‫َس ِولي سنڌي‬

‫پهرئين درجي الِء‬

‫استادن الِء رهبر‬

‫گل محمد سومرو‬

‫‪1‬‬
 ‫ڏسڻي‬

‫‪ .1‬پڙهو ‪ ،‬لکو ۽ رنگ ڀريو ______________________________________________‪2‬‬

‫‪ .2‬الف‪ -‬ب پٽي ___________________________________________________‪66‬‬
‫‪ .3‬اک َر ۽ آوا َز _____________________________________________________‪70‬‬
‫‪ .4‬اکرن جون اڌ شڪليون _____________________________________________‪74‬‬
‫‪ .5‬ٽٻڪي وارا ۽ بغير ٽٻڪي وارا اکر _______________________________________‪80‬‬
‫‪ .6‬تصويرن جا شروعاتي اکر لکو__________________________________________‪86‬‬
‫‪ .7‬اکرن کي تصويرن سان ماليو __________________________________________‪92‬‬
‫‪ .8‬اکر ماليو ______________________________________________________‪98‬‬
‫ِڪ کان ڏهن تائين اَنگ ____________________________________________‪106‬‬ ‫‪ .9‬ه ُ‬
‫‪ .10‬جمال سيکارڻ ___________________________________________________‪110‬‬

‫‪1‬‬
 ‫سبق پهريون‬

‫پڙهو‪ ،‬لکو ۽ رنگ ڀريو‬

‫مقصد‬
‫سنڌي الف ب سکڻ کان پوِء‪:‬‬
‫• شاگردن الف‪ ،‬ب جا آواز آسانيَء سان اُچاري سگهندا ‪.‬‬
‫• ٽٻڪن جي مدد سان لکڻ جي صالحيت پيدا ٿيندي‪.‬‬
‫• اکرن جي نقطن جي معلومات حاصل ٿيندي‪.‬‬
‫• اکرن مطابق تصويرن جي ُسڃاڻ ڪري سگهندا‪.‬‬
‫• تصويرن ۾ رنگ ڀرڻ جي صالحيت پيدا ٿيندي‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫سنڌي الف‪ ،‬ب ۽ الف ب جي مطابق تصويرن جو چارٽ‬ ‫• ‬
‫بليڪ بورڊ‬ ‫• ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪ 1‬کان ‪26‬‬
‫ُ‬ ‫َسولي سنڌي‬ ‫• ‬

‫استا َد الِء هدايت‬

‫• استاد سنڌي الف ب پڙهائڻ وقت ان ڳالهه جو خيال رکي ته سنڌي ٻوليَء ۾ ‪ 52‬حرف ( اکر ) آهن‪ .‬انهن ۾‬
‫فرق صرف نقطن جي گھٽ وڌائيَء سبب آهي‪ .‬ٻار تصوير جي مدد سان اکرن جي ُسڃاڻ ته ڪري ويندا‬
‫آهن‪ .‬جڏهن ته ڪجهه تصويرون اهڙيون به آهن جن جو آواز سنڌيَء ۾ هڪ آهي ته ان ئي َ‬
‫لفظ کي اردو‬
‫ٻوليَء ۾ ڪنهن ٻئي نالي سان پڙهيو ويندو آهي‪ .‬ان کانسواِء ٻار اکرن تي نقطن جي ُسڃاڻ ڪرڻ ۾ به هميشه‬
‫صورتخطي دوران غلطيون ڪندا آهن‪ .‬ان الِء ضروري آهي ته ٻارن کي اکر جي ُسڃاڻ تصوير جي مدد سان‬
‫معني سمجهائڻ ضروري آهي‪ .‬هي سبق ‪26‬‬ ‫ٰ‬ ‫ڪرائڻ کان پوِء کين اکرن جي نقطن جي ُسڃاڻ ۽ لفظن جي‬
‫حصن تي مشتمل آهي‪.‬‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫استاد سڀ کان پهريان شاگردن جي ذهن ۾ اها سوچ پيدا ڪندو ته سنڌي الف ‪ ،‬ب ۾ “ ٻاونجاهه اکر” آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫جڏهن ته ‪ 32‬اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ هڪ جهڙا آهن‪ .‬باقي ‪ 20‬اکرن ۾ لکڻ ۽‬
‫پڙهڻ جي لحاظ سان فرق آهي‪.‬‬
‫استاد ٻارن کي الف ب جو هڪ هڪ اکر ڌار سمجهائيندو ۽ لکڻ جي صالحيت پيدا ڪرائڻ ۾ اهم ڪردار‬ ‫• ‬
‫ادا ڪندو‪.‬‬

‫‪22‬‬
3
 ‫استاد سنڌي الف ب جو چارٽ آويزان ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد سنڌي الف ب جي هڪ هڪ اکر کي واضع طريقي سان سمجهائڻ سان گڏ ان اکر سان شروع ٿيڻ وارا‬ ‫• ‬
‫ٰ‬
‫معني شفقت واري انداز ۾ سمجهائيندو‪.‬‬ ‫َ‬
‫لفظ ۽ انهن جي‬
‫الف ب جي لکائي درست ڪرائڻ الِء استاد ٻارن کي هر اکر جي باري ۾ سمجهائيندو ته ڪهڙو اکر ڪهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح لکڻ گھرجي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو پهريون حصو)‬

‫اَ ِ‬
‫ڪ‬ ‫‪ 1. 1‬ا ‬
‫• هن ۾ ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬
‫• هي سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ڪو به فرق نه ٿو رکي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫ ‪ 2.‬ب بدڪ‬
‫ ‬
‫• هن اکر ۾ هڪ نقطو هيٺيان لکيو ويندو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جو اُچارسنڌي ۽ اردو جي لحاظ سان بلڪل ساڳيو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ الف ۽ ب ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬ ‫• ‬
‫ڪريو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن الف ۽ ب جي اُچار جي درست ادائيگي تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيندو‪.‬‬
‫غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪ .‬بعد ۾ استاد ٻارن جي‬
‫ڪتاب ۾ رنگ ڀرڻ واري ڪاڪردگيَء جي تپاس ڪندو‪ُ .‬سٺي ڪارڪردگيَء جي صورت ۾ سندن ڪتاب‬
‫۾ حوصال افزائي ڪندي استاد شاباس لکندو‪ .‬جيڪي ٻار صفائيَء سان رنگ ڀري نه سگهندا کين پينسل‬
‫پکڙڻ ۽ استعمال ڪرڻ جو طريقو سيکاريو ويندو‪ .‬ٻارن جي ڀرپور انداز ۾ رهنمائي ڪئي ويندي‪.‬‬

‫‪44‬‬
5
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته الف ۽ ب سان‬
‫شروع ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري‬
‫بورڊ تي لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* الف سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ‪ :‬اهلل ‪ ،‬امڙ ‪ ،‬ادا‪.‬‬
‫برڪت‪.‬‬
‫ِ‬ ‫* ب سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬بسم اهلل ‪ ،‬بابا ‪،‬‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو ٻيون حصو)‬

‫‪ 3. 3‬ٻ ٻڪري‬
‫هي اکر سنڌي الف ب جو نج سنڌي اکر آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي هيٺيان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫ڀت‬ ‫‪ 4. 4‬ڀ‬
‫ ‬
‫هن اکر ۾ چار نقطا هيٺيان لکيا ويندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو اُچارسنڌي ۽ اردو جي لحاظ سان بلڪل ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان فرق آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ (�ب ۽ �ھ ےکاستھ) مالئي بھ لکي ويندي آهي ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ ‘‘ب’’ جي هيٺيان ٽي نقطا وڌائي‬ ‫• ‬
‫چار نقطا ڏئي “ ڀ ” لکي ويندي آهي‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪66‬‬
7
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ٻ ” ۽ “ڀ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬ ‫• ‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ٻ ۽ ڀ جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪ .‬بعد ۾ استاد ٻارن جي‬
‫لفظ ‪ُ :‬‬
‫ٻار ‪ ،‬ٻولي ‪ ،‬ٻلي‪.‬‬ ‫ٻ سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬
‫لفظ ‪ :‬ڀاُء ‪ ،‬ڀيڻ ‪ ،‬ڀولڙو‪.‬‬
‫* ڀ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو ٽيون حصو)‬

‫تارو‬ ‫‪ 5. 5‬ت‬
‫ ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫ٿيلهو‬ ‫‪ 6. 6‬ٿ‬
‫ ‬
‫هن اکر ۾ چار نقطا مٿان لکيا ويندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو اُچارسنڌي ۽ اردو جي لحاظ سان بلڪل ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان فرق آهي‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ (�ت ۽ �ھےکاستھ) مالئي تھ لکي ويندي آهي ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ ‘‘ٿ’’ جي مٿان ٻه نقطا وڌائي چار‬ ‫• ‬
‫نقطا ڏئي “ ٿ” لکي ويندي آهي‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪88‬‬
9
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ت ۽ ٿ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ت ۽ ٿ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪ .‬بعد ۾ استاد ٻارن جي‬
‫ڪتاب ۾ رنگ ڀرڻ واري ڪاڪردگيَء جي تپاس ڪندو‪ُ .‬سٺي ڪارڪردگيَء جي صورت ۾ سندن ڪتاب‬
‫۾ حوصال افزائي ڪندي استاد شاباس لکندو‪ .‬جيڪي ٻار صفائيَء سان رنگ ڀري نه سگهندا کين پينسل‬
‫پکڙڻ ۽ استعمال ڪرڻ جو طريقو سيکاريو ويندو‪ .‬ٻارن جي ڀرپور انداز ۾ رهنمائي ڪئي ويندي‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ت ۽ ٿ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬تالو‪ ،‬توهان‪ ،‬توب‬ ‫* ت سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫* ٿ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ٿنڀو ‪ ،‬ٿالهي‪ ،‬ٿلهو‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو چوٿون حصو)‬

‫ٽوپي‬ ‫‪ 7. 7‬ٽ‬
‫ ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان فرق آهي‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ هن اکر مٿان ننڍڙي “ �ط ” جي نشاني لڳل هوندي آهي ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هن اکر جي مٿان ٽي نقطا‬ ‫• ‬
‫لڳايا ويندا آهن‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪10‬‬
‫‪10‬‬
11
11
 ‫ٺونٺ‬ ‫‪ 8. 8‬ٺ‬
‫ ‬
‫هن اکر ۾ ٻه نقطا مٿان هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو اُچارسنڌي ۽ اردو جي لحاظ سان بلڪل ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان فرق آهي‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ �ٹ ‪� +‬ھ مالئي ٹھ لکي ويندي آهي ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ ‘‘ٽ’’ جي مٿان هڪ نقطو گھٽائي ٻه نقطا‬ ‫• ‬
‫ڏئي “ ٺ ” لکي ويندي آهي‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ٽ” ۽ “ٺ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ٽ ۽ ٺ جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫• استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪ .‬بعد ۾ استاد ٻارن جي‬
‫ڪتاب ۾ رنگ ڀرڻ واري ڪاڪردگيَء جي تپاس ڪندو‪ُ .‬سٺي ڪارڪردگيَء جي صورت ۾ سندن ڪتاب‬
‫۾ حوصال افزائي ڪندي استاد شاباس لکندو‪ .‬جيڪي ٻار صفائيَء سان رنگ ڀري نه سگهندا کين پينسل‬
‫پکڙڻ ۽ استعمال ڪرڻ جو طريقو سيکاريو ويندو‪ .‬ٻارن جي ڀرپور انداز ۾ رهنمائي ڪئي ويندي‪.‬‬
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ٽ ۽ ٺ سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬ٽوڪرو ‪ ،‬ٽي ‪ ،‬ٽماٽر‪.‬‬ ‫* ٽ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫ڳ‪.‬‬‫لفظ‪ :‬ٺپو ‪ ،‬ٺاههُ ‪ ،‬ٺَ ُ‬
‫* ٺ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫‪12‬‬
13
13
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو پنجون حصو)‬
‫ثمر‬ ‫‪ 9. 9‬ث‬
‫ ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٽي نقطا هوندا آهن‪ .‬ٻه نقطا گڏ ۽ هڪ انهن مٿان هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬
‫‪1010‬پ پکو‬
‫هن اکر ۾ ٽي نقطا هيٺياان لڳايا ويندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو اُچارسنڌي ۽ اردو جي لحاظ سان بلڪل ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو به فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ث ۽ پ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ث ۽ پ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ث ۽ پ سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط‬ ‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬ثواب ‪ ،‬ثاني ‪ ،‬ثبوت‪.‬‬
‫* ث سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬پڳ ‪َ ،‬‬
‫پير ‪ ،‬پاڻي‪.‬‬ ‫* پ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫‪14‬‬
15
15
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو ڇهون حصو)‬

