1/4/2022

LOGO LOGO
Kiểm toaùn BCTC 1 Muïc tieâu
Chương 1
v Hieåu ñònh nghóa chuaån möïc, ñaëc ñieåm

TỔNG QUAN VỀ HỆ THOÁNG CHUAÅN MÖÏC chuaån möïc kieåm toaùn.

KIEÅM TOAÙN
v Hieåu heä thoáng chuaån möïc kieåm toaùn VN.

v Hieåu heä thoáng chuaån möïc kieåm toaùn quoác

GV: Trần Thị Giang Taân teá.

NỘI DUNG LOGO

Thought for the Day LOGO

“The unexamined life is not worth living”

1 Tổng quan về chuaån möïc kiểm toaùn (Socrates)

“The great test of any civilization (or profession) is the

2 Toång quan veà chuaån möïc kieåm toaùn VN extent to which the unenforceable is obeyed”
(Goethe)

3 Tổng quan về CMKiT

quoác teá

4
4

T T GIANG TAN 1
 1/4/2022

LOGO LOGO

Phaàn 1
CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN
-
PHẦN 1: TOÅNG QUAN VEÀ CHUAÅN MÖÏC KIEÅM
TOAÙN

5 6

LOGO LOGO
CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN
CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN
Laø quy ñònh vaø höôùng daãn veà caùc nguyeân taéc vaø caùc thuû tuïc kieåm toaùn
laøm cô sôû cho KTV vaø doanh nghieäp kieåm toaùn thöïc hieän kieåm toaùn - Nhôø coù chuaån möïc höôùng daãn neân
vaø laøm cô sôû kieåm soaùt chaát löôïng hoïat ñoäng kieåm toaùn toâi bieát raèng mình caàn phaûi laøm vieäc
Hay chuaån möïc kieåm toaùn laø nhöõng nguyeân taéc cô baûn veà nghieäp vuï nhö theá naøo, &
vieäc xöû lyù moái quan heä phaùt sinh trong quaù trình kieåm toaùn.
Ñoái vôùi KTV: Chuaån möïc chính laø : - Toâi cuõng hieåu raèng moïi ngöôøi döïa
- Cô sôû lyù luaän cuaû hoaït ñoäng kieåm toaùn vaøo ñoù ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng coâng
- Laø cô sôû ñeå naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn vieäc cuûa toâi.
Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng keát quaû, ñoái vôùi xaõ hoäi: Chuaån möïc laø :
- Cô sôû ñaïït ñöôïc söï tin töôûng cuûa xaõ hoäi vaøo yù kieán cuaû kieåm toaùn
vieân
- Ngöôøi söû duïng hieåu hôn veà coâng vieäc cuaû kieåm toaùn vieân
7 8
- Xem xeùt traùch nhieäm cuûa kieåm toaùn vieân

T T GIANG TAN 2
 1/4/2022

LOGO LOGO
CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN Söï caàn thieát cuûa CMKT
Ñoái vôùi KTV:
ü Laø thöôùc ño chaát löôïng kieåm toaùn. - Cô sôû lyù luaän cuaû hoaït ñoäng kieåm toaùn
ü Söï caàn thieát : - Laø cô sôû ñeå naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn
- Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng keát quaû. - Laø nhaân toá giuùp thu heïp khoaûng caùch giöõa mong ñôïi
cuûa ngöôøi söû duïng vaø dòch vuï thöïc teá do KTV cung
- Ñoái vôùi xaõ hoäi.
caáp
- Ñoái vôùi kieåm toaùn vieân.
Ñoái vôùi ngöôøi söû duïng keát quaû, ñoái vôùi xaõ hoäi:
ü Toå chöùc laäp quy:
- Cô sôû ñaïït ñöôïc söï tin töôûng cuûa xaõ hoäi vaøo yù kieán cuaû
- Toå chöùc ngheà nghieäp. kieåm toaùn vieân
- Chính phuû. - Ngöôøi söû duïng hieåu hôn veà coâng vieäc cuaû kieåm toaùn
vieân
9
- Xem xeùt traùch nhieäm cuûa kieåm toaùn vieân 10

LOGO LOGO
HEÄ THOÁNG CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN

1. Cô cheá chuaån möïc

Baûn chaát & noäi dung - Caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät
cuûa chuaån möïc - Toå chöùc laäp quy coù thaåm quyeàn
- Quy trình soaïn thaûo chuaån möïc
2. Noäi dung chuaån möïc
https://www.youtube.com/watch?v=IHkYDRQ-uds - Caùc quy ñònh mang tính nguyeân taéc
- Giaûi thích
- Höôùng daãn
https://www.youtube.com/watch?v=IHkYDRQ-uds

11 12

T T GIANG TAN 3
 1/4/2022

LOGO Nhöõng vaán ñeà cô baûn trong vieäc vaän duïng LOGO
Cô quan ban haønh chuaån möïc kieåm toaùn
- Toå chöùc ngheà nghieäp.
- Chính phuû.
- Uûy ban ñoäc laâp. NHAÂN TOÁ MANG TÍNH NGUYEÂN TAÉC
NHAÂN TOÁ MANG TÍNH XEÙT ÑOAÙN
Xeùt ñoaùn chuyeân moân: Laø söï vaän duïng caùc kyõ
naêng, kieán thöùc vaø kinh nghieäm phuø hôïp veà taøi
chính, keá toaùn, kieåm toaùn, chuaån möïc vaø caùc quy
ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp ñeå ñöa ra quyeát ñònh
veà caùc haønh ñoäng phuø hôïp trong hoaøn caûnh cuï theå
cuûa cuoäc kieåm toaùn; ( 13, k, VSA 200)

14

Moät tình huoáng LOGO LOGO

v Vuï ENRON
Could $51 Million Be Immaterial When Enron Reports Phaàn 2
Income of $105 Million?
Arthur Andersen:
v We looked at .the total mix. and, in our judgment, on a Heä thoáng chuaån möïc kieåm toaùn VN
quantitative basis, the passed adjustments were deemed
not to be material, amounting to less than 8 percent of
normalized earnings. Normalized income was deemed
appropriate in light of the fact that the company had
reported net income of $584 million one year earlier, in
1996, $520 million in 1995, and $453 million in 1994.
Joseph F. Berardino (Managing Partner – CEO)
15
16

T T GIANG TAN 4
 1/4/2022

LOGO LOGO
KIEÅM TOAÙN ÑOÄC LAÄP TAÏI VIEÄT NAM Heä thoáng chuaån möïc kieåm toaùn VN
 Soaïn thaûo döïa treân caùc chuaån möïc quoác teá coù ñieàu chænh cho
5 .1991 Thaønh laäp Coâng ty kieåm toaùn ñaàu tieân ôû VN phuø hôïp vôùi Vieät Nam.
(Coâng ty kieåm toaùn Vieät nam – VACO )
 Ban haønh theo quyeát ñònh cuûa Boä tröôûng Boä Taøi chính
1. 1994 Ban haønh Quy cheá veà hoaït ñoäng kieåm toaùn
.
ñoäc laäp ( Nghò ñònh 07/CP )

9 .1999 Ban haønh 4 chuaån möïc kieåm toaùn ñaàu tieân

3.2004 Ban haønh Quy cheá môùi veà hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp (Nghò
ñònh 105/2004/NÑ-CP)
4.2005 Thaønh laäp VACPA

12.2005 Coù taát caû 37 chuaån möïc ñöôïc ban haønh

1.2014 37 chuaån möïc môùi coù hieäu löïc thay theá chuaån möïc cuõ
1.2016 Chuaån möïc soaùt xeùt vaø dòch vuï ñaûm baûo
Vuõ Höõu Ñöùc 17 17 18

LOGO
Chuaån möïc kieåm toaùn VN hieäu löïc 1.2014
LOGO

Luaät kieåm toaùn 1. VSA 200 : Muïc tieâu toång theå cuûa KTV vaø coâng ty KT khi thöïc hieän
kieåm toaùn theo chuaån möïc kieåm toaùn VN
2. VSA 210: Hôïp ñoàng kieåm toaùn
3. VSA 220 : Kieåm soùat chaát löôïng hôïp ñoàng kieåm toaùn BCTC
4. VSA 230: taøi lieäu hoà sô kieåm toaùn
Nghi Ñịnh 5. VSA 240: Traùch nhieäm cuûa KTV lieân quan ñeán gian laän trong BCTC
6. VSA 250: Xem xeùt tính tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh trong kieåm toaùn
BCTC
7. VSA 260: Trao ñoåi caùc vaán ñeà vôùi ban quaûn trò coâng ty ñöôïc kieåm toaùn
8. VSA 265:Trao doåi veà nhöõng khieám khuyeát trong kieåm soaùt noäi boä vôùi Ban quaûn
Chuaån möïc ñaïo ñöùc Chuaån möïc kieåm trò vaø Ban Giaùm doác don vò duôïc kieåm toaùn (*)
9. VSA 300 :Laäp keá hoïach kieåm toaùn BCTC
ngheà nghieäp cho ngöôøi toaùn 10. VSA 315: Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu thoâng qua hieåu bieát
haønh ngheà keá toaùn & veà don vò duôïc kieåm toaùn vaø moâi truôøng cuûa don vò (*)
11. VSA 320: Möùc troïng yeáu trong laäp keá hoaïch vaø thöïc
kieåm toaùn 19 hieän kieåm toaùn
19 20

T T GIANG TAN 5

LOGO
Chuaån möïc kieåm toaùn hieäu löïc 1.2014
12 VSA 330: Bieän phaùp xöû lyù cuûa KTV ñoái vôùi ruûi ro ñaõ ñaùnh
giaù
13.VSA 402: Caùc yeáu toá caàn xem xeùt khi kieåm toaùn ñôn vò coù
söû duïng dòch vuï beân ngoaøi
14. VSA 450: Ðñaùnh giaù caùc sai soùt phaùt hieän trong quaù trình
kieåm toaùn (*)
15.VSA 500: Baèng chöùng kieåm toaùn
16.VSA 501: Baèng chöùng kieåm toaùn ñoái vôùi khoaûn muïc vaø söï
kieän ñaëïc bieät
17. VSA 505: Thoâng tin xaùc nhaän töø beân ngoaøi
18. VSA 510: Kieåm toaùn naêm ñaàu tieân – Soá dö ñaàu kyø
Chuaån möïc kieåm toaùn hieäu löïc 1.2014 LOGO
26. VSA 600: Löu yù khi kieåm toaùn baùo caùo taøi chính
Taäp doaøn (keå caû coâng vieäc cuûa kieåm toaùn vieân don
vò thaønh vieân)
27.VSA 610: Söû duïng coâng vieäc cuûa KTV noäi boä
28.VSA 620: söû duïng coâng vieäc cuûa chuyeân gia
29.VSA 700: Hình thaønh yù kieán kieåm toaùn vaø baùo caùo
kieåm toaùn veà BCTC
30. VSA 705:YÙ kieán kieåm toaùn khoâng phaûi laø yù kieán
chaáp nhaän toaøn phaàn (*)
31.VSA 706: ñoạn “Nhấn mạnh vấn dề” vaø ñoạn “Vấn
dề khaùc” trong BCKT về BCTC (*)
T T GIANG TAN
1/4/2022
Chuaån möïc kieåm toaùn hieäu löïc 1.2014 LOGO
19.VSA 520: Thuû tuïc phaân tích
20.VSA 530: Laáy Maãu kieåm toaùn
21.VSA 540: Kieåm toaùn caùc uôùc tính keá toaùn, (bao
goàm caùc uôùc tính keá toaùn veà giaù trò hôïp lyù vaø thuyeát
minh lieân quan)
22.VSA 550: Caùc beân lieân quan
23.VSA 560: Caùc söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát
thuùc kyø keá toaùn
24.VSA 570: Hoaït ñoäng lieân tuïc
25.VSA 580: Giaûi trình baèng vaên baûn
Chuaån möïc kieåm toaùn hieäu löïc 1.2014 LOGO
32. VSA 710: Thoâng tin coù tính so saùnh – Döõ lieäu tuong
öùng vaø BCTC so saùnh.
33. VSA 720: Caùc thoâng tin khaùc trong taøi lieäu coù BCTC ñöôïc
kieåm toaùn
34. VSA 800: Löu yù khi kiểm toùan BCTC ñuợc lập theo khuoân
khổ về lập vaø trình baøy BCTC cho mục ñích đặc biệt
35. VSA 805: Löu yù khi kiểm toaùn BCTC rieâng lẻ vaø khi kiểm
toaùn caùc yếu tố, taøi khoản hoặc khoản mục cụ thể của một
BCTC .
36. VSA 810: Dòch vuï veà BCTC toùm taét
37. VSA 1000 Kieåm toaùn baùo caùo quyeát toaùn döï aùn hoaøn thaønh
6
 1/4/2022

Chuẩn mực Kiểm toaùn 2016 LOGO LOGO

Caùc dòch vu
Caùc dòch vuï Coâng ty kieåm toaùn
v Chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp keá toaùn, kieåm toaùn
v Khuoân khoå veà dòch vuï ñaûm baûo cuûa coâng ty
v Chuaån möïc soá 2400: Dòch vuï soaùt xeùt baùo caùo taøi chính quaù khöù
kieåm toaùn
v Chuaån möïc soá 2410: Soaùt xeùt thoâng tin taøi chính
v giöõa nieân ñoä do kieåm toaùn vieân ñoäc laäp cuûa ñôn vò thöïc hieän
v Chuaån möïc soá 3000: Hôïp ñoàng dòch vuï ñaûm baûo khaùc ngoaøi dòch vuï kieåm toaùn Dòch vuï baûo ñaûm Dòch vuï lieân quan
vaø soaùt xeùt thoâng tin taøi chính quaù khöù
v Chuaån möïc soá 3400: Kieåm tra thoâng tin taøi chính töông lai
v Chuaån möïc soá 3420: Hôïp ñoàng dòch vuï ñaûm baûo veà baùo caùo toång hôïp thoâng tin
taøi chính theo quy öôùc trong baûn caùo baïch
•Dòch vuï kieåm toaùn •Dòch vuï baûo ñaûm
v Chuaån möïc soá 4400: Hôïp ñoàng thöïc hieän caùc thuû tuïc thoûa thuaän tröôùc ñoái vôùi •vaø soaùt xeùt • cho caùc ñoái töôïng Kieåm tra theo Toång hôïp thoâng
thoâng tin taøi chính • thoâng tin taøi chính • chuû ñeà thuû tuïc thoaû thuaän tin taøi chính
v Chuaån möïc soá 4410: Dòch vuï toång hôïp thoâng tin taøi chính •quaù khöù • khaùc vôùi thoâng tin
•taøi chính quaù khöù

26

PHAÂN LOẠI LOGO

Dòch vuï baûo ñaûm (Assurance Services) LOGO

Laø hôïp ñoàng dòch vuï trong ñoù ngöôøi haønh ngheà ñöa ra moät keát luaän nhaèm
DỊCH VỤ ĐẢM BẢO DỊCH VỤ ĐẢM BẢO taêng ñoä tin caäy cuûa ngöôøi söû duïng döï kieán ñoái vôùi keát quaû cuûa vieäc ñaùnh
CHỨNG THỰC vs TRỰC TIẾP giaù hay ñònh löôïng moät ñoái töôïng chuû ñeà döïa treân caùc tieâu chuaån
+ Beân chòu traùch nhieäm: Caù nhaân hay taäp theå chòu traùch nhieäm veà ñoái töôïng
chuû ñeà
+ Ngöôøi söû duïng döï kieán : laø moät hay moät nhoùm ngöôõi söû duïng baùo caùo do
ngöôøi haønh ngheà cung caáp , coù theå do luaät phaùp quy ñònh
+ Ngöôøi haønh ngheà : chuyeân gia haønh ngheà trong lónh vöïc keá toaùn , kieåm
DỊCH VỤ ĐẢM BẢO HỢP DỊCH VỤ ĐẢM BẢO CÓ
LÝ vs GIỚI HẠN
toaùn
+ Ñoái töôïng- chuû ñeà : laø ñoái töôïng cuûa dòch vuï ñöôïc thöøa nhaän theo phaùp
luaät hay toå chöùc ngheà nghieäp coù thaåm quyeàn
v Döõ lieäu: Thoâng tin taøi chính quaù khöù, töông lai, thoâng tin thoáng keâ
v Caùc heä thoáng vaø chuû ñeà : KSNB, heä thoáng thoâng tin
v Phöông phaùp quaûn lyù.

28

T T GIANG TAN 7
 1/4/2022

LOGO LOGO
Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa Dòch vuï baûo ñaûm DÒCH VUÏ ÑAÛM BAÛO

1. Quaù trình toaøn caàu hoaù vaø phaùt trieån thò tröôøng taøi chính quoác teá 1. Dòch vuï kieåm toaùn vaø soaùt xeùt thoâng tin taøi chính
+ Nhu caàu thoâng tin cuûa nhaø ñaàu tö ngaøy caøng cao quaù khöù
+ Thoâng tin laøm cô sôû ra quyeát ñònh khoâng chæ thoâng tin taøi chính maø
coøn phi taøi chính ( khaû naêng quaûn lyù, KSNB) 2. Dòch vuï baûo ñaûm cho caùc ñoái töôïng chuû ñeà khaùc
2. Söï phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin ñoøi hoûi caàn kieåm tra chaëc cheû caùc vôùi thoâng tin taøi chính quaù khöù
heä thoáng vaø quy trình.

