ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΩΝ
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ - ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
 ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ -
ΚΙΝΗΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

• Θεωρητικές προσεγγίσεις των ανθρωπίνων αναγκών που σχετίζονται με τον τουρισμό
• Η έννοια των τουριστικών αναγκών
• Η θεωρία ιεράρχησης των αναγκών του Maslow
• Η θεωρία των κοινωνικών αναγκών των Bradshaw-Μercer
• Η θεωρία των ανθρωπίνων αναγκών του Iso –Ahola
• Οι Μαρξιστικές και νεο–μαρξιστικές απόψεις για τις ανθρώπινες ανάγκες
• Η θεωρία των παγκόσμιων αναγκών των Doyal & Gough
• Συμπερασματικές παρατηρήσεις στις προσεγγίσεις των τουριστικών αναγκών
• .Θεωρητικές προσεγγίσεις των κινήτρων που σχετίζονται με τον τουρισμό
• Η έννοια του κινήτρου στον τουρισμό
• Το μοντέλο των κινήτρων του Maslow
• Η θεωρία των τύπων προσωπικότητας του Plog
• Η προσέγγιση του Wahab
• Η προσέγγιση των Burkart & Medlik
• Η προσέγγιση του Dann
• Η ψυχολογική προσέγγιση του Pearce
• Η ψυχαναλυτική θεωρία του Freud
• Η προσέγγιση του Krippendorf
• Η προσέγγιση των McIntosh, Goeldner & Ritche
• Συμπερασματικές παρατηρήσεις στις προσεγγίσεις των τουριστικών κινήτρων
• Θεωρητικές προσεγγίσεις της τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς
• Το μοντέλο των Wahab - Grampon - Rothfield
• Το μοντέλο του Schmoll
• Το μοντέλο των Mayo & Jarvis
• Το μοντέλο των Mathieson & Wall
• Το μοντέλο του Moutinho
• Συμπερασματικές παρατηρήσεις στα μοντέλα της τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς
 Η έννοια των τουριστικών αναγκών

 Η ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών αποτελεί αντικειμενικό σκοπό της

οικονομικής δραστηριότητας. Ο άνθρωπος, εκτός των βασικών του
αναγκών, έχει και άλλες ανάγκες που βρίσκονται στην ανώτερη κλίμακα της
ιεράρχησής του. Μεταξύ αυτών των αναγκών, είναι και οι τουριστικές
ανάγκες (π.χ. ετήσιες διακοπές).

 Οι τουριστικές ανάγκες εμφανίζονται στον άνθρωπο μετά την ικανοποίηση

των βασικών του αναγκών (τροφή, ενδυμασία, κατοικία), γι’αυτό και
ανήκουν, κατά μια άποψη, στην κατηγορία των αναγκών πολυτελείας.

 Όπως όλες οι ανάγκες, έτσι και οι τουριστικές, μεταβάλλονται διαχρονικά

τόσο από πλευράς ποσότητας και ποιότητας όσο και ποικιλίας. Το μέγεθος
της ικανοποίησης των τουριστικών αναγκών ενός ατόμου ή μιας κοινωνίας
είναι δύσκολο να προσδιοριστεί και να εκτιμηθεί ποσοτικά και ποιοτικά.
 Οι διακρίσεις των αναγκών του Maslow

1. Φυσιολογικές ανάγκες (physiological), όπως είναι η πείνα, η

δίψα, η ξεκούραση, ο ύπνος.

2. Ανάγκες ασφάλειας (safety), όπως είναι η σιγουριά, η απαλλαγή

από το φόβο και το άγχος, καθώς και η προστασία από τον
κίνδυνο, την απειλή και τη στέρηση.

3. Κοινωνικές ανάγκες (έννοια του ανήκειν και της αγάπης)

(belonging and love), όπως είναι η τρυφερότητα, η φιλία, η
αγάπη, η ένταξη σε ομάδα, η αίσθηση.

4. Ανάγκες εκτίμησης (esteem), όπως είναι η αυτοεκτίμηση και η

εκτίμηση των άλλων, ο αυτοσεβασμός και ο σεβασμός των άλλων.

5. Ανάγκες αυτοπραγμάτωσης (selfe – autualisation), όπως είναι

η προσωπική πληρότητα, η αυτοανάπτυξη, η αυτοπραγμάτωση.
 Η ιεράρχηση των ανθρώπινων αναγκών
κατά τον Maslow

Αυτοπραγμάτωσης

(Αυτό)εκτίμησης

Κοινωνικές

Ασφαλείας

Φυσιολογικές

Στις κατηγορίες των αναγκών του Maslow, οι Mill and Μοrrison (1985:6)
προσθέτουν κι άλλες δύο κατηγορίες. Αυτές είναι η Γνώση και Κατανόηση, καθώς
και η Αισθητική.
 Η θεωρία των κοινωνικών αναγκών των
Bradshaw / Mercer
 Οι αισθητές ανάγκες είναι εκείνες που αντιλαμβάνονται τα άτομα,
αλλά δεν τις εκφράζουν επίσημα με κανένα τυπικό ή ενεργό τρόπο
και σε γενικές γραμμές δεν ικανοποιούνται.

 Οι εκφραζόμενες ανάγκες είναι εκείνες που τα άτομα τις εκφράζουν

ενεργά.

 Οι συγκριτικές ανάγκες είναι εκείνες που προκύπτουν από τη

σύγκριση των αναγκών ενός ατόμου ή μίας ομάδας ατόμων, με τις
ανάγκες άλλων ατόμων ή ομάδων.

