Yusuf Emir!

DEHNAME
�
 Y fısuf Emiri

2013.
Dehname/ Yusuf Emiri; hazırlayan: Kazım Köktekin. -­

278 24
Ankara: Türk Dil Kurumu,

1092)
s. ; cm. - (Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Y üksek

Kurumu T ürk Dil Kurumu Yayınları;

Kaynakça var.

Sözlük var.

978-975-16-2593-9
Dizin var.

1.
ISBN

Türk Edebiyatı, Divan Şiiri 1. Köktekin, Kazım (haz.) il.

819.1
e. a
 Türk Dil Kurumu Yayınları

Yusuf Emir!

DEHNAME
"

(İnceleme - Metin - Dizin - Tıpkıbasım)

Hazırlayan
Kazım KÖKTEKİN

Ankara, 2013
Atatürk Kültür, Dil ve TarihY üksek Kurumu

Türk Dil Kurumu Yayınları: 1092

Yusuf Emiri

DEHNAME
*

Hazırlayan:

Prof. Dr. Kazım KöKTEKİN

*

İnceleyenler:

Prof. Dr. Hayati DEVELİ

Prof. Dr. BilalYüCEL
*

Sayfa ve kapak tasarımı:

TDK - Muammer TAŞ

*

Baskı:

OSTİM Mesleki Eğitim Merkezi Matbaası

100.Y ıl Bulvarı sonu
Çeşme durağı
TR-06374Yenimahalle, Ankara
Telefon: +90 (312) 354 77 77
Belgegeçer: +90 (312) 354 77 78
*

Birinci baskı: Ankara, 2013 Temmuz

Baskı sayısı: 1000 adet
ISBN: 978-975-16-2593-9
*

Dağıtım:

Remzi Oğuz Mahallesi

Atatürk Bulvarı, 21 7
TR-06680 Çankaya, Ankara
Telefon: +90 (3 12) 457 52 00
Belgegeçer: +90 (312) 468 07 83
Genel ağ: htt;p: //tdk.org.tr
*

5864 sayılıYasa'ya göre

eserin bütün yayın, çeviri ve alıntı haklan
Türk Dil Kurumuna aittir.
İçindekiler

ÖN SÖZ
KISALTMALAR
KAYNAKLAR
GİRİŞ · 1 5
YÜ SUF EMİRI VE DEHNAMESİ• 1 7
BİRİNCİ BÖLÜM• 23
İNCELEME• 23
ŞEKİL ÖZELLİKLERİ• 25
1 . Yapım Ekleri• 25
1 . 1 . İsimden İsim Yapma Ekleri• 25
1 .2. Fiilden İsim Yapma Ekleri• 25
1 .3. İsimden Fiil Yapma Ekleri• 26
1 .4. Fiilden Fiil Yapma Ekleri• 26
2. İsim Çekimi• 26
2. 1 . Hal Ekleri• 26
- 1 . İlgi Hali• 26
-2 . Yükleme Hali• 26
-3 . Yönelme Hali• 27
-4. Bulunma Hali• 27
-5. Ayrılma Hali• 27
-6. Eşitlik Hali• 27
-7. Yön Bildirme Hali• 27
-8. Karşılaştırma Hali• 27
2.2. İyelik Ekleri• 27
2.3. İsimlerde Çokluk• 27
2.4. Bildirme• 28
- 1. Geniş Zaman• 28
-2 . Hikaye· 28
-3 . Rivayet• 28
-4. Şart• 28
3 . Sıfatlar• 28
3 . 1 . Renk Adları• 28
3.2. Belirtme Sıfatları• 28
- 1 . İşaret Sıfatları• 28
-2. Sayı Sıfatları• 28
-2. 1 . Asıl Sayı Sıfatları• 28
-2.2. Topluluk Sayı Sıfatı• 28
-3 . Belirsizlik Sıfatları• 28
4. Zamirler• 28
4. 1 . Şahıs Zamirleri• 28
4.2. İşaret Zamirleri• 28
4.3. Dönüşlülük Zamirleri• 29
4.4. Belirsizlik Zamirleri• 29
4.5. İlgi Zamirleri• 29
5. Zarflar• 29
5 . 1 . Yer Zarfları• 29
5.2. Zaman Zarfları• 29
5 . 3 . Azlık Çokluk Zarfları• 29
5.4. Soru Zarfları• 29
6. Edatlar• 29
6. 1 . Çekim Edatları• 29
6.2. Kuvvetlendirme Edatları• 29
6.3. Denkleştirme Edatları• 29
6.4. Gösterme Edatı• 29
6.5. Temenni Edatları• 30
6.6. Tekrarlama Edatları• 30
6.7. Seslenme Edatları• 30
6.8. Bağlaçlar• 30
7. Fiil Çekimi• 30
7. 1 . Basit Zamanlar• 30
- 1 . Geniş Zaman• 30
-2. Şimdiki Zaman• 30
-3 . Görülen Geçmiş Zaman• 30
-4. Belirli Geçmiş Zaman• 3 1
-5. Gelecek Zaman• 3 1
 -6. Kesin Gelecek Zaman• 3 1
-7. Emir• 3 1
-8. Şart• 3 1
- 9. Gereklilik• 3 2
- 1 0. İstek• 32
7.2. Birleşik Zamanlar• 32
- 1 . Hikaye• 32
- 1 . 1 . Görülen Geçmiş Zamanın Hikayesi• 32
- 1 .2. Şartın Hikayesi• 32
- 1 . 3. Gelecek Zamanın Hikayesi• 32
-2 . Şart• 32
-2. 1 . Görülen Geçmiş Zamanın Şartı• 32
-2.2. Şartın Şimdiki Zamanı• 32
8. Sıfat-Fiiller• 32
9. Zarf-Fiiller• 32
1 O. Birleşik Fiiller• 32
İKİNCİ BÖLÜM• 3 5
METİN• 3 5
METİNLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR• 3 7
ÇEVİRİ YAZI İŞARETLERİ• 3 8
[DEHNAME] • 39
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM• 1 09
SÖZLÜK ve DİZİN• 1 09
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM• 1 89
TIPKIBASKI• 1 89
 ÖN SÖZ

Yusuf Emiri 14. yüzyılın ikinci yarısı ile 1 5 . yüzyılın ilk yarısında yaşa­
mış, Çağatay Türkçesinin kuruluşunda önemli bir yeri olan değerli bir şair, aynı
zamanda da nasirdir. İlim alemince Divan 'z, Beng ü Çagzr adlı münazarası ve
Dehname adlı bir mesnevisi ile bilinmektedir.
Yusuf Emirl ' nin Beng ü Çagzr adlı münazarası, Gönül Alpay tarafından
"Yusuf Emirf'nin Beng ü Çagzr Adlı Münazarası" adıyla 1 972 yılında yayım­
lanmıştır. Bu çalışmada ise Yusuf Emiri ' nin Türk edebiyatı ve Çağatay Türkçesi
içinde önemli bir yere sahip olduğunu bildiğimiz Dehname adlı eseri değerlendi­
rilmeye çalışıldı.
Bir girişle başlayan çalışma, İnceleme, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümle­
rinden oluşmaktadır. Giriş ' te, Yusuf Emiri ve Dehnamesi hakkında bilgi verildi.
Ayrıca burada, Emiri ' nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verildikten sonra
Dehname adlı mesnevisi üzerinde duruldu. İnceleme bölümünde, Dehname şekil
bilgisi yönünden ele alındı. Metin bölümünde, Türkiye ' de yaygın olarak kulla­
nılan çeviri yazı sistemi esas alınarak eserin metni verildi. Dizin bölümünde ise,
eserde geçen bütün kelimelerin anlamları verilirken aynı zamanda geçtikleri yer­
ler de gösterildi. Çalışmanın sonunda da eserin bilinen tek yazmasının (British
Museum, Add., 79 1 4, 22 8b-272a) tıpkıbaskısına yer verildi.
Çalışma boyunca yardımlarını esirgemeyen hocalarım Prof. Dr. Efrasiyap
GEMALMAZ ve Prof. Dr. Recep TOPARLI ' ya, katkılarından dolayı Doç. Dr. Ab­
dülbaki ÇETİN ile eserin Londra British Museum'daki yegane nüshasının teminin­
de yardımcı olan Fahrettin TOSUNOGLU ' na teşekkür ederim.
Çalışmadaki eksiklerin hoş görülmesi dileğiyle.

Prof. Dr. Kazım KÖKTEKİN

20 1 0, Erzurum
KISALTMALAR

age. : Adı geçen eser

agm. : Adı geçen makale
AKM : Atatürk Kültür Merkezi
Ank. : Ankara
Ar. : Arapça
AÜFEF : Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi
bk. : Bakınız
C::. : C::ilt
çev. : Çeviren
Far. : Farsça
hzl. : Hazırlayan
İA : İslam Ansiklopedisi
İst. : İstanbul
İÜEF : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
k.a. : Kişi adı
krş . : Karşılaştırınız
MEB : Milli Eğitim Bakanlığı
Moğ. : Moğolca
nr. : Numara
ö. a. : Özel ad
öl. : Ölümü, ölüm tarihi
S. : Sayı
s. : Sayfa
Soğd. : Soğdca
T. : Türkçe
TDAY : Türk Dili Araştırmaları Yıllığı
TDED : Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi
TDK : Türk Dil Kurumu
TDV : Türkiye Diyanet Vakfı
TKAE : Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü
TTK : Türk Tarih Kurumu
TY : Türkçe Yazmalar
vb. : Ve benzerleri, ve bunun gibi
vd. : Ve diğerleri
y.a. : Yer adı
Yay. : Yayını, yayınları
KAYNAKLAR

Ahteri Mustafa B. Şemsüddin Karahisari, (hzl. İ. İlhami Ulaş, Abdülkadir Dedeoğlu),

Ahterf Kebir, Osmanlı Yayınevi, İstanbul, 1978.

AKA, İsmail, Timurlular, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000.

Ali Şir Nevayi, Mecalisü'n-Nefayis (hzl. Hüseyin Ayan vd.), Atatürk Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, Erzurum, 1995.

Ali Şir Nevayi, Muhakemetü'l-Lugateyn (hzl. F. Sema Barutçu-Özönder), Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara, 1996, s. 188, 223-224.

ALPAY, Gönül, "Yusuf Emirf'nin Beng ü Çagır Adlı Münazarası" TDAY-Belleten 1972,
Ankara, 1973, s. 103- 125.

ARAT, Reşit Rahmeti, "Bir Yazı Numunesi Münasebeti İle" 60. Doğum Y ılı Münasebetiyle
Fuad Köprülü Armağanı, İstanbul, 1953, s. 17-29. Aynı makale, Reşid Rahmeti Arat,
(hzl. Osman F. Sertkaya) Makaleler Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları,
Ankara, 1987, s. 733-747.

ARAT, Reşit Rahmeti, (hzl. O. Fikri Sertkaya) Makaleler, Türk Kültürünü Araştırma
Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1987, s. 733-747.

ARAT, Reşit Rahmeti, (hzl. Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Y üce), Kutadgu
Bilig, 111 İndeks, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1979.

ARAT, Reşit Rahmeti, Edib Ahmed b. Mahmud Y ükneki Atabetü 'l-Hakayık, Türk Dil
Kurumu Yayınları, Ankara, 1992 (2. Baskı).

ATA, Aysu, Kısasu '!-Enbiya (Peygamber Kıssaları) Türk Dil Kurumu Yayınları, 2 Cilt,
Ankara, 1997.

ATALAY, Besim, Abuşka Lugatı veya Çağatay Sözlüğü, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1970.

ATALAY, Besim, Divanü Lugati Y-Türk Dizini "Endeks" iV, Türk Dil Kurumu Yayınları,
3. Baskı, Ankara, 199 1.

BARUTÇU ÖZÖNDER, F. Sema, "İlbesün Kelimesi Üzerine" 3. Uluslar Arası Türk Dili
Kurultayı- 1996, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1999, s. 147- 150.

BARUTÇU ÖZÖNDER, F. Sema, Ali Şir Nevayi: Muhakemetü 'l-lugateyn, İki Dilin
Mukayesesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.

Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, Kültür

Bakanlığı Yayınları, C. 14, Ankara, 2000.

CLAUSON, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century, Oxford,

1972.
DEVELLİOÖLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, 9. Baskı,
Ankara, 1990.

Devletşah Tezkiresi, (çev., Prof. Necati Lugal) Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 2 Cilt,
Ankara, 1967.

DOERFER, Gerhard, Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen, 1.

Wiesbaden, 1963 .

ECKMANN, Janos, (çev. Günay Karaağaç), Çağatayca El Kitabı, İstanbul Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1988.

ECKMANN, Janos, "Çağatayca" (çev. Mehmet Akalın), Tarihi Türk Şiveleri, Atatürk
Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1979, s. 225-262.

ECKMANN, Janos, "Küçük Çağatay Grameri" , TDED, C. X, İstanbul, 1960, s. 4 1-64.

ECKMANN, Janos, (hzl. Osman Fikri Sertkaya), Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi
Üzerine Araştırmalar, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1996.

ERASLAN, Kemal, Mevlana Sekkakf Divanı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1999.

ERASLAN, Kemal, "Çağatay Edebiyatı", İA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul,
1993 , C. 8, S. 168- 176.

ERASLAN, Kemal, "Çağatay Şiiri" Türk Dili dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı-II (Divan
Şiiri), S. 4 15-4 17, Ankara, 1986, s. 564-7 18.

ERASLAN, Kemal, "XV. Y üzyıl Çağatay Edebiyatı", Büyük Türk Klasikleri, Ötüken­
Söğüt Yayınları, İstanbul, 1986, C. 3, s. 59- 133.

ERASLAN, Kemal, "Şibanf Han 'zn "Bahru'l-Hüda" Adlı Eseri" Türk Kültürünü
Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1990/ 1-2, Ankara, 1992, s. 103- 177.

EREN, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, 1. Baskı, Ankara,
1999.

HACIEMİNOÖLU, Necmettin, Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bakanlığı

Yayınları, Ankara, 199 1.

Hüseyin Kazım Kadri, Türk Lügati 1, Devlet Matbaası, İstanbul, 1927.

Hüseyin Kazım Kadri, Türk Lügati 11, Devlet Matbaası, İstanbul, 1928.

Hüseyin Kazım Kadri, Türk Lügati 111, Maarif Matbaası, İstanbul, 1943 .

Hüseyin Kazım Kadri, Türk Lügati iV, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul, 1945.

İZ, Fahir, "Yakinf's "Contest of the Arrow and the Bow" Nemeth Armağanı, Türk Dil
Kurumu Yayınları, Ankara, 1962.

KAÇALİN, Mustafa S., Nevayf'nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar, Türk Dil Kurumu
Yayınları, Ankara, 20 11.

KANAR, Mehmet, Örnekli Etimolojik Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Derin Yayınları,

İstanbul, 2003.
KARAAÖAÇ, Günay, Lutfi Divanı, (Giriş-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Türk Dil Kurumu
Yayınları, Ankara, 1997.

KARAMANLIOÖLU, Ali Fehmi, Seyf-i Sarayi: Gülistan Tercümesi, Türk Dil Kurumu
Yayınları, Ankara, 1989.

KARASO Y, Yakup, Şiban Han Divanı (İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım), Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.

KÖK TEKİN, Kazım, Seyyid Ahmed Mirza, Taaşşukname (İnceleme-Metin-Dizin­

Tıpkıbasım) AÜFEF Yayınları, Erzurum, 2000.

KÖP RÜLÜ, M. Fuad, "Çağatay", İA, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1963,
C. 3, S. 270-323.

Muallim Naci, Lugat-i Naci, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1995.

ONAY, Ahmet Talat, (hzl. Cemal Kurnaz) Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı,
TDV Yayınları, Ankara, 1992.

ROSS, E. Denison, (çev. Emine Gürsoy-Naskali), Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi,

Mançuca ve Çince Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.

SAMO Y LOVİÇ, A. N., İz tujugov cagatajca Emiri, DAN, 1926, S. 75-77.

SONER, Ümran, Yusuf Emiri, Deh-Name, İstanbul, 1969, (İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Mezuniyet tezi. Türkiyat Enstitüsü, Tez nr. 873).

Şemseddin Sami, Kamus-t Türki, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1989.

Şeyh Süleyman Efendi Buharı, Lugat-i Çağatay ve Türki-yi Osmani, İstanbul, 1298.

ŞÜKÜN, Ziya, Farsça-Türkçe Lugat, Gencine-i Güftar, Ferheng-i Ziya, Milli Eğitim
Basımevi, İstanbul, 1984, 3 Cilt.

TAY MAS, Abdullah Battal, İbn-i Mühenna Lugati, Türk Dil Kurumu Yayınları, 3. Baskı,
Ankara, 1997.

TEKİN, Talat, XI. Y üzyıl Türk Şiiri, Divanü Lugati 't-Türk'teki Manzum Parçalar, Türk Dil
Kurumu Yayınları, Ankara, 1989.

TOPARLI, Recep, Harezmli Hafzz'zn Divanı (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım), Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara, 1998.

TOPARLI, Recep, İrşadü'l-Müluk ve's-Selatin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.

TOPARLI, Recep, VURAL, Hanefi, KARAATLI, Recep, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk
Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2007.

Türkçe Sözlük, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995, 4 Cilt.

Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2005.

Y ÜCEL, Bilal, Babür Divanı, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1995.
GİRİŞ
 YUSUF EMİRI VE DEHNAMESİ

Çağatayca, Moğol istilasından sonra Cengiz çocukları tarafından kurulan

Çağatay, İlhanlı ve Altın-Ordu imparatorluklarının medeni merkezinde XIII­
XIV. asırlarda inkişaf eden ve Timurlular devrinde, bilhassa XV. asırda Klasik bir
mahiyet alarak, zengin bir edebiyat yaratan edebi orta Asya lehçesidir. 1
Çağatayca ' nın başlangıcı ve devirleri konusunda görüş birliği
bulunmamaktadır. 2

Fuad Köprülü, Çağatayca ' yı;

1 . İlk Çağatay Devri (XIII.-XIV. asırlar)
2. Klasik Devrin Başlangıcı (XV. asrın ilk yarısı)
3. Klasik Çağatay Devri (XV. asrın son yarısı)
4. Klasik devrin Devamı (XVI. asır)
5. Gerileme ve Çökme Devri (XVII.-XIX. asırlar)
şeklinde tasnif etmiştir. 3

Yusuf Emiri, Köprülü ' nün tasnifine göre, Sekkaki, Haydar Tilbe, Lütfi,
Seyyid Ahmed Mirza, Geda!, Atai, Yakini, Ahmedi ile birlikte Çağatay Türkçesinin
ikinci devrinde yer alır.
XIV. yüzyılın ikinci yarısı ile XV. yüzyılın ilk yarısında yaşayan Yusuf Emiri
hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Ali Şir Nevayi, Muhakemetü 'l-Lugateyn' de, Timur
zamanından Sultan Şahruh zamanın sonuna kadar Türk dilli şairler ortaya çıktığını
kaydeder ve bunlar arasında Yusuf Emiri ' yi de sayar. Fakat şiirden anlayanların
huzurunda okunabilecek birkaç matlaıyla Mevlana Lütfi dışında bunların, Hakani,
Enveri, Kemal İsmail gibi Farsça yazan şairler değerinde olmadığını kaydeder.4
Mecalisü 'n-Nefayis'in birinci meclisinde de Nevayi, Emiri ' nin Türk olduğunu,
güzel şiirler yazdığını fakat şöhret kazanamadığını belirtir. Burada, Dehname' den
bir beyte de yer veren Nevayi, Emiri ' nin Farsça şiirlerinde Şeyh Kemal ' i taklit
ettiğini kaydeder. 5

Fuad Köprülü, "Çağatay" mad., İA., MEBYay., İst. , 1963, C. 3, s.270

Bu konudaki farklı görüşler için bk. Kemal Eraslan, "Çağatay Edebiyatı" mad., İA TDV
Yay. , İst. , 1993, C. 8, s. 168-176.
Fuad Köprülü, agm., s. 270-323.
4
Ali Şir Nevayi,Muhakemetü'l-Lugateyn (hzl. F. Sema Barutçu-Özönder), TDKYay., Ank.,
1996, S. 188, 223-224.
"Türk irdi ve Türkçe şiiri yahşı vakı' boluptur amma şöhret tutmaydur ve bu beyit anıng
Deh-namesi'dindür.
Ni yimekdin ni uykudın salıp söz
Yimekdin toyup uykudın yumup köz
Ve Farisi'de Şeyh Kemal tetebbu'ı kılıpdur. Anıng kabri Bedahşan Erhenk Saray'dadur."
Ali Şir Nevayi, Mecalisü'n-Nefüyis (hzl. Hüseyin Ayan vd.), Atatürk Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları EnstitüsüYay. , Erzurum, 1995, s. 17
18 1 Yüsuf Emiri Dehname

Yusuf Emiri', Devletşah Tezkeresi'nde de hicri' 837 ' de Herat ' ta 3 5 yaşında
öldüğü belirtilen Baysungur devrinde yaşayan şairler arasında gösterilir.6 Yine
Devletşah Tezkiresi ' nde, Baysungur ' un hüner sahibi olmak ve hüner sahiplerini
korumakla meşhur olduğu, zamanında yazı ve şiirin çok geliştiği, bu şöhretini
işiten alim ve şairlerin kalkıp yanına geldiği, şairleri sevdiği, yanında şair ve
nedimler bulundurduğu Türkçe ve Farsça şiirler söylediği ve şiirden anladığı
kayıtlıdır. 7
Yusuf Emiri' de, Baysungur ' un yanında bulundurduğu edip nedimlerden biri
idi. Devletşah Tezkiresi ' nde ayrıca yedinci tabakanın altıncı şairi olarak da Yusuf
Emirl ' ye yer verilmiştir. Burada, devrin belli başlı şairlerinden olduğu, Şahruh
zamanında şöhret kazandığı, devletin emirleri ve erkanı tarafından gözetildiği,
Şahruh, oğulları ve emirlerine parlak kasideler yazdığı belirtilen Emiri' ' nin
Baysungur ' a yazdığı Farsça bir kasidesine de yer verilir. 8
Yusuf Emiri' ' nin ölüm tarihi de doğum tarihi gibi belli değildir. Ali Şir
Nevay1 ( 1 44 1 - 1 50 l ) ' nin tezkiresinde "Cema ' at-i mehad!m ü azizler zikride kim
bu fakir alamıng şerif zamanınıng ahında irdim. Mülazemetleri şerefıga müşerref
bolmadım"9 dediği şairleri topladığı birinci mecliste Yusuf Emiri' ' ye de yer
vermesi, Emir! ' nin 1440 ' lı yıllarda hayatta olduğunu gösterir. Bundan sonra ne
kadar yaşadığını bilmiyoruz. Mecalisü 'n-Nefayis'te kabrinin Bedahşan Erhenk
Saray ' da olduğu da kayıtlıdır. 10
Emiri' ' nin bilinen üç eseri, Farsça ve Türkçe şiirlerini içine alan Divan, 11
Beng ü Çagzr12 adlı münazara ve Dehname13 adlı mesnevidir.
Emiri' ' nin "bazı cinaslı tuyugları Samoyloviç tarafından neşredilmiştir. 14 Bazı
mecmualarda ve eski Çağatay Lugatlerinde bazı parçalarına tesadüf olunuyor."1 5
Devletşah Tezkiresi'nde Baysungur ' a yazılmış Farsça bir kasidesi, Yakinl ' nin "Ok
Yaynzng Münazarası" adlı eserinde de Farsça bir beyti yer alır. 16 Emiri', divanında

6
Devletşah Tezkeresi, (çev. Prof. Necati Lugal) MEBYay., Ank., 1967, C. 2, s. 29.
Devletşah Tezkeresi, C. 2, s. 27-28. Baysungur bir müddet " Şahi" mahlasını kullanmıştır.
Fakat aynı mahlası kullanan Emir Ak-Melik'in bu mahlasla daha çok tanındığını görün­
ce bu mahlası bırakmak zorunda kalmıştır. Devletşah Tezkeresi, (çev. Prof. Necati Lugal)
MEBYay., Ank. , 1967, C. 2, s. 137.
Devletşah Tezkeresi, C. 2, s. 155-157.
9
Ali Şir Nevayi, Mecalisü'n-Nefüyis (hzl. Hüseyin Ayan vd.), Atatürk Üniversitesi Türkiyat
Araştırmaları EnstitüsüYay., Erzurum, 1995, s. 3.
10
Ali Şir Nevayi, age., s. 17.
11

2753)
Eserin bilinen tek nüshası da İstanbul Üniversitesi Kütüphanesinde bulunmaktadır. (TY nr.

12
Eserin tek nüshası Londra'da British Museum'dadır. (Add. , 7914, 329b-337b) . Eser, Gönül
Alpay tarafından yayınlanmıştır: "Y usuf Emiri'nin Beng ü Çagır Adlı Münazarası" TDA Y­
Belleten 1972, Ank., 1973, s. 103-125.
13
Bilinen tek nüshası Londra'da British Museum'dadır (Add., 7914, 228b-272a).
14
A. N. Samoyloviç, İz tujugov eagatajca Emiri, DAN, 1926, S. 75-77.
15
Fuad Köprülü, agm., s. 292.
16
Devletşah Tezkeresi, (çev., Prof. Necati Lugal) MEBYay., Ank., 1967, C. 2, s. 155-157;
 Kazım KÖKTEKİN l 19

"Emir" mahlasını da kullanmıştır. 1 7

Dehname ' de geçen şu beyitler Emiri ' nin hamse yazmaya niyetlendiğini
gösteriyorsa da bunun gerçekleşip gerçekleşmediğini bilmiyoruz.

Anga birding çü divan defterini

cAta kıldıng ma cani kişverini

Nizami tig işin bi-derd ü rene it

Anıng Dehnamesini penc ü gene it (902)

Dehname, 906 beyitlik bir mesnevidir. Tek nüshası, Londra British

Museum ' da Add. 79 14 numarada kayıtlı bir mecmuanın, 228b-272a yaprakları
arasında yer almaktadır. Ayrıca Reşit Rahmeti Arat tarafından bir mecmuada
Dehname'nin Uygur harfli olan ilk 23 beyitlik bölümü [tevhid] bulunmuş ve
yayınlamıştır. 1 8
[Tevhid] , Naat, Sultan Baysungur ' a övgü, kitabın yazılış sebebi bölümleriyle
başlayan Emiri'nin Dehnamesi, beşi ( 1 ., 3 . , 5 . , 7., 9. mektuplar) aşıktan sevgiliye,
beşi de (2., 4., 6., 8 . , 1 O mektuplar) sevgiliden aşığa yazılmış on mektup ile sonuç
bölümünden ibarettir. Her mektuptan sonra yedi beyitlik bir gazel ve bir fert yer
alır. Gazelin makta beytinin son kelimesi ferdin ilk kelimesidir.
Eserin planı şöyledir:

Başlıklar: Beyitler :
[Tevhid] 1 -23
Der-Nact-ı Peygamber Şallallahu cAleyhi ve Sellem 24-44
Der-Medl.ı-i I:Iazret-i Saltanat-şi cari 45-77
I:Iikayet 78-99
Der-sebeb-i Nazm-ı Kitab 1 00- 1 3 3
Piş- Ameden-i Şal.ıib-Cemall Der-Rah 1 34- 1 56
İbtida-yı Tacallul5 u Name Nivişten Be-Mal.ıbub 1 5 7- 1 86
Name-i Evvel ez-Zeban-ı c Aşıl): Be-Ma cşul): 1 87-2 1 8
Gazel 2 1 9-225
Ferd 226
Mütalaca Nümuden-i Macşul): Name-i c A şıl):-ra
ve Cevab Firistaden 227-25 1

Fahir İz, "Yakini's "Contest of the Arrow and the Bow" Nemeth Armağanı, TDKYay.,
Ank., 1962, s. 271.
17
Kemal Eraslan, "XV.Y üzyıl Çağatay Edebiyatı", Büyük Türk Klasikleri, Ötüken-Söğüt
Yay., İst., 1986, C. 3, s. 80.
18
Reşit Rahmeti Arat, "BirYazı Numunesi Münasebeti İle" 60. DoğumY ılı Münasebetiyle
Fuad Köprülü Armağanı, İst., 1953, s. 17-29. Aynı makale. Reşit Rahmeti Arat, (hzl., O.
Fikri Sertkaya) Makaleler, TKAEYay., Ank. , 1987, s. 733-747.
20 1 Yüsuf Emiri Dehname

Name-i Dovvum ez-Zeban-ı Ma cşu15. be- c A şı15. 252-28 1

Gazel 282-288
Ferd 289
Mütala ca Nümuden-i cA şı15. Name-i Macşu15.-ra
ve Cevab Firistaden 90-3 1 4
Name-i Sevvüm ez-Zeban-ı c A şı15. be-Ma cşu15. 3 1 5-346
Gazel 347-353
Ferd 3 54
Mütala ca Nümuden-i Macş� Name-i cA şı15.-ra
ve Cevab Firistaden 3 5 5-3 79
Name-i Çeharüm ez-Zeban-ı Ma cşu15. be- c A şı15. 3 80-4 1 1
Gazel 4 1 2-4 1 8
Ferd 419
Mütala ca Nümuden-i cA şı15. Name-i Ma cşu15. -ra
ve Cevab Firistaden 420-444
Name-i Pençüm ez-Zeban-ı aşı15. be-Macşu15. 445-476
Gazel 477-483
Ferd 484
Mütalaca Nümuden-i Macş� Name-i cA şı15.-ra
ve Cevab Firistaden 485-509
Name-i Şeşüm ez-Zeban-ı Ma eş� be- cA şı15. 4 1 0-54 1
Gazel 542-548
Ferd 549
Mütala ca Nümuden-i cA şı15. Name-i Ma cşu15. -ra
ve Cevab Firistaden 5 5 0-574
Name-i Heftüm ez-Zeban-ı c A şı15. be-Macş� 5 75-606
Gazel 607-6 1 3
Ferd 614
Mütala ca Nümuden-i Macş� Name-i cA şı15.-ra
ve Cevab Firistaden 6 1 5-639
Name-i Heştüm ez-Zeban-ı Ma cşu15. be- A şı15. cA şı15. 640-670
Gazel 67 1 -677
Ferd 678
Mütala ca Nümuden-i cA şı15. Name-i Macşu15.-ra
ve Cevab Firistaden 679-703
Name-i Nehüm ez-Zeban-ı cA şı15. be-Macşu15. 704-735
Gazel 736-742
Ferd 743
Mütalaca Nümuden-i Macş� Name-i cA şı15.-ra
ve Cevab Firistaden 744-768
Name-i Dehüm ez-Zeban-ı Ma cşu15. be- c A şı15. 769-800
Gazel 80 1 -807
 Kazım KÖKTEKİN 1 21

Ferd 808
Mütala ca Nümuden-i c A şı15. Name-i Ma eş� ve
Tehiyye-i Esbab-ı Şol)bet Meşgul Şoden 809-833
Reslden-i Macş� be-Külbe-i cA şı15. ve Dest Daden-i Vişal 834-870
Der- carz-ı I:Ial-i Hod u Duca-yı Padişah Guyed 87 1 -879
Der-Hatm-i Kitab 880-906

906 beyitten oluşan bu mesnevi, aruzun hezec (mefü'ilün mefü'ilün fe 'Ulün)

kalıbıyla yazılmıştır. Birkaç Türkçe kelimede med yapılmıştır: ay (5 1 7, 536),
bar (7 1 7, 768), boz (829), 15.ır (834), 015. (362), tofra15. (472) ... gibi. Eser, hicri 833
(miladi 1 429) yılında tamamlanmış ve Baysungur Mirza 'ya sunulmuştur.

Gıyaşü'l-l)a�u vecd-dln Ba[y]sungur

Ki sözige 15.ula15. tutguçı dürrdür (48)

Yarutsun yiryüzini bl-tagayyür

Yörütüp l)ükm-i sultan Ba[y] sungur (879)

Eserin yazılış tarihi, metnin 898. beytinde ebced hesabıyla "zabtı vacib"
şeklinde verilmiştir:
Bititik imdi tarl};Jini katib
İrür tarl};Ji üçün zabtı vacib (898)

Eser, genelde harekesizdir. Birkaç yerde hareke kullanıldığı da olmuştur.

Eserde 1 02, 239, 240, 460 ve 605 . beyitlerde takdim-tehir yapılmıştır.
Hüseyin Kazım Kadri, değerli eseri Büyük T ürk Lügati'nde, Yusuf Emiri'nin
şiirlerinden (Ü l nüshası) örnekler vermiştir. 19
Eser, Ümran Soner tarafından mezuniyet tezi olarak hazırlanmıştır.20

19
Hüseyin Kazım Kadri, Türk Lügati 1, Devlet Matbaası, İstanbul, 1927; Türk Lügati II, Dev­
let Matbaası, İstanbul,1928; Türk Lügati III, Maarif Matbaası, İstanbul, 1943; Türk Lügati
iV, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul, 1945.
20
Ümran Soner, Yusuf Emiri, Deh-name, İstanbul, 1969, (İÜEF Mezuniyet tezi. Türkiyat
Enstitüsü, Tez nr. 873).
BİRİNCİ BÖLÜM

İNCELEME
ŞEKİL ÖZELLİKLERİ

1. Yapım Ekleri

1.1. İsimden İsim Yapma Ekleri

+a�: (lpr+al): 2 1 3 )
+ça�: (burun+çal): 777)
+çı, +çi: (l):opuz+çı 1 1 4, içkü+çi 1 2 1 )
+daş : (yol+daş 40)
+düz: (kün+düz 32)
+ge, +�a: (öz+ge 23, baş+l):a 893)
+gı/+ki: (tang+gı 1 06, irte+ki 1 3 3)
+lag: (l):uş+lag 55)
+lıg/+lig+lug,/+lüg: (tat+lıg 307, nefes+ lig 293, yamgur+lug 6 1 ,
tür+lüg 69)
+lü : (söz+lü 682)
+Iı�+lik/+lu�: (yarag+lıl): 66, tirig+lik 246, yarug+lul): 62)
+un: (boy+un (boynı) 1 7
+sız, +siz: ( canan+sız 246, tekellüf+siz 1 1 1 )

1.2. Fiilden İsim Yapma Ekleri

-g: (açı-g 1 28)
-ig: (bil-ig 1 3 )
-ug/-üg : (yaz-ug 1 94, öl-üg 60)
-�-k: (yaru-1): 373, ösrü-k 1 20)
-ek: (kis-ek 789)
-u�: (aç-ul): 59)
-ı: (ya];}(ı)ş-ı 1 5)
-�u/-kü : (uy(u)-l):u 1 63 , iç-kü 1 2 1 )
-im/-üm: (ig(i)r-im 1 9, öl-üm 343)
-en: (tik-en 85)
-ın/-in;-un/-ün: (yıg-ın 1 28, ik-in 223, tol-un 25, tüt-ün 322)
-me : (ig-me 76 1 )
-ma�-mek: (asra-mal): 1 6, körgüz-mek 1 6)
-mur: (yamgur (<yag-mur) 6 1 )
-ş/-ış/-uş: (o];}şa-ş 652), yörü-ş 34, sanç-ış 64, ur-uş 66)
-t: (uya(-1)-t 448
-z: (sö-z 48)
26 1 Yüsuf Emiri Dehname

1.3.İsimden Fiil Yapma Ekleri

+a-/+e-: (ul+a- 39, ört+e- 590)
+ı-: (ag(ı)r+ı- 463)
+�ar-: (l):ut+l):ar- 60)
+la-/+le-: (agır+la- 1 1 3 , söz+le- 1 5 3)
+r- : (l):ara+r- 236)
+er-: (kök+er- 57)
+sa-: (su+sa- 145)
+u�-: (yol+ul):- 1 03)

1.4. Fiilden Fiil Yapma Ekleri

-ar-/-er-: (çıl):-ar- 67, kit-er- 289)
-ur-/-ür-: (aş-ur- 1 1 3, kiç-ür- 96)
-dur-/-dür-/-tur-/-tür-: (tol-dur- 92, köy-dür- 394, ulaş-tur- 227, kil-tür- 3 8)
-gur-/-gür-: (az-gur- 1 60, bil-gür- 397)
-ker-: (öt-ker- 5 77)
-kür-: (yit-kür- 25 1 )
-güz- : (kör-güz- 1 6)
-ıl-/-il-/-ül-: (aç-ıl- 56, tik-il- 444, tök-ül- 93)
-n- : (yasa-n- 232)
-ün-: (kör-ün- 23)
-r-: (kö-r- 1 6)
-ş-/-ış-/-iş-: (ula-ş- 39, tile-ş- 1 6 1 , sıg-ış- 1 65, kir-iş- 3 1 0)
- t- : (uza-t- 63, tüze-t- 2)

2. İsim Çekimi
2.1. Hal Ekleri
- ı. İlgi Hali
Dehname 'de ilgi hali eki olarak +nıng/+ning; +nüng kullanılmıştır: sırrı+nıng
24, şem ci+ning 23; yüzüng+nüng 457.
İlgi hali eksiz olarak da kullanılır: sultanlar+0 nişanı 89, közüm+0 gavgasıdın
274.

-2. Yükleme Hali

Metnimizde yükleme hali eki olarak +nı/+ni ve +(y)i kullanılmıştır: ay+nı
29, mubbalif+ni 1 7, l)aşak+nı 43 5 ; Name+yi 1 80.
İyelik 3. teklik şahıs ekinden sonra +n: iş+i+n 3 .
 Kazım KÖKTEKİN 1 27

-
3 Yönelme Hali
.

Metnimizde yönelme hali eki olarak +ga/+ge; +l):a/+ke kullanılmıştır:

yagı+ga 65, zülfüm+ ga 275, yüz+ge 1 9 ; çal):+l):a 29, iş+ke 67, heves+l):a 279.
Bir kelimede de +e kullanılmıştır: tafş1l+e kir- 754.
İyelik 3 . teklik şahıs ekinden sonra +n+a/+n+e: l):at+ı+n+a 33, }Jalvet+i+n+e 33.

-4. Bulunma Hali

Metnimizde bulunma hali eki olarak +da/+de; +te kullanılmıştır: yazı+da 57,
kün+de 7; kök+te 789.

-5. Ayrılma Hali

Metnimizde ayrılma hali eki olarak +dın/+din; +tın/+tin kullanılmıştır:
caşl):+dın 2, l):alem+din 2; yıgaç+tın 2 1 , cillet+tin 14.
İyelik 3 . teklik şahıs ekinden sonra +dın/+din; +n+dın/+n+din: saç+ı+dın
1 40, til+i+din 306; yüz+i+n+din 1 O, yan+ı+n+dın 73 1 .

-6. Eşitlik Hali

Metnimizde eşitlik hali eki sık kullanılan bir ek değildir. Eşitlik hali eki, bir
yerde iyelik 3 . teklik şahıs ekinden sonra kullanılmıştır: uç+ı+ça 362.
bar+ça 23 ve ni+çe 404 örneklerinde ekin yapım işlevi kazandığı
görülmektedir.

-7. Yön Bildirme Hali

Metnimizde yön gösterme hali eki olarak +ra/+re ve +arı (kalıplaşmıştır)
kullanılmıştır: song+ra 47, iç+re 1 6, yol):+arı 50.

-8 Karşılaştırma Hali
Metnimizde karşılaştırma hali eki olarak +ral): kullanılmıştır: burun+ral): 4 1 .

2.2. İyelik Ekleri

Dehname' de iyelik 1 . teklik şahıs eki, +ım/+im; +um/+üm şeklinde
kullanılmıştır: baş+ım 1 3 1 , iş+im 77; yol+um 768, söz+üm 75.
Metinde iyelik 2. teklik şahıs eki, +ıng/+ing; +ung/+üng şeklinde kullanılmıştır:
saç+ıng 148, il+ing 1 47; boy+ung 347, köz+üng 1 49.
İyelik 3 . teklik şahıs eki, +ı/+i; +sı/+si şeklinde kullanılmıştır: nişan+ı 89,
ilig+i 2; yal):a+sı 29 1 , özge+si 90.
İyelik 3. çokluk şahıs eki ise +ları/+leri şeklindedir: baş+ları 7 1 2, köz+leri 1 3 5 .
Metinde 1 . ve 2 . çokluk şahıs ekine rastlanmamıştır.

2.3. İsimlerde Çokluk

Çokluk eki +lar/+ler ' dir: sultan+lar 89, kiçe+ler 1 O.
28 1 Yüsuf Emiri Dehname

2.4. Bildirme
-1. Geniş Zaman
1 . teklik şahıs min: min ol cArab min 94
Olumsuzu imes min: min ol bülbül imes min 339
2. teklik şahıs sin: sin gam hem-demi sin 3 3 9
3 . teklik şahıs +0; +dur/+dür; +tur/+tür: i ş ü hem-demim yo� 86, ayru+dur
29, gül+dür 1 52, yo�+tur 146, köp+tür 1 97
Olumsuzu imes: iksük imes 340

-2. Hikaye
3 . teklik şahıs idi, irdi: bar idi 6 1 8, bar irdi 32

-3. Rivayet
3 . teklik şahıs irmiş: bar irmiş 397

-4. Şart
3. teklik şahıs irse : yo� irse 270

3. Sıfatlar
3.1. Renk Adları
�ara (tofra�) 3 1 9, �ızıl (yaş) 646

3.2. Belirtme Sıfatları

-1. İşaret Sıfatları: ol CArab) 94, bu (ecram-ı vala) 26
-2. Sayı Sıfatları
-2.1. Asıl Sayı Sıfatları: bir 3 , ikki 1 0 1 , tört 27, altı 7, yitti 7, to�uz 36,
yüz 69, yüz ming 26 1 .
-2.2. Topluluk Sayı Sıfatı: birev 92
-3 Belirsizlik Sıfatları
barça (gamlar) 782, barı Calem) 1 8, bir (yıgaç) 2 1 , her (işke) 67, köp (belalar)
147.

4. Zamirler
4. 1. Şahıs Zamirleri
min 76, mining 77, mini 1 1 3 , manga 90, mindin 1 06
sin 1 5 3, sining 1 77, sini 2 1 8, sanga 89, sinde 89, sindin 1 46
ol 6, anıng 1 8 , anı 92, anga 1 7
bizdin 379
alar 1 1 9, alamıng 634, alardın 40

4.2. İşaret Zamirleri

bu 1 1 , munıng 26 1 , munda 1 54, mundın 306, munça 1 1 , anda 8, andın 8
 Kazım KÖKTEKİN 1 29

4. 3. Dönüşlülük Zamirleri
öz 54, özüm 76, özüng 1 79, özi 1 1

4.4. Belirsizlik Zamirleri

barça 23, barçanıng 68, biri 70, her kimge 234, kimdür 23 1 , niçe 286, özge(sin)
90

4.5. İlgi Zamirleri

ki 4, kim 1

5. Zarflar
5.1. Yer Zarfları
al(l) 69, ara 1 , içre 1 6, 15.aş 8 1 , 15.ayan 80, yıral5 2 1 3 , yol5.arı 50

5.2. Zaman Zarfları

al}ir 1 90, altı künde 7, bat 365, burunral5 4 1 , bu kün 94, dem 39, dem-be-dem
1 22, geh gah 474, geh geh 24 1 , hemişe 3 70, imdi 90, bir kiçe 32, kün 7, kündüz
32, müdam 806, na-gah 529, na-geh 6 1 4, songra 47, şanı u sal_ıiir 644, tün 1 5 8

5.3. Azlık Çokluk Zarfları

artu15 32, besi 400, hiç 1 5 , köp 1 53

5.4. Soru Zarfları

her ni 4 1 0, her niçe kim 409, 15.ayan 80, ni 1 1 5

6. Edatlar
6.1. Çekim Edatları
ara l , baş15.a 893 , bigin 1 9 1 , bile 243, bilen 83, birle2, birlen 34, dik 1 1 4, içre 1 6,
ile 375, ilen 248, özge 86, sarı 72, songra 47, tig 23, tigrü 29, üçün 26, yanglıg
443

6.2. Kuvvetlendirme Edatları

amma 755, dagı 254, hem 4

6.3. Denkleştirme Edatları

gah . . . geh . . . 1 84, gehL. gah. . . 1 70, gehL. gahL. 65, gehL. gehL. 1 68, ne . . .
ne . . . 3 8 1

6.4. Gösterme Edatı

ta 1 1
30 1 Yüsuf Emiri Dehname

6.5. Temenni Edatları

bar! 525, kaşk1 469

6.6. Tekrarlama Edatları

}):atla 282, yana 699, yolı 650

6 .7 . Seslenme Edatları
ela iy 1 87, iy 1 43, ya 80

6.8. Bağlaçlar
eger 76, egerçi 378, ger 93 , çü 29, çün 49, hem1n kim 28, ki 1 1 , kim 3 5 , meger
7 1 8, niçe kim 409, niçük kim 209, u 1 , ü 1 2 , vell 1 75 , vellkim 648

7. Fiil Çekimi
7. 1. Basit Zamanlar
-1. Geniş Zaman
1 . teklik şahıs -r min, -er min, -ur min/-ür min: yörü-r min 2 1 7, kör-er min
302, al-ur min 658, bir-ür min 2 1 7.
3 . teklik şahıs -r, -ar/-er, -ur/-ür: yaru-r 440, tile-r 498, tart-ar 1 5 0, tig-er 1 7,
bar-ur 365, bir-ür 404.
3 . çokluk şahıs -rlar, -urlar/-ürler: yasa-rlar 396, ay-urlar 1 2, bir-ürler 403 .
Soru şekli mu/mü ile yapılır: tart-ar mu 493 , kör-er mü 493, agr-ur mu 504.
Geniş zamanın olumsuzu, -mas/-mes: tap-mas 257, yi-mes 1 06.
Bir yerde de 1. teklik şahıs için "men" şekli geçmektedir: ivürmen 4 7 1 .

-2. Şimdiki Zaman

3 . teklik şahıs -adur; mal):da: tart-adur 739; art-mal):da 595. Olumsuzu -may/­
mey: bal):-may 64, köker-mey 57.

-3 . Görülen Geçmiş Zaman

1 . teklik şahıs -dım/-dim, -dum/-düm, -tım/-tim, -tum/-tüm: al-dım 858, bir­
dim 204, bul-dum 66 1 , kiltür-düm 76, bal):-tım 562, iç-tim 858, tut-tum 2 1 1 ,
öp-tüm 43 7.
2. teklik şahıs -dıng/ding, -düng: sal-dıng 706, bir-ding 884, kör-düng 25 1 .
3 . teklik şahıs -dı/-di, -tı/-ti: l):oy-dı 3 8 , bir-di 4, yarat-tı 1 , türet-ti 2.
1. çokluk şahıs -tük: it-tük, yit-tük 63 9.
3. çokluk şahıs -diler: bir-diler 49.
Olumsuzu: salmadım 1 09, künd bolmadıng 40 1 , körmeding 274, bilmedi
297, tapmadı 1 9 1 .
 Kazım KÖKTEKİN 1 31

-4. Belirli Geçmiş Zaman

1 . teklik şahıs -p min, -ıp min, -up min; uçra-p min 590, tut-up min 342, bar­
ıp min 600.
3. teklik şahıs -ptur, -ıptur/-iptür, -uptur/-üptür: yaru-ptur 372, tile-ptür 3 7 1 ,
tap-ıptur 602, ilt-iptür 280, tur-uptur 363, kör-üptür 3 70.
Dehname' de belirli geçmiş zamanın olumsuz ve soru şekilleri için birer
örnek geçmektedir: körün-meptür 598, tig-ip müdür 496.

-5. Gelecek Zaman

1 . teklik şahıs -15.ay min: tap-15.ay min 339.
2. teklik şahıs -gey sin, -15.ay sin: öçür-gey sin 475, tap-15.ay sin 263 .
3. teklik şahıs -ey;-gay/-gey; -15.ay/-key: ilt-ey 8 1 , toy-gay 277, körün-gey 75,
uyat-15.ay 482, yit-key 2 1 5
3 . çokluk şahıs -gaylar: ur-gaylar 895 .
Olumsuzu: tut-ma-gay 72 1 , aş-ma-gaylar 896, sivün-me-gey 722.

-6. Kesin Gelecek Zaman

3. teklik şahıs -gusıdur/-güsidür; -15.usıdur/-küsidür: bar-gusıdur 675, tökül­
güsidür 93 , çı15.-15.usıdur 675, yit-küsidür 678.

-7. Emir
1. teklik şahıs -yın, -ayın/-eyin: ilt-ey 8 1 , sın-ayın 393, ayt-ayın 222, kit-eyin
80.
2. teklik şahıs -0, -gıl/-gil, -15.ıl/-kil; -gın/-gin; -15.ın/-kin: bil-0 90, yay-0 8 1 9 ;
çı15.ar-gıl 543, kiltür-gil 1 03 ; bar-gın 699, di-gin 639, tart-15.ıl 544, it-kil 593,
unut-15.ın 54 1 , işit-kin 270.
3. teklik şahıs -sun/-sün, -tik: çı15.ar-sun 797, kör-sün 737, sü-tik 892, tigür­
tik, 892, biti-tik 898.
1. çokluk şahıs -alı/-eli: tut-ah 1 04, bil-eli 1 05.
2. çokluk şahıs -ıng/-ing, -üngüz: biti-ng 248, 15.at-ıng 92, 15.oy-ung 828, sür­
üngüz 827.
Olumsuz şekillerine örnekler: al-ma-0 2 1 2, sür-me-0 3 54, kiltür-me-gil 1 5 1 ,
yut-ma-gıl 289, çulgaş-ma-gın 275, tök-me-gin 784, tut-ma-ng 823 , bar-ma­
sun 3 5 3 , irik-me-sün 824.

-8. Şart
1 . teklik şahıs -sam/-sem: tart-sam 46 1 , di-sem 1 79.
2. teklik şahıs -sang/-seng: ur-sang 256, tigür-seng 1 80.
3. teklik şahıs -se: kör-se 537.
Olumsuzu: tolgan-ma-sang 3 52, medl}al 15.ıl-ma-sa 1 5 , bil-me-se 1 5 .
32 1 Yüsuf Emiri Dehname

-9. Gereklilik
2. teklik şahıs -ma15 kirek sin: aş-ma15 kirek sin 36, bulgaşma15 kirek sin 36.
Metinde gereklilik kipinin olumsuz şekli geçmemektedir.

- 1 0.
İstek
Dehname' de sadece bir yerde istek kipinin 2. teklik şahsı geçmektedir: yil­
esin 3 78.

7 .2.Birleşik Zamanlar
-1. Hikaye
- 1 . 1 . Görülen Geçmiş Zamanın Hikayesi
3 . Teklik şahıs -ar irdi: tut-ar irdi 1 09.

-1.2. Şartın Hikayesi

1 . teklik şahıs -sam irdi : tap-sam irdi 466.

-1.3. Gelecek Zamanın Hikayesi

3 . teklik şahıs -gay irdi: tut-gay irdi 467.

-2. Şart
-2. 1 . Görülen Geçmiş Zamanın Şartı
1 . teklik şahıs -dım irse : açıl-dım irse 3 0 1 .

-2.2. Şartın Şimdiki Zamanı21

3 . teklik şahıs -se bolur: peyda 15.ıl-sa bolur 399.
Olumsuzu -sa/-se bolmas: ur-sa bolmas 406, kiriş-se bolmas 364.

8. Sıfat-Fiiller
-r; -er: bize-r+ge 3 1 0, öt-er+ge 143.
-ur/-ür: bar-ur+dın 144, kil-ür+üngni 724.
-gani-gen,
-15.an/-ken: çal-gan 62, öl-gen 1 1 2, tap-15.an 640, öt-ken 3 8 8 .
-guçı/-güçi : tut-guçı 4 8 , bir-güçi 6 .

9. Zarf-Fiiller
-a/-e: al-a 450, kör-e 220.
-gaç/-geç; -keç : baradur-gaç 1 5 5, köter-geç 2 1 , işit-keç 37.
-ginçe, -15.ınça: bir-ginçe 806, at-15.ınça 5 1 3 .
-masdın: tol-masdın 1 07.
21
Bk. Janos Eckmann (çev. Günay Karaağaç), Çağatayca El Kitabı, İstanbul, 1988, s. 122-
123.
 Kazım KÖKTEKİN 1 33

-p, -ıp/-ip,
-up/-üp: asra-p 72, tile-p 88, yarat-ıp 2, bir-ip 4, yarut-up 1 0, yörüt-üp 10.
-bani-ben,
-ıban/-iben,
-uban/-üben: bagla-ban 1 22, yörü-ben 1 84, al-ıban 296, ilt-iben 1 3 1 ,
in-iben 43, 15.oy-uban 7, körgüz-üben 42 .
-mey: ivür-mey 363.
-urda/-ürde: ur-u[r]da 1 1 9, körgüz-ürde 1 1 9.

1 O. Birleşik Fiiller
al- : kör-eal- 220
bir- : tut-abir- 99
bol- : revan bol- 1 84
dur-: bar-adur- 1 5 5
it-: zabt it- 66
15.ıl- : rivayet 15.ıl- 77
tap- : aram tap- 300
tart- : baş tart- 1 24
tut- : yar! tut- ı 09
İKİNCİ BÖLÜM
•

METiN
METİNLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

1. Metinde, sayfanın solunda, köşeli parantez [ ] içinde yer alan rakamlar varak
numarasını göstermektedir.
2. Metinde, sayfanın solunda yer alan 1 , 5, 1 0, 1 5 . . . gibi rakamlar beyit
numarasını göstermektedir.
3. Metinde köşeli parantez [ ] yer alan harf ve heceler metinde olması gerektiğini
düşündüğümüz ancak olmayan biçimlerdir.
4. Metinde mısraların ilk harfleri, kişi, yer ve Allah'ın adları büyük harfle
başlatıldı.
5. Başlıkların tümü büyük harfle başlatıldı.
6. Ayet alıntılarının ve Arapça ibarelerin anlamları sayfa altlarında verildi.
ÇEVİRİ YAZI İŞARETLERİ

: A, A; a, a � . ' s
: S· .

