
LJllY mi'i cua di'li tli<.lng .kiem tra va tam yuan tnmg cua slf kiem tra thay
di';i ti1y theo cap b~c cua cac nha quan trj, tilt cii mqi nha quan tri deu c6
lrach nhiem thtfc hien CUC 111l,IC tieu da de ra, do Orl chuc nang kiCt!J tra fa
mCll chuc nang Cll ban d6i v(Ji m9i cap quan tri.

239
9.1. TIEN TRINH KIEM TRA

9.1.1. Xay dt!ng cac tieu chufi'n va chQn phtio'ng phap do ltioni
vi~c tlnfc hi~n

Tieu chu~n la nhCi'ng ch1 tieu cua nhiem vu dn dl1C1c 1hlfc hien
Trong ho<:tl d('mg cua mi)t 16 chuc, c6 the co nhieu lo"1i ticu chuifn. Do de
16t nhat cho viec kiem tra, cac tieu chuii'.n de ra phai hc;p ly va co khi
nang thlfc hien 01.tcJc tren thuc te. Xay dlfng m<)t he thong ticu chufo v119
qua kha nang thuc hien r6i sau do phai dieu ch1nh h<:t thap bOt cac 1ie1.
chuiln nay la mot dieu nen tranh ngay tu d~u. Cac phu'ong phap do lu'on~
viec lhll'c hi~n can phai chinh xac, du la tu'ong dfii. Mot to chtl'c tu' d~i n
ml1c tieu "phai Iii hang dtiu" nhL'ng khong he ch<;>n mot phuong phap de
lu'ong vit;c thlfc hien nao cii, thi chi la xay dt!ng 1ieu chuin suong (n6
su6ng) ma thoi.
Neu nha quiin trj biet xac djnh 1ieu chuan rn()t each thich hqp, d6n~
thoi n~m vung k)' thu~t nh~n djnh xem tht!c stf cap du'di dang lam gl.
dang dung ,j cho nao thl stf vit;c danh gia ket qua tlWc hi~n cong vic$c
tu'ong doi d~ dang. Tuy nhien trong dieu kien h()i nh~p kinh te the gioi,
cung voi St! phat trien cong nghe khong ngltng, St! da d:;tng h6a cac mau
lo;;ii san phii'.m la nhung van de thci.ch thU'c kiem tra.
9.1.2. Do hJ'ong vi~c thlfc hi~n

Neu cac lieu chuifn du'c;lc V<:tCh ra mot each thich hc;lp va neu c6 cac
phu'\1ng lien de xac djnh mot each chinh xac rhng cap du'oi dang lam gl,
cac nha quiin trj c6 the danh gia thanh qua tht!c te cua nhung nhan vien
du'Oi quyen cua hq. Tuy nhien, St! clanh gia cl6 khong phai bao gio cfing
thtfc hien d119c. C6 nhieu ho"1t d<)ng kh6 c6 the neu ra cac tieu chuffn
chinh xac, va CO nhieu h0"1t d<)ng kh6 cho St! do lu'c)ng. Vi dl,l, neu ngu'oi
ta CO the do lu'Clng SO San phii'.m CUa mot phan Xu'dng San XUat mot each

240
rdng dtli de dang. thl ngll'dc l<,1i rat kh6 de k.iem tra c6ng vi¢c cua phong
iiao te c(mg c<)ng tnmg xi nghi¢p. Gap trll'ong h<!P nay, cac nha quan trj
ill'ong dung nhung ticu chuan gian ticp, vi d{l thai d0 ci'.ta bao chi va
nng ch11ng doi voi xi nghi~p, hay uy tin cua xi nghi~p trong xii h(>i.

9.1.3. Di~u chinh cac sai J~nh (Take Corective Active)

BU6c 1 Bt16c 2 BU6c3

Xay dung cac Do luong viec

8i6u chlnh
lieu chu~n va . thl,lc hien va . sai lech
chon phucmg d61 chieu voi
(neuc6)
phap do luong Mu chu~n i
~
' "
Dieu chinh budc 1 Phan h61
(neu can)