‫جهاز‬ ‫‪1111‬ج‬
‫ ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي وچ ۾ ( پيٽ ۾ ) هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪1212‬ڄ ِڄ َ‬
‫ڀ‬
‫• هي سنڌي الف ب جو نج سنڌي اکر آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جي وچ ( پيٽ) ۾ ٻه نقطا هڪ ٻئي جي هيٺيان هوندا آهن‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ج ۽ ڄ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ج ۽ ڄ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ج ۽ ڄ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ُ :‬‬
‫جڳ ‪ ،‬جنگ ‪َ ،‬ج ُر‬ ‫* ج سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫* ڄ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڄڃ ‪ ،‬ڄنگهه ‪ ،‬ڄاري‬

‫‪16‬‬
‫‪16‬‬
17
17
 ‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ستون حصو)‬

‫جهرڪي‬ ‫‪1313‬جهه ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي هيٺيان هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬
‫ڄڃ‬ ‫‪1414‬ڃ ‬
‫هي سنڌي الف ب جو نج سنڌي اکر آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي وچ ۾ ( پيٽ ۾ ) ٻه نقطا هڪ ٻئي جي برابر ۾ هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جي باري ۾ ٻارن کي اها ڄاڻ ضرور ڏيندو ته سنڌي ٻوليَء جي هن اکر سان ڪو به لفظ نه ٺهندو‬ ‫• ‬
‫آهي‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ جھ ۽ ڃ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن جھ ۽ ڃ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬

‫‪18‬‬
‫‪18‬‬
19
19
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته جھ ۽ ڃ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ُ‬
‫جھنگ ‪ ،‬جھنڊو‪.‬‬ ‫جھه سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬جھوپڙي ‪،‬‬ ‫* ‬
‫ڃ جي مطابق َ‬
‫لفظ ‪ :‬اُڃ ‪ُ ،‬سڃ ‪ُ ،‬مڃ‪.‬‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو اٺون حصو)‬

‫چنڊ‬ ‫‪1515‬چ ‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي وچ ۾ ( پيٽ ۾ ) ٽي نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫ڇٽي‬ ‫‪1616‬ڇ ‬
‫• هي اکر اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ پڙهڻ جي لحاظ سان هڪ جهڙو آهي‪.‬‬
‫• اردو ٻوليَء ۾ (�چ ۽ �ھ ےکاستھ) مالئي چھ لکي ويندي آهي ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ چ جي وچ ۾ هڪ نقطو وڌائي چار‬
‫نقطا ڏئي “ ڇ ” لکي ويندي آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جي وچ ۾ ( پيٽ ۾ ) چار نقطا هوندا آهن‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫‪20‬‬
21
21
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ چ ۽ ڇ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن چ ۽ ڇ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته چ ۽ ڇ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* چ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬چار ‪ ،‬چاچو ‪ ،‬چانههِ‬
‫لفظ ‪ :‬ڇوڪرو ‪ ،‬ڇلو ‪ ،‬ڇار‬ ‫* ڇ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو نائون حصو)‬

‫‪1717‬ح حقو‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫هن اکر ۾ ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪1818‬خ خالي‬
‫ • هي اکر اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ پڙهڻ جي لحاظ سان هڪ جهڙو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬

‫‪22‬‬
‫‪22‬‬
23
23
 ‫هن اکر جي مٿان هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ح ۽ خ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ح ۽ خ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ح ۽ خ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ح سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬حجم ‪ ،‬حالل ‪ ،‬حرام‬
‫* خ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬خچر ‪ ،‬خراب ‪ ،‬خوبصورت‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ڏهون حصو)‬

‫‪1919‬د َد ُر‬
‫هي اکر سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي شڪل ۾ اردو ٻوليَء جي لحاظ سان ڪو فرق نه آهي‬ ‫• ‬
‫هن اکر ۾ ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫‪24‬‬
25
25
 ‫‪2020‬ڌ ڌوٻي‬
‫هي اکر اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ پڙهڻ جي لحاظ سان هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻولي ۾ “ �د ” ۽ “ �ه ” مالئي “ �د�ھ ” لکيو ويندو آهي‪ .‬پر سنڌي ٻولي ِ۾“ د ” جي مٿان ٻه نقطا لڳايا ويندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو سنڌيَء ۾ اُچار ( دهال ) آهي ۽ اردو ٻوليَء ۾ هن کي“ دھے ” پڙهيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “د” ۽ “ڌ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن د ۽ ڌ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫• استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته د ۽ ڌ سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* د سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬د ُ‬
‫ُهل ‪ ،‬دِلو ‪ ،‬دعا‬
‫لفظ ‪ :‬ڌرتي ‪ُ ،‬‬
‫ڌڪ ‪ ،‬ڌوڪو‬ ‫* ڌ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪26‬‬
‫‪26‬‬
27
27
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو يارهون حصو)‬
‫‪2121‬ڏ ڏيڏر‬
‫هي نج سنڌي اکر آهي‪ .‬هن اکر جو اُچار اردو ٻوليَء ۾ نه آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر ۾ ٽي نقطا مٿان هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هي اکر شاگردن کي سمجهائڻ الِء استاد ڪاري بورڊ تي لکي بار بار پڙهائي اُچار درست ڪرائڻ جي ڪوشش‬ ‫• ‬
‫ڪندو‪.‬‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪2222‬ڊ ڊاڪٽر‬
‫هي اکر اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ پڙهڻ جي لحاظ سان هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ هن اکر جي مٿان ننڍڙي ( ط ) جي نشاني لڳل هوندي آهي ‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌيَء ۾ هن اکر جي هيٺيان هڪ نقطو لڳل هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ڏ ۽ ڊ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ڏ ۽ ڊ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ڏ ۽ ڊ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ڏس ‪ُ ،‬‬
‫ڏک‬ ‫ڏ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڏاڏي ‪ُ ،‬‬ ‫* ‬
‫لفظ ‪ :‬ڊاک ‪ ،‬ڊيل ‪ ،‬ڊگھو‬‫ڊ سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬

‫‪28‬‬
‫‪28‬‬
29
29
 ‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ٻارهون حصو)‬

‫‪2323‬ڍ ڍڳو‬
‫هي اکر پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻولي ۾ “ �ڈ ” ۽ “ �ه ” مالئي �“ڈ�ھ ” لکيو ويندو آهي‪ .‬پر سنڌي ٻولي ِ۾“ د ” جي هيٺيان ٻه نقطا لڳايا ويندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو سنڌيَء ۾ اُچار ( دهال ) آهي ۽ اردو ٻوليَء ۾ هن کي“ �ڈھے ” پڙهيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر ۾ ٻه نقطا هيٺيان هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪2424‬ذ ذرو‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ُ‬
‫هڪ نقطو لڳايو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ڍ ۽ ذ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو ۽‬
‫نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن الف ۽ ب جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫• استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬

‫‪30‬‬
‫‪30‬‬
31
31
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ڍ ۽ ذ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ڍ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڍ ُ‬
‫َڪ ‪ ،‬ڍرو ‪ ،‬ڍونگ‬
‫لفظ ‪ :‬ذخيرو ‪ ،‬ذڪر‬ ‫* ذ سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب (سبق جو تيرهون حصو)‬

‫‪2525‬ر ريل‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر ۾ ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪2626‬ڙ ماڙي‬
‫هي اکر پڙهڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ هن اکر جي مٿان ننڍڙي “ �ط ” جي نشاني لڳل هوندي آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌي ٻوليَء ۾ هن اکر جي مٿان چار نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد ٻارن کي اها ڄاڻ ضرور ڏيندو ته سنڌي ٻوليَء ۾ هن اکر سان به ڪو لفظ نه ٺهندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫‪32‬‬
33
33
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ر ۽ ڙ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ر ۽ ڙ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ر ۽ ڙ سان شروع‬
‫ر‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ر سان شروع ٿيندڙ لفظَ ‪ :‬رحم ‪ ،‬روزو ‪ ،‬رزق‬ ‫* ‬
‫ڙ جي مطابق َ‬
‫لفظ ‪ :‬مڙس ‪ ،‬نر ُڙ ‪ ،‬ڪاوڙ‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو چوڏهون حصو)‬

‫‪2727‬ز زيبرا‬
‫• هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬
‫• هن اکر جي مٿان ُ‬
‫هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪2828‬س سائيڪل‬
‫ • هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬
‫• سنڌي ٻوليَء ۾ هن اکر تي ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جي لکڻ جو انداز خاني ۾ ظاهر آهي‪.‬‬

‫‪34‬‬
‫‪34‬‬
35
35
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ز ۽ س ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ز ۽ س جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ز ۽ س سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ز سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬زال ‪ ،‬زمين ‪ ،‬زو ُر‬
‫ُ‬
‫سنڌ ‪ُ ،‬س ُ‬
‫ک‬ ‫* س سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ؛ سوال ‪،‬‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو پندرهون حصو)‬

‫‪2929‬ش شِ ينهن‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٽي نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫‪36‬‬
37
37
 ‫ُ‬ ‫‪3030‬ص‬
‫ صوف‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر تي ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ش ۽ ص ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ش ۽ ص جي اُچار جي غلط ادائيگي تي‬
‫سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫• استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ش ۽ ص سان‬
‫شروع ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري‬
‫بورڊ تي لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ُ‬
‫شرڪ ‪ ،‬شرم‬ ‫* ش سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ُ :‬شڪ ُر ‪،‬‬
‫* ص سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬صادق ‪ ،‬صالح ‪ ،‬صبر‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫‪38‬‬
39
39
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو سورهون حصو)‬
‫ُ‬
‫ضعيف‬ ‫‪3131‬ض‬
‫ ‬
‫• هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬
‫• هن اکر جي مٿان ُ‬
‫هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬
‫طوطو‬ ‫‪3232‬ط ‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر تي ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ض ۽ ط ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ض ۽ ط جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ض ۽ ط سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬ضو ‪ ،‬ضرورت ‪ ،‬ضايع‬‫* ض سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫* ط سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬طوفان ‪ ،‬طاقت ‪ ،‬طريقو‬
‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪40‬‬
‫‪40‬‬
41
41
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو سترهون حصو)‬
‫ظالم‬ ‫‪3333‬ظ ‬
‫• هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬
‫• هن اکر جي مٿان ُ‬
‫هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬
‫‪3434‬ع عينڪ‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر تي ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫است اد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ظ” ۽ “ع ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬ ‫• ‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ض ۽ ع جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ض ۽ ع سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ظ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ظهير ‪ ،‬ظاهر‬
‫* ع سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬عالم ‪ ،‬عيب ‪ ،‬علم‬
‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫‪42‬‬
43
43
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ارڙهون حصو)‬
‫‪3535‬غ غاليچو‬
‫• هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪. .‬‬
‫• هن اکر جي مٿان ُ‬
‫هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪3636‬ف فانوس‬
‫• هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر تي هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ غ ” ۽ “ ف ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬ ‫• ‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن غ ۽ ف جي اُچار جي غلط ادائيگي تي‬
‫سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته غ ۽ ف سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* غ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬غالم ‪ ،‬غريب ‪ ،‬غرور‬
‫* ف سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬فرشتو ‪ ،‬فصل ‪ ،‬فرق‬
‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪44‬‬
‫‪44‬‬
45
45
 ‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو اڻويهون حصو)‬
‫‪3737‬ڦ ڦيٿو‬
‫هي اکر پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ “ �پ” ۽ “�ھ” کي مالئي( پھ ) لکيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌي ٻولي ۾ ( ف ) جي مٿان ٽي نقطا وڌائي “ ڦ ” لکيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان چار نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪3838‬ق قينچي‬
‫هي اکر پڙهڻ ۽ لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ڦ” ۽ “ ق ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ڦ ۽ ق جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ڦ ۽ ق سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ڦ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڦڪي ‪ُ ،‬ڦ َر ‪ ،‬ڦندو‬
‫لفظ ‪ :‬قسمت ‪ ،‬قابليت ‪ ،‬قلم‬ ‫* ق سان شروع ٿيندڙ َ‬

‫‪46‬‬
‫‪46‬‬
47
47
 ‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ويهون حصو)‬