: A, A, E; a, a, e u.:.:ı : z, O; z, ç

'--:-l : B, P; b, p .b : T; t
.b
: Z; z
'--l : P; p
"

w
t
c
: T; t
ı..::..ı : S; ş t ·ô·' g
.

<: : C, Ç ; c, ç <......Si : F; f

� : Ç; ç (,3 . ' k
: K· .

e: : I:I; 1) .!.I : G, K; g, k

t : H; b .!.l..J : ng
..:ı : D; d J : L; 1
� : Z; � (' : M; m

_) : R; r u : N; n

_) : Z; z .J : V, O, Ö, U, Ü; v, o, ö, ii, ü

j :J ,... : H, A, E; h, a, e

lY' : S; s ı..f' r..S : Y, I, İ, I; y, ı, i, 1

ıY s
c
: Ş; ç. ,y
[DEHNAME]

Sipas u şükr anga kim can yarattı

Köngül tenni ara sultan yarattı22

Töretti23 şun< iligi birle kevneyn

I).alemdin niin yaratıp <ış15dın <ayn

J>_ılıp ademni 1Jak1 15udretin ya

İtip bir çillede işin müheyya

Zihi şani < ki can birdi köngül hem

Birip devlet ayagı 15ıldı mülhem

5 Güher büyütti zevral5tın köterdi

Kişi 15ıldı vü topral5tın köterdi

Sa <adet müjdesin birgüçi hem ol

Şel5avet mühresin birgüçi hem ol

Yasadı altı künde yitti eyvan

I).oyuban üstide daruga keyvan

I).ılıp nahidni anda neva-saz

İtip behramnı andın ser-endaz

Yiberip müşterini <ilm işige

Tüzetip timi 1Jat ter[ d] işige24

22
Reşit Rahmeti Arat, Topkapı Sarayı Kütüphanesi 'nde bulduğu bir yazı nümuneleri mecmu­
asında (Hazine, 2172, 57b-58a) Dehname'nin Uygur harfleriyle yazılmış giriş kısmı da yer
almaktadır. Söz konusu metinde bu mısra şu şekildedir:
"Kö�ülni ten ara sultan yarattı"
Bk. Reşit Rahmeti Arat, "Bir Yazı Numunesi Münasebeti İle", 60. DoğumY ılı Münasebe­
tiyle Fuad Köprülü Armağanı, İst., 1953, s. 17-29. Aynı makale. Reşit Rahmeti Arat, (hzL
O. Fikri Sertkaya) Makaleler, TKAEYay., Ank., 1987, s. 733-747.
23
Arat bu kelimeyi 'tüzetti' biçiminde okumuştur.
24
Arat, agm., s. 26.
40 1 Dehname

1O Yarutup kün yüzindin çar}J bagın

Yörütüp kiçelerde ay çeragın

Özi bu munça tarl)-engiz lpldı

Ki ta kök atlasın gül-riz l):ıldı

Ayurlar cinn ü ins ü }Jar u }Jaşak

Tal)ayyür perdesinde 25 .!.ll.ar11,a

Besa calim ki boldı tlre-rayi

Biligin l):ıldı şarf amma hevayi

Perişan fikridin köngli tutulmay

Özi ma cıu1 u cillettin l):utulmay

15 Felek tal):vimin ol kim bilmese hiç

Hem ol ya}Jşı ki med}Jal l):ılmasa hiç

Bu evral): içre körgüzmek fuzulin

Bu taşnif içre asramal): uşulin

Anga tiger ki yir26 kökini tüzdi

Mu}Jalifni urup boynını üzdi

Barı calem anıng lutfına ]):açıp

Sitayiş şofrasına agız açıp

Neciy minnet gül-abın saçtı yüzge

Ki tufan igrimindin çıl):tı tüzge

20 Halll itti tilin l)amd içre bülbül

Ki kördi yiryüzin ot içre gül gül

Kellm ilin kötergeç şükr itti

Ki kiçe bir yıgaçtın ün işitti

Mesil) agzın şenaga l):ıldı dem-saz

Ki balçıl):tın l):uşı körgüzdi pervaz

25
"ma-'arafnak": "Seni bilmedik." Hadisten alıntı olması şüpheli bir söz.
26
Metinde: � ; Bk. Arat, agm., s. 27.
 Yusuf Em i ri 1 41
Bu barça şem < tig köründi közge
Vell ay şem <ining nurıdur özge

Der-Na<t-ı Peygamber Şalla ' llahu <Aleyhi ve Sellem

(Hz. Peygamber (SAV)'in Natı)

Risalet mülkining şal)ib-seriri

Nübüvvet sırrınıng ma-fi ' z-zamiri

25 Velayet kişverining tolunayı

Keramet şehrining ferrug-hümayı

Mul)ammed ol ki bu ecram-ı vala

Anıng üçün yarattı I:Ial5. te<ala

Melal)at bustanınıng çeragı

Özi gül tört mul)arrem Çar-bagı

Hemin kim urdı ol kus-ı nübüvvet

Cihanga yitti andın biş nevbet

Çü aynı böldi ol mihr-i felek-say

Bu ça�a tigrü ayrudur henuz ay

30 Birip gaziga nuşret sirl5.atini

İligi sındurup kafir bütini

Beşaret val)yining hem-ganesi ol

Sa <adet bal)rining dür-danesi ol

Bar irdi bir kiçe kündüzdin artu15.

Ni go ş saçı ki bolgay yüzdin artu15.

Yitip ol Ümmügani galvetine

Ki kildi Sidre Tavlisı 15.atına

Özi birlen Bural5.ı yil yörüşlüg

Ni yil kim vehm tig itig sürüşlüg

35 Beşaret birdi kim atlan revani

Kim anda muntazırdurlar cihan!
42 1 Dehname

Bu to}4uz l.ıücredin aşmal5- kirek sin

Melayik birle bulgaşmal5- kirek sin

İşitkeç Muştafü boldı revane

Boluban v..---} �l; ni27 nişane

Çü Al5-sa mescidine 15-oydı ol yüz

�aza eflaktın kiltürdi to}4uz

Bu ündür 'ul5-badın bir demde aştı

Barıp şabbul.ıller birlen ulaştı

40 Alardın hem aşıp nur anda saldı

Kim andın yol ara yoldaşı 15-aldı

İşitti anda Tingrining kelamın

Kelamıdın burunral5- hem selamın

Közine körgüzüben vaşl-ı didar

Özine tapşuruban genc-i esrar

Bitig bardı çü himmet gayeti tig

İniben kildi ral.ımet ayeti tig

İlahi mihridin bir nur-ı cavid

Şefü 'at küni andın 15-ılma nevmld

Der-Medl.ı-i I:Iazret-i Saltanat-şi'arl Enara'llahu Bürhanehü

Saltanat Sahibi Hazretlerinin Medhi, Allah Onun Delilini Aydınlatsın)

45 Köngül kim bu 'azimet saz 15-ıldı

Bu müşkil na15-şını bünyad 15-ıldı

Arıttı müşg ü 'anber birle agzın

Leb-a-leb 15-ıldı şekker birle agzın

Til andın songra bildi 1Jidmetini

Agızga aldı sultan midl.ıatini

27
"1}.abe 1}.avseyn": "İki yay aralığı" Necm Suresi, 9. Ayet. (Miraç gecesinde Hz. Muhammed'in
Cenab-ı Hakk'a olan yakınlık derecesinden kinaye).
 Yusuf Em i ri 1 43

Gıyaşü'l-l.ıalP5-u ve ' d-d1n Ba[y]sungur

Ki sözige 15:ulal5: tutguçı dürdür

Sa cadet-namesin çün birdiler carz

Bitidi2 8 �.Jyı. J .ili 1 jk ..:_j.

50 Yol5:arı himmet atın ol ki sürdi

:Kamer bir ayça yolın süpürdi

Şihab ilni 15:.orup yol başlaguçı

Yasavul tig yıgaçın taşlaguçı

Kevakib orda vü ol ortada ay

Muganni Zühre vü ol meclis-aray

Anga cişret yiri keyvan reval5:ı

Ayal5: 15:.oyguçı bagt u carş sal5:1

Anıng l.ıükmi felek guyına tigip

Felek çevganı tig öz boynın igip

55 Bolup eflak 15:.uşlagında sayir

IÇuşınıng ilbesüni nesr-i tayir

Körüp şun15:arınıng bal.ıri açılıp

Alıp s1murgnı turna tig ilip

:Kılıp cadl ilini börige yagı

Kökermey yazıda 15:.uzı 15:.ulagı

I:Iavadlş itine zal.ımet 15:avuş15:an

Cefasın körmey uyl5:uda tavuş15:an

Yitip il derdine artul5: biligi

Yapıp fal5:r ignini açu15: iligi

60 Ulusnı 15:utl5:arıp mil.ınet künidin

Ölügni uygatıp yarmal5: ünidin

28
tal_ıte zıllu'llahi fi'l-'arz "Allah'ın yeryüzündeki gölgesinin altında"
44 1 Dehname

[23 1 b] Segavet bal)rining yamgurlug ebri

Şeca cat yirining öçlüg hizebri

Yaruglul5da zafer kiisını çalgan

Sikendemi 15aranggulu�a salgan

Kılıçı iş küni tilin uzatıp

Yitip elmasını la el içre ]}atıp

Tipinip n1zesi bal5may kişige

Yılan tig zehrelıg sançış işige

65 Barıp yagıga ol5ı anda 15alıp

Geh1 til birip ü gah1 til alıp

Uruş küni barı işi yaraglıl5

Kara çerigi zabt itmey yasaglıl5

Mu camına fikri tig her işke barıp

Anıng �ihni ol iştin at çı15arıp

İşiki �ii-füniinlamıng mekanı

Zamiri barçanıng cilm aşiyanı

Kiçip abda yüz türlüg dal5ayıl5

Macarif birle envac-ı l)al5ayıl5

70 Biri heycet riyazıdın tirip gül

Biri l)ikmet şifüsıdın birip mül

Biri 015lldis eşkalin l)al itip

Biri kök cedvelinde medgal itip

Biri fal5r içide asrap mal5amın

Biri mantıl5 sarı iltip kelamın

Biri cifr-i l)uriif il5llmide 15af

Biri tar!g meydanında Vaşşaf

Biri eş car bal)rindin su saçıp

Biri edvar riidındın söz açıp
 Yusuf Em i ri 1 45

75 Sözüm l}aşl}aş u ol meclisdür eflak

Ni körüngey tingiz içinde l}aşak

Eger min anda kiltürdüm sözümni

Bu fen biden sagındurdum özümni

Mining işimge ol}şar ol 1:.ıikayet

Ki Hariindın lplurlar il rivayet

I:Iikayet

Anıng tig körgüzür söz reh-nümiinı

Ki taptı bir cArab yazıda sunı

Ni su bir kölmegi kölmekke layıl5

Körüben tuttı ol zemzeml5a füyıl5

80 Didi ya Rab bu sunı n' iteyin min

Alıp yil tig 15ayanı kiteyin min

Ki nite tüşti bu sevda başına

Kim iltey törelep Hariin 15aşına

Alıp sunı yörüdi şehr sarı

Toga tüşmey anıng şatl5a gü�arı

Anı cizzet bilen çulgap yüz elvan

Sagın bu Hızrdur ol ab-ı l_ıayvan

Yitip Harun 15aşına 15oydı suyın

Uzatıp su başıda güft ü giiyın

85 Ki şaha min cArab min yirde tozgan

Tiken biden mul_ıabbettin dem urgan

IÇulandın özge iş ü hem-demim yol5

Kiyiktin özge yar u mal_ıremim yol5

Kiçip sudın yörüp közyaşı biden

Kün iltip ay u yıl ot başı biden
46 1 Dehname

Tilep bir pare yamgur suyı taptım

Zülalidin tama < agzını yaptım

Özüm içmey sanga kiltürdüm anı

Ki kördüm sinde sultanlar nişanı

90 Manga imdi bu sudın ab-ı ru lpl

Didim ol kim bar irdi özgesin bil

Tebessüm lpldı çün işitti Harun

Ri <ayet birle anı lpldı Karun

Buyurdı kim birevge anı 15-atıng

İdişin toldurup yarma"'5- uzatıng

Ki ger ol bilse kim bar Dicle suyı

Tökülgüsidür anıng ab-ı ruyı

Bu kün şi <rim su vü min ol <Arab min

Zih1 küstal) u gUl u b1-edeb min

95 Ki derya alıga sunı yiberdim

Mes1l)a ilige darunı birdim

Ümid ol kim bu cür<etni gedadın

Kiçürgey padişah lutf u <atadın

Hallfe resm ü rayı birle bargay

<inayet suyı kökertip çı"'5-argay

İlahi ta irür çarlJ ay bilen kün

Hilafet talJtın andın tut hümaylin

Mübarek 1Jatırını birme gamga

Tutabirgil <Arab birlen <Acemga
 Yusuf Em i ri 1 47

Der-Sebeb-i Nazm-ı Kitab

(Kitabın Nazmedilme Sebebi)

1 00 Manga bir dostl bar irdi canı

Köngülde mihri anıng cavidani

IÇılıp ol 015- tig il birle tüzülüg

IÇılıç tig yol5- ki bolgay ikki yüzlüg

Küduret zulmetidin köngli fürig

Yarug közgü şıfatlig içi arıg

Yolul5-tı bir kün körgüzdi tekllf

Ki kiltürgil bu kün öyümge teşrif

Zaman! olturup şol_ıbet tutalı

IÇılalı şişe tig köngülni ball

1 05 Salalı gam çerigine hezimet

Bileli cıyş u cişretni ganimet

Yimes cal5-ıl bu kün tanglagı gamnı

İşit mindin ganimet tut bu demni

Mey iç peymane tolmasdın burunral5-

Bu sudın ur bıred közine topral5-

Ayal5- toldur 15-avi tut bade destin

Ki ta körgüzmesün devran şikestin

Çü ol yari tutar irdi özümni

Yörüdüm salmadım yirge sözümni

1 1O Barıp boş boş çü yittim menziline

IÇılıp vaşfını tell5-1n can teline

Tüzetip meclisi ol bi-teva�uf

Tekellüfsiz vell cayn-ı tekellüf

Yıgılıp bezm ara elsi-nefesler

Tirilip cıyşdın ölgen hevesler
48 1 Dehname

Y015.arı aşurup mini agırlap

Ayag ilige alıp tuttı yırlap

[234a] Kopuzçı �evl5.-ba1Jş u nagme-perdaz

Kılıp perran ili bülbül dik avaz

115 Tap�da ni kemer yaşmay bilidin

Yükünüp çeng çeng!ler ilidin

Ney o tın öçürüp ünler şadası

Cihannı köçürüp berbat nevası

Mu caşirler dimagını ser-a-ser

Kılıban micmer enfüsı mu cattar

Semender tig ta�lar otl5.a mayil

Kılıp şiş boynıga 15.ollar l.ıamayil

Mugann1 germ-i na15.şın körgüzürde

Alar l.ıalet 15.ılıban çarb uru[r] da

1 20 Kılıban alma köngli bar içinde

Ki saldı ösrük anı nar içinde

Körüp nar içküçilerning işini

Külüp andal5. ki körgüzdi tişini

Öpüp sal5.1 ayagın dem-be-dem il

Köngül açılmagıga baglaban bil

Kılıp şol_ıbetni hem-demler demi germ

Te cemmül perdesindin kitip azerm

Tarab cişret batıdın tartmay baş

Köngül ç1n1 şural.ı1din bolup füş

[234b] 125 I:Iikayetler ulaşıp bir birige

Kulal5. salmay yıravçılar yırıge

Basıp tanburçı igri ayagın

Urup tanburını tolgap 15.ulagın
 Yusuf Em i ri 1 49

Mugann1ler çalıp meclisde }Joşlar

Yörüp sal):! tutup ser-kiiçe l):uşlar

Ulandı kiçe tigrü il yıgını

Çıl):ardı il çagırdın açıgını

Çü mey l):ıldı müşevveş il dimagın

Didim tut imdi atlanur ayagın

130 Ayag içip l):opup atlandım andın

Begayet }Jurrem ü fürig cihandın

Başımdın iltiben mey neş cesi huş

Birip yüz şi er bal.ıri tünd ü ber-ciiş

Müberra boluban dünya gamıdın

Çıl):ıp ya cnı tekellüf calemidin

Köngülde cilve birip l}iiblamı

Sagınıp irteki mal.ıbiiblamı

P1ş-Ameden-i Şal.ıib-Cemall der-Rah

(Güzelin (Sevgilinin) Yolda Görünmesi)

Bu l.ıaletde yolul):tı bir nigar1

Şeker sözlüg büti simin- ci�ar1

135 Kirişme közlerige sürme tartıp

Köngül nal):dine l):aşid köz l):ara[ r]tıp

:Kaşı caşıl):-firlb Ü zülfi derhem

Urup kirpükleri dünyanı derhem

Közi l):an l):ılguçı vü gamze gammaz

Yörüp ol tökülüben ş1ve vü naz

:Kılıp öz başı birlen zülfi l):anlar

Bozup cevr iligi birlen cihanlar

Yüz elvan cişveler bir bal):magında

Firal):ı sa ey itip l):an al):magında
50 1 Dehname

1 40 Kemend irdi saçıdın ilge her tar

Mining tig her gamıda yüz giriftar

Yitiben <ışl):ı tolgadı iligim

Yangı ay irdi tuttı tilbeligim

Didim tur Tingri üçün turdı ol ay

Yarutup il közin ol şug-ı god-ray

Didim iy <ömr öterge l):ılma ragbet

Didi ger <ömr öter goş bil ganimet

Didim turgıl ki canım içre ol):tur

Didi canga barurdın çare yol):tur

145 Didim la <ling susaganlarga bal):mas

Didi ösrükke şerbet ança yal):mas

Didim tikkey mü sindin teşne suga

Didi yol):tur bell <ayb arzuga

Didim zülfüngde baglıl):tur cefalar

Didi ilingde bardur köp belalar

Didim saçıng gayalldür zararlı]):

Didi ol müşg-i yardur derd-i serlıl):

Didim közüng ]):arası dil-rübadur

Didi esrüktür ü içi l):aradur

1 50 Didim l):aşınga ilning meyli artar

Didi yadur köngül ol yanı tartar

Didim galing irür afet nişanı

Didi kiltürmegil yüzümge anı

Didim canımda şevl):ung gulgulı bar

Didi her ]):anda güldür bülbüli bar

Didim algıl mini sin bir l):olungga

Didi köp sözleme bargıl yolungga
 Yusuf Em i ri 1 51

Didim yoldur yavu� kil bilse bolmas

Didi munda yavu�l� �ılsa bolmas

1 55 Didim turgıl revani sürdi atın

Közüm kördi baradurgaç bayatın

Yörüdüm iv san min zar u giryan

:Kılıp pervane tig özümni biryan

İbtida-yı Tacallu� u Name Nivişten be-Mal)büb

(İlginin Başlaması ve Sevgiliye Mektup Yazması)

Sel)er simin-beri çün sürdi ral;}şın

Perişan itmek üçün nür-bal;}şın

:Kopardı ilni çarlap tang l;}orüsı

Köründi cac tig tün abnüsı

Köngül tig derd küsın çaldı afü�

Neflri �ıldı ilning ta�atın ta�

1 60 Yörüdi il �opup her işke mayil

Mini azgurup ol şekl ü şemayil

Sel)er şem ci tig ol dem can tileşip

Kilip cış� otı vü başımdın aşıp

Tutup şol)bet ];}ayali birle na-kam

Bagır l;}ün-abesindin toldurup cam

Közümdin ol şanem tig uy�u banp

Kilip yaş özine tüfün �opanp

Köngülde gamzesidin yüz ceral)at

:Kopup derd Ü uçup közümge ral)at

1 65 Fira�ıdın körüp cevr ü sitemni

Sıgışdurup biri birige gamnı

Feragat karvanı rabt baglap

Veda c otı bilen köksümni daglap
52 1 Dehname

Pey-a-pey tende öksüp ]Jurd u 1J vabım

Dem-a-dem yil tig artıp ıztırabım

Gehl }):an tökmege kafir-]Juyl tig

Gehl tofra�a agnap köz suyı tig

Gehl şabr iteki ilimde gam-nak

Gehl yıglap l):ılıban plrehen çak

1 70 Gehl körüp ]Jadengin ah tartıp

Gehl asrap köngülde gah tartıp

Gehl itip özüm birlen l:ıikayet

Gehl itip firal):ıdın şikayet

Gehl bolup şaba birlen hem-avaz

Gehl feryad u efgan birle dem-saz

Şaba irdi manga çün yar u hem-dem

Anı bildim bu müşkil işde mal:ırem

Didim iy munis ü yar-ı sebük-riil:ı

Ki sindin taze boldı can-ı mecriil:ı

1 75 Kişige yol): mu<ayyen tul u <arzıng

Vell ma <füm boldı tayy-ı <arzıng

Süleyman ta]Jtınıng çabük-süvarı

Birip Ya <l):ubl):a Yusuf nes1mi29

Heva-darım sin ü min ]Jasta yaring

Ni yaring kim sining bir ]Jak-sarıng

Ni bolgay ger mining l:ıalimni bir bir

Barıp bir yirde l):ılsang imdi tal):rlr

Bu niyyetni özüngge farz bilseng

Sanga her ni ki <lisem <arz l):ılsang

1 80 Tigürseng nameyi <aşıl): tilidin

Haber birseng bir aynıng menzilidin
29
Mısranın vezni ve kafiyesi bozuk.
 Yusuf Em i ri 1 53

Şaba işitti vü aldı nefesni

Barurga tlz körgüzdi hevesni

Bitidim nameyi min canga yitip

:Kara közdin �alem kirpükdin itip

:Kılıp söz gevheri birle dür-efşan

İtip köz �amdın yüzige efşan

Revan boldı alıp peyk-i sebük-1}1z

Yörüben yolda gah aheste geh tlz

1 85 Hıraman yitti çün ol gül �aşına

Du ca �ıldı vü ivrüldi başına

Yir öpti vü tutabirdi ilige

Risalet itekin sançıp bilige

Name-i Evvel ez-Zeban-ı c A şı� be-Ma cşii�

(Sevgiliye Aşığın Dilinden İlk Mektup)

Ela iy mihrning tabende mahı

Melal)at kişverining padişahı

Ciran közlüg büt-i müşgln-külale

Közi nergis boyı serv ingi lale

Nebat agzıng çü körgüzdi şeker-l}and

Yüzüng birdi lebingdin ilge gül-�and

1 90 Lebing ta cmm la el özige almas

Ni <lir ol seng-sar al}ir uyalmas

Bilingni sinçilep tapmadı közler

Ki tar agzıng bigin bar anda sözler

Rul} u zülfüng sözi gülşende banp

:Kararıp gül vell sünbül �ızanp

Közüng ösrük �opanp fıtne-�amet

IÇaşıng mil)rab itiben yüz �ıyamet
54 1 Dehname

Yüzüng şemc ü anga bir şucle ]Jurşid

YazugluJP5:a tapıp pervane cavid

1 95 Bi-bend itip köngül özini gam yip

Yüzüngge çeşm za]Jmı tigmesün dip

İsip şevl5.ung nesimi can içinde

Şal5.ayıl5 tig köngüller 15.an içinde

Yüzüng ayına köptür müşteriler

Utanıp3 0 közge körünmes periler

Köngül zülfüngde vü andın çı15.ıp dud

Neva birlen tüzelip igri vü cud

Lebing cişret sürudını dimekde

Min ah u nale birlen 15.an yimekde

200 Saçıng birlen biling bir bolmaga yar

Perişan fikrlerge min giriftar

Mini saldı tapa mihring bu künge

Ulaştı goş goş al)valim cünunge

Yüzüngni körüben aşüftelikdin

Min özümdin barıp könglüm ilikdin

Közüng sil)ri manga uyl5.unı baglap

G amıng mi cyarıda l)alimni çaglap

Firavan pend birdim öz özümge

Yüzüngdin özge körünmes közümge

205 Ni l)aşıl caşı15-ı aşüftega pend

Ki zülfüng saldı her bendine bir bend

Yüzüng gurşidine köptür heva-dar

Vell bu �erre tig yol5.tur vefa-dar

Kemine işikingde bir gedaying

Tutuban il közide gak-i paying
3°
Kelime metinde 'utatıp' biçimindedir.
 Yusuf Em i ri 1 55

Eger feryad iter b1-çare bülbül

Sin ol ündin perişan bolma iy gül

Per1ga çare yol): divanelerdin

Niçük kim şem cg;a pervanelerdin

[23 8b] 210 İrür gül l):aşıda bülbül neflri

Şekerdin hem l)ab1ndin yol): güz1ri

Bu kün tuttum ki közüngdür cefülıg

Yüzüng birgey god agir aşinalıl):

Sin ol kün key nazamı mindin alma

Bilip özüngni bilmeslikke salma

Mini otl):a salıp turma yıral):dın

Temaşa l):ılma yat il tig l):ıral):dın

Köründi tacıngnıng l)all):a-i damı

Közümni tire l):ıldı guşşa şamı

215 :Kaçan yitkey manga ol gamze feryad

Kim ilingen l):uş ünin sivdi şayyad

Min ol pervane min kim yol): sebatını

Vefa otına ilindi l):anatım

Sining kuyungda ser-gerdan yörür min

Yüzüng şemcini körüp can birür min

Ne köngüldin sanga perva ne candın

Sini dip kiçiben can u cihandın

Gazel

Hayaling gayli iy canım çeragı

Turur közümde vü könglümde dagı

[239a] 220 Yüzüng körer közümdür ger ral):lbing

Körealmas anı çıl): tig l):aragı
56 1 Dehname

Kaçan zülfüng köngül biden tüzelgey

Kim igridür anıng iştin ayagı

Figanımnı rebab alıga iy do st

Ni aytayın çü işitmes �ulagı

Körüng könglüngde ikmes mihr tulJmın

cAceb yo� tüşmedi ikin yaragı

Yüzüng gül-zandın yo�tur manga reng

Açılgıl geh gehi iy lıüsn bagı

225 Emiri alıdın ta ötti ol zülf

N esimi din müşevveşdür dimagı

Ferd

Dimagınıng cilacın �ılgıl iy ay

Ki Mecnun tig boluptur bi-ser ü pay

Mütala<a Nümiiden-i Ma<şu� Name-i <A şı�-ra ve Cevab Firistaden

(Sevgilinin, Aşığın Mektubunu Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

Ceralıat-namening mihrini ol gül

Ulaşturdı ili nergiske sünbül

Közin lJatlarga �ıldı kar-fermay

Karanggu kiçede yulduz tig ol ay

O�up her satnnı ırgattı başın

Yüz elvan oynatıp közin vü �aşın

230 Tüketti vü <itab agaz �ıldı

G azabnı gamzega dem-saz �ıldı

Ki kimdür bu ra�amga nükte-perdaz

Mulıabbet kiiyıdın �ılguçı pervaz

Özini küç bilen birgüçi gamga

Yasanıp utru barguçı elemga
 Yusuf Em i ri 1 57

MeşaJ4at iline salguçı canın

Özi öz boynına lplguçı 15anın

Bu l}od <a15ıl kişining işi irmes

Ki <a15ıl könglini her kimge birmes

235 Meger bir tilbe yanglıg b1-15arar1

Perişan! perişan riizgar1

Heva biden heves rayına bargan

I)alalet mekr ü alıdın 15arargan

Ni iş bolgay bu <aşı15lı15 cihanda

Özi mal_ıriim u il andın gümanda

Kilip bed-namlı15 tablını çalma15

Özini tikle il tilige salma15

Agız açmay olup na-kamlı15dın

IÇılıp fal}r ism üçün bed-namlı15dın

240 Salıp şehr içre <ış15 avazesini

Açıp yüzige gam dervazesini

Anıng derdidin itmey hiç kim yad

Yitip derdine geh geh nale feryad

Birev didi bu misk1ndür kim ol kün

Sini kördi yol içre boldı meftun

Ni kim didi sin anıng sarı bardıng

Anı l}o ş söz bile yoldın çı15ardıng

Biri kilding sin ol bardı özidin

Barıp alıda der-pala közidin

245 Köngül birdi sanga vü tigdi canga

Tili <ış15ıng sözin yaydı cihanga

Tilemes imdi canansız yiriglik

Ki müşkildür anga cansız tiriglik
ss ı Dehname

Didi ol gül çü zayi c boldı ev15.at

Kalem birlen devatı kiltürüng bat

Biting esbabı çün boldı müretteb

G azabnı lutf ilen 15.ıldı mürekkeb

Bitidi nameyi vü 15.ıldı tevki c

Ayal5.tın baş barı ta eriz ü teşni c

250 Şaba alına taşlay birdi kim al

Revan bol yol yörü[r]de 15.ılma il_ımal

Anga yitkür ki kördüng ıztırabın

Vell zinhar kiltürgil cevabın

Name-i Dovvum ez-Zeban-ı Ma cşlil5- be- c A şı15

(Aşığa Sevgilinin Dilinden İkinci Mektup)

Ela iy fazl mülkining çeragı

Tapıp fikr otıdın no15.şan dimagı

Perişan fikrlig divaneler tig

Cihetsiz köygüçi pervaneler tig

Temenna kör sini ni yirge tartıp

İşing sevdayilerdin dagı artıp

255 Temenna 15.ıl vell özüngge layıl5

Temaşa 15.ıl vell közüngge layıl5

Sanga tigmes ki mihrimdin dem ursang

Özüngni �erre yanglıg berhem ursang

Min ol ay min ki kündür firl5.atimde

Köyer içi vü yol tapmas 15.atımda

Min o 1 gül min ki bergim yirde 15.almas

Vell bir yil kiliben iltealmas

Min ol dür min ki nal5.dimdür şafülıg

Yengil bi-l.ıad vell agır bahalıg
 Yusuf Em i ri 1 59

260 Yol5 andal5 gevheri bi-15adr u mil5dar

Ki her müflis anga bolgay 1;}ar1dar

Geda tuttum ki yüz ming sa ey itkey

Vell ili munıng tig dürge yitkey

Yörü açma melamet mal)fılini

Uzatına özünge ilning tilini

Hayalldür ki tapl5ay sin vişalim

Körüngey közünge ay tig cemalim

Yüzüm cal5sini közüm suda körgey

Közümni özge il uyl5uda körgey

265 Ni boldı �evl5 üçün ger yolda turdum

Sining birlen bir ikki l)arf urdum

Öyünni hem oyun birle kiçürgil

Sanga kim dir tama c atını sürgil

Yaragsız cevr ü gam3 1 fikring yıral5 hem

Tama c bam u sin andın 1;}amral5 hem

İşittim anda yıglap ah urur sin

Özüngni tikle ilge küldürü[r] sin

Özüngni birmegil şeytan iline

Savurma gerdni tufan yiline

270 Söz işitmey diseng sin söz işitkin

Yol5 irse hem köngül k!nine yitkin

Köngül k!nine bargandın üm1d üz

Ki hergiz igri işi bolmagay tüz

[24 1 b] Ta callul5dur ki sin gam hem-demi sin

Am terk it ki boş boş ademt sin

31
Metinde �_,c. Bk. Büyük Türk Klasikleri, C. 3, s. 85.
60 1 Dehname

Faşt}ıat lplmagıl özüngni camda

Ki hergiz lplmadı sudi bu sevda

Közüm gavgasıdın bir guşe tutlpn

Hem ol bil körmeding ya eni unutlpn

275 Yana zülfümga hem çulgaşmagın hiç

Kim anıng lpşşasıdur piç-der-piç

Boyum servin ki kördüng naz-perver

Tama c üz kim kişi andın yimes ber

Vişalim 1J vanıdın ol ]Jasta toygay

Ki canını ilig üstide tutgay

Cemalimdin ol):ugay ol ral):amnı

Kim evvel başına l):oygay l):ademni

Bu aşlı yol): hevesl):a ]):oyma bünyad

Tükenmes derd ü gamdın bolmagıl şad

280 G amım deryasına salma nazarnı

Ki su iltiptür imdi ol gü�erni

Lebimdin can ki l):ıldıng ol zaman dal):

Ni sagındıng ki ol bir tüşti anda]):

Gazel

Sanga körküzmegey ru]J u zülf ü ]Jalim

Eger yüz ]):atla bolsang pay-malim

Mini sin körmegey sin özge hergiz

Peri tig közünge uçl):ay cemalim

Yüzüm ayinesindin ger dem ursang

Körüngey közünge geh geh ]Jayalim

285 Özüngni l):ılma asru bi-ser ü berg

Kim igilmes sining san nihalim
 Yusuf Em i ri 1 61

Niçe bu beste tig ser-beste sözler

Ki tuttı puç-ı da cvidin melalim

Mining dik ay kök üstide yol5-tur

Bu kün kör kim ni yirge yitti })alim

Manga körgüzmesün Tingri ]Jod ol kün

Ki tofral5- birle bir bolgay zülalim

Ferd

Zülalimdin kiter könglüng ]Juyını

Körüben yutmagıl l)asret suyını

Mütala ca Nümuden-i c A şı15- Name-i Ma cşlil5--ra ve Cevab Firistaden

(Aşığın, Sevgilinin Mektubunu Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

290 Revan 15-ıldı felek çün cam-ı Cemşid

Açı15-lanıp 15-ızarıp çı15-tı ]Jurşid

Ulus yüzige tartıp tlg-ı bi-bak

İligidin yal5-asın şublı itip çak

Cihanga körgüzüben tiz ]Juyın

Töküben yirge ilning ab-ı ruyın

İşikdin kirdi ol clsi-nefeslig

Ki taptı kün 15-aşında dest-reslig

Ayagı başı bulgap gerd içinde

İligde nameyi vü derd içinde

295 Manga birdi mul)abbetl5-a işenip

Beşaret birle köktin yirge inip

Du ca tig alıban sürtüp közümge

Teselli birdim andın köp özümge

Teberrük birle can ta cvidi 15-ıldım

Kişi çün bilmedi özümni bildim
62 1 Dehname

Yarudı gatlarındın köz yüz elvan

Karanggulugda taptı ab-ı l.ıayvan

Manga yüz 15.oydı devlet her tarafdın

Sa cadet küni togdı ol şerefdin

300 Köngül bir sa cati aram taptı

Ki dil-dar agzıdın ol kam taptı

Bitigide te cemmül 15.ıldım irse

Bitigi tig demi açıldım irse

Körer min 15.aşı itip fitne-englz

cİtab u gamze bazarın 15.ılıp tiz

Tili açı15 sözin şekkerge 15.atıp

Közi ta eriz 015.ın canga atıp

Şaba künd olup aytıp tiz sözler

İşitip anda bad-englz sözler

305 Savup köngli bu 1Jidmetl5.a 15.avuşmas

Didim merdane bol kim hiç buşmas

Ni sagındıng manga mundın gam irdi

Köngül zagmına bu bir merhem irdi

Ni kim çı15.sa tilidin can talaşur

Açıg söz tatlıg agızga yaraşur

Didi pes cehd 15.ıl nidür te cemmül

Cevab ayturda körgüzme ta callül

Ki kördüm min anıng naz u citabın

Kiçiksem anda kim birü[r] cevabın

31O Kiriştim söz bizerge game tig tünd

İşimde serzenişdin bolmayın künd

Bitidim şafl)a[yı] min can tilidin

Kılıban carz hicran müşkilidin
 Yusuf Em i ri 1 63

Firavan derd-i dil körgüzüp anda

:Kılıp şerl.ıl kim ol sıgmas gümanda

Anga tapşurdum u ol uçtı derl.ıal

İtip sa ey anda yitti fürigu ' l-bal

Hemin kim taptı Bari l.ıazretine

Tevazu c lpldı vü 15.oydı 15.atına

Name-i Sevvum ez-Zeban-ı c A şı15 be-Macşu15

(Aşığın Dilinden Sevgiliye Üçüncü Mektup)

315 Ela iy l.ıüsn bagınıng te�ervi

Letafet cuy-barınıng key32 servi

Yüz elvan şlvelig şul;}-ı şeker-l;}and

Ki ta kördi lebingni iridi 15.and

Lebing alıda il can kiltürürler

Közüngni körüp iman kiltürürler

015.up zahid mul.ıabbet gayetindin

:Kaşıng mil.ırabıda nur ayetindin

:Kılıban müşgni ol canberln ming

Cihan içre 15.ara tofral5 bile ting

320 Yaşunup gül yüzüngdin bağlarda

:Kaçıp lale çı15.ıban taglarda

Kilip kuyungda serv ilin yiberip

Ayag basıp başını yilge birip

Yüzüng şemc alıda ol zülf tün tig

Körünüp otl5.a tol15.aş15.an tütün tig

Saçıngda şane l.ıayran müşkilidin

Belalarga ilinip öz tilidin

32
Vezin gereği "ki" okunmalıdır.
64 1 Dehname

İlig yup özidin su 1Jidmetingde

Arıglıl5 lafın urmay l;a:Zretingde

325 Yüzüng 1Jall salıp ot içre fülfül

Füsun 15.ılma�a açıp leblering til

Yangal5.ıngdın müzelzel 1Jall5 rayı

Lebing l;elva vü yüzüng bayram ayı

Gül-ab idi ki kilse yüz çivürme

Anıng ol 1Jidmetin yüzige urma

Meger laf urdı gül bilmey nihanı

Kim agnatıng tiken üstinde anı

Mini iy balJt camda tipmekingni

Ceral;at üstine tuz sipmekingni

330 Köngülde cış15.ıng otı saldı bulgag

Yine dağ; üstine sin 15.oymagıl dağ;

Ni l;acet 15.aşd-ı can tendin çü köçer

Tükengen şem c tig kim özi uçar

Mini sındurma kim gam sındıruptur

Barıp könglini mindin tındurup tur

Hoş irmes cevrini l;addın aşurmal5

Kilip 015. atmal5 u yanı yaşurmal5

Tegafül defterin açmal5 ni ya eni

Salıp ot ivge vü 15.açmal5 ni ya eni

335 Ni boldı guy eger carz itti l;alin

Didi ser-geştelikdin öz melalin

Geda al;valini lJanlarga <lirler

Yaraglıl5 sözni sultanlarga <lirler

Lebing tuttum ki birmes ilJtiyarl

Köngülni asragıl til bile bari
 Yusuf Em i ri 1 65

Sining kuyungdın iy körk içre bagım

Başım ger barsa barmagay ayagım

Min ol bülbül imes min iy gül-endam

Ki bir dem bergsiz tapl5.ay min aram

340 Köyer pervane candın 15.aygu yimes

Kişi pervanedin lJod iksük imes

Min ol kün kim gamıng sazını tüzdüm

Sini didim köngülni candın üzdüm

Yaman yalJşı ki angladı gamımnı

Tutup min işikingde matemimni

Ölümdin ger manga hicran tüni bar

Ni gam iy do st çün mal_ışer küni bar

Çıl5.ayın yir içidin nale yanglıl5.

Kefenni 15.anga bulgap lale yanglıl5.

345 Tutayın itekingni töküben yaş

Yüzüng mihrini ilge itiben füş

Ümidim oldur iy serv-i semen-ber

Ki yitkey vaşl bagıdın manga ber

Gazel

Boyung serv ki neng yir şol_ıbetimdin

İgilgey cal5.ıbet tüz niyyetimdin

İtekingge iligin urgay iy gül

Çıl5.ıp bir bir tikenler türbetimdin

Lebingni kördüm ü lJaling l.ıabını

İligin berhem urdı l_ıayretimdin

350 Eger könglüng manga köyse caceb yol5.

Ki körüp taş irigey ri�atimdin
66 1 Dehname

Tenimdin can körüp ra cna 15:-adingni

Revan boldı 15:-utuldı minnetimdin

Ayagıngga 15:-oyayın zülf tig baş

Eger tolganmasang bu gidmetimdin

EmirP3 asragıl köz bagı birle

Sin ol gülni ki barmasun 15:-atımdın

Ferd

�atımdın köp gayalingni 15:-açurma

Ceral.ıat milini közümge sürme

Mütalaca Nümiiden-i Macşii15: Name-i cAşı15:-ra ve Cevab Firistaden

(Aşığın Mektubunu Sevgilinin Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

355 Bitig piçine çün 15:-olgaştı ol l.ıiir

�avuşturdı ili canberga kafür

Hat içre saldı köz ol tün çeragı

Nitük kim tün içinde kün çeragı

Müselsel zülfı tig çün urdı berhem

Köngül l.ıalini anda taptı derhem

İçine derdi anıng kar 15:-ıldı

Külüp bir �erre mihr izhar 15:-ıldı

Didi n ' itsün kişi bu mübtelaga

Ki küç birlen özin saldı belaga

360 Melamet 15:-ıblesidin yüz ivürmes

Halayıl5- niçe ta en ursa dem urmas

Teniga çulgaşıp zal.ımet cünun tig

Koyabirip özin rene içre tün tig

Kılıçtın 15:-ıl uçıça yol5- anga vehm

Yavutmas özige god 015:-dın vehm
33
Metinde: ümidi. R. Rahmeti Arat, gazellerin ikisinde (245a, 263b-264a) geçen "ümidi" ya­
zılışının müstensih hatası olduğunu belirtir. Bk. Arat, agm., s. 25.
 Yusuf Em i ri 1 67

Naş!l_ıat birle ol kilmes özige

Yüz ivürmey turuptur bir sözige

[246a] Kişi kün yogra hem kirişse bolmas

Sefahat k1nine irişse bolmas

365 Barur bat l.ıüsn ü �almas bu yigitlik

:Kalur amma irig söz birle itlik

Ni diben min anı közdin salayın

Köngül aldım barıp hem can alayın

Birev kim can bilen yo�tur niza 'ı

Niçük min bolayın �anına sa'!

Ölüg başına yitmeklik goş irmes

Savu� su yüzige sipmek goş irmes

Kiliptür bagda güldin açılma�

Yaraşmas til tiken tig tlz �ılma�

370 Körüptür gül yüzin bülbül hem!şe

Tikenlerge yavu�tur gül hem!şe

Tileptür ot isinip gül çeragın

Öpüptür su tüzelip serv ayagın

Yaruptur şem'din pervane közi

Sıyuptur �erreni giirş!d özi

Aradın alayın yatlıg l.ıicabın

Aç� yaru� yibereyin cevabın

Te 'emmül �ıldı bir dem öz özige

:Kalem tilini açtı söz yüzige

[246b] 375 Taşavvur mantı�ın çün �ıldı taşd1�

Bitidi nameyi lutf ile ta 'll�

Ço� körgüzdi mul.ıabbetni yüz elvan

Tüketti nameni vü �ıldı 'unvan
68 1 Dehname

Tiledi abda tınmay şabanı

Bitigni birdi vü tiz ayttı anı

Didi dem urmay atlanma}): kirek sin

Egerçi yilesin yanma}): kirek sin

Çü l):oysang ol }Jarab abda kamı

Bitigni tiz tigür bizdin selamı

Name-i Çeharüm ez-Zeban-ı Ma cşiil): be- c A şıl):

(Aşığa Sevgilinin Dilinden Dördüncü Mektup)

3 80 Ela iy derd ahengini tutl):an

Özini nal):şlar birlen avutl):an

N e yimekdin ne uyl):udın salıp söz

Yimektin toyup uyl):udın yumup köz

Yaşı derya bigin her yanı barıp

İçidin cömr açıgını çıl):arıp

Özin gam şeş-derine l):oyabirgen

Feragat ta}Jtasındın mihre tirgen

Tilep ay vaşlını ivürmegen yüz

Sanagan kiçe tang atl):ınça yulduz

385 Körüp her dem }):ara ba}Jtını tün tig

Köngüldin tartıp ahını tütün tig

Elem dagını körgüzmey kişige

Gehl yüzümge l_ıayran gah işige

Barı ay }Jırmenin bir çoga satgan

İlig tartıp ayagını uzatl):an

Nefir-i ceng tig her yirge çalıp

Figanı yırlap ahı ötken alıp

Macanl her yanıdın körgüzüp zür

Salıp her lal.ıza söz bazarına şur
 Yusuf Em i ri 1 69

390 <Azimet babıda itig heveslig

İsindürgen mini cadu nefeslig

Kötergen si}fr iligin söz yüzidin

Uyaldurgan közümni öz yüzidin

Yingillik lpldım irse ni [ki ya <nl]

Sin agır almagıl könglüngge anı

Sini didim bu da <vide sınayın

Tereddüd bandın bir dem tınayın

IÇızıl altun ki vaşfın lplsa bolmas

Anı köydürmeginçe bilse bolmas

395 Kebab ot�a tüşer na-kamlı�tın

Kim andın vehm iter il ]Jamlı�tın

Yasarlar alma tig il iritip mum

Bolur ol tişlegen agızga ma <füm

Manga bilgürdi imdi itti}fadıng

Bar irmiş zülfüme çın i <ti�adıng

Sanga ol zemzeme bi-]Jvast irmiş

Meramıngı ki �ıldıng rast irmiş

Köngül közgüdür anı bilse bolur

İçindekini peyda �ılsa bolur

400 Bitigleringde saldım min besi köz

Tiledim köp sözüngde tapmadım söz

Mining itigligimdin bolmadıng künd

Özüngni �ılmadıng teşni <din tünd

Yavu� kilding ıra� salmay özüngni

Açı�tın baglamay şirin sözüngni

Bu <adet ]Joş yıgaçlar mivesidin

Ki taş atsang birürler mivesidin
70 1 Dehname

Şadeftin dagı ol goş hl-tagayyür

Kim anı niçe sındursang birür dür

405 Kamış hem gali irmes kim birü[r] 15.and

Niçe ayırsang anıng bendidin bend

Kişi <lise siver min ursa bolmas

Bu yazul5.dın anı öltürse bolmas

Niçük min dostnı düşmen 15.ılayın

İlig birse ayagını sileyin

Şeker omıga l)anzal kim biriptür

Yaman söz yagşıga kim yiberiptür

Siver sivgüçini her kim ki bolsa

Sözi her niçe kim calemga tolsa

41O Birür tag ademi gerlıg nişanı

Ki her ni diseng aytur ol hem anı

Hayalim yolıdın közüngni alma

Çü boldum can sanga könglüngni salma

Gazel

Uzun tün 15.almaga ilingde gamlar

Yarugay cıyş içinde şubl)-demler

Açılgay mihr bazarı bolup germ

İçingdin ragt baglagay elemler

Mul)abbet kuyıda közüng suyıdın

Heves otı çı15.ıp urgay calemler

415 İlig birgey neşat ayagı her dem

Melalet yüzine basıp 15.ademler

Kilip il5.bal baş 15.oygay 15.atıngda

Bozulmal5.lıl5.ga yüz 15.oygay sitemler
 Yusuf Em i ri 1 71

Irılgay gam atı can defterindin

Köngül cem cine tartılgay ral5.amlar

cinayet namey1 kilgey anıng tig

Ki vaşfında 15.arargay köp 15.alemler

Ferd

IÇalemlerdin dürüst irmes rivayet

Ki sıgmas tillerige ol l.ıikayet

Mütala ca Nümuden-i c A şı15 Name-i Ma cşu15-ra ve Cevab Firistaden

(Sevgilinin Mektubunu Aşığın Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

420 Çü füş itti felek ma cşli15ası mihr

Cihan evreng boldı mihr-i gül-çihr

Hızır 15.ıldı revan can çeşmesini

İligi açtı l_ıayvan çeşmesini

Yarudı yir közi tün Meryemidin

Beşaret birdi cls1 hem-demidin

İsinip yitti ol ferl}unde-mal5.dem

Ki ayagı ünidin butradı gam

Neşat-eng1z le��et gayeti tig

Yazugluglarga ral_ımet ayeti tig

425 Yitig birdi vü can kirgüzdi tenge

Haber birdi tirigliktin bedenge

Açıldım ol cinayet namesidin

IÇutuldum derd ü gam hengamesidin

Köngül boldı feral.ı öyine dal}il

Közümge ab-ı rliyı boldı l_ıaşıl

Figanım tındı vü feryad öçti

Tarab kildi vü gam fi' l-l.ıal köçti
72 1 Dehname

Feragat riidıdın tigdi şaday1

Beşaret kökidin yitti nevay1

430 Közümni çün bitig yüzine açtım

Sivü[n ]gendin güher başına saçtım

Ni körer min cibaretler lplıp ]Jarc

Firavan Iutf yal5.Utı itip dere

Kalem her satrda mihri yaşurup

Köterip �erreni kökke aşurup

İtip eltaf envarını ?ahir

Saçıp eş car bal.ırindin cevahir

N evaziş gencini açıp iligi

Sitayişler 15.ılıp derya iligi

435 İtip l.ıaşaknı gevher bilen ting

Kılıp tofral5.nı canber bilen ting

Manga mal:_ışuş itip nur u ziyanı

Ulusl5.a körgüzüp kündüz nihan1

Şaba ilini öptüm 15.oyuban baş

Anga i]Jlaş nurın itiben füş

Didim yal5.ıng köngül za]Jmına merhem

Deming ya]Jşı Mes11:.ıa tig 15.adem hem

Kılayın sürme tofral5.ıngnı közge

Ni türlüg 15.olayın cö�rüngni özge

440 Eger sindin öçer ilning çeragı

Manga sindin yarur ümm1d bagı

Kerem körgüz caz1met merkebin sür

Özüngni her niçük it anda yitkür

Bitidim name itip ]Jameni tlz

Ser-a-ser derd amma cö�r-am1z
 Yusuf Em i ri 1 73

Du ca yanglıg anı boynına ildim

Anıng yitkürmegin boynına lpldım

Tikilip anda çün yitkürdi özin

İline birdi vü başladı sözin

Name-i Pençüm ez-Zeban-ı cAşı� be-Ma cşlil5.

