Professional Documents
Culture Documents
OLEH :
Kurnia Andini
18033097
DOSEN PENGAMPU :
Silvi Yulia Sari, M.Pd
2
r sinθ cos φ
¿ = sin θ cos φ
r
∂r
=sin θ cos φ
x
[ ]
∂θ ∂ −1 z
= cot 1
∂x ∂ x
(x + y )
2 2 2
z
misal : 2 2 1/ 2
=u
(x + y )
∂θ ∂ −1 1 ∂u
= cot u=
∂x ∂ x √ 1−u2 ∂ x
−1 ∂u
√
= z
2 ∂x
1−
x + y2+ z2
2
−1
∂ z
√
2 2
= r cos θ . ∂ x
1− 2 √ x + y2+ z2
2
r
−1 −1
= . 2 x z (x2+y2+z2)-3/2
√1−cos θ 2 ❑
2
1
= x z (x2+y2+z2)-3/2
√sin 2
θ
1 x. z
= .
√sin 2
θ ( x + y 2+ z 2 )
2
1 x. z
= . ¿
√sin 2
θ r3 ¿
1 r sinθ cos φ . r cos θ
=
sin θ r3
cos φ cos θ 1
= = cos θ cos φ
r r
∂θ 1
= cos θ cos φ
∂x r
∂φ ∂
= ¿]
∂ x ∂x
y du − y
misalkan :u= =
x dy x 2
∂φ ∂ 1 ∂u
= tan−1 u =
1+ u ∂ x
2
∂ x ∂x
1
–y
()
2
= y . 2
1+ x
x
−y
= 2 2
x +y
= −¿ ¿
= −¿ ¿
= −¿ ¿
=1
−r sin θ sin φ
= 2 2
r sin θ
−sin φ
=
r sin θ
∂ φ −1 sin φ
=
∂ x r sin θ
Sehingga :
∂ ∂ ∂ r ∂ ∂ θ ∂ ∂θ
= . + . + .
∂x ∂ x ∂ x ∂θ ∂x ∂φ ∂x
∂ ∂ 1 ∂ 1 sin φ ∂
=sin θ cos φ + cos θ cos φ −
∂x ∂r r ∂ θ r sin θ ∂ φ
∂ ∂ 1 ∂ 1 ∂
=sin θ cos φ + cos θ cos φ − sin φ TERBUKTI
∂x ∂r r ∂ θ r sin θ ∂φ
∂ ∂ 1 ∂ 1 ∂
b. =sinθ sin φ + cos θ sin φ + cos φ
∂y ∂r r ∂θ r sinθ ∂φ
∂r ∂ 2 2 2 1/2
= (x + y +z )
∂y ∂y
y
1 ¿ 2 2 2
= 2y ( x + y + z )
2 2 2 -1/2
(x + y +z )1
2
2
∂r
=sinθ sin φ
∂y
z
misalkan u=
( x + y + z 2)1/ 2
2 2
−3
du 1
= - 2 yz ( x + y + z )
2 2 2 2
dy 2
du −3
= - yz ( x 2+ y 2 + z 2 ) 2
dy
∂θ −1 ∂ u
=
∂ y √ 1−u2 ∂ y
−1
=
√ 1−
( x + yz + z ) 2
2 2 2
−3
= yz ( x + y + z )
2 2 2 2
√ 1−¿ ¿ ¿
−3 1
= yz ( x + y + z ) ( x + y + z )
2 2 2 2 2 2 2 2
( x2 + y2 + z2 )
−1
yz ( x 2 + y 2 + z 2)
= 1
( x 2+ y 2 ) 2
yz
= 1
( x 2+ y 2 + z 2 ) ( x 2 + y 2 ) 2
r sinθ sin φ r cos φ
= 2
r ¿¿
2
r sin θ sin φ cos φ
=
r 2 sin θ ¿¿
∂θ sin φ cos φ
=
∂y r
∂φ ∂
= ¿]
∂y ∂y
du 1
=
dy x
∂φ 1 ∂u
=
∂ y 1+u2 ∂ y
1
1
()
2
= y .
1+ x
x
x
=
x + y2
2
= r sinθ cos φ
¿¿
r sinθ cos φ
= 2 2
r sin θ ¿¿
∂φ 1
= cos φ
∂ y r sin θ
Sehingga :
∂ ∂r ∂ ∂θ ∂ ∂φ ∂
= . + . + .