 Οι τυποποιημένες ανάγκες προκύπτουν από εξωτερικές
εκτιμήσεις, οι οποίες γίνονται κατά την άποψη του Mercer, από
ειδικούς (π.χ. πολιτικούς, μηχανικούς, ακαδημαϊκούς).
 Η θεωρία των ανθρωπίνων αναγκών του
Iso-Ahola
 Η προσέγγιση του Iso-Ahola για τις ανθρώπινες ανάγκες
στηρίζεται στις θεωρίες της ψυχολογικής παρακίνησης
των αναγκών και έχει ως αφετηρία την άποψη ότι η ιδέα της
ανάγκης για «βέλτιστη διέγερση και ασυμφωνία», η οποία
υποδηλώνει ότι «πάρα πολύ ή πολύ λίγη παρακίνηση είναι
επιζήμια για το άτομο, τόσο οργανικά, όσο και ψυχολογικά»
(Iso-Ahola, 1980: 229).
 Η παραπάνω θεωρητική προσέγγιση έχει σε μεγάλο βαθμό
την ίδια βάση με τη θεωρία του Maslow, δηλ. την ιδέα ότι «η
άρνηση της ανάγκης θα ήταν επιζήμια για το άτομο».
 Πάντως, τα μέσα ικανοποίησης της ανάγκης για βέλτιστη
διέγερση και ασυμφωνία δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά,
χωρίς αναφορά σε ομάδες αξιών. Αυτό αναγνωρίζεται από
τον Iso-Ahola (1980: 249), όταν καταλήγει στο συμπέρασμα
ότι «…η κοινωνική φύση του κινήτρου για ελεύθερο χρόνο,
εμφανίζεται και στη συμπεριφορά που παρακινείται από
τυποποιημένες και συγκριτικές ανάγκες ψυχαγωγίας».
 Οι Μαρξιστικές και νέο – μαρξιστικές απόψεις για
τις ανθρώπινες ανάγκες

 Ο Μαρξ υποστήριξε, ότι οι ανθρώπινες ανάγκες στον καπιταλισμό

δεν είναι στατικές, αλλά αναπτύσσονται σύμφωνα με τις
τεχνολογικές και οικονομικές δυνατότητες της κοινωνίας. Αυτό,
ταυτόχρονα, φανερώνει ότι η ίδια η φύση της κοινωνίας διαμορφώνει
τις ανάγκες των ανθρώπων. Έτσι, με τον καπιταλισμό, οι άνθρωποι
αναπτύσσουν «ψευδείς ανάγκες» για χρήματα και ανέσεις, που ο
καπιταλισμός ενσωματώνει στη λογική του.

 Ο Μαρξ πίστευε ότι με τον καπιταλισμό, οι μάζες θα στερηθούν

ακόμα και την ικανοποίηση των βασικών αναγκών τους, πράγμα
που θα μπορούσε να προκαλέσει την κατάρριψη του συστήματος.

 Αντίθετα, οι νέο-μαρξιστές ανέπτυξαν την ιδέα της παραγωγής και

της συνεχούς ικανοποίησης των «ψευδών αναγκών», για να
ερμηνεύσουν τη μακροζωία του καπιταλισμού.
Η θεωρία των παγκόσμιων αναγκών των Doyal και
Gough
Οι Doyal and Gough υποστηρίζουν ότι οι παγκόσμιες ανάγκες συνίστανται, κυρίως,
στην «υγεία» και την «προσωπική αυτονομία».

 Η «υγεία», αναφέρεται στην οργανική υγεία, η οποία συμπίπτει με τις χαμηλότερες

τάξεις στην ιεραρχία του Maslow και έχει σχέση με βασικό δικαίωμα του ατόμου και
όχι με μια απλή επιθυμία.

 Η «υγεία», αναφέρεται στην οργανική υγεία, η οποία συμπίπτει με τις χαμηλότερες

τάξεις στην ιεραρχία του Maslow και έχει σχέση με βασικό δικαίωμα του ατόμου και
όχι με μια απλή επιθυμία.
 Η «προσωπική αυτονομία» σημαίνει ότι το άτομο, για να είναι άνθρωπος, πρέπει
να μπορεί να αποτελέσει ένα ικανό και αξιοπρεπές μέλος αυτής της κοινωνίας. Αυτό
συνεπάγεται ότι πρέπει να είναι μορφωμένο, τουλάχιστον, στο ελάχιστο επίπεδο που
απαιτείται για τη σχετική κοινωνία, να είναι διανοητικά υγιές και ικανό να εξασκήσει
συγκεκριμένα αστικά και πολιτικά δικαιώματα.
 Η σειρά των παραπάνω αναγκών είναι μάλλον βασισμένη σε «αξίες», παρά σε
«βιολογικές» ανάγκες.

Οι παραπάνω ανάγκες μπορούν να γίνουν αποδεκτές ή να απορριφθούν από άτομα,

ομάδες ή οργανισμούς. Όταν γίνουν αποδεκτές τότε είναι στην εφαρμογή τους
παγκόσμιες ανάγκες. Στην πραγματικότητα, οι ανάγκες που προέκυψαν από τη μελέτη
των Doyal and Gough είναι κοντά στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Συμπερασματικές παρατηρήσεις στις προσεγγίσεις
των τουριστικών αναγκών
 Οι «τουριστικές ανάγκες» διακρίνονται σε έμφυτες ή φυσικές που υπάρχουν στο
υποσυνείδητό μας και σε επίκτητες που αποκτούνται στη διάρκεια της ζωής μας.
Ανεξάρτητα των διακρίσεων τους, τα τελευταία χρόνια, υπάρχει μια συνεχή
αναζήτηση ολοκληρωμένων απόψεων που θεωρητικά να ερμηνεύουν την συνειδητή
ή υποσυνείδητη επιθυμία του ανθρώπου να κάνει διακοπές (τουρισμό) για να
ικανοποιήσει τις συγκεκριμένες ανάγκες του.

 Οι θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν αναπτυχθεί στο γενικότερο πλαίσιο

ερμηνεύουν ικανοποιητικά και τις πολυποίκιλες τουριστικές ανάγκες (π.χ. ατομικές,
κοινωνικές, ανθρώπινες, ψευδείς, παγκόσμιες) σε διαφορετικά κοινωνικά συστήματα.

 Οι θεωρητικές προσεγγίσεις στηρίζουν το ερμηνευτικό τους πλαίσιο, κυρίως στις

επιστήμες της κοινωνιολογίας, ψυχολογίας, οικονομίας και πολιτικής.