‫ڪتاب‬ ‫‪3939‬ڪ ‬
‫هي اکر پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ لکڻ جي لحاظ کان هي اکر جي شڪل “ �ک ” آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌي ٻولي ۾ هي اکر مٿينَء ريت لکيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪4040‬ک کٽ‬
‫هي اکر لکڻ جي لحاظ سان اردو ۽ سنڌي ٻوليَء ۾ هڪ جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ اردو جي اکر “ �ک ” سان گڏ “ �ھ ” مالئي “ کھ” لکيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ڪ ” ۽ “ ک ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ڪ ۽ ک جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫• استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬

‫‪48‬‬
‫‪48‬‬
49
49
‫• استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ڪ ۽ ک سان‬
‫شروع ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري‬
‫بورڊ تي لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ڪ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڪراچي ‪ ،‬ڪار ‪ ،‬ڪريم‬
‫کنڀ ‪ ،‬کارو‬
‫ُ‬ ‫* ک سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬کارڪ ‪،‬‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ايڪيهون حصو)‬

‫‪4141‬گ گل‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪4242‬ڳ ڳئون‬
‫هي سنڌي ٻوليَء جو نج سنڌي اکر آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هي اکر لکڻ جي لحاظ سان “ گ ” جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي هيٺيان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫• استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ گ” ۽ “ڳ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن گ ۽ ڳ جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬

‫‪50‬‬
‫‪50‬‬
51
51
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته گ ۽ ڳ سان‬
‫شروع ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري‬
‫بورڊ تي لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬گرم ‪ ،‬گڏههُ ‪ُ ،‬گڏي‬
‫گ سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬
‫ڳ سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڳالههِ ‪ ،‬ڳجهو ‪ ،‬ڳرو‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ٻاويهون حصو)‬

‫گهوڙو‬ ‫‪4343‬گهه ‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪4444‬ڱ آڱر‬
‫هي سنڌي ٻوليَء جو نج سنڌي اکر آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هي اکر لکڻ جي لحاظ سان “ گ ” جهڙو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جي مٿان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد ٻارن کي اها ڄاڻ ضرور ڏيندو ته سنڌي ٻوليَء جي هن اکر سان ڪو به ُ‬
‫لفظ ٺهي نه ٿو سگهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫‪52‬‬
53
53
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ گهه” ۽ “ڱ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد‬ ‫• ‬
‫ڪريو ۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن گھ ۽ ڱ جي اُچار جي غلط ادائيگي‬
‫تي سندن اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته گھ ۽ ڱ سان شروع‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫لفظ ‪ :‬گھ ُر ‪ ،‬گھٽي ‪ُ ،‬گھگھي‬
‫گهه سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬
‫ڱ جي مطابق لفظَ ‪ :‬اڱارو ‪ ،‬اڱر ‪ ،‬سِڱ ‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ٽيويهون حصو)‬

‫‪4545‬ل الٽو‬
‫• هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪4646‬م مو ُر‬
‫• هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫‪54‬‬
55
55
 ‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ل” ۽ “م ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ل ۽ م جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ل ۽ م سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ل سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬لڪڻ ‪ ،‬لڄ ‪ ،‬لذيذ‬ ‫* ‬
‫م سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ماُء ‪ ،‬محنت ‪ ،‬مزدور‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو چوويهون حصو)‬

‫‪4747‬ن نڪ‬
‫• هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬
‫• هن اکر جي مٿان هڪ نقطو هوندو آهي‪.‬‬
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪4848‬ڻ وڻ‬
‫ • هي اکر سنڌي ٻوليَء جو نج سنڌي اکر آهي‪..‬‬
‫• هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪ .‬پر هن اکر جي مٿان ننڍڙي “ ط ” جي نشاني لڳل هوندي آهي‪.‬‬
‫• استاد ٻارن کي اها ڄاڻ ضرور ڏيندو ته سنڌي ٻوليَء جي هن اکر سان ڪو به ُ‬
‫لفظ ٺهي نه ٿو سگهي‪.‬‬

‫‪56‬‬
‫‪56‬‬
57
57
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ن ۽ ڻ ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ن ۽ ڻ جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ن ۽ ڻ سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫* ن سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬ناني ‪ ،‬نِن َڊ ‪ ،‬نوڪر‬
‫* ڻ جي مطابق ڪجهه َ‬
‫لفظ ‪ :‬ڌڻ ‪ ،‬سياڻو ‪ ،‬پاڻي‬

‫خوشخطي‬
‫• هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو پنجويهون حصو)‬

‫‪4949‬و واڍو‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪58‬‬
‫‪58‬‬
59
59
 ‫‪5050‬هه هاتهي‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ و” ۽ “هه ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن و ۽ هه جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته و ۽ هه سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫و سان شروع ٿيندڙ َ‬
‫لفظ ‪ :‬واڱڻ ‪ ،‬وا َر ‪ ،‬ورقُ‬ ‫* ‬
‫لفظ ‪ :‬هرڻ ‪ ،‬همت ‪ ،‬هوشيار‬ ‫هه سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬

‫خوشخطي‬
‫هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬ ‫• ‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫سنڌي الف ب‪( .‬سبق جو ڇويهون حصو)‬

‫‪5151‬ء هيَء ‪ /‬جائزو‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکر جو ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬

‫‪60‬‬
‫‪60‬‬
61
61
‫• استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫‪5252‬ي يڪتارو‬
‫هي اکر لکڻ ۽ پڙهڻ جي لحاظ سان سنڌي ۽ اردو ۾ ساڳيو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫اردو ٻوليَء ۾ “ ي ” ۾ ڪو به نقطو نه هوندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن اکرجي هيٺيان ٻه نقطا هوندا آهن‪.‬‬ ‫• ‬
‫استاد هن اکر جا ٽٻڪا ٺاهي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سولي سنڌي جي ڪتاب ۾ هي اکر ٽٻڪن جي‬ ‫• ‬
‫شڪل ۾ ٺهيل آهي‪ ،‬اوهان ان تي صفائيَء سان پينسل گھمائي اکر لکڻ جي ڪوشش ڪريو‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساههُ )‬
‫استاد شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀ گڏجي هڪ آواز ۾ سنڌي اک َر “ ء” ۽ “ي ” پنج ڀيرا پڙهو ياد ڪريو‬ ‫• ‬
‫۽ نقطن تي وڌ ۾ وڌ توجهه ڏيو‪ .‬ٻارن جي پڙهڻ دوران استاد سندن ء ۽ ي جي اُچار جي غلط ادائيگي تي سندن‬
‫اصالح ڪندو‪ .‬غلطيَء جي صورت ۾ ٻيهر پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪.‬‬
‫استاد‪ ،‬ٻارن کي هدايت ڪندو ته پنهنجي پنهنجي ڪتاب ۾ سنڌي الف ب جي اکرن مطابق بنا رنگن جي‬ ‫• ‬
‫تصوير نظر اچي رهي آهي‪ ،‬ان ۾ صفائيَء سان پنهنجي مرضيَء جي مطابق رنگ ڀريو‪.‬‬
‫استاد الف ب جي سکيا دوران ڪالس جي سڀني شاگردن کي سرگرمين ۾ شامل ٿيڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬اهڙي‬ ‫• ‬
‫طرح استاد ٻارن کي پنهنجي خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏيندي کين سوال ڪندو ته ء ۽ ي سان شروع‬
‫ٿيندڙ لفظ ٻڌايو‪ .‬هر ٻار هڪ لفظ ٻڌائيندو‪ .‬صحيح جواب هُجڻ جي صورت ۾ استاد اهو ُ‬
‫لفظ ڪاري بورڊ تي‬
‫لکندو ۽ جيڪي ٻار غلط جواب ٻڌائيندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫ء جي مطابق ڪجهه َ‬
‫لفظ ‪ :‬سائل ‪ ،‬هوَء ‪ ،‬الئق‬ ‫* ‬
‫ياس ‪ ،‬يقين ‪ ،‬يا ِد‬
‫لفظ ‪ُ :‬‬‫ي سان شروع ٿيندڙ َ‬ ‫* ‬
‫استاد ڪاري بورڊ تي ٻه ڪالم ٺاهيندو هڪ ڪالم ۾ الف ب جا ڪجهه اکر لکندو ۽ ٻئي ڪالم ۾ انهن‬ ‫• ‬
‫اکرن سان شروع ٿيندڙ لفظ لکندو‪ .‬شاگرد هڪ تير جي نشان جي مدد سان انهن اکرن کي لفظن سان پاڻ ۾‬
‫مالئيندا‪ .‬جن شاگردن جا جواب غلط هوندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪ .‬جيڪي شاگرد درست جواب ڏيندا‬
‫انهن کي شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬
‫ ‬
‫ڄاري‬ ‫ٻ ‬ ‫(‪ ) 1‬‬ ‫ ‬
‫گھڻو‬ ‫ڄ ‬ ‫(‪ )2‬‬ ‫ ‬
‫ ‬
‫ٻاجهه‬ ‫گھ ‬ ‫(‪ )3‬‬ ‫ ‬
‫شاعري‬ ‫ڇ ‬ ‫(‪ )4‬‬ ‫ ‬
‫ ‬
‫ڀاُء‬ ‫ش ‬ ‫(‪ )5‬‬ ‫ ‬

‫‪62‬‬
‫‪62‬‬
63
63
 ‫ڇوڪرو‬ ‫ڀ ‬ ‫(‪ )6‬‬ ‫ ‬
‫ڏکيو ‬ ‫ک ‬ ‫(‪ )7‬‬ ‫ ‬
‫صوف‬ ‫ڌ ‬ ‫(‪ )8‬‬ ‫ ‬
‫کٽو ‬ ‫ڏ ‬ ‫( ‪ )9‬‬ ‫ ‬
‫ڌڻي سڳورو‬ ‫(‪ )10‬ص ‬ ‫ ‬
‫• استاد ٻارن جي پرک ۽ پروڙ جو جائزو وٺندي الف ب جي باري ۾ ڪجهه سوال ڪندو‪ .‬جن شاگردن جا جواب‬
‫غلط هوندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪ .‬جيڪي شاگرد درست جواب ڏيندا انهن کي شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬
‫سوال ‪ .1‬سنڌي الف ب جا گھڻا اکر نج سنڌي آهن ؟‬
‫سوال ‪ .2‬سنڌي ٻوليَء جا اُهي ڪهڙا اکر آهن جن سان ڪو به ُ‬
‫لفظ نه ٿو ٺهي ؟‬
‫سوال ‪ .3‬سنڌي ٻوليَء ۾ گھڻا اکر آهن؟‬
‫جواب‪:‬‬
‫‪ :1‬سنڌي ٻوليَء جا ست نج سنڌي اکر آهن‪.‬‬
‫‪ ( :2‬ڃ ‪ ،‬ڱ ‪ ،‬ڻ ۽ ڙ ) سنڌي ٻوليَء جي هنن اکرن سان ڪو به ُ‬
‫لفظ نه ٿو ٺهي‪ .‬هي اکر هميشه َ‬
‫لفظ جي وچ ۾ هوندا‬
‫آهن‪.‬‬
‫ڪ ُل ‪ 52‬اکر آهن‪.‬‬‫‪ :3‬سنڌي ٻوليَء ۾ ُ‬

‫خوشخطي‬
‫• هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء ڪتاب ۾ موجود ٽٻڪن واري اکر تي پينسل گھمائڻ جي ترڪيب‬
‫سمجهائيندو‪.‬‬
‫• جن شاگردن جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬انهن جا ناال ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا‬
‫ويندا ۽ انهن جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬
‫• خوشخطيَء الِء شاگردن کي ڪجهه هدايتون‪.‬‬
‫(‪ )1‬اکر الئين تي هُجن‪.‬‬
‫ٽ سڌي هُجڻ گھرجي‪.‬‬ ‫(‪ )2‬اکرن جي سِ َ‬
‫(‪ )3‬هر اکر جا نقطا ڌار ڌار هُجڻ گھرجن۽ واضع هُجن‪.‬‬
‫(‪ )4‬جيڪي اکر ڪاپيَء جي الئين کان مٿي آهن ته اُهي مٿي لکيا وڃن‪ ،‬جيڪي اکر الئين کان هيٺ آهن‪ ،‬اُهي‬
‫هيٺ لکڻ گھرجن‪.‬‬
‫(‪ )5‬لکڻ دوران صفائيَء جو خاص خيال ڪرڻ گھرجي‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫‪64‬‬
65
65
 ‫سبق ٻيو‬