∂ y ∂ y ∂ r ∂ y ∂θ ∂ y ∂ φ
∂ ∂ 1 ∂ 1 ∂
=sinθ sin φ + sin φ cos θ + cos φ TERBUKTI
∂y ∂r r ∂θ r sinθ ∂φ
∂ ∂ 1 ∂
c. =cos θ − sin θ
∂z ∂r r ∂θ
∂ ∂ 1 ∂
1) =cos θ − sin θ
∂z ∂r r ∂θ
∂r ∂ 2 2 2 12
= (x + y +z )
∂z ∂ z
−1
1
¿ ( 2 z ) ( x 2+ y 2+ z 2 ) 2
2
z
¿ 3
(x + y +z )
2 2 2 2
r cos θ
¿
r
¿ cos θ
( )
∂θ ∂ −1 z
2) = cos
∂ z ∂z ( x + y 2 + z 2)
2
1
misalkan U=¿ z( x 2 + y 2+ z2 ) 2
'
v
1
du
=( x 2 + y 2+ z 2) 2 . z2
dy
1
¿(x + y +z )
2 2 2 2
∂θ ∂ −1
= cos u
∂ z ∂z
−1 du
¿ .
√1−u dz 2
−( x 2+ y 2) 1
¿ .
√
2 1
1−z ( x 2 + y 2+ z2 ) 2
2 2 2
x + y +z
√
1
−( x + y ) ( x + y + z ) ( x2 + y2 )
2 2 2 2 2 2
¿ .
1 3
( x2 + y 2 + z 2 )
(x + y ) (x + y +z )
2 2 2 2 2 2 2
( )
1 /2
r 2 sin 2 θ cos 2 u+rsin2 θ sin2 u
¿ 2 2
r sin θ cos2 u+r 2 sin2 θ sin 2 u+r 2 cos 2 u
1
r sin θ ( sin u+cos u )
2 2 2 2
¿
r 2 ( sin2 θ+cos 2 u )
−sin θ
¿
r
∂θ −sinθ
=
∂z r
3)
∂u ∂
=
∂ z ∂z ( ( ))
tan−1
y
x
y
misalkan u=
x
dy
=0
dz
∂u ∂
= ( tan u )
−1
∂ z ∂z
1 du
¿
u + 1 dz
2
du
=0
dz
∂ ∂ 1 ∂
Jadi, =cos θ − sin θ Terbukti
∂z ∂r r ∂θ
2. Berdasarkan hasil pada soal (1) buktikan bahwa operator L dalam koordinat
bola berbentuk:
a. ^ ( ∂ cos ϕ ∂
L x =iℏ sin ϕ +
∂ θ tanθ ∂ ϕ )
^ ^ − z^ ^
L x =^y P Py
z
^
(∂
L x = y −iℏ −z −iℏ
∂z
∂
∂y ( ))
^ ∂ ∂z
L x =−iℏ y −
∂z ∂y( )
^x
[
L =−iℏ r sin θ sin ϕ ( cos θ
∂ 1
∂r r
sin θ
∂θ )]
∂
−r cos θ (sin θ sin ϕ + cos θ sin
∂ 1
∂r r
∂
+
1
∂θ r sin θ
cos ϕ
∂ϕ )
∂
L =−iℏ( −sin ϕ −
∂ θ tan θ ∂ ϕ )
^ ∂ cos ϕ ∂
x
L =iℏ( sin ϕ +
∂ θ tanθ ∂ ϕ )
^ ∂ cos ϕ ∂
x Terbukti
L =iℏ (−cos ϕ
∂ θ tan θ ∂ ϕ )
^ ∂ sin ϕ ∂
b. y +
^
L y = z^ ^
Px −x ^
Pz
^
(
∂
L y =z −iℏ −x −iℏ
∂z
∂
∂z ( ))
^
L y =−iℏ z
∂
∂x (
−x
∂
∂z )
^
[ ( ∂ 1 ∂ sin ∂ ∂
L y =−iℏ r cos θ sin θ cos ϕ + cos θ cos ϕ −
∂r r ∂θ tan θ ∂ ϕ
∂ 1
−r sin θ cos ϕ cos θ + sin θ
∂r r
∂
∂θ )] ) (