 Οι τουριστικές ανάγκες συνδέονται λειτουργικά με τα τουριστικά κίνητρα και την

κοινωνική τους φύση για ελεύθερο χρόνο, όπου οι τουρίστες βιώνουν την
πραγματικότητα του ταξιδιού τους με τη συμμετοχή τους σε διάφορες δραστηριότητες.
Θεωρητικές προσεγγίσεις των κινήτρων που σχετίζονται με
τον τουρισμό
Η έννοια του κινήτρου στον τουρισμό

Επισημαίνεται ότι δεν είναι εύκολο να χαρτογραφηθούν οι διαστάσεις της

έννοιας του κινήτρου στο ταξιδιωτικό πλαίσιο, ούτε και να κατανοηθούν
πλήρως, αν και φαίνεται ότι συμπεριλαμβάνουν:
 Την ιδέα ότι το ταξίδι συνδέεται αρχικά με τις ανάγκες και αυτό
αποδεικνύεται με όρους επιθυμιών και με τη δύναμη του κινήτρου ή με την
ώθηση ως ενεργοποιητή της ανθρώπινης δράσης.
 Την αντίληψη ότι το κίνητρο θεμελιώνεται στις κοινωνιολογικές και
ψυχολογικές πλευρές των κανόνων, των πολιτιστικών θεωρήσεων, των
αντιλήψεων, κ.λπ. που έχουν αποκτηθεί, οδηγώντας έτσι σε μορφές
κινήτρων που περιστρέφονται γύρω απ’ το άτομο.
 Την άποψη ότι η εικόνα του τουριστικού προορισμού που δημιουργείται
μέσα από επαγωγικά ή οργανικά επικοινωνιακά κανάλια, επηρεάζει τα
κίνητρα και κατά συνέπεια τη μορφή του ταξιδιού που τελικά θα επιλεγεί.
Θεωρητικές προσεγγίσεις των κινήτρων που σχετίζονται με
τον τουρισμό
Θεματικά πεδία των τουριστικών κινήτρων
Οι μέχρι σήμερα μελέτες για τα τουριστικά κίνητρα εστιάζεται στις παρακάτω
σε τρεις κύριες περιοχές:
– Τις δραστηριότητες ως κίνητρο (activities as motivation).
– Τις ψυχολογικές ανάγκες (psychological needs).
– Την προσέγγιση του κύκλου ζωής (lifecycle approach).
Γενικά οι μελέτες παρέχουν μια ισχυρή θεωρητική βάση της κατανόησης:
 γιατί οι ταξιδιώτες εγκαταλείπουν το τόπο της μόνιμης διαμονή τους και
πηγαίνουν σε έναν άγνωστο, συχνά εξωτικό και απομακρυσμένο τόπο,
 τι είδους καταναλωτική συμπεριφορά έχουν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού
τους και στον τόπο του προορισμού τους,
 πως επέλεξαν ή επιλέγουν τον εκάστοτε τουριστικό προορισμό και με
 τι κριτήρια υπάρχουν.
 Το μοντέλο των κινήτρων του Maslow
 Ο Maslow (1968) αναγνώρισε, ότι υπάρχουν δύο τύποι μηχανισμών που οδηγούν
στην κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι:
 Τα κίνητρα έλλειψης ή μειωτικά της έντασης.
 Τα επαγωγικά ή διεγερτικά κίνητρα του ενδιαφέροντος.

 Ο Maslow υποστήριξε ότι το μοντέλο των κινήτρων είναι ολιστικό και δυναμικό και
ότι μπορεί να εφαρμοστεί τόσο στην εργασιακή όσο και στην μη-εργασιακή σφαίρα
της ζωής.

 Όμως οι πρώϊμες ανθρωπιστικές του αξίες φαίνεται ότι τον έκαναν να δημιουργήσει
το υπόψη μοντέλο, όπου η αυτοπραγμάτωση είναι το επίπεδο στο οποίο ο
άνθρωπος θα έπρεπε να προσβλέπει.

 Ως ένα βαθμό, η θεωρία του Maslow μπορεί να γίνει κατανοητή με όρους ηθικής.
Υποστηρίζει ότι, με τις κατάλληλες συνθήκες, οι άνθρωποι θα ξεπεράσουν το
ενδιαφέρον τους για την υλική πλευρά της ζωής και θα ενδιαφερθούν για
υψηλότερους σκοπούς και να φθάσουν στο επίπεδο της αυτοπραγμάτωσης στο
οποίο και προσβλέπουν.
 Η θεωρία των τύπων προσωπικότητας του Plog

 O Plog (1974) ανέπτυξε τη «θεωρία των τύπων προσωπικότητας»

(theory of personality types), η οποία στηρίζεται στην ψυχογραφική
ταξινόμηση της ανθρώπινης προσωπικότητας.
 Στο πλαίσιο αυτής της θεωρίας και σε σχετική μελέτη που έγινε, ο
πληθυσμός των ΗΠΑ κατατάχθηκε σε μια σειρά διαπλεκόμενων
ψυχογραφικών τύπων ανθρώπινης προσωπικότητας, σε σχέση με
τις προτιμήσεις του για τους διαφόρους τουριστικούς προορισμούς.
 Αυτοί οι τύποι επεκτείνονται από το ψυχοκεντρικό (psychocentric)
άτομο, το οποίο επικεντρώνεται σε σκέψεις και μικροπροβλήματα
της ζωής, μέχρι το αλλοκεντρικό (allocentric) άτομο, το οποίο
απασχολούν ποικίλα προβλήματα. Η πλειοψηφία του πληθυσμού
των ΗΠΑ βρέθηκε ότι ανήκει σε μια περιοχή που ο Plog ονόμασε
μεσοκεντρική (midcentric).
 Με βάση τη ψυχογραφική ταξινόμηση των τύπων προσωπικότητας
του Plog, οι τουριστικοί προορισμοί διακρίνονται σε τρείς ομάδες.
Τους ψυχοκεντρικούς, τους αλλοκεντρικούς και τους μεσοκεντρικούς
προορισμούς.
 Η προσέγγιση του Wahab

Η προσέγγιση του Wahab (1975), κάνει τη διάκριση μεταξύ των

γενικών και ειδικών κινήτρων που σχετίζονται με τον τουρισμό:

 Υποστηρίζει ότι τα κίνητρα για ένα ταξίδι είναι πολλαπλά, αλλά

λειτουργούν σε μια γενική πλατφόρμα και κάνουν τους ανθρώπους
ν’ αλλάξουν το περιβάλλον τους.

 Το κίνητρο γίνεται συγκεκριμένο ή επιλεκτικό όταν ένας τουρίστας

παροτρύνεται να επισκεφτεί ένα συγκεκριμένο προορισμό, σε μια
χώρα ή σε μια περιοχή.