‫الف ب پٽي‬
‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪:‬‬
‫• شاگرد سنڌي الف ب جي اکرن جي ُسڃاڻ ڪري سگهندا‪.‬‬
‫• ڪهڙو اکر ڪنهن کان پوِء ايندو؟ بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي‪.‬‬
‫• سنڌي الف ب پڙهي ۽ لکي سگهندا‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫ • سنڌي الف ب جو چارٽ‬
‫• بليڪ بورڊ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪27‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫استا ُد شاگردن کي سمجهائيندو ته سنڌي الف ب جا ٻاونجاهه اکر اوهان کي سيکاريا ويا آهن‪ .‬اوهان کي انهن‬ ‫• ‬
‫لفظن جو صحيح اچار ياد ڪرڻو آهي ۽ ان سان گڏ ڪهڙو اکر ڪهڙيَء ريت لکيو ويندو؟ ٻارن کي سٺي َء‬
‫ريت ذهن ۾ اها ڳالهه ويهارڻي آهي‪ .‬ان الِء استاد الف ب جو هڪ هڪ اکر ڌار اڌر درست ادائيگي سان پڙهي‬
‫ٻڌائيندو ۽ سمجهائيندو‪ .‬بعد ۾ مختلف ٻارن کان اکر پڙهائيندو‪.‬‬
‫استا ُد سبق جو اعالن ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌي الف ب جو چارٽ آويزان ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫شاگردن کي هدايت ڪندو ته سڀئي شاگرد اُٿي بيهن ۽ وڏي آواز ۾ سنڌي الف ب جا اکر درست ادائيگي سان‬ ‫• ‬
‫پڙهن‪ .‬اهو عمل استاد‪ ،‬شاگردن کان پنج ڀيرا دهرائيندو‪.‬‬
‫سنڌي الف ب جي لکيل اکرن کي واضع ۽ آسان لفظن ۾ ٻيهرسمجهائڻ کان پوِء شاگردن کان الف ب جي بلند‬ ‫• ‬
‫خواني ڪرائي ويندي‪ .‬ڪالس جي سڀني شاگردن کي الف ب جي بلند خواني ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويندو‪.‬‬
‫جيڪي شاگرد ڏکيا اک َر اُچاري نه سگهندا‪ ،‬انهن کي اکرن جي درست ادائيگي سمجهائي ويندي ‪ .‬جيڪي شاگر َد‬
‫اکرن جو صحيح اُچار پڙهي سگھندا اُستا ُد انهن جي حوصال افزائي ڪندي سندن ساراهه ڪندو ‪.‬‬
‫استاد شاگردن کي سبق جو حاصل مقصد سمجهائيندو‪.‬‬ ‫• ‬

‫‪66‬‬
‫‪66‬‬
67
67
 ‫سبق جو حاصل مقصد‬
‫• ٻولي سکڻ الِء ضروري آهي ته ان ٻوليَء جي الف ب ٻارن کي اچڻ گھرجي‪ .‬جڏهن شاگرد الف ب ياد ڪندا ته‬
‫انهن ۾ اکر پڙهڻ‪ُ ،‬‬
‫لفظ لکڻ ۽ جملو ٺاهڻ سان گڏ اکر‪ ،‬لفظ ۽ جملو پڙهڻ‪ ،‬لکڻ ۽ انهن کي سمجهڻ جي صالحيت‬
‫آسانيَء سان پيدا ٿي سگهندي‪ .‬شاگرد مڪمل طور تي الف ب کي ياد ڪري سگهن‪ .‬کين هراڳئين ۽ پوئين‬
‫اکر بابت ڄاڻ هُجي ته هاڻي ڪهڙو اکر لکڻ گھرجي ؟ ‪ .‬ان سبق جي پڙهڻ سان ٻاربنا ڪنهن پريشانيَء جي‬
‫الف ب ياد ڪري سگهندا‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫• شاگردن جي پرک ۽ پروڙ جو جائزو وٺندي استاد ڪالس جي شاگردن کي پهريان ڪاري بورڊ آڏو بيهاري الف‬
‫لفظ پڙهڻ جي هدايت ڪندو‪ .‬اهڙي طرح ڪالس جي سڀني شاگردن‬ ‫ب جا مختلف اکر لکندو ۽ کين اُهي َ‬
‫کي حصو وٺڻ جو موقعو ڏنو ويندو‪ .‬جن شاگردن جي ُسٺي ڪارڪردگي هوندي استاد کين شاباسي ڏيندو‪.‬‬
‫جيڪي شاگر َد مونجهارو ظاهر ڪندا‪ ،‬استاد کين رهنمائي ڪندو‪.‬‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫• جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو‬
‫ويندو۽ ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪68‬‬
‫‪68‬‬
69
69
 ‫سبق ٽيون‬

‫اکر ۽ آواز‬
‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪:‬‬
‫• شاگرد الف ب جي اکرن جو آواز صحيح ادا ڪري سگهندا‪.‬‬
‫• اعراب جي استعمال سان اکر جي اُچار ۾ فرق بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي‪.‬‬
‫• اعراب بابت معلومات حاصل ٿيندي‪.‬‬
‫• سنڌي الف ب پڙهي ۽ لکي سگهندا‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫سنڌي الف ب جو چارٽ‬ ‫• ‬
‫بليڪ بورڊ‬ ‫• ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪28‬‬
‫ُ‬ ‫َسولي سنڌي‬ ‫• ‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫استا ُد شاگردن کي سمجهائيندو ته جهڙي طرح انگريزي ٻولي ۾ (‪ )vovels‬هوندا آهن ‪ Vovels‬کي سنڌي‬ ‫• ‬
‫ٻوليَء ۾ حروف علت چيو ويندو آهي‪ .‬سنڌي ٻوليَء ۾ ( زير‪ ،‬زبر ‪ ،‬پيش ‪ ،‬مد ‪ ،‬الف ‪ ،‬و ۽ ي ) حروف علت آهن‪.‬‬
‫استا ُد سبق جو اعالن ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫سنڌي الف ب جو چارٽ آويزان ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫ڪڪ پٽي ” به چيو ويندو آهي‪.‬‬‫استاد ٻارن کي اها ڄاڻ ڏيندو ته سنڌي ٻوليَء ۾ هن پٽيَء کي “ َ‬ ‫• ‬
‫انهن اکرن کي واضح ۽ آسان لفظن ۾ سمجهائڻ کان پوِء شاگردن کي هدايت ڪئي ويندي ته هن سبق‬ ‫• ‬
‫جو هڪ هڪ اکر پهريون استاد پڙهندو بعد ۾ ڪالس جا سڀئي شاگرد گڏجي هڪ آواز ۾ پڙهندا‪ .‬استاد‬
‫شاگردن کان الف ب جي اکرن جي بلند خواني ڪرائيندو‪ .‬سڀني شاگردن کي سوال ڪرڻ جو موقعو ڏنو‬
‫ويندو‪ .‬بعد ۾ شاگردن کان سوال ڪيا ويندا‪ ،‬جيڪي شاگرد اک َر اُچاري نه سگهندا‪ ،‬انهن کي اکرن جي درست‬
‫ادائيگي سمجهائي ويندي‪ .‬جيڪي شاگر َد اکرن جو صحيح اُچار پڙهي سگھندا اُستا ُد انهن جي حوصال‬
‫افزائي ڪندي سندن ساراهه ڪندو ‪.‬‬

‫‪70‬‬
‫‪70‬‬
71
71
 ‫سبق جو مقصد‬
‫• هن سبق ۾ الف ب جي مختلف اکرن تي اعراب جون نشانيون لڳائي انهن جي آواز ۾ فرق پيدا ڪيو ويو‬
‫آهي‪ .‬اهو ان الِء ته اڳتي هلي ٻار جڏهن مضمون‪ ،‬عبارت يا ڪا به ڪهاڻي پڙهندا ته کين اهڙي طرح جا اکر‬
‫هر هر سامهون ايندا‪ .‬جيڪڏهن ٻارن کي وقت جي مطابق اهڙن اکرن جي سکيا ڏني وڃي ته شاگردن کي بعد‬
‫۾ ڪنهن به قسم جي پريشاني نه ٿيندي‪.‬‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫• شاگردن جي پرک ۽ پروڙ جو جائزو وٺندي استاد ڪاري بورڊ تي ڪجهه الف ب جا اکر لکي انهن ۾ زير‪ ،‬زبر‪،‬‬
‫پيش ۽ مد جو اضافو آڻي ٻارن کان ان لفظ جو اُچار ادا ڪرائيندو‪ .‬اهڙي طرح ڪالس جي سڀني شاگردن کي‬
‫حصو وٺڻ جو موقعو ڏنو ويندو‪ .‬جن شاگردن جي ُسٺي ڪارڪردگي هوندي استاد کين شاباسي ڏيندو‪.‬‬

‫خوشخطي‬
‫• استاد هر شاگرد جي خوشخطيَء تي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا ڪرڻ ۾ ڪوشش‬
‫ڪندو‪ .‬ان الِء پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫• جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو‬
‫ويندو۽ ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به شوق پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪72‬‬
‫‪72‬‬
73
73
 ‫سبق چوٿون‬

‫اکرن جون اڌ شڪليون‬

‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪:‬‬
‫• شاگردن کي اکرن جي پوري ۽ اڌ شڪلين بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي ‪.‬‬
‫• شاگر َد ا ُڌ شڪلين جي مدد سان اکر مالئي سگهندا‪.‬‬
‫• سنڌي پڙهڻ ۽ سمجهڻ جي صالحيت پيدا ٿي سگهندي ‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫ • بليڪ بورڊ ۽ بورڊ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪29‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫• استاد شاگردن کي سمجهائيندو ته اسان سنڌي الف ب جي اکرن جون شڪليون پڙهي ۽ سمجهي آيا‬
‫آهيون‪ .‬اوهان کي اها خبر هُجي ته الف ب جي اکرن کي پاڻ ۾ مالئي لفظ ٺاهڻ الِء الف ب جي گھڻي قدر‬
‫شڪلين ۾ فرق ايندو آهي‪ .‬مطلب ته انهن اکرن کي پاڻ ۾ مالئڻ الِء اکرن جي شڪل اڌ ڪرڻي پوندي آهي‪.‬‬
‫هن سبق ۾ اسان کي لفظ ٺاهڻ الِء اکرن جون اڌ شڪليون هڪ ٽيبل جي صورت ۾ ڏيکاريون ويون آهن‪.‬‬

‫‪74‬‬
‫‪74‬‬
75
75
 ‫اکر ۽ انهن جون اڌ شڪليون‬
‫ُ‬
‫لفظ‬ ‫اڌ شڪل‬ ‫اکر‬ ‫ُ‬
‫لفظ‬ ‫اڌ شڪل‬ ‫اکر‬
‫صوف‬ ‫صـــ‬ ‫ص‬ ‫بدڪ‬ ‫بـــ‬ ‫ب‬
‫ضعيف‬ ‫ضـــ‬ ‫ض‬ ‫ٻڪري‬ ‫ٻـــ‬ ‫ٻ‬
‫عينڪ‬ ‫عـــ‬ ‫ع‬ ‫ڀولو‬ ‫ڀـــ‬ ‫ڀ‬
‫غاليچو‬ ‫غـــ‬ ‫غ‬ ‫تارو‬ ‫تـــ‬ ‫ت‬
‫فانوس‬ ‫فـــ‬ ‫ف‬ ‫ٿيلهو‬ ‫ٿـــ‬ ‫ٿ‬
‫ڦيٿو‬ ‫ڦـــ‬ ‫ڦ‬ ‫ٽوپي‬ ‫ٽـــ‬ ‫ٽ‬
‫قلم‬ ‫قـــ‬ ‫ق‬ ‫ٺونٺ‬ ‫ٺـــ‬ ‫ٺ‬
‫کٽ‬ ‫کـــ‬ ‫ک‬ ‫ثمر‬ ‫ثـــ‬ ‫ث‬
‫گڏهه‬ ‫گـــ‬ ‫گ‬ ‫پکو‬ ‫پـــ‬ ‫پ‬
‫ڳالهه‬ ‫ڳـــ‬ ‫ڳ‬ ‫جهاز‬ ‫جـــ‬ ‫ج‬
‫گھوڙو‬ ‫گھـــ‬ ‫گھه‬ ‫ڄڀ‬ ‫ڄـــ‬ ‫ڄ‬
‫آڱر‬ ‫ڱــــ‬ ‫ڱ‬ ‫جھرڪي‬ ‫جھـــ‬ ‫جھه‬
‫لڪڻ‬ ‫لـــــ‬ ‫ل‬ ‫ُسڃاڻ‬ ‫ڃـــ‬ ‫ڃ‬
‫ميز‬ ‫مـــ‬ ‫م‬ ‫چاچــــو‬ ‫چـــ‬ ‫چ‬
‫نـڪ‬ ‫نــــ‬ ‫ن‬ ‫ڇوڪرو‬ ‫ڇـــ‬ ‫ڇ‬
‫پاڻي‬ ‫ڻـــ‬ ‫ڻ‬ ‫حجم‬ ‫حـــ‬ ‫ح‬
‫هاٿي‬ ‫هــــ‬ ‫هه‬ ‫خچر‬ ‫خـــ‬ ‫خ‬
‫جائز‬ ‫ئـــــ‬ ‫ء‬ ‫سا ئيڪل‬ ‫ســـ‬ ‫س‬
‫يقين‬ ‫يـــــ‬ ‫ي‬ ‫شينهن‬ ‫شـــ‬ ‫ش‬