Cuoái thaäp nieân 80, AICPA ban haønh chuaån möïc veà xaùc nhaän
Cuoái theá kyû 20, nhieàu dòch vuï môùi ra ñôøi >> hình thaønh dòch vuï baûo ñaûm
2001 IFAC ban haønh chuaån möïc veà dòch vuï baûo ñaûm coù teân ISAE xaùc
ñònh caùc nguyeân taéc cô baûn chi phoái loaïi hình dòch vuï naøy
Sau ñoù IAPC ñoåi teân thaønh IAASB.
ISAE 100 naâng caáp thaønh khuoân maãu quoác teá veà dòch vuï ñaûm baûo

29 30

LOGO LOGO
DÒCH VUÏ KIEÅM TOAÙN THOÂNG TIN TAØI CHÍNH QUAÙ KHÖÙ SOAÙT XEÙT THOÂNG TIN TAØI CHÍNH QUAÙ KHÖÙ

Kieåm toaùn BCTC

Kieåm toaùn thoâng tin taøi chính vaø thoâng tin khaùc cho caùc muïc ñích ñaëc bieät
1. KTBCTC laäp theo caùc cô sôû keá toaùn khaùc ví duï thöïc thu, thöïc chi , cô v Laø moät loaïi dòch vuï xaùc nhaän döïa treân BCTC cuûa nhöõng
sôû baûn keâ khai thueá ñôn vò khoâng coù yeâu caàu kieåm toaùn, vôùi ñoä tin caäy vöøa
2. Kieåm toaùn moät soá khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính. Ví duï doanh thu
baùn haøng laøm cô sôû tính tieàn baûn quyeàn . Keát quaû laø nhaèm ñöa ra yù phaûi
kieán raèng caùc khoaûn muïc ñöôïc kieåm toaùn treân caùc khía caïnh troïng yeáu,
coù ñöôïc laäp treân cô sôû keá toaùn ñaõ ñöôïc xaùc ñònh khoâng v Ñöa ra moät söï ñaûm baûo vöøa, döôùi daïng khoâng khaúng ñònh
3. Kieåm toaùn tính tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng: KTV ñöôïc yeâu “Khoâng coù söï kieän naøo ñeå chuùng toâi cho raèng BCTC keøm
caàu phaùt haønh baùo caùo veà söï tuaân thuû hôïp ñoàng ñoái vôùi tieàn baûn quyeàn
maø theo thoaû thuaän tieàn baûn quyeàn ñöôïc xaùc ñònh treân cô ôû caùc thoâng theo ñaây khoâng phaûn aûnh trung thöïc vaø hôïp lyù ...”
tin taøi chính cuûa ñôn vò ví duï doanh soá baùn hay söï tuaân thuû ñieàu khoaûn
moät hôïp ñoàng vay ..
4. Baùo caùo kieåm toaùn veà baùo caùo taøi chính toùm taét: nhieàu Dn laäp BCTC
toùm taét töø BCTC thöôøng nieân ñaõ ñöôïc kieåm tra vôùi muïc ñích thoâng baùo
cho nhöõng nhoùm ngöôøi söû duïng chæ quan taâm ñeán tình tình taøi chính vaø
keát quaû kinh doanh cuûa ñôn vò

31 32

T T GIANG TAN 8

Dòch vuï baûo ñaûm cho caùc ñoái töôïng chuû ñeà khaùc
vôùi thoâng tin taøi chính quaù khöù
Baûo ñaûm cho caùc ñoái töôïng chuû ñeà khaùc vôùi thoâng tin taøi
chính quaù khöù.
Kieåm tra caùc thoâng tin taøi chính töông lai
Caùc dòch vuï lieân quan khaùc
Kieåm tra theo thuû tuïc thoaû thuaän
Toång hôïp thoâng tin taøi chính
T T GIANG TAN
1/4/2022
LOGO LOGO
Kieåm tra thoâng tin taøi chính trong töông lai
Coù theå toàn taïi döôùi daïng döï baùo, döï aùn
v Döï baùo : laø thoâng tin taøi chính töông lai ñöôïc soaïn thaûo
döïa treân cô sôû caùc giaû ñònh veà nhöõng söï kieän töông lai
mong ñôïi seõ xaûy ra vaø caùc bieän phaùp tieán haønh vaøo thôøi
ñieåm caùc thoâng tin ñöôïc laäp.
Coù theå cung caáp roäng raõi hay coù giôùi haïn
v Döï aùn : ñöôïc soïan thaûo döïa vaøo:
a. Caùc giaû ñònh coù theå xaûy ra do caùc söï kieän trong töông lai
vaø caùc bieän phaùp quaûn lyù ñöôïc tieán haønh
b. Moät söï phoái hôïp giöõa giaû ñònh vaø öôùc tính ôû ñieàu kieän toát
nhaát
Chæ cung caáp trong phaïm vi coù giôùi haïn
33 34
LOGO LOGO
Kieåm tra theo thuû tuïc thoaû thuaän
v KTV khoâng cung caáp baát cöù söï baûo ñaûm naøo , chæ
baùo caùo veà caùc phaùt hieän thöïc teá.
v Thoâng tin taøi chính coù theå kieåm tra coù theå laø khoaûn
muïc rieâng leû cuûa BCTC ví duï phaûi thu, phaûi traû, hay
moät phaàn cuûa BCTC.
35 36
9
 1/4/2022

Toång hôïp thoâng tin taøi chính LOGO

TOÙM TAÉT VEÀ DÒCH VUÏ BAÛO ÑAÛM VAØ CAÙC DÒCH VUÏ KHAÙC
LOGO

Laø moät trong nhöõng dòch vuï keá toaùn quan troïng.
Bao goàm vieäc laäp moät phaàn hay toaøn boä BCTC , BCTC
toång hôïp , BCTC hôïp nhaát hay vieäc phaân loaïi, vaø toång
hôïp caùc thoâng tin taøi chính khaùc.
Kieán thöùc söû duïng laø keá toaùn khoâng phaûi laø kieåm toaùn.
v Dòch vuï kieåm toaùn – möùc ñoä ñaûm baûo cao ñaûm baûo
döôùi daïng khaúng ñònh veà cô sôû daãn lieäu
v Dòch vuï soaùt xeùt möùc ñoä ñaûm baûo trung bình, döôùi
daïng khoâng khaúng ñònh veà cô sôûû daãn lieäu
v Dòch vuï kieåm tra theo thuû tuïc thoaû thuaän – khoâng

KTV khoâng cam keát söï ñaûm baûo naøo. ñaûm baûo – baùo caùo veà caùc phaùt hieän kieåm toaùn
v Toång hôïp thoâng tin taøi chính, khoâng ñaûm baûo, baùo
caùo neâu caùc thoâng tin taøi chính ñaõ toång hôïp

37 38

LOGO LOGO

Phaàn 3
Heä thoáng chuaån möïc
kieåm toaùn quoác teá

39 40

T T GIANG TAN 10
 1/4/2022

LOGO Uyû ban quoác teá veà Chuaån möïïc kieåm toaùn vaø dòch vuï baûo ñaûLOGO
m
IFAC (IAASB)
Thaønh laäp ngaøy 7.10.1977
Muïc tieâu: Phaùt trieån vaø taêng cöôøng söï phoái hôïp nghieäp
vuï keá toaùn baèng caùc chuaån möïc haøi hoaø treân phaïm vi Chuaån möïc kieåm toaùn quoác teá
toaøn theá giôùi
Chuaån möïc thöïc haønh kieåm toaùn quoác teá
2019, IFAC’s more than 175 members and
associates in 130 countries and jurisdictions now
totals 2.84 million accountants in public practice,
education, government service, industry, and
commerce.

41 42

LOGO LOGO
CHUAÅÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN QUOÁC TEÁ CHUAÅN MÖÏC KIEÅM TOAÙN & DÒCH VUÏ ÑAÛM BAÛO

1. Naêm 1980: IAPC (Uyû ban thoâng leä veà kieåm toaùn quoác teá)
ban haønh caùc höôùng daãn kieåm toaùn quoác teá Töø 1980 -
1994 : ban haønh 31 IAG.
2. Thaùng 6 -1994: Thay caùc IAG baèng caùc ISA ( chuaån möïc
kieåm toaùn quoác teá). Ngoaøi ra coøn ban haønh caùc coâng boá
thöïc haønh kieåm toaùn quoác teá (IAPS).
3. Naêm 2001 IAPC ñoåi teân thaønh IAASB (uûy ban quoác teá veà
Chuaån möïïc kieåm toaùn vaø dòch vuï baûo ñaûm (International
Auditing and Assurance Standards Board - IAASB).
4. Cöù moãi 2 naêm, review boäâ chuaån möïc môùi
 Chuaån möïc veà kieåm soaùt chaát löôïng (ISQC) aùp duïng cho caùc
coâng ty thöïc hieän kieåm toaùn, soaùt xeùt thoâng tin taøi chính lòch söû,
caùc dòch vuï ñaûm baûo khaùc vaø caùc dòch vuï khaùc lieân quan
 Chuaån möïc kieåm toaùn (ISA)
 Chuaån möïc veà dòch vuï soaùt xeùt caùc thoâng tin taøi chính quaù khöù
(ISRE)
 Chuaån möïc dòch vuï ñaûm baûo ( ISAE)
 Chuaån möïc dòch vuï khaùc lieân quan (ISRS)

43 44
44

T T GIANG TAN 11

Chuaån möïc thöïc haønh
LOGO
v Chuaån möïc thöïc haønh cho dòch vuï kieåm toaùn
(IAPS) höôùng daãn vaø hoå trôï cho KTV khi aùp duïng
ISA
v Chuaån möïc thöïc haønh veà dòch vuï soaùt xeùt(IREPS)
höôùng daãn vaø hoå trôï cho KTV khi aùp duïng ISRE
v Chuaån möïc thöïc haønh cho dòch vuï ñaûm baûo
(IAEPS) höôùng daãn vaø hoå trôï cho KTV khi aùp duïng
ISAE
45
ISA(2020) LOGO
v ISA 300, Planning an Audit of Financial Statements
v ISA 315, Identifying and Assessing the Risks of Material
Misstatement through Understanding the Entity and Its
Environment
v ISA 320, Materiality in Planning and Performing an Audit
v ISA 330, The Auditor's Responses to Assessed Risks
v ISA 402, Audit Considerations Relating to an Entity Using
a Service Organization
v ISA 450, Evaluation of Misstatements Identified during the
Audit
T T GIANG TAN
1/4/2022
ISA (2020) LOGO
v ISA 200, Overall Objectives of the Independent Auditor and the
Conduct of an Audit in Accordance with ISA
v ISA 210, Agreeing the Terms of Audit Engagements
v ISA 220, Quality Control for an Audit of Financial Statements
v ISA 230, Audit Documentation
v ISA 240, The Auditor's Responsibilities Relating to Fraud in an Audit
of Financial Statements
v ISA 250, Consideration of Laws and Regulations in an Audit of
Financial Statements
v ISA 260, Communication with Those Charged with Governance
v ISA 265, Communicating Deficiencies in Internal Control to Those
Charged with Governance and Management
ISA(2020) LOGO
v ISA 500, Audit Evidence
v ISA 501, Audit Evidence-Specific Considerations for Selected Items
v ISA 505, External Confirmations
v ISA 510, Initial Audit Engagements-Opening Balances
v ISA 520, Analytical Procedures
v ISA 530, Audit Sampling
v ISA 540, Auditing Accounting Estimates, Including Fair Value
Accounting Estimates, and Related Disclosures
v ISA 550, Related Parties
v ISA 560, Subsequent Events
v ISA 570, Going Concern
v ISA 580, Written Representations
12

CHUYEÂN ÑEÀ 2
ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
VAØ TRAÙCH NHIEÄM CUÛA KTV
Ñaët vaán ñeà
o Sự sụp ñổ của caùc coâng ty
o Loøng tin cuûa coâng chuùng bò suït giaûm
o Naâng cao traùch nhieäm cuûa KTV
o Naâng cao ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

GV: T.T. Giang Taân

1 2

Noäi dung
Mục tieâu
o Hieåu ñöôïc caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà n Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
nghieäp cho ngöôøi haønh ngheà kieåm toaùn vaø
vaän duïng vaøo tình huoáng trong thöïc te.á n Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn
BCTC
o Hieåu ñöôïc traùch nhieäm KTV vaø coâng ty kieåm
toaùn trong cuoäc kieåm toaùn BCTC vaø traùch n Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
nhieäm ñoái vôùi gian laän vaø traùch nhieäm phaùp lyù n Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
cuûa KTV.

3 4

T T Giang Tan 1
 Phaàn 1 : ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP (ÑÑNN)
Toång quan veà ÑÑNN.
Caùc quy ñònh ÑÑNN hieän haønh
5 6
Closing Thoughts!
Reputation is one of those
things that take a lifetime to
build and only one bad decision
to destroy.
-unknown
T T Giang Tan
TOÅNG QUAN VEÀ ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc
Khaùi nieäm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Taàm quan troïng ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Muïc ñích ñaïo ñöùc ngheà nghieäp
Khaùi nieäm Ñaïo ñöùc
Ñaïo : leõ phaûi, ñöùc : ñieàu toát laønh
Laø nhöõng nguyeân lyù (taéc) phaûi theo trong moái quan heä giöõa
ngöôøi vôùi ngöôøi, giöõa caù nhaân vaø xaõ hoäi.
Laø toøan boä caùc nguyeân taéc hay caùc giaù trò luaân lyù, tinh thaàn chi
phoái haønh ñoäng cuûa con ngöôøi vaø laø cô sôû (neàn taûng) ñeå xaõ hoäi
phaùt trieån beàn vöõng, toát ñeïp
Laø nguyeân taéc ñöôïc chaáp nhaän ñeå phaân bieät haønh vi ñuùng, sai
đñeå ñöôc ngöôøi khaùc toân troïng
2
 Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc & xung ñoät ñaïo ñöùc
The mirror test:
o Söï trung thöïc
o Treân kính, döôùi nhöôøng
o
o
Tính coù traùch nhieäm (Responsibility)
Löông thieän, thaúng thaén, coâng baèng, ngay thaúng ( Fairness)
Is it legal?
o Tuaân thuû nghóa vuï coâng daân (citizenship)

What will others think?

9
Is it right?

Caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc & xung ñoät ñaïo ñöùc ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP
o Ngöôøi ñaøn oâng vaø con trai cuûa oâng ta ñi caâu-laàn ñi caâu ñaàu tieân cuûa
ngöôøi con trai hoâm ñoù laø moät ngaøy ko may hoï chaúng caâu ñöôïc con
caù naøo caû.Ñeå laøm vui ngöôøi con trai ngöôøi boá ñaõ daõn con cuøng mình
vaøo vuøng caám caâu.Ngoài caâu moät thôøi gian chaøng trai nhoû beù ñaõ caâu TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA HAØNH VI
ñöôc moät soá caù vaø trong ñoù coù moät con caù raát to-ngöôøi boá cuõng caâu
ñöôïc moät soá caù nhaát ñònh.Luùc veà ngöôøi boá baûo con trai:"Con thaân ÑAÏO ÑÖÙC ÑOÁI VÔÙI NGÖÔØI HAØNH NGHEÀ
meán chuùng ta phaûi thaû heát soá caù naøy ra thoâi"."Taïi sao aï" ngöôøi con
trai hoûi."Bôûi vì chuùng ta ñang ôû trong vuøng caám caâu,con say söa quaù
neân con khoâng chuù yù ñaáy thoâi"."Nhöng ñaâu coù ai thaáy chuùng ta ôû
ñaây ñaâu ba?"."Ñoù chính laø ñieàu maø boá muoán nhaán maïnh vôùi con
ñaáy, ñaïo ñöùc laø chuùng ta laøm vieäc toát vaø ñuùng ngay caû khi khoâng coù
ai chöùng khieán haønh ñoäng ñoù cuûa chuùng ta caû".Caäu beù sau naøy lôùn
leân duø ñaõ ñi caâu raát nhieàu nhöng chöa khi naøo caâu ñöôïc con caù to
nhö trong laàn ñaàu tieân caäu ñi caâu caû,nhöng baøi hoïc veà ñaïo ñöùc cuûa
ngöôøi cha thì ñaõ in trong ñaàu caäu ñeân suoát cuoäc ñôøi."

11 12

T T Giang Tan 3
 Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Taàm quan troïng cuûa ñaïo ñöùc
+ Söï caàn thieát: yù kieán uûng hoä vaø yù kieán phaûn baùc
o - Kinh doanh
+ Noääi dung
o - Y khoa
+ Cô quan vaø caùch thöùc ban haønh
o - Nhaø baùo
+ Bieän phaùp xöû phaït
o - Luaät sö
o - Baùc só

13

ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGHEÀ KIEÅM TOAÙN

Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn

• Traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi
Profession •Trình ñoä chuyeân moân
•Tieâu chuaån haønh ngheà
•Nieàm tin cuûa coâng chuùng
15
- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem
vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch
haøng.
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng.
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
haønh ngheà kieåm toaùn vieân.
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem vieäc
ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
16

T T Giang Tan 4
 Khaùi nieäm veà ñaïo ñöùc ngheà nghieäp Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ngheà kieåm toaùn

- Laáy lôïi ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng laøm muïc tieâu vaø muïc ñích hoaït
ñoäng. Coâng khai coi traùch nhieäm ñoái vôùi xaõ hoäi, ñoái vôùi vieäc baûo veä lôïi
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp laø nhöõng quy taéc höôùng daãn cho caùc
ích cuûa ñoâng ñaûo ngöôøi söû duïng hôn laø nhöõng lôïi ích veà vaät chaát. Xem
thaønh vieân öùng xöû vaø hoaït ñoäng moät caùch trung thöïc , phuïc vieäc phuïc vuï xaõ hoäi coøn quan troïng hôn caû nhieäm vuï ñoái vôùi khaùch
vuï cho lôïi ích chung cuûa ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi haøng.
- Phaûi coù caùc tieâu chuaån rieâng cho nhöõng ngöôøi muoán tham gia vaøo hoaït
Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp yeâu caàu caàn coù hieåu bieát veà nguyeân taéc ñoäng naøy, vaø phaûi baûo ñaûm chaát löôïng dòch vuï cung öùng.
chi phoái tinh thaàn, caàn coù naêng löïc ñeå aùp duïng chuùng trong
- Ñöôïc chính phuû chính thöùc coâng nhaän, thoâng qua vieäc caáp giaáy pheùp
vieäc giaûi quyeát vaán ñeà vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh haønh ngheà KTV.
- Ñöôïc ñaøo taïo coù heä thoáng, phaûi coù kieán thöùc saâu roäng, vaø phaûi xem vieäc
ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa xaõ hoäi laø muïc tieâu hoaït ñoäng.
- Coù toå chöùc ngheà nghieäp rieâng
17 18

MUÏC ÑÍCH CUÛA ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP Cô quan ban haønh vaø giaùm saùt

• - Söï tín nhieäm

• - Tính chuyeân nghieäp Treân theá giôùi : ???
• - Chaát löôïng dòch vuï
• - Tính ñaùng tin caäy
Taïi caùc quoác gia : ????
Taïi VN: ???? Ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

19 20

T T Giang Tan 5
 Caùc quy ñònh veà ÑÑNN kieåm toaùn
hieän haønh cuûa VN

- Chuaån möïc ÑÑNN

- Luaät kieåm toaùn ñoäc laäp.
Caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc - NÑ 17/ 2012/ NÑ- CP.
ngheà nghieäp hieän haønh
cuûa VN

21 22

Luật kiểm toaùn Luật kiểm toaùn

Nghò ñònh 17/2012/NÑ-CP Nghò ñònh 17/2012/NÑ-CP

Chuaån möïc ÑÑNN Chuaån möïc kieåm toaùn Chuaån möïc ÑÑNN Chuaån möïc kieåm toaùn

23 24

T T Giang Tan 6
 Caùc vuï beâ boái (2000-2001) Chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp VN

o WorldCom o Phaàn A: Quy ñònh chung vaø caùc nguyeân taéc ÑÑNN
o Enron caên baûn.
o Phaàn B: AÙp duïng cho Keá toaùn vieân, KTV haønh ngheà.
o Ahold
o Phaàn C: AÙp duïng cho Keá toaùn vieân, KTV chuyeân
o Parmalat nghieäp laøm vieäc taïi doanh nghieäp, toå chöùc.
o Xerox

25 26

Phaàn A Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn

o Quy ñònh chung
o Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o Tính chính tröïc: phaûi thaúng thaén, trung thöïc
trong taát caû caùc moái quan heä chuyeân moân vaø
kinh doanh;
o Tính khaùch quan: khoâng cho pheùp söï thieân vò,
xung ñoät lôïi ích hoaëc baát cöù aûnh höôûng khoâng
hôïp lyù naøo chi phoái caùc xeùt ñoaùn chuyeân moân
vaø kinh doanh cuûa mình.