 Ο Wahab υποστηρίζει, ότι και οι δύο τύποι κινήτρων (γενικά και

ειδικά), διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

 Τα κίνητρα συνδέονται με κάποιες μεταβλητές που

περιλαμβάνουν το κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον και τον
προσωπικό χαρακτήρα κάθε ατόμου
 Η προσέγγιση των Burkart και Medlik

Οι Burkart and Medlik (1974) στη μελέτη τους με τον τίτλο «καθοριστικοί
παράγοντες και κίνητρα», αντιμετωπίζουν τόσο την καταναλωτική
συμπεριφορά όσο και το ανθρώπινο κίνητρο.

 Στους παράγοντες που καθορίζουν την καταναλωτική συμπεριφορά,

περιλαμβάνονται τόσο οι οικονομικοί παράγοντες όπως είναι το επίπεδο
διαβίωσης, το επίπεδο εισοδήματος, ο βαθμός αστικοποίησης, η ικανότητα
και η διάθεση να πληρώσει κάποιος το απαιτούμενο ποσό, όσο και οι
κοινωνικοί παράγοντες όπως είναι η ηλικιακή κατανομή, ο κύκλος ζωής των
οικογενειών, το επίπεδο εκπαίδευσης και η πληθυσμιακή συγκέντρωση.

 Στο τέλος της μελέτης τους, ασχολούνται και με τα κίνητρα, όπου

ακολουθώντας τη γενικότερη συλλογιστική του Gray (1970), ονομάζουν
τον κυρίαρχο τύπο τουριστικής ζήτησης, είτε επιθυμία για ήλιο (sunlust), είτε
επιθυμία για περιπλάνηση (wonderlust).
.
 Η προσέγγιση του Dann
1. Το ταξίδι είναι η απάντηση σε αυτό που λείπει, γιαυτό και είναι επιθυμητό.
Η προσέγγιση αυτή υποστηρίζει, ότι οι τουρίστες κινητοποιούνται από την επιθυμία τους να ζήσουν
πράγματα που είναι έξω από αυτά που τους προσφέρει το οικογενειακό τους περιβάλλον.
2. Η έλξη που ασκεί ένας τουριστικός προορισμός είναι σε άμεση συνάρτηση με την ώθηση του
κινήτρου.
Η προσέγγιση αυτή κάνει μια διάκριση στα κίνητρα του τουρίστα ως ατόμου, ανάλογα με τα επίπεδα
επιθυμίας (ώθηση) του και την έλξη του τουριστικού προορισμού, όταν ληφθεί η απόφαση για το
ταξίδι. Οι παράγοντες που έλκουν πρέπει να ενισχύουν τους παράγοντες που ωθούν.
3. Το κίνητρο ως φαντασία.
Η προσέγγιση αυτή είναι ένα υποσύνολο των δύο πρώτων προσεγγίσεων και δηλώνει ότι οι
τουρίστες ταξιδεύουν γιατί επιθυμούν να υιοθετήσουν μια πολιτισμική συμπεριφορά που θα εγκρίνει
το οικογενειακό τους περιβάλλον.
4. Το κίνητρο ως συγκεκριμένος σκοπός.
Η προσέγγιση αυτή παραπέμπει στους κυριότερους λόγους για τους οποίους πραγματοποιείται ένα
ταξίδι, μεταξύ των οποίων μπορεί να είναι η επίσκεψη σε φίλους και συγγενείς, η ψυχαγωγία ή οι
εκπαιδευτικοί λόγοι.
5. Οι τυπολογίες των κινήτρων.
Τα κίνητρα χωρίζονται σε διάφορες τυπολογίες, όπως είναι αυτές που προτάθηκαν από τους Gray
(1970), Cohen (1972) και Plog (1972). Επίσης, οι τυπολογίες επικεντρώνονται και στις διαστάσεις
του τουριστικού ρόλου.
6. Το κίνητρο και οι τουριστικές εμπειρίες.
Η προσέγγιση αυτή χαρακτηρίζεται από μια αντιπαράθεση σχετικά με την αυθεντικότητα των
τουριστικών εμπειριών. Η αυθεντικότητα εξαρτάται από τις πεποιθήσεις που σχετίζονται με τις
μορφές της τουριστικής εμπειρίας.
7. Το κίνητρο ως αυτο-ορισμός και νόημα.
Η προσέγγιση αυτή υποστηρίζει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι τουρίστες ορίζουν την κατάστασή τους,
βοηθά περισσότερο στο να γίνουν αντιληπτά τα τουριστικά κίνητρα.
 Η ψυχολογική προσέγγιση των κινήτρων
του Pearce
 Ο Pearce (1982), υποστηρίζει ότι η θεωρία των κινήτρων καθορίζει όλη την ανθρώπινη
συμπεριφορά, δεδομένου ότι όλες οι ενέργειες προέρχονται από κάποιο κίνητρο. Μελετά
την ψυχολογική προσέγγιση των κινήτρων και ειδικότερα, υποστηρίζει ότι τα ταξιδιωτικά
κίνητρα θα πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν ως οι μακροπρόθεσμες ψυχολογικές ανάγκες ενός
ατόμου.
 Ο Pearce (1993:125) εισαγάγει την έννοια της «ταξιδιωτικής καριέρας του τουρίστα»
(tourist travel career) και πρότεινε τη διερεύνηση αυτής για τον προσδιορισμό ενός
«προφίλ καριέρας» του τουρίστα, με σημείο αφετηρίας τη θεωρία του Maslow. Η βάση της
ταξιδιωτικής καριέρας ενός ατόμου είναι ότι οι παρακινήσεις για συμμετοχή του στον
τουρισμό είναι δυναμικές και μεταβάλλονται με την ηλικία, τα στάδια του κύκλου ζωής και
τις προηγούμενες εμπειρίες που έχει στον τουρισμό.
 Ο Pearce (1993), εξέτασε την ανάγκη διαχωρισμού ανάμεσα στις ενδογενείς και εξωγενής
δυνάμεις που διαμορφώνουν την τουριστική παρακίνηση. Οι δυνάμεις αυτές οριοθετούν
δύο αντίστοιχες προσεγγίσεις (Page, 2006:64):
• Η προσέγγιση της ενδογενούς παρακίνησης αναγνωρίζει ότι τα άτομα έχουν μοναδικές
προσωπικές ανάγκες (π.χ. αυτό-πραγμάτωση) που τα παρακινούν και τα διεγείρουν για να
κάνουν τουρισμό.
• Η προσέγγιση της εξωγενούς παρακίνησης που εξετάζει τους ευρύτερους
καθοριστικούς παράγοντες (π.χ. κοινωνικοί, πολιτιστικοί) που διαμορφώνουν τις στάσεις,
τις προτιμήσεις και τις αντιλήψεις των ατόμων που επηρεάζουν τη θεώρηση του τουρισμού.
 Η ψυχαναλυτική θεωρία του Freud (Ι)