(Sevgiliye Aşığın Dilinden Beşinci Mektup)

445 Ela iy l.ıüsn ü naz u şive kanı

Tiriglik çeşme-sarınıng revanı

Şeker sözlüg nigar-ı serv-�amet

Ki sin olturdung u �optı �ıyamet

Nebat agzıng l.ıadfoin ta işitti

Hacalettin başın aldı vü yitti

Saçıngdın canber irür köp uyatlı�

:Kara �uldur sanga bir canber atlı�

Yangı ay körüben �aşıng hilalin

Çı�arıp başıdın igri ]Jayalin

450 Şaba özin �atıngda salaalmay

Yügürüp köp demini alaalmay

Saçıp her sarı yamgur tig su yaşın

Ayagıngga uzatıp serv başın

Köngülni köydürüp yüzüng çeragı

Körünüp lale tig içinde dagı

Yörüp zülfüng ilidin kiçeler tün

Yaşunup ]Jacletingdin aylar [u] kün

IÇatıngda �and özini ilge satıp

Unutup özini sözüngge �atıp

455 Tüşüp can boynına zülfüng kemendi

Bolup ser-geştelikde pay-bendi
74 1 Dehname

Benefşe saçıng alıda açılmay

Uyattın başını yo�arı �ılmay

Yüzüngnüng guşşasıdın kün isitip

Felek ısıtma ta<v1din yititip

Koyuban başını battıngge bame

Sözüng itip şabanı gird name

Kılıp ay tig yüzüng nurını peyda

İtip kün �errega mihrin hüveyda

460 Bu kün tuttum tamam! til bolayın

Ni til birlen lebing <ö�rin �olayın

Eger can tartsam candın ni l:ıaşıl

Körünmes közge ol andın ni l:ıaşıl

Eger tendin <lisem bir bak-sarı

Ni körüngey işikingde gubarı

Eger ilingde dem ursam figandın

İşitip batınng agrıgay andın

Eger salsam nazamı közyaşına

Ni bolgay �atrey1 derya �aşına

465 Min imdi bir geda sin padişah!

Meger can tart�ay ilingde ahi

Ayagıng tofragın ger tapsam irdi

Anı ilning közidin yapsam irdi

Yüzüm altunga tutgay irdi anı

Közide asragay irdi nihanı

Vell ol mertebe her kimge yitmes

Bu sevdada temenna ası� itmes

İting iy kaşk1 bolsa �ar1nim

Özin itse bu yirde hem-niş1nim
 Yusuf Em i ri 1 75

470 Ki çün közüm suyıdın ot kökerse

İşikingdin sanga kimni köterse

Min ol it min ki ger yüz 15:.atla sürseng

Yüz ivürmen egerçi yüz ivürseng

Tüşüp tofral5: tig fürig işidin

Ni yil tig kim kilip ötkey kişidin

Egerçi derd ivining mal.ıremi min

Gamıngda naleleming hem-demi min

Ümidim Tingridin oldur ki geh gah

Yarugay közlerim yüzüngdin iy malı

475 Uzatl5:ay sin saçıngdın vaşl tünin

Öçürgey sin kilip hicran tütünin

Ayagıng tozı bolgay sürme közge

Ulaş15:ay min yitip tartınmay özge

Gazel

Yüzüng birgey manga iy l.ıüsn bagı

<inayet körgüzüp yarlıg nişanı

Cemaling nur salgay tofragımga

Sivüngey 15:.alıbım rul.ı u revanı

[25 1 b] Tüzelip serv boyung işikimdin

Kirip kilgey nitük kim tenge canı

480 Hayaling yüzlenip tüşkey köngülge

Yasanıp tipregey gam karvanı

Uzatmagay ilig behmen bigin derd

Savulgay rene ü mil.ınet dastanı

Uyat15:ay bal}tnı naz uyl5:usıdın

Közin açıp feragat pasbanı
76 1 Dehname

EmirI kim boluptur imdi gonce

Açılgay yaz tig can u cihanı

Ferd

Cihanı yarugay canı tirilgey

Tirigler sanına atı kirilgey

Mütala<a Nümiiden-i Ma<şul): Name-i <Aşıl):-ra ve Cevab Firistaden

(Aşığın Mektubunu Sevgilinin Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

485 Çü aldı nameni ilin uzatıp

Alurda müşg ara şandalnı }):atıp

Nazar saldı bitig yüzine ol l.ıiir

Duban içinde ya <ni közleri nur

Te <emmül l):ıldı irse nükte şarfın

:Kılıp zir ü zeber ol l.ıarf l.ıarfın

Mübevveb taptı anda <ışl): razın

Mufaşşal içide bir bir beyanın

Meveddet ravzasında gül açılıp

Mul.ıabbet ilidin reyl_ıan saçılıp

490 Külüm sındı neşat agzını yıgmay

Sivünüp gül bigin tonına sıgmay

Didi ol bi-neva bülbül ni işte

Ki boldı gam bilen canı sirişte

Saçımga bar mudur yaglıl): 1;}ayali

Niçüktür ol perişanlıl):da l.ıali

:Kaşımnıng yasıdın tartar mu gamnı

Körer mü klişelerde ol elemni

Tiger mü kirpükümdin canına ol):

Belanı tüş körer mü közi bayul):
 Yusuf Em i ri 1 77

495 Yüzüm ]Jurşldidin l;ayran yörür mü

Bolup bir �erre ser-gerdan yörür mü

Tigip müdür közin l;alimga ol yar

Egerçi caynga yol): nol):ta der-kar

Lebimdin can yitip müdür lebine

Hem andal): şaf bar mu meşrebine

İçinde cışl): otıdın bar mu sözi

Tiler agzımnı hiç ol teng-riizl

Tilimni agzıga alur mu ya yol):

Iraga sözini salur mu ya yol):

500 Tişim lülüsidin ol közi derya

Çıl):arur mu felek yanglıg şüreyya

Zel):an çahıda kim gamdın l):utulmas

Niçüktür anda ol köngli tutulmas

Gehl tartar ]Jayalim riiyına cam

İmestür sa cidim simine ]Jod bam

Bilim razım aytur mu kişige

Kemer tig tolganur mu hiç işige

Nidür l;ali anıng gam leşkerinde

Yanı agrır mu mil;net bisterinde

505 İtim feryadına geh geh yiter mü

Kişisizlıgına ol ral;m iter mü

Tiledi kagıd u çün boldı mevcud

:Kalem tilini itti canber-alUd

Bitidi name mazmunı letayif

:Kılıp şart u itip köngülni val):ıf

Revan itti şabanı name birlen

Tüzetti yolga türtüp ]Jame birlen
78 1 Dehname

Didi bar kim közidür yolda anıng

Kulagı üngedür ol bi-nevanıng

Name-i Şeşüm ez-Zeban-ı Ma <şu15 be- <A şı15

(Aşığa Sevgilinin Dilinden Altıncı Mektup)

510 Ela iy mihri derd-engiz 15.ılgan

içinde nalelerni tiz 15.ılgan

Zaman! ah ilidin köngli tınmay

Figanlar tartıban ney tig irinmey

Teni zal)metl5.a 15.ıl yanglıg tüzülüp

Gehi ya}Jşı bolup gahi üzülüp

Tınıban turmayın bir yirde il tig

Kiziben kiçe tang at15.ınça yil tig

Özin itip cünun emride ma <ruf

Bolup küfvi buzuglar içide kuf

515 Tüzüp Ferhad tig gamlıl5 nefirin

Lebim la <lin itip könglige Şirin

Hemişe uyl5.usuzlı�a 15.ılıp hu

Tüşide kirmeyin <ömride uyl5.u

Yüzüm birlen saçınım itiben bad

Boluban kiçelerde aydın şad

Sirişki taze itip güft ü guyın

Figanı yilge birip ab-ı ruyın

Feragat yüzine işikni yapıp

Melamet nerdini na15.şıga tapıp

520 Kılıban <ış15.ı yüz manşuba taşnif

Tapıp şatranc ivi tig taşfif

Ru}Jına közyaşın itip revane

Hayalim birle oynap gabiyane
 Yusuf Em i ri 1 79

Yitip ildin ötüp şal.ıra ili tig

Yörüp közyaşıda derya ili tig

IÇılıp gam ilidin heycatnı tagyir

itip cışl): ayetin özige tefsir

Manga yolş:tur figar1 sindin özge

Sanga yolş:tur nigar1 mindin özge

525 Mini diseng <lime sin özge candın

Közüngni yum bar! can u cihandın

Kiçer canıdın evvel suda gavvaş

Ki ta agir bolur bir dürge ol gaş

Öter köp çeşmedin şayyad-ı magbun

Ki ta malı! kirer iline bir kün

Kiser köp şahını dihlş:an biligi

Ki ta bir m1vege yiter iligi

Besi taşlamı her yan taşlar agah

Ki ta yüz körgüzür bir la el na-gah

530 Sin imdi kim yangıdur cışlş: dagı

İsiniptür arada mihr ayagı

İlig birgil manga peyman içinde

Vefü şartını asrap can içinde

Ki lş:almas adem! bir guyı birlen

Arıg yolş:tur hem1şe suyı birlen

Gamımnı ol cema cat kim yidiler

Tar1Iş:ıngdın manga andalş: didiler

Ki her nergiske ol köz salguçıdur

Tili susen bigin söz salguçıdur

535 Körüp her servni barur özidin

Yörür cuyan u su turmas közidin
80 1 Dehname

Bolur bir ayga her kün mu�abil

Tüşüptür ol nazar cilmide �abil

Öter könglide her dem bir dil-aray

Tiler közi ki körse bir yangı ay

Nige kirek kişi her cayı anda�

Ni ber yigey çü bolsa rayı anda�

Özi bir yirde vü yüz yirde közi

Tili ikki vü yüz agızda sözi

540 Kişi oldur ki yemdin canı toygay

Kebiiter tig agız agızıga34 �oygay

Ne bülbül tig ki bolmas şermi l)ayil

Bolur her niçe kün bir gülge mayil

Gazel

Tiler bolsang yüzümning lale-zarın

Unut�ın özge gülning lJarlJarın

Lebim nu�lın alur bolsang agızga

Çı�argıl baştın ol meyning lJumarın

Periler carızına tart�ıl lJat

Köngülde tilemes bolsang gubarın

545 Koyabirme özüngni su şıfatlig

Çü körseng bir melal)at çeşme-sarın

Körüp her gülni yil yanglıg irişme

Savurmagıl köngülning riizgarın

Ni l)acet kim �asem kirgey araga

Yemlnsiz bilgil işingning ye sarın

İr oldur kim köngül birmey kişige

İçide asragay can tig nigarln

34
Vezin gereği "agızga" okunmalıdır.
 Yusuf Em i ri 1 81

Ferd

Nigadn pençega ol kim ilindi

İlig birdi muradı köngli tındı

Mütala ca Nümuden-i cA_şıl): Name-i Ma cşlil):-ra ve Cevab Firistaden

(Sevgilinin Mektubunu Aşığın Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

[255a] 550 Çü la c1 itti cayan firuze-gun mehd

Şafii l):ıldı cihan birlen itip cahd

Ulusga birdi mihr altun suyını

IÇılıp bicat }):oyup itig buyını

Üzüldi ilge reyl)an rengidin }):ut

Hatın şandlil): içinde saldı yal):Ut

IÇaşımga yitti ol yar-ı l)al):il):i

Bolup rengi yügürmektin cal):il):i

İligde bat sözi dürr-i şemin tig

Ni bat kim ol nigaristan-ı Çin tig

555 Tutabirdi manga can tul)fesini

Tigürdi ya eni canan tul)fesini

IÇaradın közlerimge nur birdi

Yaruglul): resmine destur birdi

Köngül tig batları mecmuc şafi

Şafüga körmegi bar irdi kafi

Keşişler battıda amma köngülge

Barı efsun bigin şeyda köngülge

IÇoyup kagıd yüzine nol):tadın bal

Cünun l)arfine bir bir nol):tası dal

560 IÇalem til uçını canberga bolgap

İligi müşgni kagıdga çulgap
82 1 Dehname

Közümning kirpüki boldı güher-paş

Kalem tig her batına 15.oyuban baş

Singe bal5.tım anga çün közyaşı tig

Karaga meyl körgüzüp 15.aşı tig

Şebistan içre taptım köp reyal)in

Birip her gül nes1m1 riil) ral)ın

Tili 15.anun bilen tartıp cibarat

Közi her nüktede itip işarat

565 Kalem tartınmayın aytıp zamirin

Kılıp söz 15.andidin tilini şirin

Celalet birle tal}t üzre Süleyman

Tilep bir nurdın iligi peyman

Şalabet birle slmurgı itip cehd

Temenna körgüzüp bir şa cvedin cahd

Sa cadet birle l}urşldi yörüp tal5.

Kılıp bir �erredin der-l}vast müştal5.

Gehl kim 15.ılsa yüzin kün hüveyda

Kaçan l}od saye bolgay anda peyda

570 Çü mazmunı ser-a-ser boldı macıum

Ni kim bar [ir]di mübhem boldı mefhum

Kalemga su birip açtım tilini

Anga asan 15.ılıp söz müşkilini

Bitidim nameyi cunvanı il}laş

Beyanımnı ma canlga itip l}aş

Serl"üs-seyr big[in] caşı15.ane

İlimdin aldı vü boldı revane

Çü yitti anda kirdi bir 15.ıral5.dın

Anga tapşurdı vü turdı yıral5.dın
 Yusuf Em i ri 1 83

Name-i Heftüm ez-Zeban-ı cA şıl): be-Macşul):

Sevgiliye Aşığın Dilinden Yedinci Mektup)

575 Ela iy nur burcınıng sipihri

Vefa il):llmining şayeste mihri

Közi çolpan münevver carızı bedr

Yangı ay ]):aşı saçı ��\ .t....4--J 3s

Ol):up caşıl): közi yamgur du casın

Çü l):aşıng ötkerip alıda yasın

Boyung zülfüng agızdın tapıban kam

Ulaşmas gerçi tenvin ü elif lam

Çemende serv boyungdın bolup şad

Körüp sini yiridin saçrap azad

580 Ayagıngga l):oyuban başını l):and

Lebingdin suyı bir sorma�a l}ursend

Közüng şehr içre itip şur u gavga

Bolup her kuşedin yüz fitne peyda

Köngülni l):oymay ol rul}sar l}all

Dimagına salıp sevda l}ayall

Tilep zülfüng lebing tig şıl.ıl.ıatını

Birip andın benefşe şerbetini

Kilip l}urma lebing alıda l}asta

Benefşe körünüp zülfünge deste

585 Sözüngni işitip iy can l.ıayatı

Çıl):armay l):and Hindustan nebatı

Tebessümde lebing l):ılmay müdara

Gühemi la cling itip aşikara

35
"leyletü'l-�adr" : "Kadir Gecesi" Kadir Suresi, 1.
84 1 Dehname

Meger 15atıngda açtı beste agzın

Kim il urup perişan itti magzın

Şaba ilingde barıp tartmay ah

Ki 15atıg kilmesün könglünge na-gah

Nitük kim [laf] urayın öz gamımdın

Ki piilad irigey otlug demimdin

5 90 Ne andal5 otl5a uçrap min geh öçkey

Köngül yurtıda örtep otnı öçkey

G amımdın ger <lise içimdeki dag

Bulut tig yıglagay ün tartıban dag

Manga ral.ım it ki köp boldı neflrim

Mu canber zülfni 15ıl dest-girim

Uzun boldı gamım mil.ınet tüni tig

Tulii c itkil manga devlet küni tig

Cemalingdin münevver 15ıl közümni

İşitme il sözin işit sözümni

5 95 Min imdi gasta vü gam artmal5da

Hayaling alıda can tartmal5da

Sin unutup mul.ıabbet pişelemi

Sagınıp 15andagı endişelemi

Mining canımga ni otlug figanlar

Sining könglüngde ni türlüg gümanlar

Tüşüptür ta işiking gerdi közge

Körünmeptür közümge sürme özge

Körüptür ta yangal5ıng sarı dide

Boluptur almadın könglüm güzide

600 Barıp min ta tişing fikride özdin

Salıp min bal.ır ara gevhemi közdin
 Yusuf Em i ri 1 85

Tapıp min ta yüzüngdin can nevasın

Çıl5.arıp min köngüldin gül hevasın

Kim ay burcıda yulduznı tapıptur

Tikenni gül sagınıp ol}şatıptur

Kim itiptür caselga sirke tercih

015.uptur mul}taşar cilmini telvllı

Kim itiptür açı15. agunı tiryak

Tileptür kök nar içinde eflak

605 Kim alıptur agızga guk yırın

Biliptür l)üsn ara şekkemi şirin

Mini sin şem c tig köydürmekingni

Cefa vü cevr itekin türmekingni

Gazel

Yüzüng közgüdür iy l)üsn içre mahım

I:Ia�er 15.ıl kim anı tutmasun ahım

Mini sin körme caciz kim 15.avidür

Mul)abbet payesinde dest-gahım

IÇaradın çı15.mayın zülfüngdin özge

Eger bir 15.ıl uçı bolsa penahım

61O IÇutulmay 15.aygudın ger fırl5.atıngda

Gamıngdın özge bolsa cö�r-lJ vahım

Tüzelmesün yüzümdin 15.ıblesine

Ger özge sarı bolsa ruy u rahım

Vefüsızlıg batını tartma köp

Bitimes çün firişte ol günahım

Emiri tig ki bolsam �erre �erre

Kövergey mihring aydı[n]dın giyahım
86 1 Dehname

Ferd

Giyahım çıl5.sa na-geh can tig iy dost

Körüngey <aşı15-ı bi-can tig iy dost

Mütala<a Nümuden-i Ma<şlil5 Name-i <Aşı15-ra ve Cevab Firistaden

(Aşığın Mektubunu Sevgilinin Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

615 Çü kördi nameni mihr itti il)sas

�atışturdı ili 15.and-zar [ar]a as

Közin saldı anga ol mah-peyker

Şebistan şem <din 15.ıldı münevver

Zaman! lıarf <ilmine isindi

İçi köydi vell 15.orl5.up 15.ısındı

Özini asradı ol şaf-meşreb

Ki bar idi 15.amer alında <al5.reb

Anıng tig 015.udı şi 'r-i nihanı

Ki tuymay 15.aldı ol ilning yamanı

620 Anga ol şi <r ara kim 15.aldı malızun

Redifi bar idi mal5.blil u mevzun

Tarif ü ser-keş ü zlba vü cemmaş

Karin irdi anga belki 15.arındaş

Sözi şirin özi ra <na vü l}ire

Niçük kim badega hem şire şire

Hemişe saye tig künge mülazım

Bolup irişmegi boynına lazım

Sözi ünige ney tig baglaban bil

Nitük kim gül 15.aşında ivrülür yil

625 Açabirdi anga ser-beste razın

Didi bir bir barı suz u güdazın
 Yusuf Em i ri 1 87

Zamiri meşveretl):a tüzdi aheng

Gamı tag itekine uruban çeng

Yol): irdi nale mal_ırem çıl):tı bl-1,fast

Anga didi ki körebir36 reh-i rast

Yaral): bar mu anı dem-saz l):ılsam

Ki barıb bolgay özge naz l):ılsam

Ni <lirsin munda ger kiltürsem anı

Nühüfte ündesem ol bl-nevanı

630 Cevabıda didi ol l):aşnı l.ıacib

Kim anda perde açmal): bar münasib

Kök üstindin salur ay yirge niirın

Ki ta kesb iter andın yir l.ıuziirın

Biyiktin saye körgüzür hümayl

Ki ta devlet tapar andın gedayl

Yol):arıdın inip yamgur tüşer pak

Ki ta andın tirilür bar başak

Alamıng çün bu sözge tüşti rayı

Araga kirdi ragbet ked-büdayı

63 5 Bitidi name altun suyı birlen

Vefa vü mihr resm ü biiyı birlen

Sa cadet mevkibidin müj de birip

Beşaretlıl): baberlemi yiberip

:Kalem tili çü fürig boldı andın

Devat agzını yaptı tercümandın

Süleyman bigine tapşurdı Bell):ls

Ki bir pir miirga körgüzme telbls

36 Metinde: � jfi
aa ı Dehname

Digin anda kilürge ragbet ittük

Revan şol_ıbet yaragın lpl ki yittük

Name-i Heştüm ez-Zeban-ı Ma <şü15 be- <A şı15

(Aşığa Sevgilinin Dilinden Sekizinci Mektup)

640 Ela iy gamda tapl5.an rengi tebdil

Revan itken közi şengerftin n11

Şafal5 tig közyaşıdın bade peymay

Tenidin körgüzüp her kün yangı ay

Perişan könglige agız siver can

Sirişki kehrüba üstine mercan

Tiriglik sandın urmay nefes hiç

Çıl5.ıp bat bat demi amma kilip hiç

Figanı tartıp İsrafil tig şür

:Kıyamet künleri tig şanı u sal_ıür

645 Birip al_ıbab sevdasında gam dest

Ayagı seyr ara Mecnünga hem-dest

Kiyikler tig kizip itip ciger-lJün

G amı tag u 15.ızıl yaşı tabar-lJün

Bolup 15.an köngli tınmay közyaşıdın

Kiçip ot ortasıda su başıdın

G amı Ferhad yanglıg körgüzüp zür

G amı Şirin vellkin tali <i şür

Tüzetip kiçeler igri tig ünin

Açıp tımagı birlen gam tügünin

650 :Kılıp özige ah u naleni yar

:Kutup bir yolı nam u nengdin <ar

Özin 15.oymay zaman! berhem urmay

Yutup lJün-abe vü andın dem urmay
 Yusuf Em i ri 1 89

Firalpngda kiçer her kiçe yıl tig

Tenim bilimge ol}şaş boldı lpl tig

Közüm bal)ringde köp bidarlıl5.dın

Kötermes başını b1marlıl5.tın

:Kaşım çendan sining fikringni 15.ıldı

Ki 15.aygudın boyı ya tig igildi

655 Saçım ez-pes ki özin urdı berhem

Sining l)aling bigindür val5.t-ı derhem

Mining canımdadur könglüngdeki ah

Köngüldin bar köngül içine çün rah

Eger sin anda körseng na-geh azar

Min işitip bolur min munda efkar

Eger sin anda tökseng yirge jale

Min alur min közümdin munda lale

Eger sin anda bolsang yaş15.a pa-mal

Min özümdin barur min munda fi ' l-l)al

660 Arada niçe bolgay mil)net ü gam

Özüngni 15.aygudın 15.utl5.ar mini hem

Çü min boldum sining gamnı uzatma

Bu sevdada mini <alemga satma

Çıl5.argıl bu mu <amma müşkilidin

Ki yall5.ıptur 15.ulagım il tilidin

Mining namus u namımnı talaş15.ın

Elif tig kilgin ü ilge ulaş15.ın

Közüngdür <ayn <alemdin 15.açurma

Mul)abbet nol5.tasın yol5.arı urma

665 Tüzelip ademiler l}uyın algın

Ni digey il dagı al}ir uyalgın
90 1 Dehname

İlig urma melamet defterine

Ayag bas�ın selamet kişverine

Tening hem tanısun bir baş ayagnı

Til açıp sözge tındursun kulagnı

İl ulus resmine kügüngni tüzgin

Bu ]Jan]J nagmedin könglüngni üzgin

Cünun ser]Joşlugındın özünge kil

Dimagıngda hevadın salmagıl yil

670 Ki devlet kilgüsidür bolma gafil

Sa <adet birle tüzgüngdür malıafıl

Gazel

Sanga yüz �oygusıdur dil-nevazıng

Kilip baş tüzgüsidür serv-i nazıng

<inayet şubl)ıdın savulgusıdur

Dem-a-dem şem c tig suz u güdazıng

Feragat bili din açılgusıdur

Köngülde gonce tig ser-beste razıng

Beşaret kilgüsidü[r] ]Jidmetingge

Sa <adet bolgusıdur çare-sazıng

675 Başınga çı�usıdur mey ayagı

İliktin bargusıdur ilıtirazıng

Tarab körgüzgüsidür �ametini

�aza bolgusıdur bir bir namazıng

Mul)abbet servidin birikküsidür

Közüng suyı bilen ang niyazıng
 Yusuf Em i ri 1 91

Ferd

Niyazıng 15.almagusıdur kişige

İliging yitküsidür vaşl işige

Mütala ca Nümuden-i cA_şı15 Name-i Ma cşU15-ra ve Cevab Firistaden

(Sevgilinin Mektubunu Aşığın Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

Agızdın taşladı çün laleni zag

Ziyafet bergin itti nll-gun-ı bag

680 Köterildi aradın tün guban

Revanı 15.ıldı tang narenci nan

Zamane çeşmesi körgüzdi sim-ab

Yarudı yir müheyya boldı esbab

Sivünüp yitti ol goş sözlü 15.aşid

Ki 15.ıldı mantı15.ı şerl.ı-i ma15.aşıd

Teva�u c körgüzüp işide tal.ıs1n

Birip su tig heva otına teskin

cinayet tapşurup iline menşur

I).arasıdın al5.argan köz tapıp nur

[26 1 b] 685 Mul.ıabbet babıdın tartıp niçe faşl

Uzun tumar amma içide vaşl

Manga birdi ki piçi dik açılgın

I).arasın közleringge sürme 15.ılgın

Ki devlet tüşleringni 15.ıldı ta cb1r

Melamet közyaşıng tig boldı bir bir

Köründi közünge il resm ü guyı

Yana a�an an�a kildi suyı

Tulli c itti biyiktin himmet ayı

Tüzeldi bezm ara cişret sarayı
92 1 Dehname

690 Çıl5-ardı bal}t gül tig perdedin yüz

Karangu kiçede köründi kündüz

Sa 'adet sehmidin saldı sipergam

Me�ellet riizgarın urdı behrem

Beşaret menziline yitti Bell5-is

Melal u 15-abz ividin 15-optı engis

Tüzetti müşteri il5-bal-i balln

Çıl5-ardı boynıdın gerdun u balin

Neşat itti tarab sazını tertlb

Heves körgüzdi ahengide terklb

695 isinip yitti anıng vaşl 1Jvanı

Savulup butradı hicran l}azanı

Tilegen tig sanga yüz 15-oydı ma15-şud

Tilekleringni bir bir birdi ma 'bud

Bu kün l}uldıyise sa 'y it yüz elvan

Ki tangla kiltürür l)urini rıçlvan

Didim iy 15-utlug agızlıl5- 15-ar1nim

Tili şirin yaraglıg hem-nişinim

Kerem 15-ılgın yana bir 15-atla bargın

Köngülni gam gubarıdın çı15-argın

700 Bitidim nameyi baglap l}ayali

Cevabıda itip andın su 'ali

Köngül çün 'arz birdi can telaşın

Bitimektin 15-alem köterdi başın

İligini uzattı ol hem-avaz

Aşugup aldı vü körgüzdi pervaz

Hemin kim yitti anda 15-almayın kiç

İline birdi vü dem urmadı hiç
 Yusuf Em i ri 1 93

Name-i Nehüm ez-Zeban-ı cAşı� be-Ma cşiil):

(Sevgiliye Aşığın Dilinden Dokuzuncu Mektup)

Ela iy didening ral}şende nün

Reyal)in çeşnining ferl}unde sun

705 Boyı şimşad rengin carızı gül

Lebi cunnab-ı müşgin saçı sünbül

Özüngni ta yıra� saldıng nazar tig

Közümdür su içinde n11Ufer tig

Yüzüng l}urşid l)üsnining zekatı

:Kamerga biriben aylıg beratı

Yiber fettan közüngdin ilge ba�ma�

Ni l)acet fitneler otına ça�ma�

Cemaling şöhreti her yanı kitip

Peri tig })urlar uçma�a yitip

71O Tınıp tuba boyungnıng sayesinde

Özin tartıp mul)abbet payesinde

Yüzüngning şennidin çı�may semenler

cArusın perdede asrap çemenler

Közüng sil)ri ulus�a can belası

İvürüp başların zülfüng hevası

Salıp yüzüng saçıngdın ot�a canber

Serasime �ılıp ilni ser-a-ser

Şeker tig iming ü yo� anda �ıll

I:Iabin tig her sarı yüz ming �atili

715 Hıred itip özin agzınga mayii

Boluban gayb esrarına mayii

Köngül saçrap �ara zülfüngde �an tig

Anı sançıp çü canber ser yılan tig
94 1 Dehname

Tigip can zalJmıdın könglünge ral;at

Egerçi bar ol seng-i ceral;at

Sanga yol�tur vul):ufl müşkilimdin

Lebing �olgay meger cö�ri tilimdin

Fira�ıng yazısıda iy dil-aray

Saçıng tündür min a crab1 vü sin ay

720 Ni kim <lisem yüzüngdür andın a�

Köngül abda la cling candın a�

Geh1 kim birse ay şem ci ziyadın

Teva�u c tutmagay tal;s1n sühadın

:Kaçan kim kün çı�arsa şu (lelıg yüz

Sivünmegey sitayiş �ılsa yulduz

Dem! kim bolsa derya pemiyan-puş

Temeddub �ılsa lJaşak itmegey cuş

Hıraman kilürüngni ta işittim

Özümdin şabr dik b1-1Jvast yittim

725 Közümdür bag könglüm bir arıg iv

Sözüm birdür bu ikki yirde yo� r1v

:Kayandur meyl ta fikring �ılayın

Yiber yildin 1Jaber ta açılayın

Eger bag içre oltursang çalıp çeng

Biyiklerde tüzüp boyung tig aheng

Üm1dimning nihali bar birgey

Yüzüm abı sirişk-i nar birgey

Közümning merdümi �ılgay müracat

Körüp şurabesin �ılsang �ana cat

730 Ve ger iv içre salsang mesned-i naz

Boluban cıyş ara ni birle dem-saz
 Yusuf Em i ri 1 95

Köngül tutl5:.ay şarabı köz 15:.anındın

Bagır birgey kebabı öz yanındın

içimdin ötrü çı�ay nale vü ah

Yüzüng 1Jurş1dine bolup heva-}JvalJ

Mini imdi helak itti fıral5:.ıng

Şekib az u fıravan iştiyal5:.ıng

Yüzüngnüng cış15:.ıdın ta laf urup min

:Kopup can u cihandın olturup min

73 5 Gamıngda açı ban susen bigin söz

Boyungda 15:.oyuban nergis bigin köz

Gazel

Tigü[ r] közümge vaşlıng merl)abasın

İliktin birmegil ang yal5:.asın

Revan bolgıl biri iy ab-ı })ayvan

Közüm körsün dagı bir aşinasın

Vişalingdin dem urgıl şublı yanglıg

Yarutup mihr ara nur u şafüsın

Köngül kim tartadur gam matemini

:Kalem tig başıdın algıl 15:.arasın

7 40 Yamanlıgnı bilür ya}Jşı ral5:.lbing

N' itey birsün anıng Tingri cezasın

Hayaling kilse körgüzgey sirişkim

Töküp alı da bir bir macerasın

EmirP7 kim gamıng can içre asrar

Köngül içinde asragıl vefüsın

37
Metinde: ümidi. R. Rahmeti Arat, gazellerin ikisinde (2453, 263b-264a) geçen "ümidi" ya­
zılışının müstensih hatası olduğunu belirtir. Bk. Arat, agm., s. 25.
96 1 Dehname

Ferd

Vefüsın sagınıp cürmin unut�ın

cinayet közin anıng sarı tut�ın

Mütalaca Nümuden-i Macş� Name-i cAşı�-ra ve Cevab Firistaden

(Aşığın Mektubunu Sevgilinin Mütalaa Etmesi ve Cevap Göndermesi)

Çü açtı nameni ol zülfi zendr

Sıgışturdı iligi �arar ewir

745 Nazar saldı salıban söz araga

Nitük kim köz birür nurın �araga

O�ur balet demimi körgüzüp sin

Sivünüp bi-tekellüf �ıldı tal)sin

Meşa�at tünide ol közi fettan

Yüzini �ıldı ay u gamnı kettan

Çı�ardı özini gam galvetidin

Ser-endaz itti ülfet şerbetidin

İsip vuşlat baharıdın nes1m1

Açılıp sıpsırı�a şev� timi

750 İsinip mihr gaşgaşına bazar

Satıp miş�alini can na�dine yar

Anıng kim batın bir yanı tartar

İçide cış� tarlıı her dem artar

Tarab cinsin çü vala kördi ol ay

Kiterdi ili �aygu tünidin lay

Didi asru isindim vaşl işidin

N'iteyin kim uyalur min kişidin

Acun ragtı tiler min tile kirgey

Cihan şufi barı tafşile kirgey
 Yusuf Em i ri 1 97

75 5 Vefa bagıda imes min hevay1

Yüzümdür laleyi amma Hıtay1

Bu kün ivi tigey çün kildi çinlik

Ki s1miirg içide lplsun cebinlik

:Kuyaş tig yiryüzin tutsun l):anatı

Üzügin taşlasun gerdiin nebatı

İçide perde-dan Zühre bolsun

Mu]Jalifni çıl):arıp <ö�r l):olsun

Aşugup l):ıldı atlanur yaragın

Zaman! cilve birdi l)üsn bagın

7 60 Tiledi közgüni vü tuttı ötrü

Yüzining içide köründi közgü

Tütün tig igme l):aşı vesme l):ılgay

Közi ]Jod sürmeni közige ilmey

Yüzi gül-giinesiz canlarga afet

Ayal):tın baş barı l)üsn ü letafet

Yasamadı yüzin ol mihr-i mah1

Ki gül tig ingliki irdi ilahi

Özin çün seyrga l):ıldı müretteb

Y ıgıldı gerdine bir niçe kevkeb

765 :Kalem urdı l):araga ol sözi çın

:Kalem tilin yılan tig l):ıldı müşg1n

Çü körgüzdi köngül razın biligi

Bitimek sandın tındı iligi

Anga tapşurdı kim bir yirde turmas

Yörür kün yogra ırmal):tın dem urmas

Didi yitkür anga kim yol): l):ararı

Yolumda bar b1-l)ad intizarı
98 1 Dehname

Name-i Dehüm ez-Zeban-ı Ma cşlil5- be- cA şıl5-3 8

(Aşığa Sevgilinin Dilinden Onuncu Mektup)

Ela iy şabr ilidin tartl5-an cam

Vefa mışrıda körgen közleri şanı

770 G amıdın ah nal5-il nale ravl

Bolup cömride mi}:ınet cömr ü ravl

:Kılıp gam 1Jiı catini aşikara

:Kızıl atlaş içi vü taşı lJara

Çıl5-arıp köke her kün nalelemi

Saçıp 1Jayrı yüzine lalelemi

Asıl5-sız cömri sevda kiçesi tig

:Kara künleri yelda kiçesi tig

Tilep uyl5-unı tapmay közin açıp

Yumup aç15-ınça közin uyl5-u 15-açıp

775 İsitip kiçeler otlug demidin

Tablb abda dem urmay gamıdın

Elemdin ta yüzine olturup lJiiy

Fera}:ıdın sigirip nabzı pey-a-pey

Agızlanmay lebi işide tedbir

Burunça15-tın figan birlen tili bir

Çıl5-ıp 1Jak1 tig ahı her dem andın

Yıral5- taş lap anı yalJşı yamandın

Bela zindanıda közin yaşartıp

:Koyup özini vü ahını tartıp

780 Yüzüm zülfümge körgüzüp niyazın

Uzatıp kiçeler l:ı acet namazın

38
Metinde: "Name-i Dehüm ez-Zeban- ı 'Aşı� be-Ma 'şu� "
 Yusuf Em i ri 1 99

Tigürüp vaşl itekine özini

:Koyup mıl5-raz tig ikki közini

Kilip şarşar bigin ötti sitemler

Bi-1.ıamdi 'llah ki kiçti barça gamlar

Bu kündin songra açıldı cihanıng

Savul5- dey çillesidin çı15-tı canıng

Bulut tig közleringdin tökmegin yaş

Çıl5-ar çimgen bigin tofral5-tın baş

785 Ki körgüzdi çemen tut! 15-anatın

Bitidi bülbüle cişret beratın

Gazel-lfan boldı büstan içre dürrac

Köngüldin şabrlamı 15-ıldı tarac

Çıl5-ardı serv ara 15-umri şagirin

Semender tig tüzüp otlul5- nefirin

Reyal.ıin rengi bir bir boldı mal.ıbus

Çemen tig cilvesin körgüzdi tavus

Yavu15-tur kim kisekler 15-ılgay avaz

:Kılıp cısı 15-uşı tig kökte pervaz

:Kurul5- 15-aldı bu le��etlerdin agyar

Asıl5- 15-ılmas sagızgan[ga] bu tlmar

Barıp bülbülni 15-ılgın meclis-efriiz

Digin aheng tüz kim boldı nevruz

Revan şimşadl5-a sunı yibergin

Ki Mani tig bizesün şalJ u bergin

Haber 15-ıl servga kim bolsun agah

Uzatmasun özige gamnı na-gah

Y ıgaçtın vehm birgil narvenga

Ki künde sayesin salsun çemenga
1 oo 1 Dehname

795 İşaret lpl semenga kim açılsun

Nişar üçün direm yanglıg saçılsun

Çı�argıl gülni l}alvet-l}anesidin

Yarut�ıl şem cning pervanesidin

Tigür susenga kim açsun tilini

Çı�arsun içidin derd-i dilini

Tilekin laleni sal söz araga

Beşaret birgin ol köngli �araga

Digin nergiske kim bilsün özini

Humar uy�usıdın açsun közini

800 Buyurgıl yilge kim ferraş bolsun

Közüng suyı bilen yoldaş bolsun

Gazel

Tüzetkin meclisi büstan içinde

Boyumnı ilt elif tig can içinde

Yüzümdin bagını �ıl taze kim yar

Yaraşur yasemin reyl.ıan içinde

Lebim palUdesindin çaşn1 al

İligingni uzat�ıl ban içinde

Vişalim ayıdın közümni yarut

Şafa� tig �oyma anı �an içinde

805 Şeker imimdin it könglüngni l}all

Tüzelme ney bigin efgan içinde

İlig birginçe sürgil mey kemestin

Müdam asra anı cevlan içinde

�adel.ıtin tart�ıl razım anda�

Ki �alsun şöhreti devran içinde
 Yusuf Em i ri l 1 01

Ferd

İçinde ol kişining kim gamı bar

Ni gam yir çün mining tig hem-demi bar

Mütala <a Nümuden-i <A şı15- Name-i Ma <şU15- ve be-Tehiyye-i Esbab-ı ŞolJbet
MeşgUl Şoden
(Aşığın, Sevgilinin Mektubunu Mütalaa Etmesi ve Sohbet Sebepleri
Hazırlaması)

Çıl5-ardı şubl.ı çün gül-gun <amari

Nesimi köydürüp <ud-ı 15-umari

810 Köngüldin uçtı gam tün 15-uzgunı tig

:Kararıp tipredi hicran küni tig

:Kanatın yaydı kök üzre l.ıavaşıl

Ferag-ı bal ulusl5-a boldı l_ıaşıl

IÇatımga yitti ol murg-ı hümaylin

Kim anı saye yanglıg asradı kün

Başına 15-oyuban hüdhüd bigin tac

Şeref içre alıp simurgdın bac

IÇanatı içide lJatnı yaşurup

İşimde cehdini l.ıaddın aşurup

815 Hemin kim tındı vü aldı demini

Çıl5-arıp birdi ol can merhemini

Köngülge yal5-tı vü kildim özümge

Gubarın tUtiya 15-ıldım közümge

Bitigidin sevadı aldı dide

Kim irdi vaşl taril.ıi güzide

Közümning merdümi çün boldı 15-arı

Yüzidin perdesin aldı yol5-arı
1 02 1 Dehname

Bu irdi söz çü lpldım ilJtiyatın

Ki yazlıg yirde yay şol;ıbet bisatın

[268a] 820 Arıg tig yirge tapsun cıyş-ı revnal5.

Felek behramı ot 15.oysun Havemal5.

Ziyafet fikri çün tüşti başımga

Tap�çılamı ündedim 15.aşımga

Buyurdum kim 15.ılıng mihman yaragın

İsiting meclis içre 1J Van ayagın

Arada kil türüng kafürdın şem c

yıral5. tutmang zamanı niirdın şem (

Yarutung ot için tavul5. ünidin

Ki ta irikmesün şol;ıbet tünidin

825 Tileng ördekni 15.oymang bar içinde

Ki salsun alma başın nar içinde

Çemen şal;ınıda töküng m!velemi

Tiring sal5.1 közidin ş!velemi

Alıng köp agzıdın balçı15.nı fi ' 1-l:ıal

Lebindin sürüngüz ser-beste al:ıval

Çagır suyıdın atıng ş!re gerdün

Koyung ortada 15.oymang tlre gerdün

Kopuzçı başına salıng hevanı

Ki tutsun boz turgay tig nevanı

830 Y ıravçıga dingiz yalJşı yasalsun

Agırlap ünini yol5.arı alsun

[268b] Müretteb boldı çün şol;ıbet yaragı

Köngül tındı vü yüz birdi feragı

Haber 15.ıldı yitip bir 1J vace atlıg

İligi maye sandın uyatlıg
 Yusuf Em i ri l 1 03

Ki le��et ni <meti yitti ökülüp

MeşaJ4at zal)meti çıl5-tı tökülüp

Res!den-i Ma <şu15- be-Külbe-i < A şı15- ve Dest Daden-i Vişal

(Sevgilinin Aşığın Evine Varması ve Vuslata E rmesi)

Cihan çün 15-ırdın yaydı 15-aranfül

Heva ikti semen üstine sünbül

835 Felek 15-oydı ingine <anber!n gal

Ayagı ay başıdın 15-ıldı galgal

Tigürdi tün ili zülfine şane

Kevakib yaşı boldı dane dane

Kirip kildi 15-aşımga ol dil-aray

Yüzi andal5- ki müşg!n perdede ay

Saçı <ömr ü lebi can çeşmesi tig

1Çarangulul5-da l)ayvan çeşmesi tig

Yüzi gurş!d yanglıg nur itip füş

Yüzi alıda bolup kiçe guffüş

840 Selam itmekke çün igildi 15-aşım

Ayagıga yügürüp tüşti yaşım

Yüzini açtı ol devlet <anısı

İlig birdi sa<adet pay-busı

Köngül tagtına andın songra aştı

Ki öltürmek anga anda yaraştı

Tüzeldi alıda rud u mey ü cam

Ulaştı şol)bet ü taptı ser-encam

Muganni sil)r ara boldı füsun-saz

Çıl5-ardı her iligidin bir avaz

845 Yıgaçtın berg alıp tipretti başın

Bir!şim vechidin tüzdi ma <aşın
1 04 1 Dehname

Mesil)a sandın mutrib dem urdı

Ünini köterip kökke aşurdı

Üni her kökke kim yüzlendi bi-lfast

Özin yitkürdi lpldı l):avlini rast

Bolup bülbül çemen içinde şeb-bVan

Ünidin açılıp güller yüz elvan

Ayag tig tizginip sal):i pey-a-pey

Agızdın ötüp ü başl):a çıl):ıp mey

850 Aradın çün tekellüf resmi yitti

Mey otı il dimağını isitti

Didi lutf ilen ol serv-i gül-endam

Kim agzı beste irdi közi badam

Emiri tüz bir ahengi özüngdin

Ol):ı bir niçe sözi öz sözüngdin

İşaret l):ıldı çün ol l)üsn zihi

cıral):i-var min tuttum I:Iüseyni

Ol):udum la eli tig bir şi cr-i rengin

Latif ü ab-dar u nar]Jı sengin

855 Hemin kim �ihni körgüzdi te cemmül

Hayalin yili tig l):ıldı ta]Jayyül

Ayag alıp içip türkane tilni

Köterdi l):ızlar ilen mu ctedilni

Tutabirdi manga ol l)üsn bagı

Yükünüp töre birlen mihr ayagı

İlidin aldım u içtim töküp yaş

Ayagı tig ilin öptüm }):oyup baş

Kezek irdi manga agzı lebingdin

Dem urdı içküçiler meşrebindin
 Yusuf Em i ri l 1 05

860 Yüzidin şev}): bazarı bolup tiz

Araga kirdi her sa cat yüz engiz

Gehi şev}): ile şeft-alUnı üzmek

Gehi abını nar üstine tüzmek

Gehi l):and u l.ıarir içinde mümtaz

Gehi cattar ol işdin gah bezzaz

Gehi gül gırmenindin guşe tirmek

Gehi oynama}): u gah aytabirmek

Gehi alma}): nazarga gevher-i pak

Gehi şarraf bolmal): gah l.ıakkak

865 Tang atl):ınça bu iş irdi ser-a-ser

Ki ta mul):ri didi Allahü ekber

Revan l):optı yiridin ol semen sal):

cAzimet nal):şını körgüzdi afül):

Tiledi aşugup alıda şeb-reng

Veda cı körgüzüp atlandı dil-teng

Revan boldı alıp gül bergini yil

İlig tişlep anıng barmagıdın il

Kil iy sal):i ki bardı can çeragı

Tutabirgil manga baş tang ayagı

870 Açıl): su bir l):ılıp divane vü mest

Ki biriptür manga şurabe-i dest

Der- cArz-ı I:Ial-i Hod u Du ca-yı Padişah Guyed

(Kendi Halini Arz Etmesi ve Padişaha Dua Etmesi)

Zaman! kim tüzelse cıyş esası

İrür vacib vell ni cmet sipası

Niçük min l):ılmayın imdi du ca carz

Kim özge ilge vacibtür manga farz
1 06 1 Dehname

Bu sultan sa ey yitkürdi 15-anatım

Ki pervaz ittim ü bilgürdi atım

Bu l]ürşld aldı il.ısan sayesinde

Kim ilim yitti Selman payesinde

875 Bu derya perveriş 15-ıldı besi yil

Ki körgüzdüm arıg güher açıp til

Bu devlet nün köründi közümge

Ki gerdun müşteri boldı sözümge

Bu Cemşid oldı canım dest-glri

Ki boldum şi er mülkining emlri

Budaya ta yarutur çarlJ-ı bl-mihr

Özin I)al.ıl.ıak körgüzür Minu-çihr

Yarutsun yiryüzini bl-tagayyür

Yörütüp l.ıükm-i sultan Ba[y] sungur

Der-Hatm-ı Kitab
(Kitabın Sonu)

880 Çü na-geh perdedin çıl5-tı bu timşal

İşikimdin sivünüp kirdi il5-bal

Didi iy sözi renglnlerge Erteng

�alemdin körgüzüben sil.ır ü nlreng

Sanga söz feyzi bolmay bir zaman pend

Sözüng sil.ıri 15-ılıp ilni zeban-bend

Saçıp 1Jame tilidin müşg ü canber

Kılıp calem dimagını mu cattar

Tümen ming reng birding bir 15-aradın

Köterding Çin misalini aradın

885 :Kalemga birdi �ihning tlzlıgını

Anga ögretti reng-amlzlıgını
 Yusuf Em i ri l 1 01

Bu nazük tarl_ılar kilmes kişidin

Nitük min nal51 itey Mani işidin

Kim evvel şüreti 15ıldı pedldar

Bu işde şüret ü ma eni barı yar

Didim iy tofral5ıng köz tlitiyası

Ni tofral5 kim sa cadet kimiyası

İrür bu renglik güftar-ı müşkil

İmes asan 1Jayali bar müşkil

890 Taşarruf küçidin sözni uzatmal5

Yıral5 yolıda yüz ming 15atla atmal5

İline ol ki sözdin aldı çevgan

Eger red 15ılsa anıng guy u meydan

Salıglıgtur bu 1J Van atını sürtik

İligin tuzga bismi ' llah tigürtik

Bu işning özgeçe verzişleri bar

Dimektin baş15a anıng işleri bar

[27 1 b] Alar kim körgüzürler �ihnidin cüş

Niçük 15ılgaylar alJir gülni lJas-püş

895 Bu kün tuttum cutarid tig elemdin

Dem urgaylar barı levl.ı ü 15alemdin

cİnad itip anga bulgaşmagaylar

Vell inşaftın lJod aşmagaylar

Bi-l.ıamdi 'llah ki furşat birdi devran

Yazıldı nameler başına cunvan

Bititik imdi tarllJini katib

İrür tarllJi üçün zabtı vacib

İlahi sindin özge yol5 penahım

İsinip l.ıazretingde çı15tı ahım
1 08 1 Dehname

900 Gehl kim birseng ivgülüg beratın

Emirige nişan bir anda atın

Anga birding çü divan defterini

cAta lpldıng ma cani kişverini

Nizami tig işin bl-derd ü rene it

Anıng Dehnamesini penc gene it

cinayet ilini ol güldin alma

Kötergil anı nan biri salma

Kim ol can ravzasıdın çı�tı na-gah

Anga sin bir köngüller içine rah

905 O�uganga mezld itkil biligin

Bitigenge revan �ılgıl iligin

Yangı ay tig anı körgüz cihanga

Tigürgil �ır[ga] vü andın �ıranga

Temmet
Ü Ç ÜNCÜ BÖLÜM

SÖZLÜK VE DİZİN
 açı�an- : öfkelenmek, kızmak
aA açıklanıp 290
ab (Far.) : su açıl- : açılmak
abı 729 açılayın 726
abını 86 1 açılgıl 224
ab-ı l.ıayvan 83, 298, 73 7 açılgın 686
ab-ı ru açılsun 795
a. kıl- 90 açıldım 426
ab-ı ruy 93, 292, 427, 5 1 8 açıldı 783
ab-dar (Far.) : nükteli, zarif, ho ş açılgay 4 1 3 , 483
ab-dar 854 açılgusıdur 673
abnüs (Far.): abanoz denilen sert ve açıldım irse 3 0 1
siyah bir ağaç açılıp 56, 489, 749, 848
abniisı 1 5 8 açılmay 456
cac (Ar.): fildişi açılmak 3 69
cac 1 5 8 açılmagıga 1 22
caceb (Ar.): acaba, hayret, garip açu�: açık
caceb 223, 350 açuk iligi 59
cAcem (Ar.) : İranlı açuk yaruk 373
cAcemga 99 adem (Ar.): adam, insan
caciz (Ar.) : zayıf, güçsüz, aciz ademni 3
caciz 605 adem! (Ar.) : insanoğlu, insan
acun: dünya adem! 4 1 O, 532
acun 754 ademt sin 272
aç-: açmak adem1ler 665
açsun 797, 799 cadet (Ar.): adet, görenek, usul;
açtım 430, 5 7 1 alışkanlık
açtı 374, 42 1 , 5 8 7, 744, 84 1 cadet 403
açıp 434, 482, 774 cadl (Ar.): adalet
agız açıp 1 8 cadl ilini 57
söz açıp 74 afü� (Ar.) : ufuklar
til açıp 325, 667, 875 afak 1 59, 866
söz açıban 73 5 afet (Ar.): bela, büyük felaket
açkınça 774 afet 762
agız açmay 239 afet nişanı 1 5 1
açmak 334 agah (Far.) : bilgili, haberdar, uyanık
perde açmak 630 agah 529
açma 262 agah bol- 793
açığ: acı ağaz (Far.): başlama
krş. açık agaz kıl- 230
açıg söz 307 ağır: ağır
açıgını 1 2 8 agır bahalıg 259
açı�: acı agır al- 392
krş. açıg ağırla- : ağırlamak, hürmet etmek
açık agunı 604 agırlap 1 1 3 , 830
açık sözin 303 ağız: ağız
açık su 870c agız 642
açıktın 402 agız agızıga koy- 540
112 1 Yüsuf Emiri Dehname

agız aç- 1 8, 239 aheste (Far.) : yavaş, ağır, yavaş

agızga 396 yavaş
agızga al- 47, 543, 605 aheste 1 84
agızga yaraş- 307 agir (Ar.) : son olarak, nihayet
ağızda 539 al}ir 1 90, 2 1 1 , 526, 665, 894
agızdın 578 ahi (Far.) : ah çekerek
agızdın öt- 849 ahi 465
agızdın taşla- 679 al}.val (Ar.) : haller, durumlar
ağızlan- : ağza almak, ağızda al)val 827
do !aştırmak al)valim 20 1
agızlanmay 777 al)valini 3 3 6
ağızlı�: ağızlı, ağzı olan a�- : akmak
ağızlı}}. 698 al}.magında 1 3 9
ağna-: yerde yuvarlanmak, a�an 688
depelenmek a�ar-: ağarmak, beyazlamak
agnap 1 68 al}.argan köz 684
ağnat-: yerde yuvarlandırmak, ca�bet (Ar.) : son, nihayet
depeletmek cal}.ıbet 34 7
agnatıng 328 a�l (Ar.) : akıllı
ağrı- : ağrımak, acımak; gücenmek
cal}.ıl 1 06, 234 (2)
agrıgay 463
caI.<lI.<l (Ar.) : akik gibi
agrır mu 504
c al}.11}.I 5 5 3
agu : zehir
ca�reb (Ar.): Güneş'in ekim ayında
agunı 604
ağyar (Ar.): başkaları, yabancılar girdiği on iki burçtan biri. Akrep
agyar 790 burcu
ah (Far.): ah, feryat cal}.reb 6 1 8
ah 656, 770 ca�s (Ar.): bir şeyin parlak bir yerde
ah ilidin 5 1 1 beliren hayali
ah tart- ı 70, 5 8 8 cal}.sini 264
ah u nale 1 99, 650 A�sa mescidi (Ar.+ T.): Kudüs 'teki
nale vü ah 732 meşhur cami
ah ur- 268 Al}.sa mescidine 3 8
ahım çıl}.- 899 al: hile, düzen
ahım tut- 607 alıdın 236
ahı çıl}.- 778 al: ön, huzur, kat, nezd
ahı öt- 3 8 8 alıda 69, 244, 3 1 7, 322, 3 77,
ahını tart- 3 8 5 3 79, 456, 5 77, 5 84, 595, 720,
al}.bab (Ar.): dost, bildik, tanıdık 74 1 , 775, 839, 843 , 867
al)bab 645 alında 6 1 8
cahd (Ar.) : ahit, söz verme alıga 9 5 , 222
cahd 5 67 alına 250
cahd it- 5 5 0 alıdın 225
aheng (Far.): ahenk, uyum; çalıp al-: almak
çağırıp eğlenme, cünbüş etme al 250, 803
aheng tüz- 626, 727, 79 1 algın 665
ahengi tüz- 852 algıl 739
ahengide 694 alayın 3 66, 3 73
ahengini 3 80 alsun 830
 Kazım KÖKTEKİN l 113

alur min 658 anga: ona

alur mu 499 anga 1 , 1 7, 1 94, 246, 260, 3 62,
aldım 366, 858 562, 6 1 6, 62 1 , 625, 668, 842,
aldı 47, 1 8 1 , 447, 485, 573, 702, 896
8 1 5 , 8 1 7, 8 1 8, 874, 89 1 canber (Ar.): amber, güzel
alıptur 605 koku
alur bol- 543 canber 46, 43 5 (2), 7 1 3, 883
alıban 296 canberga 355, 560
alıp 65, 1 1 3 , 1 84, 3 8 8, 8 1 3 , 845 , canber irür 448
856, 868 canber-alüd (Ar.+ Far.): amber
almal5. 864 bulaşmış, amber kokulu
alma 2 1 2, 4 1 1 , 903 canber-alUd 506
almagıl 392 canberin (Ar.+ Far.): amber kokulu
almas 1 90 canberin 3 1 9, 83 5
alaalmay 450 ança: onca, o kadar
alar: onlar ança 1 45
alar 1 1 9, 894 anda: 1 . onda
alamıng 634 anda 1 9 1
alardın 40 2 . orada
calem (Ar.): Dünya, cihan anda 8, 3 5 , 40, 4 1 , 65, 76, 268,
calem 1 8 , 883 304, 309, 3 1 2, 3 1 3 . . .
calemga 409 66 1 anı: onu
'
calemdin 664 _anı 83, 9 1 , 92, 1 20, 1 73. . .

calemidin 1 32 anıng: onun

calem (Ar.): nişan, alamet
_ anıng 1 8, 26, 67, 78, 93
calemler 4 1 4
. . .