27 28

T T Giang Tan 7
 Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng: Naêng löïc chuyeân moân vaø tính thaän troïng:
- Theå hieän vaø duy trì söï hieåu bieát vaø kyõ naêng chuyeân - Duy trì kieán thöùc vaø kyõ naêng chuyeân moân ôû möùc caàn thieát
ñeå ñaûm baûo cung caáp dòch vuï chuyeân moân ñaït chaát löôïng
moân caàn thieát nhaèm ñaûm baûo raèng khaùch haøng hoaëc
cho khaùch haøng hoaëc doanh nghieäp nôi hoï laøm vieäc;
chuû doanh nghieäp ñöôïc cung caáp dòch vuï chuyeân
- Haønh ñoäng thaän troïng, tuaân thuû chuaån möïc veà chuyeân moân
moân coù chaát löôïng döïa treân nhöõng kieán thöùc môùi vaø kyõ thuaät phuø hôïp khi cung caáp caùc dòch vuï chuyeân moân.
nhaát veà chuyeân moân, phaùp lyù vaø kyõ thuaät,
- Haønh ñoäng moät caùch thaän troïng vaø phuø hôïp vôùi caùc
chuaån möïc chuyeân moân vaø kyõ thuaät ñöôïc aùp duïng;

29 30

Naêng löïc chuyeân moân Baûo maät

Caàn xeùt ñoaùn hôïp lyù khi aùp duïng kieán thöùc vaø kyõ o Toâi ñang kieåm toaùn
naêng chuyeân moân trong vieäc thöïc hieän dòch vuï cho Cty X & nghó
ñoù. raèng moïi ngöôøi neân
baùn coå phaàn cuûa hoï
Hai giai ñoạn hình thaønh naêng löïc chuyeân moân:
caøng sôùm caøng toát !
o Ñaït ñöôïc naêng löïc chuyeân moân;
o Duy trì naêng löïc chuyeân moân.
Baûo maät ???

31 32

T T Giang Tan 8
 Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o Tính baûo maät
KTV khoâng ñöôïc:
- Tieát loä caùc thoâng tin coù ñöôïc khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa ngöôøi
coù thaåm quyeàn, tröø khi coù quyeàn hoaëc nghóa vuï phaûi coâng boá
theo quy ñònh cuûa phaùp luaät hoaëc höôùng daãn cuûa toå chöùc ngheà
nghieäp;
- Söû duïng nhöõng thoâng tin maät coù ñöôïc töø moái quan heä chuyeân
moân vaø kinh doanh ñeå phuïc vuï lôïi ích caù nhaân hay lôïi ích cuûa
beân thöù ba.
33
Tình huoáng
o KTV Chi phuï traùch hôïp ñoàng kieåm toaùn cho coâng ty
coå phaàn La Ngaø. Ngoïc -moät chuyeân vieân kinh teá
ñang thöïc hieän moät coâng trình nghieân cöùu vôùi ñeà taøi
veà caùc nghieäp vuï taøi chính doanh nghieäp maø caùc
hoaït ñoäng naøy cuøng lónh vöïc vôùi khaùch haøng cuûa
KTV Chi. Do vaäy, Ngoïc ñeà nghò Chi cung caáp thoâng
tin hay cho nhaän xeùt veà nhöõng hoaït ñoäng taøi chính
cuûa coâng ty La Ngaø. Ngoïc höùa seõ baûo maät caùc thoâng
tin maø Chi cung caáp
o KTV An tieát loä nhöõng thoâng tin cuûa khaùch haøng cho
KTV keá tuïc
o KTV An cung caáp thoâng tin cho cô quan ñieàu tra
35
T T Giang Tan
Tính baûo maät
-Phaûi baûo maät thoâng tin ngay caû trong moâi tröôøng ngoaøi coâng
vieäc, phaûi caûnh giaùc vôùi ruûi ro tieát loä thoâng tin moät caùch
khoâng coá yù, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc ñoái taùc thaân thieát trong coâng
vieäc kinh doanh hoaëc ñoái vôùi thaønh vieân coù quan heä gia ñình
gaàn guõi hoaëc tröïc tieáp.
-Phaûi baûo maät thoâng tin coù ñöôïc töø khaùch haøng tieàm naêng
hoaëc ñôn vò nôi hoï coù khaû naêng ñöôïc tuyeån duïng trong töông
lai.
- Phaûi baûo maät thoâng tin trong noäi boä doanh nghieäp nôi laøm
vieäc.
34
Caùc nguyeân taéc ÑÑNN caên baûn
o Tö caùch ngheà nghieäp
-Phaûi tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh coù lieân quan
-Traùnh baát kyø haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp
- Traùnh cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän,
veà trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc ñöa ra nhöõng
trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng so saùnh khoâng coù
caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
36
9
 Tình huoáng
o Coâng ty KT Töï Cöôøng vöøa môùi thaønh laäp trong naêm
hieän haønh. Ñeå thu huùt khaùch haøng, coâng ty ñaõ ñaêng
taûi treân website nhö sau: “Coâng ty kieåm toaùn chuùng
toâi seõ cung caáp cho caùc baïn dòch vuï kieåm toaùn toát
nhaát vôùi giaù thaáp chöa töøng coù”
o Trong Ñaïi hoäi coå ñoâng thöôøng nieân, KTV Ngaø –
ngöôøi vöøa môùi ñöôïc boå nhieäm ñaõ pheâ bình KTV tieàn
nhieäm laø “ngöôøi khoâng coù naêng löïc “
o KTV An giöõ laïi toaøn boä soå saùch cuûa khaùch haøng ñeå
buoäc hoï phaûi thanh toaùn phí kieåm toaùn coøn nôï cuûa
coâng ty kieåm toaùn.
37
Phaàn B: AÙP DUÏNG CHO KEÁ TOAÙN VIEÂN, KIEÅM TOAÙN
VIEÂN HAØNH NGHEÀ
- Nguy cô vaø bieän phaùp baûo veä
- Boå nhieäm cung caáp dòch vuï chuyeân moân
- Xung ñoät lôïi ích
- Yù kieán thöù hai
- Quaûng baù dòch vuï
- Quaø taëng vaø öu ñaõi
- Tính ñoäc laäp
39
T T Giang Tan
Phöông phaùp tieáp caän döïa treân khuoân khoå
o Moâi tröôøng laøm vieäc cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân
chuyeân nghieäp coù theå laøm phaùt sinh caùc nguy cô cuï theå ñoái
vôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
o Vieäc xaùc ñònh taát caû caùc tình huoáng coù theå laøm phaùt sinh
nguy cô ñoái vôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn
vaø ñöa ra nhöõng bieän phaùp baûo veä thích hôïp laø ñieàu khoâng
theå.
o Chuaån möïc xaây döïng moät khuoân khoå trong ñoù yeâu caàu keá
toaùn vieân, kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp xaùc ñònh, ñaùnh giaù
vaø khaéc phuïc caùc nguy cô aûnh höôûng tôùi vieäc tuaân thuû caùc
nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
38
Caùc ñònh nghóa – Luaät KT Ñoäc laäp
o KTV: Kiểm toaùn vieân laø ngöôøi ñöôïc cấp chứng
chỉ kiểm toaùn vieân theo quy đñịnh của phaùp
luật hoặc người coù chứng chỉ của nước ngoaøi
đñược Bộ Taøi chính coâng nhận vaø đñạt kỳ thi
saùt hạch về phaùp luật Việt Nam.
o KTV haønh ngheà: laø KTV ñược cấp Giấy chứng
nhận đñăng kyù haønh nghề kiểm toaùn.
40
10
 Caùc ñònh nghóa- Chuaån möïc ÑÑNN
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp: laø ngöôøi ñöôïc
toå chöùc thaåm quyeàn caáp chöùng chæ kieåm toaùn
vieân hoaëc chöùng chæ haønh ngheà keá toaùn
o Kiểm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong doanh
nghieäp: laø keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân
chuyeân nghieäp laøm vieäc trong caùc doanh
nghiệp thuộc caùc lĩnh vực như thương mại,
coâng nghiệp, dịch vụ, lĩnh vực coâng, giaùo dục,
lĩnh vực phi lợi nhuận, cơ quan quản lyù hoặc tổ
chức nghề nghiệp. 41
Nguy cô tö lôïi
- Coù lôïi ích taøi chính tröïc tieáp taïi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
o Quaù phuï thuoäc vaøo phí dòch vuï töø khaùch haøng;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo coù quan heä kinh doanh
maät thieát vôùi khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo;
o Doanh nghieäp quaù quan taâm tôùi khaû naêng bò maát khaùch haøng quan troïng;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù thöông löôïng vôùi khaùch haøng kieåm
toaùn veà cô hoäi laøm vieäc taïi moät vò trí cuï theå taïi khaùch haøng kieåm toaùn
naøy;
o Doanh nghieäp cung caáp dòch vuï ñaûm baûo treân cô sôû coù thoûa thuaän veà phí
tieàm taøng;
o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà phaùt hieän ra nhaàm laãn ñaùng keå
khi ñaùnh giaù keát quaû cuûa dòch vuï chuyeân moân ñaõ ñöôïc cung caáp bôûi
thaønh vieân cuûa doanh nghieäp nôi hoï laøm vieäc.
43
T T Giang Tan
Caùc nguy cô
- Nguy cô do tö lôïi (self interest threat)
- Nguy cô töï kieåm tra (self review threat)ï
- Nguy cô veà söï baøo chöõa (advocacy threat)
- Nguy cô töø söï quen thuoäc
- Nguy cô bò ñe doaï (intimidation threat)
42
Nguy cô töï kieåm tra
- Doanh nghieäp ñöa ra baùo caùo ñaûm baûo veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa heä
thoáng taøi chính sau khi thieát keá vaø trieån khai heä thoáng ñoù;
o Doanh nghieäp thieát laäp thoâng tin taøi chính laø ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
baûo;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà
hoaëc hieän ñang laø thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa khaùch
haøng ñoù;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm cung caáp dòch vuï ñaûm baûo naêm tröôùc lieàn keà
hoaëc hieän ñang laø nhaân söï chuû choát cuûa khaùch haøng söû duïng dòch vuï
ñaûm baûo, coù theå gaây aûnh höôûng ñaùng keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm
baûo;
o Doanh nghieäp ñoàng thôøi thöïc hieän dòch vuï khaùc cho khaùch haøng söû
duïng dòch vuï ñaûm baûo coù theå gaây aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi thoâng tin veà
ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo.
44
11
 Nguy cô veà söï baøo chöõa Nguy cô töø söï quen thuoäc

n Doanh nghieäp giuùp quaûng baù caùc loaïi coå phieáu
cuûa khaùch haøng kieåm toaùn;
o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà laø ngöôøi
baøo chöõa ñaïi dieän cho khaùch haøng kieåm toaùn
trong vuï kieän hoaëc khi giaûi quyeát caùc tranh chaáp
vôùi beân thöù ba.
n Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc
tröïc tieáp vôùi thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác cuûa khaùch haøng;
o Thaønh vieân cuûa nhoùm kieåm toaùn coù quan heä gia ñình gaàn guõi hoaëc
tröïc tieáp vôùi nhaân söï chuû choát coù aûnh höôûng ñaùng keå ñoái vôùi ñoái
töôïng dòch vuï ñaûm baûo.
o Thaønh vieân Ban quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân söï chuû choát coù
aûnh höôûng ñaùng keå tôùi ñoái töôïng dòch vuï ñaûm baûo hieän taïi laø thaønh
vieân Ban giaùm ñoác phuï traùch toång theå hôïp ñoàng dòch vuï;
o Keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà nhaän quaø bieáu hoaëc nhaän söï
öu ñaõi töø khaùch haøng, tröø tröôøng hôïp coù giaù trò nhoû;
o Nhaân söï caáp cao cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn cung caáp dòch vuï trong
nhieàu naêm cho khaùch haøng söû duïng dòch vuï ñaûm baûo.

45 46

Nguy cô bò ñe doaï Nguy cô bò ñe doïa

o Ñe doïa seõ thay theá khi coù baát ñoàng veà vieäc aùp
duïng moät nguyeân taéc keá toaùn; vaø
o AÙp löïc laøm giaûm phaïm vi cuûa dòch vuï ñaõ cam
keát nhaèm giaûm phí.
n Bò khaùch haøng ñe doïa chaám döùt hôïp ñoàng dòch vuï; seõ khoâng kyù hôïp
ñoàng dòch vuï phi ñaûm baûo khaùc neáu khoâng ñoàng yù vôùi khaùch haøng veà
caùch thöùc xöû lyù keá toaùn cho moät giao dòch cuï theå;
o Bò khaùch haøng ñe doïa khôûi toá;
o Bò aùp löïc giaûm phaïm vi coâng vieäc moät caùch khoâng hôïp lyù nhaèm giaûm
phí;
o Chòu söùc eùp phaûi ñoàng yù vôùi nhaân vieân khaùch haøng coù chuyeân moân cao
hôn trong moät lónh vöïc cuï theå;
o Bò laõnh ñaïo doanh nghieäp mình ñe doïa seõ khoâng thaêng chöùc tröø khi phaûi
ñoàng yù vôùi caùch xöû lyù khoâng phuø hôïp caùc nghieäp vuï keá toaùn cuûa khaùch
haøng

47 48

T T Giang Tan 12

Bieän phaùp baûo veä
o Bieän phaùp do phaùp luaät vaø chuaån möïc ngheà nghieäp
o Caùc bieän phaùp ñöôïc xaây döïng trong moâi tröôøng laøm vieäc
49
Caùc bieän phaùp ñöôïc xaây döïng trong moâi tröôøng laøm vieäc
n Laõnh ñaïo doanh nghieäp kieåm toaùn nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng
cuûa vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn;
o Laõnh ñaïo doanh nghieäp kieåm toaùn yeâu caàu caùc thaønh vieân nhoùm thöïc
hieän dòch vuï ñaûm baûo haønh ñoäng vì lôïi ích cuûa coâng chuùng;
o Chính saùch, thuû tuïc thöïc hieän vaø giaùm saùt chaát löôïng hôïp ñoàng dòch
vuï;
o Chính saùch vaø thuû tuïc noäi boä quy ñònh baèng vaên baûn yeâu caàu söï tuaân
thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn;
o ………..
51
T T Giang Tan
Bieän phaùp do phaùp luaät vaø chuaån möïc ngheà nghieäp
n Caùc yeâu caàu veà hoïc vaán ñaøo taïo vaø kinh nghieäm laøm vieäc trong lónh
vöïc keá toaùn, kieåm toaùn;
o Caùc yeâu caàu veà caäp nhaät kieán thöùc chuyeân moân;
o Caùc quy ñònh veà quaûn trò doanh nghieäp;
o Caùc chuaån möïc vaø quy ñònh ngheà nghieäp;
o Söï giaùm saùt cuûa toå chöùc ngheà nghieäp hoaëc cô quan quaûn lyù vaø caùc
hình thöùc kyû luaät;
o Soaùt xeùt ñoäc laäp do beân thöù ba ñöôïc trao quyeàn hôïp phaùp thöïc hieän
ñoái vôùi caùc baùo caùo, tôø khai, thoâng baùo hay thoâng tin do keá toaùn vieân,
kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp cung caáp.
50
Bieän phaùp baûo veä trong caùc quy ñònh vaø thuû tuïc cuûa coâng ty
kieåm toaùn
o Thieát laäp thuû tuïc KS chaát löôïng hôïp ñoàng kieåm
toaùn
o Chính saùch vaø thuû tuïc noäi boä ñeå giaùm saùt vieäc
tuaân thuû cuûa nhaân vieân
o Cô cheá kyû luaät
52
13
 Bieän phaùp baûo veä trong caùc quy ñònh vaø thuû tuïc cuûa cty kieåm
toaùn
o Coù theâm moät KTV khaùc ñeå xem xeùt laïi caùc
coâng vieäc ñaõ laøm vaø tham khaûo yù kieán.
o Xin yù kieán tö vaán.
o Luaân chuyeån caáp soaùt xeùt.
o Môøi moät coâng ty kieåm toaùn khaùc thöïc hieän laïi
toaøn boä hoaëc moät phaàn cuûa hôïp ñoàng.
o Chuyeån thaønh vieân khoûi nhoùm neáu coù lôïi ích taøi
chính hay quan heä coù theå aûnh höôûng ñeán tính
ñoäc laäp.
53
Xung đñột lợi ích
Caùc nguy cô naøy coù theå phaùt sinh khi:
o Cung caáp dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán moät vaán ñeà
cuï theå cho hai hoaëc nhieàu beân bò xung ñoät veà lôïi ích lieân
quan ñeán vaán ñeà treân; hoaëc
o Lôïi ích cuûa keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà lieân
quan ñeán moät vaán ñeà cuï theå bò xung ñoät lôïi ích vôùi khaùch
haøng söû duïng dòch vuï chuyeân moân lieân quan ñeán vaán ñeà
ñoù do keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà cung caáp.
55
T T Giang Tan
Bổ nhiệm cung cấp dịch vụ
o Xaùc ñònh lieäu vieäc chaáp nhaän cung caáp dòch vuï cho khaùch
haøng ñoù coù theå laøm phaùt sinh nguy cô ñoái vôùi vieäc tuaân
thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn hay khoâng.
o Đaùnh giaù möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc nguy cô vaø aùp
duïng caùc bieän phaùp baûo veä caàn thieát ñeå loaïi tröø hoaëc laøm
giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc
o Tröôøng hôïp khoâng theå laøm giaûm nguy cô ñoù xuoáng möùc
coù theå chaáp nhaän ñöôïc, cần töø choái khaùch haøng.
o Ñoái vôùi caùc khaùch haøng thöôøng xuyeân, cần ñònh kyø thöïc
hieän vieäc xem xeùt laïi quyeát ñònh chaáp nhaän cung caáp dòch
vuï cho khaùch haøng.
o 54
Ví dụ về xung đñột lợi ích
o Cung caáp dòch vuï tö vaán cho moät khaùch haøng coù nhu caàu mua laïi moät
khaùch haøng khaùc cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn khi doanh nghieäp kieåm toaùn
ñaõ thu thaäp ñöôïc caùc thoâng tin baûo maät trong quaù trình kieåm toaùn coù theå coù
lieân quan ñeán giao dòch mua laïi ñoù;
o Tö vaán cuøng luùc cho hai khaùch haøng ñang caïnh tranh ñeå mua laïi cuøng moät
coâng ty, khi maø vieäc tö vaán naøy coù theå coù lieân quan ñeán lôïi theá caïnh tranh
cuûa caùc beân;
o Cung caáp dòch vuï cho caû beân mua vaø beân baùn trong cuøng moät giao dòch;
o Cung caáp dòch vuï ñònh giaù taøi saûn cho hai khaùch haøng ñang coù vò trí ñoái laäp
lieân quan ñeán taøi saûn ñoù;
o Ñaïi dieän cho hai khaùch haøng lieân quan ñeán cuøng moät vaán ñeà maø hai khaùch
haøng ñoù ñang coù tranh chaáp phaùp lyù vôùi nhau ví duï, trong quaù trình chia
taùch hoaëc giaûi theå coâng ty;
56
14
 Bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
o Thoâng baùo cho khaùch haøng veà nhöõng lôïi ích hoaëc hoaït
ñoäng coù theå gaây xung ñoät lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï
chaáp thuaän töø khaùch haøng
o Thoâng baùo cho caùc beân lieân quan raèng khi cung caáp dòch
vuï, KTV ñang ñaïi dieän cho hai hay nhieàu beân coù xung ñoät
lôïi ích vaø caàn nhaän ñöôïc söï chaáp thuaän töø caùc beân ñoù
o ….
57
YÙ kieán thöù hai
o Phaùt sinh khi KTV ñöôïc yeâu caàu cung caáp yù kieán
thöù hai sau khi ñaõ coù yù kieán thöù nhaát veà vieäc aùp
duïng chuaån möïc keá toaùn, kieåm toaùn, laäp baùo caùo
hoaëc caùc chuaån möïc khaùc, caùc nguyeân taéc cho
moät tröôøng hôïp, nhöõng giao dòch cuï theå hay ñöa
ra yù kieán thay cho moät doanh nghieäp hoaëc ñôn vò
khoâng phaûi laø khaùch haøng hieän taïi, thì coù theå laøm
phaùt sinh nguy cô khoâng tuaân thuû caùc nguyeân taéc
ñaïo ñöùc cô baûn.
59
T T Giang Tan
Caùc bieän phaùp giải quyết veà xung ñoät lôïi ích
o Söû duïng caùc nhoùm nhaân vieân khaùc nhau ñeå cung caáp dòch vuï
o Thieát laäp thuû tuïc ñeå ngaên chaän söï tieáp caän thoâng tin
o Höôùng daãn cho caùc thaønh vieân trong nhoùm cung caáp dòch vuï
veà an toaøn vaø baûo maät thoâng tin
o Kyù thoûa thuaän veà baûo maät vôùi nhaân vieân vaø partner
o Caùc nhaân vieân cao caáp khoâng tham gia vaøo hôïp ñoàng thöôøng
xuyeân raø soaùt caùc bieän phaùp baûo veä.
58
Phí tieàm taøng
Phí tieàm taøng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc hôïp ñoàng dòch
vuï phi ñaûm baûo. Tuy nhieân, phí tieàm taøng coù theå laøm phaùt
sinh nguy cô aûnh höôûng tôùi söï tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo
ñöùc cô baûn n
Vieäc phaùt sinh caùc nguy cô vaø möùc ñoä nghieâm troïng cuûa caùc
nguy cô phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá sau:
o Tính chaát cuûa hôïp ñoàng dòch vuï;
o Cô sôû xaùc ñònh möùc phí;
o Lieäu keát quaû cuûa giao dòch coù ñöôïc beân thöù ba ñoäc laäp
soaùt xeùt hay khoâng;
o Khoaûn phí tieàm taøng.
60
15
 Quaûng baù dòch vuï
Caàn traùnh haønh vi laøm giaûm uy tín ngheà nghieäp khi quaûng baù
dòch vuï cuûa mình. khoâng ñöôïc:
o Cöôøng ñieäu hoùa veà caùc dòch vuï maø hoï coù theå thöïc hieän,
veà trình ñoä hay kinh nghieäm cuûa baûn thaân; hoaëc
o Ñöa ra nhöõng trích daãn laøm maát uy tín hay ñöa ra nhöõng
so saùnh khoâng coù caên cöù veà coâng vieäc cuûa caùc beân khaùc.
Quaø taëng vaø öu ñaõi
o KTV coù theå seõ ñöôïc ñeà nghò nhaän quaø taëng hoaëc öu ñaõi töø
khaùch haøng. ñieàu naøy coù theå laøm phaùt sinh nguy cô aûnh
höôûng tôùi vieäc tuaân thuû caùc nguyeân taéc ñaïo ñöùc cô baûn.
o Neáu moät beân thöù ba phuø hôïp vaø coù ñaày ñuû thoâng tin, ñaùnh
giaù laø quaø taëng vaø öu ñaõi khoâng coù giaù trò lôùn vaø khoâng
ñaùng keå, thì keá toaùn vieân, kieåm toaùn vieân haønh ngheà coù
theå keát luaän raèng ñeà nghò naøy laø bình thöôøng.
o Neáu nguy cô khoâng theå bò loaïi tröø hay laøm giaûm xuoáng
möùc coù theå chaáp nhaän ñöôïc duø ñaõ aùp duïng caùc bieän phaùp
baûo veä caàn thieát, caàn töø choái ñeà nghò töø khaùch haøng.