Κατά τον Freud, το άτομο ως προσωπικότητα, αποτελείται από τρία συστήματα. Το

Ασύνειδο (id), το εγώ (Ι EGO) και το Υπερεγώ (Superego).
 Το πρώτο τμήμα της προσωπικότητας του ατόμου είναι το ασύνειδο, το οποίο
εκφράζει το σύνολο των δυνάμεων μέσα στο βάθος της ψυχής του για τις οποίες δεν
έχει επίγνωση. Το σύστημα αυτό διέπεται από την αρχή της ηδονής και
ενεργοποιείται μόνο για να ικανοποιήσει την όποια βιολογική ανάγκη (π.χ.
σεξουαλικά και επιθετικά ένστικτα). Είναι πηγή ψυχικής ενέργειας (libido) από την
οποία τροφοδοτούνται οι δραστηριότητες του εγώ και του υπερεγώ.
 Το δεύτερο τμήμα της προσωπικότητας του ατόμου είναι το συνειδητό εγώ, το
οποίο διέπεται από την αρχή της πραγματικότητας και προσφέρει στο άτομο τη
δυνατότητα πρόσβασης σε ρεαλιστικές ικανοποιήσεις των αναγκών του. Είναι το
λογικό μέρος της προσωπικότητας του ατόμου.
 Το τρίτο τμήμα της προσωπικότητας του ατόμου είναι το υπερεγώ, το οποίο
διέπεται από την αρχή του ιδεώδες εγώ-συνείδηση και εκφράζει τον ηθικό τομέα
της προσωπικότητας του ατόμου, το οποίο καθορίζει το τι πρέπει να κάνει το άτομο.
Κατά τον Freud, το άτομο βρίσκεται σε μια διαρκή πάλη μεταξύ των ενστίκτων του
(Ασύνειδο (id) και του Υπερεγώ, με διαμεσολαβητή το Εγώ. Η όποια συμπεριφορά
του καθορίζεται από αυτή την πάλη μεταξύ αντιθέτων. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί
και η αρχή της σταθερότητας.
 Η ψυχαναλυτική θεωρία του Freud (ΙΙ)

 Η θεώρηση της επιθυμίας, είναι η κινητήρια δύναμη σύμφωνα με την

οποία το κάθε άτομο δημιουργεί μια εσωτερική ένταση που, μέσω της
διαδικασίας της σταθερότητας, κάνει το μυαλό να ενεργήσει.

 Τόσο η επιθυμία όσο και ο συνεπαγόμενος μηχανισμός των ορμών,

παρέχουν την κινητήρια δύναμη που οδηγεί στην πράξη.

 Υπάρχει μια ευκαιρία, χρησιμοποιώντας τη θεωρία του Freud, να

δημιουργηθεί ένα μοντέλο, που να βασίζεται στη σύγκρουση ανάμεσα στις
ενστικτώδεις επιθυμίες του σώματος και τις συνειδητές ενέργειες του
μυαλού, προκειμένου να τις εκπληρώσει.

 Επίσης, ο Freud στη θεωρία του περί σταθερότητας, περιέγραψε τους

ανθρώπους ως μονίμως αγωνιζόμενους να μειώσουν τις εσωτερικές
εντάσεις που δημιουργούν οι ορμές τους, παραμελώντας όμως τους
παράγοντες εκείνους που δυναμώνουν τις εντάσεις, όπως είναι η
περιέργεια για άλλα μέρη και άλλες χώρες.
 Η προσέγγιση του Krippendorf
Ο Krippendorf (1987) υποστηρίζει ότι υπάρχουν τρεις
διαφορετικές ομάδες συνδυασμών μεταξύ εργασίας και
ψυχαγωγίας, οι οποίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν
τρία διαφορετικά στάδια τρόπου ζωής (lifestyle) στο
μέλλον.