angla-: anlamak
calim (Ar.) : bilgin, alim
angladı 342
calim 1 3
car (Ar.): utanma, ar
Allahü ekber (Ar.): "Allah en
büyüktür" anlamında ezanın ilk car 650
ara: ara, arasında
cümlesi
Allahü ekber 865 ara 1 , 40, 1 1 2, 485, 600, 605,
alma: elma 620, 645 , 689, 730, 738, 787,
alma 1 20, 395, 825 844
almadın 599 araga 547, 745 , 798
altı: altı arada 530
altı 7 aradın 680, 884
altun: altın cArab (Ar.) : Arap
altun 394, 5 5 1 , 63 5 cArab 78, 99
altunga 467 cArab min 85, 94
camar c (Ar.) : kendisiyle şarap acrabi (Ar.) : çölde yaşayan Arap
meclisi tezyin olunan bir a crab1 7 1 9
fesleğen aram (Far.) : dinlenme, rahat
camar1 809 aram tap- 300, 3 3 9
camda (Ar.): bilerek, kasten arıg: temiz, saf
camda 273 arıg 1 02, 532, 677, 725 , 736,
amma (Ar.): ama, lakin, fakat 820, 875
amma 1 3 , 365, 442, 5 5 8, 643 , arıglı�: temizlik, saflık
685, 755 arıglıl5. 324
114 1 Yüsuf Emiri Dehname

arı�: çay, ark asrama� 1 6

an}4a 688 asrap 72, 1 70, 53 1 , 7 1 1
arıt- : arıtmak, temizlemek asru : çok, çok fazla
anttı 46 asru 285, 753
c arız (Ar.) : yanak aş- : aşmak; yükselmek
(arızı 576, 705 aştı 39, 842
canzına 544 aşmak kirek sin 3 6
carş (Ar.) : dokuzuncu gök aşıp 40, 1 6 1
carş 53 aşmagaylar 896
art- : artmak, çoğalmak caşı� (Ar.) : aşık
artar 1 50, 75 1 (aşı� 1 80, 577
artıp 1 67, 254 caşı�ane (Ar.+ Far.) : aşığa yakışır
artma�da 595 biçimde
artu�: fazla caşı�ane 573
artu� 32 (2), 59, 720 (2) caşı�-firib (Ar.+ Far.) : aşık aldatan
carüs (Ar.): gelin caşı�-firlb 1 3 6
cariisın 7 1 1 caşı�lı� (Ar.+ T.): aşık olma, aşka
cariisı 84 1 tutulma
arz (Ar.): yer, m�kan caşı�lı� 237
aşikara (<Far. aşkara) : belli, açık,
tayy-ı arzıng 1 75
carz (Ar.): sunma, bildirme; enlem
meydanda
aşikara it- 5 86
carz bir- 49, 70 1 aşikara �ıl- 77 1
carz it- 3 3 5 aşina (Far.): tanıdık, bildik
carz �ıl- 1 7 9 , 3 1 1 , 872
aşinasın 73 7
carzıng 1 75 aşinalı� (Far.+ T.): birbirini tanıma,
arzü (Far.) : arzu, istek, heves tanışıklık, dostluk
arziiga 1 46 aşinalı� bir- 2 1 1
as: koku, rayiha aşiyan (Far.) : mesken, yuva
as 6 1 5 aşiyanı 68
asan (Far.) : kolay aşu�- : acele etmek
asan �ıl- 5 7 1 aşugup 702, 759, 867
asan imes 889 aşur-: aşırmak, çıkarmak, yükseltmek
casel (Ar.) : bal aşurdı 846
caselga 603 aşurup 1 1 3 , 432
ası�: fayda, yarar lıaddın aşurup 8 1 4
as* it- 468 lıaddın aşurma� 3 3 3
as* �ıl- 790 aşüfte (Far.): delice seven
ası�sız: faydasız, yararsız aşüftega 205
as*sız 773 aşüftelik (Far.+ T.): delice sevme,
aşl (Ar.) : asıl, kök, esas aşk yüzünden aklın baştan
aşlı 279 çıkma durumu
asra-: beslemek, yetiştirmek, aşüfteliktin 202
korumak at: ad, isim
asragıl 3 3 7, 3 5 3 at çı�ar- 67
asra 806 atı 484
asradı 6 1 8 , 8 1 2 atın 900
asrar 742 at: at
asragay 467, 548 atım 873
 Kazım KÖKTEKİN l 115

atı 4 1 7 ay: ay, yılın on ikide biri

atın 50, 1 5 5 ay 87
atını 266, 892 ayga 5 3 6
at- : atmak aylar 453
atıng_828 ay-: demek, söylemek
atsang 403 krş. ayt­
atıp 303 ayurlar 1 2
atma� 3 3 3 , 890 ayag: kadeh, içki
tang at�ınça 3 84, 5 1 3 , 865 krş. aya�
cata (Ar.): bağışlama, bahşiş ayag 1 1 3 , 1 30, 849, 856
cata �ıl- 90 1 ayagı 530, 675, 869
catadın 96 ayagın 1 22
atlan- : ata binmek aya�: kadeh, içki
atlan 3 5 krş. ayag
atlandıın 1 30 aya� �oy- 53
atlandı 867 aya� toldur- 1 08
atlanur 1 29, 759 aya�g: ayak
atlanma� kirek sin 3 78 ayag bas- 32 1 , 666
atlaş (Ar.): üstü ipek altı ayagım barına- 3 3 8
pamuk kumaş ayagıll8 466, 476
atlaş 77 1 ayagıngga 352, 45 1 , 580
atlıg: adlı ayagı 22 1 , 294, 4 1 5 , 423, 645 ,
krş. atlı� 835, 857, 858,
altıg 832 ayag1ga 840
atlı�: adlı ayagın 1 26, 12 9, 3 7 1 , 822
krş. atlıg ayagını 3 87, 407
atlı� 448 ayagnı 667
cattar (Ar.): aktar aya�tın baş 249, 762
cattar 862 aya�: hizmet, hürmet
avaz (Far.): ses, seda ayagı 4
avaz �ıl- 1 1 4, 789 cayan (Ar.): belli, açık, meydanda
avaz çı�ar- 844 cayan it- 550
avaze (Far.): yüksek yer cayb (Ar.): ayıp, kusur
avazesini sal- 240 cayb 1 46
avut-: avutmak ayça: ay gibi, ay gibi güzel olan
avut�an 3 80 ayça 50
ay: ay, kamer; mec . sevgili aydın : ışık, aydınlık, parlak
ay 1 0, 23, 29, 52, 98, 1 4 1 , 1 42, aydın 5 1 7
226, 228, 257, 263, 287, 3 84, aydı[n]dm 6 1 3
3 87, 449 , 459, 5 3 7, 576, 602, ayet (Ar.): Kur ' an-ı Kerim ' in
63 1 , 64 1 , 7 1 9, 72 1 , 747, 752, surelerini oluşturan söz birimleri
835, 837, 906 ayeti 43 , 424
bayram ayı 326 ayetin 523
himmet ayı 689 ayetindin 3 1 8
ayına 1 97 ayır- : ayırmak
aynıng 1 80 ayırsang 405
ayıdın 804 ayine (Far.): ayna
aynı 29 aylnesindin 284
116 1 Yüsuf Emiri Dehname

aylığ: aylı bade 1 08, 64 1

aylıg 707 badega 622
c ayn (Ar.) : ayın harfi bad-engiz (Far.): nefes kesen
cayn 2, 664 bad-englz 304
c ayn (Ar.): göz bağ (Far.) : bağ, büyük bahçe,
cayn 496 bostan
c ayn (Ar.): asıl, kendi bag 679, 725, 727
cayn 1 1 1 bagım 3 3 8
ayru: ayrı bagı 224, 3 54, 440, 477, 8 5 7
ayrudur 29 bagın 1 O , 759
ayt-: demek, söylemek bagını 802
krş. ay­ bagınıng 3 1 5
aytayın 222 bagıdın 346
aytur 4 1 0 bagda 369
aytur mu 503 bagıda 755
ayttı 3 77 baglarda 320
aytıp 304, 5 65 bağır: bağır, ciğer
ayturda 308 bagır 1 62, 73 1
aytabirmek 863 bağla-: bağlamak
az (Far.): aç gözlülük, hırs, tamah baglagay 4 1 3
az 733 baglap 1 66, 203, 700
azad (Far.): serbest, kurtulmuş, azat baglaban 1 22, 624
azad 5 79 baglamay 402
azar (Far.): incitme, kırılma, tekdir bağlı�: bağlı
azar kör- 657 baglıl5.tur 1 4 7
azerm (Far.) : utanma, haya bahalığ (Far.+ T.) : pahalı, değerli,
azerm 1 23 bedelli
azğur-: azdırmak bahalıg 259
azgurup 1 60 bahar (Fa�) : bahar
cazimet (Ar.): 1 . gitme, gidiş, baharıdın 749
yönelme bagt (Far.) : talih, kader, kısmet
cazlmet 390, 44 1 bal}t 5 3 , 329, 690
2. büyü, sihir bal}tını 3 85, 482
cazlmet 45, 866 ha�- : bakmak
bal5.tım 562
bal5.may 64
bB bal5.mal5. 708
bal5.magında 1 3 9
hah (Ar.) : konu, mevzu bal5.mas 1 45
babıda 390 bal (Far.) : gönül, kalp, yürek; kanat
babıdın 685 bal 8 1 1
hac (Far.): haraç, vergi balin 693
bac al- 8 1 3 balçı�: balçık, çamur, killi toprak
had (Far.): yel, rüzgar balçı15.tın 22
bad it- 5 1 7 balçı15.nı 827
badam (Far.) : badem halin (Far.) : yastık, koltuk
badam 85 1 balln 693
bade (Far.): şarap, içki bar (Far.): yük
 Kazım KÖKTEKİN l 111

bar 1 20, 825 Bari (Far.): yaratan, yaratıcı

bandın 393 bar! l.ıazretine 3 1 4
bar mudur 492 bas-: basmak
bar (Far.) : meyve, yemiş bas�ın 666
bar 728 basıp 1 26, 32 1 , 4 1 5
bar: bütün, cümle baş: baş
bar 93 baş 249, 667, 762, 869
bar: var, mevcut baş çı�ar- 784
bar 1 52 (2), 1 9 1 , 343 (2), 509, baş �oy- 3 52, 4 1 6, 437, 56 1 ,
630, 7 1 7, 768, 808 (2), 889, 893 858
(2) baş tart- 1 24
bardur 1 47 baş tüz- 67 1
bar mu 497, 498, 628 başım 3 3 8
bar idi 6 1 8 , 620 başımga 82 1
bar irdi 3 3 , 90, 1 00, 557, 5 70 başımdın 1 3 1
bar irmiş 3 97 başımdın aş- 1 6 1
bar- : varmak, gitmek başıngga çı�- 675
bar 656 başı 87, 1 3 8, 294
bargıl 1 5 3 başın 229, 447, 45 1 , 70 1 , 825,
bargın 699 845
bardıng 243 başına 8 1 , 1 85, 278, 368, 430,
bardı 43 , 244, 869 8 1 3 , 829, 897
barur min 659 başını 456, 458, 5 80, 653
başını yilge bir- 32 1
barur 365, 5 3 5
başıda 84
bargay 9 7 başıdın 449, 647, 739, 835
bargusıdur 675 baş�a çı�- 849
barsa 3 3 8 baştın çı�ar- 543
barıp min 600 başların 7 1 2
barıp 39, 65 , 67, 1 1 O, 1 64, 1 78, başlj.a: başka
1 92, 203, 244, 332, 3 66, 3 82, baş�a 893
5 88, 79 1 başla- : başlamak
bargan 236 başladı 444
bargandın 2 7 1 başlaguçı 5 1
barurga 1 8 1 bat: hemen, çabuk, derhal
barurdın 1 44 bat 247, 365, 643
baradurgaç 1 5 5 bayram: bayram
barmasun 3 5 3 bayram ayı 326
barmagay 3 3 8 Baysungur : Sultan Baysungur
barça: hepsi, bütün, cümle (Herat, 1 397- 1433)
barça 2� 782 Baysungur 48, 879
barçanıng 6 8 bayulj.: açık, aşikar, muhakkak,
barguçı: varıcı, gidici gerçek
barguçı 232 közi bayu� 494
barı: bütünü, tamamı, hepsi hazar (Far.) : pazar, pazar yeri
barı 1 8, 66, 249, 3 87, 558, 625, bazar 750
754, 762, 8 87, 895 bazarı 4 1 3 , 860
bari (Far.): hiç olmazsa, hasılı bazarın 302
bar! 3 3 7, 525 bazarına 389
118 1 Yüsuf Emiri Dehname

beden (Ar.) : beden, insan vücudu beri: beri, bu taraf

bedenge 425 beri 737
bed-namlı� (Far.+ T.) : kötü adlılık, ber-cüş (Far.) : coşmada, kaynamada
fena tanınmışlık ber-cuş 1 3 1
bed-namlı� 238 berg (Far.) : yaprak
bed-namlı�dın 239 berg 285, 845
bedr (Ar.) : dolunay bergim 258
bedr 5 76 bergin 679, 792
begayet (Far.) : pek çok, son derece bergini 868
begayet 1 3 0 bergsiz (Far.+ T.): yapraksız
behmen (Far.): sözü özü doğru bergsiz 339
ınsan berhem (Far.): karışık, dağınık
behmen 4 8 1 behrem ur- 256, 349, 3 5 7, 65 1 ,
behram (Far.) : Merih yıldızı 655, 69 1
behramnı 8 besa (Far.) : nice nice, pek çok,
behramı 820 hayli
beli (Ar.): evet besa 1 3
bell 1 46 besi (Far.): birçok
BelJPs (Ar.): Süleyman peygamberin besi 400, 529, 875
hüdhüdle haber göndererek hak beste (Far.) : kapalı, bağlı
yola girmesini istediği Seba beste 286, 5 87, 85 1
melikesi beşaret (Ar.) : müj de, muştu
Bel�ls 63 8, 692 beşaret 3 1 , 295, 429, 674, 692
bela (Ar.) : gam, keder, eziyet, bela beşaret bir- 3 5 , 422, 798
beşaretlı� (Ar.+ T.) : müj deli,
bela 779
belası 7 1 2 muştulu
beşaretlı� 636
belaga 3 5 9 beyan (Ar.) : anlatma, açık söyleme,
belanı 494 bildirme
belalar 1 47 beyanın 488
belalarga 3 23 beyanımnı 573
belki (Far.) : belki, muhtemel bezm (Far.): içkili, eğlenceli
belki 62 1 meclis
bend (Far.) : boğum, mafsal bezm 1 1 2, 689
bendine 205 bezzaz (Ar.) : bez satan, kumaş satan,
bendidin 405 manifaturacı
bend (Far.) : bağ, yular bezzaz 862
bend 205, 405 bicat (Ar.) : bir beye, sultana vs.
benefşe (Far.) : menekşe bağlılığını, itimadını bildirme
benefşe 456, 583, 584 bl(at �ıl- 55 1
her (Far.) : meyve, yemiş bi-bak (Far.) : korkmayan,
ber 276, 346, 5 3 8 çekinmeyen, sakınmayan
berat (Ar.): rütbe, nişan ve imtiyaz bl-bak 29 1
verildiğini bildiren ferman bi-bend (Far.): bağlı olmayan
beratı 707 bl-bend it- 1 95
beratın 785, 900 bi-can (Far.) : cansız, ruhsuz
berbat (Ar.) : kopuz ve lavtayı andırır bl-can 6 1 4
saz, lavta bi-çare (Far.) : çaresiz
berbat 1 1 6 bl-çare 208
 Kazım KÖKTEKİN l 119

bidarlı� (Far.+ T.) : uykusuzluk bilen 8 3 , 9 8 , 1 66, 232, 3 67,

bidarlı� 653 43 5(2), 49 1 , 564, 677, 800
bi-derd (Far.) : dertsiz bilgür-: belirmek
bi-derd ü rene it- 902 bilgürdi 3 97, 873
bi-edeb (Far.+ Ar.): edepsiz, bil: bel
terbiyesiz bil bagla- 1 22, 624
bi-edeb min 94 bilim 503
big: bey bilimge 652
bigine 638 bilillB 200
bigin: gibi bilingni 1 9 1
bigin 1 9 1 , 3 82, 48 1 , 490, 5 34, bilidin 1 1 5 , 673
558, 735 (2), 782, 784, 805 , 8 1 3 bilig: bilgi
bigindür 655 biligin 1 3 , 905
bi-1}.ad (Far.+ T.) : sınırsız, hadsiz biligi 59, 528, 766
bi-l)ad 259, 768 bilige 1 86
bi-1}.amdi'llah (Ar.): Allah ' a hamt bilmeslik: bilmezlik
ile, Allah ' a hamt olsun bilmeslikke 2 1 2
bi-l)amdi ' llah 782, 897 bimar!ı� (Far.+ T.) : hastalık
bi-b"ast (Far.) : isteksiz bimarlı�tın 653
bi-lfast 627, 724, 847 bi-mihr (Far�) : şefkatsiz, sevgisiz
bi-lfast irmiş 398 çarlJ-ı bi-mihr 878
bi-�adr (Far.+ Ar.): değersiz, bi-neva (Far.) : zavallı, çaresiz,
kıymetsiz fakir, muhtaç
b1-�adr u m1�dar 260 bi-neva 49 1
bir: bir
bi-�arari (Far.+ Ar.): kararsızlık
b1-�arar1 235 bir 4, 2 1 , 32, 39, 44, 50, 78, 79,
97, 1 00, 1 03, 1 2 5 , 1 34, 1 39,
bil-: bilmek
1 53 , 1 65, 1 77, 1 78, 1 80, 1 94,
bil 90, 1 43 205, 207, 235, 258, 274 . . .
bilgil 547 bir bir 1 78
bilsün 799 bir bol- 200
bilür 740 biri 70(2), 7 1 (2), 72(2), 73(2),
bildim 1 73, 297 74(2), 244
bildi 47 birige 1 25, 1 65
biliptür 605 bir- : vermek
bileli 1 05 birgil 43 1 , 794
bilseng 1 79 birgin 798
bilse 93, 1 54, 394, 399 birsün 740
bilip 2 1 2 birgey 2 1 1 , 4 1 5 , 477, 728(2),
bilmey 328 73 1
bilmedi 297 birür min 2 1 7
bilmese 1 5 birür 309, 404, 405 , 4 1 0, 745
bile: ile birürler 403
krş. bilen, birle, birdim 95, 204, 296
birlen, ile, ilen birding 8 84, 901
bile 243 , 3 1 9, 3 3 7 birdi 4, 3 5 , 1 89, 245, 250, 295,
bilen : ile 3 77, 422, 425(2), 444, 549, 5 5 1 ,
krş. bile, birle, 5 56(2), 686, 696, 70 1 , 703 , 759,
birlen, ile, ilen 8 1 5 , 83 1 , 84 1 , 885, 897
1 20 1 Yüsuf Emiri Dehname

birdiler 49 bisat (Ar.): kilim, yaygı, döşenen

biriptür 408 veya serilen şey
birse 407, 72 1 bisatın 8 1 9
birseng 1 80, 900 bi-ser (Far.) : başsız
biriben 707 bi-ser ü pay bol- 226
birginçe 806 bi-ser ü berg �ıl- 285
birip 4, 30, 65, 70, 1 3 1 , 1 3 3 , bismi'llah (Ar.) : "Allah'ın adıyla",
1 76, 32 1 , 5 1 8, 563, 5 7 1 , 5 83 , besmele
645, 683 bismi 'llah 892
birme 99 bister (Far.) : yatak, döşek
birmegil 736 bisterinde 504
birmey 548 hiş: beş
birmegil 269 biş 28
birmes 234, 3 3 7 hl-tagayyür (Far.+ Ar.):
açabirdi 625 değişmeden, bozulmadan
aytabirmek 863 bi-tagayyür 404, 879
�oyabirme 545 bi-teva��uf (Far.+Ar.) : durmadan
�oyabirip 3 6 1 bi-teva�uf 1 1 1
�oyabirgen 3 83 biti-: yazgıak
körebir 627 biting 248
tutabirgil 99, 869 bitidim 1 82, 3 1 1 , 442, 5 72, 700
tutabirdi 1 86, 5 5 5 , 8 5 7 bitidi 249, 375, 507, 63 5 , 785
birev: birisi, her biri bititik 898
birev 242, 267 bitigende 905
birevge 92 bitimek 766
birgüçi: verici
bitimektin 70 1
birgüçi 6(2), 232 bitimes 6 1 2
biri: beri
bitig: mektup
biri 737, 903
biri kil- 244 bitig 43 , 3 5 5 , 430, 486
birik- : birikmek, toplanmak
bitigi 3 0 1
birikküsidür 677 bitigide 3 0 1
birişim (Far.): ibrişim bitigidin 8 1 7
birişim 845 bitigni 3 77, 3 79
birle: ile bitigleringde 400
krş. bile, bilen, birlen, ile, biyik: büyük
ilen biyiktin 632, 689
birle 2, 36, 46(2), 69, 9 1 , 97, biyiklerde 727
1 0 1 , 1 62, 1 72, 1 83 , 266, 288, biz: biz
295, 297, 3 5 3 , 363, 365, 52 1 , bizdin 3 79
566, 567, 568, 670, 730 bize-: bezemek, süslemek
birlen: ile bizesün 792
krş. bile, bilen, birle, ile, ilen bizerge 3 1 0
birlen 34, 39, 76, 85, 99, 1 3 8(2), bol-: olmak
1 7 1 , 1 72, 1 98, 1 99, 200, 22 1 , krş. ol­
236, 247, 265, 3 59, 3 80, 460, bolayın 367, 460
5 1 7, 5 50, 649, 777, 857 bol 250, 305
biryan (Far.): kebap bolgıl 737
biryan �ıl- 1 5 6 bolsun 758, 793, 800(2)
 Kazım KÖKTEKİN l 121

bolur min 657 boz- : bozmak

bolur 396, 3 99(2), 526, 536, 54 1 bozup 1 3 8
bolgay 32, 1 O 1 , 1 78, 23 7, 260, bozul-: bozulmak
288, 464, 476, 5 69, 628, 660 bozulma�lı�ga 4 1 6
bolgusıdur 674, 676 böl-: bölmek
boldum 4 1 1 , 66 1 , 877 böldi 29
boldı 1 3 , 37, 1 74, 1 75 , 1 84, 242, böri: kurt
247, 248, 265, 3 3 5 , 3 5 1 , 420, börige 5 7
427(2), 49 1 , 506, 5 6 1 , 570(2), b u : bu (işaret sıfatı)
573, 592, 593, 637, 652, 68 1 , bu 1 6(2), 2 3 , 26, 29, 36, 39,
687, 786, 788, 79 1 , 8 1 1 , 8 1 8, 45(2), 76, 80, 8 1 , 83, 90, 94, 96,
83 1 , 836, 844, 868, 876 1 03 , 1 06, 1 07, 1 34, 1 73 , 1 79,
boluptur 226, 483, 599 20 1 , 206, 2 1 1 , 23 1 , 237, 242,
bolsam 6 1 3 273, 279, 286, 2 87, 3 0 5 , 3 07,
bolsang 282, 469, 542, 543, 544, 352, 3 5 9, 3 6 5 , 393, 403 , 406,
659 460, 468, 469, 634, 66 1 , 662,
bolsa 409(2), 538, 609, 6 1 0, 723 668, 697, 725 , 756, 7 8 3 , 790,
boluban 37, 1 3 2, 5 1 7, 7 1 5 , 730 865, 873, 874, 875, 876, 877,
bolup 5 5 , 1 24, 1 72, 4 1 3 , 455 , 880, 886, 8 87, 889, 892, 893,
495, 5 1 2, 5 1 4, 5 5 3 , 5 79, 5 8 1 , 895
623 , 647, 732, 770, 839, 848, bu: bu (işaret zamiri)
860 bu 1 1 , 234, 8 1 9
bolmagay 27 1 bulga-: bulamak, karıştırmak,
bolma 208, 670 kirletmek
bolmagıl 279 bulgap 294, 344
bolmay 882 bulgag: bulanık, karışık, bulanıklık
bolmayın 3 1 0 bulgag 3 3 0
bolmas 1 54(2), 3 64(2), 394(2), bulgaş-: bulaşmak, karışmak
406(2), 54 1 bulgaşma� kirek sin 3 6
bo lmadıng 40 1 bulgaşmagaylar 896
bolma� 864 bulut: bulut
bolmaga 200 bulut 59 1 , 784
boy: boy Bura)} (Ar.) : Hz. Muhammed ' in
boyum 276 Miraç ' ta bindiği binek
boyumnı 80 1 Bura�ı 34
boyul}g 347, 479, 577, 727 burc (Ar.) : Güneş ' in ayrıldığı
boyul}gnıng 7 1 O on iki kısımdan her biri
boyul}gda 73 5 burcınıng 575, 602
boyungdın 578 burun : önce, evvel
boyı 1 98, 654, 705 burunra� 4 1 , 1 07
boy(ı)n: boyun burunçal}: ince bez
boynını ig- 54 burunça�tın 777
boynını üz- 1 7 büstan (Far.): bahçe, sebze bahçesi
boynına 2 3 3 , 443 (2), 4 5 5 , 623 bustanınıng 27
boynıga 1 1 8 huş-: öfkelenmek, kızmak
boynıdın 693 buşmas 305
boz : boz, açık toprak rengi butra-: dağıtmak, dağılmak
boz 829 butradı 423 , 695
1 22 1 Yüsuf Emiri Dehname

buyur- : buyurmak, emretmek canımda 1 52

buyurgıl 800 canımdadur 656
buyurdum 822 canıng 783
buyurdı 92 canı 1 00, 479, 484, 49 1 , 540
buzug: harabe, bozuk canın 3 3 3
buzuglar 5 1 4 canını 276
bülbül (Far.) : bülbül canına 494
bülbül 1 1 4, 2 1 0, 3 3 9, 3 70, 49 1 , canga 1 44, 1 82, 245, 303
54 1 , 848 candın 2 1 8, 340, 34 1 , 46 1 , 525,
bünyad (Far.) : bina, yapı 720
bünyad l}.ıl- 45 canlarga 762
büstan (Far.): sebze bahçesi canan (Far.): sevgili
büstan 786, 80 1 canan 555
büt (Far.): put; mec. çok güzel canansız (Far.+ T.): sevgilisiz
büt-i müşgln-külale 1 34, canansız 246
bütini 30 cansız (Far.+ T.): cansız
büti (Far.): bir put cansız 246
bütl 1 8 8 cavid (Far.): ebedi, sonsuz
büyüt-: büyütmek, yetiştirmek cavid 1 94
büyütti 5 niir-ı cavid 44
cavidani (Far.): ebediyetle ilgili,
sonsuzlukla ilgili
cC cavidan1 1 00
cay (Far.): yer, makam
cadü (Far.) : cadı, büyücü cayı 5 3 8
cadii 390 cebin (Ar.) : alın
cam (Far.) : bardak, kadeh cebin 7 1 4
cam 1 62, 502, 769, 843 cebinlik (Ar.+ T.): yüreksizlik,
cam-ı Cemş1d 290 alçaklık
can (Far.): can ceblnlik l}.ıl- 756
can 1 1 0, 1 96, 28 1 , 296, 307, cedvel (Ar.): çizelge, liste
3 1 1 , 3 1 7, 3 5 1 , 3 67, 4 1 6, 42 1 , cedvelinde 7 1
425 , 45 5, 483, 497, 5 3 1 , 548, cefa (Ar.) : eziyet, incitme
5 5 5 , 5 85, 60 1 , 6 1 4, 642, 70 1 , cefa vü cevr 606
7 1 2, 7 1 7, 742, 750, 80 1 , 8 1 5 , cefasın 58
83 8, 869, 904 cefalar 1 47
l}.aşd-ı can 3 3 1 cefülıg (Ar.+ T.) : cefalı
can al- 366 cefalıg 2 1 1
can bir- 4, 2 1 7 cehd (Ar.) : çalışma, çabalama
can bol- 4 1 1 cehd it- 567
can-ı mecriil.ı 1 74 cehd l}.ıl- 308
can tart- 46 1 , 465, 595 cehdini 8 1 4
can tileş- 1 6 1 celalet (Ar.) : büyüklük, ululuk
can u cihandın kiç- 2 1 8 celalet 566
can u cihandın l}.op- 734 cemc (Ar.) : toplama, yığma
can yarat- 1 cemcine 4 1 7
canım 1 44, 2 1 9 , 877 cema c at (Ar.): insan topluluğu
canımga 597 cema(at 5 3 3
 Kazım KÖKTEKİN l 1 23

cemal (Ar.) : yüz güzelliği can u cihandın kiç- 2 1 8

cemalim 263, 283 can u cihandın �op- 734
cemalimdin 278 cihanlar 1 3 8
cemali128 4 78, 709 cihanI (Far.) : insan, dünyevi
cemalingdin 5 94 cihan! 3 5
cemmaş (Far.) : zampara cihetsiz (Ar.+ T.): sebepsiz
cemmaş 62 1 cihetsiz 253
Cemşid (Far.) : şarabın mucidi olarak cilve (Far.): cilve
bilinen Cem' in unvanı cilve bir- 1 3 3 ,759
Cemşid 290, 877 cilvesin 788
ceng (Far.): savaş cinn (Ar.): cin
nefir-i ceng 3 8 8 cinn 1 2
ceral]at (<Ar. ciral)at): yara cins (Ar.) : çeşit, tür
ceralıat 1 64, 329, 354 cinsin 752
seng-i ceralıat 7 1 7 ciran (<Moğ. ceren<cegeren) :
ceral]at-name (Ar.+ Far.): yara, ceylan
dert mektubu ciran 1 88
ceralıat-namening 227 cüş (Far.): coşma, kaynama
cevab (Ar.) : cevap, yanıt cuş 894
cevab ayt- 3 0 8 cuş it- 723
cevabın 25 1 , 309, 373 cüyan (Far.): arayıcı, arayan
cevabıda 630, 700 cuyan 5 3 5
cevahir (Ar.): cevherler, elmaslar, cüy-bar (Far.): akarsu, ırmak;ırmak
ktymetli taşlar kenarı
cevahir 433 cuy-barınıng 3 1 5
cevlan (Ar.): dolaşma, dolanma, cünün (Ar.): delilik
gezınme cünun 3 6 1 , 5 1 4, 559, 669
cevlan 806 cünunge 20 1
cür cet (Ar.): cesaret, atılganlık,
cevr (Ar.): haksızlık, eza, cefa
yiğitlik
cevr 1 3 8, 1 65, 267
cürcetni 96
cevri 606
cürm (Ar.): suç
cevrini 3 3 3 cürmin 743
ceza (Ar.): ceza, karşılık
cezasın bir- 740
cifr (Ar.): kayıptan haber verdiğine
inanılan bir çeşit bilim çÇ
cifr-i lıuriif 73 çabük-süvar (Far.): iyi at süren,
ciger-bün (Far.) : ciğeri kanlı, çok ata iyi binen
acıklı çabük-süvarı ı 76
ciger-l}un it- 646 çağır: şarap
cihan (Far.) : dünya, alem çağırdın 1 28, 828
cihan 3 1 9, 420, 550, 754, 834 çağla- : tahmin etmek, hesaplamak
cihanıng 783 çaglap 203
cihanı 483 , 484 çalı (Far.): çukur
cihanga 28, 245 , 292, 906 çahıda 5 0 1
cihanda 237 çak (Far.): yarık, yırtık
cihannı 1 1 6 çak it- 29 1
cihandın 1 3 0, 525 çak �ıl- 1 69
1 24 1 Yüsuf Emiri Dehname

ça�: zaman, vakit çeşm (Far.) : göz

ça14a 29 çeşm 1 95
ça�ma�: çakmak çeşme (Far.): pınar, su kaynağı
ça�ma� 708 çeşmedin 527
çal- : (bir musiki aleti) çalmak çeşmesi 68 1 , 838(2)
çaldı 1 59 çeşmesini 42 1 (2),
çalgan 62 çeşme-sar (Far.): çeşmesi bol olan
çalıp 1 27, 3 8 8, 727 yer
çalma� 2 3 8 çeşme-sarınıng 445
Çar-bag (y. a.) : eski zamanlarda çeşme-sarın 545
Isfahan civarında süslü ve çeşn (Far.): ziyafet, şölen
mamur bir köşk ve bahçe çeşnining 704
Çar-bagı 27 çevgan (Far.): ucu eğri değnek
çarb (Far.) : çark, teker çevgan 89 1
çar]J ur- 1 1 9 çı�: şebnem
çarb (Far.) : felek çı� 220
çar]J 1 0, 98 çı�-: çıkmak
çar]J-ı bl-mihr 878 çı�ayın 344
çare (Far.) : çare, deva çı�ar 784
çare 1 44, 209 çı}4ay 732
çare-saz (Far.): çare bulan
çı}4usıdur 675
çare-sazıng 674 çı�tı 1 9 , 290, 627, 783 , 833,
çarla- : çağırmak, bağırmak
880, 899, 904
çarlap 1 5 8
çı�sa 307, 6 1 4
çaşni (Far.): çeşni, lezzet, tat
çaşnl al- 803 çı�ıban 320
çemen (Far.): çimen
çı�ıp 1 3 2, 1 98, 348, 4 1 4, 643 ,
778, 849
krş. çimgen
çemen 785, 789, 826, 848 çı�ay 7 1 1
çemenga 794 çı�ayın 609
çemende 579 çı�ar- : çıkarmak
çemenler 7 1 1 çı�argıl 543, 662, 796
çendan (Far.): o kadar çı�argın 699
çendan 654 çı�arsun 797
çeng (Far.) : kanuna benzer dik çı�arur mu 500
tutularak çalınan bir çeşit saz çı�argay 96
çeng 1 1 5 çı�ardıng 243
çeng çal- 72 7 çı�ardı 1 28, 690, 693 , 787, 809,
çeng ur- 626 844
çengi (Far.): çeng denilen sazı çalan çı�arsa 722, 7 48
kimse çı�arıp 67, 3 82, 449, 60 1 , 758,
çengiler 1 1 5 772, 8 1 5
çerag (Far.) : çıra, mum çı�armay 5 8 5
çeragı 27, 2 1 9, 252, 3 56(2), 440, çın: doğru, gerçek
452, 869 çın 397, 765
çeragın 1 0, 3 7 1 çille (Far.): çile, eziyet, sıkıntı
çerig: asker, çeri, ordu çillesidin 783
çerigi 66 Çin (y. a.) : Çin
çerigine 1 05 Çin 5 54, 884
 Kazım KÖKTEKİN l 1 25

çini (Far.) : çini, sırlı kap dabil (Ar.) : iç, içeri, içinde
Çlnl 1 24 dal}il bol- 427
çinlik: doğruluk, gerçeklik dalj. (Ar. dalj.lj.): çalma, vurma,
çinlik 756 vurulma
çimgen: çımen da� �ıl- 28 1
krş. çemen dalj.ayılj. (<Ar. dalj.a cilj.) : ince ve
çimgen 784 anlaşılması güç ve dikkate
çivür-: çevirmek muhtaç olan şeyler
çivürme 327 da�ayı� 69
çolpan : çoban yıldızı dal (Ar.): Arapça ' daki dal harfi
çolpan 576 dal 559
çog: ateş koru çlalalet (Ar.): doğru yoldan sapma
çoga 3 8 7 çlalalet 23 6
çulga-: sarmak, dolamak dam (Far.) : tuzak, ağ
çulgap 83, 560 damı 2 1 4
çulgaş-: üst üste çıkmak, bürünmek dane (Far.) : tane
çulgaşıp 3 6 1 dane dane bol- 836
çulgaşmagın 2 7 5 darü (Far.) : ilaç
çü (Far.) : çünkü danını 95
ÇÜ 29, 38, 43 , 1 09, 1 1 0, 1 29, daruga: memuriyet adı, bekçi
1 89, 222, 246, 3 3 1 , 3 79, 4 1 1 , damga 7
420, 485, 538, 545, 5 50, 5 70, dastan (Far.) : destan, Hikaye, masal
5 74, 5 77, 6 1 5 , 637, 66 1 , 7 1 6, dastanı 48 1
744, 752, 766, 8 1 9, 880, 90 1 da cvI (Ar.) : mesele, konu
çün (Far.) : çünkü, -<lığında
dacv1de 393
çün 49, 9 1 , 1 5 7, 1 73, 1 8 5, 248, da cv1din 286
290, 297, 343, 3 5 5 , 3 57, 3 75 ,
defter (Ar.): defter
430, 444, 470, 506, 5 62, 6 1 2,
634, 656, 679, 70 1 , 756, 764, defterin 334
808, 809, 8 1 8, 82 1 , 83 1 , 834, defterine 666
840, 850, 853 defterini 90 1
defteridin 4 1 7
Dehname (ö. a.): Yusuf Emiri ' ni
dD esen
Dehnamesini 902
dag: dağ dem (Far.) : an, vakit, zaman
dag 59 1 dem 1 6 1 , 339, 3 74, 3 8 5 , 393,
dag (Far.) : yara 4 1 5 , 5 3 7, 75 1
dag 59 1 demimi 746
dag üstine dag �oy- 330 deming 43 8
dagı 452, 530 demni 1 06
dagını 3 86 demini 450
dağı: dahi, da/de demde 39
dagı 2 1 9, 254, 404, 665, 737 dem (Far.) : soluk, nefes
dagla-(Far + T.) : dağlamak demimdin 5 89
daglap 1 66 demidin 775
J)al}.l}.ak (ö. a.) : Cemşid ' in yerini dem (Far.) : söz, bahis
alan İran ' ın zalim ve gaddar bir dem ur- 85, 256, 284, 3 60, 378,
hükümdarı 463 , 65 1 , 703 , 73 8, 767, 846
Oalılıak 878 demi 1 23
1 26 1 Yüsuf Emiri Dehname

dem-a-dem (Far.) : her vakit, sık sık deste (Far.) : deste, demet
dem-a-dem 1 67, 672 deste 5 84
dem-be-dem (Far.) : her zaman, dest-gah (Far.): tezgah, dokuma
daima aleti
dem-be-dem 1 22 dest-gahım 608
demi (Far.) : bir zaman, bir an dest-gir (Far.) : elinden tutan,
dem! 3 0 1 , 643 , 723 yardımcı
dem-saz (Far.): arkadaş, dost, dest-g!rim 592
sırdaş dest-g!ri 877
dem-saz bol- 1 72, 730 desti (Far.): testi
dem-saz l5-ıl- 22, 230, 628 destln 1 08
dere (Ar.): toplama, biriktirme dest-reslig (Far.+ T.) : ele geçirme,
dere it- 43 1 elde etme, erişme
derd (Far.): dert dest-reslig 293
derd 1 59, 1 64, 279, 294, 3 80, destur (Far.) : izin, müsaade
426, 442, 473, 48 1 destur bir- 5 5 6
derd-i dil 3 1 2, 797 devat (Ar.) : divit
derdi 3 5 8 devat 637
derdine 59 devatı 247
derdidin 24 1 devlet (Ar.) : büyük saadet, zenginlik
derd-engiz (Far.): dert ortaya
devlet 4, 299, 593, 632, 670,
686, 84 1 , 876
çıkaran
devran (Ar.): dünya, felek, talih,
derd-eng!z l5-ıl- 5 1 O
kader, zaman
derd-i serlıl} (Far.+ T.): baş ağrısı,
devran 1 08, 807, 897
baş belası, sıkıntı dey: gibi
derd-i serlıl5- 148 krş. dik
der-b"ast (Far.) : istek, dilek <ley 783
der-lfast l5-ıl- 568 di-: dem�k, söylemek
derl}.al (Far.): hemen, o anda, dingiz 8 3 0
derhal <lirsin 629
derl.ıal 3 1 3 <lir 1 90, 266
derhem (Far.): karışık, karmakarışık; <lirler 3 3 6(2)
acı çekme digey 665
derhem 1 3 6, 3 57, 655 didim 1 42- 1 5 5 , 34 1 , 3 93
derhem ur- 13 6 didi 80, 1 43 - 1 5 5 , 242, 243 , 627,
der-kar (Far.) : malum, bilinen 630, 865
der-kar 496 didiler 5 3 3
der-pala (Far.): asılı, asılmış <lisem 1 79, 462, 720
der-pala 244 <lise 406, 5 9 1
dervaze (Far.): kapı, kale kapısı, diseng 270, 4 1 O , 525
şehir kapısı diben 3 66
dervazesini 240 dip 1 95 , 2 1 8
derya (Far.) : deniz dimekde 1 99
derya 95, 3 82, 434, 464, <lime 525
522, 723 , 875 Dicle (y. a.) : Dicle nehri
dest (Far.): el Dicle 93
dest 870 didar (Far.): yüz, çehre
dest bir- 645 d1dar 42
 Kazım KÖKTEKİN l 1 21

dide (Far.) : göz düd (Far.): duman

dide 599, 8 1 7 diid 1 98
didening 704 duban (Far.) : duman
dih�an (Far.): köylü, çiftçi dulJan 486
dihl}.an 5 2 8 dünya (Ar.): dünya
dik: gibi dünya 1 32
krş. dey dünyanı 1 3 6
dik 1 1 4, 287, 686, 724 dür (<Ar. dürr) : inci
dil (Far.) : gönül, yürek, kalp krş. dürr
dil 3 1 2 dür 404
dilini 797 dür min 2 5 9
dil-aray (Far.): gönül alan, sevgili dürge 26 1 , 5 2 6
dil-aray 537, 7 1 9, 837 dür-dane (Ar.+ Far.): inci tanesi
dil-dar (Far.) : gönül alan, sevgili dür-danesi 3 1
dil-dar 300 dür-efşan (Ar.+Far.): inci saçan
dil-nevaz (Far.): gönül okşayan dür-efşan �ıl- 1 83
dil-nevazıng 67 1 dürr (Ar.): inci
dil-rüba (Far.) : gönül kapan, gönül krş. dür
alan dürr-i semin 5 54
dil-rübadur 1 49 dürrdür 48
dil-teng (Far.) : yüreği dar, sıkıntılı, dürrac (Ar.): eti gevrek keklik
kederli cinsinden bir kuş, çil kuşu, turaç
dil-teng 867 kuşu
dimağ (Ar.): akıl, şuur dürrac 786
dimagı 225, 252 dürüst (Far.) : dürüst
dimagıngda 669 dürüst irmes 4 1 9
dimagınıng 226 düşmen (Far.): düşman
dimagın 1 29 düşmen �ıl- 407
dimagına 5 82
dimagını 1 1 7, 850, 883
direm (Far.) : dirhem eE
direm 795
divan (Ar.) : bir şairin şiirlerini ebr (Far.): bulut
kafiyelerine göre alfabe sırasıyla ebri 6 1
içine alan mecmua ecram (Ar.) : cansız olan cisimler
divan 90 1 ecram-ı vala 26
divane (Far.): deli, divane edvar (Ar.) : şark müziğinden
divane 870 bahseden fen eserleri, eski
divaneler 253 müzik nazariyatı kitaplarına
divanelerdin 209 verilen bir ad
dost (Far.): dost edvar 74
do st 222, 343 efgan (Far.) : bağırıp çağırma, inleme
dosti (Far.) : dostluk efgan 1 72, 805
do stl 1 00 efkar (Ar.): endişe, vesvese, kuruntu
du ca (Ar.): dua efkar bol- 657
du ca 296, 443 eflak (Ar.): gökler, felekler
duca �ıl- 1 8 5 , 872 eflak 5 5 , 75 , 604
du casın 5 77 efiaktın 3 8
1 28 1 Yüsuf Emiri Dehname

efsün (Far.) : büyü, sihir Erteng (ö. a.) : meşhur ressam

efsun 5 5 8 ve nakkaş Mani' nin yaptığı
eger (Far.) : eğer resimleri içine alan koleksiyon
eger 76, 208, 282, 3 3 5 , 3 50, Erteng 8 8 1
3 52, 440, 46 1 , 462-464, 609, esas (Ar.) : asıl, temel
657-659, 727, 89 1 esası 87 1
egerçi (Far.): eğer, her ne kadar esbab (Ar.): sebepler
egerçi 3 78, 47 1 , 473 , 496, 7 1 7 esbab 68 1
ela iy (Ar.) : şimdi, bilmiş ol ki esbabı 248
ela iy 1 87, 252, 3 1 5, 3 80, 445 , esrar (Ar.) : sırlar
5 1 0, 575, 640, 704, 769 esrar 42
elem (Ar.): keder, dert, maddi ve esrarına 7 1 5
manevi ıstırap esrük: sarhoş
elemni 493 esrüktür 149
elemga 232, 3 86 eş car (Ar.): şiirler
elemdin 776, 895 eş car 74, 433
elemler 4 1 3 ev�at (Ar.) : vakitler
elif (Ar.): elif, Arap alfabesinin ilk evl}.at 247
harfi evra� (Ar.): yapraklar, kağıtlar
elif 578, 663, 80 1 evral}. 1 6
elmas (Far.) : elmas evreng (Far.): taht
elmasını 63 evreng 420
eltaf (Ar.): iyilikler, nezaketler evvel (Ar.) : ilk, birinci, önce
eltaf 433 evvel 278, 526, 887
elvan (Ar.) : renkler, çeşitler ewir- : çevirmek
elvan 83, 1 34, 229, 298, 3 1 6, krş. ivür-
3 76, 697, 848 ewir 744
emir (Ar.) : bir kavmin, bir şehrin eyvan (Far.) : oturacak yüksek yer,
başı köşk, çardak
emlri 877 eyvan 7
ez-pes (Far.): sonradan, daha sonra
EmirI (ö. a.) : Dehname 'nin şairi
Yusuf Emiri ' nin mahlası ez-pes 655
Emir! 225, 483 , 6 1 3 , 852
emr (Ar.) : emir, iş, vakıa
emride 5 1 4
fF
endişe (Far.) : endişe, vesvese, kaygı fabr (Ar.) : öğünme, büyüklenme
endişelerni 596 falJr l}.ıl- 239
enfas (Ar.): nefesler, soluklar fa�r (Ar.) : fakirlik
enfüsı 1 1 7 fal}.r 59 72
engls (<Far. englz) : hareket '
fariğ (Ar.): çekilmiş, vazgeçmiş; işini
engis l}.op- 692 bitirmiş
englz (Far.): sebep fürig 1 02, 1 30, 472
engiz 860 fürig bol- 637
enva c (Ar.) : türler, çeşitler fürigu'l-bal (Ar.): kaygısız, gönlü
enva c_ı lJal}.ayıl}. 69 rahat
envar (Ar.): nurlar krş. ferag-ı bal
envarını 433 fürigu ' 1-bal 3 1 3
 Kazım KÖKTEKİN l 1 29

farz (Ar.) : zaruri, lüzumlu, gerekli ferru)J-hüma (Far.): mutluluk kuşu,

farz 1 79, 872 devlet kuşu
faşil}.at (Ar.): aşikar, açık ferru]J-hümayı 25
faşll)at lpl- 273 feryad (Far.): bağırma, çağırma,
faşl (Ar.) : ara feryat
faşl 685 feryad 1 72, 428
faş (Far.) : meydana çıkma, duyulma feryad it- 208
füş bol- 1 24 fettan (Ar.): fitne ve fesada teşvik
füş it- 345, 420, 437, 839 eden
fayı}} (<Ar. fa cil}) : manevi olarak fettan 708, 747
üstün olma feyz (Ar.): bolluk, çokluk,
fayı� tut- 79 verimlilik
fazl (Ar.): fazilet, iyilik, erdem,
feyzi 882
lütuf
fazl 252 figan (Far.) : inleme, feryat
felek (Ar.) : 1 . gökyüzü, sema figan 777
felek 54(2), 290, 420, 457, 500, figanım 428
820, 835 figanımnı 222
2. talih, şans figanı 3 88, 5 1 8, 644
felek 1 5 figandın 463
felek-say (Ar.+ Far.): dünyayı figanlar 5 1 1 , 5 97
döndüren figari (Far.): yaralı
felek-say 29 figarl 524
fen (Ar.): hüner, marifet, sanat, fikr (Ar.): fikir, düşünce
ilim fikr 252
fen 76 fikril!B 267, 726
ferağ (Ar.) : dinlenme, istirahat fikringni 654
etme fikri 67 82 1
ferag-ı bal 8 1 1 '
fikride 600
feragı 83 1 fikridin 1 4
feragat (Ar.): vaz geçme, el fikrlerge 200
çekme fikrlig (Ar.+ T.): düşünceli
feragat 1 66, 383, 429, 482, 5 1 9, fikrlig 253
673 fi'l-1}.al (Ar.) : hemen, şimdi,
feral}. (Ar.):
. gönül . zenginliği, derhal
sevınme, sevınç
fi ' l-l)al 428, 659, 827
feral) 427
firal} (Ar.):yyrılık, ayrılma
feral)dın 776
Ferhad (ö. a.): Ferhat ile Şirin fira�ıl!B 7 1 9, 733
hikayesinin erkek kahramanı fira�ıngda 652
Ferhad 5 1 5 , 648 fira�ı 1 3 9
fer)Junde (Far.): mübarek, mesut, fira�ıdın 1 65, 1 7 1
uğurlu, kutlu firavan (Far.): çok bol, fazla, aşırı
fer]Junde 704 firavan 204, 3 1 2, 43 1 , 733
fer)Junde-mal}dem (Far.+ Ar.) : firişte (Far.) : melek
dönüşü kutlu, uğurlu olan firişte 6 1 2
fer]Junde-ma�dem 423 firl}at (Ar.): ayrılık, ayrılma
ferraş (Ar.): döşeyen, döşemeci fir�atımda 257
ferraş bol- 800 fir�atıngda 61 O
1 30 1 Yüsuf Emiri Dehname

firuze-gün (Far.) : mavi renkli, gamıng 34 1 , 742

gök renkli gamga bir- 99, 232
firiize-gun 550 gamda 640
fitne (Ar.): fitne gamnı 1 65 , 493 , 66 1 ,
fitne 5 8 1 747, 793
fitneler 708 gamnı yi- 1 06
fitne-engiz (Ar.+ Far.): fitne gamdın 279, 50 1 , 504
koparan, fesat çıkaran gamı 808
fitne-engiz it- 3 02 gamıdın 1 32, 775
fitne-�amet (Ar.): güzel boylu gamlar 4 1 2, 782
fitne-�amet 1 93 gamlı� (Ar.+ T.) : gamlı
furşat (Ar.): fırsat gamlı� 5 1 5
furşat bir- 8897 gammaz (Ar.) : fitneci, koğucu
fuzül (Ar.) : erdemler, faziletler gammaz 1 3 7
fuzulin 1 6 gam-nak (Ar.+Far.): gamlı, tasalı,
fülfül (Ar.) : kara biber kaygılı
fülfül 325 gam-nak 1 69
füsün (Far.) : sihir, büyü gamze (Far.) : 1 . süzgün bakış
füsun �ıl- 325 gamze 1 64
füsün-saz (Far.): büyüleyici 2 . çene veya yanak
füsun-saz bol- 844 çukurluğu
gamze 1 3 7, 2 1 5 , 230, 302
ganimet (Ar.) : ganimet
gG ganimet bil- 1 05 , 1 43
gabiyane (Ar.+ Far.) : ahmakça ganimet tut- 1 06
gabiyane 52 1 gavga (Ar.) : kavga
gafil (Ar.): gaflette bulunan, gavga 5 8 0
ihmalkar, dalgın gavgasıdın 274
gafil bol- 670 gavvaş (Ar.) : dalgıç
gah (Far.) : ara sıra, bazen gavvaş 526
krş. geh gayb (Ar.): belirsiz, bilinmeyen
gah 1 70, 1 84, 3 86, 862-864 şeyler
gabi (Far.): ara sıra, bazen gayb bol- 7 1 5
krş. gehi gayet (Ar.) : nihayet, uç, son
gahi 65 , 5 1 2 gayeti 43, 424
gam (<Ar. gamın) : gam, keder, gayetidin 3 1 8
tasa gazalı (Ar.) : gazap, öfke, hiddet
gam 1 05 , 240, 266, 272, 3 3 2 , gazabnı 230
344, 3 83 , 4 1 6, 423 , 426, 428, gazel-b"an (Ar.+ Far.) : gazel
480, 49 1 , 5 2 3 , 595, 645 , 549, okuyan
660, 699, 739, 748, 77 1 , 808, gazel-lfan 786
810 gazi (Ar.): gazi
gam irdi 306 gaziga 30
gam yi- 1 95 geda (Far.): dilenci, yoksul
gamım 280, 593 krş. geday
gamımnı 343 geda 26 ı , 3 3 6, 465
gamımdın 589 gedadın 96
 Kazım KÖKTEKİN 1 131
geday (Far.): dilenci, yoksul kullanılmıştır.)
krş. geda gıyasü ' l-l)a�u ve ' d-dln 48
geday 207 gird (Far.): yuvarlak, değirmi
gedayI (Far.): dilencilik gird 458
gedayl 632 giriftar (Far.): tutulmuş, esir
geh (Far.) : bazen, ara sıra giriftar 1 40, 200
krş. gah giryan (Far.) : ağlayan
geh 1 84, 224, 590 giryan 1 56
geh gah 474 giyah (Far.): nebat, ot
geh geh 24 1 , 284, 505 giyahım 6 1 3 , 6 1 4
gehI (Far.): bazen, ara sıra gonce (Far.): gonca, açılmamış
krş. gahl gül
gehl 65, 1 68- 1 72(2), 224, 386, gonce 483, 673
502, 5 1 2, 569 72 1 ' 860-864(2), gubar (Ar.) : toz
' gubarı 462, 680
900
gene (Far.): hazine gubarın 544
gene 903 gubarıdın 699
genc-i esrar 42 gök (Far.): kurbağa
gencini 434 guk 605
ger (Far.): eğer gulgul (Far.): gürültü, şamata
ger 93, 143, 1 78, 220, 265, 284, gulgulı 1 52
338, 343, 466, 47 1 , 59 1 , 6 1 0, guşşa (Ar.): kaygı, keder, tasa
629, 730 guşşa 2 1 4
gerçi (Far.) : her ne kadar
guşşasıdın 457
gül (Far.) : ahmak, safdil, bön
gerçi 578
gUl 94
gerd (Far.): toprak
göşe (Far.): köşe
gerdi 598
guşe tut- 274
gerdini 269, 294 göy (Far.) : söz
gerdine 764 guy 3 3 5
gerdön (Far.): felek, dünya; dönen, guyın 84, 5 1 8
dönücü göy (Far.) : Acemlere mahsus bir
gerdun 693, 757, 876 çeşit oyun topu
gerlıg (Far.+ T.): kuvvetli, guy 89 1
kudretli guyına 54
gerlıg 4 1 0 güdaz (Far.): yanma, yakılma
germ (Far.) : sıcak güdazıng 672
germ bol- 4 1 3 güdazın 625
germ �ıl- 1 23 güft (Far.): söz
germ-i na�ş 1 1 9 güft 84, 5 1 8
gevher (Far.) : cevher güftar (Far.) : söz
gevher pak 864 güftar-ı müşkil 889
gevheri 1 83, 435 güher (Far.): cevher
gevhemi 600 güher 5, 430, 875
gevheri (Far.): bir cevher gühemi
gevheri 260 güher-paş (Far.): cevher saçan
gıyasü'l-1}.a��u ve'd-din (Ar.): güher-paş bol- 5 6 1
"Hakk ' ın ve dinin yayılmasına gül (Far.) : gül
yardım eden" (Baysungur için gül 27, 70, 1 85, 1 92, 208, 2 1 0,
1 32 1 Yüsuf Emiri Dehname