61 62

ÑAÏO ÑÖÙC NGHEÀ NGHIEÄP

Ñoäc laäp Tính ñoäc laäp
Lôïi ích o Ñoäc laäp veà tö töôûng - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà ñöa ra keát
cuûa ai ? luaän maø khoâng bò taùc ñoäng bôûi nhöõng yeáu toá coù aûnh höôûng ñeán xeùt
ñoaùn chuyeân moân, cho pheùp moät caù nhaân haønh ñoäng moät caùch chính
tröïc vaø vaän duïng ñöôïc tính khaùch quan cuõng nhö thaùi ñoä hoaøi nghi
ngheà nghieäp cuûa mình;
o Ñoäc laäp veà hình thöùc - cho pheùp kieåm toaùn vieân haønh ngheà traùnh ñöôïc
caùc söï kieän vaø tình huoáng nghieâm troïng tôùi möùc moät beân thöù ba phuø
hôïp vaø coù ñaày ñuû thoâng tin coù theå nhaän thaáy vaø keát luaän moät caùch
töông ñoái chaéc chaén raèng tính chính tröïc, tính khaùch quan vaø thaùi ñoä
hoaøi nghi ngheà nghieäp cuûa doanh nghieäp kieåm toaùn hoaëc moät thaønh
Taïi sao laïi phaûi Ñoäc laäp veà tö töôûng. vieân trong nhoùm thöïc hieän dòch vuï ñaûm baûo hoaëc kieåm toaùn ñaõ bò aûnh
höôûng.
& Ñoäc laäp veà hình thöùc.

63 64

T T Giang Tan 16
 Luật kiểm toaùn ñộc lập
Đạo ñức nghề nghiệp
Điều 13 – LKT ĐL: Nghieâm caám thaønh vieân tham gia
cuoäc kieåm toaùn vaø doanh nghieäp kieåm toaùn, thöïc hieän
caùc haønh vi:
b) Mua, baùn traùi phieáu hoaëc taøi saûn khaùc cuûa ñôn vò
ñöôïc kieåm toaùn coù aûnh höôûng ñeán tính ñoäc laäp theo quy
ñònh cuûa chuaån möïc ñaïo ñöùc ngheà nghieäp keá toaùn, kieåm
toaùn;
NĐ 17/2012/NĐ-CP
Điều 9- Không được thực hiện kiểm toán
- Các dịch vụ khác có ảnh hưởng đến tính độc lập của kiểm
toán viên hành nghề và doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh
doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam theo quy
định của chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm
toán.
- Trường hợp khác theo quy định của Chuẩn mực đạo
đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán và quy định của
pháp luật.
T T Giang Tan
Luật kiểm toán độc lập
• Điều 19 – Luật kiểm toán độc lập – Trường hợp không
thực hiện kiểm toán
• 5. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm
trước liền kề công việc ghi sổ kế toán, lập báo cáo tài
chính hoặc thực hiện kiểm toán nội bộ cho đơn vị được
kiểm toán;
• 6. Là người đang thực hiện hoặc đã thực hiện trong năm
trước liền kề dịch vụ khác với các dịch vụ quy định tại
khoản 5 Điều này có ảnh hưởng đến tính độc lập của
kiểm toán viên hành nghề theo quy định của chuẩn mực
đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán;
NĐ 17/2012/NĐ-CP
Điều 9- đoạn 5
Không được kiểm toán khi DNKT và đơn vị được kiểm toán
có các mối quan hệ sau:
• c) Được điều hành hoặc chịu sự kiểm soát về nhân sự, tài
chính và hoạt động kinh doanh bởi các cá nhân thuộc một
trong các mối quan hệ sau: Vợ và chồng; bố, mẹ và con
(không phân biệt con đẻ, con nuôi hoặc con dâu, con rể);
anh, chị, em có cùng cha, mẹ (không phân biệt cha đẻ, mẹ
đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi); ông nội, bà nội và cháu nội; ông
ngoại, bà ngoại và cháu ngoại; cô, chú, bác, cậu, dì ruột và
cháu ruột..
17
 Noäi dung
Phaàn 2 - Khoaûng caùch giöõa dòch vuï cung caáp vaø mong ñôïi cuûa xaõ hoäi
- Traùch nhieäm cuûa KTV trong kieåm toaùn BCTC
- Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän vaø sai soùt
Traùch nhieäm KTV - Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV

KHOAÛNG CAÙCH GIÖÕA MONG ÑÔÏI VAØ HIEÄN THÖÏC

(Expectation Gap)
TRAÙCH NHIEÄM KTV

Mong ñôïi cuûa Chuaån möïc hôïp Chuaån möïc hieän Dòch vuï
ngöôøi söû duïng lyù haønh thöïc teá

VSA 200
Kyø voïng khoâng Dòch vuï chöa hoaøn haûo
hôïp lyù
VSA VSA 260
240

Giaûi thích cho Hoaøn thieän Taêng cöôøng

ngöôøi söû duïng chuaån möïc kieåm soaùt chaát VSA 250
löôïng

T T Giang Tan 18
 VAS 200

MUÏC TIEÂU
MỤC TIÊU TỔNG THỂ CỦA KIỂM
YEÂU CAÀU(REQUIREMENTS)
TOÁN VIÊN & CÔNG TY KIỂM
TOÁN KHI THỰC HIỆN KIỂM TOÁN MÖÙC ÑOÄ ÑAÛM BAÛO DÒCH VUÏ :BAÛO ÑAÛM HÔÏP LYÙ

– VSA 200 PHAÂN BIEÄT TRAÙCH NHIEÄM CUÛA KTV

VAØ BGÑ ÑOÁI VÔÙI BCTC

Mục tieâu Khuôn khổ lập và trình bày BCTC

1. Đạt được sự đảm bảo hợp lý rằng liệu báo cáo tài chính, xét trên phương diện
tổng thể, có còn sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn hay không, từ đó
giúp kiểm toán viên đưa ra ý kiến về việc liệu báo cáo tài chính có được lập phù
hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, trên các
khía cạnh trọng yếu hay không;
2. Lập báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính và trao đổi thông tin theo quy định
của chuẩn mực kiểm toán, phù hợp với các phát hiện của kiểm toán viên.
Nếu không thể đạt được sự đảm bảo hợp lý và ý kiến kiểm toán dạng ngoại trừ là
chưa đủ để cung cấp thông tin cho người sử dụng báo cáo tài chính dự kiến thì
KTV phải từ chối đưa ra ý kiến hoặc rút khỏi cuộc kiểm toán theo pháp luật và
các quy định có liên quan.
Là khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được Ban Giám đốc và
Ban quản trị đơn vị được kiểm toán (trong phạm vi phù hợp) áp dụng trong
quá trình lập và trình bày báo cáo tài chính, có thể chấp nhận được phù hợp
với đặc điểm của đơn vị được kiểm toán và mục đích của báo cáo tài chính,
hoặc do yêu cầu của pháp luật và các quy định.
Có 2 loại khuôn khổ
- Khuôn khổ về trình bày hợp lý
- Khuôn khổ về tuân thủ
Báo cáo tài chính được lập và trình bày theo chuẩn mực kế toán,
chế độ kế toán (doanh nghiệp) Việt Nam và các quy định pháp lý
có liên quan đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính được xác
định là báo cáo tài chính được lập và trình bày theo khuôn khổ về
trình bày hợp lý.
76

T T Giang Tan 19
 Khuôn khổ về trình bày hợp lý Khuôn khổ về tuân thủ
Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài o Được sử dụng để chỉ khuôn khổ về việc lập và
chính mà trước hết yêu cầu phải tuân thủ các quy định của
trình bày báo cáo tài chính mà yêu cầu phải
khuôn khổ đó, và:
o (i) Thừa nhận rõ ràng hoặc ngầm ẩn rằng, để đạt được sự
tuân thủ các quy định của khuôn khổ đó nhưng
trình bày hợp lý của báo cáo tài chính, Ban Giám đốc có thể không bao gồm việc thừa nhận các điểm (i)
phải thuyết minh nhiều hơn so với các quy định cụ thể của hoặc (ii) trên đây.
khuôn khổ đó, hoặc;
o (ii) Thừa nhận rõ ràng rằng Ban Giám đốc có thể thực hiện
khác với một hoặc một số yêu cầu của khuôn khổ để đạt
được mục đích trình bày báo cáo tài chính một cách hợp lý.
Những trường hợp như vậy được coi là cần thiết chỉ trong
một số tình huống rất hãn hữu.
77 78

2. Yêu cầu ( requirements)

Hoài nghi nghề nghiệp
o Các bằng chứng kiểm toán mâu thuẫn với nhau;
a.Yêu cầu về đạo đức nghề nghiệp
o Thông tin dẫn đến việc nghi ngờ về độ tin cậy của các tài
b.Hoài nghi nghề nghiệp liệu và kết quả phỏng vấn đã được sử dụng làm bằng chứng
c.Xét đoán nghề nghiệp kiểm toán;
o Các sự kiện có thể là dấu hiệu của gian lận;
d.Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ
o Các tình huống đặt ra yêu cầu phải thực hiện thủ tục kiểm
e.Thực hiện cuộc kiểm toán phù hợp với ISA toán bổ sung ngoài những thủ tục mà chuẩn mực kiểm toán
yêu cầu.

80

T T Giang Tan 20
 Xeùt ñoaùn ngheà nghieäp
o Laø söï vaän duïng caùc kyõ naêng, kieán thöùc vaø kinh
nghieäm phuø hôïp veà taøi chính, keá toaùn, kieåm toaùn,
chuaån möïc vaø caùc quy ñònh veà ñaïo ñöùc ngheà
nghieäp ñeå ñöa ra quyeát ñònh veà caùc haønh ñoäng
phuø hôïp trong hoaøn caûnh cuï theå cuûa cuoäc kieåm
toaùn;
81
Xeùt ñoaùn chuyeân moân
- Möùc troïng yeáu vaø ruûi ro kieåm toaùn;
- Noäi dung, lòch trình vaø phaïm vi caùc thuû tuïc kieåm
toaùn
- Ñaùnh giaù tính ñaày ñuû vaø thích hôïp cuûa caùc baèng
chöùng kieåm toaùn
- Ñaùnh giaù caùc xeùt ñoaùn cuûa Ban Giaùm ñoác cuûa ñôn
vò ñöôïc kieåm toaùn trong vieäc aùp duïng khuoân khoå
veà laäp vaø trình baøy baùo caùo taøi chính;
- Ñöa ra keát luaän döïa treân caùc baèng chöùng kieåm
toaùn ñaõ thu thaäp 82

Mức đñộ bảo đñảm dịch vụ - Bảo Đảm hợp lyù BẢO ĐẢM HÔÏP LYÙ

CAÙC HAÏN CHEÁ VỐN COÙ

- Bảo đñaûm ôû caáp ñoä cao, khoâng phaûi laø ñaûm baûo tuyeät ñoái
Baûn chaát cuûa laäp vaø trình baøy BCTC
- Haïn cheá voán coù BAÛO ÑAÛM HÔÏP
Baûn chaát của thủ tục kiểm toaùn
- YÙ kieán kieåm toaùn mang tính thuyeát phuïc hôn laø khaúng ñònh LYÙ
Ñieàu kieän thöïc hieän kieåm toaùn vôùi
thôøi gian vaø giaù phí hôïp lyù
Những vấn đdề khaùc: gian laän, khoâng
tuaân thuû, beân coù lieân quan, hoaït ñoäng Quan heä chi phí vaø
lieân tuïc lôïi ích

T T Giang Tan 21
 Bản chất lập vaø trình baøy BCTC
o Lập BCTC mang tính xét đoán khi áp dụng các
quy định hiện hành về lập và trình bày báo cáo
tài chính vào hoàn cảnh thực tế của đơn vị.
o Nhiều khoản mục trên báo cáo tài chính dựa
vào quyết định hoặc đánh giá chủ quan
5. Hướng dẫn áp dụng
a. Kiểm toán BCTC
b. Yêu cầu đạo đức nghề nghiệp
c. Hoài nghi nghề nghiệp
d. Xét đoán nghề nghiệp
e. Bằng chứng kiểm toán thích hợp và đầy đủ vả rủi ro KT
f. Thực hiện kiểm toán phù hợp với VSA
T T Giang Tan
Baûn chaát cuûa thủ tục kiểm toaùn
• Đơn vị cố tình hoặc vô tình không cung cấp đầy đủ thông
tin.
• Hành vi gian lận có thể được tổ chức tinh vi và kỹ lưỡng
để che dấu.
• Kiểm toán viên không được đào tạo để làm chuyên gia
xác minh chứng từ giả mạo.
• Mỗi cuộc kiểm toán không phải là một cuộc điều tra hoặc
thanh tra về sai phạm. Kiểm toán viên không có quyền
điều tra, thanh tra, xét hỏi, khám xét như cuộc điều tra của
cơ quan pháp luật.
Phaân bieät traùch nhieäm cuûa KTV vaø ñôn vò
- Khoâng aùp ñaët caùc traùch nhieäm ñoái vôùi BGÑ vaø Ban
quaûn trò do CM coù hieäu löïc khoâng cao hôn phaùp luaät
vaø caùc quy ñònh khaùc.
- Thoâng thöôøng BGÑ vaø Ban quaûn trò chòu traùch nhieäm
nhaát ñònh.
- Vieäc kieåm toaùn BCTC khoâng laøm giaûm nheï traùch
nhieäm cuûa BGÑ vaø Ban quaûn trò ñôn vò ñöôïc kieåm
toaùn.
22
 VSA 240 -Traùch nhieäm KTV ñoái vôùi gian laän
Muïc tieâu
o Muïc tieâu + Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu treân BCTC do
o Ñònh nghóa gian laän;
o Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän
+ Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà caùc ruûi
o Yeâu caàu
ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän

+ Coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp ñoái vôùi gian laän

VSA 240
Ñònh nghóa

Gian laän: Laø haønh vi coá yù do moät hay nhieàu

Gian laän Haønh vi coá yù cuûa moät hay Söûa ñoåi, giaû maïo chöùng töø
ngöôøi trong nhoùm sau nhieàu ngöôøi trong BGÑ, Thay ñoåi ghi cheùp
- Ban quaûn trò, nhaân vieân hoaëc caùc beân Tham oâ taøi saûn
thöù ba Giaáu dieám hay boû soùt khoâng ghi cheùp
- Ban Giaùm ñoác, caùc nghieäp vuï phaùt sinh
Ghi caùc nghieäp vuï khoâng xaûy ra
- Nhaân vieân trong ñôn vò Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn
- Beân thöù ba
Thöïc hieän baèng caùc haønh vi gian doái ñeå thu Nhầm Loãi khoâng coá yù aûnh Loãi veà soá hoïc, ghi cheùp
höôûng baùo caùo taøi chính Hieåu sai caùc nghieäp vuï
lôïi moät caùch baát chính hoaëc baát hôïp phaùp. l ẫn
Aùp duïng sai phöông phaùp keá toaùn

92

T T Giang Tan 23
 Caùc loaïi gian laän Ví duï veà bieån thuû
o Gian laän do bieån thuû taøi saûn  Biển thủ các khoản thu (ví dụ biển thủ các khoản phải thu đã thu được tiền hoặc
chuyển các khoản phải thu đã bị xử lý xóa sổ sang tài khoản cá nhân tại ngân

o Gian lận töø vieäc laäp BCTC hàng);

 Lấy cắp tài sản vật chất hoặc tài sản trí tuệ (ví dụ lấy cắp hàng tồn kho, phế liệu,
bán các tài liệu kỹ thuật cho đối thủ cạnh tranh);

 Làm cho đơn vị phải thanh toán tiền cho hàng hóa và dịch vụ mà đơn vị không
nhận được (ví dụ thanh toán cho những người bán không có thực, thanh toán
cho người bán với mức cao hơn giá trị thật để cá nhân được hưởng hoa hồng
do chênh lệch giá, thanh toán cho các nhân viên không có thực)

 Dùng tài sản của đơn vị để đem lại lợi ích cho cá nhân (ví dụ dùng tài sản của
đơn vị làm tài sản thế chấp cho khoản vay cá nhân hoặc khoản vay cho một94 bên
liên quan).