511 cl1~ 9. J: 511 dli rien trinh kie'm tru

Neu nhung tieu chuiln dat ra phan anh dU'QC co cau tel chlic va hoc.it
l(ing ciia doanh nghi~p thl hieu qua cfmg vi9c dmg dU'(/C kiern d\nh tren
d sd nhung ticu chuiln d6. Khi kham pha ra stJ' sai l9ch, ngll'oi quiin trj
an phai t~p trung phiin tfch sll' k.i~n tlm nguyen nhan sai 1¢ch. Neu dii
,jct r\J nguycn nhan th! (mg ta khong kh6 khan gl thlfc hi~n cac bien
Jhap thich h<;lp de dicu chlnh.
SU' khilc ph1,1c nhung sai l~m trong cong vi¢c la cac nha quan tri c6
h6 dii:u chlnh sai lech hhr.g each t6 chuc lai bo may trong Xi nghi¢p,
1hfrn dmg lai cac b(J ph~n. dao wo lai nhan vien, tuyen them lao dc)ng
n(\i, thay dfli tac phong Janh d<}o cua chinh hQ, hoac th~m chi c6 th6 phai
lieu chlnh rn1,1c tieu.

241
9.2. CAC LO~I HlNH KIEM TRA
Kicm tra Cll vai tr(l quail trong. bao trum toan b(1 qua trlnh quail I
Va Olit.!C tic'n hanh khi va SUU khi lhlic hi¢n CJC COng vi¢c Oa Oli<jC len ~
hoach.

9.2.1. Ki~m tra ltiong tru'oc

Ki~m tra htcmg trudc la lo<;li kifim tra du'(_lc tien hanh trlioc khi ho
cl(mg thlic sli. Kiem Ira hti'1ng trlidc theo ten gqi cua n6 la tien li~u Ci
van <lL' c6 the phat sinh Je
11111 each ngan ngua 1rl1<k. Chil.ng h(ln, ph6r
h[·nh hcln chua b~nh la mtit each kiem tra llii'Jng tn!dc. Cac nha quan t
hoc hi en cl(li rat chu tr~mg clen loai hlnh kiem tra nay. Harold Koon
phf111 tich rang: thoi gian tr<3 nai lrollg qua tr!nh kiem lra quJn tri chi I

rhng c!mg vi¢c kiem lra can phai hli<Jng vc phi a lli(lng lai neu nhli Jlcl d
u) hieu qua. Sau day la mtit so cac ky 1hu~1 kiem tra huong tdi 111ong lai
+ Du bao mai v~ ke! '<lp vdi kc ho(}Ch xuc lien ban hang (salt
0

promotion) nhJm tang clic'ing doanh SCl ky VOllg CUa C{lllg ty deli V(~j Ill<
san phifm hay m(>l ddn vi kinh doanh chiem 111l1C (Slllj: struteg,
husiness unit) nao c16.

+ Pht1<1ng phap sc1 cl{\ m(lng lt1di. con goi la ky thu~t duy¢t xet v
d:inh gia chu'dng trh1h (PERT: Program Evaluation and Re1·ie
Technique), giup nha quan tri llidng trli<k cac van de phat sinh Iron
de lanh v~rc chi phi hoac phan be) th(:li gian, va c6 hi~n phap ngan ch~
ngay lU Jau cUC hao phi VC tai chanh ho~C Ve !h('fj gian.
+ H~ th<lng cac cldu vao cle kiem tra J11(1ng truck vc lien m~
hoac ve 111uc d~ trli' hang h6a.
+ Kiem Ira lttong trlidc trong ky thu~t cong trlnh. Thi d~ kiem tr
nhi~t do trlidc khi lutmg mfck chay ra voi.

+ Kiem tra ltfc'lng truck trong cac h¢ thong phan ling cua rn
np(ili. Thi Ju ngliiJi th(i san se luon luon ngam <loan tnfdc c111c'111g ba
2.:+2
ia chu vit trdi cle dieu chlnh thi'li gian giO'a hk ban va It.le vien dan
.Ing dich.

9.2.2 Ki~m tra d6ng thoi

Kiem tra cl6ng thdi Iii loai kiem tra du\lc tien hanh trong khi hoat
ing dang dien ra. Lnai hlnh kiem Ira nay cClll C(l nhO'ng danh xu'ng
1ac: Kiem tra dar/ khfmg d<.it CYes/No control). Hinh th1.Yc kicm tra dfmg
<·11 rhflllg dung nhat la giam sat tntc tiep (direct supervision): Khi m0t
tiin tri vien xem xet tnrc tiep cac hoat O<)ng ct.'ta thU()C vien, th! tmg ta
i the clanh gia (ho~c tham clinh) viec lam cua thui)c vien. d6ng thdi
cu chi.nh ngay cac sai s<lt (neu c<l) cua thu(lc vien do. Neu c6 trl hoan
la dicn ticn boat d<)ng do tac cl(mg dieu chlnh (corrective action). th!
U'c d0 tr! hoan hoac charn tre thu'ong chicm thi':ii gian it nhJt.