227, 247, 258, 320, 328, 348,

3 70, 3 7 1 , 489, 490, 563, 60 1 , h H
602, 624, 690, 705, 763, 863, l}.ab (<Ar. l}.ab b): tane
867 babını 349
gül gül 20 b"ab (Far.) : uyku
gülning 542 lfabım 1 67
gülni 3 5 3 , 546, 796, 894 .haber (Ar.) : haber
gülge 54 1 haber bir- 1 80, 425
güldin 369, 903 ]Jaber �ıl- 793, 832
güldür 1 52 ]Jaber yiber- 726
güller 848 ]Jaberlemi yiber- 636
gül-ah (Far.) : gül suyu l}.abin (Ar.): zakkum ağacı, zehir
gül-ab idi 327 lıab1n 7 1 4
gül-çihr (Far.): gül benizli, gül lıab1ndin 2 1 O
çehreli bacalet (Ar.) : utanma
gül-çihr 420 hacaletttin 44 7
gül-endam (Far.) : gül boylu, nazik, �
b"ace (Far.): hoca, efendi
güzel endamlı h"ace 832
gül-endam 339, 85 1 �
l}.acet (Ar.) : ihtiyaç, lüzum, gereklik
gül-gün (Far.): gül renkli, pembe ni lıacet 3 3 1 , 547, 708
gül-gun 809 lıacet namazı 780
gül-günesiz (Far.+ T.): gül renksiz l}.acib (Ar.) : perdeci, kapıcı
gül-gunesiz 762 l)acib 630
gül-1$.and (Far.+ Ar) : gül şekeri baclet (Ar.) :ytanma
gül-�and 1 89 ]Jacletingdin 453
gül-riz (Far.): meşhur bir çeşit lale l}.ad (<Ar. l}.add) : had, sınır
gül-riz kıl- 1 1 lıaddın aşur- 3 3 3, 8 1 4
gülşen (Far.): gül bahçesi badeng (Far.): ok
gülşende 1 92 ]Jadengin 1 7 O
gül-zar (Far.) : gül bahçesi l}.adiş (Ar.) : söylenti
gül-zandın 224 lıadfoin 44 7
güman (Far.) : sanma, zan, sezme IJ:al$. (<Ar. l}.al$.1$.): Allah
gümanda 237, 3 1 2 I:Ia� tea ela 26
gümanlar 597 bak (Far.) : toprak
günah (Far.) : günah ]Jak-i pay 207
günahım 6 1 2 l}.al$.ayıl$. (<Ar. l}.al$.a cil$.) : hakikatler,
güı;ar (Far.) : yol, güzergah gerçekler
krş. gü�er lıa�ayı� 69
gü�arı 82 baki (Far.) : toprakla ilgili, toprak
güı;er (Far.): yol, güzergah renginde
krş. gü�ar ]Jaki 3 , 778
gü�emi 280 l}.al$.Il$.I (Ar.) : gerçek
güzide (Far.): seçkin, seçilmiş, lıa�i�i 553
beğenilmiş l}.akkak (Ar.): mühür ve saire
güzide 8 1 7 kazıyan kimse
güzide bol- 599 lıakkak bo 1- 864
güzir (Far.): çare, derman bak-sar (Far.) : toz toprak içinde
güz1ri 2 1 0 kalmış
 Kazım KÖKTEKİN 1 133
bak-sarıng 1 77 l]amayil (<Ar. l]ama cil) : kılıç bağı,
bak-sarı 462 kılıç kayışı
l]al (<Ar. l]all) : çözme l_ıamayil 15:ıl- 1 1 8
l.ıal it- 7 1 l]amd (Ar.): Allah 'a şükran
l]al (Ar.): durum, hal duygularını ifade etme
l.ıalim 287 l.ıamd 20
l.ıalimni 1 78, 203 bame (Far.): kalem
l.ıalimga 496 bame 3 1 0, 458, 508, 883
l.ıaling 655 bameni 442
l.ıali 492, 504 bamlı� (Far.+ T.) : hamlık, ham
l.ıalin carz it- 3 3 5 olma durumu
l.ıalini 3 5 7 bamlı15:tın 3 9 5
balayı� (<Ar. bala ci�) : insanlar, ban (Far.): sofra
yaratıklar krş. bvan
balayıl5: 3 60 ban 803
l]alet (Ar.): hal, nitelik ban (Far.): hükümdar, hakan
l.ıalet 746 banlarga 3 3 6
l.ıalet 15:ıl- 1 1 9 b"an (Far.): sofra
l.ıaletde 1 34 krş. ban
balbal (Ar.): ayak bileziği b Van 822, 892
balbal 15:ıl- 8 3 5 bvanı 695
balI (Ar.): boş, içinde bir şey bvanıdın 277
olmayan l]an�al (Ar.): Ebu Cehil karpuzu
ball 325 da denilen poıiakal
ball it- 805 büyüklüğündeki meyvesi çok
ball 15:ıl- 1 04 acı olan bir bitki
ball 15:oy- 582 l.ıan�al 408
balife (Ar.): halife bar (Far.): diken
ballfe 97 bar başak 633
Halil (ö. a.): samimi dost, Hz. bar u başak 12
İbrahim peygamberin lakabı bara (Far.): üzeri menevişli kumaş
Halll 20 bara 77 1
bal� (Ar.): halk, insanlar barab (Ar.) : yıkık, viran
ball5: 326 barab 3 79
l]al�a (Ar.) : halka barc (Ar.): sarf, gider
l.ıall5:a-i dam 2 1 4 barc 15:ıl- 43 1
balvet (Ar.) : halvet, tenhalık, tenhaya l]arf (Ar.): 1 . harf
çekilme l.ıarf 6 1 7
balvetine 3 3 l.ıarf l.ıarfın 4 8 7
balvetidin 748 l.ıarfıne 5 5 9
balvet-bane (Ar.+Far.): dinlenme 2 . söz, lakırdı, laf
yeri; yalnız başına oturulup l.ıarf ur- 265
ibadetle vakit geçirilen yer barbar (Far.): devamlı istek
balvet-banesidin 796 barbarın 542
bam (Far.): ham, pişmemiş, barıb : eskimiş, modası geçmiş
olgunlaşmamış barıb 668
bam 267, 502 barıb bol- 628
bam (Far.) : kıvrım, büklüm baridar (Far.): satın alıcı
bamıda 1 40 bar1dar bol- 260
1 34 1 Yüsuf Emiri Dehname
l}.arir (Ar.): ipek
l.ıarir 862
Harun (ö. a.) : Abbasi halifelerinin
beşincisi (Rey 766?-Tus 809)
Haıiindın 77, 8 1 , 84, 9 1
baş (<Ar. başş) : mahsus, özel
1Jaş 526
1Jaş it 5 72
l}.aşıl (Ar.): meydana gelen, elde
edilen, netice
l_ıaşıl bol- 427, 8 1 1
ni l_ıaşıl 205, 46 1 (2)
bas-püş (Far.): çer çöp ile örtülü
gas-puş 15-ıl- 894
l}.asret (Ar.): hasret, özlem
l_ıasret 2 8 9
basta (Far.) : hasta
gasta 1 77, 277, 584, 595
başak (Far.) : çöp, süprüntü
1Jaşak 1 2, 75, 63 3, 723
baş.baş (Ar.): kapsüllerinden afyon,
tohumlarından da yağı çıkarılan
bir bitki, haşhaş
gaşgaş 75
bat (<Ar. batt) : yazı
krş. lJatt
gat 9, 5 54(2)
batır (Ar.) :_gönül, hatır
lJatırıng 463
lJatırı 75 1
batt (Ar.): yazı
k�. lJat
gattınge 458
gattıda 5 5 8
l}.avadİş (Ar.): ilgi ile karşılanan
haber, yeni söz
l.ıavadlş 58
l}.avaşıl (Ar.) : mevcut olanlar
l.ıavaşıl 8 1 1
Haverna� (ö. a.): mimar Sinimmar
tarafından Fırat'ın Hire
yakınlarında yapılmış meşhur
köşk
Havemal5- 820
bayal (Ar.) : hayal
gayali:ın_ 284, 502
gayalingni 3 54
gayali 1 62, 492, 700, 889
gayalin 449
.hayali (Ar.): hayalle ilgili, hayal
mahsulü
gayall 5 82
gayalldür 1 48
l}.ayat (Ar.): hayat
l_ıayatı 5 8 5
l_ıayatın 1 5 5
l}.ayil (<Ar. l}.a cil) : perde, engel
l_ıayil bol- 54 1
bayi (Ar.): güruh, kalabalık, çokluk
gayli 2 1 9
bayr (Ar.) : hayır, iyilik
gayrı 772
l}.ayran (Ar.) : hayran, şaşmış,
şaşırmış
l_ıayran 323, 3 86, 495
l}.ayret (Ar.): şaşma, şaşırma
l_ıayretimdin 349
l}.ayvan (Ar.) : canlılık, dirilik
l_ıayvan 83, 298, 42 1 , 737, 838
bazan (Far.): sonbahar
gazanı 695
l}.a�er (Ar.) : sakınma, kaçınma,
çekinme
l.ıa�er 15-ıl- 607
l}.airet (Ar.) :__huzur, kat, nezd
l.ıazretingde 324, 899
l.ıazretine 3 1 4
helak (Ar.) : mahv olma, yok olma,
ölme
helak it- 733
l}.elva (Ar.) : helva, bir çeşit tatlı
l.ıelva 326
hem (Far.): hem, yine, da/de
hem 4, 6, 40, 4 1 , 2 1 0, 266,
267(2), 270, 275, 364, 366, 405 ,
4 1 0, 43 8, 623 , 660, 667, 702
hem-avaz (Far.): dost, arkadaş
hem-avaz 702
hem-avaz bol- 1 72
hem-dem (Far.): dost, arkadaş
hem-dem 1 73
hem-demim 86
hem-demi min 4 73
hem-demi sin 272
hem-demi 808
hem-demidin 422
hem-demler 1 23
 Kazım KÖKTEKİN 1 135
hem-dest (Far.): arkadaş hezimet (Ar.): bozgun
hem-dest 645 hezimet sal- 1 05
hem-bane (Far.) : aynı evde bıraman (Far.) : salına salına
oturan, arkadaş yürüyen; salınarak
hem-]Janesi 3 1 ]Jıraman 1 8 5 , 724
hemin (Far.) : tıpkı, işte bu bıred (Far.): akıl
hemin 28, 3 1 4, 703 , 8 1 5 , 8 5 5 ]Jıred 1 07
hem-nişin (Far.): beraber oturup ]Jıred it- 7 1 5
kalkan, arkadaş bırmen (Far.): harman
hem-nişlnim 469, 698 ]Jırmenin 3 87
hemişe (Far.) : daima, her zaman ]Jırmenindin 863
hemişe 3 70(2), 5 1 6, 5 32, 623 Hıtayi: Hıta ülkesine ait
hengame (Far.) : kavga, gürültü
Hıtayi 755
hengamesidin 426
Hızır (ö. a.) : Hızır
henüz (Far.) : hala, şu ana kadar,
krş. Hızr
şimdiye kadar
heniiz 29 Hızır 42 1
her (Far.): her Hızr (ö. a.): Hızır
her 67, 1 40(2), 1 52, 1 60, 1 79, krş. Hızır
205, 229, 234, 260, 299, 3 77, Hızrdur 83
3 8 5 , 3 8 8, 3 89(2), 409(2), 4 1 0, l}.icab (Ar.): örtü, perde
4 1 5 , 432, 44 1 , 45 1 , 468, 529, l.ıicabın 3 73
5 34- 5 3 8 , 54 1 , 546, 5 6 1 , 563, hicran (Ar.): ayrılık
5 64, 5 8 1 , 64 1 , 652, 709, 7 1 4, hicran 3 1 1 , 343 , 475, 695, 8 1 0
75 1 , 772, 777, 846, 847, 860 hiç (Far.): hiç
hergiz (Far.): asla hiç 1 5(2), 24 1 , 275, 3 0 5 , 498,
hergiz 27 1 , 273, 283 503 , 643 (2), 703
heva (Ar.): 1. heves, istek bidmet (Ar.) : hizmet
heva 236, 683 ]Jidmet�a 305

JJidmeti�ge 77 4
hevası 7 1 2 hidmetimdin 3 52
hevasın 60 1
hevanı 680, 829 ]Jidmetingde 3 24
hevadın 669 ]Jidmetin 327
2. hava ]Jidmetini 4 7
heva 834 l}.ikayet (Ar.): hikaye
heva-dar (Ar.+ Far.): yar, dost
l.ıikayet 77, 4 1 9
l.ıikayet it- ı 7 1
heva-dar 206
heva-darım sin 1 77
heva-b"ab (Ar.+ Far.): yar, dost l}.ikmet (Ar.) : hekimlik
heva-h"a]J bol- 732 l.ıikmet 70
hevayi (<Ar. hava ci) : nefsine düşkün bilafet (Ar.) : halifelik
hevayi 1 3 , 755 ]Jilafet 98
heves (Ar.): heves, gelip geçici hilal (Ar.): yeni ay, hilal
istek hilalin 449
heves 236, 4 1 4, 694 bilcat (Ar.): kaftan
heveslig (Ar.+ T.): hevesli, istekli ]Jil 'atini 77 1
heveslig 3 90 himmet (Ar.): gayret etme, çalışma,
hey cet (Ar.) : astronomi çabalama
heycet 70 himmet 43 , 50, 689
1 36 1 Yüsuf Emiri Dehname

Hindüstan (ö. a.) : Hindistan bürşid (Far.) : güneş

Hindüstan 585 gürş1d 290, 3 72, 707, 839, 874
bire (Far.): kamaşık, donuk, fersiz gürş1di 568
(göz) gürş1dine 206, 732
gire 622 l:]urüf (Ar.): harfler
hizebr (Ar.) : arslan lıuruf 73
hizebri 6 1 hüş (Far.): akıl, fikir, şuur
bod (Far.): kendi, bizzat hüş 1 3 1
god 2 1 1 , 234, 288, 340, 362, büşe (Far.) : başak
502, 569, 76 1 , 896 güşe 863
bod-ray (Far.): kendi fikrine göre
büy (Far.) : huy, adet
hareket eden
krş. gü
god-ray 1 42
borüs (Fa�) : horoz güy 776
gorusı 1 5 8 güyı 532, 63 5, 688
boş (Far.): hoş, güzel güyın 292, 665
goş 32, 1 43 , 243 , 3 68(2), 403 , güyını 289, 5 5 1
404, 682 l:]uzür (Ar.) : rahat, huzur
goş goş 1 1 O, 20 1 , 272 lıuzürın 63 1
goşlar 1 27 l:]ücre (Ar.): göz, odacık
bü (Far.): adet, huy lıücredin 3 6
krş. güy hüdhüd (Ar.): çavuşkuşu, ibibik.
gü 15.ıl- 5 1 6 Süleyman peygamber ile Belkıs
büb (Far.): güzel, iyi arasında haber getirip götüren
güblamı 1 3 3 kuş
Hudaya (Far.): ey Allah ' ım hüdhüd 8 1 3
Budaya 878 1:] ükm (Ar.) : hüküm
b uffaş (Ar.): yarasa lıükm-i sultan 879
guffiiş 839 lıükmi 54
buld (Ar.) : sekiz cennetten biri hümayI (Far.) : mutluluk
guldıyise 697 hümay1 632
bumar (Ar.) : içkiden sonra gelen baş hümayun (Far.) : mübarek, kutlu
ağrısı, sersemlik hümayün tut- 98
gumarın 543
bün-abe (Far.): kanlı su
murg-ı hümayün 8 1 2
gün-abe yut- 65 1 l:]üsn (Ar.): güzellik
gün-abesindin 1 62 lıüsn 224, 3 1 5, 365, 445 , 477,
l:]ür (Ar.): huri, cennet kızı 605, 607, 759, 762, 853, 856
lıür 3 3 5 , 486, 709 lıüsnining 707
burd (Far.) : yiyecek l:]üseynI (Ar.): Türk müziğinde bir
gurd 1 67 makam
l:]ürI (Ar.): huri, cennet kızı lıüseyn1 853
lıürini 697 hüveyda (Far.): apaçık, açık, belli,
burma (Ar.) : hurma besbelli
gurma 5 84 hüveyda it- 459
bursend (Far.): kanaat eden, hüveyda 15.ıl- 5 69
kısmetine razı olan, tok gözlü
gursend 580
 Kazım KÖKTEKİN 1 137
ıl içi 1 02, 1 49, 257, 77 1
için 824
ıd: koku, ıtır içine 656
ıdı 327 içide 72, 488, 5 1 4, 685, 756,
ır-: ayrılmak, uzaklaşmak 760, 8 1 4
ırmal}.tın 7 6 7 içinde 75, 1 20(2), 1 96(2),
ıra�: uzak, ırak 294(2), 3 56, 4 1 2, 452, 486,
5 3 1 (2), 552, 604, 706, 742,
ıra}}. 402
80 1 (2), 802-808, 825(2), 848,
cırai.<l-var (Ar.+Far.) : Türk
862, 904
müziğinin en eski ve en çok
içidin 344, 797
kullanılan makamlarından biri
iç-: içmek
gibi, ıraki makamı gibi iç 1 07
cıral}.1-var 853 içtim 8 5 8
ırgat- : sallamak, kımıldatmak
içip 1 30, 8 5 6
ırgattı 229 içküçiler 859
ırıl-: ayrılmak, uzaklaştırılmak içküçileming 1 2 1
ırılgay 4 1 7 içmey 89
ısıtma: sıtma içre : içinde
ısıtma 457 içre 1 6(2), 20(2), 63, 1 44, 240,
cış� (Ar.): aşk 242, 3 1 9, 3 2 5 , 3 3 8 , 3 5 6, 3 6 1 ,
cışl}. 1 6 1 , 240, 488, 498, 523 , 563, 5 8 1 , 607, 727, 730, 742,
530, 75 1 786, 8 1 3 , 822
cışl}.ıng 245, 3 3 0 idiş: kap, çanak
cışl}.ı 1 4 1 , 520 idişin 92
cışl}.dın 2 ig-: eğmek
cışl}.ıdın 734 igip 54
cıyş (Ar.): yaşama, zevk ve sefa igil-: eğilmek
cıyş 1 05 , 4 1 2, 730, 820, 8 7 1 igildi 654, 840
cıyşdın 1 1 2 igilmes 2 8 5
ıztırab (Ar.): ıstırap ig(i)n: omuz
ıztırabım 1 67 ignini 5 9
ıztırabın 25 1 igme : eğilmiş, iki kat olmuş
igme 76 1
igri (1) : bir çeşit saz 1 26
il
•

igri (il) : eğri

1 98, 27 1 , 449, 649
i-: imek, ek fiil igridür 22 1
krş. ir- igrim: girdap
l;aling irür 1 5 1 , 448 igrimindin 1 9
bülbül imes 3 3 9 iblaş (Ar.): ihlas, samimiyet,
hevayi imes min 7 5 5 doğruluk, bağlılık
iksük imes 340 ilJlaş 43 7, 5 72
cibarat (Ar.): ibareler il}. mal (Ar.) : ihmal
cibarat 564 il;mal 1}.ıl- 250
cibaret (Ar.): ibare, cümle; paragraf il}.san (Ar.): iyilik, lütuf, bağış
cibaretler 43 1 il;san 874
iç : iç il}.sas (Ar.): sezdirme
içimdeki 5 9 1 il;sas it- 6 1 5
1 38 1 Yüsuf Emiri Dehname

il}.tiraz (Ar.) ;_sakınma, çekinme ilin yiber- 32 1

il)tirazıng 675 ilini 903
ibtiyari (Ar.) : isteğe bağlı, isteyerek ilini öp- 43 7
i1}tiyar1 3 3 7 iline 233, 269, 527
ibtiyat (Ar.): ihtiyat; tedbirli, ilidin 1 1 5
tedarikli bulunma ilning 1 50, 292, 440
ibtiyatın l5-ıl- 8 1 9 ilge 1 40, 1 89
ik-: ekmek il- : iliştirmek, bağlamak
ikti 834 ildim 443
ikmes 223 ilip 56
i�bal (Ar.) : baht, talih ilmey 76 1
il5-bal 4 1 6 cilac (Ar.) : ilaç, çare, tedbir
ikin: ekin (ilacın l5-ıl- 226
ikin 223 ilahi (Ar.): 1 . ey Allah ' ım
ikki: iki ilah! 44, 899
ikki 1 0 1 , 265, 539, 725 , 78 1 2. Allah ' a ait
i�Iim (�r.): m�mleket, ülke, diyar ilah! 763
il5-limining 5 7 5 ilbesün: bir ördek türü; yabani; yırtıcı
il5-llmide 73 ilbesüni 5 5
iksük: eksik, noksan ile : ile
iksük imes 340 krş. bile, bilen, birle, birlen,
il: ülke; halk; yabancı ilen
il 59, 77, 1 0 1 , 1 22, 1 28, 1 60, ile 375, 8 6 1
2 1 3 , 237, 238, 264, 3 1 7, 395, ilen: ile
5 1 3 , 594, 662, 665, 688, 850, krş. bile, bilen, birle, birlen,
868 ile
ilingde 4 1 2, 463 , 465, 5 8 8 ilen 248, 85 1 , 856
ili 522(2), 6 1 5 , 752 ilig: el
iline 684 krş. il, ilik
ilini 57 ilig 277, 566
ilidin 453, 489, 5 1 1 , 523, 769 ilig uzat- 48 1
ilning 1 59, 262, 466, 6 1 9 iligi 744, 766
ilge 268, 345, 454, 552, 663, iligi yit- 528
708, 872 iligim 1 4 1
ilni 5 1 , 1 5 8, 7 1 3 , 882 iligi 2 , 59, 1 3 8, 434(2), 744
ildin 522 iligidin 844
il: el iligin revan l5-ıl- 905
krş. ilig, ilik iligin köter- 3 9 1
il 1 28, 1 29, 1 42 iligin ur- 348
il ur- 5 8 7 ilige 95, 1 1 3 , 1 86
i l tut- 207 ilik: el
ilim 874 krş. il, ilik
ilimde 1 69 ilikdin 202
ilingde 147 ilin-: ilinmek, bağlanmak; değmek,
ili 1 1 4, 227, 26 1 , 3 5 5 , 836 temas etmek
ilin öp- 8 5 8 ilindi 2 1 6, 549
ilin köter- 2 1 ilinip 323
ilin uzat- 485 ilingen 2 1 5
 Kazım KÖKTEKİN 1 139
cmet (Ar.): illet, hastalık 5 5 7, 62 1 , 627, 763 , 8 1 7, 8 1 9,
cillettin �utul- 1 4 85 1 , 865
cilm (Ar.) : ilim, bilim irmiş 3 97, 3 9 8 (2)
cilm 9, 68 irse 270, 3 0 1 (2), 3 92 , 487
cilmini 603 irmes 234, 3 3 3 , 3 68(2), 405 ,
cilmine 6 1 7 419
cilmide 5 3 6 iri-: erimek
ilt-: iletmek, göndermek irigey 350, 589
ilt 80 1 iridi 3 1 6
iltiptür 280 irig: çirkin, kaba, kötü
iltey 8 1 irig 3 6 5
iltiben 1 3 1 irik- : yorulmak
iltip 72, 87 irikmesün 824
iltealmas 258 ir(i)n: dudak
iman (Ar.): iman imimdin 805
iman kiltür- 3 1 7 iming 7 1 4
imdi: şimdi irin- : erinmek, üşenmek
imdi 90, 1 29, 1 78, 246, 280, irinmey 5 1 1
3 97, 465, 483 , 530, 5 9 5 , 73 3 , iriş-: erişmek, ulaşmak
872, 898 irişse 3 64
in-: inmek irişme 546
inip 295, 633 irişmegi 623
cinad (Ar.) : inat, direnme, ayak irit-: eritmek
diretme iritip 396
cinad it- 896 irteki: ilk, önceki
cinayet (Ar.): lütuf, iyilik, ihsan irteki 1 3 3
cinayet 97, 4 1 8, 426, 477, 672, is-: esmek
684, 743 , 903 isip 1 96
ing: yanak cİsi (ö. a.): Hz. İsa
i1l,gi 1 88 ersi 422
_ ingine 8 3 5 ersi �uşı 789
inglik: allık, makyaj , ruj cİsi-nefes (Ar.) : Hz. İsa ' nın nefesi
ingliki 763 gibi olan nefes
inşaf (Ar.) : insaf ersi-nefesler 1 1 2
inşaftın aş- 896 cİsi-nefeslig (Ar.+ T.) : Hz. İsa
ins (Ar.): insan nefesli
ins 1 2 crsi-nefeslig 293
inti�ar (Ar.): bekleme, gözleme isin-: ısınmak; alışmak
intizarı 768 isindim 753
ir: er isindi 6 1 7
ir 548 isinip 3 7 1
ir-: ermek, ulaşmak isindür-: ısındırmak
irdi 859 isindürgen 3 90
ir-: imek, ek fiil isit-: ısıtmak
krş. i- isitti 850
irür 9 8, 1 5 1 , 44 8 isitip 457
irdi 32, 90, 1 00, 1 09, 1 40, 1 4 1 , ism (Ar.): isim, ad
1 73 , 3 06(2), 466(2), 467(2), ism 239
1 40 1 Yüsuf Emiri Dehname

İs r afil (ö. a.) : dört büyük melekten işve (Ar.) : işve, naz
kıyametin kopacağını öttüreceği işveler 1 3 9
sur ile bildirecek olanı it: köpek
İsrafil 644 it 470
iş: iş iting 469
iş 237, 865 itine 5 8
işimge 77 it-: etmek, yapmak
işingrıing 54 7 it 44 1
işning 893 itip 1 82
işke 67, 1 60 b1-derd ü rene it 902
işde 1 73 , 887 ]Jaıl it 805
işte 49 1 ral.ım it 592
işdin 862 penc gene it 902
iştin 67, 22 1 sacy it 697
işi 66, 234, 27 1 terk it 272
işin 3 , 63 , 902 mez1d itkil 905
işini 1 2 1 tulii c itkil 593
işige 9 , 386, 678 feryad iter 208
işide 683, 777 kesb iter 63 1
işidin 472, 7 5 3 , 886 ral.ım iter mü 505
işleri 893 vehm iter 395
iş: eş sa ey itkey 26 1
iş 86 pervaz ittim 873
işarat (Ar.): i şaretler, al ametler canber-ahld itti 506
işarat it- 5 64 carz itti 3 3 5
işaret (Ar.): işaret, alamet cayan itti 5 5 0
işaret �ıl- 795, 8 5 3 bülbül itti 2 0
işen-: inanmak, güvenmek füş itti 420
işenip 295 helak itti 733
işik/g: eşik il.ısas itti 6 1 5
işikimdin 4 79 n11-giin-ı bağ; itti 679
işikil}gde 207, 342, 462 perişan itti 5 8 7
işiking 598, 600 revan itti 508
işige 64, 503 ser-endaz itti 748
işikni 5 1 9 şükr itti 2 1
işit-: işitmek tertlb itti 694
işit 594 tulii c itti 689
işitkin 270 ragbet ittük 639
işittim 724 terdh itüptür 603
işitti 2 1 , 9 1 , 1 8 1 , 447 tiryak itüptür 604
işitip 5 8 5 , 657 hem-niş!nim itse 469
işitmey 270 na�l itey 886
işitmes 222 bad itiben 5 1 7
cişret (Ar.) : işret, içki içme mil.ırab itiben 1 93
cişret 5 3 , 1 24, 1 99, 689, 785 füş itiben 345, 437
cişretni 1 05 cahd itip 550
iştiya� (Ar.) :_§zleme, göreceği gelme aşikara itip 5 86
iştiya�ıng 733 b1-bend itip 1 95
 Kazım KÖKTEKİN 1 141
cehd itip 567 ittil}.ad (Ar.);_birlik
ciger-l]ün itip 646 ittil)adıng 397
çak itip 29 1 iv: ev
dere itip 43 1 iv 1 5 6, 725 , 730
füş itip 839 ivi 520, 756
fitne-englz itip 3 02 ivining 473
l)al itip 7 1 ividin 692
1Jaş itip 5 72 ivge 334
l)ikayet itip 1 7 1 ivgülüg: övgülü
cinad itip 896 ivgülüg 900
işarat itip 564 ivrül- : çevrilmek
mal)şuş itip 436 ivrülür 624
macruf itip 5 1 4 ivrüldi 1 85
mayii itip 7 1 5
ivür-: çevirmek, döndürmek
med}Jal itip 7 1
name itip 45 8 krş. ewür­
revane itip 52 1 ivürseng 470
sa ey itip 1 39 ivürmen 471
su cali itip 700 ivürmey 363
şikayet itip 1 7 1 ivürmes 360
şirin itip 5 1 5 ivünnegen 3 84
şiir u gavga itip 5 8 1 iy: ey
ta�e itip 5 1 8 iy 1 43 , 1 74, 208, 2 1 9, 222, 224,
ting itip 43 5 226, 329, 3 3 8 , 3 3 9 , 344, 346,
tiz itip 442 348, 469, 474, 477, 5 8 5 , 607,
va�ıf itip 507 6 1 4(2), 698, 7 1 9 , 73 7, 869, 88 1 ,
revan itken 640 888
perişan itmek 1 5 7 i?'.har (Ar.): gösterme, meydana
selam itmekke 840 çıkarma
yad itmey 24 1 i�har �ıl- 3 5 8
zabt itmey 66 cizzet (Ar.): değer, kıymet, saygı,
ası� itmes 468 yücelik
cuş itmegey 723 cizzet 83
citab (Ar.): azarlama

jJ
citab 230
(itabın 309
itek: etek
itekingni tut- 345 j ale (Far.) : kırağı, çiğ
iteki 1 69 jale 658
itekin 1 86
itekine 626, 78 1
itig: keskin kK
itig 34, 390, 55 1
itiglik/g: kötülük �abil (Ar.): yeterliği olan, istidatlı
itigligimdin 40 1 �abil 5 3 6
icti�ad (Ar.): inanma �abz (Ar.) : ruhun Azrail tarafından
i cti�adıng 3 97 teslim alınması, ölme; sıkıntıya,
itlik: köpeklik gönül darlığına düşme
itlik 365 �abz 692
1 42 1 Yüsuf Emiri Dehname

�aç-: kaçmak; koşmak �alıb (Ar.): vücut, beden, gövde

�açıp 1 8 , 774 �alıbım 478
�açma� 334 kam (Far.) : istek, arzu; zevk, lezzet
�açan: ne zaman, -diğI zaman kam tap- 300, 578
�açan 2 1 5 , 22 1 , 5 69, 722 kamı 3 79
�açur-: kaçırmak �amer (Ar.): ay
�açurma 3 54, 664 �amer 50, 6 1 8
�ad (<Ar._!rndd) : boy �amerga 707
�adingni 3 5 1 �amet (Ar.): boy
�adel}. (Ar.): kadeh �ametini 6 7 6
�adel_ıtin 807 �amış: kamış
�adem (Ar.) : ayak, adım �amış 405
�adem 43 8 �an: kan
�ademni 278 �an 1 96, 7 1 6, 804
�ademler 4 1 5 �an a�- 1 3 9
�af (Ar.): kaf harfi (Ebced hesabında �an bol- 647
1 00 sayısına denktir) �an �ıl- 1 3 7
�af 73 �an tök- 1 68
kafi (Ar.) : yeter, elverişli �an yi- 1 99
kafi 5 5 7 �anga bulga- 344
kafir (Ar.): Allah ' ın varlığını ve �anın �ıl- 233
birliğini inkar eden �anına 367
kafir 3 0 �anıdın 1 83
�anındın 73 1
kafir-)Jüyi (Ar.+Far.): kafir huylu
kafir-1Jüy1 ı 68
�anlar 1 3 8
kan (Far.) : memba, kaynak
kafür (Ar.): Uzak Doğu ' da yetişen
kanı 445
bir çeşit taflandan elde edilen �ana c at (Ar.): kısmete razı olma
ve hekimlikte kullanılan, beyaz �ana cat �ıl- 729
ve yarı saydam, kolaylıkla �anat: kanat
parçalanan ıtırı kuvvetli bir �anatım 2 1 6, 873
madde, kafur �anatı 757
kafür 3 5 5 �anatın 785
kafürdın 823 �and (Far.) : şeker kamışı, şeker
kagıd (<Far. kagaı;) : kağıt kamışının donmuş usaresi
kagıd 506, 5 5 9 �and 3 1 6, 405, 454, 5 80, 5 8 5 ,
kagıdga 560 862
�al-: kalmak �andidin 5 65
�alsun 807 �anda: nerede
�aldı 40, 6 1 9, 620, 790 �anda 1 52
�alıp 65 �andagı: neredeki
�almas 258, 3 6 5 , 5 3 2 �andagı 596
�almagusıdur 678 �and-zar (Far.) : kand bahçesi,
�almayın 703 kamışlık
�almaga 4 1 2 �and-zar 6 1 5
�alem (Ar.) : kalem �anün (Ar.): kanun, yasa
�alem 1 82, 70 1 �anün 5 64
�alemdin 895 kar (Far.): kar, kazanç
�alemler 4 1 8 kar �ıl- 3 5 8
 Kazım KÖKTEKİN 1 143
�ara: mürekkep �aş: kaş
15.ara 1 82 15.aşım 840
15.ara: kara, siyah 15.aşıIIB 449, 577
15.ara 3 1 9, 3 8 5 , 7 1 6 15.aşıngga 1 50
15.araga 745, 765, 798 15.aşı 302, 562, 576, 76 1
15.aradın 884 15.aşın oynat- 229
15.aradur 14 9 �aş : ön, nezd, huzur
15.arası 149 15.aşnı 630
15.arasın 739 15.aşımga 82 1 , 837
�ara- : bakmak 15.aşına 8 1 , 84, 1 85, 464
15.arar 744 15.aşıda 2 1 O
�aral.'ig: göz, göz bebeği 15.aşında 293, 624
taragı 220 kaşl<l (Far.): keşke
�aranggulu�: karanlık kaşki 469
15.aranggululla 62 kat: ön, nezd, huzur
�aranfül (Ar.): karanfil 15.atımda 257

�atıngda 4 1 6, 450, 587

15.aranfül 834 katımdın 353
�arar (Ar.): karar, durma, sebat
15.ararı 768 15.atına 3 3 , 3 1 4
�arar-: kararınak kat-: katmak, eklemek
15.arargay 4 1 8 · 15.atıng 92
15.arargan 236 15.atıp 63 , 303 , 454, 485
�ara [r]t- : karartmak �atıg: güç, sert; sıkıntı, meşakkat
15.ara[r]tıp 1 3 5 �at1g 588
kar-fermay (Far.): iş buyuran, iş �atıştur- : katıştırmak, karıştırmak
buyurucu, amir 15.atışturdı 6 1 5
kar-fermay 15.ıl- 228 katib (Ar.) : katip, yazıcı
�arı : ihtiyar, yaşlı katib 898
15.arı bol- 8 1 8 �atil (Ar.): öldürülmüş kimse, maktul
�arındaş : kardeş 15.atili 7 1 4
15.arındaş 62 1 �atla: defa, kez
�arin (Ar.): hısım, komşu, arkadaş 15.atla 282, 47 1 , 699, 890
gibi yakın olanlardan her biri �atreyi (Ar.+ Far.): bir damla
15.ar!n irdi 62 1 15.atreyi 464
15.ar!nim bol- 469 �avI (Ar.): güçlü, kuvvetli
�arün (ö. a.) : Karun, İsrafil 15.avi tut- 1 08
oğullarından zenginliği ile 15.avidür 608
meşhur biri �avl (Ar.): söz
Karun 15.ıl- 9 1 15.avlini 847
karvan (Far.): kervan �avuş-: kavuşmak
karvanı 1 66, 480 15.avuş15.an 5 8
�aşd (Ar.) : dövme, öldürme, 15.avuşmas 305
yaralama gibi işlere girişme �avuştur-: kavuşturmak
15.aşd-ı can 3 3 1 15.avuşturdı 3 5 5
�asem (Ar.): yemin, ant �ayan: nereye
15.asem 547 15.ayanı 80
�aşid (Ar.) : kasteden, kıyan �aygu : kaygı
15.aşid 1 3 5, 682 15.aygu 752
1 44 1 Yüsuf Emiri Dehname

kaygu yi- 340 key: çok, pek çok

kaygudın 6 1 0, 654, 660 key 2 1 2
l}aza (Ar.) : 1 . kader, kaza key (Far.): büyük, muhteşem, güzel
kaza 3 8 key 3 1 5
2. bir dini vecibenin sonradan keyvan (Far.): Zühal (Satürn)
eda edilmesi geze gem
kaza bol- 676 keyvan 7, 53
kebab (Far.) : kebap kezek: nöbet, sıra
kebab 395 kezek 659
kebabı 73 1 lpble (Ar.): kıble
kebüter (Far.) : güvercin kıblesine 6 1 1
kebliter 540 kıblesidin 360
ked-güday (Far.) : kethüda, kahya ipi: kıl, tüy
ked-lJüdayı 634 kıl 3 62 , 609, 652
kefen (Ar.) : kefen ipi- : kılmak, yapmak, etmek
kefeni 344 dostnı düşmen kılayın 407
kehrüba (Far.): yan saydam, ab-ı nı kıl 90
fosilleşmiş reçine cehd kıl 308
kehrüba 642 dest-girim kıl 592
kelim (Ar.): Hz. Musa ' nın lakabı }Jaber kıl 793
kellm 2 1 lıa�er kıl 607
kemend (Far.): kement, bağ işaret kıl 795
kemend 1 40 münevver kıl 5 94
kemendi 455 revan �ı l 639
kemer (Far.): kemer taze kıl 802
kemer 1 1 5 , 503 temenna kıl 255
kemest (Far.) : rengi kırmızıya çalar, temaşa kıl 2 5 5
gök renkli değersiz bir taş (ilacın kılgıl 226
kemestin 806 revan kılgıl 905
kemine (Far.): zavallı, aciz, hakir kerem kılgın 699
kem!ne 207 meclis-efriiz kılgın 79 1
keramet (Ar.) : keramet sürme kılgın 686

yara8.!_n �ılıng 822

keramet 25 ceb!nlik kılsun 756
kerem (Ar.) : cömertlik
kerem kıl- 699 fikring kılayın 726
kerem körküz- 44 1 can ta (vidi kıldım 297
kesb (Ar.) : çalışıp kazanma i}Jtiyatın kıldım 8 1 9
kesb it- 63 1 tlitiya kıldım 8 1 6
keşiş (Far.) : papaz boynına kıldım 443
keşişler 5 5 8 cata kıldı!_!g 90 1
kettan (Ar.) : keten dak kıldıng 2 8 1
kettan 747 meramıngnı kıldıng 398
kevakib (Ar.) : yıldızlar kişi kıldı 5
kevakib 52, 836 leb-a-leb kıldı 46
kevkeb (Ar.) : yıldız agaz kıldı 230
kevkeb 764 bünyad kıldı 45
kevneyn (Ar.) : dünya ve ahiret dem-saz kıldı 22, 230
kevneyn 2 duca kıldı 1 8 5
 Kazım KÖKTEKİN 1 145
fikringni �ıldı 654 red �ılsa 89 1
gül-r1z �ıldı 1 1 sitayiş �ılsa 722
baber �ıldı 832 temeddulı �ılsa 723
balbal �ıldı 835 vaşfın �ılsa 3 94
işaret �ıldı 853 yavu�lu� �ılsa 1 54
izhar �ıldı 3 5 8 çak �ılıban 1 69
kar �ıldı 3 5 8 })alet �ılıban 1 1 9
kar-fermay �ıldı 228 asan �ılıp 5 7 1
Karun �ıldı 9 1 bir �ılıp 870
kettan �ıldı 7 4 7 barc �ılıp 43 1
mülhem �ıldı 4 seras1me �ılıp 7 1 3
münevver �ıldı 6 1 6 sitayişler �ılıp 434
müretteb �ıldı 248, 764 tlz �ılıp 3 02
müşevveş �ıldı 1 29 zeban-bend �ılıp 882
müşg1n �ıldı 765 tlz �ılma� 369
ped1dar �ıldı 887 füsun �ılma�a 325
perveriş �ıldı 875 b1-ser ü berg �ılma 285
rast �ıldı 84 7 ilımal �ılma 250
revan �ıldı 290, 42 1 nevm1d �ılma 44
şarf �ıldı 1 3 ragbet �ılma 1 43
saz �ıldı 45 temaşa �ılma 2 1 3
faş1l)at �ılmagıl 273
şerlı �ıldı 682
asık kılmas 790
ta cb1r �ıldı 687 tünd �ılmadıng 40 1
tabayyül �ıldı 8 5 5 medbal �ılmasa 1 5
tal)s1n �ıldı 746 müdara �ılmay 586
ta�atın ta� �ıldı 1 5 9 carz �ılmayın 872
tarac �ıldı 786 te cemmül kıldım irse 3 0 1
tarl)-eng1z �ıldı 1 1 yingillik �� ldım irse 3 92
taşd1� �ıldı 375 lplguçı : kılıcı, yapıcı, edici
tebessüm �ıldı 9 1 �an �ılguçı 1 3 7
te cemmül �ıldı 374 �ılguçı �anın 233
tevazu c �ıldı 3 1 4 pervaz �ılguçı 23 1
tev�1c �ıldı 249 lplıç : kılıç
tlre �ıldı 2 14 �ılıç 1 0 1
cunvan �ıldı 3 7 6 �ılıçı 63
yaragın �ıldı 7 5 9 �ılıçtın 3 62
avaz �ılgay 789 ipli (T.+Far.): bir kıl
müra cat �ılgay 729 �ıll 7 1 4
vesme �ılgay 7 6 1 lpr: kır
bas-puş �ılgaylar 894 �ır 834
rivayet �ılurlar 77 �ır[ga] 906
dem-saz �ılsam 628 lpra�: kenar
naz �ılsam 628 �ıra�dın 2 1 3 , 5 74
carz �ılsang 1 79 lpran (Ar.): gezegenlerden ikisinin
�ana cat �ılsang 729 bir burçta birleşmesi
ta�1r �ılsang 1 78 �ıranga 906
hüveyda �ılsa 569 lpşşa (Ar.): hikaye, rivayet
peyda �ılsa 3 99 �ışşasıdur 275
1 46 1 Yüsuf Emiri Dehname

l.uyamet (Ar.): kıyamet kilse 327, 74 1

�ıyamet 1 93 kiliben 258
�ıyamet �op- 446 kilip 472, 475, 643
I.uz: kız kilürge 639
�ızlar 856 kilürüngni 724
I.uzar-: kızarmak kilmesün 5 8 8
�ızanp 1 92, 290 kilmes 363, 886
I.uzıl: kızıl kiltür-: getirmek
�ızıl 394, 646, 77 1 kiltürgil 1 03 , 25 1
ki: ki (ilgi zamiri) kiltürüng 24 7, 823
krş. kim kiltürür 697
ki 4, 1 3 , 1 5 , 26, 32, 1 79, 276, kiltürürler 3 1 7(2)
28 1 , 342, 347, 3 5 3 , 394, 398, kiltürdüm 76, 99
409, 54 1 , 6 1 3 , 89 1 kiltürdi 3 8
ki: ki (bağlama edatı) kiltürsem 629
krş. kim kiltürmegil 1 5 1
ki 1 1 1 7 5 o 1 o 1 1 2 1 1 44 kim: kim (soru zamiri)
' ' ' ' ' '
2 1 1 , 25 1 , 256-259, 26 1 , 263, kim 50 1 , 602-605
272(2), 28 1 , 327, 337, 47 1 , 474, kimdür 23 1
5 3 7, 540, 592, 627, 639, 655, kimge 234
686, 782, 837, 869, 897 kimni 470
kiç: geç kim: ki (ilgi zamiri)
kiç �al- 703 krş. ki
kiç-: geçmek kim 1 , 34, 45, 77, 24 1 , 243 , 266,
kiçer 526, 652 276, 307, 309, 34 1 , 367, 408(2),
kitçi 782 409, 472, 5 3 3 , 548, 5 70, 720,
kiçip 69 86, 64 7 739, 742, 75 1 , 768, 793, 795,
'
kiçiben 2 1 8 797, 799, 800, 808, 847, 888,
kiçe: gece 894
kiçe 2 1 , 32, 1 28, 3 84, 5 1 3 , 652, kim: ki (bağlama edatı)
839 krş. ki
kiçesi 773 (2) kim 1 5 , 28, 35(2), 40, 8 1 , 90,
kiçede 228, 690 92, 93, 96, 209, 2 1 5 , 2 1 6, 22 1 ,
kiçeler 453, 649, 775, 780 242, 250, 276, 278, 285, 287,
kiçelerde 1 0, 5 1 7 305, 3 1 2, 3 1 4, 328, 33 1 , 332,
kiçik- : gecikmek, geç kalmak 3 56, 395, 404, 405 , 479, 483,
kiçiksem 309 509, 530, 547, 549, 5 54, 5 69,
kiçür-: geçirmek 587, 589, 607, 608, 620, 622,
kiçürgil 266 624, 630, 703-723, 745 , 753,
kiçürgey 96 767, 789, 79 1 , 802, 8 1 2, 8 1 5 ,
kil- : gelmek 8 1 7, 822, 85 1 , 855, 87 1 , 872,
kil 1 54, 669 874, 887, 900, 904
kilgin 664 kimiya (Ar.): kimya
kilgey 4 1 8, 4 79 klmiyası 888
kilgüsidür 670, 674 kin (Far.): kin
kildim 8 1 6 kinine 270, 27 1 , 3 64
kilding 244, 402 kir-: girmek
kildi 3 3 , 43 , 428, 688, 756, 837 kirer 527
 Kazım KÖKTEKİN 1 147
kirgey 547, 754(2) kol: kol
kirdi 293, 5 74, 634, 860, 880 · 15.olungga 1 53
kirip 479, 837 15.ollar 1 1 8
kirmeyin 5 1 6 lj..ol-: istemek, rica etmek
kirek: gerek 15.o lsun 7 5 8
kirek 3 6(2), 3 78(2), 5 3 8 15.olgay 7 1 8
kirgüz-: girdirmek 15.olayın 439, 460
kirgüzdi 425 lj..o lgaş-: kolunu, elini uzatmak
kiril-: girilmek 15.olgaştı 3 5 5
kirilgey 484 lj..o p-: 1 . meydana gelmek, ortaya
kiriş-: girişmek çıkmak
kiriştim 3 1 O 15.optı 446, 692
kirişse 15.opup 1 64
kirişme (Far.) : naz, cilve 2. kalkmak
kirişme 1 3 5 15.optı 866
kirpük: kirpik 15.opup 1 30, 1 60
kirpükümdin 494 lj..opar-: koparmak, kaldırmak
kirpüki 56 1 15.oparıp 1 63, 1 93
kirpükdin 1 82 lj..o puzçı: kopuz çalan
kirpükleri 1 3 6 15.opuzçı 1 1 4, 829
kis-: kesmek lj..orlj..- : korkmak
kiser 528 15.orl5.up 6 1 7
kisek: taş veya toprak parçası lj..o ru-: korumak, saklamak,
kisekler 789 esirgemek
kişi: kişi 15.orup 5 1
kişi 5 , 276, 297, 340, 359, 364, lj..oy- : 1 . koymak, bırakmak
406, 5 3 8 , 540 15.oysu_g 820
kişining 234, 808 15.oyung 828
kişige 64, 1 75, 3 86, 503, 548, 15.oygay 278, 4 1 6(2), 540
678 15.oydı 38, 84, 299, 3 1 4, 696, 835
kişidin 472, 753, 886 15.oygusıdur 67 1
kişisizlılj.. : kimsesizlik 15.oyay!!} 352
kişisizlıgına 505 15.oysang 3 79
kişver (Far.) : !Eemleket, vilayet, ülke 15.oyuban 7, 437, 56 1 , 580, 735,
kişverining 25, 87 813
kişverini 90 1 15.oyup 858
kişverine 666 15.oyabirgen 3 8 3
kit- : gitmek 15.oyma 279
kiteyin min 80 15.oymafill 330
kitip 1 23 , 709 15.oymang 825, 828
kiter- : gidermek 15.oymay 5 82, 65 1
kiter 289 2. terk etmek, vaz geçmek
kiterdi 752 15.oyup 5 5 1
kiyik: geyik 15.oyma 804
kiyiktin 86 lj..oyguçı: koyucu, doldurucu
kiyikler 646 15.oyguçı 5 3
kiz- : gezmek köç-: göçmek
kiziben 5 1 3 köçer 3 3 1
kizip 646 köçti 42 8
1 48 1 Yüsuf Emiri Dehname

köçür-: geçirmek, kaldırmak köngülde 1 00, 1 3 3 , 1 70, 330,

köçürüp 1 1 6 544.z_ 673
kök: gök, gökyüzü köngüldin 2 1 8, 3 8 5 , 60 1 , 656,
kök 1 1 , 7 1 , 287, 604, 63 1 , 8 1 1 78� 8 1 0
köke 847 köngülni 1 04, 3 3 7, 34 1 , 452,
köke aşur- 432, 846 501_ 5 82, 699
köke çıkar- 772 köngüller 1 96, 904
kökte 789 köp: çok, pek çok
köktin 295 köp 1 47, 1 5 3, 296, 3 54, 400,
kökidin 429 4 1 8, 448, 450, 526, 528, 563,
kökini 1 7 593, 6 1 2, 65 3, 827
köker- : göğermek, yeşermek köptür 1 97, 206
kökerse 470 kör-: görmek
kökermey 57 kör 254, 287
kökert-: göğertmek, yeşertmek körsün 73 7
kökertip 97 körüng 223
kök(ü)s : göğüs körgey 264(2)
köksümni 1 66 körer min 302, 43 1
kölmek: yağmur suyu birikintisi, körer 220
küçük göl körer mü 493 , 494
kölmegi 79 körüptür 3 70, 599
kölmekke 79 kördüm 89, 309, 349
köngül: _gönül kördüng 25 1 , 276
köngül 1 , 4, 45 , 1 24, 1 3 5, 1 50, kördi 20, 1 5 5, 242, 3 1 6, 6 1 5 ,
1 59, 1 95, 1 98, 22 1 , 270, 2 7 1 752
'
300, 306, 3 57, 399, 4 1 7, 427, körseng 545, 657
43 8, 5 5 7, 590, 656, 700, 7 1 6, körse 5 3 7
720, 73 1 , 739, 742, 766, 83 1 , körüben 79, 202, 289, 449
842 körüp 56, 1 2 1 , 1 65, 1 70, 2 1 7,
köl}gül açıl- 1 22 3 1 7, 3 50, 3 5 1 , 3 8 5 , 5 3 5 , 546,
köl}gül al- 366 5 79, 729
köl}gül bir- 245, 548 körgen 769
köl}glüm 202, 599, 725 körmegi 557
köl}glümde 2 1 9 körealmas 22 1
köl}glÜI}g 289, 350 körebir 627
köl}glül}gni 4 1 1 , 668, 805 körme 608
köl}glül}gge 392 körmegey 283
köl}glül}ge 498, 7 1 7 körmeding 274
köl}glül}gde 223, 597 körmey 5 8
köl}glüngdeki 656 körgüz- : göstermek
köl}gli 1 02, 1 20, 305, 798 körgüz 44 1 , 906
köl}gli tın- 5 1 1 549 64 7 körgüzür 78, 529, 632, 878
' '
köl}gli tutul- 14, 5 0 1 körgüzürler 894
köl}glige 5 1 5 , 64 2 körgüzgey 74 1
köl}glide 53 7 körgüzgüsidür 676
köl}glini 234 körgüzdüm 875
köl}gülning 546 körgüzdi 22, 1 03 , 1 2 1 , 1 8 1 , 1 89,
köngülge 480, 5 5 8(2), 8 1 6 3 76, 68 1 , 694, 702, 766, 785,
 Kazım KÖKTEKİN 1 149
788, 855, 866 köz 15.arart- 1 3 5
körgüzüben 42, 293 , 8 8 1 köz sal- 400, 534
körgüzüp 3 1 2, 3 89, 43 6, 477, köz yum- 3 8 1
562, 5 67, 64 1 , 648, 683, 746, közüm 1 55 , 264, 274, 470, 653,
780, 867 737
körgüzürde 1 1 9 közümdür 220, 706, 725
körgüzmek 1 6 közümning 5 6 1 , 729, 8 1 8
körgüzme 308, 63 8 közümge 1 64, 204, 296, 3 54,
körgüzmesün 1 08, 288 427, 598, 8 1 6, 876
körgüzmegey 282 közümde 2 1 9
körgüzmey 3 86 közümdin 1 63 , 658
körk: güzellik közümni 2 1 4, 264, 39 1 , 430,
körk 3 3 8 594, 804
körün-: görünmek közüng 1 49, 1 93 , 203, 4 1 4, 5 8 1 ,
körüngey 75, 263, 284, 462, 6 1 4 677, 7 1 2, 800
köründi 23, 1 5 8, 2 1 4, 688, 690, közüllBdür 2 1 1 , 664
760, 876 közüllBe 263, 283, 284, 688
körünüp 322, 452, 584 közüllBge 25 5
körünmes 1 97, 204, 46 1 közü1l8ni 3 1 7, 4 1 1 , 525
körünmeptür 598 közüngdin 708
köter-: götürmek, kaldırmak, közi 1 3 7, 1 88, 303, 3 72, 422,
gidermek 494, 500, 5 3 7, 539, 564, 5 76,
kötergil 903 5 77, 640, 747, 76 1 , 86 1
közidür 509
köterding 884
közin 1 42, 228, 229, 482, 496,
köterdi 5(2), 70 1 , 856 743 , 774, 779
köterse 470 közin aç- 774
kötergeç 2 1 közin sal- 6 1 6
köterip 432, 746 közini 78 1 , 799
kötergen 3 9 1 közine 42, 1 07
kötermes 653 közige 76 1
köteril- : ortadan kaldırılmak, közide 207, 467
giderilmek közidin 244, 466, 5 3 5 , 826
köterildi 680 közge 23, 1 97, 439, 46 1 , 476,
köver- : göğermek 598
kövergey 6 1 3 közdin 1 82
köy- : yanmak közdin sal- 366, 600
köyer 257, 340 közler 1 9 1
köydi 6 1 7 közlerim 474
köyse 350 közlerimge 5 5 6
köygüçi 253 közleringge 6 8 6 , 784
köydür- : yakmak közleri 486, 769
köydürüp 452, 809 közlerige 1 3 5
köydürmekingni 606 közgü : ayna
köydürmeginçe 394 közgü 1 02, 760
köz : göz közgüdür 399, 607
köz 1 68, 1 83 , 298, 3 5 6, 684, közgüni 760
73 1 , 735, 745, 888 közlüg: gözlü
köz bagı 353 közlüg 1 88
1 50 1 Yüsuf Emiri Dehname