 Στην πρώτη ομάδα, τα άτομα βλέπουν την εργασία

ως το κέντρο της ζωής τους. Ο τουρισμός, γι’ αυτήν την
ομάδα, είναι κάτι δευτερεύον και χρησιμεύει κυρίως για
να ανανεώσουν τα άτομα τις δυνάμεις τους,
προκειμένου ν’ αρχίσουν πάλι την εργασία τους.
 Στη δεύτερη ομάδα, τα άτομα βλέπουν την εργασία
και τη ψυχαγωγία ως τα δύο άκρα αντίθετα. Αν
πιστεύουν ότι η εργασία είναι απαραίτητη κυρίως για
βιοποριστικούς λόγους, τότε το νόημα της ζωής
μπορεί να βρεθεί στην ψυχαγωγία.
 Στην τρίτη ομάδα, τα άτομα μειώνουν την πόλωση
ανάμεσα στην εργασία και ψυχαγωγία και
προσπαθούν ν’ αναζητήσουν την πληρότητα και στις
δύο αυτές εκφράσεις της ζωής.
Η προσέγγιση των McIntosh, Goeldner and Ritche
Η προσέγγιση των McIntosh, Goeldner and Ritche (1995) στηρίζεται στο
μοντέλο ιεράρχησης αναγκών του Maslow και αντίστοιχα διακρίνει τέσσερις
κατηγορίες κινήτρων:
 Φυσικά κίνητρα (physical motivators), είναι αυτά που σχετίζονται με την
ανακούφιση του σώματος και του πνεύματος, η οποία γίνεται για λόγους
υγείας, άθλησης και ευχαρίστησης.
 Πολιτισμικά κίνητρα (cultural motivators), είναι αυτά που χαρακτηρίζονται
από την επιθυμία κάποιου να γνωρίσει τα ήθη και έθιμα μιας χώρας, τον
τρόπο ζωής των κατοίκων της, την τέχνη, την παράδοση κ.λ.π.
 Διαπροσωπικά κίνητρα (interpersonal motivators), είναι αυτά που
περιλαμβάνουν την επιθυμία να γνωρίσει κάποιος νέους ανθρώπους, να
επισκεφθεί φίλους ή συγγενείς, να αναζητήσει νέες εμπειρίες κ.λ.π
 Κίνητρα κύρους και θέσης (status and prestige motivators), είναι αυτά που
περιλαμβάνουν μια επιθυμία για συνέχιση των σπουδών (π.χ. προσωπική
ανέλιξη, διεύρυνση του εγώ και όξυνση των αισθήσεων).
Συμπερασματικές παρατηρήσεις στις προσεγγίσεις
των τουριστικών κινήτρων (Ι)
 Η κατανόηση των αναγκών των τουριστών που πραγματοποιούνται με τα
ταξίδια, δεν είναι αρκετή για την κατανόηση της διαδικασίας λήψης μιας
τουριστικής απόφασης. Οι επιθυμίες, όπως αυτές εκφράζονται μέσα από τα
κίνητρα, είναι σημαντικοί παράγοντες για την απόφαση να ταξιδεύσει κανείς.
Όμως, υπάρχουν πολλά στοιχεία που οι άνθρωποι πρέπει να αξιολογήσουν
σε σχέση με τα εσωτερικά τους κίνητρα, τις ανάγκες του και τις αξίες τους, τα
οποία είτε είναι απροσδιόριστα είτε είναι άγνωστα.
 Η έρευνα των κινήτρων είναι ένα δύσκολο έργο. Το βασικό κίνητρο για
τουρισμό είναι γενικά η φυσική διαφυγή, που συνοδεύεται από την
ψυχολογική διαφυγή.
 Οι περισσότεροι μελετητές/ερευνητές που ασχολούνται με τα κίνητρα, δεν
χρησιμοποιούν καμία επιστημονική βάση για τις κατηγορίες κινήτρων
που διακρίνουν, ούτε δίνουν κάποια ένδειξη της αναλογίας τουριστών που
θα είχαν το ένα ή το άλλο κίνητρο, για την επιλογή ενός τόπου προορισμού
ή για ένα ταξίδι.
 Δεν δίνεται καμία εξήγηση για τον τύπο του καταναλωτή που θα είχε
παραπάνω από ένα κίνητρο. Για παράδειγμα, αν κάποιος που θα έκανε ένα
σαφάρι δύο ημερών και μετά διακοπές στη θάλασσα ή μια εβδομάδα στη
Ντίσνεϋλαντ και μια εβδομάδα στην παραλία, θα συνδύαζε πολλούς τύπους
διακοπών σ’ ένα τουριστικό πακέτο και φυσικά θα είχε, κατά περίπτωση, ένα
ή περισσότερα κίνητρα.
Συμπερασματικές παρατηρήσεις στις προσεγγίσεις
των τουριστικών κινήτρων (ΙΙ)
 Οι κατηγορίες κινήτρων δεν αποκλείουν τη μία ή την άλλη
μορφή διακοπών, όπως π.χ. ένα πολυτελές τουριστικό θέρετρο
μπορεί να καλύπτει κίνητρα από διάφορες μορφές της
τουριστικής δραστηριότητας.

 Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά κίνητρα τα οποία

χρησιμοποιεί, κατά περίπτωση, για την επιλογή μιας
συγκεκριμένης μορφής τουρισμού. Διαφορετικές ομάδες
ατόμων μπορεί να έχουν διαφορετικά κίνητρα για την επιλογή
του ίδιου προορισμού.

 Υπάρχει μια έλλειψη ενός ολοκληρωμένου μοντέλου

τουριστικής συμπεριφοράς. Για περαιτέρω μελέτη των
τουριστικών κινήτρων πρέπει να αναπτυχθούν καινοτόμα
μεθοδολογικά εργαλεία που να συνδέουν τις ανάγκες με τα
κίνητρα, την καταναλωτική συμπεριφορά, τις προσδοκίες, τις
ιδιότητες και τις στάσεις των ανθρώπων.
 Θεωρητικές προσεγγίσεις της τουριστικής
καταναλωτικής συμπεριφοράς

Οι θεωρητικές προσεγγίσεις της καταναλωτικής συμπεριφοράς σχετίζονται με την αναλυτική

διερεύνηση τεσσάρων στοιχείων που είναι:
 Ενεργοποιητές είναι οι δυνάμεις εκείνες που κάνουν τον τουρίστα να δράσει π.χ. το κίνητρο.
 Φίλτρα είναι οι οικονομικοί, κοινωνικοί, κοινωνιολογικοί και άλλοι παράγοντες, που μπορούν να
χαρακτηριστούν ως «εμπόδια στην τουριστική δραστηριότητα», τα οποία περιορίζουν την
τουριστική ζήτηση. Σχετικά υποστηρίζεται, ότι υπάρχουν έξι (6) παράγοντες οι οποίοι δημιουργούν
εμπόδια στην πραγματοποίηση ενός ταξιδιού, ακόμα και αν υπάρχουν ποικίλα κίνητρα για την
πραγματοποίησή του. Οι παράγοντες αυτοί λειτουργούν ως φίλτρα και είναι οι ακόλουθοι:
 Ο περιορισμός του κόστους.
 Ο περιορισμός του χρόνου.
 Ο περιορισμός της υγείας.
 Ο περιορισμός του οικογενειακού κύκλου ζωής.
 Το επίπεδο ενδιαφέροντος.
 Ο ταξιδιωτικός κίνδυνος (risk perception).
 Επηρεαστές είναι οι παράγοντες εκείνοι που επηρεάζουν τις αποφάσεις του ατόμου, όπως είναι η
εικόνα (image) του τουριστικού προορισμού και οι πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί /
συγκεντρωθεί.
 Ρόλοι είναι τα ειδικότερα εκείνα στοιχεία που υπάρχουν σε κάθε άτομο ή στο οικογενειακό του
περιβάλλον, τα οποία προσδιορίζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων για διακοπές και
καθορίζουν το πλαίσιο της καταναλωτικής τους συμπεριφοράς.
 ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Το μοντέλο των Wahab - Grampon - Rothfield

Οι υπόψη συγγραφείς ποαρουσίασαν ένα γενικό μοντέλο λήψης αποφάσεων,

όπου περιλαμβάνεται και ο τουρισμός, στο οποίο διέκριναν τα ακόλουθα
στάδια

 Αρχικό πλαίσιο αναφοράς (initial framework).