Cac thiet bi ky thuiit th11<'1ng du'<.lc thiet ke theo phucing thtl'c kiem
a cll°'ing th<'ii. Thi du: Hilu het cac may vi tinh deu c<l the bao cho ta hict
say khi mtit phep tinh hay mc)t thu~t toan vu'<_H ngoai kha nang thtic
en ho~c cho ta biet nh(lp lieu la sai. May tinh se tu chtli thu'c hi(:n Ienh
1a ta vii bfo cho ta biet tai sao l(:nh de) sai.
9.2.3. Ki~m tra phan h6i
Kiem tra phan hc\i Iii 1o<.1i kiem tra dtt<.lc thtic hien sau khi ho~t
~rng ua x:ly ra. Nhtf<:!c di~m chinh ci'ia lc;::_ii ki~m tra nay Iii (16 tr~ v0 th!ii
ian th1.rong kha !On tu luc St1 co th~t st.r xiiy ra va oe'n luc phat hien sai
)t ho~c sai l~ch cua ket qua do lu'ong can ct.I' vao lieu chuan hay ke
oach da de ra. Thi d1,1: Ket qua kiem loan phat hien vao thang 12 cong
, da thua l('i vao thang Io do nhO'ng hanh c10ng sai l~m tu thang 7 cua
ap quan tri cCl!lg ty cl\l. Ciiu rn)i vi 11011 "Mat b(1 mdi lo rao chuCmg" Ccl
JC phiin anh tlnh trang nay. Tuy nhien, kiem tra phan htii C<l hai u'll the
<in h~n kicm tra lu'c'ing tru'c'lc Ian kiem tra o6ng thoi.

243
 + Thu nhiit, n6 cung cap cho nha quan trj nhii'ng thong tin c;
thict phai lam the nao d~ l~p kc hrn,ich hii'u hi~u trong giai do<:in hoa1
dinh cua qua trlnh quan tri. Neu ki~m tra phan hAi chi ra rhng khong I
nhifu sai lech gii!'a ket 4ua dii thlfc hi~n va tieu chu:fo (ho~c m9c tic
dn d~~t dl.l'rlc thl dieu nay chung to c6ng tac ho:;ich dinh hii'u hi~
Ngl.l'(lc l~i. slf phat hi~n c6 nhieu sai !~ch se git.Ip nha qufo tri rut ki1
nghi~m dE dl.l'a ra nhii'ng ke ho<:ich m<li tot hon.

-
r
NMnaienl So sanh thvc Do luong
Cong tac
nhllng sai re vdi tieu ~
c6ng tac ~ thuc te
lech Chua~ de ra thUC le

1 ·~
Chuo~g L
I.
Phan ticr,
~ ThLiC hien Cong tac
nguyen nhan
sa1 Jech
,,,,h .'''~
tac sur ·!01
sva doi
~

mong muon
~

I I
St1d119.2: Vimg pht.in lu1i kiei11 rm

+ Tiu? hai, kiem tra phJn hoi c6 thE git.Ip di tien d()ng cr1 th
day nhan vien (employee motivation) lam vi~c tot hrln. N6 cung c
chn 1rn1i nguoi trong cl>ng ty nhung thong tin d\n thiet phiii lam thc' n
Je nang cao chat 11.l'l;ing cac hoat dc)ng ct1a mlnh trong tl.l'(1ng lai.
9.3. c..\c NGUYEN T,\c KIEM TRA
Tit d de nhil qufo tri deu mutln c6 mc)t co chc' kiem tra thfch h
va hO'u hi¢u de git.Ip hq trong vi~c duy trl cac ho"11 dtmg trnng Hl ch
dien ra theo dung kc hrn,ich va d<.1t du\1c muc ticu da de ra. Vl moi
chuc deu c<1 nhii'ng muc tieu ho"1t d(mg, nhung c6ng vi~c, vii nhii'ng c
ngl.l'<'1i CU the rieng bi('t, cho nen cac bit$n phap va c6ng Cl) kiem tra C
moi xi nghi9p d~u phai uttoc xay dJ!ng theo nhung yeu du rieng.
 Gifo su' Koon!/. va O"Donneil cua Di;ii h~lc California. trong tac pham
··ck van de celt yeu ci.\a quan ly" da liet ke 7 nguyen tiic ma cac nha quiin
:ri phiii tuan theo khi xf1y ul.fng eel che kiem tra. 06 la cac nguyen rl:lc

9.3.1. Ki~m tra phai dtf<;lc thie't ke' can cu tren ke ho~ch ho:,it
d(lng cua Hi chuc va can cu theo ca'p bi.tc cua d6i ttll}ng
· dtf<;lc ki~m tra
Cd s(~ de tien hanh kiem tra tlu!<'1ng la du'a van ke hoi;lch. Do v~y.
l)(l phJi di.Mc thiel ke then ke h0(1Ch ho<:1t dt)ng 1() chuc. M~t khac. kiem
Ira clll1 can du'<.1C thiel ke can CU theo cfi'p b~c cua doi lu'<.lng OU\IC kiem
Ira.