L =−iℏ ( r sin θ cos θ cos ϕ +cos θ cos ϕ − sin ϕ −r sin θ cos θ cos ϕ sin θ cos ϕ )
^ ∂ cosθ 2 ∂ ∂ ∂ 2
y
∂θ sinθ ∂ϕ ∂r ∂θ
c. ^
Lz=−iℏ
∂
∂ϕ ( )
^
LZ =^x ^
P y− y ^
Pz
^
L z=x −iℏ
(∂
∂y
− y −iℏ
∂
∂x ( ))
^
[
L z=−iℏ r sinθ cos ϕ sin θ sin ϕ (
∂ 1
+ cos θ sin ϕ
∂r r
∂
+
1
∂ θ r sin θ
cosϕ
∂
∂ϕ
∂
−r sin θ sin ϕ sin θ cosϕ +
∂r ) (
^
( ∂
L z=−iℏ r sin θ sin ϕ cos ϕ +sin ϕ cos ϕ sinθ
∂r
∂
∂θ
+cos2 ϕ
∂
∂ϕ
∂
−r sin2 θ sin ϕ cos ϕ −sin ϕ cos ϕ sin
∂r
^
L z=−iℏ
∂
∂ϕ (
( cos 2 ϕ+sin 2 ϕ ) )
^
Lz=−iℏ
∂
∂ϕ ( ) Terbukti
b. [ L^ 2 , L^ x ]=0
Pembuktian:
[ L^ 2 , L^ x ]=[ L^ x2 + L^ y 2 + ^Lz 2 , ^Lx ]
[ L^ 2 , L^ x ]=[ L^ y 2 , L^ x ] + [ ^Lz 2 , ^Lx ]
[ L^ 2 , L^ x ]= ^L y [ ^L y , ^L x ]+[ L^ y , ^Lx ] ^L y + ^Lz [ ^Lz , ^Lx ] +[ L^ z , L^ x ] L^ z
[ L^ 2 , L^ x ]= ^L y (−iℏ L^ z )+( −iℏ ^L z ) L^ y + L^ z ( iℏ L^ y ) +( iℏ ^L y ) ^Lz
[ L^ 2 , L^ x ]=− L^ y ^Lz iℏ− ^L y ^Lz iℏ+ L^ y ^Lz iℏ+ ^L y L^ z iℏ
[ L^ 2 , L^ x ]=−2 ^L y L^ z iℏ+2 ^L y L^ z iℏ
[ L^ 2 , L^ x ]=0(Terbukti)
4. Bila didefinisikan operator tangga naik dan operator tangga turun sebagai
berikut: ^L+¿= ^L +i ^L ¿ dan ^L−¿=^L −i ^L ¿ buktikanlah:
x y x y
^
a. L+¿= ^L +L^ =ℏ e
x y
iφ
(∂∂θ + tanθi ∂∂φ )¿
Diketahui nilai:
(
^L x =iℏ sinφ ∂ +cotθcosφ ∂
∂θ ∂φ )
Dan:
(
^L y =−iℏ cosφ ∂ −cotθcosφ ∂
∂θ ∂φ )
^L ^ ^
+¿= L + L ¿ x y
^L
(
+¿=iℏ sinφ
∂
∂θ
+cotθcosφ
∂
∂φ
+i ×−iℏ cosφ
∂
∂θ)−cotθcosφ
∂
∂φ (
¿ )
^L
[(
+¿=iℏ sinφ
∂
∂θ
+cotθcosφ
∂
∂φ
∂
) (
+i −cosφ +cotθcosφ
∂θ
∂
∂φ
¿
)]
^L
[
+¿=iℏ (sinφ−icosφ)
∂
∂θ
+cotθ(cosφ+isinφ)
∂
∂φ
¿
]
Karena nilaicosφ +isinφ=eiφ , sehingga
^L
[
+¿=iℏ (sinφ−icosφ)
∂
∂θ
+cotθ e
iφ ∂
∂φ ]
¿
^L
[
+¿=ℏ (cosφ+isinφ)
∂
∂θ
+icotθe
iφ ∂
∂φ]¿
^L
[
+¿=ℏ e
iφ ∂
∂θ
+icotθ
∂
∂φ
¿
]
^L
+¿=ℏ e
iφ
[ ∂
∂θ
+icotθ
∂
∂φ ]
¿
Atau :
^L
+¿=ℏ e
iφ
(∂∂θ + tanθi ∂∂φ ) ¿
^
Jadi, L+¿= ^L +L^ =ℏ e
x y
iφ