Ví duï veà laäp BCTC gian laän Ví dụ gian laän treân BCTC

o Laøm giaû chöùng töø keá toaùn.  Xuyên tạc, làm giả (bao gồm cả việc giả mạo chữ ký), hoặc sửa đổi chứng từ, sổ kế

o Trình baøy sai leäch thoâng tin hoaëc coá yù boû soùt toán có chứa đựng các nội dung, số liệu được dùng để lập báo cáo tài chính;

thoâng tin caàn trình baøy treân BCTC.  Làm sai lệch hoặc cố ý không trình bày trong báo cáo tài chính các sự kiện, giao dịch

o Coá yù aùp duïng sai chính saùch keá toaùn.. hoặc các thông tin quan trọng khác;

o ….
 Cố ý áp dụng sai các nguyên tắc kế toán liên quan đến các số liệu, sự phân loại, cách

thức trình bày hoặc thuyết minh;

 Lập các bút toán khống, nhất là vào thời điểm gần cuối kỳ kế toán, để điều chỉnh kết

quả kinh doanh hoặc để đạt được các mục đích khác;

 Điều chỉnh các giả định và thay đổi các xét đoán dùng để ước tính số dư tài khoản
95 96
một cách bất hợp lý;

T T Giang Tan 24
 Giaùm ñoác Kieåm toaùn vieân

Ngaên chaën vaø Phaùt Xem xeùt coù GL laøm aûnh höôûng Traùch nhieäm cuûa KTV ñoái vôùi gian laän
hieän GL troïng yeáu BCTC

Thieát laäp vaø duy trì heä Muïc tieâu toång theåá theo VSA 200 (ñoaïn 11)
Ñaùnh giaù ruûi ro
thoáng KSNB Ñaït ñöôïc söï baûo ñaûm hôïp lyù raèng lieäu BCTC
Thieát laäp caùc thuû tuïc phaùt xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
hieän GL treân cô sôû ruûi ro troïng yeáu do GIAN LAÄN hay NHAÀM LAÃN
ñaõ ñaùnh giaù
hay khoâng
Ñieàu chænh, boå sung thuû
tuïc kieåm toaùn
Phaùt haønh BCKT thích hôïp
Thoâng baùo veà GL-SS Caùc phaûn öùng
Ruùt lui khoûi cuoäc kieåm toùan
97 98

Traùch nhieäm ñoái vôùi gian laän

Haïn cheá voán coù

o Ban quaûn trò vaø Ban Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc
kieåm toaùn chòu traùch nhieäm ngaên ngöøa vaø phaùt
hieän gian laän, vôùi söï giaùm saùt cuûa Ban quaûn trò
o Kieåm toaùn vieân chòu traùch nhieäm ñaït ñöôïc söï
ñaûm baûo hôïp lyù raèng lieäu baùo caùo taøi chính,
xeùt treân phöông dieän toång theå, coù coøn sai soùt
troïng yeáu do gian laän hoaëc nhaàm laãn hay
khoâng.
o Do nhöõng haïn cheá voán coù cuûa kieåm toaùn, neân
coù ruûi ro khoâng theå traùnh khoûi laø kieåm toaùn
vieân khoâng phaùt hieän ñöôïc moät soá sai soùt laøm
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính, keå
caû khi cuoäc kieåm toaùn ñaõ ñöôïc laäp keá hoaïch
vaø thöïc hieän theo caùc chuaån möïc kieåm toaùn
Vieät Nam

99 100
100

T T Giang Tan 25
 3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân
Traùch nhieäm KTV quan

Baùm saùt muïc tieâu toång theå cuûa cuoäc kieåm toaùn BCTC
Thöïc hieän caùc yeâu caàu: a. Phoûng vaán:
1.Hoaøi nghi ngheà nghieäp - Ñaùnh giaù veà ruûi ro coù theå coù sai soùt do gian laän
2.Thaûo luaän trong nhoùm kieåm toaùn
- Quy trình cuûa Ban Giaùm ñoác veà xaùc ñònh vaø xöû lyù
3.Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
4.Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän gian laän
5.Bieän phaùp xöû lyù - Quan ñieåm cuûa Ban Giaùm ñoác
6.Ñaùnh giaù baèng chöùng b Tìm hieåu caùch thöùc cuûa Ban quaûn trò thöïc hieän chöùc
7.Tröôøng hôïp Kieåm toaùn vieân khoâng theå tieáp tuïc kieåm toaùn naêng giaùm saùt
8.Giaûi trình baèng vaên baûn
9.Trao ñoåi vôùi cô quan quaûn lyù vaø cô quan chöùc naêng
10.Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn

3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân
4. Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt
quan
troïng yeáu do gian laän
c.Phaùt hieän caùc moái quan heä baát thöôøng hoaëc ngoaøi döï + ôû caáp ñoä toång theå baùo caùo taøi chính,
kieán, chuù yù moái quan heä lieân quan ñeán caùc taøi khoaûn
+ ôû caáp ñoä cô sôû daãn lieäu cuûa caùc loaïi nghieäp
doanh thu.
vuï, soá dö taøi khoaûn vaø
d. Ñaùnh giaù caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro coù gian laän
+ thoâng tin thuyeát minh trong baùo caùo taøi chính.
+ Ñoäng cô hoaëc aùp löïc daãn ñeán gian laän;

+ Cô hoäi daãn ñeán gian laän;

+ Khaû naêng coù theå bieän minh cho haønh ñoäng gian laän.

T T Giang Tan 26
 5. Bieän phaùp xöû lyù Đối với gian lận ở cấp ñộ cơ sở dẫn liệu
a .Ruûi ro veà sai phaïm troïng yeáu do gian laän ôû möùc ñoä toång theå
- Thay đñổi nội dung
BCTC
- Thay đñổi lịch trình
b. Ruûi ro do gian laän ôû möùc ñoä cô sôû daãn lieäu
- Thay đñổi phạm vi, ví dụ cở mẫu
c. Ban giaùm ñoác vöôït khoûi HTKSNB

Tröôøng hôïp Ban Giaùm ñoác vöôït khoûi KSNB 6. Ñaùnh giaù baèng chöùng kieåm toaùn
- Phoûng vaán caùc caù nhaân tham gia vaøo quaù trình ghi soå keá toaùn
vaø laäp baùo caùo taøi chính. • Thöïc hieän thuû tuïc phaân tích

- Löïa choïn caùc buùt toaùn ñöôïc thöïc hieän vaøo cuoái ky.ø • Haønh vi gian laän coù söï tham gia cuûa Ban Giaùm ñoác (ñaëc bieät laø
Ban quaûn trò),
- Caân nhaéc thöû nghieäm caùc buùt toaùn ghi soå vaø caùc ñieàu chænh
khaùc trong suoát kyø keá toaùn. + ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän

- Soaùt xeùt caùc öôùc tính cuûa keá toaùn. + aûnh höôûng cuûa sai soùt ñeán noäi dung, lòch trình, phaïm vi cuûa

- Kiểm tra caùc nghieäp vuï quan troïng phaùt sinh ngoaøi quaù trình caùc thuû tuïc kieåm toaùn.
kinh doanh bình thöôøng hoaëc coù bieåu hieän baát thöôøng. + Xem xeùt laïi ñoä tin caäy cuûa caùc baèng chöùng

T T Giang Tan 27

7. Tröôøng hôïp khoâng theå tieáp tuïc hôïp ñoàng KT
• Caân nhaéc vieäc ruùt khoûi hôïp ñoàng kieåm toaùn
• Trao ñoåi vôùi caáp quaûn lyù thích hôïp
• Xaùc ñònh traùch nhieäm ngheà nghieäp hoaëc traùch nhieäm
phaùp lyù trong tröôøng hôïp naøy
Xem xét tính tuân thủ pháp luật
và các quy định
VSA 250
T T Giang Tan
8. Giaûi trình baèng vaên baûn
9.Thoâng baùo veà gian laän
• Baùo caùo cho caùc caáp phuø hôïp.
• Baùo caùo cho Uûy ban kieåm toaùn vaø thoâng qua hoï cho
hoäi ñoàng quaûn trò neáu gian laän lieân quan ñeán nhaø
quaûn lyù caáp cao, hay lieân quan ñeán söï gian laän troïng
yeáu treân BCTC.
Ñònh nghóa
- Sai phaïm baát keå coá yù hay voâ yù, traùi vôùi phaùp luaät vaø caùc quy
ñònh hieän haønh.
- Do ñôn vò thöïc hieän döôùi danh nghóa cuûa ñôn vò hoaëc do Ban
quaûn trò, Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân thöïc hieän thay maët
ñôn vò.
- Khoâng bao goàm caùc vaán ñeà mang tính caù nhaân (khoâng lieân
quan ñeán hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò) do Ban quaûn trò,
Ban Giaùm ñoác hoaëc nhaân vieân cuûa ñôn vò gaây ra.
28
 Muïc tieâu
o Thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp lieân
quan ñeán vieäc tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa phaùp luaät vaø
caùc quy ñònh coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc xaùc ñònh caùc
soá lieäu vaø thuyeát minh troïng yeáu treân baùo caùo taøi chính;
o Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn cuï theå ñeå phaùt hieän caùc
haønh vi khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy ñònh khaùc coù
theå coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính;
o Coù bieän phaùp xöû lyù phuø hôïp ñoái vôùi caùc haønh vi khoâng
tuaân thuû hoaëc nghi ngôø khoâng tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc
quy ñònh ñaõ phaùt hieän trong quaù trình kieåm toaùn.
113
TN cuûa KTV
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán BCTC,
phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn thích hôïp veà vieäc tuaân
thuû caùc luaät vaø quy ñònh naøy.
o Ñoái vôùi nhoùm luaät vaø caùc quy ñònh khoâng aûnh höôûng tröïc tieáp, chæ
thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn ñeå phaùt hieän caùc haønh vi coù theå coù
aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính.
T T Giang Tan
Pháp luật và quy định
 Là những văn bản quy phạm pháp luật do các cơ
quan có thẩm quyền ban hành (như: Quốc hội, Uỷ
ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ, các Bộ và cơ quan ngang Bộ,
cơ quan thuộc Chính phủ; văn bản liên tịch của các
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, Hội đồng Nhân dân
và Uỷ ban nhân dân các cấp và các cơ quan, tổ chức
khác theo quy định của pháp luật); các văn bản do
cấp trên, tổ chức nghề nghiệp, doanh nghiệp và tổ
chức quy định không trái với pháp luật mà đơn vị
được kiểm toán phải tuân thủ;
114 114
Yeâu caàâu
o Xem xeùt veà tính tuaân thuû phaùp luaät vaø caùc quy
ñònh
o Caùc thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän hoaëc nghi
ngôø coù haønh vi khoâng tuaân thuû
o Baùo caùo veà phaùt hieän hoaëc nghi ngôø coù haønh
vi khoâng tuaân thuû
o Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn
o Moái quan heä vôùi KTV khaùc
116
29
 HẠN CHẾ TIỀM TÀNG Ñaùnh giaù ruûi ro
o Có nhiều luật và các quy định chủ yếu liên quan đến hoạt
động của đơn vị mà không ảnh hưởng đến báo cáo tài chính +Thu thaäp hieåu bieát
và không được lưu trữ trong hệ thống thông tin của đơn vị
+ Phoûng vaán Ban Giaùm ñoác vaø Ban quaûn trò
liên quan đến báo cáo tài chính;
o Hành vi không tuân thủ có thể liên quan đến các hành động + Kieåm tra caùc vaên baûn, taøi lieäu trao ñoåi giöõa ñôn vò ñöôïc kieåm
nhằm che giấu hành vi đó, như sự cấu kết, giả mạo, cố tình bỏ
toaùn vôùi caùc cô quan caáp pheùp hoaëc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc
sót giao dịch, Ban Giám đốc khống chế kiểm soát hoặc cố ý
giải trình sai với kiểm toán viên; (neáu coù).
o Một hành động có được coi là hành vi không tuân thủ hay
+ Thuû tuïc kieåm toaùn khi phaùt hieän nghi ngôø coù haønh vi khoâng
không hoàn toàn phụ thuộc vào phán quyết của tòa án.
tuaân thuû (thoâng qua caùc daáu hieäu).

Traùch nhieäm phaùp lyù Sai phaïm cuûa KTV

-Traùch nhieäm ngheà nghieäp Sai phaïm cuûa KTV

-Traùch nhieäm daân söï theo hôïp ñoàng - Vi phaïm ñaïo ñöùc ngheà nghieäp

-Traùch nhieäm daân söï ngoaïi hôïp ñoàng - Sô suaát thoâng thöôøng

-Traùch nhieäm hình söï - Sô suaát nghieâm troïng

- Gian laän

T T Giang Tan 30
 Traùch nhieäm phaùp lyù cuûa KTV
TRAÙCH NHIEÄM PHAÙP LYÙ

-Traùch nhieäm daân söï

Ngöôøi thöù 3
+ Traùch nhieäm theo hôïp ñoàng thuï höôûng

+Traùch nhieäm ngoaïi hôïp ñoàng KTV Khaùch haøng

- Traùch nhieäm hình söï
Nhöõng ngöôøi sôû höõu
chöùng khoaùn

Luật kiểm toán độc lập & NĐ 17/2012/NĐ-CP Traùch nhieäm hình söï

Điều 29, đoạn 12, Trách nhiệm của công ty kiểm toán - với người sử
Chæ aùp duïng ñoái vôùi caù nhaân , khoâng aùp duïng ñoái
dụng kết quả kiểm toán khi người sử dụng kết quả kiểm toán:
vôùi toå chöùc .
a) Có lợi ích liên quan trực tiếp đến kết quả kiểm toán
Tröôøng hôïp chiuï traùch nhieäm hình söï:
b) Có hiểu biết một cách hợp lý về báo cáo tài chính và cơ sở lập báo
- Coá yù laøm sai quy ñònh
cáo tài chính là các chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán và các quy
- Thoâng ñoàng, bao che cho ngöôøi phaïm loãi
định khác của pháp luật có liên quan;
- Duøng thuû thuaät ñeå che daáu
c) Đã sử dụng một cách thận trọng thông tin .
- Nhaän hoái loä
- Phaùt haønh baùo caùo thieáu khaùch quan,
hay löôøng gaït
123

T T Giang Tan 31
 17/2/2022

Đánh giá và đối phó

Rủi ro trong kiểm toán

Chuyên đề 3 b

Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động có liên quan
Nội dung
Phỏng vấn Ban Giám đốc và các
01. Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động liên quan
cá nhân khác trong đơn vị được
kiểm toán
02. Những hiểu biết cần có về đơn vị được kiểm toán và môi
THỦ TỤC
trường của đơn vị, trong đó có kiểm soát nội bộ ĐÁNH GIÁ RỦI RO Thực hiện Thủ tục phân tích

03. Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu
Quan sát và điều tra

Tràn Thi Giang Tân 1

 17/2/2022

Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động có liên quan

1. Thu Thập thông tin từ các cuộc kiểm toán trước

Trường hợp dự định sử dụng các thông tin thu thập được
từ kinh nghiệm làm việc với đơn vị được kiểm toán và từ NHỮNG HIỂU BIẾT CẦN CÓ VỀ ĐƠN VỊ ĐƯỢC
các thủ tục kiểm toán đã thực hiện trong các năm trước KIỂM TOÁN VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA ĐƠN VỊ
hoặc kinh nghiệm từ các cuộc kiểm toán trước, kiểm toán
viên phải cân nhắc liệu có các thay đổi diễn ra trong thời
gian từ cuộc kiểm toán trước đến cuộc kiểm toán hiện tại
có thể ảnh hưởng tới sự phù hợp của các thông tin đó đối
với cuộc kiểm toán hiện tại hay không

2.Thảo luận trong nhóm kiểm toán

Đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị Kiểm soát nội bộ của đơn vị được kiểm toán

Ngành nghề kinh doanh, các quy định “Hiểu về KSNB của đơn vị giúp KTV xác
pháp lý và các yếu tố bên ngoài khác định các loại sai sót tiềm tàng và các yếu tố
Đặc điểm của đơn vị ảnh hưởng đến rủi ro có sai sót trọng yếu và
Các chính sách kế toán mà đơn vị lựa xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của
chọn áp dụng các thủ tục kiểm toán tiếp theo.”
Mục tiêu, chiến lược của đơn vị và những
rủi ro kinh doanh có liên quan
Việc đo lường và đánh giá kết quả hoạt
động của đơn vị

Tràn Thi Giang Tân 2

 17/2/2022

Hiểu về KSNB
• Môi trường kiểm soát
• Quy trình đánh giá rủi ro của đơn vị 03
• Các hoạt động kiểm soát liên quan đến XÁC ĐỊNH VÀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO CÓ SAI SÓT
cuộc kiểm toán TRỌNG YẾU
• Hệ thống thông tin liên quan đến việc lập
và trình bày báo cáo tài chính, bao gồm
các quy trình kinh doanh có liên quan, và
trao đổi thông tin
• Giám sát

Xác định và đánh giá rủi ro có
sai sót trọng yếu
Cấp độ báo cáo tài chính
Cấp độ báo cáo tài chính
 Có ảnh hưởng lan tỏa đến nhiều khoản
mục trên BCTC
Có ảnh hưởng tiềm tàng đến nhiều cơ sở
dẫn liệu

Cấp độ cơ sở dẫn liệu Có thể làm tăng rủi ro có sai sót trọng yếu ở
cấp độ CSDL

Tràn Thi Giang Tân 3

 17/2/2022

Rủi ro đặc biệt lưu ý khi kiểm toán Rủi ro do gian lận (VSA 240)
Baùm saùt muïc tieâu toång theå cuûa cuoäc kieåm toaùn BCTC
Thöïc hieän caùc yeâu caàu:
- Gian lận (VSA 240) 1.Hoaøi nghi ngheà nghieäp
2.Thaûo luaän trong nhoùm kieåm toaùn
- Những thay đổi lớn trong nền kinh tế, kế toán,…
3.Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
- Mức độ phức tạp của giao dịch
4.Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän
- Giao dịch quan trọng với các bên liên quan 5.Bieän phaùp xöû lyù
- Mức độ chủ quan trong định lượng thông tin tài 6.Ñaùnh giaù baèng chöùng
chính, yếu tố chưa chắc chắn 7.Tröôøng hôïp Kieåm toaùn vieân khoâng theå tieáp tuïc kieåm toaùn
- Giao dịch lớn, nằm ngoài phạm vi hoạt động, có dấu 8.Giaûi trình baèng vaên baûn
hiệu bất thường 9.Trao ñoåi vôùi cô quan quaûn lyù vaø cô quan chöùc naêng
10.Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn

2. Thảo luận trong nhoùm kieåm toaùn 3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan

• Caâu hoûi 1: Caùch thöùc thöïc hieän vaø che daáu gian laän vaø thuû a. Phoûng vaán:
tuc söû ñuïng ñaùnh giaù ruûi ro coù gian laän: giaû thieát coù gian laän - Ñaùnh giaù veà ruûi ro coù theå coù sai soùt do gian laän

trong ghi nhaän doanh thu, xem xeùt cô hoäi, khaû naêng hôïp lyù - Quy trình cuûa Ban Giaùm ñoác veà xaùc ñònh vaø xöû lyù

hoùa caùc gian laän , xem xeùt ñaëïc ñieåm hoaït ñoäng ngaønh kinh gian laän
- Quan ñieåm cuûa Ban Giaùm ñoác
doanh
b Tìm hieåu caùch thöùc cuûa Ban quaûn trò thöïc hieän chöùc
• Caâu hoûi 2: Khi xaùc ñònh gian laän phaùt sinh, KTV caàn laøm gì?
naêng giaùm saùt
Ghi cheùp thuû tuïc naøy vaøo hoà sô nhö theá naøo?