Thi dµ: C6ng tac kicm Ira cac hoat d(mg va n(li Jung hoat d9ng cttu
Ph1'> Gi<\m.delc tai chanh se khac vdi ctmg tac kicm tra thanh qua ci.\a rrn)t
CLfa h<lng tru'(lng. Su' ki~m tra hoat d(lng ban hang cling se khac vdi "u'
k1em tra h6 phiin tai chanh. M(1t doanh nghicp nho dili h(ii c<ich thuc
kiem Ira khac voi Slf kicm tra cac Xi nghit;p !<Jn.

9.3.2. Cong vi~c kiim tra phai du'Q"c thie't ke theo d~c di~m ca
nhan cac nha quan tri
Vl le rang kieru tra la nham git'ip nha quiin tri n~m dti<.k nhung gl
daug xay ra. Cho nen di~U quan trong la
nhftng thfmg tin thu th~p Uu't.1C
tru11g 4ua trlnh kicm tra phai ou'(JC nha quan tri thtmg hieu. Nhung thCing
!ill hay nhung each <lien dat th(\ng tin kiem tra ma nha quiin tri khtmg
hieu du<_lc. thl ht;i se khCmg the si't dung. va do d6 sl.f kiern tra se kh\mg
elm~· nghla.

9.3.3. St! kiim tra phai dtfQ'c tht!c hi~n t~i nhung di~m tr~mg
yeu
Khi xac dinh ro du'tlc nwc dich cua Sl.( kiem tra. chung la dn phiii
xac dinh nen kicm tra t'I diiu' 1 Tren thlfc te cac nha quiin tri phai II.fa ch9n

245
va xac dinh pham vi can kiem tra. Neu khong xac djnh du\lc chinh xa1
khu vLrc trong diem, nhLr kiern tra tren m(>t khu vuc yua rCing. sc lam 1C)1
kem th(Ji gian, lang phi v6 v~t chilt vi<;c kiem trn kh\1ng d"11 duol' hi~1
yuii cao.
Tuy nhien, neu chi dl1n thuan dua vao nhITng cho khac biet th
chua du. M(lt so sai 1¢ch so voi tieu chuiln c<l y nghia nr,1ng doi nhil, vi
m(11 so khac c6 tam yuan trong Ion h(1n. Chftng h"1n, nha yuan tri d1
phiii luu tam neu chi phi vt: lao dong trong doanh nghiep tang 5'k so vc1
kc hoach nhirng se khfrng dang quan tam !.:Im neu chi phi ve tien di¢1
thoai tang 20'/r so vc}i muc dlf tru. H~u yuii la trong viec kiem tra. nhi
quiin tri nen quan tam den nhil'ng yeu t<l Ccl y nghia quan tr9ng deli vc1
hoat dc)ng cua doanh nghiep, va nhITng ycu to d(i dill/C goi fa cac dien
tnmg yeu trong doanh nghi¢p.
9.3.4. Ki~m tra phai khach quan
Qua tr1nh 4uii11 tri di nhien la hao gc~m nhieu yeu tel chu quan cu<
nh:1 ljUUJ1 tri, nhung vieC xem Xet Cell' b(l phfin dtp dl((jj C(l dang Jam tel
cfrng vice hay kh6ng. thl khl'mg phai la slf phan doan chu quan.
Neu nhLr thuc hien kiem tra voi nhITng dinh kien co san se khCm~
cho chung ta du9c nhil'ng nh~n xet va danh gia dung muc ve deli tile.Jn~
dude kiem tra. ket qua kiem tra sc bi sai !¢ch va se lam cho tC) chuc g(lr
phai nhITng ton tha't Ion.
VI viiy, kiem tra dn phai dl((_Jc thlfc hien voi thai d() khach quar
trong qua trlnh thlfc hien n(>. Day ta mi)t yeu du rat can thiet de da1r
biio kct yua va cac ket lu~n kiem tra dill/C chinh xac.
9.3.5. H~ tho'ng kiim tra phai phu hc;lp voi b~u khong khi Cllll
doanh nghi~p
De cho viec kiem tra c(i hieu qua cao dn xily dung m0t yuy trlnr
va de nguyen tac kiem Ira phu h~Jp vdi net van hc)a cua doanh nghi(:p
Neu doanh nghiep cc) phong each lanh d<:to di.in chu. nhiin vien dLrc.1L' cl(K