közyaşı: gözyaşı �utul-: kurtulmak

közyaşıng 687 kutuldı 3 5 1
közyaşı 87, 5 62 kutulmas 5 0 1
közyaşın 52 1 kutulmay 1 4
közyaşına 464 köy (Far.) : köy, sevgilinin bulunduğu
közyaşıda 523 yer
közyaşıdın 64 1 , 64 7 kiiyungda 2 1 7, 32 1
�udret (Ar.) : Allah ' ın ezeli gücü kiiyungdın 3 3 8
kudretin 3 kiiyıda 4 1 4
küf (Far.): baykuş kiiyıdın 2 3 1
kiif 5 1 4 �uyaş: güneş
�ul: kul, köle
kuyaş 757
kuldur 448
�ula�: kulak �uzgun: kuzgun
kulak sal- 1 25 kuzgunı 8 1 0
kulak tut- 48 �uzı �ulağı: ışkın, bir çeşit sebze
kulagım 662 kuzı kulagı 5 7
kulagı 222 küç: güç, kudret
kulagın 1 26 küç 232, 3 5 9
�ulan: yaban eşeği küçidin 890
kulandın 86 küdüret (Ar.): gam, tasa, kaygı
�umari (Ar.): Hindistan'ın küdiiret 1 02
güneyinde kumar (Comorin) küfv (Ar.) : eş, benzer, denk, arkadaş
burnundan çıkarılan en güzel öd küfvi 5 1 4
kumar! 809 küg: melodi, ezgi
�umri (Ar.) : kumru kügüngni tüz- 668
kumr1 787 kül: şaşkın
�uru�: mahrum külüm sın- 490
ku� kal- 790 küldür-: güldürmek
küs (Far.): kös, büyük davul küldürü[r] sin 268
kiis-ı nübüvvet 28 kün: 1 . gün
kiisın 1 59 kün 87, 94, 1 03 (2), 1 06, 2 1 1 ,
kiisını 62 2 1 2, 242, 287, 288, 34 1 , 45 3 ,
�uş: kuş 460, 527, 536, 54 1 , 64 1 , 697,
kuş 2 1 5
756, 772, 895
kuşı 22, 789
künge 20 1
kuşlar 1 27
�uşla�: kuşu çok olan yer, kuş avlağı künde 7, 794
kuşlagında 5 5 kündin 783
�ut: baht, talih, saadet küni 44, 63 , 66, 8 1 0
kut 552 künidin 60
�ut-: yerleşmek, durmak, kalmak künleri 644, 773
kutup 650 2. güneş
�utlug: kutlu, mübarek kün 1 0, 98, 293 , 3 56, 3 64, 457,
kutlug 698 459, 569, 722, 767, 8 1 2
�ut�ar-: kurtarmak küni 299, 343, 593
kutkar 660 kündür 257
kutkanp 60 künge 623
 Kazım KÖKTEKİN 1 151
künd (Far.): cesur, yiğit lebingdin 1 89, 5 80, 859
künd bol- 3 1 O, 40 1 lebi 705 , 777, 8 3 8
künd ol- 3 04 lebine 497
kündüz: gündüz lebindin 827
kündüz 436, 690 leblering 325
kündüzdin 3 2 leb-a-leb (Far.): ağzına kadar dolu
küstab (Far. güstab) : küstah, arsız, leb-a-leb 15.ıl- 46
edepsiz leşker (Far.): asker, ordu
küstal} 94 leşkerinde 504
letafet (Ar.): güzellik, hoşluk, iyilik
letafet 3 1 5, 762
iL letayif (<Ar. leta cif) : latifeler
letayif 507
laf (Far.) : laf, söz levl}. (Ar.): üzerine resim yapılabilen,
laf ur- 328, 5 89, 734 yazı yazılabilen, düz nesne
lafın ur- 3 24 levl) 895
lal}.�a (Ar.): lahza, an leyletü'l-�adr (Ar.) : Kadir gecesi
lal)�a 389 (ramazanın 27. gecesi)
la cı (Ar.): kırmızı renkte değerli bir leyletü ' l-15.adr 576
süs taşı; sevgilinin dudağı le��et (Ar.): lezzet, tat
lacl 63 , 1 90, 529, 5 5 0 le��et 424, 833
lacling 1 4 5 , 586, 720 le��etlerdi 790
la eli 854 lutf (Ar.): güzellik, iyilik, lütuf
la elin 5 1 5 lutf 96, 248, 3 7 5 , 43 1 , 85 1
lale (Far.) : lale lutfına 1 8
lfile 1 8 8, 320, 344, 452, 6 5 8 lülü (<Ar. lü clü c) : inci
laleni 679, 798 lülüsidin 500
lalelerni 772
laleyi (Far.): bir lale
laleyi 755
lale-zar (Far.) : lalelik, lale bahçesi
mM
lale-zarın 542 macanI (Ar.): manalar, anlamlar
lam (Ar.) : lam harfi macani 3 89, 90 1
lam 578 ma caniga 572
latif (Ar.) : yumuşak, hoş, latif macarif (Ar.): bilgi, kültür
latif 854 ma carif 69
lay (Far.): çamur; tortu macaş (Ar.): geçinilecek şey
Iay 752 ma caşın 845
layı� (Ar.): uygun, yaraşır, layık ma cbüd (Ar.) : kendisine ibadet
Iayıl5. 79, 2 5 5 (2) olunan, tapınılan, Allah
lazım (Ar.): lazım, gerekli macbiid 696
lazım bol- 623 macera (Ar.) : macera
leh (Far.): dudak macerasın 74 1
lebim 5 1 5 , 543 , 803 ma-fi'z-zamir (Ar.): gönüldeki,
lebimdin 28 1 , 497 içteki, istenilen şey
lebing 1 90, 1 99, 3 1 7, 326, 3 3 7, ma-fi ' z-zamiri 24
460, 5 8 3 , 5 84, 5 86, 7 1 8 magbün (Ar.): şaşkın, şaşırmış
lebingni 3 1 6, 349 magbiin 527
1 52 1 Yüsuf Emiri Dehname

magz (Ar.) : beyin, dimağ ma cıül (Ar.): illetli, hastalıklı

magzın 5 8 7 macıuı 1 4
mal}.afil (Ar.): oturulacak, m a clüm (Ar.): bilinen, belli
görüşülecek yerler, toplantı _macliim bol- 1 75 , 3 96, 570
yerleri manga: bana
mal;ıafil 6 7O manga 90, 1 00, 1 73 , 203, 2 1 5,
mal}.büb (Ar.) : sevgili, sevilen 224, 2 8 8 , 295, 299, 306, 346,
mal;ıbiiblamı 1 33 3 50, 397, 436, 440, 477, 524,
mal}.büs (Ar.): hapsolunmuş, bir yere 53 1 , 5 3 3 , 5 5 5 , 592, 593, 686,
kapatılmış 8 5 7, 859, 869, 870, 872
mal;ıbiis bol- 788 Mani (ö. a.): meşhur Çinli nakkaş
mal}.fil (Ar.) : oturulacak, görüşülecek Man1 792, 8 8 6
yer, toplantı ma cnI (Ar.) : anlam, mana
yen macn! 8 8 7
mal;ıfilini 2 62 manşüb (Ar.): konmuş, dikilmiş
malı (Far.) : ay, kamer manşiiba 520
mah 474 mantılj.. (Ar.) : mantık
mahım 607 mantıl5. 72
mahı 1 87 ma crüf (Ar.): bilinen, belli
mahI (Far.): bir ay macruf it- 5 1 4
malı! 527, 763 ma cşülj..a (Ar.) : sevilen, sevgili
mah-peyker (Far.): yüzü ay gibi ma cşu15.ası 420
güzel, parlak, nurlu olan matem (Ar.): matem, yas
mah-peyker 6 1 6 matemimni tut- 342
mal}.rem (Ar.) : çok samimi, içli dışlı matemini 739
olan maye (Far.): asıl, esas
mal;ırem 627 maye 832
mal;ıremim 86, 1 73 mayii (<Ar. ma cil) : meyleden,
mal;ıremi min 473 hevesli, düşkün
mal}.rüm (Ar.) : mahrum mayii 1 1 8, 1 60
mal;ırum 237 mayii bol- 54 1 , 7 1 5
mabşüş (Ar.): özel, hususileşmiş mayii it- 7 1 5
ma]Jşiiş it- 436 mazmun (Ar.) : nükteli, sanatlı ince
mal}.şer (Ar.): mahşer, kıyamet söz, mazmun
mal;ışer 343 mazmiinı 5 07, 5 70
mal}.zün (Ar.): hüzünlü, tasalı, meclis (Ar.): meclis
kaygılı meclis 822
mal;ıziin 15.al- 62 O meclisi 1 1 1 , 80 1
malj..a m (Ar.): yer, makam meclis dür 7 5
mal5.amım 72 meclisde 1 27
malj..a şıd (Ar.) : maksatlar, niyetler, meclis-aray (Ar.+ Far.) : meclisi
istekler süsleyen, hoş sohbet adam
mal5.aşıd 682 meclis-aray 52
malj..b ül (Ar.): kabul olunmuş meclis-efrüz (Ar.+ Far.): meclisi
mal5.biil 620 aydınlatan
malj..ş üd (Ar.): kasdolunan, istenilen meclis-efruz 15.ıl- 79 1
şey mecmü c (Ar.): tüm, hepsi
mal5.şiid 696 mecmiic 5 5 7
 Kazım KÖKTEKİN 1 153
Mecnun (ö. a.) : Leyla ile Mecnun merhem (Ar.): merhem
hikayesinin erkek kahramanı merhem irdi 306
Mecnun 226 merhem ya�- 43 8
Mecnunga 645 merhemini 8 1 5
mecrul] (Ar.) : yaralı, yaralanmış merkeb (Ar.) : merkep, binek hayvanı
mecrul) 1 74 merkebin 44 1
medgal (Ar.): başlangıç mertebe (Ar.) : rütbe, paye
medlJal it- 72 mertebe 468
medlJal �ıl- 1 5 Meryem (ö. a.) : Meryem
mefhum (Ar.): anlaşılmış Meryemidin 422
mefhum bol- 570 Mesil] (ö. a.) : Hz. İsa
meftun (Ar.) : gönül vermiş, tutkun Mesil) 22
mefüin bol- 242 Mesil]a (ö. a.) : Hz. İsa
meger (Far.): meğer, yoksa, eğer Mesil)a 95, 43 8, 846
meger 2 3 5 , 328, 465, 5 87, 7 1 8 mescid (Ar.): mescit
mehd (Ar.) : beşik mescidine 3 8
mehd 550 mesned (Ar.): dayanak, mesnet
mekan (Ar.): mekan, yer mesned 730
mekanı 68 mest (Far.): sarhoş
melal]at (Ar.): güzellik, yüz güzelliği mest 870
melal)at 27, 1 87, 545 meşal}l}at (Ar.): zahmet, güçlük,
melal (Ar.): sıkıntı, sıkılma, usanma, sıkıntı
usanç meşa�at 2 3 3 , 747, 833
melal 692 meşreb (Ar.) : tabiat, mizaç
melalim 286 meşrebine 497
melalin 3 3 5 meşrebindin 859
melamet (Ar.) : ayıplama, kınama; meşveret (Ar.): istişarede bulunma,
azarlama danışma
melamet 262, 3 60, 5 1 9, 666, meşveret�a 626
687 mevcud (Ar.) : hazır bulunan, mevcut
melayik (<Ar. mela cik): melekler mevcud bol- 506
melayik 3 6 meveddet (Ar.): sevme, sevgi
menşur (Ar.): neşrolunmuş, yayılmış meveddet 489
menşur 684 mevkib (Ar.) : kafile
menzil (Ar.): menzil, mesafe mevkibidin 636
menziline 1 1 O, 692 mevzun (Ar.) : vezinli, ölçülü
menzilidin 1 80 mevzun 620
meram (Ar.): istek, maksat, niyet mey (Far.): şarap, içki
meramıngnı 398 mey 1 29, 1 3 1 , 675, 806, 843 ,
mercan (Ar.): mercan 849
mercan 642 meyning 543
merdane (Far.): mertçe, erkekçe meydan (Far.): meydan, alan
merdane 3 05 meydanında 73, 89 1
merdüm (Far.) : göz bebeği meyi (Ar.) : meyil, arzu
merdümi 729, 8 1 8 meyl 726
merl]aba (Ar.) : merhaba meyl körgüz- 563
merl)abasın 736 meyli art- 1 50
1 54 1 Yüsuf Emiri Dehname

me�ellet (Ar.): zelillik, hakirlik, min: ben

itibarsızlık min 76, 8 5 , 94, 1 56, 1 77, 1 82 ,
me�ellet 69 1 1 99, 200, 202, 2 1 6, 25 7-259,
mezid (Ar.): artırılmış, çoğaltılmış 3 09, 3 1 1 , 339, 34 1 , 3 66, 3 67,
mez1d it- 905 407, 465, 47 1 , 590, 595, 657-
mı�raz (Ar.) : kesecek alet, makas - 659, 66 1 , 7 1 9, 8 5 3 , 872, 886
mı�az 78 1 ming: bin
mışr (Ar.) : şehir, ülke ming 3 1 9
mışnda 769 tümen ming 884
micmer (Ar.) : buhurdan, içinde tütsü
yüz ming 26 1 , 7 1 4, 890
mindin: benden
yakılan kap
mindin 1 06, 2 1 2, 332, 524
micmer 1 1 7
mini: beni
midl}.at (Ar.) : övme, övgü
mini 1 1 3 , 1 53 , 1 60, 20 1 , 2 1 3 ,
midl_ıatini 4 7 2 8 3 , 329, 332, 3 90, 525, 606,
mihman (Far.): misafir, konuk 608, 660, 66 1 , 733
mihman 822 mining: benim
mil}.net (Ar.) : sıkıntı, eziyet; gam, mining 77, 1 40, 1 78, 287, 40 1 ,
keder, tasa 597, 656, 663, 808
mil_ınet 60, 48 1 , 504, 5 9 3 , 660, minnet (Ar.): minnet
770 minnet 1 9
mihr (Far.) : 1 . güneş, ışık minnetimdin 3 5 1
mihr 29, 420(2), 5 5 1 , 6 1 5 , 73 8 Minü-çihr (ö. a.) : İran mitolojisinde
mihring 20 1 , 6 1 3 Feridun ' un büyük oğlu
mihming 1 87 Minu-çihr 878
mihri 5 1 O, 575 mişal (Ar.) : örnek
mihrin 459 misalini 884
mihrini 345 miş�al (Ar.): bir ağırlık ölçüsü
mihridin 44 miş�alini 7 5 O
2. sevgi; sevgili miskin (Ar.) : aciz, zavallı
mihr 3 5 8 , 4 1 3 , 432, 520, 63 5 , misk1ndür 242
750, 763 , 859 mive (Far.): meyve
mihrimdin 256 m1vesidin 403 (2)
mihri 1 00, 223 m1vege 528
m1velemi 826
mihrini 227
micyar (Ar.): ölçü
mil}.rab (Ar.): mihrap
mi cyanda 203
mil_ırab 1 93 mu canıma (Ar.): muamma, bilmece
mil_ırabıda 3 1 8 mucamma 67
mihre (Far.): acemi ördekleri mu canber (Ar.) : güzel kokulu, güzel
avlamak için su kenarına kokan
bağlanan ördek mucanber 592
mihre 3 8 3 mu caşir (Ar.): sohbet arkadaşı, dost
mi�dar (Ar.): kıymet, değer mu caşirler 1 1 7
mi�dar 260 mu cattar (Ar.): ıtırlı, güzel kokulu
mII (Ar.): göze sürme çekmeye mu cattar �ıl- 1 1 7
mahsus bir alet mu cayyen (Ar.) : belli, belirli
milini 3 5 1 mucayyen 1 75
 Kazım KÖKTEKİN 11 ss

mufaşşal (Ar.): ayrıntılı mu ctedil (Ar.) : mülayim, sert

mufaşşal 488 olmayan
muganni (Ar.): şarkıcı muctedilni 856
mugann1 52, 1 1 9, 844 mutrib (Ar.) : çalgıcı, şarkıcı
mugannller 1 2 7 mutrib 846
mul}.abbet (Ar.) : muhabbet, sevgi mübarek (Ar.) : mübarek, kutlu,
mubabbet 23 1 , 3 1 8 , 4 1 4, 489, uğurlu
596, 608, 665, 677, 685, 7 1 0 mübarek 99
mubabbetl5.a 295 müberra (Ar.): temize çıkmış,
mubabbetni 3 76 aklanmış
mubabbettin 85 müberra bol- 1 32
mubalif (Ar.) : muhalif, aykırılık mübevveb (Ar.) : baplara taksim
gö steren, muhalefet eden edilmiş, bölüm bölüm ayrılmış
mul}alifni 1 7, 7 5 8 mübevveb 488
Mul}.ammed (ö. a.): Hz. Muhammed mübhem (Ar.): belirsiz, anlaşılmaz
krş. Muştafü mübhem bol- 570
Mubammed 26 mübtela (Ar.): tutkun, tutulmuş
mul}.arrem (Ar.): kameri takvimin mübtelaga 3 5 9
birinci ayı, muharrem ayı müdam (Ar.): devamlı, sürekli
mubarrem 27 müdam 806
müdara (Ar.): yüze gülme, dost
mubtaşar (Ar.): kısaltılmış
mul}taşar 603 gibi görünme
müdara 15.ıl- 586
mu�abil (Ar.): karşılık
müflis (Ar.) : iflas etmiş
mul5.abil bol- 536
müflis 260
mu�ri (Ar.): müezzin
müheyya (Ar.) : hazır, hazırlanmış
mul5.r1 865 müheyya bol- 68 1
müm (Far.) : mum
müheyya it- 3
mum 396 mühre (Far.): mühre, yuvarlak şey
munıng: bunun mühresin 6
munıng 26 1 müjde (Far.) : müjde
munda: bunda müjde bir- 636
munda l 54, 629, 657, 658, 659 müjdesin bir- 6
mundın: bundan mül (Far.): şarap
mundın 306 mül 70
munça: bunca, bu kadar mülazım (Ar.): bir yere veya bir
munça 1 1 kimseye sarılıp ayrılmayan,
münis (Ar.): cana yakın, sevimli tutunup kalan
munis 1 74 mülazım 623
munta�ır (Ar.): bekleyen, gözleyen mülhem (Ar.): ilham edilmiş, içine
muntaz;ırdurlar 3 5 doğmuş
mür (Far.) : karınca mülhem 15.ıl- 4
murga 63 8 mülk (Ar.) : mülk, ülke
murad (Ar.): istek, dilek, arzu mülkining 24, 252, 877
muradı 549 mümtaz (Ar.) : seçkin, seçilmiş
Muştafü (ö. a.) : Hz. Mustafa mümtaz 862
krş. Mubammed münasib (Ar.) : yaraşır, uygun
Muştafü 3 7 münasib 630
1 56 1 Yüsuf Emiri Dehname

münevver (Ar): aydınlatılmış,

nurlandırılmış, parlatılmış
nN
münevver 575 nabz (Ar.): nabız
münevver �ıl- 594, 6 1 6 nabzı 776
müra cat (Ar.): göz ucu ile bakma na-gah (Far.): ansızın, birden bire
müracat �ıl- 729 krş. na-geh
mürekkeb (Ar.): birleştirilmiş, na-gah 529, 5 8 8, 793, 904
oluşturulmuş na-geh (Far.): ansızın, birden bire
mürekkeb �ıl- 248 krş. na-gah
müretteb (Ar.) : dizilmiş, yerli yerine na-geh 6 1 4, 657, 880
konmuş nağme (Ar.): ses, nağme, melodi
müretteb bol- 248, 83 1 nagmedin 668
müretteb �ıl- 248, 764 nagme-perdaz (Ar.+Far.): şarkı
müselsel (Ar.) : zincirleme söyleyen
müselsel 357 nagme-perdaz 1 1 4
müşevveş (Ar.): karışık, dağınık, nahid (Far.): Venüs, Zühre (Çulpan)
karmakarışık geze gem
müşevveş �ıl- 1 29 nahidni 8
müşevveşdür 225 na-kam (Far.) : maksadına
. .

müşg (Far.) : misk erışememış

müşg 46, 148, 485 na-kam 1 62
müşgni 3 1 9, 560 na-kanılı� (Far.+T.): maksadına
müşgin (Far.): miskli, misk kokulu erişememişlik
müşgin 705 , 837, 883 na-kamlı�tın 239, 395
na�d (Ar.): nakit, peşin para
müşgin �ıl- 765
na�dimdir 259
müşgin-külale (Far.): mis kokulu
na�dine 1 3 5, 750
kıvrım saç
naipl (Ar.): işittiğini anlatan
müşgin-külale 1 88
na�il 770
müşkil (Ar.): güç, zor, güçlük
na� (Ar.): nakil, aktarma
müşkil 45 , 1 73, 889(2) na�l it- 886
müşkilimdin 7 1 8 na�ş (Ar.) : nakış, resim
müşkildür 246 na�şın 1 1 9
müşkilini 5 7 1 na�şını 45, 866
müşkilidin 3 1 1 , 323 , 662 na�şıga 5 1 9
müşta� (Ar.) : özleyen, göreceği na�şlar 380
gelen nale (Far.) : inleme, inilti
müşta� �ıl- 568 nale 1 99, 24 1 344, 627, 732,
müşteri (Ar.): 1. müşteri, alıcı '
770
müşteri 693 naleni 650
müşteri bol- 876 nalelerning 4 73
müşteriler 1 97 nalelerni 5 1 O, 772
2. Jüpiter nam (Far.) : ün, lakap
müşterini 9 nam 650
müzelzel (Ar.): sallanan namımnı 663
müzelzel 326 namaz (Far.) : namaz
 Kazım KÖKTEKİN 1 157
namazıng 676 Neciy (ö. a.): Hz. Nuh ' un lakabı
namazın 780 Neciy 1 9
name (Far.): mektup nefes (Ar.): nefes, soluk
name 442, 45 8, 507, 508, 635 nefes ur- 643
nameyi 1 80, 1 82, 249, 3 75 , 4 1 8, nefesni 1 8 1
5 72, 700 nefeslig (Ar.+ T.): nefesli
namesidin 426 nefeslig 3 90
nameni 376, 485, 6 1 5, 744 nefir (Ar.) : 1 . cemaat, topluluk
nameler 897 nefiri 1 59
nameyi (Far.): bir mektup 2. boynuzdan yapılan boru
nameyi 294, 4 1 8 nefir-i ceng 388
namüs (Far.): namus 3 . bağırtı
namus 663 nefirim 592
nar (Far.): nar nefiri 2 1 0
nar 1 20, 1 2 1 , 604, 728, 825, 86 1 nefirin 5 1 5 , 787
narı 680,903 neng (Far.): utanma, ayıp; şöhret
nar)J (Ar.): fiyat, değer neng 347
narl}ı 854 nengdin 650
narenc (Far.): turunç; portakal nerd (Far.): tavla oyunu
narenci 680 nerdini 5 1 9
narven (Far.): karaağaç nergis (Far.): nergis
narvenga 794 nergis 1 8 8, 73 5
naşil}.at (Ar.): nasihat, öğüt nergiske 227, 534, 799
naşil;ıat 363 nesim (Ar.): 1 . hafif esen rüzgar,
naz (Far.): naz esinti
naz 1 3 7, 309, 445 , 482, 730 nesimi 196
naz kıl- 628
'--
nesimidin 225
nazıng 67 1 2. hoşluk, güzellik
na�ar (Ar.): bakma, göz atma nesimi 1 76
nazar 536 nesimi (Ar.): hafif esen rüzgar; hafif
nazar sal- 486, 706, 745 esen rüzgarla ilgili
nazarga 864 nes1m1 563, 749, 809
nazamı 2 1 2 nesr-i tayir (Ar.): kartal takım yıldızı
nazamı sal- 280, 464 nesr-i tayir 5 5
naz-perver (Far.): nazlanan, naz neşat (Ar.): sevinç, neşe, şenlik
eden neşat 4 1 5 , 490, 694
naz-perver 276 neşat-engiz (Ar.+Far.): sevinç
nazük (Far.): nazik, zarif, ince uyandıran
nazük 886 neşat-engiz 424
nahid (Far.) : Venüs (Zühre) gezegeni neş 'e (Ar.): neşe, sevinç
nahidni 8 neş'esi 1 3 1
ne: ne (olumsuzluk) neva (Far.) : ses, seda, makam, ahenk
ne 2 1 8(2), 3 8 1 (2) neva 1 9 8
nebat (Ar.) : nöbet şekeri, şeker; nevası 1 1 6
topraktan çıkan her türlü şey, nevasın 60 1
bitki nevanı 829
nebat 1 89, 447 neva-saz (Far.): okuyucu, çalgıcı
nebatı 585, 757 neva-saz 8
1 58 1 Yüsuf Emiri Dehname

nevayi (Far.): bir makam, bir ahenk nihanI (Far.) : gizlilik, gizlice
nevayi 429 nihani 43 6
nevaziş (Far.): okşama, gönül alma, nil (Far.): mavi
iltifat nil 640
nevaziş 434 nil-gün (Far.): lacivert
nevbet (Ar.) : davul, eskiden nil-gun 679
padişahlık alameti olarak günün nilüfer (Far.): nilüfer
belli vakitlerinde (beş vakit) n11Ufer 706
çalınan davul nrmet (Ar.): nimet
nevbet 28 ni cmet 87 1
nevmid (Far.) : ümitsiz, ümidi ni cmeti 833
kırılmış nireng (Far.): büyü, sihir
nevmid 15.ıl- 44 nireng 8 8 1
nevrüz (Far.) : nevruz, yeni gün, nişar (Ar.) : saçma, serpme
baharın başlangıcı nişar 795
nevruz bol- 79 1 nişan (Far.) : nişan, iz, belirti, alamet
ney (Far.): kamış, ney nişan 900
ney 1 1 6, 5 1 1 , 624, 805 nişanı 89, 1 5 1 , 4 1 0, 477
ni: ne nişane (Far.) : iz, alamet, belirti
ni 1 1 5 , 1 79, 254, 287, 3 34(2), nişane 3 7
392, 4 1 O, 46 1 (2), 49 1 , 597(2), n'it- (<ne it-) : ne etmek, ne yapmak
730 n'iteyin 80, 753
nidür 308 n'itey 740
niçe: nice, ne kadar, nasıl n'itsün 359
nite: nasıl, ne gibi
niçe 360, 404, 409, 54 1 , 660,
685, 764, 852 nite 8 1
nitük: ne gibi, nasıl
niçük: nasıl, nice
nitük 3 5 6, 479, 5 89, 624, 745 ,
niçük 209, 3 67, 407, 44 1 , 622,
886
872, 894 niyaz (Far.): yalvarma, niyaz
niçüktür 492, 5 0 1 niyazıng 677, 678
nigar (Far.): sevgili niyazın 780
nigar 446 niyyet (Ar.): niyet
nigarı 1 34 niyyetni 1 79
nigarI (Far.): bir sevgili nizac (Ar.): çekişme, kavga
nigari 1 34, 524 nizacı 367
nigarin (Far.): resim gibi güzel olan Ni�amI (ö. a.): Nizami ( 1 1 50- 1 2 1 4),
sevgili İranlı meşhur şair
nigarin 548, 549 Ni�ami 902
nigaristan (Far.) : resim ve nize (Far.): kargı, mızrak, süngü
heykellerle süslenmiş olan yer, nizesi 64
resim ve heykel sergisi no�şan (Ar.) : noksan, eksik
nigaristan 554 nol5.şan 252
nihai (Far.) : taze, düzgün fidan no�ta (Ar.): nokta
nihalim 285 no15.ta 496
nihali 728 nol5.tası 559
nihan (Far.) : gizli, saklı; sır nol5.tasın 664
nihanı 328, 436, 467, 6 1 9 nol5.tadın 559
 Kazım KÖKTEKİN 1 159
nuip (Ar.): meze, çerez olp-: okumak
nuklın 543 krş. oku­
nün (Ar.) : nun harfi okı 852
nün 2 coıpidis (ö. a.) : Uklides, Öklid
nür (Ar.) : nur, ışık, aydınlık, (Euklides ). Mısır kralı
parlaklık 1.Ptolemea zamanında
nür 40, 3 1 8, 436, 486, 5 5 6, 675 , İskenderiye 'de yaşamış ünlü
684, 738, 839 geometrici
nür-ı cavid 44 Oklldis eşkalin "Öklid
nür sal- 478 geometrik şekillerini" 7 1
nürdın 566, 823 o�u-: okumak
nün 704, 876 krş. okı­
nürın 437, 745 okugay 278
nürın sal- 63 1 okur 746
nürını 459 okudum 854
nürıdur 23 okudı 6 1 9
nür-babş (Ar.+ Far.): nur veren, okuptur 603
etrafı aydınlatan okup 229, 3 1 8, 577
nür-ba]Jşın 1 57 okuganga 905
nuşret (Ar.): yardım ol: o (işaret sıfatı)
nuşret 30 ol 1 5 , 29, 3 3 , 67, 75, 77, 79, 94,
nübüvvet (Ar.) : nebilik, l l l , 1 42(2), 1 50, 1 60, 1 6 1 , 1 63 ,
peygamberlik 1 85, 1 90, 208, 2 1 2, 2 1 5 , 2 1 6,
nübüvvet 24, 28 225, 227, 228, 242, 247, 257-
nühüfte (Far.): gizli, saklı 259, 274, 277, 278, 280, 28 1 ,
nühüfte 629 288, 293, 299, 3 1 9, 322, 327,
nükte (Ar.) : nükte, ince manalı zarif 339, 34 1 , 3 5 3 , 3 5 5 , 3 5 6, 3 79,
söz 396, 398, 404, 4 1 9, 423 , 426,
nükte 487 468, 47 1 , 486, 487, 49 1 , 492,
nüktede 564 493 , 496, 498, 500, 50 1 , 509,
nükte-perdaz (Ar.+ Far.): nükteli 526, 5 3 3 , 534, 536, 543, 5 5 3 ,
söz söyleyen 5 54, 5 82, 6 1 2, 6 1 6, 6 1 8, 6 1 9,
nükte-perdaz 23 1 620, 629, 630, 682, 702, 7 1 7,
744, 747, 752, 763, 765, 798,
o O 808, 8 1 2, 8 1 5, 837, 84 1 , 85 1 ,
853, 857, 862, 866, 903 , 904
obşa-: benzemek ol: o (işaret zamiri)
o]Jşar 77 ol 6(2), 1 5 , 26, 28, 3 1 (2), 3 8 , 50,
obşaş : benzer 52(2), 83, 90, 93 , 96, 1 0 1 , 1 09,
o]Jşaş bol- 652 1 3 7, 148, 244, 28 1 , 300, 3 1 2,
obşat- : benzetmek 3 1 3 , 363, 4 1 0, 46 1 , 505, 549,
o]Jşatıptur 602 89 1
o�: ok oldur 346, 474, 540, 548
ok 1 0 1 , 3 34, 494 ol-: olmak (yardımcı fiil)
oktur 1 44 krş. bol-
okdın 362 dest-giri oldı 877
okı 65 agız açmay olup 239
okın 303 künd olup 304
1 60 1 Yüsuf Emiri Dehname

oltur- : oturmak öçürüp 1 1 6

olturdung 446 ögret- : öğretmek
olturup min 734 ögretti 885
oltursang 727 ökül- : toplanmak, yığılmak
olturup 1 04, 776 ökülüp 833
orda: ordu öksü-: eksilmek
orda 52 öksüp 1 67
orta : orta öl-: ölmek
ortada 52, 828 ölgen 1 1 2
ortasıda 64 7 öltür- : öldürmek
or(u)n: yer, makam öltürse 406
omıga 408 öltürmek 842
ot: ateş ölüg: ölü
ot 20, 87, 325, 3 7 1 , 647, 820, ölüg 368
824 ölügni 60
ot sal- 334 ölüm: ölüm
ot�a 1 1 8 , 322, 7 1 3 ölümdin 343
ot�a sal- 2 1 3 cömr (Ar.): ömür
ot�a tüş- 395 cömr 3 82, 770, 838
ot�a uçra- 590 cömr öt- 143(2)
otnı öç- 590 cömri 773
otı 1 6 1 , 1 66, 3 30, 4 1 4, 850 cömride 5 1 6, 770
otın öçür- 1 1 6 öp- : öpmek
otına 2 1 6, 683, 708 öptüm 437, 858
otıdın 252, 498 öpti 1 86
ot: ot, bitki öpüptür 3 7 1
ot köker- 4 70 öpüp 1 22
otlug: ateşli ördek: ördek
otlug 5 89, 597, 775 ördekni 825
otlu�: ateşli
örte-: yakmak
otlu� 787 örtep 590
oyna- : oynamak
ösrük: sarhoş
oynap 52 1
oynama� 863 ösrük 1 20, 1 93
oynat-: oynatmak
ösrükke 145
öt- : geçmek
oynatıp 229
oyun: oyun öter 1 43
oyun 266 ötkey 472
ötti 225, 782
ötüp 522, 849
öÖ ötken 388
öterge 143
öç-: sönmek ötker-: geçirmek
öçer 440 ötkerip 577
öçkey 590(2) ötrü: beraber, birlikte
öçti 428 ötrü 732, 760
öçlüg: kindar, öfkeli, öç alıcı öy: ev
öçlüg 6 1 krş. iv
öçür-: söndürmek öyümge 1 03
 Kazım KÖKTEKİN 1 161
öyine 427 padişah! 465
öyün: zaman, vakit pak (Far.): temiz
öyünni 266 pak 63 3, 864
öz : kendi palüde (Far.): saf, saf hale getirilmiş,
öz 54, 1 3 8, 204, 233, 323 , 3 3 5 , süzülmüş
3 74, 39 1 , 5 89, 73 1 , 8 5 3 palUdesindin 803
özüm 1 7 1 pa-mal (Far.): ayak altında kalmış,
özümge 204, 296, 8 1 6 çiğnenmış
özümni 76, 1 09, 1 56, 297 krş. pay-mal
özümdin 203 , 659 pa-mal 659
ÖZÜ1l8e 262, 669 pare (Far.): parça
ÖZÜ1l8ge 1 79, 255 pare 8 8
ÖZÜ1l8ni 273, 402, 545, 660 pasban (Far.) : gece bekçisi
ÖZÜ1l8ni bil- 2 1 2 pasbanı 482
özüngdin 852 pay (Far.) : ayak
özi 1 1 , 233, 3 3 1 , 3 72, 622 pay 226
özige 1 90, 3 62, 363, 3 74, 523, paying 207
650, 793 pay-bend (Far.) : ayak bağı
ö zin 3 5 9, 3 6 1 , 444, 4 5 O, 6 5 5, pay-bendi 455
715 pay-bös (Far.): ayak öpen, ayak
özine 1 63 öpücü
özini 1 95, 232, 454(2), 748, pay-busı 84 1
779, 78 1 , 799 paye (Far.): rütbe, derece
özidin 244, 324, 5 3 5 payesinde 608, 7 1 0, 874
özdin 600 pay-mal (Far.) : ayak altında kalmış,
özge: başka çiğnenmış
özge 23, 86(2), 204, 264, 283, krş. pa-mal
439, 476, 524(2), 525, 542, 698, pay-malım 282
609, 6 1 0, 6 1 1 , 628, 872, 899 pedidar (Far.) : açık, meydanda
özgesin 90 pedldar �ıl- 887
özgeçe: başka, başkaca penah (Far.) : sığınma, sığınacak yer
özgeçe 893 penahım 609, 899
cöı;r (Ar.) : özür
penc (Far.): beş
cözr 7 5 8
cö �rüngni 439
penc 902
pençe (Fa&): pençe
cö�ri 7 1 8
cö�rin 460 pençega 549
pend (Far.): öğüt, nasihat
cöı;r-amiz (Ar.+Far.): özürle karışık
cö�r-amlz 442 pend 205
cöı;r-b"ab (Ar.+ Far.): özür dileyen pend bir- 204
cö�r-lfal}ım 6 1 o pend bol- 882
perde (Fa&): perde
perde aç- 630
pP perdede 7 1 1 , 837
perdedin 690, 880
padişah (Far.): padişah perdesin 8 1 8
padişah 96 perdesinde 1 2
padişahı 1 8 7 perdesindin 1 23
padişahi (Far.) : bir padişah perde-dar (Far.): perdedar, kapıcı
1 62 1 Yüsuf Emiri Dehname

perde-dan 7 5 8 peymane 1 07
peri (Far.): peri peymay (Far.) : ölçücü, tartıcı
peri 283, 709 peymay 64 1
periga 209 piç (Far.) : kıvrım, büklüm, dolaşık
perller 1 97, 544 piçine 3 5 5
perişan (Far.) : perişan, dağınık piç-der-piç (Far.): pek dolaşık,
perişan 14, 200, 235, 253, 642 karmakarışık
perişan bol- 208 piç-der-piç 275
perişan it- 1 57, 587 piçi (Far.) : bir kıvrım, bir büklüm
perişani (Far.): perişanlık, dağınıklık piçi 686
perişan! 23 5 pir (Far.) : yaşlı, ihtiyar
perişanlı� (Far.+ T.): perişanlık, pir 63 8
dağınıklık pirehen (Far.) : gömlek
perişanlıl}.da 492 pirehen 1 69
perniyan-püş (Far.) : ipekten kumaş pişe (Far.): huy, tabiat, adet,
örten, nakışlı atlas örtünmüş alışkanlık
pemiyan-puş bol- 723 pişelemi 596
perran (Far.) : uçan, uçucu püç (Far.) : boş, faydasız
perran 1 1 4 puç 286
perva (Far.) : korku pülad (Far.): polat, çelik
perva 2 1 8 plilad 5 89
pervane (Far.): ışığın etrafında
dönen kelebek
pervane 1 5 6, 1 94, 2 1 6, 340, 372
pervanedin 340 rR
pervanesidin 796 Rab (<Ar. Rabb) : Rab, Allah
pervaneler 253 Rab 80
pervanelerdin 209 rağbet (Ar.) : istek, arzu, rağbet
pervaz (Far.): uçma, uçuş ragbet 634
pervaz 22, 702 ragbet it- 639
pervaz it- 873 ragbet l}.ıl- 143
pervaz l}.ıl- 23 1 , 789
ral}. (Ar.): şarap
perveriş (Far.): besleme, besleyiş;
beslenme ral.ıın 563
perveriş l}.ıl- 875 rah (Far.): yol
pes (Far.) : öyle ise, şimdi krş. reh
pes 308 rahım 6 1 1 , 656, 904
pey-a-pey (Far.): birbiri ardınca; azar ral}.at (Ar.) : rahat
azar ral.ıat 1 64, 7 1 7
pey-a-pey 1 67, 776, 849 ral}.m (Ar.) : acıma, esirgeme, koruma
peyda (Far.): meydanda, açıkta ral.ım it- 505, 592
peyda bol- 569, 5 8 1 ral}.met (Ar.) : acıma, esirgeme,
peyda l}.ıl- 399, 459 koruma
peyk (Far.) : haber ve mektup getirip ral.ımet 4 3, 424
götüren ra.IJ.ş (Far.) : güzel at, cins at
peyk-i sebük-biz 1 84 ra1;}şın 1 57
peyman (Far.): yemin, ant ra.IJ.şende (Far.) : parıldayan,
peyman 53 1 , 566 parıldayıcı
peymane (Far.) : büyük kadeh ra1;}şende 704
 Kazım KÖKTEKİN 1 163
rabt (Ar.): at takımı; yol levazımı reng (Far.): renk
ralJt bagla- 1 66, 4 1 3 reng 224
ralJtı 754 reng bir- 884
ra�am (Ar.): yazı ile işaret; sayı rengi 553, 640, 788
rakam rengidin 552
ra�amga 23 1 reng-amizlı� (Far.+ T.) : türlü
ra�amnı 278 renklilik
ra�amlar 41 7 reng-am1zlıgını 885
raJPb (Ar.);_Jakip rengin (Far.) : 1. renkli
ra�lbing 220, 740 reng!n 705
racna (Ar.): güzel, hoş 2. güzel, latif, hoş
ra cna 3 5 1 , 622 reng!n 854
rast (Far.) : doğru reng1nlerge 8 8 1
rast 398, 627 renglik (Far.+ T.) : renklik, renkli
rast �ıl- 84 7 renglik 889
ravi (Ar.): rivayet eden, söyleyen, resm (Ar.) : 1. adet, usul, tavır,
anlatan davranış
rav1 770(2) resm 635, 688
ravia (Ar.): ağacı, çimeni, çayırı bol
resmine 668
olan yer, bahçe
2. alay, tören
ravzasında 489
resm 97
ravzasıdın 904
resmi 850
ray (Ar.) : 1 . fikir, düşünce, görüş
rayı 326, 5 3 8 , 634 3. resim
rayına 236 resmine 5 5 6
reva� (Ar.) : üstü örtülü, önü açık
2. sancak, bayrak
rayı 97 yer
raz (Far.): sır, gizem reva�ı 5 3
razıng 673 revan (Far.): 1 . yürüyen, giden
razın 488, 625 , 766 revan bol- 1 84, 250, 3 5 1 , 73 7,
razım 503, 807 868
rebab (Far.): telli bir saz revan it- 508, 640
rebab 222 revan �ıl- 290, 42 1 , 905
red (<Ar. redd) : ret, geri çevirme 2. ruh, can
red �ıl- 89 1 revanı 445, 478
redif (Ar.) : her beytin sonunda 3. hemen, derhal
kafiyeden sonra tekrarlanan revan 639, 792, 866
kelime, redif revane (Far.): giden, yürüyen
red1fi 620 revane bol- 37, 573
reh (Far.): yol revane it- 52 1
krş. rah revani (Far.) : hemencecik, derhal
reh-i rast 627 revan! 35, 1 5 5
reh-nümün (Far.) : yol gösteren, revna� (Ar.): parlaklık, güzellik,
kılavuz, rehber tazelik
reh-nümunı 78 revna� 820
rene (Far.): zahmet, eziyet, sıkıntı reyal]in (Ar.): fesleğenler
rene 3 6 1 , 48 1 reyal.ı1n 563, 704, 788
b1-derd ü rene it- 902 reyl]an (Ar.): fesleğen
1 64 1 Yüsuf Emiri Dehname

reyl_ıan 489, 5 5 3 , 802 sacat 860

ruJvan (Ar.) : cennet sacati (Ar.+ Far.) : bir saat
rn;lvan 687 sacat1 300
ri cayet (Ar.) : ilgi, hürmet, saygı şaha (Ar.) : gün doğusundan esen
ri cayet 9 1 hafif ve tatlı rüzgar
ri��at (Ar.) : incelik, rakiklik şaba 1 72
ri}4atimdin 350 şabanı 376, 45 8, 508
risalet (Ar.) : peygamberlik şabr (Ar.): sabır
risalet 24, 1 86 şabr 1 69, 724, 769
riv (Far.) : düzen, hile şabrlarnı 786
r1v 725 şabbül}İ (Ar.): sabahleyin içilen
rivayet (Ar.) : rivayet, söylenti içkiyle ilgili
rivayet �ıl- 77, 4 1 9 şabbul.ı1ler 39
riyaz (Ar.) : bahçeler, ağaçlık, saç: saç
çimenlik yerler saçım 655
riyazıdın 70 saçımga 492
rüd (Far.) : kemençe; saz teli saçınım 5 1 7
riid 843 saçı1!8 1 48, 200, 456, 7 1 9
riidıdın 429 saçı1!8da 3 23
riidındın 7 4 saçıngdın 448, 475 , 7 1 3
rül} (Ar.): ruh, can saçı 32, 5 76, 705, 73 8
riil.ı 478, 563 saçıdın 1 40
rug (Far.) : yanak saç- : saçmak
rub 1 92, 282 saçtım 430
rubına 52 1 saçtı 1 9
rugsar (Far.) : yanak saçıp 74, 43 3, 45 1 , 772, 883
rubsar 582 saçıl-: saçılmak
rüy (Far.): yüz, çehre saçılsun 795
riiy 6 1 1 saçılıp 489
riiyı 94, 427 saçra-: sıçramak, akmak
riiyın 292, 5 1 8 saçrap 5 79, 7 1 6
riiyına 502 şada (Ar.) : seda, ses
rüzgar (Far.) : rüzgar şadası 1 1 6
riizgarın 546, 69 1 şadayi (Ar.+Far.) : bir ses, bir seda
rüzgari (Far.) : zamana, devre ait şaday1 429
riizgar1 235 şadef (Ar.): sedef, inci kabuğu
şadeftin 404
şaf (Ar.): temiz, halis, katıksız
sS şaf 497
şafü (Ar.) : gönül şenliği, zevk, sefa
sa cadet (Ar.) : saadet, mutluluk şafüsın 738
sa cadet 6, 3 1 , 299, 568, 636, şafülıg (Ar.+ T.) : gönül şenliği,
670, 69 1 , 84 1 , 8 8 8 zevkli, sefalı
s a cadet bol- 674 şafülıg 259
sacadet-name (Ar.+ Far.) : mutluluk şafl}a (Ar.) : yazılmış veya yazılabilir
mektubu sayfa
sa cadet-namesi 49 şafhacı 3 1 1
sa cat (Ar.): saat şafi (Ar.): temiz, halis, katıksız
 Kazım KÖKTEKİN 1 165
şafi 5 5 7 salıp 2 1 3 , 240, 325, 3 34, 38 1 ,
şaf-meşreb (Ar.): temiz tabiatlı 389, 5 82, 7 1 3
şaf-meşreb 6 1 8 salgan 62
sağın- : sanmak, zannetmek, salguçı 233
düşünmek salguçıdur 534(2)
sagındıng 28 1 , 306 salaalmay 450
sagınıp 1 3 3, 596, 602 , 743 salma� 238
sagındur-: düşündürmek salma 2 1 2, 280, 4 1 1 , 903
sagındurdum 7 6 salmagıl 669
sagızgan: saksağan salmay 1 2 5 , 403
sagızgan[ga] 790 salmadım 1 09
şagir (Ar.) : küçük şalabet (Ar.) : sağlamlık
şaglrin 787 şalabet 567
şal}.ib-serir (Ar.): taht sahibi salıglıg: müj de, müjdeli
şal_ıib-serlri 24 salıglıgtur 892
şal}.n (Ar.): boş yer, meydan san: sayı
şal_ınıda 826 sanına 484
şal}.ra (Ar.) : kır, ova, çöl san-: sanmak
şal.ıra 522 sangın 83
sal}.ür (Ar.) : sahur, temcit yemeği sana- : saymak, hesaplamak
sal.ıur 644 _ sanagan 3 84
saci (Ar.) : koğuculuk eden sanga: �na
sacı: bol- 367 sanga 89, 1 79, 2 1 8, 245, 256,
sacid (Ar.) : kolun dirsekle bilek 266, 282, 398, 4 1 1 , 448, 470,
arasındaki kısmı 524, 67 1 , 696, 7 1 8 , 882
sacidim 502 sanç-: saplamak, geçirmek, batırmak
sa� (Far.): sap sançıp 1 86, 7 1 6
sa� 866 sançış : savaş
sa� (Ar.): içki sunan sançış 64
sa�1 5 3 , 1 22, 1 27, 826, 849, 869 şandal (Ar.) : Hindistan ' dan getirilen
sal- : salmak; bırakmak
güzel kokulu, sert bir ağaç
şandalnı 485
salayın 366
şandü� (Ar.) : sandık
sal 798 şandu� 552
salsun 794, 825 şanem (Ar.): put
salıng 829 şanem 1 63
salur 63 1 şanic (Ar.) : yaratıcı, Allah
salur mu 499 şani c 4
salgay 478 saray (Ar.): saray
saldım 400 sarayı 689
saldıng 706 şarf (Ar.): harcama, harcamak
saldı 40, 1 20, 20 1 , 205, 33 0, şarf �ıl- 1 3
356, 359, 486, 552, 6 1 6, 69 1 , şarfın 487
745 sarı: yön, taraf
salıp min 600 sarı 72, 82, 1 5 6, 243 , 285, 45 1 ,
salsam 464 599, 6 1 1 , 7 14, 743
salsang 730 sandın 643 , 766, 832, 846
salalı 1 05 şarraf (Ar.) : sarraf, kuyumcu
salıban 745 şarraf bol- 864
1 66 1 Yüsuf Emiri Dehname