Tràn Thi Giang Tân 4

 17/2/2022

4. Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt

3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
troïng yeáu do gian laän

c.Phaùt hieän caùc moái quan heä baát thöôøng hoaëc ngoaøi döï + ôû caáp ñoä toång theå baùo caùo taøi chính,
kieán, chuù yù moái quan heä lieân quan ñeán caùc taøi khoaûn
+ ôû caáp ñoä cô sôû daãn lieäu cuûa caùc loaïi nghieäp
doanh thu.
vuï, soá dö taøi khoaûn vaø
d. Ñaùnh giaù caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro coù gian laän
+ thoâng tin thuyeát minh trong baùo caùo taøi chính.
+ Ñoäng cô hoaëc aùp löïc daãn ñeán gian laän;
+ Cô hoäi daãn ñeán gian laän;
+ Khaû naêng coù theå bieän minh cho haønh ñoäng gian laän.

VSA 330

VSA 330
BIỆN PHÁP XỬ LÝ CỦA KIỂM TOÁN Mục tiêu của kiểm toán viên và
doanh nghiệp kiểm toán Là thu
VIÊN ĐỐI VỚI RỦI RO ĐÃ ĐÁNH GIÁ thập ĐẦY ĐỦ BẰNG CHỨNG
kiểm toán thích hợp liên quan
đến các rủi ro có sai sót trọng
yếu đã được đánh giá, thông qua
việc thiết kế và thực hiện các
biện pháp xử lý phù hợp đối với
các rủi ro này.

Tràn Thi Giang Tân 5

 17/2/2022

CẤP ĐỘ CẤP ĐỘ CSDL

BCTC BIỆN PHÁP XỬ LÝ
TỔNG THỂ
BIỆN PHÁP Thiết kế và thực hiện các thủ tục
 Nhấn mạnh: duy trì tính HOÀI NGHI NGHỀ NGHIỆP. kiểm toán tiếp theo:
 Bổ nhiệm kiểm toán viên có kinh nghiệm, kỹ năng chuyên môn Thử nghiệm kiểm soát
hoặc sử dụng chuyên gia.
 Tăng cường giám sát. Thử nghiệm cơ bản
 Kết hợp các yếu tố KHÔNG THỂ DỰ ĐOÁN trước khi chọn thủ tục Kết hợp 2 thử nghiệm: Thử nghiệm
kiểm toán tiếp theo.
kép
 Thay đổi chung ( nội dung, lịch trình, phạm vi thủ tục kiểm toán).

THỬ NGHIỆM CƠ BẢN

Thủ tục kiểm toán phát hiện SAI SÓT TRỌNG YẾU ở cấp độ
CSDL
THTHỬ NGHIỆM KIỂM SOÁT
Là thủ tục kiểm toán được thiết kế nhằm đánh giá tính
hữu hiệu của hoạt động kiểm soát trong việc ngăn ngừa,
hoặc phát hiện và sửa chữa các sai sót trọng yếu ở cấp
độ CSDL. KIỂM TRA CHI TIẾT THỦ TỤC PHÂN TÍCH
CƠ BẢN

 Nhóm giao dịch

 Số dư tài khoản
 Thông tin thuyết minh

Tràn Thi Giang Tân 6

 17/2/2022

Lịch trình thử nghiệm cơ bản

Thử nghiệm cơ bản đối với các rủi ro đáng
kể
Nếu KTV đã xác định rủi ro có SSTY đã được đánh
giá ở cấp độ CSDL là rủi ro đáng kể thì KTV phải
thực hiện các thử nghiệm cơ bản để xử lý rủi ro này.
Nếu chỉ thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với một
rủi ro đáng kể thì thử nghiệm cơ bản phải bao gồm
kiểm tra chi tiết.
Nếu thực hiện TNCB tại thời điểm kiểm toán giữa kỳ, để
cung cấp cơ sở hợp lý cho việc mở rộng các kết luận kiểm
toán từ giữa kỳ cho đến cuối kỳ, KTV phải bao quát cả giai
đoạn còn lại bằng cách:
a. Thực hiện các TNCB kết hợp với các TNKS cho
giai đoạn từ giữa kỳ đến cuối kỳ , hoặc
b. Chỉ thực hiện các TNCB bổ sung nếu KTV xác
định rằng như vậy là đủ

(a) Biện pháp xử lý tổng thể đối với các

KTV RRCSSTY đã được đánh giá ở cấp độ BCTC và
phải nội dung, lịch trình, phạm vi các thủ tục
lập và kiểm toán tiếp theo đã thực hhiện
lưu lại
trong (b) Mối liên hệ giữa các thủ tục kiểm toán đó
hồ sơ với các rủi ro đã được đánh giá ở cấp độ
Tài liệu, kiểm CSDL
hồ sơ toán
kiểm (c) Kết quả của các thủ tục kiểm toán, kể cả
toán các kết luận, nếu các thủ tục này không rõ
ràng

Nếu KTV dự định sử dụng BCKT về tính hữu hiệu

của hoạt động kiểm soát thu thập được từ các cuộc
kiểm toán trước, KTV phải ghi chép trong hồ sơ
kiểm toán các kết luận trên cơ sở tin cậy vào các
kiểm soát đã được thử nghiệm trong cuộc kiểm
toán trước

Tràn Thi Giang Tân 7

 17/2/2022

Mục tiêu
• Hiểu được các yêu câu cơ bản của chuẩn mực
Mức trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện
Trọng yếu kiểm toán & Đánh giá các sai sót phát hiện
trong quá trình kiểm toán.
VSA 320&450

Chuyên đề 3A

Tổng quan về VSA 320 Giới thiệu

• Giới thiệu • VSA 320 quy định và hướng dẫn trách nhiệm của
– Các mức trọng yếu kiểm toán viên trong việc áp dụng khái niệm Mức
trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện cuộc
• Mức trọng yếu cho tổng thể báo cáo tài chính kiểm toán báo cáo tài chính.
• Mức trọng yếu hoặc các mức trọng yếu cho VSA 450 hướng dẫn cách áp dụng mức trọng yếu
các nhóm giao dịch, số dư tài khoản hay thông trong việc đánh giá ảnh hưởng của các sai sót được
tin thuyết minh phát hiện đối với cuộc kiểm toán và đánh giá ảnh
• Mức trọng yếu thực hiện hưởng của những sai sót chưa được điều chỉnh,
nếu có, đối với báo cáo tài chính.
– Sửa đổi mức trọng yếu
– Lưu hồ sơ kiểm toán
3
4

Trần Thị Giang Tân 1

 17/2/2022

Mức trọng yếu

Toång hôïp veà caùc möùc troïng yeáu
- Những sai sót, bao gồm cả việc bỏ sót, được coi là trọng yếu
nếu những sai sót này, tính đơn lẻ hoặc tổng hợp, được xem Möùc troïng yeáu toång theå
xét ở mức độ hợp lý, có thể gây ảnh hưởng nhất định tới quyết
định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính (BCTC); Möùc troïng yeáu thieát laäp cho
giao dòch, soá dö, thuyeát
- Những xét đoán về mức trọng yếu được thực hiện trong từng minh, (neáu coù)
trường hợp cụ thể và bị ảnh hưởng bởi quy mô hay bản chất
của sai sót, hoặc tổng hợp của cả hai yếu tố trên; và Möùc troïng yeáu thöïc hieän Möùc troïng yeáu thöïc hieän duøng cho
thieát laäp cho giao dòch, soá dö vieäc ñaùnh giaù ruûi ro vaø thieát keá
- Những xét đoán về các vấn đề trọng yếu đối với người sử thuyeát minh (neáu coù) caùc thuû tuïc kieåm toaùn
dụng BCTC cần phải tính đến đa số những người có nhu cầu
sử dụng thông tin trên BCTC, như các nhà đầu tư, ngân hàng, Ngöôõng sai leäch (soùt) khoâng Ngöôõng sai leäch (soùt) khoâng ñaùng
chủ nợ,... Những ảnh hưởng có thể có của các sai sót đến một ñaùng keå (neáu coù) keå
số ít người sử dụng thông tin trên BCTC mà nhu cầu của họ có
nhiều khác biệt so với phần lớn những người sử dụng BCTC
sẽ không được xét đến.
(Đoạn 2 VSA 320)

Mức trọng yếu cho tổng thể BCTC A4 - VSA320

• Nhu cầu thông tin của người sử dụng sẽ quyết định mức
trọng yếu cho tổng thể BCTC
VSA 320 không nêu cụ thể phương pháp nào nhưng nhấn
mạnh việc sử dụng xét đoán nghề nghiệp
• Phương pháp tỷ lệ phần trăm trên tiêu chí được chọn
thường được áp dụng:
– Chuẩn mực đưa ra hướng dẫn về lựa chọn tiêu chí
– Không hướng dẫn cụ thể về tỷ lệ phần trăm
• Cân nhắc thay đổi tiêu chí được chọn khi có những thay
đổi quan trọng liên quan tới doanh nghiệp
7
“Một số ví dụ về các tiêu chí phù hợp, tùy thuộc vào
từng trường hợp của đơn vị được kiểm toán, có thể
bao gồm các khoản mục thu nhập được báo cáo
như lợi nhuận trước thuế, tổng doanh thu, lợi
nhuận gộp và tổng chi phí, tổng vốn chủ sở hữu và
giá trị tài sản ròng. Lợi nhuận trước thuế từ hoạt
động kinh doanh liên tục thường được sử dụng cho
các đơn vị hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận. Khi lợi
nhuận trước thuế dễ bị biến động, các tiêu chí khác
có thể sẽ phù hợp hơn như lợi nhuận gộp hoặc tổng
doanh thu”

Trần Thị Giang Tân 2


Ạ5 -VSA 32O
• Liên quan đến các tiêu chí đã được lựa chọn, các dữ liệu tài chính phù hợp
thường bao gồm các số liệu về kết quả kinh doanh và tình hình tài chính
của các kỳ trước, các số liệu về kết quả kinh doanh và tình hình tài chính
lũy kế đến kỳ này, và kế hoạch hay dự đoán cho kỳ hiện tại, được điều
chỉnh khi có biến động lớn theo từng trường hợp của đơn vị được kiểm
toán (ví dụ, một giao dịch hợp nhất kinh doanh lớn) và những thay đổi liên
quan trong ngành nghề hay môi trường kinh doanh mà đơn vị đang hoạt
động. Ví dụ, khi ở điểm khởi đầu, mức trọng yếu đối với tổng thể báo cáo
tài chính được xác định cho một đơn vị cụ thể ở mức một tỷ lệ phần trăm
nhất định trên lợi nhuận trước thuế từ hoạt động kinh doanh liên tục. Khi
có các biến động bất thường làm tăng hoặc giảm đáng kể lợi nhuận trước
thuế, kiểm toán viên có thể xác định mức trọng yếu đối với tổng thể báo
cáo tài chính bằng cách sử dụng một mức lợi nhuận trước thuế từ hoạt
động kinh doanh liên tục đã loại trừ ảnh hưởng của các biến động bất
thường, dựa vào kết quả kinh doanh của các kỳ trước.
Moät tình huoáng
v Vuï ENRON
Could $51 Million Be Immaterial When Enron Reports
Income of $105 Million?
Arthur Andersen:
v We looked at the total mix. and, in our judgment, on a
quantitative basis, the passed adjustments were deemed
not to be material, amounting to less than 8 percent of
normalized earnings. Normalized income was deemed
appropriate in light of the fact that the company had
reported net income of $584 million one year earlier, in
1996, $520 million in 1995, and $453 million in 1994.
Joseph F. Berardino (Managing Partner – CEO)
11
Trần Thị Giang Tân
17/2/2022
A7 – VSA 320
• Kiểm toán viên phải sử dụng xét đoán chuyên môn khi xác
định tỷ lệ phần trăm (%) áp dụng cho tiêu chí đã lựa chọn.
Tỷ lệ phần trăm (%) và tiêu chí được lựa chọn thường có
mối liên hệ với nhau, như tỷ lệ phần trăm (%) áp dụng cho
mức lợi nhuận trước thuế từ hoạt động kinh doanh liên tục
thường cao hơn tỷ lệ phần trăm (%) áp dụng cho doanh
thu. Ví dụ, kiểm toán viên có thể cân nhắc mức năm phần
trăm (5%) trên lợi nhuận trước thuế từ hoạt động kinh
doanh liên tục đối với đơn vị hoạt động vì mục tiêu lợi
nhuận, trong khi đó kiểm toán viên có thể cân nhắc tỷ lệ
một phần trăm (1%) trên tổng doanh thu hoặc chi phí là
phù hợp đối với đơn vị hoạt động phi lợi nhuận. Tuy nhiên,
tỷ lệ phần trăm cao hơn hoặc thấp hơn có thể được coi là
phù hợp tùy theo từng trường hợp cụ thể.
Mức trọng yếu cho các giao dịch, số dư tài khoản
hoặc thuyết minh
• Mức (các mức) trọng yếu thấp hơn sẽ được sử dụng nếu một
nhóm giao dịch, số dư tài khoản hoặc thuyết minh có thể
ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng BCTC
Không cần thiết xác định mức trọng yếu cho từng số dư
hoặc từng thuyết minh
• Lưu ý các yếu tố có thể dẫn đến sự tồn tại của một hoặc một
số nhóm các giao dịch, số dư tài khoản hay thông tin thuyết
minh mà theo đó các sai sót mặc dù thấp hơn mức trọng yếu
đối với tổng thể BCTC có thể gây ảnh hưởng đến quyết định
kinh tế của người sử dụng.
12
3

Mức trọng yếu thực hiện
• Mức trọng yếu thực hiện (PM) nhỏ hơn mức trọng yếu tổng
thể
• Ý nghĩa:
Giảm thiểu khả năng tổng cộng của các sai sót không trọng
yếu và những sai sót chưa phát hiện được vượt quá mức
trọng yếu tổng thể.
• Dùng để:
– Đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu
– Xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục
kiểm toán tiếp theo
13
A12 – VSA320
• Mức trọng yếu thực hiện là một mức giá trị hoặc các mức
giá trị do kiểm toán viên xác định nhằm giảm khả năng các
ảnh hưởng tổng hợp của các sai sót không được điều chỉnh
và không được phát hiện vượt quá mức trọng yếu đối với
tổng thể báo cáo tài chính xuống một mức độ thấp hợp lý.
Tương tự như vậy, mức trọng yếu thực hiện liên quan tới
mức trọng yếu được xác định cho nhóm các giao dịch, số
dư tài khoản hay thông tin thuyết minh cũng được đưa ra
để làm giảm tới mức thấp có thể chấp nhận được khả năng
có thể xảy ra các sai sót không được điều chỉnh hoặc không
được phát hiện trong nhóm các giao dịch, số dư tài khoản
và thông tin thuyết minh. Việc xác định mức trọng yếu thực
hiện không chỉ đơn thuần là một phép tính cơ học mà yêu
cầu phải có những xét đoán chuyên môn
Trần Thị Giang Tân
17/2/2022
Mức trọng yếu thực hiện
• Các cách xác định mức trọng yếu thức hiện (PM):
– Một mức PM duy nhất dựa trên mức trọng yếu tổng thể
BCTC, hoặc
– Nhiều mức PM cho các khoản mục khác nhau
• Nếu mức trọng yếu được xác lập cho nhóm giao dịch, số dư
hoặc thuyết minh thì PM tương ứng cũng được xác lập cho
nhóm này.
• Xác định PM không phải là phép tính cơ học đơn thuần mà
phải sử dụng xét đoán nghề nghiệp
14
Sửa đổi mức trọng yếu
• Mức trọng yếu không phải là bất biến
• Cần điều chỉnh lại khi:
– Có sự thay đổi trong môi trường hoạt động của DN
– Có thông tin mới
– Có sự thay đổi trong hiểu biết của KTV về DN
• Nếu mức trọng yếu được sửa đổi, thì cân nhắc
xem có cần sửa đổi nội dung, lịch trình và phạm
vi của các thủ tục kiểm toán tiếp theo hay không
16
4
 17/2/2022

Lưu hồ sơ kiểm toán Tổng quan về VSA 450

• Các thông tin sau phải được lưu hồ sơ: – Định nghĩa sai sót
– Mức trọng yếu cho tổng thể BCTC – Sử dụng xét đoán nghề nghiệp
– Mức trọng yếu cho nhóm giao dịch, số dư hay – Trao đổi và điều chỉnh sai sót
thông tin thuyết minh (nếu có) – Đánh giá sai sót chưa điều chỉnh
– Mức trọng yếu thực hiện tương ứng cho các – Giải trình bằng văn bản
trường hợp trên
– Lưu hồ sơ kiểm toán
– Những sửa đổi mức trọng yếu trong quá trình
kiểm toán

17 18

Phạm vi áp dụng Định nghĩa sai sót

• Sai sót: Là sự khác biệt giữa giá trị, cách phân loại,
trình bày hoặc thuyết minh của một khoản mục trên
VSA 450 quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm báo cáo tài chính với giá trị, cách phân loại, trình bày
toán viên trong việc đánh giá ảnh hưởng của các sai sót đã
hoặc thuyết minh của khoản mục đó theo quy định
được phát hiện trong quá trình kiểm toán, bao gồm cả các
chung về lập và trình bày báo cáo tài chính áp dụng. Sai
sai sót không được điều chỉnh (nếu có) đối với báo cáo tài
sót có thể phát sinh từ sai sót hoặc gian lận.
chính.
• Các loại sai sót:
– Sai sót thực tế
– Sai sót xét đoán
– Sai sót dự kiến
20

Trần Thị Giang Tân 5

 17/2/2022

Các loại sai sót

Sai sót thực tế Áp dụng xét đoán
là các sai sót đã xảy ra và được xác định một cách chắc chắn
Sai sót xét đoán Chiến lược kiểm toán tổng thể và kế hoạch kiểm
là các chênh lệch phát sinh từ việc xét đoán của Ban Giám đốc liên toán
quan đến các ước tính kế toán, việc lựa chọn hoặc áp dụng các
chính sách kế toán mà kiểm toán viên cho rằng không hợp lý;
Sai sót dự kiến
là những ước tính của kiểm toán viên về các sai sót trong tổng thể, Cân nhắc Tổng hợp các sai sót (không tính các sai sót không
việc sửa đáng kể)
liên quan đến việc suy rộng các sai sót phát hiện trong mẫu kiểm đổi lại
toán cho toàn bộ tổng thể. Hướng dẫn về việc xác định và đánh giá
các sai sót dự kiến được trình bày tại VSA 530 (chọn mẫu kiểm
toán) Nếu bản chất của sai sót cho thấy có thể còn những
Sai sót không đáng kể sai sót khác hoặc tổng hợp của các sai sót xấp xỉ mức
trọng yếu
Là sai sót rất nhỏ, không cần tổng hợp lại vì không ảnh hưởng trọng
yếu đến báo cáo tài chính. “Không đáng kể” không phải là cách gọi 22
khác của thuật ngữ “không trọng yếu”

Trao đổi và điều chỉnh sai sót Đánh giá sai sót chưa điều chỉnh
• Trao đổi kịp thời về tất cả các sai sót phát hiện • Trước khi đánh giá, KTV phải xem xét lại mức
trong quá trình kiểm toán với Ban giám đốc đơn vị trọng yếu theo VSA 320 có phù hợp với tình hình
được kiểm toán thực tế của đơn vị hay không

• Yêu cầu Ban giám đốc điều chỉnh sai sót

• Tìm hiểu nguyên nhân của việc từ chối điều chỉnh
Đánh giá xem liệu BCTC có còn chứa đựng sai sót
trọng yếu hay không
• Trao đổi với ban quản trị (TCWG) các sai sót chưa
điều chỉnh và ảnh hưởng của nó lên ý kiến của
KTV
• Đánh giá xem các sai sót có ảnh hưởng trọng
yếu lên BCTC hay không khi xét riêng lẻ hoặc
tổng hợp các sai sót. KTV cần xem xét:
– Quy mô và bản chất của sai sót
– Tình huống phát sinh sai sót
– Ảnh hưởng của các sai sót chưa điều chỉnh của
kỳ trước
23 24