246
i:1p trong c(rng Yi~c, dlJ'(.JC phat huy SlJ' Sang l':IO CUa mlnh th! vi¢c kicm
ra khtrng nen thiep l~p m(>t each tn,tc tiep va qua ch~t che. NglJ'(fc 1"1i.
lC.ll Glc nhan Vien cap Ju't'fi <.JUell (am Vi~C y(jj de nhil quan tri C(J phong

:ach Litle Joan, thu'(Jng xuyen chi 0'10 ch~t chc, chi tiet va nhiin vien cap
J1r1'1i di tfnh y lai. khC1ng c<l kha nang linh ho:,it thl kh6ng the ap Jung
:ach kicm tra, tmng d(J nhan m<:1nh den sl,l' 11,l' giac hay tl,l' dieu chlnh cua
n(ii ngu'i'li.

9.3.6. Vi~c ki~m tra dn phai tiet ki~m va bao dam tfnh hi~u
qua kinh te
Mac Ju nguyen de ni1y la ddn giiin nhu'ng thu'i'Jng kh<l trnng thlJ'c
hi111h. Th<mg thui'lng de nha quiin tri tC)n kem rat nhieu cho c6ng tac
kiem tra. nhu'ng ket qua thu hoach du'<Jc Jo viec kiem tra 1:,ii khong tlJ'(Jng
xung.

9.3.7. Vi~c kiim tra phai du'a den hanh di)ng

Yiec kiem Ira chi du~Jc coi la dung Jan ncu nhung sai !¢ch so vdi
ke hoach du~Jc lien himh Jieu chinh. th<•ng qua vi¢c lam !;ii ke ho;ich,
sar xep 1<.1i to chuc, dieu dc)ng va dilo t<,iu lai nhan vien, hoac thay df)i
phong each lilnh d"1o. Neu tien hanh kiem tra, nh~n ra cai sai lech ma
khCmg thuc hien viec Jieu chinh, thl vi¢c kiem tia la hoan toan VO ich.

T()\1 T.~T

Kiem tra la mCll tien tr1nh do luong ket quii thuc hien so sanh vdi
nhCrng uieu uii dude hoach llinh. d<lng thi'!i si'.ta chua nhung sai lam de
Jam hiio viec dat du(jc Illl,IC tieu theo nhu' ke ho;ich ho~C de quyet djnh
ua Jui.lelie ra. Kiem tra la chuc nang cua mqi nha quiin trj. cho nen moi
nha 4uiin tri deu co trach nhiem thu'c hien kiem tra. £>e kiem tra c(J hi~u
ql'1a ngui'ii ta can xay J1,tng cac ticu chuiln va chlm phu'<lng phap do 1tri'1ng
\ice tlll(C hicn. Neu nha quiin tri biet xac dinh lieu chuiln m(>t each thich
hrJp, dong thoi nam viJng ky thu~t nh~n d\nh xem thu'c SlJ' cap du'di clan~
lam gL dang dung <~ ch(1 nao thl su vi~c danh gia ket qua thlfc hi~n ca<
ctmg vi~c se de dang h<Jn. Khi kham pha ra slf sai l~ch, nguoi quan tr
dn phiii tap trung philn tich slf ki(:n, tlm nguyen nhan sai l(:ch. Neu d~
hier nl nguyen nhan thl ng1toi ta kh6ng kh6 khan gl thlfc hi~n cac bi~r
phap thfch hc;p dedi~u chinh.

Nhung hlnh thuc kiem tra ph6 bien la: kiem tra luong truck; kien
tra oi\ng thcJi va kiem tra phiin hoi. Tren thlfc te ngu'oi ta thudng ap dl]n!
t/ing IH1p cii ba phuong phap tren sao cho c6 hi(:u qua nhat. De tt) chu<
va thu'c hi(:n cong vi(:c kitim tra ngu'oi ta ci}ng dn thlfc hi~n theo baj
nguyen tac khoa hQC C(J biin sau: 1- kicm lra phai du'QC thiet ke can Cl
tr[~n ke hoach hoat d(mg cua t6 chuc va can cu theo cap b~c cua d6
ttt<mg duc:;c kiem tra: 2- Cfmg vi(:c kiem tra phai duc:Jc thiet ke theo da<
diem ca nhan cac nha quiin trj: 3- S1.r kiem tra phai du'c:Jc thlfc hi~n ta
nhO'ng diem trqng yeu: 4- Kicm tra phai khach quan; 5- HG th6ng kien
tr;.i phi.ii phu ht_)p v(Ji bau kh6ng khi cua doanh nghi(:p: 6- Yi~c kiem tr<
dn phai tiet ki~m va bi.lo dam tinh hi~u quii kinh te; 7- Vi~c kiem tn
phiii du'a den hanh d(mg.