 Συγκέντρωση των εννοιών (conceptual alternatives).
 Δεδομένα υποθέσεων (fact gathering).
 Ορισμός των εναλλακτικών λύσεων (definition of assumptions).
 Σχεδιασμός του ερεθίσματος (design of stimulus).
 Πρόβλεψη των συνεπειών (forecast of consequences).
 Κόστος – όφελος των εναλλακτικών λύσεων (cost – benefit of alternatives) .
 Απόφαση (decision).
 Αποτέλεσμα (outcome).

Οι Wahab et al., αν και αναγνωρίζουν ότι η ιδιαίτερη φύση των

τουριστικών προϊόντων είναι αυτή που τα διαφοροποιεί από τα άλλα
προϊόντα, όμως τα εντάσσουν στο μοντέλο τους για τη λήψη των σχετικών
αποφάσεων.
 Το μοντέλο του Schmoll

Σύμφωνα με τον Schmoll, τα πεδία που περιλαμβάνει μια ταξιδιωτική απόφαση

είναι τα ακόλουθα:

 Τα ταξιδιωτικά ερεθίσματα. Αυτό το πεδίο περιλαμβάνει εξωτερικά

ερεθίσματα. όπως είναι η διαφήμιση και προώθηση, προσωπικές εμπειρίες,
καθώς και προτάσεις και συμβουλές των τουριστικών πρακτόρων.

 Οι προσωπικοί και κοινωνικοί παράμετροι. Οι παράμετροι αυτοί

καθορίζουν την ταξιδιωτική συμπεριφορά και σχετίζονται με τις ταξιδιωτικές
ανάγκες και επιθυμίες, τις προσδοκίες, καθώς και τους αντικειμενικούς και
υποκειμενικούς κίνδυνους που πιστεύεται ότι ενυπάρχουν στον τουρισμό.

 Οι εξωτερικές μεταβλητές. Αυτές περιλαμβάνουν την εμπιστοσύνη του

ταξιδιώτη στους πάροχους σχετικών υπηρεσιών, την εικόνα του
προορισμού, την επίκτητη ταξιδιωτική εμπειρία, καθώς και τους
οικονομικούς και χρονικούς περιορισμούς.

 Τα χαρακτηριστικά του τουριστικού προορισμού. Αυτό το πεδίο

περιλαμβάνει τα διάφορα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον τουριστικό
προορισμό και φέρουν ένα βάρος στη λήψη της τελικής απόφασης.
 Το μοντέλο των Mayo & Jarvis

 Οι Mayo και Jarvis, έχουν αναγνωρίσει και κατηγοριοποιήσει τις

μεγαλύτερες αξίες των ανθρώπων ως τη βάση που δυναμώνει την
ανάγκη για ποικιλία. Αυτές οι αξίες συμπεριλαμβάνουν την
περιπέτεια, τον σεβασμό, την προθετικότητα, τον σκεπτικισμό και
την παράδοση.
 Πέρα από τις φυσιολογικές και ψυχολογικές ανάγκες, οι συγγραφείς
υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια ξεχωριστή ιεραρχία πνευματικών
απαιτήσεων, που περιλαμβάνει την ανάγκη «γνώσης και
κατανόησης». Αυτή η ιεραρχία είναι που βοηθάει στη διάκριση,
μεταξύ αυτού που κάνει τουρισμό για να δει τ’ αξιοθέατα και αυτού
που ξεκουράζεται.
 Οι κατηγορίες αλληλεπικαλύπτονται και είναι δύσκολο να
προβλέψει κανείς τη σχετική ζήτηση, εξαιτίας αυτής της αδυναμίας.
 Οι κατηγορίες αυτές δεν είναι παρά περιγραφές των δυνατοτήτων
διαφορετικών τουριστικών αναγκών.
 Το μοντέλο των Mathieson & Wall (Ι)

Οι Mathieson and Wall (1982), παρέχουν ένα μοντέλο

ταξιδιωτικής συμπεριφοράς, που έχει τα παρακάτω
πέντε στάδια:

 Αισθητή ανάγκη/ επιθυμία για ταξίδι.

 Συλλογή πληροφοριών και αποτίμηση μέσω εικόνας.
 Ταξιδιωτική απόφαση (επιλογή τόπου προορισμού μέσα
από εναλλακτικές προτάσεις).
 Προετοιμασία για ταξίδι και ταξιδιωτική εμπειρία.
 Ταξιδιωτική ικανοποίηση/ αποτέλεσμα και αποτίμηση.
 Το μοντέλο των Mathieson & Wall (ΙΙ)

 Η αισθητή ανάγκη γεννιέται όταν υπάρχει σχετική επιθυμία για ταξίδι και
σταθμίζονται τα υπέρ και τα κατά αυτής της επιθυμίας.

 Η συλλογή πληροφοριών και η αξιολόγησή τους γίνεται από τους τουρίστες οι

οποίοι χρησιμοποιούν τους ταξιδιωτικούς μεσάζοντες (πρακτορεία - γραφεία ταξιδίων)
και τις διαφημίσεις, καθώς και τους φίλους, συγγενείς και τους έμπειρους ταξιδιώτες.
Οι πληροφορίες αυτές αξιολογούνται σε σχέση με τις οικονομικές και χρονικές
παραμέτρους, όπως είναι οι παράγοντες της προσπελασιμότητας και οι εναλλακτικές
λύσεις που υπάρχουν και λαμβάνονται οι ταξιδιωτικές αποφάσεις.

 Η ταξιδιωτική απόφαση προϋποθέτει την επιλογή τουριστικού προορισμού, μέσου

μεταφοράς, διαμονής και δραστηριοτήτων.

 Η ταξιδιωτική προετοιμασία, περιλαμβάνει την οριστικοποίηση των οικογενειακών

προϋπολογισμών, την πραγματοποίηση των σχετικών κρατήσεων και την
τακτοποίηση των ειδών ένδυσης και του λοιπού απαραίτητου εξοπλισμού.