‫‪76‬‬
‫‪76‬‬
77
77
 ‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫• استاد بليڪ بورڊ تي ٻه يا ٽي اکر لکندو ۽ شاگردن کي هدايت ڪندو ته انهن اکرن جون اڌ شڪليون ٺاهي‬
‫لفظ ٺاهيو‪ .‬شاگردن جي بهتر ڪاڪردگيَء تي کين شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬
‫ ٻن اکرن وارا َ‬
‫لفظ‪.‬‬
‫ (‪ )1‬س ‪ +‬ک (‪ )2‬هه ‪ +‬ر (‪ )3‬ج ‪ +‬ر‬
‫(‪ )5‬ج ‪ +‬و (‪ )6‬ک ‪ +‬ي‬ ‫ (‪ )4‬گهه ‪ +‬ر‬
‫ک ‪ ،‬گ َھ ُر ‪َ ،‬ه ُر ‪ ،‬جو ‪َ ،‬ج ُر ‪ ،‬پان ‪ ،‬کي ‬ ‫نوان ٺهيل َ‬
‫لفظ ‪ُ :‬س ُ‬
‫ ٽن اکرن وارا َ‬
‫لفظ‪.‬‬
‫(‪ )3‬ع ‪ +‬ل ‪ +‬م‬ ‫ (‪ )1‬ب ‪ +‬د ‪ +‬ن (‪ )2‬ق ‪ +‬ل ‪ +‬م ‬
‫(‪ )4‬س ‪ +‬ن ‪ +‬ڌ (‪ )5‬ج ‪ +‬ن ‪ +‬گ (‪ )6‬ا ‪ +‬ن ‪ +‬ب‬
‫نوان ٺهيل َ‬
‫لفظ ‪ :‬بدن ‪ ،‬سنڌ ‪ ،‬قلم ‪ ،‬جنگ ‪ ،‬علم ‪ ،‬انب‬
‫• شاگردن جي پرک ۽ پروڙ جو جائزو وٺندي استاد ڪالس جي شاگردن کي پهريان بليڪ بورڊ آڏو بيهاري بورڊ‬
‫لفظ ٺاهڻ جي هدايت ڪندو‪ .‬اهڙي طرح ڪالس جي سڀني شاگردن کي حصو وٺڻ‬ ‫تي لکيل اکرن کي مالئي َ‬
‫جو موقعو ڏنو ويندو‪ .‬جن شاگردن جي ُسٺي ڪارڪردگي هوندي استاد کين شاباسي ڏيندو‪ .‬جيڪي شاگر َد‬
‫مونجهارو ظاهر ڪندا‪ ،‬استاد کين رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫• بليڪ بورڊ تي استاد ٽي ٽي اکرلکندو‪.‬‬

‫لفظ‬ ‫اکر ‪3‬‬ ‫اکر ‪2‬‬ ‫اکر ‪1‬‬ ‫نمبر‬

‫دلو‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫‪1‬‬
‫دين‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫‪2‬‬
‫فجر‬ ‫ر‬ ‫ج‬ ‫ف‬ ‫‪3‬‬
‫شڪر‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫ش‬ ‫‪4‬‬
‫مور‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫‪5‬‬
‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا‬ ‫• ‬
‫ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪندو‪ .‬ان الِء پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو‬ ‫• ‬
‫ويندو۽ ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪78‬‬
‫‪78‬‬
79
79
 ‫سبق پنجون‬

‫ٽٻڪي وارا ۽ بغير ٽٻڪي وارا اکر‬

‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪:‬‬
‫• شاگرد سنڌي الف ب جي نقطن وارن اکرن بابت ڄاڻ حاصل ڪري سگهن‪.‬‬
‫• شاگرد سنڌي الف ب جي بغيرنقطن وارن اکرن بابت ڄاڻ حاصل ڪري سگهن‪.‬‬
‫• سنڌي پڙهڻ ۽ سمجهڻ جي صالحيت پيدا ٿي سگهندي ‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫ • هڪ چارٽ تي سنڌي الف ب جا نقطن ۽ بغير نقطن وارا اکر‪.‬‬
‫• بليڪ بورڊ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪30‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫استاد ٻارن کي سمجهائيندو ته سنڌي ٻولي ۾ ٻاونجاهه ( ‪ ) 52‬اکر آهن‪ .‬انهن جو مطلب اهو هرگز نه آهي ته هن‬ ‫• ‬
‫ٻوليَء جا اکر وڌيڪ ۽ مشڪل آهن‪ .‬ان ڳالهه کي سمجهڻ کانپوِء معلوم ٿيندو ته سنڌي ٻوليَء ۾ صرف نقطن‬
‫جي فرق جي ڪري اکر وڌيڪ آهن‪.‬‬
‫اردو ٻولي ۾ ڪجهه اهڙا اکر به آهن جن ۾ “ هه ” مالئڻ کانپوِء ان جي اچار ۾ فرق اچي ويندو آهي‪.‬‬ ‫• ‬
‫هن سبق ۾ اسان کي اها ڄاڻ ڏني وئي آهي ته سنڌي الف ب ۾ وڌيڪ اکرن جو سبب نقطن جي گھٽ وڌائي‬ ‫• ‬
‫آهي‪ .‬ان الِء اسان هن سبق جي پڙهڻ سان اکرن جي نقطن جي ڄاڻ حاصل ڪندا سين‪.‬‬
‫استاد سنڌي الف ب جي نقطن ۽ بغير نقطن جي اکرن وارو چارٽ ڪاري بورڊ تي آويزان ڪندو‪ .‬اهو چارٽ‬ ‫• ‬
‫ٻن حصن ۾ ورهايل هوندو‪ .‬هڪ حصي ۾ سنڌي ٻوليَء جا نقطن وارا اکر واضع ۽ صاف لکيل هوندا‪ .‬ٻئي‬
‫حصي ۾ سنڌي ٻوليَء جا بغير نقطن وارا اکر لکيل نظر ايندا‪.‬‬
‫استاد ڪاري بورڊ تي آويزان ٿيل الف ب جي چارٽ جي مدد سان ٻارن کي سنڌي الف ب جا نقطن وارا‬ ‫• ‬
‫اکر سمجهائيندو۽ انهن متعلق ٻارن کان مختلف سوال ڪندو‪ .‬ان کانپوِء ٻارن کي بغير نقطن وارن اکرن‬
‫سمجهائيندو‪ .‬استاد ٻارن کي هدايت ڪندو ته ڪاپيَء جي هڪ پني تي لکو ۽ بغير نقطن وارا اکر ڌار پني‬
‫تي لکي ڏيکاريو‪.‬‬

‫‪80‬‬
‫‪80‬‬
81
81
 ‫نقطن وارا اکر‬
‫ٿ‬ ‫ت‬ ‫ڀ‬ ‫ٻ‬ ‫ب‬
‫ج‬ ‫پ‬ ‫ث‬ ‫ٺ‬ ‫ٽ‬
‫ڇ‬ ‫چ‬ ‫ڃ‬ ‫جھ‬ ‫ڄ‬
‫ڍ‬ ‫ڊ‬ ‫ڏ‬ ‫ڌ‬ ‫خ‬
‫ض‬ ‫ش‬ ‫ز‬ ‫ڙ‬ ‫ذ‬
‫ق‬ ‫ڦ‬ ‫ف‬ ‫غ‬ ‫ظ‬
‫ي‬ ‫ن‬ ‫ڱ‬ ‫ڳ‬

‫بغير نقطن وارا اکر‬

‫س‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ا‬
‫ک‬ ‫ڪ‬ ‫ع‬ ‫ط‬ ‫ص‬
‫ڻ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫گھ‬ ‫گ‬
‫ء‬ ‫هه‬ ‫و‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫استا ُد ٻارن کان هن سبق متعلق هڪ سرگرمي ڪرائيندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫هيٺ ڏنل ٽيبل ۾ ڪيترائي اکر لکيل آهن‪ .‬جن مان شاگرد نقطن وارا اکر چونڊي لفظ ٺاهيندا ۽ بغير نقطن وارا‬ ‫• ‬
‫اکر چونڊي لفظ ٺاهيندا‪ .‬استاد ٻارن کي ڪاري بورڊ ڀرسان بيهاري کين هدايت ڪندو ته هن ٽيبل مان لڳاتار‬
‫اهڙا ٻه يا ٽي اکر چونڊيو جيڪي بغير نقطن جي هجن‪ .‬اهڙي طرح ڪجهه ٻارن کي نقطن وارا لفظ چونڊڻ جي‬
‫هدايت ڪئي ويندي پر اکر وڌ ۾ وڌ ٻه يا ٽي هجن‪ .‬ان سلسلي ۾ استاد ٻارن جي رهنمائي ڀرپور انداز ۾ ڪندو‬
‫ڇاڪاڻ ته ٻار پهريون ڀيرو سنڌي ٻولي سکي رهيا آهن‪ ،‬کين رهنمائيَء جي سخت ضرورت آهي‪.‬‬

‫‪82‬‬
‫‪82‬‬
83
83
 ‫اکر ُسڃاڻي َ‬
‫لفظ ٺاهيو‬

‫م‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ڀ‬

‫ت‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ت‬
‫م‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫و‬
‫ُء‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫هه‬
‫ٽ‬ ‫م‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ڪ‬ ‫ٻ‬
‫ج‬ ‫ڪ‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫هه‬ ‫ڀ‬
‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫ٺ‬
‫ت‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫و‬
‫لفظ‪ :‬ڪرم‪ ،‬دل‪ ،‬دعا‪ ،‬ماُء‪ ،‬هوا‪ ،‬بدڪ‪ ،‬جنت‪ ،‬نبي‪ ،‬ڀت‪ ،‬ٻڪر‬

‫خوشخطي‬
‫ خوشخطيَء الِء شاگردن کي ڪجهه هدايتون‪:‬‬
‫( ‪ ) 1‬اکر الئين تي هُجن‪.‬‬
‫ٽ سڌي هُجڻ گھرجي‪.‬‬ ‫( ‪ ) 2‬اکرن جي سِ َ‬
‫( ‪ ) 3‬هر اکر جا نقطا ڌار ڌار هُجڻ گھرجن۽ واضح هُجن‪.‬‬
‫( ‪ ) 4‬جيڪي اکر ڪاپيَء جي الئين کان مٿي آهن ته اُهي مٿي لکيا وڃن‪ ،‬جيڪي اکر الئين کان هيٺ آهن‪،‬‬
‫اُهي هيٺ لکڻ گھرجن‪.‬‬ ‫ ‬
‫( ‪ ) 5‬لکڻ دوران صفائيَء جو خاص خيال ڪرڻ گھرجي‪.‬‬