Xet vf: thlJ'c chat kicm tra la m(lt h(: thclng phiin h6i. la buck sat
cung cua tien tr1nh quan tn. Yoi quan ni~m quiin trj h9c hi<;n dai, vai tr(
cib kit!m tra bao trum loan b(> lien trlnh nay.

CAU HOl ON T~P

I. Tai sao 1"1i phiii kiem tra trong cac ho<;tt d(>ng vf:. quan tri
2. Tien trlnh kiem tra hao g6m nhung rn)i dung nao Ia chu yeu?
3. C6 nhung hlnh thuc ki<"fm tra nao la C(1 ban va n(>i dung cua n6 la gl'?

4. Nhung nguycn tac kiem Ira nan la chinh va n(h dung cua n6 la gl?

248
 ' A '1

TAI Llt:U THAM KHAO

Charles - Henri Besseyre des Hors: Gerer /es ressources
humaines dans /' entreprise Les editions d' organisation. 1992.

Richard P. CalHoon. Managing personnel.

'· James A.F Stoner and Chardles Wanker. Management (third

Edition) Prentice Hall International Edition 1986.

I. Michael J.Jucius Personnel Management (Fifth Edition) Richard

D. Irwin. Inc Homwood, Illinois 1963.

'· Gary Dessler Personnel Management (Fourth Edition) Prentice

Hall International Editions.

I. N.A. Labonova Dinh muc VQ 16' chuc lao d<?ng khoa h(>C (Sd tay tra
ct1u - tie~g Nga) Leningrad - 1978.

X.X. Novogittlova T/1 chuc Lao dqng khoa hQc trong cong nghi~p
<tieng ;\lga) Maxcl1va - Kinh te - 1978.

I. Masaaki Imai- Kaizen - Chia kh6a thanh cong vJ quiin l.'; cua
Nhc}t Han. NXB TP. H6 Chi Minh - 1994.

1. Richard S.Sloma. Di nha quan ly thanh cong. NXB Thong tin -

1989.

10. William Berand - Jules Leopold - Trdc nghi~m tai ming. NXB
T6ng h<;p D6ng Thap - 1990.

l 1. Harold Koontz, Cyril O'donnell, Heinr Weihrich Nhiing van dJ

col yeu ciia qudn ly - NXB Khoa hqc Ky thu~t - HN. 1992.

12. Tr§n Kim Dung - Quan tri nhan vien - Truong D<!-i hQc Kinh te' -
1992.

249
13. Nguy~n Hie'n Le - Ti/ chilc c<Jng vi¢c theo Khoa h9c. NXB £)(~Ill
Thap - 1989.

14. T~o L~p - Ti) chilc - Vi;in hanh doanh nghi¢p - NXB Trung Tan
Th6ng Tin - UBKH Nha nu'oc - Ha N(>i. 1992.

15. Vii The' Phu - Qudn tri h{>c - E><!-i hQc Mi~ Ban C6ng - 1994.

16. Vii Vi~t Hilng - Qudn trf nhan sv - NXB Th6ng Ke - 1994.

17. Nguy~n Tan Phttoc - Quan tri h9c - NXB Thong Ke - 1995.

18. '.\lguy~n Ht1u Than - Quan trf nhiin vien - Yi~n E>~i hoc Md rCmi
- 1992.

19. Hoang Minh Hung - Tri tam thui;it - Phurmg phap khoa hqc khd1
slit tiim nr con nguiJ'i di tien tai thiinh c6ng. NXB Trc - 1994.

20. Hai Minh - Quan tri nhan SI/ theo cung each Nhi;lt Ban. Trung tan
Xii h0i va Nhan van - Vi~n khoa hqc xa h(li TP. Ho Chi Minh -
1993.