 Η ταξιδιωτική ικανοποίηση/ αποτίμηση γίνεται τόσο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού,

όσο και μετά το ταξίδι, όπου αποτιμάται η συνολική εμπειρία και τα αποτελέσματα
του συγκεκριμένου ταξιδιού που επηρεάζουν τις μελλοντικές ταξιδιωτικές αποφάσεις.
 Το μοντέλο του Moutinho
 Το μοντέλο της ταξιδιωτικής / τουριστικής αγοραστικής συμπεριφοράς του
Moutinho (1987), βασίζεται στις έννοιες της παρακίνησης, της αντίληψης
και της κατανόησης που καθορίζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ετσι,
περιγράφει μια διαδοχική αλληλουχία γεγονότων τουριστικής συμπεριφοράς
που προκαλούνται από τα κίνητρα της αγοράς, που θέτουν σε λειτουργία
την αντίληψη (πνευματική επεξεργασία πληροφοριών και την κατανόηση.

 Τα τρία μέρη του μοντέλου είναι:

– Οι διαδικασίες της προ-απόφασης και απόφασης για διακοπές/ταξίδι.
– Η μετα-αγοραστική αξιολόγηση.
– Η μελλοντική λήψη αποφάσεων
 Συμπερασματικές παρατηρήσεις στα μοντέλα της
τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς
 Τα μοντέλα λήψης των τουριστικών αποφάσεων επιδιώκουν να προσδιορίσουν μια ποικιλία
παραγόντων ή μεταβλητών που επηρεάζουν τις αποφάσεις των τουριστών – καταναλωτών και
να προσεγγίσουν, κατά τρόπο ρεαλιστικό, τις σύνθετες και πολυεπίπεδες διαδικασίες
διαμόρφωσης των προτιμήσεων και επιλογών των καταναλωτών. Αυτό, θεωρητικά στηρίζεται στη
σχολή της αντίληψης (cognitive school or paradigm) η οποία διατυπώνει την υπόθεση ότι οι
καταναλωτές έχουν την ικανότητα να λαμβάνουν και να επεξεργάζονται μια ευρεία ποικιλία
πληροφοριών που προηγείται της σχετικής αγοράς του προϊόντος.

 Επίσης, τα μοντέλα αυτά υποτίθεται ότι είναι χρήσιμα για την ανάδειξη των συστατικών στοιχείων
της όλης διαδικασίας μιας καταναλωτικής ή ταξιδιωτικής απόφασης, αλλά και για τον εντοπισμό ή
προσδιορισμό της φύσης των σχέσεων που υφίστανται.

 Το κυριότερο πρόβλημα της έρευνας στο χώρο της τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς,
είναι ότι πολλές από τις μελέτες που έχουν γίνει, παρέχουν ένα αναγωγικό μοντέλο
τουρίστα. Ο τουρισμός ανάγεται σε μια δραστηριότητα ή ένα ρόλο και, κατά συνέπεια, η θεωρία
τονίζει τη συγκεκριμένη δράση του ατόμου ή του τύπου αυτού. Όμως, αυτό έρχεται σε αντίθεση με
μια προσέγγιση, που θα αναζητούσε να αποκαλύψει τις δυναμικές του μηχανισμού λήψης
τουριστικών αποφάσεων.

 Ωστόσο, οι μέχρι σήμερα προσπάθειες εμπειρικής επαλήθευσης αυτών των μοντέλων δεν
έχουν δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Όμως, παρά την μερική επιτυχία και την περιορισμένη
χρησιμότητά τους, η μελέτη τους αναδεικνύει σημαντικούς παράγοντες που μπορούν να
ενσωματωθούν στη συνάρτηση της τουριστικής ζήτησης και να προσδιοριστεί αυτή ποσοτικά και
ποιοτικά κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
 Προβλήματα εξάσκησης και απαντήσεις
Πρόβλημα
Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες ώθησης που ενθαρρύνουν τους ανθρώπους
να γίνουν τουρίστες;

Απάντηση
Οι κυριότεροι παράγοντες ώθησης που παρακινούν τους ανθρώπους να
επιδιώξουν διακοπές είναι;
Η επιθυμία διαφυγής από το περιβάλλον της καθημερινότητας.
Η επιδίωξη χαλάρωσης-ξεκούρασης.
Η ενδυνάμωση των οικογενειακών δεσμών.
Η κοινωνική αναγνώριση.
Το γόητρο και το κύρος.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση.
Η πραγματοποίηση ανεκπλήρωτων επιθυμιών.
Η ικανοποίηση των εσωτερικών αναγκών.
Η πραγματοποίηση αγορών.
Οι εκπαιδευτικές ευκαιρίες.
Οι περιβαλλοντικές αναζητήσεις.

Οι προσδοκίες που έχει ο τουρίστας ως καταναλωτής διαμορφώνονται από

πλήθος κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που εξαρτώνται από τη στάση
και τις αντιλήψεις του ατόμου για τον τουρισμό.
 Προβλήματα εξάσκησης και απαντήσεις
Πρόβλημα
Η τουριστική καταναλωτική συμπεριφορά από ποιους παράγοντες
επηρεάζεται και ποια η χρησιμότητά της στην τουριστική οικονομία;

Απάντηση
Η συμπεριφορά του καταναλωτή αφορά στον τρόπο με τον οποίο οι
τουρίστες ως αγοραστές προϊόντων, συμπεριφέρονται σε όρους
δαπανών και σε αξίες για αυτά που αγοράζουν. Οι θεωρητικές
προσεγγίσεις της καταναλωτικής συμπεριφοράς που έχουν
αναπτυχθεί, σχετίζονται με τη διερεύνηση τεσσάρων στοιχείων που
περιλαμβάνουν ένα σύνολο από επιμέρους παράγοντες που άμεσα την
επηρεάζουν και είναι οι «ενεργοποιητές» (π.χ. τα κίνητρα), τα «φίλτρα»
(π.χ. περιορισμός χρόνου, κόστους, υγείας, ταξιδιωτικός κίνδυνος), οι
«επηρεαστές» (π.χ. η εικόνα, οι πληροφορίες για τον τουριστικό
προορισμό) και οι «ρόλοι» (π.χ. ο τουρίστας ως τύπος καταναλωτή, οι
ατομικοί και οι οικογενειακοί ρόλοι). Οι παράγοντες αυτοί λειτουργούν
είτε ενισχυτικά είτε περιοριστικά στη διαμόρφωση της καταναλωτικής
συμπεριφοράς. Η χρησιμότητα τους είναι σημαντική για την τουριστική
οικονομία, καθότι χαρτογραφούν την καταναλωτική συμπεριφορά των
τουριστών και διαμορφώνουν το ταξιδιωτικό τους πρότυπο, το οποίο
επηρεάζει την τουριστική ζήτηση.