‫‪84‬‬
‫‪84‬‬
85
85
 ‫سبق ڇهون‬

‫تصويرن جا شروعاتي اکر لکو‬

‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪:‬‬
‫• شاگرد تصوير ڏسي ناال ٻڌائي سگهندا‪.‬‬
‫ٰ‬
‫معني بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي ‪.‬‬ ‫• لفظن جي‬
‫• لفظن جو اُچار درست پڙهي سگهندا‪.‬‬
‫• سنڌي پڙهي ۽ سمجهي سگهن‪.‬‬
‫• نوان لفظ سکندا‪.‬‬
‫امدادي سامان‬
‫ٰ‬
‫معني لکيل‬ ‫هڪ چارٽ تي سبق جا نوان َ‬
‫لفظ ۽‬ ‫• ‬
‫بليڪ بورڊ‬ ‫• ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪31‬‬
‫ُ‬ ‫َسولي سنڌي‬ ‫• ‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫• استاد شاگردن کي سمجهائيندو ته به شيَء جي ُسڃاڻ الِء ان جو نالو هوندو آهي‪ .‬جنهن کي گرامر جي مطابق‬
‫“اسم ” چئبو آهي‪ .‬هن سبق ۾ جيڪي به تصويرون آهن‪ .‬انهن ۾ ڪنهن به تصوير جي آڏو نالو لکيل نه آهي‪.‬‬
‫اسان کي هر تصوير جي ُسڃاڻ ڪري ان جي نالي جو پهريون اکر ياد رکڻو آهي‪ .‬استاد ٻارن جي توجهه سبق‬
‫جي تصويرن ڏانهن ڪرائيندي کين انهن تصويرن جا ناال ٻڌائڻ جي هدايت ڪندو‪ .‬جيڪي شاگرد درست‬
‫جواب ڏيندا استاد انهن جا جواب انهن تصويرن آڏو لکندو‪ .‬جن شاگردن جا جواب غلط هوندا استاد سندن‬
‫رهنمائي ڪندو‪.‬‬
‫تصوير جي شروع وارا اکر( پهريون حصو )‬
‫اک‬ ‫ا ‬ ‫ ‬
‫بدڪ‬ ‫ب ‬ ‫ ‬
‫ٻلي‬ ‫ٻ ‬ ‫ ‬
‫گڏههُ‬ ‫گ ‬ ‫ ‬
‫ڪانُء‬ ‫ڪ ‬ ‫ ‬
‫ٽوپي‬ ‫ٽ ‬ ‫ ‬
‫ميوو‬ ‫م ‬ ‫ ‬
‫پوپٽ‬ ‫پ ‬ ‫ ‬

‫‪86‬‬
‫‪86‬‬
87
87
 ‫تصوير جي شروع وارا اکر ( ٻيون حصو )‬
‫جهاز ‬ ‫ج ‬ ‫ ‬
‫ڄڀ ‬ ‫ڄ ‬ ‫ ‬
‫جھنڊو ‬ ‫جهه ‬ ‫ ‬
‫چاٻيون ‬ ‫چ ‬ ‫ ‬
‫چنڊُ ‬ ‫چ ‬ ‫ ‬
‫ڇوڪرو ‬ ‫ڇ ‬ ‫ ‬
‫ڇٽي ‬ ‫ڇ ‬ ‫ ‬
‫د ُر ‬ ‫د ‬ ‫ ‬

‫تصوير جي شروع وارا اکر ( ٽيون حصو )‬

‫ڏن َد ‬ ‫ڏ ‬ ‫ ‬
‫ڏيڏر ‬ ‫ڏ ‬ ‫ ‬
‫ريل ‬ ‫ر ‬ ‫ ‬
‫سائيڪل ‬ ‫س ‬ ‫ ‬
‫ُصوف ‬ ‫ص ‬ ‫ ‬
‫ڦڻي ‬ ‫ڦ ‬ ‫ ‬
‫ڪتاب ‬
‫ُ‬ ‫ڪ ‬ ‫ ‬
‫هاٿي ‬ ‫هه ‬ ‫ ‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫• استاد بليڪ بورڊ تي ڪجهه اکر لکي ٻارن کي هدايت ڪندو ته سڀئي شاگرد پنهنجي پنهنجي ڪاپيَء ۾‬
‫سرگرمين واري صفحي تي انهن اکرن سان شروع ٿيندڙ نالو ‪ ،‬کائڻ واري شيون ۽ جانورن جا ناال لکو‪.‬‬
‫ (‪ )1‬ب (‪ )2‬گ (‪ )3‬ڪ‬
‫ ب ‪ :‬برڪت ‪ ،‬بادام ‪ ،‬بدڪ‬
‫ گ ‪ :‬گل محمد ‪ ،‬گوبي ‪ ،‬گڏههُ‬
‫ ڪ ‪ :‬ڪريم ‪ ،‬ڪريال ‪ ،‬ڪانُء‬

‫‪88‬‬
‫‪88‬‬
89
89
‫• ڪن به ٻين پنجن جانورن ۽ پکين جا ناال لکو ۽ انهن جو پهريون اکر ڌار ڪري لکو‪ .‬شاگردن کي پنهنجي‬
‫خيالن جو اظهار ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويندو‪.‬‬
‫(گ)‬ ‫ (‪ )1‬گڏههُ ‬
‫(ڪ)‬ ‫ (‪ )2‬ڪانُء ‬
‫(ڳ)‬ ‫ (‪ )3‬ڳئون ‬
‫( هه )‬ ‫ (‪ )4‬هرڻ ‬
‫(ڪ)‬ ‫ (‪ )5‬ڪبوتر ‬

‫خوشخطي‬
‫شاگردن جي خوشخطيَء تي توجهه ڏيندو‪ ،‬کين اکر صحيح لکڻ جي صالحيت پيدا ڪرڻ ۾ اهم ڪردار ادا‬ ‫• ‬
‫ڪندو‪ .‬ان الِء پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫جنهن شاگرد جي خوشخطي بهتر هوندي ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو ويندو۽‬ ‫• ‬
‫ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به شوق پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪90‬‬
‫‪90‬‬
91
91
 ‫سبق ستون‬

‫اکرن کي تصويرن سان ماليو‬

‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي‪:‬‬
‫• شاگرد تصوير ڏسي نالي بابت اکر مالئي سگهندا‬
‫• لفظن جي پهرين اکر بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي‬
‫• لفظن جو اُچار درست پڙهي سگهندا‬
‫• سنڌي پڙهي ۽ سمجهي سگهن‬
‫• نوان لفظ سکندا‬

‫امدادي سامان‬
‫ • بليڪ بورڊ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪34‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫• استاد ٻارن کي هن سبق بابت سمجهائيندي اها ڄاڻ ڏيندو ته هر تصوير جي باري ۾ زباني ته ڪيترن ئي ٻارن‬
‫کي ناال ياد هوندا آهن‪ .‬پر لکڻ جي حوالي سان سنڌي ۽ اردو ٻولي ۾ غير مادري ٻولي ڳالهائيندڙ ٻار الِء ڪجهه‬
‫مونجهارو ٿيندو آهي‪ .‬پر جيڪڏهن ٻار کان اهو سوال ڪيو وڃي ته هن تصوير مطابق ان جو نالو ڪهڙي اکر‬
‫سان شروع ٿئي ٿو ته گھڻي قدر ٻار ان سوال جو جواب ڏئي سگهندا‪ .‬ٻارن ۾ اها صالحيت پيدا ڪرڻ الِء هي‬
‫سبق پڙهايو ويندو‪ .‬استاد سڀني ٻارن کي ان سبق جي سکيا ۾ حصو وٺڻ جو موقعو ڏيندو‪.‬‬

‫اکرن کي تصويرن سان ماليو‬

‫• استاد سڀ کان پهريان شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬شاگرد انهن تصويرن تي غور‬
‫ڪرڻ بعد زباني ان تصوير جو نالو پڙهي ٻڌائيندا‪ .‬اهڙي طرح استاد شاگردن کي اهي ناال بليڪ بورڊ تي لکي‬
‫ڏيکاريندو ۽ سمجهائيندو ۽ بعد ۾ انهن ٻارن کان لفظن جي وڏي آواز ۾ بلند خواني ڪرائيندو‪.‬‬

‫‪92‬‬
‫‪92‬‬
93
93
 ‫اکرن کي تصويرن سان ماليو‬

‫تصوير‬ ‫اکر‪/‬لفط‬ ‫تصوير‬ ‫اکر‪/‬لفط‬

‫صابڻ‬ ‫ص ‬ ‫تارو‬ ‫ت‬

‫ُ‬
‫هٿ‬ ‫هه ‬ ‫ٺونٺ‬ ‫ٺ‬

‫زنجير‬ ‫ز ‬ ‫مڇي‬ ‫م‬

‫ُ‬
‫ڪڪ ُڙ‬ ‫ڪ ‬ ‫نارنگي‬ ‫ن‬

‫ڍڳو‬ ‫ڍ ‬ ‫طوطو‬ ‫ط‬

‫شِ ينهن‬ ‫ش ‬ ‫پن‬ ‫پ‬

‫کٽ‬ ‫ک ‬ ‫د ُر‬ ‫د‬

‫سِ ُج‬ ‫س ‬ ‫ٽماٽر‬ ‫ٽ‬

‫‪94‬‬
‫‪94‬‬
95
95
 ‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫استاد بليڪ بورڊ تي ڪجهه تصويرن جو چارٽ آويزان ڪندو‪ .‬پنجن شاگردن جي چونڊ ڪري کين هدايت‬ ‫• ‬
‫ڪندو ته انهن تصويرن تي غور ڪري تصويرن جي لفظ جو پهريون اکر خاني ۾ لکن‪.‬‬
‫ٻيا پنج شاگرد گھرائي کين هدايت ڪندو ته انهن تصويرن مطابق جيڪي لفظ آهن‪ ،‬انهن جا ڌار ڌار اکر‬ ‫• ‬
‫لکو۽ آخري خاني ۾ تصويرن جو پورو نالو لکو‪.‬‬
‫شاگردن جا ٻه ٽوال ٺاهي هڪ کي پهرين ٽيبل جا لفظ پڙهڻ الِء چيو ويندو ۽ ٻئي کي ٻيون نمبر ٽيبل جا لفظ‬ ‫• ‬
‫پڙهڻ الِء چيو ويندو‪ .‬شاگرد سڀن اڳيان لفظ پڙهي ٻڌائيندا‪ .‬جمال مٿين ٽيبل ۾ لکيل آهن‪ .‬جيڪي شاگردن‬
‫جي ُسٺي ڪارڪردگي تي کين شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬

‫‪96‬‬
‫‪96‬‬
97
97
 ‫سبق اٺون‬

‫اکر ماليو‬
‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي‬
‫• شاگرد اکر مالئي َ‬
‫لفظ ٺاهي سگهندا‬
‫ٰ‬
‫معني بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي‬ ‫• لفظن جي‬
‫• لفظن جو اُچار درست پڙهي سگهندا‬
‫• سنڌي پڙهي ۽ سمجهي سگهن‬
‫• نوان لفظ سکندا‬

‫امدادي سامان‬
‫ٰ‬
‫معني لکيل‬ ‫ • هڪ چارٽ تي سبق جا نوان َ‬
‫لفظ ۽‬
‫• بليڪ بورڊ ۽ بورڊ صاف ڪرڻ جو ڪپڙو ( ڊسٽر )‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪36‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫هن سبق جي سکيا جو مقصد صرف اکر مالئي لفظ ٺاهڻ نه آهي پر شروعاتي ٻن اکرن تي ويچار ڪرڻ کانپوِء‬ ‫• ‬
‫آخر ۾ هڪ اهڙو اکر جوڙڻو آهي جنهن سان هڪ لفظ ٺهي پوي‪ .‬اسين گذريل سبق ۾ تصويرن جي مدد سان‬
‫تصوير جي نالي جي پهرين اکر تي غورڪري لفظ ٺاهڻ بابت ڄاڻ حاصل ڪئي‪ .‬پر هن سبق ۾ لفظ پورو‬
‫ڪرڻ الِء اسان کي آخري اکر جوڙي لفظ پورو ڪرڻو آهي‪ .‬سبق ۾ مدد طور ڪجهه تصويرون به ٺهيل آهن‪.‬‬
‫استاد شاگردن کي سمجهائيندو ته هن سبق ۾ ٻن اکرن جي وچ ۾ واڌو ( ‪ ) +‬جي نشاني انڪري لڳل آهي ته‬ ‫• ‬
‫اسان کي اهي ٻه اکر جوڙڻا آهن‪ .‬پر ان ڳالهه جو خيال رکڻو آهي ته اسان کي هڪ يا ٻه اکر ٻيا مالئي تصوير‬
‫مطابق لفظ ٺاهڻو آهي‪ .‬اسين انهن لفظن تي غور ڪري بعد ۾ رهيل اکر مالئي لفظ مڪمل ڪندا سين‪ .‬اهڙي‬
‫طرح مليل اکرن ۽ کٽل اکرن کي مالئي لفظ ٺاهڻ جي صالحيت پيدا ٿيندي‪.‬‬