21. Trfin Anh Tua'n - Qulin tri hQc - Yi~n E>ao l<!-O M0 r<)ng - TP. Hi
Chi Minh - 1995.

22. Ngu)'~n Thanh Hc)i - Quan tri nhan sv - E>ai hqc T6ng he.Ip - TP
He\ Chi Minh - 1995.

23. Huynh Van Tam - Ti) clu:tc lao d(mg theo khoa h9c - f><)i hq1
Kinh te - TP. H(~ Chi Minh.

24. Gary-D.Smit. Chien luqc vii sdch luqc kinh doanh - NXB TP. He
Chi Minh.

25. Tr:in Kim Dung - Quan tri ngu6n nhan Ive - NXB Giao d1,1c - H:
N(li - 1997.

250
:6. Pau Hersey - Ken Blanc Hard - Qucin /_): ngu6n nhiin slf - NXB
Chfnh Tri 4uclc gia - Ha N<)i - 1995.

:7. D~ng Van Minh va Bui Van Bay - Nhgp man qudn tri h(Jc -
:\XB TP. Ht°'> Chi Minh - 1997.

:8. Qulin tri h<!<' - Tn!<'ing 8'.li hl.JC Kinh te - NXB Tre - 1996.

:9. Nguy~n Van Dang - Van hda 1'a nguven f.\' quan tri - NXB Thclng
Ke.

10. Ph~m Dinh Phti<fng - Quan tri h9c nh\lp mon - NXB - TP. llCM
- 199/.

11. Nguy~n Thanh H()i - Quan tri nhan sf! - NXB Tht)ng Ke - Ha
N(1i - 1998.

12. Le Dinh Vi~n - Dich va bien so~n: Quan tri xi nghief p hiefn dgi -
NXB Trc - 1994.

13. Trlin Anh Tua'n - Dao Duy Huan - Quan tri h(Jc - 1994.

14. Nguy~n Lien Di~p - Quan tri hQc - NXB Th6ng Ke - Ha N<)i -
1997.

IS. Hoang Phe - Ta did'n Tieng Vi~t - NXB Da Nang - 1997.

16. Nguyen Hai San - Quan tri h9c - NXB Th6ng Kc - Hu N(Ji -
1998.

251
 MIJC LIJC

Loi n6i dfiu ................................................................................................. :

I. D~I Clf<1NG VE QUAN TRJ ............................................................. .

1.1. Quiin tri la gl .................................................. :............................... ·
1.2. Nha quiin tri ................................................................................. I'
T6m tat ........................................................................ : ....................... 2:

Ciiu hoi on tap ..................................................................................... 21

; ' , ,.._? ? , ,., ?

II. QUA TRINH PHA T TRIEN CUA LY THUYET QUAN TRJ ..... 2:
' Iy' th uyet
2. I . C ac ·' co·' d1cn
... ve~ quan
. tq. ............................................ .. 21

~- 2.
1 L'y t huyet
·' tam
• I'y xa- h". ' tq. .................................... .. 3
91 trong quan

2.3. Ly thuyct dinh h.i\1ng "~ quan tri ............................................... 3

2.4. Tntdng phai tkh hc;Jp trong quiin tri .......................................... 4
Tom tat ............................................................................................. 4.

Cau hoi on tap .................................................................................. 4

. TR V'CING QUAN
III. MOI • TRJ ........................................................... 4
3. I. Khai ni~m moi In.tong ............................................................... 4

3.2. Anh huc'lng cua moi truong d6i voi t6 chuc ............................... s
T6mtat ............................................................................................. 6

cau hoi 6n tap .................................................................................. 7

• ?
IV. THONG TIN QUAN TRl ............................................................... 7
4.1. Thi'mg tin va vai tro cua n6 trong quiin tri kinh doanh .............. 7
... tu'ong cua
4 . 2. D 01 , t h'ong tm
. ................................................. ~ ........ .. 8

252
 4.3. Phan lo(,li th6ng tin trong quan tri kinh doanh ........................... 80

4.4. Cac nguon thong tin .................................................................... 81

. . 1uc·f'
45M 1eu cua t h ong
•.
,?
tm ............................................................... 82

4.6. Chuc nang cua tht.ng tin ............................................................ 83

4 .7 . N'i
9 d ung v'a c·h"'
at Iu\1ng thong
• r tm
· .............................................. 84

4.8. Hinh thuc thCmg tin .................................................................... 87

4.9. Pht.trsng phap thu nMp, xtl' ly va ph6 bien thong tin .................. 87
4.10. Cac yeu to co biin va cac giai doan cua qua trinh thong tin ... 90
4.11. Hi¢u qua cua thCmg tin ............................................................ 93

4.12. T6 chuc h¢ thong thong tin ...................................................... 94

4.13. Quan ly h~ th6ng thong tin ...................................................... 95

Tom tat ............................................................................................. 96