şarşar (Ar.): şiddetli, gürültülü sefahat (Ar.) : akılsızlık

rüzgar sefahat 3 64
şarşar 782 sebavet (Ar.): cömertlik
sat-: satmak seijavet 6 1
satgan 3 8 7 sel}.er (Ar.): seher, tan yeri
satıp 454, 750 ağarmadan önceki vakit
satma 66 1 seher 1 5 7, 1 6 1
satr (Ar.) : satır sehm (Ar.): korku
satrda 432 sehmidin 69 1
satnnı 229 selam (Ar.): selam
sav-: savmak, geçiştirmek selam it- 840
savup 305 selamı 3 79
şacve (Ar.): kuyruk sallayan selamın 41
(kuş) selamet (Ar.): selamet, esenlik
şa cvedin 567 selamet 666
savu�: soğuk Selman (ö. a.) : Selman-ı Farisi (öl.
savu� 368, 783 655). Hendek Savaşı ' nda şehrin
savul-: savulmak etrafında hendek kazma fikrini
savulgay 48 1 ortaya atan sahabe
savulgusıdur 672 Selman 874
savulup 695 semen (Far.): yasemin
savur- : savurmak semen 834, 866
savurma 269 semenga 795
savurmag1 l 546 semenler 7 1 1
sacy (Ar.): gayret, çalışma, çabalama semen-her (Far.): göğsü yasemin
sacy 873 gibi beyaz olan, yasemin
sacy it- 1 3 9, 26 1 , 3 1 3, 697 göğüslü
saye (Far.): gölge semen-ber 346
saye 569, 623 , 632, 8 1 2 semender (Far.): ateşte yaşayan bir
sayesin sal- 794 masal hayvanı
sayesinde 7 1 0, 874 semender 1 1 8, 787
sayir (<Ar. sa cir) : seyreden, şemin (Ar.): pahalı, kıymetli
harekette olan, yürüyen şem!n 554
sayir bol- 5 5 şena (Ar) : hamt, övgü
şayyad (Ar.): avcı şenaga 22
şayyad 2 1 5, 527 seng (Far.): taş
saz (Far.): sıra, düzen seng 7 1 7
saz �ıl- 45 sengin (Far.): taştan, taştan yapılmış
sazını 34 1 , 694 seng!n 854
şebat (Ar.): sebat, yerinde durma, seng-sar (Far.): taşlık, taşı bol
kımıldamama olan yer
şebatım 2 1 6 seng-sar 1 90
sebük-biz (Far.): çabuk kalkan, ser (Far.) : baş
hareket eden ser 7 1 6
sebük-blz 1 84 ser-a-ser (Far.): baştan başa,
sebük-rül}. (Far.+ Ar.): hoş sohbet, büsbütün
zarif ser-a-ser 1 1 7, 442 , 570, 7 1 3 ,
sebük-riih 1 74 865
 Kazım KÖKTEKİN 1 167
serasime (Far.): sersem seyr (Ar.): gezme, gezinme
seras1me �ıl- 7 1 3 seyr 645
ser-beste (Far.) : gizli seyrga 764
ser-beste 286, 625, 673 , 827 sı-: kırmak
ser-encam (Far.) : bir işin sonu; sıyuptur 3 72
olay şıfatlig (Ar.+ T.): sıfatlı
ser-encam 843 şıfatlig 1 02
ser-endaz (Far.) : korkusuz, fedakar, sıg-: sığmak
pervasız sıgmas 3 1 2, 4 1 9
ser-endaz it- 8, 748 sıgmay 490
ser-gerdan (Far.) : başı dönmüş, sıgışdur-: sığıştırmak
sersem, şaşkın krş. sıgıştur­
ser-gerdan 2 1 7 sıguşdurup 1 65
ser-gerdan bol- 495 sıgıştur-: sığıştırmak
ser-geştelik (Far.+ T.): baş dönmesi, krş. sıgışdur­
sersemlik sıgışturdı 7 44
ser-geştelikde 455 şıl}.l}.at (Ar.) : sıhhat, denemek
ser-geştelikdin 3 3 5 şıl.ıl.ıatını 5 83
sergoşlul} (Far.+ T.) : sarho şluk sın-: kırılmak
serlJoşlugındın 669 sındı 490
seri c ü's-seyr (Ar.) : hızlı gitme sına-: sınamak, denemek
ser1cü ' s-seyr 573 sınayın 393
ser-keş (Far.) : dik başlı, inatçı, sındur-: kırdırmak
itaatsiz smdursang 404
ser-keş 62 1 sındurup 30
ser-küçe (Far.): sokak başı sındurma 332
ser-kiiçe 1 2 7 sıpsırıl}: soyuk, soyulmuş, kurumuş
serv (Far.): servi sıpsın�a 749
serv 1 8 8, 32 1 , 346, 347, 3 7 1 , Sidre 'favüsı (Ar.+ T.) : Cebrail
45 1 , 479, 5 79, 67 1 , 787, 85 1 Sidre Taviisı 3 3
servga 793 sigir-: seğirmek, koşmak
servni 5 3 5 sigirip 776
servi 3 1 5 sil}.r (Ar.): sihir, büyü
servin 276 sil.ır 3 9 1 , 844, 8 8 1
servidin 677 sil.ıri 203 , 7 1 2, 882
serv-l}amet (Far.+ Ar.) : servi Sikender (ö. a.) : İskender (M.Ö.
boylu 3 5 6-323), Makedonya kralı
serv-�amet 446 Filip ' in oğlu
serzeniş (Far.): başa kakma Sikendemi 62
serzenişdin 3 1 O sil-: silmek
sevad (Ar.) : karalık, siyahlık sileyin 407
sevadı 8 1 7 sim-ah (Far.) : civa
sevda (Ar.) : sevda, aşk, sevgi s1m-ab 68 1
sevda 8 1 , 273, 582, 773 simin-her (Far.) : vücudu gümüş
sevdada 468, 66 1 gibi olan
sevdasında 645 s1m1n-beri 1 57
sevdayi (Ar.+ Far.) : sevdalı, aşık simin-ci�ari (Far.+ Ar.) : gümüş
sevday1lerdin 254 yanaklı
1 68 1 Yüsuf Emiri Dehname

simin- ci�arl 1 34 siv-: sevmek

simürg (Far.) : anka kuşu, masal siver min 406
kuşu siver 409, 642
slmürg 756 sivdi 2 1 5
slmürgdın 8 1 3 sivgüçini 409
sin: sen sivün-: sevinmek
sin 1 5 3, 243 , 244, 267, 270, sivüngey 478
272, 283, 330, 3 78, 446, 465, sivünüp 490, 682, 746, 8 80
525, 606, 608, 657-659, 7 1 9, sivü[n]gendin 430
904 sivünmegey 722
sining 1 77, 285, 654, 66 1 şofra (Ar.) : sofra
sini 255, 5 79 şofrasına 1 8
sinde 89 şol}.bet (Ar.): sohbet
sindin 1 46, 1 74, 440(2), 524, şobbet 639, 8 1 9, 824, 83 1 , 843
899 şobbet tut- 1 04, 1 62
sing- : sinmek şobbetimdin 347
singe 562 şobbetni l}.ıl- 1 23
sinçile-: dikkatlice bakmak, songra: sonra
incelemek, gözetlemek songra 47, 783, 842
sinçilep 1 9 1 sor- : emmek
sipas (Far.) : şükür, dua, hamt
sorma�a 580
sipas 1
söz: söz
sipası 8 7 1
sipergam (Far.): fesleğen
söz 78, 1 8 3 , 243 , 270(2), 307,
3 1 0, 365, 3 74, 3 89, 39 1 , 400,
sipergam 69 1
408, 565, 5 7 1 73 5 (2), 745, 8 1 9,
sipihr (Far.) : talih, şans '
sipihri 575 8 82
sip-: serpmek
söz aç- 74
sipmek 368 söz sal- 3 8 1 , 5 34, 798
sipmekingni 329 sözüm 75, 725
sirişk (Far.) : gözyaşı sözümge 876
sirişk 728 sözümni 76, 1 09, 595
sirişkim 74 1 sözü� 45 8, 883
sirişki 5 1 8, 642 sözü�ge 454
sirişte (Far.): karıştırılmış, sözü�de 400
yoğrulmuş sözü:r�din 852
sirişte 49 1 sözüngni 402, 5 8 5
sirlj..at (Ar.) : hırsızlık sözi 1 92, 409, 498, 539, 5 54,
sirl}.atini 30 622, 624, 765, 852, 88 1
sirke (Far.) : sirke sözin 245 , 303, 444, 594
sirke 603 sözini 499
sitayiş (Far.) : övme, övüş sözige 48, 363
sitayiş 1 8 sözge 634, 667
sitayiş l}.ıl- 722 sözni 336
sitayişler l}.ıl- 434 sözni uzat- 890
sitem (Far.): eziyet, sitem sözdin 89 1
sitemni 1 65 sözler 1 9 1 , 286, 304(2)
sitemler 4 1 6, 782 sözle- : söylemek
 Kazım KÖKTEKİN 1 169
sözleme 1 5 3 süsen (Far.): susam
sözlü : sözlü susen 534, 735
sözlü 682 susenga 797
sözlüg: sözlü su şıfatlig (T.+ Ar.+T.) : su gibi, su
sözlüg 1 34, 446 sıfatlı
su: su su şıfatlig 545
su 79, 84, 94, 280, 324, 368, süz (Far.): yanma, tutuşma
3 7 1 , 45 1 , 5 3 5 , 5 7 1 , 647, 683 , suz 625, 672
706, 870 süha (Ar.) : büyük ayı, yıldız
su saç- 74 kümesinden en küçük yıldız
suga 146 sühadın 72 1
suda 264, 526 Süleyman (ö. a.) : Hz. Süleyman
sunı 78, 80, 82, 95, 792 Süleyman 1 76, 566, 63 8
sudın 87, 90, 1 07 sünbül (Far.): sümbül
suyı 88, 93 , 97, 1 68, 532, 580, sünbül 1 92
635, 677, 688, 800 süpür-: süpürmek
suyın 84 süpürdi 50
suyını 289, 5 5 1 sür-: sürmek, kovmak
suyıdın 4 1 4, 4 70, 828 sür 44 1
su cal (Ar.) : soru
sürgil 266, 806
su cali 700
sürüngüz 827
şubl}. (Ar.): sabah, sabah vakti
sürdi 50, 1 55, 1 57
şubl.ı 29 1 , 73 8, 809
şubl.ııdın 672 sürtik 892
şubl}.-dem (Ar.+Far.): sabah vakti sürseng 47 1
şubl.ı-demler 4 1 2 sürme 354
südi (Far.): karlı, kazançlı şüreyya (Ar.) : Süreyya, Ülker
sudi 273 yıldızı
şüfi (Ar.): sufi, tasavvuf ehli şüreyya 500
şufi 754 sürme (Far.): sürme
sultan (Ar.): sultan sürme 598
sultan 1 , 47, 873 , 879 sürme bol- 476
sultanlar 89 sürme �ıl- 439, 686
sultanlarga 3 3 6 sürme tart- 1 3 5
şun c (Ar.): kudret, tesir sürmeni 76 1
şun c 2 sürt-: sürtmek
sür (Far.): ziyafet, şenlik sürtüp 296
sun 704 sürüd (Far.): şarkı, türkü
şür (Ar.) : kıyamette İsrafil ' in sürudını 1 99
üfleyeceği boru sürüşlüg: sürüşlü
şur 644 sürüşlüg 34
şural}.İ (Ar.) : sürahi
şural.ıidin 1 24
şüret (Ar.): biçim, görünüş, kılık
şuret 887
şŞ
şureti 887 şad (Far.): sevinçli
susa-: susamak şad bol- 279, 5 1 7, 578
susaganlarga 1 45 şafa� (Ar.): şafak
1 70 1 Yüsuf Emiri Dehname

şafa� 64 1 , 804 şeker-l}and 1 89, 3 1 6

şal]. (Far.): dal, budak şekib (Far.): sabır, tahammül
şal} 792 şekib 733
şaha (Far.) : ey şah şekker (Far.) : şeker
şaha 85 krş. şeker
şa�ayı� (<Ar. şa�a ci�) : gelincik şeker birle 46
şa�ay* 1 96 şekkerge 303
şanı (Far.): akşam şekkemi 605
şanı 644 şekl (Ar.) : şekil, biçim
şane (Far.) : tarak şekl 1 60
şane 323, 836 şemc (Ar.) : mum
şarab (Ar.): şarap şemc 23, 1 94, 322, 33 1 , 606,
şarabı 73 1 672, 823 (2)
şart (Ar.) : şart, koşul şemci 1 6 1 , 72 1
şart �ıl- 507 şem cining 23
şartını 53 1 şemcini 2 1 7
şat (<Ar. şatt): büyük nehir şemcning 796
şat�a 82 şem<ga 209
şatranc (Ar.): satranç oyunu şemcdin 3 72, 6 1 6
şatranc 520 şemayil (<Ar. şema cil) : huylar,
şayeste (Far.) : yakışır, uygun tabiatler
şayeste 575 şemayil 1 60
şengerf (Far.): zincifre denilen boya
şeb-1]."an (Far.) : gece öten bir cins
bülbül şengerftin 640
şerbet (Ar.): şerbet
şeb-l}van bol- 848
şerbet 1 45
şebistan (Far.): yatak odası
şerbetini 583
şebistan 563, 6 1 6 şerbetidin 748
şeb-reng (Far.): gece renginde olan,
şeref (Ar.): şeref, itibar
siyah şeref 8 1 3
şeb-reng 867 şerefdin 299
şeca <at (Ar.): cesaret şeri] (Ar.): yorum, açıklama
şeca<at 6 1 şer}) �ıl- 682
şefa <at (Ar.) : şefaat şerl}.I (Ar.+ Far.): bir yorum, bir
şefü<at 44 şerh
şeft-alü (Far.) : şeftali şerl)i �ıl- 3 1 2
şeft-alünı üz- 8 6 1 şerm (Far.) : utanma
şehr (Far.) : şehir, kent şermi 54 1
şehr 82, 240, 5 8 1 şermidin 7 1 1
şehrining 25 şeş-der (Far.): altıgen
şe�avet (Ar.): bedbahtlık, mutsuzluk şeş-derine 3 83
şe�avet 6 şev� (Ar.): şevk, şiddetli arzu
şeker (Far.): şeker şev� 749 , 860, 8 6 1
krş. şekker şev�ung 1 52, 1 96
şeker 1 34, 408, 446, 7 1 4, 805 şeyda (Far.) : aşktan aklını kaybetmiş,
şekerdin 2 1 O deli, divane
şeker-1].and (Far.) : sevgilinin güzel şeyda 5 5 8
gülüşü şeytan (Ar.): şeytan
 Kazım KÖKTEKİN l 1 11

şeytan 269 şükr 1

şifa (Ar.) : şifa, iyileşme şükr it- 2 1
şifüsıdın 70
şihab (Ar.): akan yıldız
şihab 5 1 tT
şikayet (Ar.): şikayet
şikayet it- 1 7 1 ta (Far.) : ta, +A kadar
şikest (Far.) : kırık, kırılmış ta 1 1 , 98, 1 08, 225, 3 1 6, 447,
şikestin 1 08 527-529, 598-60 1 , 63 1 -63 3 ,
şimşad (Far.) : şimşir ağacı 706, 724, 726(2), 734, 776, 824,
şimşad 705 865, 878
şimşadl5.a 792 ta calin� (Ar.) : ilişiği, ilgisi olma
şrr (Ar.): şiir ta callul5.dur 272
şi cr 1 3 1 , 6 1 9, 620, 854, 877 ta callül (Ar.): bahane arama
şi crim 94 ta callül 308
şire (Far.) : süt; şıra tabar-bün (Far.): hünnap denilen bir
şire 622(2), 828 çeşit küçük meyve
şirin (Far.): şirin, tatlı tabar-bün 646
şirin 402, 605 , 622, 698 tabende (Far.): parlayan, ışık veren
şirin 15.ıl- 565 tabende 1 87
Şirin (ö. a.) : Ferhad ile Şirin tabib (Ar.) : doktor
hikayesinin kadın kahramanı tablb 775
Şirin 5 1 5, 648 ta cbir (Ar.) : rüya yorma
ş i ş: şi ş ta cbir 15.ıl- 687
şiş 1 1 8 tabi (Ar.): davul
şişe (Far.) : şişe tablını çal- 238
şişe 1 04 tac (Ar.): taç
şive (Far.): naz, eda tac 8 1 3
şive 1 3 7, 445 tacıngnıng 2 1 4
ş1velemi 826 tafşII (Ar.) : uzun uzadıya anlatma,
şivelig (Far.+ T.) : nazlı, edalı açıklama
ş1velig 3 1 6 tafşile kir- 7 54
şöhret (Ar.): şöhret, ün tag: dağ
şöhreti 709, 807 tag 4 1 O, 626, 646
şüb (Far.) : neşeli, şen taglarda 320
şü1} 1 42, 3 1 6 tağyir (Ar.) : değiştirme, bozma
şun�ar : şahin _ tagyir 15.ıl- 523
şun15.arınıng 56 tabayyül (Ar.): hayale dalma,
ş u ele (Ar.) : alev, ateş alevi hayalde canlandırma
şucle 1 94 ta1}ayyül 15.ıl- 855
şu clelıg (Ar.+ T.): parlak, taJ:ıayyür (Ar.) : hayran olma, hayrete
ışıldayan düşme, şaşırma
şu clelıg 722 tabayyür 1 2
şür (Far.): şamata, gürültü taJ:ısin (Ar.) : güzelleştirme, güzel
şür 389, 5 8 1 , 648 kılma
şürabe (Far.) : kirli, acı su tal)sin 683, 72 1
şürabe 870 tal)sin 15.ıl- 7 46
şükr (Ar.) : şükür tabt (Far.) : hükümdarlık makamı;
1 72 1 Yüsuf Emiri Dehname

hükümdarların oturduğu 3 5 7, 488, 843

büyük koltuk tapıptur 602

tabtınıng 1 76
taht 566 tapsam irdi 466
tapıban 578
tagtına 842 tapıp 1 94, 252, 5 1 9, 520, 60 1 ,
tagtın 98 684
tabta (<Far. tabte) : tahta tap�an 640
tagtasındın 3 83 tapmas 257
ta�: müşkül, zor, güç tapmay 774
ta� 1 5 9 tapmadım 400
ta� (Ar.): kubbe, gök tapmadı 1 9 1
ta� 568 tapa: doğru, karşı, taraf
ta�at (Ar.): güç, kuvvet tapa 20 1
ta�atın ta� �ıl- 1 5 9 tapşur-: götürmek, teslim etmek;
ta�rir (Ar.): anlatma, anlatış vermek, bırakmak
ta�!r �ıl- 1 78 tapşurdum 3 1 3
ta�vim (Ar.) : takvim tapşurdı 5 74, 63 8, 767
ta�v!minn 1 5 tapşuruban 42
talaş-: dalaşmak, sataşmak tapşurup 684
talaş�ın 663 tapu�: huzur, kat
talaşur 307 tapu�da 1 1 5
tali c (Ar.) : talih, kısmet, kader tapu�çı: hizmetçi
talici 648
ta eli� (Ar.) : talik yaz1 s1
tapu�çılamı 82 1
tar: dar
tacll� 3 75 tar 1 9 1
tama c (Ar.) : aç gözlülük tar (Far.) : saç teli
tamac 88, 266 tar l 40
tamami (Ar.) : tamamlamaya tarab (Ar.) : sevinç, şenlik
mahsus tarab 1 24, 42 8, 676, 694, 752
tamam! 460 tarac (Far.): yağma, çapul, talan
ta en (Ar.) : yerme, ayıplama tarac �ıl- 786
ta cnını 1 90 taraf (Ar.): taraf, yön
-
tacn ur- 3 60
. tarafdın 299
tang: tan, sabah vakti tarl}. (Ar.): (bir malı) belli bir bedelle
tal}g 1 5 8, 680, 869 almaya mecbur etme, satma
tang at- 3 84, 5 1 3 , 865 tarl.ılar 8 8 6
tanbürçı (Ar.+ T.) : tambur çalan tarl}.-engi� (Ar.+ Far.) : tertip etme,
tanbiirçı 1 26 düzenleme
tanı- : tanımak tarl.ı-eng!z; �ıl- 1 1
tanısun 667 tarif (Ar.): az bulunan, nadir, zarif
tangla: _yarın şey
tangla 697 tar!f 62 1
tap-: bulmak, elde etmek tarib (Ar.): tarih
tapsun 820 tar!g 73
tap�ay 263, 3 3 9 tar11Ji 898
tapar 632 tar!gini 8 9 8
taptım 88, 563 tari� (Ar.):_yol
taptı 78, 293, 298, 3 00(2), 3 14, tar!�ıngdın 5 3 3
 Kazım KÖKTEKİN 1 173
ta eriz (Ar.): (sözle) dokundurma, ta cvid (Ar.) : adet ettirme, ettirilme
dokunaklı söz söyleme ta evidin 457
ta e riz 249, 303 ta cvidi �ıl- 297
tart-: çekmek tavu�: tavuk
tart�ıl 544, 807 tavu� 824
tartar 1 5 1 , 502, 75 1 tavu�lar 1 1 8
tartar mu 492 tavüs (Ar.) : tavus kuşu
tart�ay 465 tavus 788
tartadur 739 tavuş�an : tavşan
tartsam 46 1 tavuş�an 58
tartıban 5 1 1 , 59 1 tayy (Ar.): atlama, üzerinden geçme
tartıp 1 3 5 , 1 70(2), 254, 29 1 , tayy 1 75
38 5, 3 87, 564, 644, 685, 7 1 0, taze (Far.) : taze
779 taze bol- 1 74
tart�an 769 taze it- 5 1 8
tartma�da 5 9 5 taze �ıl- 803
tartma 6 1 2 tecaıa (Ar.): Tanrı adından sonra
tartmay 1 24, 588 söylenen "yüksek olsun"
tartıl- : çekilmek anlamına gelen saygı sözü
tartılgay 4 1 7 te cala 26
tartın-: çekinmek, esirgemek tebdİI (Ar.) : değişme, değiştirilme
tartınmayın 5 65 tebdil 640
tartınmay 4 7 6 teberrük (Ar.): mübarek sayma,
taşarruf (Ar.) : artırma, biriktirme uğur sayma
taşarruf 890 teberrük 297
taşavvur (Ar.): zihinde şekillendirme tebessüm (Ar.): gülümseme
taşavvur 3 7 5 tebessüm �ıl- 9 1
taşdI� (Ar.): onaylama tebessümde 5 86
taşdi� �ıl- 375 tedbir (Ar.): tedbir, önlem
taşfif (Ar.): saf saf dizme, sıralama tedbir 777
taşflf 520 te cemmül (Ar.) : iyice düşünme
taşnif (Ar.) : sınıflama, bölümleme te cemmül 1 23 , 308, 855
taşnif 1 6 te cemmül �ıl- 30 1 , 3 74, 487
taşnif �ıl- 520 tefsir (Ar.) : yorum
taş: taş tefsir it- 523
taş 350, 403 tegafül (Ar.): anlamazlıktan gelme
taşlamı 529 tegafül 334
taş: dış tekellüf (Ar.): külfetli, zahmetli
taşı 77 1 ış görme
taşla- (1) : taşlamak, taş atmak tekellüf 1 1 1 , 1 32, 850
taşlasun 757 tekellüfsiz (Ar.+ T.): külfetsiz,
taşlar 529 zahmetsiz iş görme
taşlaguçı 5 1 tekellüfsiz 1 1 1
taşla- (il) : dışarı atmak teklif (Ar.): teklif
taşladı 679 tekllf 1 03
taşlap 778 tel: tel
taşlay 250 teline 1 1 0
tatlıg: tatlı telaş (<Ar. telaşI) : telaş
tatlıg 307 telaşın 70 1
1 74 1 Yüsuf Emiri Dehname
telhis (Ar.) : hile, oyun
telbls 63 8
telJ.dn (Ar.) : aşılama, kulağına koyma
tell>.In l}.ıl- 1 1 O
telvil}. (Ar.): açıklama
telvllı 603
temaşa (Ar.) : bakıp seyretme
temaşa l}.ıl- 2 1 3 , 2 5 5
temeddul}. (Ar.) : övünme, kendini
övme
temeddulı l}.ıl- 723
temenna (<Ar. temenni) : dilek,
istek, dileme
temenna 254, 468, 567
temenna l}.ıl- 255
ten (Far.): vücut, beden
tenim 652
tenimdin 3 5 1
tening 667
teni 5 1 2
tenni 1
teniga 3 6 1
tenidin 64 1
tenge 425, 479
tende 1 67
tendin 3 3 1 , 462
teng-rüzi (Far.) : geçineceği az olan
kimse, fakir
teng-riizl 498
tenvin (Ar.) : kelimenin sonuna "nun"
gibi okutmak üzere konulan
iki üstün ( +an/+en), iki esre
( +ın/+in), iki ötre ( +un/+ün)
tenvln 578
tercih (Ar.) : tercih
terdh it- 603
tercüman (Ar.) : tercüman
tercümandın 63 7
ter [d] iş (?): çekme, yazma
ter[ d]işige 9
tereddüd (Ar.) : tereddüt
tereddüd 393
terk (Ar.) : terk, bırakma, vaz geçme
terk it- 272
terkib (Ar.): terkip, karışım
terklb 694
tertib (Ar.): düzenleme, sıralama
tertlb it- 694
tesellI (Ar.): avutma, avundurma,
teselli
teselli bir- 296
teskin (Ar.) : sakinleştirme, yatıştırma
teskin bir- 683
teşne (Far.) : çok susamış
teşne 1 46
teşnic (Ar.): ayıplama, çok ayıp ve
çirkin bulma
teşnlc 249
teşnl cdin 40 1
teşrif (Ar.) : gelişiyle bir yere şeref
verme
teşrif kiltür- 1 03
teva�l�u c (Ar.): bekleme, umma,
umulma, arzulanan
teva�uc 683 , 72 1
tevazu c (Ar.) : alçak gönüllülük
gösterme
tevazu c l}.ıl- 3 14
tevJ.dc (Ar.): padişah buyruklarına
çekilen nişan
tevl}.I c l}.ıl- 24 9
teı;erv (Far.): sülün
te�ervi 3 1 5
tın-: dinlenmek, durmak, rahatlamak
tınayın 393
tındı 428, 549, 766, 8 1 5 , 83 1
tınmay 3 77, 5 1 1 , 647
tındur- : dinlendirmek
tındursun 667
tındurup 332
tırna�: tırnak
tımagı 649
tig: gibi
tig 23, 34, 43 (2), 5 1 , 54, 56, 64,
67, 78, 80, 1 0 1 (2), 1 04, 1 1 8,
1 40, 1 56, 1 5 8, 1 59, 1 6 1 , 1 63 ,
1 67, 1 68(2), 1 96, 206, 2 1 3 , 220,
226, 228, 26 1 , 263, 283, 286,
296, 30 1 , 3 1 0, 3 3 1 , 352, 3 5 7,
3 69, 383, 396, 43 8, 45 1 , 452,
459, 472(2), 483 , 503, 5 1 1 , 5 1 5,
520, 540, 54 1 , 548, 5 5 7, 5 6 1 ,
583, 59 1 , 606, 6 1 3 , 6 1 4(2), 6 1 9,
623, 624, 64 1 , 644(2), 646, 649,
654, 663 , 672, 673 , 683 , 687,
690, 696, 709, 7 14(2), 727, 739,
758, 76 1 , 763, 765, 778, 78 1 ,
784, 787-789, 793, 80 1 , 804,
 Kazım KÖKTEKİN 1 175
808, 820, 829, 849, 854, 855, tilbe : deli
858, 895, 902, 906 tilbe 235
tig (Far.) : kılıç tilbelik: delilik
tlg 29 1 tilbeligim 1 4 1
tig- : değmek, ulaşmak, dokunmak tile-: dilemek, istemek
tigdi 245, 429 tilekin 798
tiger 1 7 tileng 825
tigip 54 tiler min 754
tigmesün 1 95 tiler 498, 5 3 7, 542
tigmes 256 tiledim 400
tigrü: +A kadar tiledi 506, 760, 867
tigrü 29, 1 2 8 tileptür 37 1 , 604
tigür-: ulaştırmak, eriştirmek tilep 88, 3 84, 566, 5 83 , 774
tigür 3 79 tilegen 696
tigürtik 892 tilemes 246, 544
tigürseng 1 80 tilek: dilek, istek
tik- : değmek, ulaşmak tilekleringni 696
tikkey mü 1 46 tileş-: birbirinden dilemek, istemek
tiken : diken tileşip 1 6 1
tiken 85, 328, 369 tim: perde (?)
tikeni 602 timi 749
tikenler 348 timar (Far.) : tedavi, yara bakımı
tikenlerge 3 70 tlmar 790
tikil-: dikilmek ti msal (Ar.) : suret, resim
tikili 444 _ timşal 880
tikle: bir parça olarak, tek parça ting: denk
halinde tiJ}_g 3 1 9
tikle 238, 268 tiJ}_g it- 435
til: dil _ ting �ıl- 435
til 47, 325, 3 3 7, 3 69, 460, 46 1 , tingiz : deniz
560 _ tingiz 75
til aç- 667, 875 Tingri: Tanrı
til al- 65 TiJ}_gri 1 42, 288, 740
til bir- 65 TiJ}_grining 4 1
tilimni 499 Tingridin 474
tilimdin 7 1 8 tip-: tepmek
tili 245 , 303, 5 34, 538, 564, 637, tipmekingni 329
698, 777 tipin- : şiddetle hareket etmek,
tilin 20, 765 saldırmak, tepinmek
tilini 262, 506, 565 tipinip 64
tilini aç- 3 74, 5 7 1 , 797 tipre- : kımıldamak
tilin uzat- 64 tipregey 480
tilige 238 tipredi 8 1 0
tilidin 1 80, 307, 3 1 1 , 323, 663, tipret-: tepretmek, kımıldatmak
883 tipretti 845
tinli 856 tir (Far.) : Utarit, Merkür gezegeni
tile kir- 754 timi 9
tillerige 4 1 9 tir-: dermek, derleyip toplamak
1 76 1 Yüsuf Emiri Dehname

tiring 826 togdı 299

tirip 70 toga tüş- 82
tirgen 3 8 3 to��uz : dokuz
tirmek 863 toUuz 36, 3 8
tire (Far.): bulanık, kara, karanlık tol- : dolmak
tlre 828 tolsa 409
tlre �ıl- 2 1 4 tolmasdın 1 07
tire-rayi (Far.+Ar.): karanlık toldur-: doldurmak
fikirlilik, fikir karanlığı toldur 1 08
t1re-ray1 bol- 1 3 toldurup 92, 1 62
tirig: diri, canlı tolga- : dolamak, bükmek, çevirmek
tirigler 484 tolgadı 1 4 1
tiriglik: dirilik, canlılık tolgap 1 26
tiriglik 246, 445 , 643 tolgan-: dolanmak, dolaşmak
tirigliktin 425 tolganur 503
tiril-: dirilmek, canlanmak tolganmasang 3 52
tirilgey 484 tol�aş-: dolaşmak, dolanmak
tirilür 633 tol�aş�an 322
tirilip 1 1 2 tolunay: dolunay
tiryak (Far.) : panzehir tolunayı 25
tiryak it- 604 ton: elbise
tiş : diş tonına 490
tişim 500 topra�: toprak
ti şini 1 2 1 krş. tofra�
tişle- : dişlemek, ısırmak topra� 1 07
tişlep 868 topra�tın 5
tişlegen 396 toy- : doymak
tiz (Far.): çabuk, tez toygay 277, 540
tlz 1 8 1 , 1 84, 292, 304, 3 77, 379 toyup 3 8 1
tlz bol- 860 toz : toz
tlz it- 442 tozı 476
tlz �ıl- 302, 369, 5 1 0 toz- : tozmak, toz gibi
tizgin-: sakınmak, çekinmek savrulmak
tizginip 849 tozgan 85
tizlı� (Far.+ T.): tezlik, çabukluk tök- : dökmek, saçmak
tlzlıgını 8 8 5 töküng_ 826
tofra�: toprak tökseng 658
krş. topra� töküben 292, 345
tofra� 472, 888 töküp 74 1 , 858
tofragımga 4 78 tökmegin 784
tofragı128 466 tökmege 1 68
to fra�ı128 8 8 8 tökül-: dökülmek, saçılmak
tofra�ıngnı 439 tökülgüsidür 93
tofra� 288, 3 1 9 tökülüben 1 3 7
tofraUa 1 6 8 tökülüp 833
tofra�ı 435 töre: örf, adet, gelenek
tofra�tın 784 töre 857
tog-: doğmak törele-: tanzim etmek, düzenlemek;
 Kazım KÖKTEKİN 1 177
hüküm vermek �av! tut 1 08
törelep 8 1 tutup 1 1 3
töret-: türetmek, yaratmak tutabir- 1 86
töretti 2 2 . kabul etmek, saymak
tört: dört tut 98
tört 27 tuttı 79
tüba (Ar.): Cennet ' te Sidre ' de tuttum 2 1 1 , 460, 853
bulunan dalları bütün Cennet ' i tutuban 207
gölgeleyen ilahi ağaç tut�an 3 80
tuba 7 1 0 tutabir- 99
tüfün (Ar.): Hz. Nuh zamanında 3 . dinlemek, uymak, kulak
yoldan çıkmışları te ' dip vermek
etmek için Allah tarafından tutsun 829
hem gökten yağdırılan hem tutguçı 48
de yerden kaynayarak bütün tutabir- 857
dünyayı kaplayan su, tufan 4. tesirli olmak, tesirini
tufan 1 9 göstermek; etkilenmek
tul}fe (Ar.): hediye, armağan tuttum 895
tul)fesini 5 5 5 (2) tuttı 1 4 1 , 760
tugm (Far.): tohum tutmasun 607
tulJmın 223 5. hizmetine almak veya
tül (Ar.): boy, uzunluk; boylam kiralamak
tlil 1 75 tuttum 26 1
tulü c (Ar.) : doğma, doğuş tutabirdi 5 5 5
tulli c it- 593, 689 6. kaplamak, sarmak, yayılmak,
tümar (Ar.): tomar, dürülmüş bürümek
nesne tutsun 757
tumar 685 7. değer vermek
tur-: durmak tutgay 277, 467
tur 1 42, 3 3 2 tut�ay 730
turgıl 1 44, 1 5 5 tuttum 237
turdum 265 tutmay 6 1 9
turdı 1 42, 5 74 8 . konmak, yerleşmek
turuptur 363 tutup 1 27
turmayın 5 1 3 9. çevirmek
turma 2 1 3 tut�ın 743
turma 2 1 3 1 0. sunmak
turmas 5 3 5 , 767 tutabir- 869
turgay: çayır kuşu, turgay 1 1 . yardımcı fiil olarak kullanılır
turgay 829 ganimet tut 1 06
turna: turna guşe tut�ın 274
turna 5 6 matemimni tutup min 342
turur: +Dur (ek fiil) yar! tutar irdi 1 09
turur 2 1 9 puç tuttı 285
tut- : 1 . tutmak, kavramak, elde şol)bet tutalı 1 09
bulundurmak şol)bet tutup 1 62
tutayın 345 teva�u c tutmagay 72 1
tut l 29 yıra� tutmang 823
1 78 1 Yüsuf Emiri Dehname

tüti (Far.) : dudu, papağan cinsinden tüşide 5 1 6

taklit yapan bir kuş tüşleringni
tuti 785 tüş- : düşmek
tütiya (Far.) : sürme tüşkey 480
rutiya 1}.ıl- 8 1 6 tüşer 395, 633
tiitiyası 888 tüşti 8 1 , 28 1 , 634, 82 1 , 840
tutul- : tutulmak tüşüptür 536, 598
tutulmas 5O 1 tüşüp 455, 472
tutulmay 14 tüşmedi 223
tuy-: duymak tüşmey 82
tuymay 6 1 9 tütün : duman
tuz: tuz tütün 322, 3 8 5 , 76 1
tuz 329 tütünin 475
tuzga 892 tüz : 1 . düz, düzlük
tügün: düğüm tüzge çı]}.- 1 9
tügünin 649 2 . doğru, gerçeğe uygun
tüken- : tükenmek, bitmek, sona tüz 347
ermek tüz bol- 27 1
tükenmes 279 tüz- : düzmek, yapmak, meydana
tükengen 3 3 1 getirmek, oluşturmak
tüket-: tüketmek, bitirmek tüz 79 1 , 852
tüketti 230, 3 76 tüzgin 668
tümen: on bin tüzdüm 34 1
tümen 884 tüzdi 1 7, 626, 845
tün : gece tüzüp 5 1 5 , 727, 787
tün 1 5 8, 322, 3 56(2), 3 6 1 , 3 8 5 , tüzmek 86 1
4 1 2, 422, 45 3 , 680, 8 1 0, 8 3 6 tüzel- : düzelmek
tüni 343, 593 tüzelgey 22 1
tünin 475 tüzeldi 689, 843
tünide 747 tüzelse 8 7 1
tünidin 752, 824 tüzelip 1 9 8, 3 7 1 , 479, 665
tündür 7 1 9 tüzelme 805
tünd (Far.): sert, şiddetli, haşin tüzelmesün 6 1 1
tünd 1 3 1 , 3 1 O, 40 1 tüzet-: tanzim etmek, düzeltmek
tür- : dürmek tüzetti 508, 693
türmekingni 606 tüzetip 9, 1 1 1 , 649
türkane (T.+ Far.): Türkçe tüzgü : mühür
türkane 856 tüzgüngdür 670
türbet (Ar.) : türbe tüzgüsidür 67 1
türbetimdin 348 tüzül- : düzülmek, kurulmak, düzene
türlüg: türlü sokulmak, tanzim edilmek
türlüg 69, 3 3 9, 597 tüzülüp 5 1 2
türt-: dürtmek tüzülüg<tüzüglüg: münasip, uygun,
türtüp 508 tertipli
tüş: düş, rüya tüzülüg 1}.ıl- 1 O 1
tüş kör- 494
 Kazım KÖKTEKİN 1 179
u U cunnab (Ar.): hünnap, kabuğu
kırmızı ve çekirdeği pek sert bir
u (Far.) : ve (bağlama edatı) çeşit küçük meyve
krş. ü, ve, vu, vü cunnab 705
unut- : unutmak
u 1 , 1 2, 1 4, 5 3 , 75, 86, 87,
unutl5.ın 274, 542, 743
94(2), 96, 1 05 1 1 4, 1 56, 1 67
' ' unutup 454, 596
1 72, 1 73 , 1 75 , 1 87, 1 99, 2 1 8, cunvan (Ar.): unvan, başlık (kitap,
237, 260, 267, 302, 309, 3 1 3 , makale, mecmua başlığı)
3 3 3 , 3 3 6, 445, 446, 478, 483 , cunvan 897
506, 507, 525, 5 3 5 , 5 8 1 , 6 1 1 , cunvan 15.ıl- 3 7 6
620, 625, 644, 646, 650(2), 663, cunvanı 5 72
672, 692, 693 , 733, 734, 73 8, ur-: 1 . vurmak
747, 793, 843 , 854, 858, 862, urdı 349
863 , 89 1 urgay 348, 4 1 4
uç: uç ursa 406
uçı 609 uruban 626
uçıça 362 urup 1 7, 5 8 7
uçını 560 2. (davul vb.) çalmak
uç- : uçmak urdı 28
uç15.ay 283 3. söylemek, demek
uçar 3 3 1 urayın 5 89
uçtı 3 1 3, 8 1 0 urgıl 73 8
uçup 1 64 urgaylar 895
uçma� (Soğd.) : Cennet urdum 265
uçma�a 709 urdı 328, 846, 859
uçra-: rastlamak ursam 463
uçrap 590 ursang 256, 284
cüd (Ar.) : öd ağacı ursa 360
cud 1 9 8, 809 urup 734
cu�ba (Ar.): ahiret, öbür dünya urgan 85
cul5.badın 39 uru[r]da 1 1 9
ulan- : ulanmak, erişmek,
urma 327
urmas 767
bağlanmak urmadı 703
ulandı 1 2 8 urmay 324, 378, 643 , 65 1 , 775
ulaş- : ulaşmak, erişmek 4. atmak, saçmak
ulaş15.ın 663 ur 1 07
ulaş15.ay 4 7 6 5. çekmek
ulaştı 39, 20 1 , 843 urur sin 268
ulaşıp 1 25 6. koymak, bırakmak
ulaşmas 578 urdı 765
ulaştur-: ulaştırmak urma 664, 666
ulaşturdı 22 7 7. yardımcı fiil olarak kullanılır
ulus: halk, millet, ulus behrem urdı 357, 65 5, 69 1
ulus 29 1 , 668 ta en ursa 3 60
ulusl5.a 436, 7 1 2, 8 1 1 behrem urmay 65 1
ulusga 5 5 1 uruş: savaş
ulusnı 60 uruş 66
1 80 1 Yüsuf Emiri Dehname

ü U
••
uşül (Ar.) : usul, yöntem
uşulin 1 6
utan- : utanmak, hicap etmek Ü (Far.): ve (bağlama edatı)
utanıp 1 97 krş. u, ve, vu, vü
cutarid (Ar.) : Utarit, Merkür krş. u, ve, vü
geze gem Ü 1 2(2), 46, 65, 84, 86, 97, 1 3 0,
cutarid 895 1 3 1 , 1 3 6, 1 49, 1 60, 1 64, 1 65 ,
utru : karşı 1 74, 1 77, 1 94, 226, 236, 249,
utru 232 267, 279, 282, 285, 349, 365,
uyal-: utanmak, çekinmek 426, 445 , 48 1 , 487, 5 1 8, 578,
uyalgın 665 62 1 (2), 63 5 , 660, 663, 688, 7 1 4,
uyalur min 753 762, 770, 838, 843 (2), 849, 854,
uyalmas 1 90 873 , 88 1 , 883, 8 87, 895, 902
uyaldur-: utandırmak üçün: ıçın
uyaldurgan 39 1 üçün 26, 1 42, 1 57, 239, 265,
uyat: utanç, haya, ar 795, 888
uyattın 456 ülfet (Ar.): ahbaplık, dostluk
uyat-: uyandırmak ülfet 748
uyat�ay 482 ümid (Far.) : umut
uyatlıg: utanan, utanmış krş. ümm1d
uyatlıg 832 üm1d 96
uyatlılj:.: utanan, utanmış üm1d üz- 27 1
uyatlı� 448 ümidim 346, 474
uygat-: uyandırmak üm1dimning 728
uyat�ay 482 ümmid (Far.): umut
uygatıp 60 krş. üm1d
uylj:.u: uyku ümm1d 440
uy�u 1 63, 5 1 6, 774 Ümmübani (ö. a.) : Abdülmuttalib ' in
uy�usıdın 482, 799 kızı, Hz. Muhammed ' in halası
uy�uda 58, 264 Ümmü1Jan1 3 3
ü n : ses, ün
uy�udın 3 8 1 (2)
ün 2 1 , 59 1
uy�unı 203, 774
ünidin 60
uylj:.usızlılj:.: uykusuzluk
ünin 2 1 5, 649
uy�usızlı�a 5 1 6 ünige 624
uzat-: uzatmak ünini 830
uzat�ıl 803 ünidin 424, 824
uzatıng 92 üngedür 509
uzat�ay 475 ündin 208
uzattı 702 ündür 39
uzatıp 63 , 84, 45 1 , 485, 780 ünler 1 1 6
uzat�an 387 ünde- : çağırmak, çağırtmak
uzatma 262, 66 1 , 890 ündedim 82 1
uzatmasun 793 ündesem 629
uzatmagay 48 1 üst: üst
uzun: uzun üstine 329, 330, 642 , 834, 86 1
uzun 4 1 2, 685 üstide 7, 277, 287
uzun bol- 593 üstinde 328
üstindin 63 1
 Kazım KÖKTEKİN 1 181
üz- : koparmak, kesmek vech (Ar.) : vesile, vasıta, sebep
üz 27 1 , 276 vechidin 845
üzgin 668 vedac (Ar.): veda, ayrılış
üzdüm 34 1 veda c 1 66
üzdi 1 7 veda cı 867
üzmek 8 6 1 vefa (Ar.): vefa, bağlılık, sözünde
üzre: üzerinde durma
üzre 566, 8 1 1 vefa 2 1 6, 5 3 1 , 575, 63 5, 755,
üzüg: haymeyi örten keçe 769
üzügin 757 vefasın 742, 743
üzül-: üzülmek, kırılmak vefa-dar (Ar.+ Far.): vefakar, vefalı,
üzülüp 5 1 2 sözünde, sevgisinde duran
vefa-dar 206
vefasızlıg (Ar.+ T.) : vefasızlık
vV vefasızlıg 6 1 2
vacib (Ar.): yapılması gerekli olan vehm (Ar.): kuruntu, vehim, yersiz
vacib 898 korku
vacib irür 87 1 vehm 34, 362(2)
vacibtür 872 vehm bir- 794
val}.y (Ar.) : vahiy vehm it- 395
val)yining 3 1 velayet (Ar.) : velilik, ermişlik
valpf (Ar.) : bir şeyi elde eden, velayet 25
bir işten haberdar olan veli (Far.) : fakat, ama, lakin
val5.ıf it- 507 vell 23, 1 1 1 , 1 75 , 1 92, 206, 25 1 ,
va�t (Ar.) : vakit, zaman 255(2), 258, 259, 26 1 , 468, 6 1 7,
va15.t 655 87 1 , 896
vala (Far.): yüksek, yüce velikin (Far.) : lakin, ama, fakat
vala 26, 752 vellkin 648
vaşf (Ar.): vasıf, özellik verziş (Far.): çalışma, işletme
vaşfın 15.ıl- 394 verzişleri 893
vaşfını 1 1 0 vesme (Ar.) : hayvana vurulan
vaşfında 4 1 8 kızgın damga
vaşl (Ar.): ulaşma, birleşme, vesme 15.ıl- 76 1
kavuşma vişal (Ar.) : kavuşma, birleşme
vaşl 42, 346, 475, 678, 685, 695, vişalim 263, 277, 804
753, 78 1 , 8 1 7 vişalingdin 73 8
vaşlıng 736 vu�üfi (Ar.) : vukufla ilgili
vaşlını 384 vul5.iifl 7 1 8
Vaşşaf (ö. a.) : Şihabüddin Fazlullah vuşlat (Ar.) : vuslat, kavuşma
Şirazi ( 1 264- 1 3 1 9)adlı meşhur vuşlat 749
tarihçi. "Tarih-i Vassaf ' adlı vü (Far.) : ve (bağlama edatı)
eseriyle şöhret kazanmıştır. krş. u, ü, ve
Vaşşaf 73 vü 5 , 52(2) , 94 , 1 3 7(2) , 1 6 1 ,
ve (Ar.): ve (bağlama edatı) 1 8 1 , 1 85, 1 86, 1 98(2), 2 1 9, 229,
krş. u, ü, vu, vü 230, 245, 249, 257, 294, 3 1 4,
ve 730 326, 334, 3 76, 3 77, 425, 428(2),
1 82 1 Yüsuf Emiri Dehname

444, 447, 53 9(2), 573, 5 74, 595, yamanı 6 1 9

606, 62 1 , 622 , 63 5, 65 1 , 702, yamanlıg: kötülük, fenalık
703 , 7 1 9, 732, 760, 77 1 , 779, yamanlıgnı 7 40
8 1 5, 8 1 6, 83 1 , 870, 906 yamgur: yağmur
yamgur 88, 45 1 , 577, 633

yY
yamgurlug: yağmurlu
yamgurlug 6 1
yan : yan, taraf, kenar
ya: yay yan 529
ya 3 , 654 yanı 1 5 0, 3 82, 504, 709, 75 1
yasın 577 yanıdın 3 89
yasıdın 493 yanındın 73 1
yanı 3 3 3 yan- : yanmak
yadur 1 50 yanma� kirek sin 3 7 8
ya (Ar.): ey! yana: yine, tekrar
ya 80 _ yana 275, 688, 699
ya (Far.): ya, veya, ya da yangals.:_yanak
ya 499(2) yal}ga�ıl}g 5 99
yad (Far.) : anma, hatırlama _ yang ��ıngdın 326
yad it- 24 1 yangı: yem
yağı: düşman yangı 1 4 1 , 449, 5 3 7, 576, 64 1 ,
yagı �ıl- 5 7 906
yagıga 65 yangıdur 530
yaglıls.: baş örtüsü, yaşmak yacnI (Ar.) : yani, demek ki
yaglı� 492 _ ya eni 1 32, 274, 486, 5 5 5
yagşı: iyi, güzel yanglıg: gibi, b�zer
yabşı 1 5, 342, 43 8, 740, 778, krş. yanglı�
830 yanglıg 235, 256, 443 , 500, 5 1 2,
yabşı bol- 5 1 2 _ 546, 648, 738, 795, 8 1 2, 839
yabşıga 408 yanglıls.: gibi, b�zer
yals.- : 1 . sürmek krş. yanglıg
ya�ıng 43 8 yanglı� 344(2)
yap-: 1 . yapmak
2. yakmak
yapıp 5 1 9
ya�tı 8 1 6 2. kapamak, örtmek
ya�mas 1 45 yaptım 88
yals.a: yaka yaptı 63 7
ya�asın 29 1 , 736 yapsam irdi 466
Ya cls.üb (ö. a.) : Hz. Yusuf ' un babası yapıp 59
Hz. Yakup yar (Far.) : sevgili
Ya c�iib�a 1 76 yar 86, 1 73 , 1 74, 200, 496, 553,
yals.üt (Ar.) : yakut 650, 750, 802, 887
ya�Ut 552 yaring 1 77(2)
ya�Utı 43 1 yardur 1 48
yalls.-: bıkmak, usanmak yarag: hazırlık
yal�ıptur 662 krş. yara�
yaman : kötü, fena yaragı 223, 83 1
yaman 342, 408 yaragın �ıl- 639, 759, 822
yamandın 778 yaraglıg: yararlı, faydalı
 Kazım KÖKTEKİN 1 183
krş. yaral5.lıl5. yasamadı 7 63
yaraglıg 698 yasaglı�: yasak, yasaklı
yaraglı�: yararlı, faydalı yasaglıl5. 66
krş. yaraglıg yasal-: hazırlanmak, süslenmek
yaraglıl5. 66, 3 3 6 yasalsun 830
yaragsız: faydasız, yararsız yasan- : bezenmek, süslenmek
yaragsız 267 yasanıp 232, 480
yara�: hazırlık yasavul (Moğ.) : muhafız
krş. yarag yasavul 5 1
yaral5. 628 yasemin (Far.) : yasemin
yaraş- : yaraşmak, yakışmak yasem1n 802
yaraşma 369 yaş: yaş, gözyaşı
yaraşur 307, 802 yaş 1 63
yaraştı 842 yaş tök- 345, 784, 858
yarat- : yaratmak yaşım 840
yarattı 1 (2), 26 yaşı 382, 646, 836
yaratıp 2 yaşın 45 1
yari (Far.): dost, dostluk yaş15.a 659
yar! 1 09 yaş-: gizlemek, saklamak
yarlıg: ferman, hükümdar buyruğu yaşmay 1 1 5
yarlıg 477 yaşart-: yaşartmak
yarma�: sikke, para yaşartıp 779
yarmal5. 60, 92 yaşun-: gizlenmek, saklanmak
yaru-: parlamak, aydın olmak yaşunup 320, 453
yarugay 4 1 2, 474, 484 yaşur-: gizlemek
yarur 440 yaşurup 432, 7 1 4
yarudı 298, 422, 68 1 yaşurmal5. 3 3 3
yaruptur 3 72
yat: yabancı
yarug: parlak, parlaklık
yarug 1 02 yat 2 1 3
yaruglug: parlaklık, aydınlık yatlıg: yabancılık
krş. yaruglul5. yatlıg 3 73
yaruglugda 62 yavu�: yakın
yaruglu�: parlaklık, aydınlık yavul5. kil- 1 54, 402
krş. yaruglug yavul5.tur 370, 789
yaruglul5. 556 yavu�u�: yakınlık
yaru�: parlak, parlaklık yavul5.lul5. 15.ıl- 1 54
yarul5. 3 73 yavut-: yaklaştırmak
yarut-: parlatmak, aydınlatmak yavutmas 3 62
yarut 804 yay- : yaymak, sermek
yarutl5.ıl 796 yay 8 1 9
yarutsu_g 879 yaydı 245, 8 1 1 , 834
yarutung 824 yaz: ilkbahar
yarutur 878 yaz 483
yarutup 1 0, 1 42, 7 3 8 yazı: ova, bozkır
yasa-: yapmak, düzenl emek, yazısıda 7 1 9
süslemek yazıda 57, 78
yasarlar 3 96 yazıl-: yazılmak
yasadı 7 yazıldı 897
1 84 1 Yüsuf Emiri Dehname

yazlıg: çayır çimenli yıravçı: şarkıcı

yazlıg 8 1 9 yıravçıga 830
yazuglug: günahkar, suçlu yıravçılar 125
yazugluglarga 424 yırla-: şarkı söylemek
krş. yazuglu� yırlap 1 1 3 , 3 8 8
yazuglu�: günahkar, suçlu yi-: yemek
krş. yazuglug yir 347, 808
yazuglu�a 1 94 yigey 5 3 8
yazu�: suç, günah yidiler 5 3 3
yazu�dın 406 yimekde 1 99
yelda (Far.) : uzun yip 1 95
yelda kiçesi "şeb-i yelda" yılın yimes 1 06, 276, 340
en uzun gecesi (23 -24 Aralık) yiber- : göndermek
773 yiber 726
yem : yiyecek, yemek yibergin 792
yemdin 540 yibereyin 3 73
yeminsiz (Ar.+ T.) : yeminsiz yiberdim 95
_ yem!nsiz 54 7 yiberiptür 408
yengil: hafif yiberip 636
yengil 259 yigitlik: yiğitlik
yesar (Ar.) : varlık, zenginlik yigitlik 365
yesarın 547 yil: yel, rüzgar
yıg-: yığmak, biriktirmek yil 34(2), 80, 1 67, 258, 472,
y1grnay 490 5 1 3 , 546, 624, 868, 875
yıgaç : ağaç yil sal- 669
yıgaçtın 2 1 , 794, 845 yili 855
yıgaçın 5 1 yiline 269
yıgaçlar 403 yilge 800
yıgıl-: yığılmak, toplanmak yilge bir- 32 1 , 5 1 8
yıgıldı 764 yildin 726
yıgılıp 1 1 2 yil- : koşmak
yıgın: yığın, küme yilesin 3 78
yıgını 1 2 8 yimek: yemek
yıgla- : ağlamak yimekdin 3 8 1
yıglagay 59 1 yine: yine, tekrar
yıglap 1 69, 268 _ yine 330
yıl: yıl yingillik: hafiflik
yıl 87, 652 yingillik �ıl- 3 92
yılan: yılan yir: yer
yılan 64, 7 1 6, 765 yir 1 7, 344, 422, 63 1 , 6 8 1
yır: şarkı yir öp- 1 86
yırıge 1 2 5 yiri 53
yırın 605 yirining 6 1
yıra�: uzak, ırak yiridin 5 79, 866
yıra� 267, 778, 890 yirge 1 09, 254, 287, 292, 295,
yıra� sal- 706 3 88, 63 1 , 65 8, 820
yıra� tut- 823 yirde 85, 1 78, 258, 469, 5 1 3 ,
yıra�dın 2 1 3 , 5 7 4 53 9(2), 725 , 767, 8 1 9
 Kazım KÖKTEKİN 1 185
yiriglik: büyüklük yolumda 768
yiriglik 246 yolungga 1 53
yiryüzi: yeryüzü yolın 50
yiryüzin 20, 757 yolıda 890
yiryüzini 879 yolıdın 4 1 1
yit- : yetmek, yetişmek, ulaşmak yolga 508
yitkin 270 yolda 1 84, 265, 509
yitkey 2 1 5 , 26 1 , 346 yoldın çı�ar- 243
yitküsidür 678 yoldur 1 54
yiter 528 yolı: defa, kez
yiter mü 505 yolı 650
yittim 1 1 0, 724 yoldaş : yoldaş, arkadaş
yilti 28, 1 85 , 287, 3 1 3 , 423 , 429, yoldaş bol- 800
447, 5 5 3 , 5 74, 682, 692, 695, yoldaşı 40
703 , 8 1 2, 833, 850, 874 yolu�-: karşılaşmak, rastlamak
yittük 5 3 9 yolu�tı 1 03 , 1 34
yitip müdür 497 yörü-: yürümek
yitiben 1 4 1 yörü 262
yitip 3 3 , 59, 63 , 84, 1 82, 24 1 , yörür 5 3 5 , 767
476, 522, 709, 832 yörür min 2 1 7
yitmes 468 yörür mü 495(2)
yitmeklik: ulaşma, gelme, varma yörüdüm 1 09, 1 56
yitmeklik 368 yörüdi 82, 1 60
yitti: yedi (7)
yörüben 1 84
yitti 5, 7 yörüp 87, 1 27, 1 3 7, 45 3, 522,
yitig: keskin
568
yitig 425
yörü[r]de 250
yitit- : yetiştirmek, ulaştırmak
yörüşlüg: yürüyüşlü
yititip 457
yitkür-: eriştirmek, ulaştırmak
yörüşlüg 34
yörüt- : yürütmek
yitkür 25 1 , 44 1 , 768
yitkürdi 444, 847, 873 yörütüp 1 O, 879
yitkürmegin 443 yu- : yıkamak
yogra: koşar gibi yup 324
yogra 3 64, 767 yulduz : yıldız
yo�: yok yulduz 228, 3 84, 722
yo� 86(2), 1 0 1 , 1 75 , 209, 2 1 0, yuldunı 603
2 1 6, 223, 260, 270, 279, 3 50, yum- : yummak, kapamak
362, 496, 499(2), 627, 7 1 4, 725, yum 525
768, 899 yumup 3 8 1
yo�tur 1 44, 1 46, 206, 224, 287, yurt: yurt, yer
367, 524(2), 532, 7 1 8 yurtıda 590
yo�arı: yukarı Yusuf (ö. a.): Hz. Yakup ' un oğlu
yo�arı 50, 1 1 3, 456, 664, 8 1 8, Hz. Yusuf
830 Yusuf 1 76
yo�arıdın 633 yut-: yutmak
yol: yol yutmagıl 289
yol 40, 5 1 , 242, 250, 257 yügür-: koşmak
1 86 1 Yüsuf Emiri Dehname