‫‪98‬‬
‫‪98‬‬
99
99
 ‫اکر ماليو ‪ :‬سبق جو پهريون حصو‬
‫• استاد سڀ کان پهريان شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬استاد اهي اکر پهريون پاڻ‬
‫پڙهندو ۽ بعد ۾ تصوير طرف اشارو ڪندي شاگردن کي هدايت ڪندو ته هن تصوير مطابق اسان کي ٻيا‬
‫ڪهڙا اکر مالئڻ گھرجن جو انهن تصويرن جا ناال ٺهي پون‪ .‬جهڙي طرح هن سبق جي تصويرن ۾ هڪ( اک )‬
‫ٺهيل آهي ۽ سامهون ان بابت ٻه اکر پڻ آهن جن کي مالئڻ سان لفظ “ اک ” ٺهي ٿو‪ .‬شاگردن کي ويچار ڪرڻ‬
‫جو موقعو ڏنو ويندو پوِء استاد شاگردن کان سوال ڪندو‪.‬‬

‫َ‬
‫لفظ‬ ‫گھربل اکر‬ ‫سبق جا مليل اکر‬

‫اُ ُٿ‬ ‫______________‬ ‫ا ‪+‬ٿ‬

‫اک‬
‫ِ‬ ‫______________‬ ‫ا ‪+‬ک‬

‫بار‬ ‫ر‬ ‫ب‪+‬ا‬

‫تار‬ ‫ر‬ ‫ت‪+‬ا‬

‫ڌاڳا‬ ‫ڳ‪+‬ا‬ ‫ڌ ‪+‬ا‬

‫ڏا ڏا‬ ‫ڏ‪+‬ا‬ ‫ڏ ‪+‬ا‬

‫فانوس‬ ‫ن‪+‬و‪+‬س‬ ‫ف‪+‬ا‬

‫قانون‬ ‫ن‪+‬و‪+‬ن‬ ‫ق‪+‬ا‬

‫الٽون‬ ‫ٽ‪+‬و‪+‬ن‬ ‫ل‪+‬ا‬

‫نانو‬ ‫ن‪+‬و‬ ‫ن‪+‬ا‬

‫‪100‬‬
‫‪100‬‬
101
101
 ‫اکر ماليو ‪ :‬سبق جو ٻيون حصو‬
‫• استاد سڀ کان پهريان شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬استاد اهي اکر پهريون پاڻ‬
‫پڙهندو ۽ بعد ۾ تصوير طرف اشارو ڪندي شاگردن کي هدايت ڪندو ته هن تصوير مطابق اسان کي ٻيا‬
‫ڪهڙا اکر مالئڻ گھرجن جو انهن تصويرن جا ناال ٺهي پون‪.‬‬

‫َ‬
‫لفظ‬ ‫گھربل اکر‬ ‫سبق جا مليل اکر‬
‫اوج‬ ‫ج‬ ‫ا ‪+‬و‬
‫بور‬ ‫ر‬ ‫ب‪+‬و‬
‫جھول‬ ‫ل‬ ‫جهه ‪ +‬و‬
‫خوش‬ ‫ش‬ ‫خ‪+‬و‬
‫دوست‬ ‫س‪ +‬ت‬ ‫د ‪+‬و‬
‫ڏول‬ ‫ل‬ ‫ڏ ‪+‬و‬
‫شور‬ ‫ر‬ ‫ش‪+‬و‬
‫طوطو‬ ‫ط‪+‬و‬ ‫ط‪+‬و‬
‫گھوڙو‬ ‫ڙ‪+‬و‬ ‫گھ ‪ +‬و‬
‫مور‬ ‫ر‬ ‫م ‪+‬و‬

‫‪102‬‬
‫‪102‬‬
103
103
 ‫اکر ماليو ‪ :‬سبق جو ٽيون حصو‬
‫• استاد شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬استاد تصوير طرف اشارو ڪندي شاگردن کي‬
‫هدايت ڪندو ته هن تصوير مطابق اسان کي ٻيا ڪهڙا اکر مالئڻ گھرجن جو انهن تصويرن جا ناال ٺهي پون‪.‬‬
‫َ‬
‫لفظ‬ ‫گھربل اکر‬ ‫سبق جا مليل اکر‬
‫پير‬ ‫ر‬ ‫پ ‪+‬ي‬
‫تِير‬ ‫ر‬ ‫ت ‪+‬ي‬
‫جِ يت‬ ‫ت‬ ‫ج ‪+‬ي‬
‫َر َ‬
‫يل‬ ‫ل‬ ‫ر ‪+‬ي‬
‫ڪ ُ‬
‫يڪ‬ ‫َ‬ ‫ڪ‬ ‫ڪ ‪+‬ي‬
‫ڦيٿو‬ ‫ٿ‪+‬و‬ ‫ڦ ‪+‬ي‬
‫َگيس‬ ‫س‬ ‫گ ‪+‬ي‬
‫مي َز‬ ‫ز‬ ‫م ‪+‬ي‬
‫نيڪ‬ ‫ڪ‬ ‫ن ‪+‬ي‬
‫ويل‬ ‫ل‬ ‫و ‪+‬ي‬
‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫ٰ‬
‫معني‬ ‫• استاد شاگردن جي پرک ۽ پروڙ جو جائزو وٺندي بليڪ بورڊ تي اکر اهڙيَء ريت لکندو جو جو ڪو به با‬
‫لفظ ٺهي پر وچ ۾ هڪ اکر جي جاِء خالي ڇڏيندو شاگردن کي سوچڻ جو وقت ڏيڻ بعد سڀني شاگردن کي‬
‫هدايت ڪندو ته هر هڪ شاگرد پنهنجي ڪاپيَء جي سرگرمين واري صفحي تي اهي اکر مالئي لفظ ٺاهي‪.‬‬
‫ڪم پورو ٿيڻ تي شاگرد استاد کان تپاس ڪرائن‪ُ .‬سٺي ڪارڪردگي ڏيکاريندڙ شاگردن جا ناال هڪ‬
‫چارٽ تي لکي ڪالس جي سرگيرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيا ويندا‪.‬‬
‫نماز‬ ‫(‪ )2‬ن ‪ ...............‬ا ز ‬ ‫زبان ‬ ‫(‪ )1‬ز ‪ ...............‬ان ‬
‫محبت (‪ )4‬گ ‪ ...............‬م ي گرمي‬ ‫(‪ )3‬م ح ب ‪ ............‬‬
‫سردي‬ ‫(‪ )5‬س ‪ ............‬د ي ‬
‫• استاد بليڪ بورڊ تي ٻه ڪالم ٺاهيندو هڪ ڪالم ۾ الف ب جا اکر لکيل هوندا ۽ ٻئي ڪالم ۾ َ‬
‫لفظ لکيل‬
‫هوندا‪ .‬شاگرد هڪ تير جي نشان جي مدد سان اکر سان شروع ٿيندڙ لفظ کي مالئيندا‪.‬‬
‫خوشخطي‬
‫• استاد شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ،‬پهريون بليڪ بورڊ تي اکر لکي سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫• جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين‬
‫شاگردن ۾ به جذبو پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪104‬‬
‫‪104‬‬
105
105
 ‫سبق نائون‬

‫ڪ کان ڏهن تائين اَنگ‬

‫ِه ُ‬
‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي ‪.‬‬
‫• شاگرد سنڌي انگن بابت ڄاڻ حاصل ڪري سگهن‬
‫ • سنڌي ٻوليَء ۾ انگ لکي ۽ پڙهي سگهن‬

‫امدادي سامان‬
‫هڪ چارٽ تي ڏهن تائين انگ ۽ اکرواضح طور تي لکيل‬ ‫• ‬
‫بليڪ بورڊ‬ ‫• ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪39‬‬
‫ُ‬ ‫َسولي سنڌي‬ ‫• ‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫استاد انگن بابت ڄاڻ ڏيندو ته ڪا به ٻولي سکڻ الِء ضروري آهي ته ان ٻوليَء جا انگ پڙهڻ ۽ لکڻ اچن‪.‬‬ ‫• ‬
‫شاگردن جي سمجهڻ ۾ آساني پيدا ڪرڻ الِء استاد هڪ ٽيبل ٺاهي انگ‪ ،‬اکر ۽ انهن جي سامهون اردو ٻوليَء‬
‫۾ انگ لفظن جي صورت ۾ لکندو‪.‬‬
‫استاد بليڪ بورڊ تي انگن ۽ اکرن جو چارٽ آويزان ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬

‫اکرن ۾‬ ‫انگ‬ ‫اکرن ۾‬ ‫انگ‬

‫َڇههَ‬ ‫‪6‬‬ ‫ه ُ‬
‫ِڪ‬ ‫‪1‬‬
‫َس َ‬
‫ت‬ ‫‪7‬‬ ‫ٻَه‬ ‫‪2‬‬
‫اَ َ‬
‫ٺ‬ ‫‪8‬‬ ‫ٽي‬ ‫‪3‬‬
‫نَ َو‬ ‫‪9‬‬ ‫چار‬ ‫‪4‬‬

‫َڏههَ‬ ‫‪10‬‬ ‫نج‬

‫َپ َ‬ ‫‪5‬‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫• سڀ شاگرد هڪ کان ڏهن تائين انگ ۽ اکر گڏجي ُسر ۽ لئه سان پڙهندا‪ .‬انهن انگن کي پنج ڀيرا پڙهيو‬
‫ويندو‪.‬‬

‫‪106‬‬
‫‪106‬‬
107
107
 ‫انگن ۽ اکرن جي ُسڃاڻ الِء سرگرمي‪.‬‬
‫• استاد ڪاري بورڊ تي ڪنهن به شيَء جي هڪ تصوير ٺاهي آهستي آهستي اهي تصويرون ڏيهن تائين ٺاهي‬
‫شاگردن کان ڳڻپ ۽ ُسڃاڻ ڪرائيندو‪.‬‬

‫اکرن ۾‬ ‫انگ‬

‫ه ُ‬
‫ِڪ‬ ‫‪1‬‬

‫ٻَه‬ ‫‪2‬‬

‫ٽي‬ ‫‪3‬‬

‫چار‬ ‫‪4‬‬

‫نج‬
‫َپ َ‬ ‫‪5‬‬

‫َڇههَ‬ ‫‪6‬‬

‫َس َ‬
‫ت‬ ‫‪7‬‬

‫اَ َ‬
‫ٺ‬ ‫‪8‬‬

‫نَ َو‬ ‫‪9‬‬

‫َڏه َه‬ ‫‪10‬‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر هڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ ِ ،‬پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي سمجهايا‬ ‫• ‬
‫ويندا‪.‬‬
‫جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو‬ ‫• ‬
‫ويندو۽ ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به شوق پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪108‬‬
‫‪108‬‬
109
109
 ‫سبق ڏهون‬

‫جمال سيکارڻ‬
‫مقصد‬
‫سبق جي ُپڄاڻيَء تي‬
‫• شاگرد َ‬
‫لفظ سمجهي جملو ٺاهي سگهندا‪.‬‬
‫ٰ‬
‫معني بابت ڄاڻ حاصل ٿيندي ‪.‬‬ ‫َ‬
‫لفظ ۽ انهن جي‬ ‫• ‬
‫• لفظن جو اُچار درست پڙهي سگهندا‪.‬‬
‫• سنڌي پڙهي ۽ سمجهي سگهن‪.‬‬

‫امدادي سامان‬
‫ٰ‬
‫معني لکيل‬ ‫ • هڪ چارٽ تي سبق جا نوان َ‬
‫لفظ ۽‬
‫• بليڪ بورڊ‬
‫ڪتاب ‪ ، 1‬صفحو نمبر ‪40‬‬
‫ُ‬ ‫• َسولي سنڌي‬

‫سکيا جو طريقو‬
‫هي سبق ٽن حصن تي مشتمل آهي‪ .‬شاگردن کي ٻڌايو ويندو ته گرامر جي مطابق لفظن کي مالئي جملو ٺاهيو‬ ‫• ‬
‫ويندو آهي‪ .‬هن سبق ۾ لفظن کي مالئي ننڍا ننڍا جمال ٺاهڻ جي سکيا ڏني ويندي‪ .‬شاگردن جي رهنمائيَء الِء‬
‫هن سبق ۾ اشارن طور تصويرون پڻ ڏنل آهن‪.‬‬
‫معني سمجهائيندو ۽ جملي جي‬ ‫ٰ‬ ‫استا ُد ڪاري بورڊ تي هن سبق مطابق پهريون ڪجهه َ‬
‫لفظ لکي انهن جي‬ ‫• ‬
‫وصف پڻ سمجهائيندو‪.‬‬