(∂∂θ + tanθi ∂∂φ )¿ Terbukti
∂ i ∂
b. ^L- = ^Lx - ^Ly = - ћ e iφ ( - )
∂θ tan θ ∂ φ
^L- = ^Lx - ^Ly
^L- = ћ - e iφ( ∂ + i ∂ )
∂θ tan θ ∂ θ
Sehingga :
^L- = ћ e iφ (- ∂ + i cotanθ ∂ )
∂θ ∂φ
^L- = ћ e iφ (- ∂ + i ∂
)
∂θ tan θ ∂ φ
Ѱ (r, θ , φ ) = R (r), θ (θ ¿ , φ (Φ )
Ѱ (r, θ , φ ) = Rn e(r), y e m (θ , φ )
y e m : fungsi harmonic bola
∂ i ∂
Jadi, ^L-= ^Lx - ^Ly = - ћ e iφ ( - ) Terbukti
∂θ tan θ ∂ φ
^ ^
c. L- L+ = ћ 2
–
( ∂2
∂θ 2
−i
∂
∂
φ
−cot 2
θ
∂2
∂φ 2
−
1 ∂
tanθ ∂φ )
(
^L- ^L+ = ћ e iφ ∂ + i ∂ - ћ e−iφ ∂ −i ∂
∂ θ tanθ ∂ φ ∂ θ tanθ ∂ φ ) ( )
^L- ^L+¿ ћ e iφ
([ ∂∂θ +i cotan θ ∂∂φ )−(−e iφ ∂
∂φ
−iφ
+i e cotan θ
∂
∂φ )]
[( ( ))]+
2
^L- ^L+=ћ2e iφ −∂2 eiφ + ie iφ −1 ∂ +i e−iφ cotanθ ∂
∂θ sinθ ∂ φ ∂φ
−iφ ∂ ∂ ∂
i cotan θ ie +i cotanθ ( i ) +¿
∂θ ∂ φ ∂θ
2
−2 φ ∂ 2 −iφ ∂
i cotan θi (−i ) e cotanθ +i cotanθ e cotanθ 2
∂φ ∂φ
^L- ^L+= ћ2
( )
2 2
−∂ i ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂
−i 2 +i cotan θ −cotanθ + icotan 2 θ −cotan 2 θ 2
∂θ
2
sin θ ∂ φ ∂θ ∂ φ ∂ θ ∂ φ ∂ θ ∂θ
( )
2 2 2
^L- ^L+= ћ2 −∂2 − isin2 θ ∂ cotanθ ∂ cotan 2 θ ∂ 2
∂θ sin θ ∂ φ ∂θ ∂φ
Sehingga :
( )
2 2
^L+ ^L- = ћ2 −∂2 −i ∂ −cotan2 θ ∂ 2 − 1 ∂
∂θ ∂φ ∂ φ tanθ ∂θ
∂2
Jadi, ^L- ^L+ = ћ2 – 2 −i
∂θ
∂
∂φ( 2 ∂2
−cot θ 2 −
1 ∂
∂ φ tanθ ∂ φ
Terbukti )
( ( ) )
2
1 ∂ ∂ 1 ∂
d. ^L =−ℏ
2 2
sinθ + 2
sinθ ∂θ ∂θ sin θ ∂ φ 2
2 2 2 2
L −L . L−Lx + Ly + Lz
^L2− L^ x2 + L^ y 2+ ^
Lz
2
Lz ¿˙ iℏ ( y
∂ y)
^ 2 ∂ ∂
−x
∂x
Operator tersebut dapat dinyatakan dalam system koordinat bola. Sehingga:
^L x2=iℏ sinϕ ∂ + cosϕ ∂
∂θ tanθ ∂ ϕ ( )
( ∂θ tanθ ∂ ϕ )
^L y =iℏ −cosϕ ∂ + sinϕ ∂
2
^ 2 ∂
Lz =−iℏ
∂ϕ
Bentuk eksplisit operator ^L − L^ x + L^ y + ^
2 2 2 2
Lz dalam koordinat bola:
( )
2 2
^L2=−ℏ 2 ∂ + 1 ∂ + 1 ∂
∂φ 2 tanθ ∂ θ sin2 θ ∂ φ2
^L2=−ℏ 2
( 1 ∂
sinθ ∂θ(sinθ
∂
)
+
1 ∂2
)
∂θ sin 2 θ ∂ φ 2
Terbukti