yügürüp 450, 840 yüzlenip 480

yügürmektin 553 yüzlüg : yüzlü
yükün-: diz çökmek, büyüklerin yüzlüg 1 0 1
huzurunda baş eğmek
yükünüp 1 1 5, 8 5 7
yüz : yüz, sıma zZ
yüz bir- 1 3 1 , 83 1
yüz çevür- 327 zabt (Ar.): 1 . idaresi altına
yüz çı�ar- 690, 722 alma
yüz ivür- 3 60, 363, 3 84, 47 1 (2) zabt it- 66
yüz �oy- 38, 299, 4 1 6, 67 1 , 696 2. anlama, kavrama
yüz körgüz- 529 zabt vacib 898
yüzüm 264, 284, 467, 495, 5 1 7, zağ (Far.): karga
728, 780 zağ; 679
yüzümning 542 �afer (Ar.) : zafer, başarı, galibiyet
yüzümge 1 5 1 , 3 8 6 zafer 62
yüzümdin 6 1 1 , 802 zahid (Ar.) : sofu, zahit
yüzümdür 755 zahid 3 1 8
yüzüng 1 89, 1 94, 1 97, 206, 2 1 1 , �ahir (Ar.): açık, belli, meydanda,
2 1 7, 220, 224, 322, 325, 326, görünen
345, 452, 459, 477, 607, 707, zahir it- 433
7 1 3 , 732 zabm (Far.): yara
yüzül}glli n_g 7 1 1 zal}mı 1 95
yüzü1!811üng 457, 734 zal}mına 306, 43 8
yüzül,!gge 1 9 5 zal}mıdın 7 1 7
yüzül,!gni 202 zal]met (Ar.) : sıkıntı, eziyet
yüzü!,!gdin 204, 320, 474, 60 1 zal.ımet 58, 3 6 1
yüzüngdür 720 zal.ımeti 833
yüzi 762, 837, 839(2) zal.ımet�a 5 1 2
yüzining 7 60 zaman (Ar.): zaman, vakit
yüzige 1 83 , 240, 29 1 , 368, 3 74 zaman 28 1 , 8 82
yüzige ur- 327
zamanı 823
yüzin 3 70, 5 69, 763
zamane (Ar.) : şimdiki zaman
yüzini 747, 84 1
yüzine 4 1 5 , 430, 486, 5 1 9, 559, zamane 68 1
772, 776 zamani (Ar.+ Far.): bir zaman, bir
yüzidin 3 9 1 (2), 8 1 8, 860 süre
yüzindin 1 0 zaman! 1 04, 5 1 1 , 6 1 7, 6 5 1 , 7 5 9,
yüzge 1 9 871
yüzdin 3 2 zar (Far.): ağlayan, inleyen
yüz : yüz ( 1 00) zar 1 5 6
yüz 69, 83, 1 3 9, 1 40, 1 64, 1 93 , zamir (Ar.): iç, batın
229, 26 1 , 282, 298, 3 1 6, 3 76, zamirin 565
47 1 , 520, 5 3 9(2), 5 8 1 , 697, 7 1 4, zararlı� (Ar.+ T.) : zararlı
848, 860, 890 zararlı� 1 48
yüzlen- : yüzünü dönmek, yönelmek, zayr (Ar.) : yitik, zarar, ziyan
+A doğru ilerlemek zayi c bol- 247
yüzlendi 84 7 zeban-bend (Far.) : dili bağlı
 Kazım KÖKTEKİN 1 187
zeban-bend 15.ıl- 882 zindan (Far.): zindan, hapishane
zehrelıg (Far.+ T.): cesaretli, yiğit zindanıda 779
zehrelıg 64 zinhar (Far.) : sakın, olmaya, aman !
ı;e�an (Ar.) : çene zinhar 25 1
�el5.an 5 0 1 zir (Far.) : alt, aşağı
zekat (Ar.): zekat Zlr 487
zekatı 707 ziya (Ar.): ışık, aydınlık
zemzem (Ar.): Kabe civarındaki ziyanı 436
meşhur kuyu ziyadın 72 1
zemzeml5.a 79 ziyafet (Ar.) : ziyafet, şölen
zemzeme (Ar.): ezgili, nağmeli ziyafet 679, 82 1
ses, nağme ı;ü-fünün (Ar.) : fenler, marifetler
zemzeme 398 sahibi
zencir (Far.) : zincir �u-füniinlamıng 68
zendr 744 �ulmet (Ar.): karanlık
ı;erre (Ar.): zerre, molekül, pek ufak �ulmetidin 1 02
parça zür (Far.): güç, kuvvet
�erre 206, 256, 3 5 8 zur körgüz- 3 89, 448
Zühre (Ar.): Venüs
�erre �erre 6 1 3
Zühre 52, 758
�erre bol- 495
zülal (Ar.) : saf, soğuk, tatlı su
�errega 459 zülalim 288
�erreni 3 72, 432 zülalimdin 2 8 9
�erredin 568 zülalidin 8 8
ı;ev� (Ar.) : zevk zülf (Far.): yüzün iki yanından
�evl5. 265 sarkan saç lülesi
ı;ev�-ba-bş (Ar.+ Far.): zevk zülf 225, 282, 322, 3 52
veren zülfüme 397
�evl5.-ba1Jş 1 1 4 zülfümga 275
zevra� (Ar.): kayık, zevrak zülfümge 780
zevra15.tın 5 zülfüng 1 92, 205, 22 1 , 453 , 455,
ziba (Far.): süslü, yakışıklı 578, 583, 7 1 2
zlba 62 1 zülfül}ge 5 84
zihI (Far.) : ne güzel, ne hoş zülfül}gde 1 47, 1 98, 7 1 6
zih1 4, 94 zülfüngdin 609
ı;ihn (Ar.): zihin zülfi 1 3 6, 1 3 8, 3 5 7, 744
�ihni 67, 855 zülfine 836
�ihning 885 zülfni 59
�ihnidin 894
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TIPKIBASKI

Londra British Museum

Add. 79 1 4 (22 8b-272a)
1 90 1 Dehname

272a
 Yusuf Em i ri 1 191
271b

�j� v.ı, ; /� ı
.. ı-:t()J �rn4,;)i'!/ .
'9:.fu J 1 LL .. •' ... 89 5

,) IJ,
••
� ,; t.:Jı ırf_ ;,ı ,.�
• •
•

, .j/ /
'-JJJIJ V.�.J )AJJ I f
•

••

-:-=:c ,.J r· A'�

LJ u; ı.,;.. t...( �

(ıS!.ıs1ı:;;�J
�bf#1 (J 900

':!'� '! '��.�

·,&)/uJ.:L.fJ �·
. ,,.

.J�,aj_,t.r=ı� v
�.y,..#.1.1 �tJ>{

.., '\
1 92 1 Dehname

271a

�L5} ' 'I ..ıi

� ":-;

.::!' ı,/.;:! (.!:.�� (/'

(j!.,.::UJ'ı/,!�
.....'·={;J.. ,1 . �/�J
vU
l· � c: J
v �
 Yusuf Em iri 1 193
2 70b

(.. �)J,{ı.rt:J ��

� � .
· ·:: L,..� "-"'14..f ) J �.JP.f

..(.U:ıJ.ı!/� �"'� 87 5

��,J(s/�..::J"t
LJA(.�u),,�
�(:-!5;nl '}I.»

. . .....�.· ..
1 94 j Dehname

270a

..

Jcj,ır.;/.."',cJ.,;�
1.) IJ.J

f.;Jı��:0 ,ıf.'
{[.((J lı;.Jtı.;J I_,)
��. � ,A.tJ�Uf"
,,,. . . .
..
� .. ) " : .. ) , ; Jr.. ..,..
1 •
• • •

.,. -·
' .. '
•
.... .; ,,)
·." .,.. -.... _... ;-
 Yusuf Em i ri j 1 95

269b

j
1 96 1 Dehname

269a

L(d .J,ırı.Jy._ç(ı
�L:l ��,,/
.... .

'
(�J.��� J ( �',p m • A:}'ıJ..J ı;;
;ı�,J(ı/1.5,J� J.. ��du-� t ı iftj
'1i0� ;� ' f;f:.
..
:.
.
.. . . . ..

�,;;�iY.'(:�
84 5

/ �
-� /
)JYı�.,,_14..ı .1:r._.,
u :. u
')} (-:-'r
I J
'(;(.}u- ).f' �
� Js_;·
..

L ı

1°j;ZJ,.!/IJJJ�;, r,�,,;v;!�-d:J ,
�
1 ı

��ı;�)��_,.;;, ı �':;ı,f;{&<ıl-!'�J�
�hi�4ı�ı
����ı J; l J• J
8 5-0

�,!(.;)�-;:)
t
 Yusuf Em i ri 1 197
268b

.. . �,, 'ı.5·�Dff'
Jfjuy .. ..

�·k1.. �ı.5 .� J-:'..�' ��1y�� u�/.

••

v I :. �

�Jf�:?; .:::):,- '""":") ,(,}J;:;�") /

1 98 \ Dehname

268a

Lf(Ç�b, ıv0f_c(
0.,ı � ,ı J
ı:/JJı;,�4 1
.1,P,� �-
. .

cf;;{i �uf;Jk.
,.
••

,,

���y � ı"/ •

�1.1 &l �.ıfj,) (,, /"

..

�v��;lıfı.--Y.
J��/.1�-"'t.:1�
ı.:;;/· .
..

.j..t(.;, .' r;,U:;·

..

ı}-�ıi.1.Y.Jfçj,;;/"
. �

ı;J/JA{!�,�� ••
ı
 Yusuf Em i rl 1 199
267b

J?
200 ı Dehname

267a

:
;

/I
� ·· ·- .

./
-

Iv ,,,;.
,;J� I 'r�·.f·
•

�.1.7�
. .

..
•
.. .. v .. .

).., ___.,
•
 Yusuf Emi ri j 201

266b

�,
••
202 1 Dehname

266a
 Yusuf Em i ri 1 203

265b

- -
. . .,. � ·.;
...
·-

. .. .. .
' ....
_,..,_ � 1
. .. . --
... ,,,.• .. .. • • �· ... .• ..

(g,u;,C�4/""' ı,·,
u.Jı ,;��,,.J�JJ� � . .

'- Lif (, � '�U;/ ••

� . .
•

; .ı UJ U;,..1�4,f/� �
.. ,.. ... . ..

��u:�l:)/ıJ
��d.?&�Y!,
�jô '"''(J ,;;�
ıJ ı... ,.:_
.�
., · ·'-'
�j) 7.,;
�- '-"
.

�tt"� ���L;}J,1�
..
204 1 Dehname

265a

(,jd•/;ıj.J/, .� J� ı
s1.J.: lj,ı·ı.J�·--:/,;; 1

_,;J ıı;;·,J Jf4 ıı.;"

•

760

�,$JJı;#;;
.:!tı;,, ı.ı: �);:' ;,� ;!.

��� ,J�;!J'�
... .
,,,,,,__,,: . .
· /"v�.-YdcJ!'��' '
...

.7@'() 11 ;1; ı; J.JJ 'f

•

76 5

�?uf!;rS,�c;:
v;c;r;, q!S_,,,� t�
ı;AJ.! (�/u::'
 Yusuf Em i ri 1 205

2 64b

..
A)('/ ıJ')'[j.-Y I+.().
ı

��;� ;J:: 'U'-'�

�!.'�.1) !1� ç
"'�ıJ.;� j ,...� ı.v.
c:::.:;,_ ıız;. (ı ;; u )J) (,;!.

�
:: � l:f. 1� .. ·

��!,'U:L� J .
206 1 Dehname

264a

'-') .....,... ' · p • I . ,.

.. .
. :. . .. :. .
, ' ' > Y .>- �
. • · : . "- " ı .... ' , , ,
�
.., • • ., · • • :-·
_,
'-"
. ..,
. _ .. -.....:'

j ı� ,,:f
, vfı �0
.. �

�ıVr� f.:!,iv tJ4'i �/ 74 5

•

�ıj�J)./J(.'.;!f(.A
d��:_;,; -r: $,;d;:.!!.:;.J�.;;J J
 Yusuf Em i ri 1 207

263b
208 1 Dehname

2 63 a
 Yusuf Em iri 1 209

262b

-/S'',f ı� ly).1)(':/
..
,.,,,

T'.; e � \.:) r.;;

."'

J
21 o 1 Dehname

262a

*;.1'.Jı ��i{;.,"
.. .. .. ..

��(�()���;;
P�i ' tf'"' (:w '
.. .L � (,� �· :!;.'(./
. . .. .. /
� -: ·· �·
• �

J ;..L?�.
�·f � f�� 7ÖO
f
•
,.

�ıu'{�J�!'Jff
jl, yJ,ıiJı.1�1Lfıf{
'- � �l ; ı[r.:�
•

�.1Jl( "ıi r, ::f ' .

•
. .
.. ..
-· . . .. ,· ,. : . . . . .
. · � ' ..-- . · · � · .J . . .. ..
� .,,,, . """' . -.... . "" ""' ,.. .

r.};; o>d..ı. 'JI

> •• • ..
/) 1

.fJ4; �/. �ıt.� 705

 Yusuf Em iri l 211

26lb

�,;..;;);, {,(ıJ,ı} �.:(.!/

•

(i; ,.), 'c;;.J

� ' IY

�;�:{.-"! �u u �V: <.;...:.ıt.:?:ı

/
�}J � ı ı.f/[ri.11
. JLJ
�4:),,J�''-'!ı.> '.) �
• ,.

�uiu,�;:&
•
•

U ı/ı:.J !fı.PJ!-�,ı,, ı.
•
212 j Dehname

261a

?f,�, ,v-lf/,ç;
.)Jif6.t:!.
'cS'/�
•

l '; .
.
1=t#Lf:l:lf
, ;� j:ı �r.u- , U: �� 'i1
U.1�j/ ��J ır
.

ı.f � &. l lıJ. ;f. A '/

.1 , Gso

.
••

� . // :.
�/J,J,,ı ÇI�"''�·'
•
• Yu,;J.).ltf,;;'; ' .1
;,,,I
fil

�ı;.��·:-vfJ;;;
u 1 / ••
/i).;V{J,ıüJ /;,�
�_;,;,,,� ı:tA� �,;h/iJ
..

.. .. . -
.J/,
.-

;�,;': ı:-;:� ;ıı.:1.ı:- ı;

••
 Yusuf Em i ri l 213

260b

,_,
. L'
. .. J� ,,,�J
. �,.Jw,,, !
l__,t.,
.. / ..
•

·� / /
ı / 670
J U.J!.J''u ..
>o/ :) ..: ı �

. .
.,,.·

��.1 .1{.r.1� ;
.

;_, �2: � _Ç,

.
�
..,

-.1 f;JJ.1.1Jı.f� ; ;.1_. �

. .Y

-4f,;r-fir' .ı,:Y;,ı ' �d�--?.- ı;

'J

-:1?4-; ı.u,ff .IJ�e. ıı.:t"��- ı)

. �

4!1,r.11 Lf_;,ı! .::, , ıv ı6:f�,,'1�J�

� �.1if}.;f� j� ı.;_,�;,J;: /iff 675
•
214 1 Dehname

260a

(tiw��
·J,ı!i!!JJJ:f�,J_// •

.. }��
,;�:,.� . - . "

' !)
1.ı:{:! •
...
••
.U�_,ı�
•• ••

J U.'L-
'�MJ.J
..
�. tl�J;.J.ı.,J �..
· �.

..r y�t�� ., ,, ,...t

•• •

:1�p.v;_,;'="":? j /
�ıefi&fC;f ".JI
 Yusuf Em i ri 1 21 5

259b

�y'':.(;--:'?/'->A.:;i/
-=-' q
-f('A;ı;f 1.ı �j1 /

t:)?;J u; tfJ ,

·�ı_,.,� ı:,L:..-d
. .. . . .. . .. .

.1;,J �ı:/�
�(j �J '(-:--?-ı
t��r rJ.���;
G � . .
l i:(.-"' ı, --t L��!'
•

L.1.1 I
.

J. , :.�' ' �
JjJı.;U f ·f . ..

't��.�;.�(/•

o-1-.t!Sf;� r � ı:/ ••
ı.;t '
••
216 j Dehname

2 59a

c - .
/
�
:j; "(;;tı;J>?-
I•

..
•

.1 v1
 Yusuf Em iri 1 217

258b

(;,u�Jf.ı�},ı_
�vt'�Yf'µ d.; ı; � i:{c.) � � I 62s
;;/; !�Yı.fı. �,,,../ıJ.;. J .

.
..
.,

/�
. . .. .
.. ..

. .t§�,.,,ıA.t::i ....-1.>!J,_;;;·�.l�ç.)/ ••

�.l•.J/:;J%:, � •
'"71'q./J L'5 ;. J! ' ı

,.,
(� cef,ı" t; ! i: � ,[
.,.

( 1y11; �{Jl.Y.1 fJ��

.,.

JıJJJ1 l( �ı;, 1 ::,;,;, iJr��y��u

··-:--t:�..J �(: (? ı .,.,1 1; 1 / "':'7'{( (,JJ L.);!' 'f': /'?
•

1 ,
630
. """ . .,
( .. -
. .

ı.f;_;,�;, /.. .. .1.�ıJ'.f'

ı5
-
ık; ..,
ıA .
(.;:Jn(.( Ls; V.1ı�«�d;"-k.
�ı:);;d.; ı c.( .. " .. �/�W'v.1�
218 j Dehname

258a

-'�
•

.�V'.fl"J.-L°u,./k's
••

.f."tJ,ı �.Jlr-ı:;:; /

wJ't)J\.P!r'�f_-1°.J '.

L :. , � /.
-L;lruJ-" '��� '
..

\;��(.):'� '.J:
. -

JJ
ı:.iJlü.J �fy:;J J 1 � 6 20

".!ifJ{ft?(LJ '1'ı:t; �_,�;u{ı._;.,)

� v)u ;, ıt.;fdu ;,,,
�.p;.,_ Lµ
• •
 Yusuf Emi ri j 219

2 5 7b

I • � .
· --­

�Lc-1
ıı...- -

(f�U m
1 .

��açf ,,j�J-: �

16!.y»;ı.:1 d
ı :/J ı;
.... .. � -

14f;4 ;;: (J"(.) ıı;;'

610

(-1.;'�v�ı;ı;+ 61/
(-�';::;��
(��_,�/

,J
220 1 Dehname

257a

·:�ı..10
·r ·,(. �
,, � '. tfb
� . . .
_,;r. .. ?�;.u I B'
!,;v: (;.ı"' L. ..-G
.. L.?
•-"'
..

J.;1t.1�_;1Jı�µ ı,
)�J ı#L4
ı<-:1',{ �hf-:- v�_,/
· </ / ,
:�f>�ıJ'.J4N
�';(_;W/0 d "' .

�)�-./�
..
.. .. . .. ..

� � ��"-iL:)-. �
• ••
. • ..
.
.
.#

l����:;;, ı
-

'
,
' ;'- ı � - \
.,;_ ._

..
 Yusuf Em i ri j 221

256b

L-.-ı.71 ,r..,_J· ı.., ;;- ,.,

- ı• y • -� ,. .

) ;.
..

. .

7
. .

. (.;/.
,

'-�-'/c'/" ..)1 '�

. /'. .. ..

0�,�
.
. ... - . . .. .

ı- {;_,.,
..

.��� '-"' . .,, , .)

58 5

ı., J ,J. '5 '6-t:

.. . ı..;.
.. .

��L:; �,:_,M r·/· �;'�if. ı .�-/

.. .. . / j, /
v ..

&(��,_,�·il � •fs 1/ 7 f �/ � ..
� ,,

� L • • :'J
. /.

'*Jt.f;'ıJ.�I ,�_,/ d.)-;� 0 �, ı�J

� ,,("
•• •• ,

'10� L�1ıı,J;>'Jff
•• wA

- ..

�, ' "" ,1 ı,.) 11' J ;

..

,,�
590

,.
t! ' .. .. .
. .

�&,ı!fıi �h
.. . .. v,N ı,,; ,��
(/u��?J �
••

�ki. L-_:.i�
222 1 Dehname

256a

if�. �l�J LYJ!}-: Va;ı 4:-- J/- � L ·;.�

1
·
1 •

;,1J& .J�1 u ;.Jtd � ·'

.. ; ���'(';/"
;{,;,;('($fa J:-'?
. . ...
I

� · · i.
.
,. ..� - -
.
t
.,,. .
.
.. .. ..• . '
� .., .
""'
•
-

· ,
,,. . -
.

�· . ,; � ·'
 Yusuf Em i ri 1 223

255b

�,,.cJ�).r -;11(/
()Pı.f)!.rtrJ�� 570
.J: I

�'":":="(._,..;('
•
;

�
224 1 Dehname

255a

��� � 'c. C
; 555
"'�; � tJ/�' iJ
�vj u�F/
�fifııwJ�
••
 Yusuf Em i ri 1 225

254b

1
\' .
•

.
- �
--

*��Li-1"; ,ı �,��J LÇ.

�J,�tiJ � �t.1,J'�f-
'{�,� i.J #
. ., . . ..

t
.

1
..
- . .

�
.. _,
J
'

> .! ..;
.

• y .. •
.. �- ı .. .
•

t
..
,J :..
.... ..
•• ' �

, ..__....
. .• . • y J' -
•• ,

..
• •

� ,,, -· -.... ,, � .

,
.
226 1 Dehname

254a

/ :L 1 1 :.
I J
"'f� ":''-;-' '1&!'/"' "j
• •

�f�l.�.Y �;'J;,j &: J

't
;"o

!.�1 J ı,ı; J �4.;

.ı.:
. / �u-,,
.,1�)?� {..,./��
�J \"

.���;_,;'�.��'.J!.
�&--iiJ, ıJ;;_;;
..

q-�,.,J,rfJ;-4;
.. .. ... ..
 Yusuf Em i ri j 227

253b

.
...
/

�6ı
:-

C j) I �.� r•
. .. '-" ·· ��

��'�'� . ; ı
• •• //at'

�k��;;.,. ?--
� � . �

'i"'Lf�.��J.' (!!fi;/
VB,,�_,_,ı!f!L�
�lf- �ıj:,N, (/ ..

� JA� 4'1 ,y
.l{'(j-çJ,;,(4(/
)�
IJ
-:-L .-JT oJ /;l..1.I �
�� J .. ..

t 111'
• ••
228 1 Dehname

253a

;.. ... . . . :. -�. .,.,.. .

...,.
- .. .�

• • ••' • � • 1 -- - -.... ...

..., · -- · .,,, ,._.,,.. , � *' ""

.P , ;·- ·� · � I :.
•

�. ..
"V"/-:-'!J . �
.. ..
 Yusuf Em i ri 1 229

252b
230 1 Dehname

252a

<·
• •&(.;�
tf:';;�
•
. ___,� _,_y
.. • . #

� �-1,L,.it.S f .;)_;
) � , ., .
:ı�ı;)�:J'.'"";4
İ (LJ,ı J ,.., 'ıl ,! }YJ �J
' �
/ /

�t>;�,J�J �
-";�.ıi..;Jı,_,Ç'.){�)'!
,/ ��"J1 ;,ı:r. '!/ •

.
�
//"'"-�---! �u
�

ı� ı(
.

L5J_aj', �� ; 1 ı,, :Ç
 Yusuf Em iri 1 231

25lb

'-ç
(f�._.·.,J �
·�r.: �/.!
/
.. "·

�IJ�o:r·; �.....-; u
...

(
v � ; . .. ..
..

) ,- . .

��-'tu �-' �
..

tf01i�4:�/
fc;:���u·� ı
•

<I -�...-...,,,
•

.
/ .. ..
r . r , '-' . ,
.
�, , .. . :... . . .. .. . • .....

, ,,,,...
: ı • . •'-
v _., . ,.., � . .. . .. · � . _
..,
• � _.

- . ,.
...... . .
. •
··: . . �... .- ....,, ....

�ı;J'J �ı{;'�-v
•
232 j Dehname

251a

' . ;
•

___.,.
r
- -
 Yusuf Em i ri 1 233

2 50b

T;/J� ı_t;;,,, - b�Jf1cJ : �..1·

. ..

:G,-?'� ��'ı;J,ç;.. , !.;;�JGl-ıJ

..
-: .. .. .. . -

�·· �(·-;; ;�h'

.

��!� .fdı:.J u,...; Cj .. v..

•
� U.Jı
.. . v
t
r

.
V" ..
460

J�,;LJ,ı ef�/ �� ·�(�:Lij �,,(

.

...

':f� ıı�-1 {; �,rJ v.f��J�'d/

.. u �./
/ /
�:ı · '-' �.!._.-C, .:
7j, 1� .;t;ı;,( �.ı' ' ( ' ıefı/ı
. .. J., ,

..
.. ... . - �

�
.

.. il !-"��(.) c;, !J
�/''r-;;( ır;-/
U' q t:t-- ı�.11 'ı:r
. - ., .. �
.
·
465

t�L:;Q ıJ;-{4. ı
__,

(J(; '-1'ıJ i,"'; {:_ı;ıı(';!

v:rf�-?/J,JJ ,

//.. ı
.)'..
234 1 Dehname

250a

.Ji(°p ._LJJ,Ç
<J LJI
... . . ,
a.

cır�;.. ı;,_ı;;� 1

.__;�;. Ç/J'-f?. .' '-'-' • .J;f

-· ..
�
u
� ..

ı.&ff;:ı;)., .,, . c;). ı.,._,. :.,; 455

ı.5 ıµ,ı#
.. .
i,;1
..
_,r:fr.., �
.. "

�'h-::'�-t
 Yusuf Em iri 1 235

249b

:. .

��t;,.1jıı,./� ..
I �

(r.V��4
ıfu'�t:.:: u;·AJ
����J.1!���
' -

4;. ,uı-ut:,
'
ı �..
,,.,,
� .
ı

�.l� �ı,/,�
r:f��,{_ .ç:
� >
..';{)) a; f 'uJ : •• · ��;:..'
.
.. � .. :.
.. . � . -
� . .
. .. . �
.... · � , ·
. . . .. ..
. ,, � ... � ., ., � .
236 j Dehname

249a

?.�� �.t?if>.1/.30
. �� �.J�.1ttlf
•
 Yusuf Emi ri 1 237

248b

L:(...tı!--ı;ı ı,.115�;.;
�'tJ�..t:u '/J ..,J l?
•
..
�ı.J/ı;ı;u;�'-'""'J!
?ı.P ı;�ı:lir ,ıj � , ,( f'·.$iJ, ; �� ı
..
·

'..d'�
()l:;,.7.J ;.ı� ,Ji ,;�ıi....;!;)J . � c:
L

�'t:f.�4'/'� �;:.'.J-'1.7:/,L;)
- ..

,//,�'l.?..' ' .J 4'

.S '(-� _
4 25

- ·
238 1 Dehname

248a

':(0�1v.4
,,.�
.. ·
..J;__,_..
� .
�4'� iP
v ,...
,,.
..

. �ÇJ:�.1 r.
(i,.J"' 1 u �, /�
J � ' t'- 41 0

;ıfi�ı:!t( �
.

....
..

- 1.-
-
_ . ... -

.1( ,Çı LJ ı:'-="&,;,

ı (; 1

;4,1.5_, J;}/(.f � I
�� / / / .
..�,�j ı , c: ---i
.
� .
i

(}J.� ı ı. ı.5� '1f-fı 41 5

��ti;�t.JL!�
 Yusuf Emi ri 1 239

247b

(�fJ)-4 1 tiJ l.; J

�lf 1�1 1 u 1.1k.�

0.(. lf.' ..-/2), ı �
�
..
..

-'lı�J ;; �efP/
,,

;'-t' ·r ' �e-f. · 400

ef:u1�{-(1Ç
� 1 / /.
�)&. u '-6 ':. L.f.�J !
..

,,

J;
240 1 Dehname

247a

.. ,,.

l:)� � �r:�?Jı'9f) �
. . . _,

� �0� 6 •

.1�,,,;�-f!,:,,..j �

�-6.,w�..:j:.,;. 390
. .. "" .. . . ..

�.J!;,v,�ı;.,�..ı; ,, �;�;Y�!k}a/ . .

Ll� &;- J J
-;. ı! ,.; � (
��&. .. , ... .. ·· �
,,

�ı.;,, J ?,;,,; "'" �

,,,. "" . . ' .. "'"' .,

��, Jc).Y.
• /.'"ıı � ·;
•• �;; v r..

, .. (r·1r� t! :;;[,ı , � .
.
/ 395
_.
 Yusuf Em i ri 1 241
246b

..
��.J:!�.r�.;,,;
..

375

ı;,I !:J?ti· ::f�,;/k ..

. . -
.
... .. t

� i.· � 4' • ,> ...; � �- �

... •• • • ..

· -· . ..
� . __.. - _.,... . .:
•

��Pb::� bı; .;)ıÇ{;?._,��jıl

ı,;!

j,.J_,ı)' u(
.. � ı;. �!'ı;ı � Ll:,:' ui�u;
·- 'f

.,,,J•
242 j Dehname

246a

1 . •
/,,,._
� :;.);;.. ,,� LL--ı.;.1 ı..( .;�
o:

'W;«::?.utı
••

J�=t�n.f-� .ıv
�J-!. ı:-:.;tfo� ,.J/ 370

..
.. ... , ,� ı;�.Y..l�.JIJ 1
L!ft
•

�6, 14 ıı;
-

• •• • •

'-' �;;;�ı;{., 2 .J� J.J_f

� ırG ·-; �� u'ı.:.r. , ,, ,

(;,ı ;, ı( 'Cc.fiJ i··
 Yusuf Em i ri 1 243

245b

...... � . ' :
1 ' ' �

. .. . . �
• �
• ..

. .. ... . ,.,
t
.. .- ""' .. .,.,. - • ' . _t
tı.. - _.-. ........,_. . ..•
-
.. -

......, � . ,..,..

�;·0�14,fh;:; "
J �ı:,ıfi�G;ilf"
{'�(.,;ıJ:!�Jf'/
u��4P·lff )/.____,�/
.. ·: .

; ıts..ı �ı.:(.;, it,;)

.
u:rff'
�()�J,J�)Jn; �ı.:id.J.(;;� u. 360

--6
• •• •• •• • •

i: '€:-:r.�'L",{' !: ;, �:-:--fı;ı-l?ı;ıf
. 't ••

ı;)I
.

{0;;,'ı ,;(,ıv-:rf:; (, �._,�,ı �d� �. .. . � v.. ı -

ı(;,,,. .)-?.1.1;'-f .J! ı;.ı:_ �,� ,*�

/.ı' �
244 1 Dehname

245a

k <. , ·i r ·· 345
�:ıj;; �. � · .f
..

.. ..

:'d,efı_,_, tjJ 1(.-':: 1

�J;�-;�'1/} d�J.V'J,..--0.
�.;.:;: /}� �/�· �Lf�JJk4�ı
. .. .
.. � ... . .. •• •• ••

'!-!d ( .;ı,:;;4'ı q:-- �,( ''.1/

ı.s ' J ' ' 0
�· 1 ..

ı:t�u,, ıCıJ:::_,JJ,(f' Jy�/�# 350

.. .. . • •

.
••

'i!�.J ;;'-5.Jt� ,.,,.4�,Jt::�,.ı�

..

I J.J c'
_· .. • � . v · .,.

Jrt<. , . L- ... . . /..

':?"�»�j(,ı; ı;;;;( ·�--"� ..� ��.'
�J.� ;.Uf �'ıJ"':' '
•

J...--·
•
 Yusuf Emi ri \ 245

244b

.1 V(.' ;
., Uı.;1 ı,; r:(. ı.rıı/

ıJ.1ç;�f-;;; Ç.
t�J.tlfı�.Jf/t;.
etl:(v.;-1Y.J,bı;
� "i.:c� � ;ı�1� 340

(L����ef-tk
J (.u ) �&\:J.�
-'.LJ ;°ı;J '/. �� �
.ı. ;, ı

ci[; 'd,ı.f.�� � ..
246 j Dehname

244a

�y;,,�-*L,,�
- · ·· � ,,, .. .

�ı.t�'�ıı.....; uJ
�
.:

�:GtdlfL(.
� ı.:ı " �--- �/
4'1i;.) L,.,J '� 1).>""I
.. .

330
. ..

l!4&l:i� ��··.; �J
..
 Yusuf Em i rl 1 247

243b

. .
. .. • _,,,

·r
:-
• .u . •. . ......-. .. .

� _,. . -- .... ., .... .. ... "

�hı;:...çj.� 1 1)1 31 5

;;/�-f.fı:Ji)lj!.
• •

j��'-:-ı.1ÇC:/ Jl/JJ..1�'tf,' :�.!-Ç.

•

1:/ µ 0.;ı '� �ı;

� .. -
-

_$
�u..tJ. ; ı; 1/G t-..;
··

' ' A'

trı.;ı.0.!f.?- 11"
....t['.:ef., ;.;L,.,,- ı ;
:-:;;: V,. • ,. • ""�•• J

ı:);b ı:.-�w; ;��;,"/

248 1 Dehname

243 a

�..:l ./.!,._., c;,

.,,. ,

- . .,,. ..
.J ı;.� .

-;-?ı�r:;,�/'�;/ .

..1ıJJ.r;f(,_L 1_.:1� 1
v-cr;c{!Jt (. ;. ı ,/ :" '

�r Ç._1(/� t :?öf" /
��
,Y/f '(i �f t ;_y �
.,
·Jr ı:
...
.

• •
-" .. ..
.. J

� ,.;,(/ı,�;-41y
1r�
..ı:&;'u '�; �,
..
-"L:I
. ..
r ..

J.

;:"$�'fJo?ı,;ı y!
ı ;,(u:rJ,ır.Y}.. �
 Yusuf Em i ri 1 249

242b

� )/,, � �·,,J;
.. . .. -

�/ a
• .. ! ��.; IJ,(-..:;,J�
.. ,.

p,f,!-. J0:- ;, J\- '.,/,u�L;...

1

(;ıt?,;, ıu , ���J!
s:r:'iJ: {;' &;.1(,,­
ı:;;;,u; ;ı.ik-, �
?if,�;'' :;IJ (J) ,J'
-

�:0J,_çu§.
�
250 1 Dehname

242a

� !' .;-4' ��-!'/ı

! ),�

t.50-,ı ��{
�0�k�
� /
Lfu-JF4�(
fu�_,ı;_;-, �� J; /
l �� ��,ç,{
(..U& �!
/. tLJ !.); .r
.
·•
· �...,,--
 Yusuf Em iri 1 251

24lb

��PJ;;::_:: WJ '
••

f .1\JJ .Y{j ' �:;:'/

J,Y'.
-: . -: ,

��':. /
��_ç:Jw/
••

' / . .

..1,.,,;�ı.:f-"::' � .#(J;,;
tl''&- "V ,.;_(ı( �� �ı;ı�(,;.� ; � 27 5

v:
J:. .�L;(. ;,ı
: ,....:_L J!/f,
� - ıc.J.
-'
, :}r��'{( !."­
� .-

"�; ���� � / �;�,�� ı;.(.

•
... . ..
L.1.1

J(LtU�i?.EJ;,( J(rJ,ı1.5 ı.,,,�� Y.

. �

'�0.!''�ri' f. � ,J�fV.!'uW
. .. .. ..

J _l '-?'

JJ:(,j;� J??. f/ I

J,Lief�J40-'j .,

•
252 1 Dehname

24 1 a
 Yusuf Em i ri \ 253

240b

. - ..

. . . ....
..n 1"·�
·. . ..

f9·'- - - . :-ı..
--

, .
254 j Dehname

240a

.. .. .. :.

:. �. et/l.S�' :,'��.

J�{J' tC t..:;ı ı ':' 250

. .
'

-\.
 Yusuf Em i rl 1 255

239b

i"ıfJr;.,c;. .. . ..
(;. J 'ı.;.1 ı_,J 1;,ı
.. ..
�:i�
:.

-::. 1 Jf'/� ,, ,
.

ı ..

ı.J.A.Lf; � � c;, er··�

'5+,'; �); o)J�
.. .

230
.

;�/J';_ı;ı.:/_ tf ... ...

� �'!"'� ;-'{-' ' '{"
)
. ..

) (o;J�?�)''
,,. �Ji,_
'
I

;,�'ıf.�.J.ı J;J��
.

tr ··
•

v(.,i. �L-' I
.. er��"- .1 , (.) J, ' ��u.;; r :-:.,�
.. •
• •
. •

v;(Ç�/ü�/ ��J.{fı. ,p�

� �; cJ "::'1;
•

(J);c.�/ .--{:ff
G---:
:. • I ,_ •
·; .1 .;J.)� 2 35

��i.ruı:k) ��:L-?.-_tvef ••
!1:1 ı.;J /J.C ı,,-
ı.; .
•

ı; �;J-:.'J(J�;J ı lfJ!c:i.�!4.S ..;;!J.:!.;.

.

J� b�l:-b�
J LJ � �J..' J(J;,'
( r�J.
..

. u.·- � ..
� t: �&�,� - }!. 1:t1ır-'�;,ıu�ı;j ı �
.. t . . -
•

..
256 1 Dehname

239a

-f4,;MLt;!.; 220

ıi�f31YJ�:ı:; ıi
.,
'

� '(.J I �� � ti. ı;;

•

�J/Lf;;/
-<L0';;. &:"'. -' �.

y.-� Ô ,_,;:.il '1!.i:;_(,, ' ��

I ,ı

01c4.J! #(; cJı.;; 6'�li,, ı.ı.ı.7�;/

ı,

,. -«:"·-""-. ..
.
.. · . ....
 Yusuf Em iri \ 257

238b

<f: ·?{y.. ..; 0

+.�t;f.�(�,p �1
.

21 0
t
/ �� - · .
Crt::� ;;�u ""
••

.
..
P(/; fj �J.J,;:, /
ı::Ji ı:

��fiı� t:::::J�&�
�f��uşı:� �o���;� �;Pi�'�
ı.J t:�ı.J *-iJ-'h/ üı ,L(�� ;v/

!'$r�,,.;;ı:; ıB'( �9;,LJ � �w4 J I 21 5

(. Vu� � ı;, �:,,�,; '!-"J ı.;(.'

.. . ..
..

ı .1 I

·���! %.!ı:Jı,.ç./.Lc;
.:{� l(�/;ı �� .i, �; '4;;J,fJ(
•
ı.:I
. .. . ı,.,,
., \• ..

! ;
_.....
•

;
-
_
258 ı Dehname

238a

ı:14':::J.J:::&.ı �!.
Li!fj�,, !?UJ-65/
�,ı;_,�;..fL;J t_, !,i
� ı;;Ac; 't)-4'7J
206

.),,,,.__�;
.
,,,1&.).;�i
.,,. .. ..

.. ı,.Cı�
J'.
v. .. ı;/
..
.. .
.. ..
 Yusuf Em iri 1 259

237b

l)uf,�U' !�;/
J . .. . )�J:-11��
��ô';:_C;� 4,/t1'� 1 � ı.:
·'

%;ı;.0�,ı:(� ����_ç! 1 90

Ju
ı;.-a
•..J.Y•_;,, ;f' :r
• ı
..1 �
.
"'
.. . ..
• t 1.) �
.
.1 ıı_{,� L--:-'�ü4'.f.
'·.Jr.��J!J ·=;y/;xf;_,,,._.6;, t;
���.!_.,,��
. ,,,. . ... .. . �
�
LfP'":""":.� ���
-
.I .v ;;/'
_

�
I

"'
• '�.; {Jf .. :1'. L ,,4.)j
.. ... ..

t_;,�f
.

�;;;c.; ı?Ci-6J�
�, � . :. �
r:.J{ J.;( �jt.
(f'f.;,u.F� ,� 1 95

�(;.1 vf��
• ••

��L6•
I
:_,J�I
�
•

J�<.,ç �:,jep c , , - =-
,;llt.J/�h
�u J �;�
-

. - ..

,y,�ı;;ı:Ju_.,.,_ı) �;.ı,._4_,�.x{/ ..
260 j Dehname

237a

ffeı �·ı,//-;"J �
i0y(i4�·�
.. . Ç,
- �� .. '1 ��
.. .. �/..
• • •

�,;;:Jf�JJ.JJ f -
•

�0'!1d..';,rr;
g,��,J�.i.(:.;:ı
/!1* i.'4t4:J �W!.
�);J!.''ı.s �· :}t[fj,ı�f"�c.;,J ' !? �) 1 85

�v�. 4!..::J
• ••
• ��ı�;;,_,�
• • .1
ı,..J

. . ... _ , . • ·· - ı .. , , f .
. -

. lr,J ;...� <ti' _.. - 1 � .,, ' 1 ,,. ..

. • .

J :
� - ._ � . v
 Yusuf Emi ri 1 261

2 3 6b

f� ,��,f(., Jo_ �.
�?; ır"�ı;; b/
..

. _A� ıJ{�/
'. .� L;�0#J.Jf 1 10

�� �(,;�tf
; IJ�ı:A;; '="'�J.,ı/
.
(�.1.1' .:JY. ıK., :. ' �
'

�� t)rvt� '
�f.j )�ı:;;:{;! eff 1 75

V:�-{��
���'�(.:' '' �
262 1 Dehname

236a

. .__.
.
--"".
. .... �
�
• ,.. �
.•

,,.;.
.

• .. • .J ·�·
""'"'"
..

. ...
:
..
I ,.. I
.
:.

J?;ı:)fJufıı:) �/ �-'0:t>!c.c:.'l
.

... . .. . .. .

ıfiJJ;� C)_;J.I/ �ıl,1.v. 1ı.P:;f_,;

� iı.J.Jit.f,� · ?s�'t:ç�;._fj§/
.. �

0�Y-:'-!V_.'i>wt 1 60

�..
"ıf..ı:J.�( l)J '-f/ �
·�
J?
'

( m�.��; ; ...

�lf.ıif(J, 'ı:{.-' ,;/

®Lr, ı,,L,..�;
• • •
•
��
... L:F
�·f,. �;J// ..
-: /

( ef..s�-=-'»'B J��,_,,ç;,J ı)
..

J 1 65

·'itı&-�!fJ� &" . . tjy·�u � 1

..__,,,J ,· • •

ı,,.J �
t / • •

, . • J
'

;
.
��

._,

:;
,
� _.

�·
·' .
--.j J
.
•

�· -.: �
 Yusuf Em i ri 1 263

2 3 5b

,.,,,,,

ti J ;�J: .;;;f. t.J: J

.J u ıJ, ,,.,t;_,;
•
ı.cr:t);,ı-
� •• J
• • •• ••

�/)J' '-:�.Jlı.f.-f J

j,�ı,.J;�ıl...f : '
t�tJ1LJy_;;;;. tJ1) •

..
. \
J' "'·
264 1 Dehname

235a

•
. .. ı. � ..

()JJ "";'-::'.J ı.f � ;,f iJ

•

;il.J,r..r;4ı.:; ı,"u.//
•
 Yusuf Em iri 1 265

234b

.��u, i,,u � �
\9 --:
1 2s

ı/.!:'U�ı.f..1��!
it,,:.' � l_Lf_.; ,/:;.
��

&-1J._ı�/,(o _;, I)_, I

. :. .
-i!ıJ;ır G� ı...:;,;�-':.' cttaıJ:-rı.s�u�
. . .,,. ,,
� -" ı..:- e lr r,,-;- ı.:
,
. "

� ;,:z,/-J-;!
�

':-::"�

ı.f�[jJ' !. lı._:;)�
.
a
�
266 j Dehname

234a

ı.:t U:ıit-A � _; � ,.. 115

fi;t;:ı,4_,_,,;-fi,ı
... J

�/�.:e '.1 IJ�LP

J:;:,,J ;,�·=-f�
''j)i�Lf.. f ....;;...1 b.
.J ıl.J
ı,_,,:,;C/'�/�
l.ı:flr. , uc, u .J (,, .t'
-: v
'ot ., L.;ft,_ı � ./1f� � b� 1 20

ı:s:?f,,;,r:1fJ14-j/ �tı;6-t�,_,/
. "'
���ıı; f t;> �ij#' ':ı!(Aı(Jc('. .� I ()..��f
·: J1

(�"( �. .fi
....

�
}\,f �:L��._:;,�)
 Yusuf Em i ri 1 267

233b

J L��J./;,J,ıJ ';
,,. .. .. .

� �Jj � � 105 •
1

J-1Ju1{�l:��
ü 1_;.;,;.;fif.:ı,ıu ,_,;:?
'f '
• ..
••

�>C)�';;:/(-:/
�.J;;�., u '-'(''.J.J� · -<:··
•

;;,, ıu.,� ı..1 �.;J' u�_t J,�

77"""' : ••

ıs: , ' ..

p./' �.1 L 11
•• ..

�ıl,. . �.J..��
,

� ı�· ;,J;�
..

v. �
..
� .
.
.. r �.!:.
� v- --:- .. .
.. .P.'i
.
:.,, o
.
.. .. ..
..

-'

Jtj.JJd� � aJ
�ud ,.'a-; .�
� 1.1.r
� r _. • "

4'µ ___f: /. l.1 '(:,.�

�ef,� U,;! .;/.. . (,,)7 '-> - . . .. ,,.

"d<;f�ı efı �-lJ,!. l�--:-'-',;y lı.jJ � �

. . ,.
�
..

i:!:
• .
268 1 Dehname

233a

U)·�1 '5fif
�ı1Jl)4�
fy.ü , ı,tÇ , � �J j � .;:__{'� 1 ± -' /"95
..
..

d,, �.r�_;, L���� ''fı4

....
il

. 't · "1
'"#!;:tfı� ı
l.l� �� V, -uı.'
.. �iJ� !J� �
ı.ı h
��.i(.:(.-"l�
.. �;/
�w
• , • , ,.
..ı'-'eli.,;-u, �'(. :fı
"' · ,
- .. / J,
· 1' 1..f

--'l �' :;;

r··c.ı �t.L(·0
� . .
. ,..:>j �_�
f T
-
,;.ı;_cÇ
. -=-ü?'�=--- '
,,,�ıJ.IY''lJF"/ .J�ı;;;.0.' �;: � 100
1': . � � �ı�· .A
..�Ut;J!,r'4�t;· .wıJ�!ı.J'(.}:1�
-

&&;��-} ��J_,/,Ot.�M/
 Yusuf Em iri 1 269

232b

�l---/U 'P' U"'� '

,. .

-: .. ...

ı.:f,�� �:Pı-., � �}j

�
- .
.� - . I

; �. - .. :. ı;: 1,
••

���.J
.. ..
;,yC)
..
,J.J�
. . ..

{
270 1 Dehname

232a

�� � U,?f.u/.
•

.. �

����'L.f.c
... .. .. -:

�4fi''&Vr,;y 75

2 ,..
·� ,�_,il/
�(''..1�,,: .. ,

.
��Jı.1 L>,1 '(-.!-Cf
�

. .
�� �

r.!� ���J.L"/ ��_,j,c'Af 4

L!uL6JJG�rJ •
 Yusuf Em iri 1 271

23 l b

�a;�/.� •• ••

ı.:)�ı.-:iJ}A JJ;..e
•

·•_Jf ;. �
��J(,_f .J.� Jj/�,ı
•

�t t?��_,(ı,.­
J �ıı��,;�ı
j ı;d-;;h_,.,ıJ.
,.
.
· - .. . .. . .

'' i'}.1 -.:;.; �:;� 70

._;. ıL?
. v . ' .J
.. \..:/".,;- w.'-'-'�
� 1j
. ,,-_. ..
272 1 Dehname

23 1 a

�{{)�,J�..��) "!.
..

50

c· ,....,
��tJ���.1,,J:: 4 t;
.. .

;., c, u , ,_, . ,.1,4ft1'

••
 Yusuf Em i ri 1 273

230b

.:tırrJ ı;, )!'.:t 'ıJ�

'�� J..ı; �,�;, ı
.Jk.
-4�"*�'
...

�yd.zıj,G_, ,;
.. .. .

;.
.. . . ...
, �, . ,, . _ __ .._ . .,,.......: .
/ .

. .. " ...
. :
':. .,
'· . '
... ,, "' . _. ,

{J_�/
�
.. ... � ., """ � -

ı.S�'.� ı:r5'y! �_; t.-, :!'y! ..

45

'i(;ı;-{/u-4� l:' ı;/iı �/�IJ_jÇJ:_,-1

�ı:J /J,J;'U ) 1 �/j �u-4;-k� ff. ı

:J-::14:-!.� if' ...::,!! ıJ

;,�ıJl;Ju; (,,-/
274 j Deh name

230a

�;�,)>�
..

L ı · ·, . /
V'� r�lJ /�,lY

'f}�is �� 4ı,.J;.J
-:��?� · il"t ��
i# 1,�
�lf.ı li.J.1�1�'(
�;(il'!.JH-
. ..

-tJ'1ô.� .I 2�� '.P.

..

öTı;;r )
.,
/�,;s-
'!fı,...;,.Jµ, r
.. .
.)J1'.J ,�
ı.;(. ' jJ ,
"
40
 Yusuf Emi r! \ 275

229b

J:!�'K�J;':y.i 20

ıi ıft,��,- �-;:;. ,(.

�':()41�
. ·;. ı;d
.. ı·� c;;
<.

(f(;,_,Lfi �J.L !
,,, . . .
,,
..

.__._....; .,t' .,,; 1 _.. .6:. _,. . �

1 -
'

,ti! ••
•

�
••

,
•

·:
, J
#
• •• •

qu ��;;..:.:-r · ���J( � �J ..

. :i ?' /
•

..
�� fj-4,;,-;._:_, ı/ ...::. il,
,
� (.;) ı y.._.J;i(..) 1Y'
.. 25

J t:ifcfk ı;)>?Jufı .tj, /� tJ 1 , ( 1.,.-?I {

J �/·rf..;,;;.�;,, Jı{-fJ��u
·;�\;/ ;,ı� � '-Y.
,,,.. ..
�&� 'J' 1k
ıS��J ,'ı.>-JıJJi�

� i·.
·'
276 1 Dehname

229a

�2/��.r Ujı;(ı�frtLJ;, ı
� ' '� ::"2 •
.Jtı,;}Jı.;.Jvi'Jı,01JJ!. ı

ı.f.} Q j;'u�A ��·.-=<rJ� 1'* �

(' "";.
: ,/"t"' /.
tlU-'..{r
UJ-'fi�t),l.YtJ ;.,1 .,J�f�·(;) �{.
:.

1 5
•

�f· .&J'! �� ı�;U

ıl,.'(j°L ı,_, 1 lf�� �idr(/
/fJ1J �1IJt
�·

"';;?.;-:(�
�"�-4'r '*u.J �
� �(.,'if.�yJ.
 Yusuf Em iri 1 277

228b

••

�ı.:i� j ı:iJ#'
1

'ı:iJ;fiJ �:ı�
,, ••
1 . ..

��{r �Llu- ;
ı.f,_,r4 Jn�U;�/ s

f<1..(�. ,;..:;.-, �
ı:J ' ! ' iı;,_4," J� •

j ·'-' J; J ;, I Jv�:._..ıi
.

-: � . • "' -