‫جملو‬
‫ٰ‬
‫معني رکندو هُجي‪ ،‬ان کي جملو چئبو آهي‪.‬‬ ‫• ٻن يا ٻن کان وڌيڪ لفظن جو ميڙ جيڪو‬
‫ڏس‪.‬‬
‫ڀولڙو ُ‬ ‫(‪ )2‬‬ ‫ جيئن ‪ )1( :‬هي ڇوڪرو آهي‪ .‬‬
‫• شاگردن کي ڪجهه لفظ “ ي ” ۽ “ و ” کان پوِء ‘ء ’ جي مٿان زبر ۽ پيش بابت ڄاڻ ڏيڻ گھرجي ‪.‬‬

‫(‪ )1‬هيَء‬
‫هن لفظ جو اردو ۾ مطلب آهي ‘ یہ ’ ‪“ ،‬ي” کانپوِء همزا ( ء ) جي مٿان زبر اچڻ جي صورت ۾ اشارو عورت ڏانهن‬
‫هوندو آهي ‪.‬‬

‫‪110‬‬
‫‪110‬‬
111
111
 ‫(‪ )2‬هيُء‬
‫هن لفظ جو به اردو ۾ مطلب آهي ‘ یہ ’ ‪ “ ،‬ي ” کانپوِء همزا ( ء ) جي مٿان پيش اچڻ جي صورت ۾ اشارو مذڪر‬
‫ڏانهن هوندو آهي‪.‬‬
‫(‪ ) 3‬هوَء‬
‫هن لفظ جو اردو ۾ مطلب آهي ‘ �و�ہ ’ ‪ ،‬اهو ُ‬
‫لفظ مؤنث ( عورت ) الِء استعمال ڪيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫ ‬
‫ه ُو‬ ‫(‪ )4‬‬
‫هن لفظ جو بو اردو ۾ مطلب آهي ‘�و�ه ’ اهو لفظ مذڪر (مرد) الِء استعمال ڪيو ويندو آهي‪.‬‬ ‫ ‬
‫(‪ )4‬آهي‬
‫هن لفظ جو اردو ٻوليَء ۾ مطلب آهي ‘ہے ’ ‪ ،‬هي ُ‬
‫لفظ واحد جملن ۾ استعمال ٿيندو آهي‪.‬‬ ‫ ‬
‫( ‪ ) 5‬آهن‬
‫هن لفظ جو اردو ٻوليَء ۾ مطلب آهي ‘ ہںی ’ ‪ ،‬هي ُ‬
‫لفظ جمع وارن جملن ۾ استعمال ٿيندو آهي‪.‬‬ ‫ ‬
‫سبق جو پهريون حصو‬
‫استاد سڀ کان پهريان شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬استاد بليڪ بورڊ تي تصوير‬ ‫ ‬
‫جي مطابق سڀني شاگرد کي جملو ٺاهڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬ان الِء هڪ هڪ ڪري شاگردن کي بورڊ تي جملو‬
‫لکرائڻ جي هدايت ڪئي ويندي‪ .‬شاگرد جملو ٺاهڻ الِء صرف تصوير جي جاِء تي لفظ لکي جملو مڪمل‬
‫ڪندا‪ .‬استاد هر شاگرد جي رهنمائي شفقت واري انداز ۾ ڪندو‪.‬‬
‫جملن جي سکيا‬
‫جمال ( سنڌي ۾ )‬ ‫َ‬
‫لفظ‬
‫هي ميز آهي‪.‬‬ ‫ميز‬
‫هيَء ڪرسي آهي‪.‬‬ ‫ڪرسي‬
‫هي ٿيلهو آهي‬ ‫ٿيلهو‬
‫هو وڻ آهي‪.‬‬ ‫وڻ‬
‫هيَء ڇوڪري آهي‪.‬‬ ‫ڇوڪري‬
‫اهي چوڪرا آهن‪.‬‬ ‫ڇوڪرا‬
‫هيُء ڍڳو آهي‪.‬‬ ‫ڍڳو‬
‫هيَء ڳئون آهي‪.‬‬ ‫ڳئون‬

‫‪112‬‬
‫‪112‬‬
113
113
 ‫سبق جو ٻيون حصو‬
‫• استاد شاگردن کي جملن جي مطابق ڪجهه لفظن جي ڄاڻ ڏيندو‪.‬‬
‫(‪ )1‬ڇا‬
‫• هي ُ‬
‫لفظ سواليه جملن ۾ استعمال ٿيندو آهي‪ .‬جڏهن ڪنهن شيَء جي باري ۾ ڪنهن کان سوال ڪيو ويندو‬
‫آهي ته هي لفظ جملي ۾ استعمال ٿيندو آهي‪.‬‬
‫(‪ )2‬ڪير‬
‫• هي ُ‬
‫لفظ سواليه جملن ۾ استعمال ٿيندو آهي‪ .‬جڏهن ڪنهن جي باري ۾ پڇا ڪرڻي هوندي آهي ‪ ،‬ته هي لفظ‬
‫استعمال ڪيو ويندو آهي‪ .‬گرامر موجب هن لفظ کي “ ضمير حاضر ” به چيو ويندو آهي‪.‬‬
‫جملن جي سکيا‬

‫جواب‬ ‫سوال‬
‫(‪ )1‬ڀولڙو‬
‫هي ڀولڙو آهي‪.‬‬ ‫هيُء ڇا آهي؟‬
‫(‪َ )2‬مو ُر‬
‫هوُء َمو ُر آهي‪.‬‬ ‫هوُء ڇا آهي؟‬
‫(‪َ )3‬ض ُ‬
‫عيف‬
‫هيُء َض ُ‬
‫عيف آهي‪.‬‬ ‫هيُء ڪير آهي؟‬
‫(‪ )4‬عورت‬
‫هوَء عورت آهي‬ ‫هوَء ڪير آهي؟‬

‫سبق جو ٽيون حصو‬

‫• استاد سڀ کان پهريان شاگردن کي تصويرن تي غور ڪرڻ الِء هدايت ڪندو‪ .‬استاد بليڪ بورڊ تي تصوير جي‬
‫مطابق سڀني شاگرد کي جملو ٺاهڻ جو موقعو ڏيندو‪ .‬ان الِء هڪ هڪ ڪري شاگردن کي بورڊ تي جملو لکرائڻ‬
‫جي هدايت ڪئي ويندي‪ .‬شاگرد جملو ٺاهڻ الِء صرف تصوير جي جاِء تي لفظ لکي جملو مڪمل ڪندا‪.‬‬

‫‪114‬‬
‫‪114‬‬
115
115
 ‫جملن جي سکيا‬

‫جمال‬ ‫َ‬
‫لفظ‬

‫هيُء هڪ انب آهي‪.‬‬ ‫انب‬

‫َ‬
‫صوف آهن‪.‬‬ ‫هُو ٻه‬ ‫صوف‬
‫هيُء ُ‬
‫گل ڳاڙهو آهي‪.‬‬ ‫ُ‬
‫گل‬
‫هو ُ‬
‫گل هيڊو آهي‪.‬‬ ‫ُ‬
‫گل‬

‫هيُء اسان جو گھ ُر آهي‪.‬‬ ‫گھ ُر‬

‫هي منهنجا دوست آهن‪.‬‬ ‫دوست‬

‫سرگرميون ( اُتساهه)‬
‫استا ُد بليڪ بورڊ تي نوان لفظن جو چارٽ آويزان ڪندو‪.‬‬ ‫• ‬
‫معني سمجهائي بعد ۾ شاگردن کي هدايت ڪندو‬ ‫ٰ‬ ‫استاد بليڪ بورڊ تي سبق جا سکيل َ‬
‫لفظ ۽ انهن جي اردو‬ ‫• ‬
‫ته پنهنجي ڪاپيَء ۾ لکن‪.‬‬
‫ٻولي پڙهڻ ۽ سمجهڻ الِء ٻارن کان وڌ ۾ وڌ بلند خواني ڪرائڻ گھرجي‪ .‬پوِء اها عبارت جي صورت ۾ هُجي‬ ‫• ‬
‫يا لفظن جي صورت ۾ هُجي‪ .‬ٻار جنهن َ‬
‫لفظ جو درست اُچار نه پڙهي سگهي‪ ،‬استا ُد ان جي شفقت واري انداز ۾‬
‫رهنمائي ڪندو‪ .‬هن سبق جا نوان لفظ آهن جيڪي ڪالس جي ٻارن کان پڙهايا ۽ لکرايا ويندا‪ .‬بعد ۾ ڪاري‬
‫معني لکي آسان لفظن ۾ سمجهائي ويندي‪ .‬ڪاپيَء ۾ لکڻ جي هدايت ڪئي ويندي‪.‬‬ ‫ٰ‬ ‫بورڊ تي انهن لفظن جي‬
‫استاد بليڪ بورڊ تي ڪجهه اڻپورا جمال لکي انهن جي آڏو ٽي جواب پڻ لکندو‪ .‬پهريان اُهي جمال پڙهي‬ ‫• ‬
‫سمجهائيندو‪ ،‬پوِء شاگردن کي هدايت ڪندو ته هر هڪ جملي جي سامهون لکيل ٽن جوابن مان صحيح‬
‫جواب چونڊي لکن‪ .‬جيڪي شاگرد صحيح جواب لکندا استاد انهن کي شاباسي ڏيندو‪ ،‬جيڪي نه لکي‬
‫سگهندا استاد سندن رهنمائي ڪندو‪.‬‬

‫اڻپورا جمال‬
‫( هيَء ‪ .‬هو ‪ .‬هيُء )‬ ‫‪ ..................‬امڙ آهي‪.‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫( هيُء ‪ ،‬هيَء ‪ ،‬هو )‬ ‫‪ ..................‬مسجد آهي‪.‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫( آهي ‪ ،‬آهن ‪ ،‬آهيون )‬ ‫هي ڪرسيون ‪. ...............‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫( هيُء ‪ ،‬هو ‪ ،‬هيَء )‬ ‫‪..................‬ڇوڪرا آهن‪.‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫( هيَء ‪ ،‬هيُء ‪ ،‬هيُء )‬ ‫‪ ..................‬ڍڳو آهي‪.‬‬ ‫(‪)5‬‬

‫‪116‬‬
‫‪116‬‬
117
117
‫• استاد بليڪ بورڊ تي ڪجهه جمال لکندو ۽ شاگردن کان انهن جا جواب “ها” يا “ نه” ۾ انهن جملن جي‬
‫آڏو لکڻ جي هدايت ڪندو‪ .‬جن شاگردن جا جواب غلط هوندا‪ ،‬استاد سندن رهنمائي ڪندو‪ .‬جيڪي شاگرد‬
‫درست جواب ڏيندا انهن کي شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬
‫• بليڪ بورڊ تي لکيل سوال ۽ “ ها ” ‪ “ ،‬نه ” ۾ لکيل جواب‪.‬‬
‫ها‬ ‫(‪ )1‬هي اسان جو اسڪول آهي‪ .‬‬
‫نه‬ ‫(‪ )2‬هيَء منهنجو ڀاُء آهي‪ .‬‬
‫ها‬ ‫َ‬
‫صوف آهن‪ .‬‬ ‫(‪ )3‬هي‬
‫نه‬ ‫(‪ )4‬هي ڇوڪري آهي‪ .‬‬
‫ها‬ ‫(‪ )5‬اڄ موڪل آهي‪ .‬‬
‫• ڪالس جي ويٺل شاگردن کي اهي جمال گڏجي هڪ آواز ۾ پڙهڻ الِء چيو ويندو‪ ..‬شاگردن جي ُسٺي‬
‫ڪارڪردگي تي کين شاباسي ڏني ويندي‪.‬‬

‫خوشخطي‬
‫استاد هر ڪ شاگرد جي خوشخطيَء تي تمام گھڻي توجهه ڏيندو‪ .‬ان الِء پهريون ڪاري بورڊ تي اکر لکي‬ ‫• ‬
‫سمجهايا ويندا‪.‬‬
‫جنهن شاگرد جي خوشخطي تمام بهتر هوندي‪ .‬ان جو نالو ڪالس جي سرگرمين واري بورڊ تي آويزان ڪيو‬ ‫• ‬
‫ويندو۽ ان جي سڀني شاگردن آڏو ساراهه ڪئي ويندي ته جيئن ٻين شاگردن ۾ به شوق پيدا ٿئي‪.‬‬

‫‪118‬‬
‫‪118‬‬
119
119
 ‫نوٽس‪:‬‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫___________________________________________________________________‬

‫‪120‬‬
‫‪120‬‬
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

121
121
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

122
122