Ciiu hoi on t~p .................................................................................. 99

RA QUYET DJNH .......................... .............................................. IOI

5.1. Khai ni<%m, bii.n cha't va vai tr(> cua quyet d\nh trong quan tri IOI

5.2. Chuc nang cua cac quyet dinh ................................................ 102

5.3. Muc tieu cua cac quye't djnh .................................................. ~02

5.4. Mfli trt.tong ra quye't dinh ........................................................ ; 06

5.5. Cc1 s(J khoa hQc cua vi¢c ra quyet djnh ................................... 106

5.6. Nguyen tac cua vi~c ra cac quyet d!nh ................................... 109

5.7. N(li dung cua cac quyet dinh ................................................... 110

5.8. Hinh thuc cila cac quyet d!nh ................................................ 111

5.9. Pht.trlng phap va ngh~ thu~t ra quyet dinh .............................. 112

253
 5.10. Quy trlnh va m(l hlnh ra quyet Jinh ...................................... I

5.1 I. Nhung phiim chat ca nhan dn thiet cho vice ra quyet cl!nh. I

5.12. Til chuc thl!c hien va ki~m soat cac quyet dinh .................... I

Tl)m tat ........................................................................................... I

Cau h6i Cm tap ............................................................................. I
VI. HOA CH D•NH .............................................................................. I
6.1. Khai niem va vai tr(J cua hoach clmh ...................................... I

6.2. Ml,lc til:u vii cd ~l·l khoa hoc cl'1a hoach clinh ........................... I

6.3. Chuc nang, nguyen tac. n(li dung va phl!ling phap

hoach Jinh ............................................................................... I
6.4. Hinh thuc ho;,ich Jinh ............................................................. I
6.5. Quy trlnh ho<,1ch clinh ............................................................... I
6.6. Tfl chuc, cli0u hilnh. kit:m soat trong ctmg tac ho<oich d!nh ...... I

Tl'im tat ........................................................................................... I

Ciu hoi <ln t~p ................................................................................ I
VII. T6 CHUC TRONG QUAN TR• ................................................. I
7. I. Khai ni¢m. muc tieu vii nguycn tac cua cCmg tac tfi chuc ...... I

7 2. Phu'ung phap phan chia b0 ph~n trong eel cau tfl chuc ........... I
' k"'
7.3. C ac 1cu Cl1 ·' to~· c h'uc quan
cau ' tq. ............................................ . I

7.4. Thiel ke to chuc c<lng vi~c. l<i chU'c can be) va van hoa
t6 chU'c ..................................................................................... I
7.5. Quyen han. quyen ll!c va uy quyen lrong quiin tri .................. 2
Tom tat ........................................................................................... 2
Cau h6i Cm t~p ............................................................................... 2

25-1
:111. LA~H l:>~O ............................................................................... 21 o
8 . I . Linh clao v;a yeu
·: to·· con ngu'o1
'· trong' quan
., tq· .......................... 210

8.2. Cac ly thuyct v~ cll'mg co va d(mg vien tinh than lam vi~c
cua nhan vicn .......................................................................... 220

8.3. Lt,ta chqn phu'<lng phap liinh d"1o va sl't dl]ng nhan vien
thich hl/p .................................................................................. 230
T6m tilt ........................................................................................... 237
cau hoi on t~p ................................................................................ 238
x. KIEM TRA .................................................................................... 239
9.1. Tien trlnh kiem tra ................................................................ 240

9.2. Cac loai hlnh kiem tra ......................................................... 242

9.3. C:ic nguyen tile kicm tra ........................................................ 244
T<>m t~t ........................................................................................... 247
Cau hoi on t~p ............................................................................... 248
Al LIEU THAM KHAO ................................................. ............... .. 249
• ' ' ' ?

255
 NHA XUAT BAN D1).I HQC QUOC GIA
TP. HO CHI MINH
46. Nguyen Thong, Q.3, TP.HCM
DT: 9:H2153 - 8438521 - 9312154 - Fax: 9312155

***

Chiu trach nhi¢m xudt ban:

, ~

NGUYEN QUANG DIEN

Bien t(jp : vu QUANG HA

Sila ban in : THY ANH
Trinh bay bia : MINH DIEN

In 1000 cuon, kho 14,5 x 20,5cm t~i Cong ty In va Bao bl

Hung Phu TP. HCM. Giay phep xuat ban so: 017/647/XB-
QLXB do C1,1c Xuat ban cap ngay 26/06/2000. In xong va
ni?p luu chi~u thang 09/2000.