Trần Thị Giang Tân 6


Giải trình bằng văn bản
• Kiểm toán viên phải yêu cầu Ban Giám đốc hoặc
Ban quản trị đơn vị được kiểm toán giải trình bằng
văn bản về việc Ban Giám đốc hoặc Ban quản trị
cho rằng các sai sót không được điều chỉnh, xét
riêng lẻ và tổng hợp lại là không trọng yếu đối với
tổng thể báo cáo tài chính
• Bảng tổng hợp các sai sót không được điều chỉnh
phải được trình bày hoặc đính kèm trong Bản giải
trình đó
25
Trần Thị Giang Tân
17/2/2022
Lưu hồ sơ kiểm toán
– Mức giá trị cụ thể mà các sai sót dưới mức này
được coi là sai sót không đáng kể
– Tập hợp tất cả các sai sót phát hiện trong quá
trình kiểm toán và những sai sót đã được điều
chỉnh
– Kết luận của kiểm toán viên về việc các sai sót
không được điều chỉnh xét riêng lẻ và tổng hợp
lại có trọng yếu không và cơ sở cho các kết luận
của kiểm toán viên
26
7
 15/2/2022

CHUYÊN ĐỀ 4
BẮNG CHỨNG KIỂM TOÁN ĐẶC BIỆT Nội dung
1.Bằng chứng kiểm toán cơ bản
2.Bằng chứng kiểm toán đặc biệt
 Công nợ tiềm tàng
 Sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế
toán năm
 Các bên liên quan
1 2
 Hoạt động liên tục
3. Sử dụng công việc của người khác.
Giải trình bằng văn bản
 Tư liệu của chuyên gia
 Tư liệu của KTV nội bộ

Caùc cô sôû daãn lieäu thoâng thöôøng

Soá dö ñaàu naêm

Phần 1: Ôn tập
Öôùc tính keá toaùn BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN CƠ BẢN
BAÙO
Söï kieän tieáp theo  Định nghĩa & yêu cầu
CAÙO TAØI
CHÍNH Tính hoaït ñoäng lieân tuïc Baèng  Cơ sở dẫn liệu
chöùng
Giaûi trình bằng văn bản kieåm toaùn  Thủ tục thu thập bằng chứng
ñaëc bieät
Caùc beân lieân quan
3 4
Chöùng kieán kieåm keâ

Xaùc nhaän nôï phaûi thu

Söû duïng coâng vieäc beân khaùc

Nôï tieàm taøng

BMKiT-UEH 1
 15/2/2022

Bằng chứng kiểm toán đặc biệt 2

 Kiểm toán năm đầu tiên – Số dư đầu năm tài chính
 Các bên liên quan
 Hoạt động liên tục
 Công nợ tiềm tàng KIỂM TOÁN NĂM ĐẦU TIÊN –
 Các sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán năm
SỐ DƯ ĐẦU NĂM TÀI CHÍNH
5 6

Nội dung cơ bản

Phạm vi thu thập bằng chứng
 Mức độ đầy đủ và tính thích hợp của bằng chứng kiểm
toán về số dư đầu năm phải thu thập phụ thuộc vào:
Kiểm toán số  Chế độ kế toán mà đơn vị áp dụng;
dư đầu năm  Báo cáo tài chính mà năm trước đã được kiểm toán
Kiểm tra việc hoặc chưa được kiểm toán và nội dung của báo cáo
chuyển sổ VSA kiểm toán năm trước (nếu đã kiểm toán);
510
 Nội dung, tính chất của các tài khoản và các rủi ro có
7 8 sai sót trọng yếu ảnh hưởng đến báo cáo tài chính năm
nay;
Xem xét việc thay
đổi chính sách kế toán  Tính trọng yếu của các số dư đầu năm liên quan đến
báo cáo tài chính năm nay.

BMKiT-UEH 2
 15/2/2022

Kiểm toán số dư đầu năm Thủ tục kiểm toán

BCTC kỳ trước có được kiểm toán không ?
Số dư đầu năm là số dư trên tài khoản kế toán vào thời điểm
đầu năm tài chính. Số dư đầu năm được lập dựa trên cơ sở Có Không
số dư cuối năm tài chính trước. Số dư đầu năm chịu ảnh Không
KTV tiền nhiệm có năng
hưởng của các sự kiện và nghiệp vụ kinh tế trong các năm lựcc và độc lập không?
trước và Chế độ kế toán đã áp dụng trong năm trước. Có
Các sai sót trong số dư đầu năm có thể ảnh hưởng trọng yếu đến
Hồ sơ kiểm toán có đủ Không Kiểm tra số dư đầu
BCTC năm hiện hành: chứng minh không? kỳ
Bảng cân đối kế toán
9 10 Có
Các khoản mục ngắn hạn Khoản Khoản
Các khoản mục dài hạn Chấp nhận số dư đầu kỳ
mục mục
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ngắn dài hạn
hạn

Thủ tục kiểm toán (tt) Thủ tục kiểm toán (tt)
 Đối với số dư đầu năm về nợ ngắn hạn và tài sản ngắn hạn,  Đối với tài sản cố định, các khoản đầu tư và nợ dài
kiểm toán viên có thể thu thập được bằng chứng kiểm toán khi
thực hiện thủ tục kiểm toán năm nay. hạn, kiểm toán viên phải kiểm tra các chứng từ
 Ví dụ 1 : “Khi xem xét việc thanh toán các khoản phải thu, chứng minh cho số dư đầu năm. Trong một số
phải trả trong năm nay, kiểm toán viên sẽ thu thập được
bằng chứng kiểm toán về số dư các khoản phải thu, phải trả trường hợp nhất định, đối với các khoản đầu tư và
đầu năm”. nợ dài hạn, kiểm toán viên có thể lấy xác nhận về số
 Ví dụ 2 : “Đối với hàng tồn kho đầu năm, kiểm toán viên phải
thực hiện các thủ tục kiểm toán bổ sung bằng cách giám sát
dư đầu năm từ bên thứ ba hoặc thực hiện các thủ tục
kiểm kê thực tế trong năm hoặc cuối năm nay, đối chiếu số kiểm toán bổ sung.
lượng, giá trị nhập, xuất từ đầu năm đến thời điểm kiểm kê
11 thực tế và tính ra hàng tồn kho đầu năm”. 12
 Ví dụ 3 : “Đối với số dư tiền gửi ngân hàng, các khoản phải
thu, phải trả cũng có thể thực hiện thủ tục xác nhận số dư
đầu năm của người thứ ba”.
 Sự kết hợp các thủ tục kiểm toán này sẽ cung cấp cho kiểm
toán viên đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp.

BMKiT-UEH 3

Kiểm tra sự thay đổi chính sách kế toán
 Xem xét các yêu cầu của chuẩn mực kế toán
về sự thay đổi chính sách kế toán:
 Điều kiện thay đổi
 Áp dụng hồi tố
 Các thuyết minh cần thiết
13
Tham chiếu chuẩn mực kế toán VN số 21 và 29
Ý kiến KTV
Sự nhất quán trong các chính sách kế toán
 KTV đưa ra ý kiến ngoại trừ hoặc ý kiến trái
ngược, khi kết luận rằng:
 Các chính sách kế toán kỳ hiện tại không
được áp dụng nhất quán đối với số dư đầu
kỳ theo khuôn khổ về lập và trình bày BCTC
15 được áp dụng; hoặc
 Sự thay đổi trong các chính sách kế toán
không được lý giải một cách thích hợp hoặc
không được trình bày và thuyết minh đầy đủ
BMKiT-UEH
15/2/2022
Ý kiến kiểm toán viên
Nếu không thu thập đầy đủ bằng chứng thích hợp liên quan số
dư đầu kỳ, KTV sẽ đưa ra:
- Ý kiến ngoại trừ hoặc từ chối đưa ra ý kiến, nếu cần thiết;
hoặc
- Ý kiến ngoại trừ hoặc từ chối đưa ra ý kiến, nếu cần thiết về
kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình lưu chuyển tiền tệ
(nếu phù hợp), và ý kiến chấp nhận toàn phần về tình hình tài
14 chính.
Ý kiến KTV
Nếu Ý kiến của KTV tiền nhiệm không phải là ý kiến
chấp nhận toàn phần và vấn đề dẫn đến ý kiến đó
vẫn còn tồn tại và ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo
tài chính kỳ hiện tại, KTV phải đưa ra ý kiến
- Không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần về báo
cáo tài chính kỳ hiện tại.
16- Ý kiến ngoại trừ hoặc ý kiến trái ngược: nếu kết
luận chính sách kế toán kỳ hiện tại không được áp
dụng nhất quán hoặc sự thay đổi trong các chính
sách kế toán không được lý giải một cách thích hợp
hoặc không được trình bày và thuyết minh đầy đủ.
4
 15/2/2022

VAS 18
Nôï tieàm taøng Khaùi nieäm
 Nguoàn: VAS 18, Nợ tiềm tàng là:
Nghĩa vụ nợ có khả năng phát sinh từ các sự kiện đã
VSA 501 
xảy ra và sự tồn tại của nghĩa vụ nợ này sẽ chỉ được
 Khaùi nieäm xác nhận bởi khả năng hay xảy ra hoặc không hay xảy
ra của một hoặc nhiều sự kiện không chắc chắn trong
 Traùch nhieäm ñôn vò tương lai mà doanh nghiệp không kiểm soát được;
vaø KTV hoặc
 Nghĩa vụ nợ hiện tại phát sinh từ các sự kiện đã xảy ra
 Caùc thuû tuïc kieåm nhưng chưa được ghi nhận vì:
21 22
toaùn  (i) Không chắc chắn có sự giảm sút về lợi ích kinh tế
do việc phải thanh toán nghĩa vụ nợ; hoặc
 (ii) Giá trị của nghĩa vụ nợ đó không được xác định
một cách đáng tin cậy.

VAS 18
Nợ tiềm tàng
Phân biệt DP phải trả với Nợ tiềm tàng
3 điều kiện
Tài sản tiềm tàng Có nghĩa vụ nợ hiện tại do kết quả từ
một sự kiện đã xảy ra;
Có sự giảm sút về những lợi ích kinh tế Nợ tiềm tàng DP phải trả Nợ phải trả
Ước tính đáng tin cậy về giá trị
Phản ảnh như 1
Ghi nhận vào
Thõa mãn Xử lý Thuyết minh ước tính kế toán
nợ phải trả
Không Không thoả mản 1trong 3 đk vào nợ phải trả
thoả mản 3
Chắc chắn xảy ra
đk Chắc chắn xảy
Không hạch toán Không hạch toán Lập dự phòng nhưng số tiền
ra
Đã xảy ra
chưa xác định một Số tiền xác định
Điều kiện cách đáng tin cậy Số tiền xác định
23 24 một cách chính
hoặc một cách đáng
xác
tin cậy
Thoâng tin Thoâng tin Thoâng tinTất
Có thể xảy ra

Không cung cấp thông tin
ngoại trừ đối với tài sản
tiềm tàng, nếu tài sản
nhận được gần như
chắc chắn
1. Bản chất cả các rủi ro phụ
2 Các nhân tố bất trắc thêm Mức độ chắc chắn và độ tin cậy của số tiền
3. Giá trị ước tính hoặc
không thể ước tính

BMKiT-UEH 6

VAS 18
Yeâu caàu trình baøy BCTC
 Trừ khi khó xảy ra khả năng phải chi trả, doanh
nghiệp phải trình bày tóm tắt bản chất của khoản nợ
tiềm tàng tại ngày kết thúc kỳ kế toán năm cùng với
các thông tin sau:
 Ước tính về ảnh hưởng tài chính của khoản nợ tiềm
tàng này
 Dấu hiệu không chắc chắn liên quan đến giá trị hoặc
thời gian của các khoản chi trả có thể xảy ra; và
25  Khả năng nhận được các khoản bồi hoàn.
Notes - Contigencies (Apple company)
 The Company is subject to various legal proceedings and claims that have arisen in the ordinary course of
business and that have not been fully resolved. The outcome of litigation is inherently uncertain. If one or
more legal matters were resolved against the Company in a reporting period for amounts above
management’s expectations, the Company’s financial condition and operating results for that reporting
period could be materially adversely affected. In the opinion of management, there was not at least a
reasonable possibility the Company may have incurred a material loss, or a material loss greater than a
recorded accrual, concerning loss contingencies for asserted legal and other claims, except for the following
matters:
 VirnetX
 VirnetX, Inc. (“VirnetX”) filed two lawsuits in the U.S. District Court for the Eastern District of Texas (the
“Eastern Texas District Court”) against the Company alleging that certain Company products infringe four
patents (the “VirnetX Patents”) relating to network communications technology (“VirnetX I” and “VirnetX II”).
On September 30, 2016, a jury returned a verdict in VirnetX I against the Company and awarded damages
of $302 million, which later increased to $440 million in post-trial proceedings. The Company appealed the
VirnetX I verdict to the U.S. Court of Appeals for the Federal Circuit (the “Federal Circuit”). On April 11,
27 2018, a jury returned a verdict in VirnetX II against the Company and awarded damages of $503 million.
VirnetX II is currently on appeal. The Company has challenged the validity of the VirnetX Patents at the
U.S. Patent and Trademark Office (the “PTO”). In response, the PTO has declared the VirnetX Patents
invalid. VirnetX appealed the invalidity decision of the PTO to the Federal Circuit. The Federal Circuit
consolidated the Company’s appeal of the Eastern Texas District Court VirnetX I verdict and VirnetX’s
appeals from the PTO invalidity proceedings. On January 15, 2019, the Federal Circuit affirmed the VirnetX
I verdict, which the Company intends to further appeal. On July 8, 2019, the Federal Circuit remanded one
of VirnetX’s two appeals of the PTO’s invalidity decisions back to the PTO for further proceedings. On
August 1, 2019, the Federal Circuit affirmed-in-part, vacated-in-part, and remanded back to the PTO
portions of VirnetX’s second appeal. The Company has accrued its best estimate for the ultimate resolution
of these matters.
 Nguồn: https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/320193/000032019319000119/a10-
k20199282019.htm#s55F749F26A3D5A0395EE3A73708D295D
BMKiT-UEH
15/2/2022
Traùch nhieäm
 Ñôn vò coù traùch nhieäm khai baùo veà caùc
khoaûn nôï tieàm taøng
 KTV coù traùch nhieäm phaùt hieän vaø yeâu caàu
khai baùo
26
Notes - Contigencies (Apple company)
 Qualcomm
 On January 20, 2017, the Company filed a lawsuit against Qualcomm Incorporated and affiliated parties (“Qualcomm”) in the
U.S. District Court for the Southern District of California seeking, among other things, to enjoin Qualcomm from requiring the
Company to pay royalties at the rate demanded by Qualcomm. No Qualcomm-related royalty payments had been remitted by
the Company to its contract manufacturers since the beginning of the second quarter of 2017. Following the Company’s
lawsuit, Qualcomm filed patent infringement suits against the Company and its affiliates in the U.S. and various international
jurisdictions, some of which sought to enjoin the sale of certain of the Company’s products in particular countries.
 On April 16, 2019, the Company and Qualcomm reached a settlement agreement to dismiss all litigation between the two
companies worldwide. The companies also reached a multi-year license agreement and a multi-year supply agreement.
Under the terms of the settlement agreement, Apple made a payment to Qualcomm to, among other things, resolve disputes
over the withheld royalty payments.
 iOS Performance Management Cases
 Various civil litigation matters have been filed in state and federal courts in the U.S. and in various international jurisdictions
alleging violation of consumer protection laws, fraud, computer intrusion and other causes of action related to the Company’s
performance management feature used in its iPhone operating systems, introduced to certain iPhones in iOS updates 10.2.1
and 11.2. The claims seek monetary damages and other non-monetary relief. On April 5, 2018, several U.S. federal actions
28 were consolidated through a Multidistrict Litigation process into a single action in the U.S. District Court for the Northern
District of California. In addition to civil litigation, the Company is also responding to governmental investigations and requests
for information relating to the performance management feature. The Company believes that its iPhones were not defective,
that the performance management feature introduced with iOS updates 10.2.1 and 11.2 was intended to, and did, improve
customers’ user experience, and that the Company did not make any misleading statements or fail to disclose any material
information. The Company has accrued its best estimate for the ultimate resolution of these matters.
 French Competition Authority
 In June 2019, the French Competition Authority (“FCA”) issued a report alleging that aspects of the Company’s sales and
distribution practices in France violate French competition law. The Company vigorously disagrees with the allegations, and a
hearing of arguments was held before the FCA on October 15, 2019. The Company is awaiting the decision of the FCA,
which may include a fine.
 Nguồn : https://www.sec.gov/Archives/edgar/data/320193/000032019319000119/a10-
k20199282019.htm#s55F749F26A3D5A0395EE3A73708D295D
7

VSA 501
Các thủ tục kiểm toán
 Xác định các vụ kiện tụng, tranh chấp:
 Phỏng vấn Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán
và những người khác trong đơn vị, kể cả chuyên
gia tư vấn pháp luật trong đơn vị, nếu có thể;
 Xem xét các biên bản họp Ban quản trị và thư từ
trao đổi giữa đơn vị và chuyên gia tư vấn pháp
29 luật ngoài đơn vị;
 Kiểm tra các khoản phí tư vấn pháp luật ...
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
VSA 501
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn (tt)
 Khi caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp ñaõ ñöôïc xaùc ñònh
hoaëc khi kieåm toaùn vieân nghi ngôø coù kieän tuïng,
tranh chaáp thì phaûi yeâu caàu chuyeân gia tö vaán
phaùp luaät cuûa ñôn vò tröïc tieáp cung caáp thoâng tin.
 Thö yeâu caàu chuyeân gia tö vaán phaùp luaät cuûa ñôn
vò cung caáp thoâng tin veà caùc vuï kieän tuïng, tranh
chaáp phaûi do ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn kyù vaø do kieåm
31 toaùn vieân göûi ñi,
BMKiT-UEH
15/2/2022
VSA 501
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn
 Xaùc ñònh caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp:
 Phỏng vấn ban Giaùm ñoác, nhaân vieân,
chuyeân gia tö vaán phaùp luaät
 Xem xeùt caùc bieân baûn hoïp Hoäi ñoàng quaûn
trò vaø caùc thö töø trao ñoåi vôùi chuyeân gia tö
vaán phaùp luaät cuûa ñôn vò;
30  Kieåm tra caùc khoaûn phí tö vaán phaùp luaät;
 Söû duïng moïi thoâng tin coù lieân quan ñeán caùc
vuï kieän tuïng, tranh chaáp.
 Thu thập thư giải trình
VSA 501
Thö xaùc nhaän
 Danh saùch caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp;
 Ñaùnh giaù cuûa Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn veà
haäu quaû cuûa caùc vuï kieän tuïng, tranh chaáp vaø öôùc
tính aûnh höôûng veà maët taøi chính cuûa vuï vieäc ñoù,
keå caû caùc chi phí phaùp lyù coù lieân quan;
 Yeâu caàu chuyeân gia tö vaán phaùp luaät cuûa ñôn vò
xaùc nhaän tính hôïp lyù trong caùc ñaùnh giaù cuûa Giaùm
ñoác vaø cung caáp cho kieåm toaùn vieân caùc thoâng tin
32 boå sung.
8
 15/2/2022

VSA 501
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn (tt)
 Kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt dieãn bieán cuûa caùc vuï
kieän tuïng, tranh chaáp cho ñeán ngaøy kyù baùo caùo
kieåm toaùn. Khi caàn thieát, kieåm toaùn vieân coù theå thu
thaäp theâm thoâng tin caäp nhaät töø phía chuyeân gia tö
vaán phaùp luaät.
 Tröôøng hôïp vuï vieäc raát phöùc taïp hoaëc khoâng coù
söï nhaát trí giöõa Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn
vaø chuyeân gia tö vaán phaùp luaät thì kieåm toaùn vieân
33 phaûi gaëp tröïc tieáp chuyeân gia tö vaán phaùp luaät ñeå
trao ñoåi veà haäu quaû cuûa vuï vieäc. Cuoäc trao ñoåi
naøy phaûi coù söï ñoàng yù cuûa Giaùm ñoác ñôn vò ñöôïc
kieåm toaùn vaø caàn coù ñaïi dieän Ban Giaùm ñoác ñôn
vò ñöôïc kieåm toaùn tham döï.
Ý kiến kiểm toán
Không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần,
nếu:
 Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán không
đồng ý cho kiểm toán viên trao đổi hoặc gặp
chuyên gia tư vấn pháp luật ngoài đơn vị,
hoặc chuyên gia tư vấn pháp luật ngoài đơn
34 vị từ chối trả lời thư yêu cầu, hoặc bị cấm trả
lời;
 Kiểm toán viên không thể thu thập đầy đủ
bằng chứng kiểm toán thích hợp bằng cách
thực hiện các thủ tục kiểm toán thay thế.

Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy

Xeùt ñoaùn cuûa KTV
keát thuùc kyø keá toaùn naêm
Bản chất của vụ kiện  Nguoàn tham chieáu: VSA/ISA 560, VAS 23,
Tiến độ xét xử IAS 10
Giá trị khoản tiền bồi thường liên  Khaùi nieäm
quan
Kinh nghiệm của luật sư  Phaân loaïi
Ý kiến của ban giám đốc  Thuû tuïc kieåm toaùn
Các bằng chứng khác
35 36

BMKiT-UEH 9
 15/2/2022

VAS 23 VSA 560

(1) (1) (2) (3)

Söï kieän phaùt sinh ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm Söï kieän sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm

31.12.200X 1.2.200X+1 31.12.200X 1.2.200X+1 15.2.200X+1

Ngaøy keát thuùc Ngaøy phaùt Ngaøy keát thuùc Ngaøy kyù baùo Ngaøy coâng boá
nieân ñoä haønh BCTC nieân ñoä caùo kieåm toaùn BCTC

(1)Söï kieän phaùt sinh ñeán ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn
(1)Söï kieän phaùt sinh sau ngaøykeát thuùc kyø keá toaùn naêm
(2)Caùc söï kieän ñöôïc phaùt hieän sau ngaøy kyù baùo caùo kieåm
Ngày phát hành báo cáo tài chính: Là ngày, tháng, năm ghi trên
báo cáo tài chính mà Giám đốc (hoặc người được ủy quyền) toaùn nhöng tröôùc ngaøy coâng boá baùo caùo taøi chính
của đơn vị kế toán ký duyệt báo cáo tài chính để gửi ra bên (3)Caùc söï kieän xaûy ra sau ngaøy coâng boá BCTC
ngoài doanh nghiệp.

VAS 23-SỰ KIỆN PHÁT SINH SAU NGÀYKẾT THÚC KỲ KẾ TOÁN NĂM
Các sự kiện

VAS Đã tồn tại tại thời điểm khóa sổ kế toán mới, xuất hiện sau ngày
23 Các sự kiện phát sinh sau ngày kết hay chứng tỏ rằng giả thuyết hoạt động
khoá sổ
thúc kỳ kế tóan năm là: liên tục không còn thích hợp

- Những sự kiện ảnh hưởng tích cực

39 hoặc tiêu cực đến BCTC 40
Không điều chỉnh số liệu trên BCTC
- Xảy ra giữa thời điểm ngày khóa sổ kế toán Phải điều chỉnh số liệu trên nhưng có thể yêu cầu khai báo
năm và thời điểm phát hành BCTC BCTC

BMKiT-UEH 10
 15/2/2022

Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày

Söï kieän phaùt sinh sau ngaøy keát thuùc kyø keá toaùn naêm
Loaïi söï kieän
Nhöõng söï kieän cung
caáp theâm baèng chöùng
veà caùc söï vieäc ñaõ toàn
taïi vaøo ngaøy khoaù soå
keá toaùn laäp baùo caùo
taøi chính
41
Nhöõng söï kieän cung caáp
daáu hieäu veà caùc söï vieäc
ñaõ phaùt sinh tieáp sau
ngaøy khoaù soå keá toaùn
laäp Baùo caùo taøi chính
kết thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh
 Kết luận của Toà án sau ngày kết thúc kỳ kế toán
Yeâu caàu Thí duï năm, xác nhận doanh nghiệp có những nghĩa vụ
hiện tại vào ngày kết thúc kỳ kế toán năm, đòi hỏi
Ñieàu chænh Baùn taøi saûn hay doanh nghiệp điều chỉnh khoản dự phòng đã
baùo caùo taøi thu hoài coâng nôï được ghi nhận từ trước; ghi nhận những khoản
chính sau ngaøy keát dự phòng mới hoặc ghi nhận những khoản nợ
thuùc nieân ñoä phải thu, nợ phải trả mới.
khaùc vôùi soá lieäu
soå saùch  Thông tin nhận được sau ngày kết thúc kỳ kế toán
42 năm cung cấp bằng chứng về một tài sản bị tổn
Khoâng caàn Phaùt haønh coå
thất trong kỳ kế toán năm, hoặc giá trị của khoản
ñieàu chænh, phieáu sau ngaøy tổn thất được ghi nhận từ trước đối với tài sản này
nhöng coù theå keát thuùc kyø keá cần phải điều chỉnh,
yeâu caàu khai toaùn naêm
baùo

Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết
thúc kỳ kế toán năm cần điều chỉnh (tt) thúc kỳ kế toán năm không cần điều chỉnh

 Việc xác nhận sau ngày kết thúc kỳ kế toán
năm về giá gốc của tài sản đã mua hoặc số
tiền thu được từ việc bán tài sản trong kỳ kế
toán năm.
 Việc phát hiện những gian lận và sai sót chỉ ra
rằng báo cáo tài chính không được chính xác.
43
 Việc hợp nhất kinh doanh hoặc việc thanh lý công ty
con của tập đoàn;
 Việc công bố kế hoạch ngừng hoạt động, việc thanh
lý tài sản hoặc thanh toán các khoản nợ liên quan
đến ngừng hoạt động; hoặc việc tham gia vào một
hợp đồng ràng buộc để bán tài sản hoặc thanh toán
các khoản nợ;
44  Mua sắm hoặc thanh lý tài sản có giá trị lớn;
 Nhà xưởng sản xuất bị phá hủy vì hỏa hoạn, bão lụt;
 Thực hiện tái cơ cấu chủ yếu;

BMKiT-UEH 11
 15/2/2022

Thí dụ về các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ Minh họa -Trích Thuyết minh BCTC hợp nhất FPT 2008
kế toán năm không cần điều chỉnh (tt)

 Các giao dịch chủ yếu và tiềm năng của cổ phiếu

thường;
 Thay đổi bất thường, quan trọng về giá bán tài sản
45
hoặc tỷ giá hối đoái. 46
 Thay đổi về thuế có ảnh hưởng quan trọng đến tài
sản, nợ thuế hiện hành hoặc thuế hoãn lại;
 Tham gia những cam kết, thỏa thuận quan trọng
hoặc những khoản nợ tiềm tàng;
 Xuất hiện những vụBỘ kiện tụng lớn./.
MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018 BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

Minh họa Minh họa

Preliminary Agreement with SANYO
On February 14, 2006, the Group and SANYO
Electric Co., Ltd announced a preliminary
agreement with intent to form a new global
company comprised of their respective CDMA
mobile phone businesses – separate from the
parent companies. The relevant assets from both
companies will be contributed or made available for
the new entity. Final agreements are expected to
be signed in the second quarter of 2006, with the
new business expected to commence operations in
47 48 the third quarter 2006, provided that the due
diligence has been completed and all necessary
regulatory approvals obtained.

Nguồn: Nokia’s financial statements for year ended

31.12.2005
Trích Thuyết minh BCTC hợp nhất FPT 2008 BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

BMKiT-UEH 12
 15/2/2022

VSA 560

(T1) (T2) (T3) Minh họa

Sự kiện sau ngày kết thúc kỳ kế toán 25. Events after the Reporting Period of Samsung
 The Company acquired Samsung Digital Imaging Co., Ltd. with a closing date of
April 1, 2010 to improve shareholders’ value through enhancement of business
efficiency and maximization of synergy effect with other existent businesses.
31.12.200X 1.2.200X+1 15.2.200X+1 The acquisition of Samsung Digital Imaging Co., Ltd. was approved by the
Board of Directors of the Company on December 15, 2009.
Ngày kết thúc Ngày lập báo Ngày công bố BCTC (1) Overview of the acquired company
niên độ cáo kiểm toán Name of the acquired company Samsung Digital Imaging Co., Ltd.
 Headquarters location Suwon-si, Gyeonggi-do
 Representative director Sang-Jin Park
 Classification of the acquired company Listed company in the Korea stock
exchange
(T1) Các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán đến ngày  Former relationship with the Company Equity-method investee
49 lập báo cáo kiểm toán 50 (2) Terms of the business combination
 The shareholders of Samsung Digital Imaging Co., Ltd. received 0.0577663
(T2) Những sự việc mà kiểm toán viên biết được sau ngày lập báo shares of the Company’s
cáo kiểm toán nhưng trước ngày công bố báo cáo tài chính  common stock for each share of Samsung Digital Imaging Co., Ltd. common
stock owned on the
(T3) Những sự việc mà kiểm toán viên biết được sau ngày công bố
 closing date. The Company transferred its treasury stocks to the shareholders of
báo cáo tài chính Samsung Digital
 Imaging, instead of issuing new stocks to them.
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018  Nguồn: Samsung Electronics Co., Ltd. and Subsidiaries
 NOTES TO THE CONSOLIDATED FINANCIAL STATEMENTS 2010

Söï kieän phaùt sinh ñeán ngaøy kyù BCKT

Kieåm toaùn vieân phaûi thu thaäp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm toaùn
VSA 560 thích hôïp ñeå xaùc ñònh taát caû nhöõng söï kieän ñaõ phaùt sinh ñeán
ngaøy kyù baùo caùo kieåm toaùn xeùt thaáy coù theå aûnh höôûng ñeán
BCTC, vaø phaûi yeâu caàu ñôn vò ñieàu chænh hoaëc thuyeát minh
trong BCTC.
CÁC SỰ KIỆN PHÁT SINH SAU NGÀY KHOÁ SỔ Caùc thuû tuïc:
KẾ TOÁN Xem xeùt caùc thuû tuïc cuûa ñôn vò
51 LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH 52 Xem xeùt caùc bieân baûn hoïp HÑQT, ÑHCÑ, BKS...
Xem xeùt caùc BCTC, baùo caùo quaûn lyù gaàn nhaát
Trao ñoåi vôùi luaät sö cuûa ñôn vò
Trao ñoåi vôùi Giaùm ñoác

BMKiT-UEH 13
 15/2/2022

Các định nghĩa - VSA 560

- Ngày kết thúc kỳ kế toán: Là ngày cuối cùng của kỳ

kế toán được lập báo cáo tài chính; Các sự kiện phát sinh đến ngày ký báo cáo
- Ngày phê duyệt báo cáo tài chính: Là ngày mà tất cả kiểm toán
các báo cáo cấu thành nên báo cáo tài chính, kể cả Các sự kiện được phát hiện sau ngày ký báo
các thuyết minh có liên quan đã được lập và những
cáo kiểm toán nhưng trước ngày công bố
người có thẩm quyền phê duyệt đã ký xác nhận chịu
trách nhiệm đối với các báo cáo BCTC;
53 - Ngày lập báo cáo kiểm toán: Là ngày được kiểm toán 54 Các sự kiện được phát hiện sau ngày công bố
viên lựa chọn để ký báo cáo và ghi rõ trên Báo cáo BCTC.
kiểm toán về báo cáo tài chính theo quy định của
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 700
- Ngày công bố báo cáo tài chính: Là ngày mà báo cáo
kiểm toán và báo cáo tài chính được kiểm toán đã
cung cấp cho bên thứ 3

VSA 560 CÁC SỰ KIỆN PHÁT SINH ĐẾN NGÀY KÝ BC KIỂM TOÁN

Trách nhiệm của KTV:

Xây dựng và thực hiện thủ tục kiểm toán nhằm xác định những sự kiện
phát sinh đến ngày ký BCKT.
Yêu cầu đơn vị được kiểm toán phải điều chỉnh hoặc thuyết minh trong
BCTC.

CÁC SỰ KIỆN PHÁT SINH ĐẾN NGÀY KÝ BÁO CÁO KIỂM TOÁN

55 56

BMKiT-UEH 14
 15/2/2022

Thủ tục kiểm tãan

Tôi muốn đặt cho ông một vài câu hỏi để tôi có thể chắc chắn rằng các
-Tìm hiểu về các thủ tục mà Ban Giám đốc sự kiện quan trọng đã không xãy ra kể từ sau ngày kết toán
đã thiết lập để xác định được mọi sự kiện
xảy ra sau ngày kết thúc kỳ kế toán;
- Phỏng vấn Ban Giám đốc và Ban quản trị
đơn vị (trong phạm vi phù hợp
-Xem xét các biên bản họp (nếu có) của
Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng thành viên,
Ban Giám đốc và Ban quản trị sau ngày kết
thúc kỳ kế toán và phỏng vấn về các vấn đề
57 đã được thảo luận trong các cuộc họp này 58
nhưng chưa có biên bản
-Xem xét báo cáo tài chính giữa niên độ kỳ
gần nhất kể từ sau ngày kết thúc kỳ kế toán
của đơn vị (nếu có).

Thủ tục kiểm tãan

Thủ tục kiểm tãan

Phỏng vấn Luật sư về các vụ kiện
Phỏng vấn Ban giám đốc
+Phát hành thêm cổ phiếu hay các công cụ tài
chính
+ Có tai họa bất thường xảy ra : Tài sản bị trưng
dụng hay bị phá huỷ do hoả hoạn hay lụt bão,...
+ Có quyết định của cơ quan có thể gây bất lợi cho
công ty ….. Những số liệu tạm tính hoặc chưa
59 được xác nhận;
- được sử dụng để lập báo cáo tài chính
Phỏng vấn ban giám đốc :
- Những cam kết, khoản vay hay bảo lãnh
mới được ký kết;
- Bán hay dự kiến bán tài sản;
- Những rủi ro hay sự kiện có thể xảy ra;
- Những điều chỉnh kế toán bất thường đã
thực hiện hay dự định thực hiện;
- Những sự kiện đã xảy ra hoặc có khả năng
60 xảy ra làm cho các chính sách kế toán đã
không còn phù hợp.

BMKiT-UEH 15
 15/2/2022

Giải trình bằng văn bản

 Kiểm toán viên phải yêu cầu Ban Giám đốc
và Ban quản trị (trong phạm vi phù hợp) cung •Sự kiện phát sinh
cấp giải trình bằng văn bản về việc đã điều sau ngày ký BCKT
chỉnh hoặc thuyết minh tất cả các sự kiện xảy
ra sau ngày kết thúc kỳ kế toán mà khuôn
nhưng trước ngày
khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính công bố báo cáo
61 được áp dụng yêu cầu phải điều chỉnh hoặc 62
kiểm toán
thuyết minh

Các sự kiện phát sinh sau ngày ký BCKT nhưng

trước ngày công bố BCTC
n Trách nhiệm của Giám đốc đơn vị được kiểm toán:
phải thông báo về những sự kiện xảy ra từ ngày ký
BCKT đến ngày công bố BCTC có thể ảnh hưởng
đến BCTC đã được kiểm toán.
 Trách nhiệm KTV:khi kiểm toán viên biết được có
sự kiện này, phải cân nhắc xem có nên sửa lại
63 BCTC và báo cáo kiểm toán hay không và phải
thảo luận vấn đề này với Giám đốc của đơn vị
được kiểm toán để có những biện pháp phù hợp
trong từng trường hợp cụ thể.
Thủ tục kiểm toán
 Thảo luận với Ban Giám đốc và Ban quản trị
của đơn vị được kiểm toán (trong phạm vi
phù hợp);
 Quyết định xem có cần sửa đổi báo cáo tài
chính hay không;
 Phỏng vấn xem Ban Giám đốc dự định xử lý
64 vấn đề này trên báo cáo tài chính như thế
nào, trong trường hợp cần sửa đổi báo cáo
tài chính.

BMKiT-UEH 16

Khi phát hiện sự kiện có khả năng ảnh hưởng trọng
yếu đến BCTC
Nếu Ban Giám đốc đơn vị sửa đổi báo cáo tài chính,và pháp luật
không cấm, kiểm toán viên phải:
 Thực hiện các thủ tục kiểm toán cần thiết phù hợp với việc sửa
đổi;
 Phát hành báo cáo kiểm toán mới về báo cáo tài chính sửa đổi.
Ngày lập báo cáo kiểm toán mới không được trước ngày phê
duyệt của báo cáo tài chính sửa đổi.
65
 Báo cáo kiểm toán mới (báo cáo kiểm toán sửa đổi) trong đó có
đoạn “Vấn đề cần nhấn mạnh” hoặc có đoạn “Vấn đề khác” để
thể hiện rằng những thủ tục của kiểm toán viên đối với các sự
kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán chỉ giới hạn trong
phần sửa đổi của báo cáo tài chính như mô tả trong thuyết minh
báo cáo tài chính có liên quan.
Sự kiện phát sinh sau ngày
công bố BCTC
Sau ngày công bố báo cáo tài chính và báo cáo
kiểm toán nếu kiểm toán viên nhận thấy vẫn
còn sự kiện xẩy ra đến ngày ký báo cáo kiểm
toán cần phải sửa đổi báo cáo kiểm toán, thì
kiểm toán viên phải cân nhắc xem có nên sửa
lại báo cáo tài chính và báo cáo kiểm toán hay
không; phải thảo luận vấn đề này với Giám đốc
67
đơn vị được kiểm toán và có những biện pháp
thích hợp tuỳ theo từng trường hợp cụ thể.
BMKiT-UEH
15/2/2022
Khi phát hiện sự kiện có khả năng ảnh hưởng trọng
yếu đến BCTC
 Nếu pháp luật và các quy định hoặc khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo
tài chính không yêu cầu phải phát hành báo cáo tài chính sửa đổi, thì kiểm
toán viên không cần phải phát hành báo cáo kiểm toán mới hoặc báo cáo
kiểm toán sửa đổi. Tuy nhiên, trong trường hợp kiểm toán viên tin rằng
báo cáo tài chính cần được sửa đổi nhưng Ban Giám đốc đơn vị lại không
sửa đổi, khi đó:
 Nếu chưa phát hành báo cáo kiểm toán cho đơn vị, kiểm toán viên phải
sửa đổi ý kiến kiểm toán theo quy định của Chuẩn mực kiểm toán Việt
Nam số 705 và sau đó mới phát hành báo cáo kiểm toán; hoặc
66 Nếu đã phát hành báo cáo kiểm toán cho đơn vị, kiểm toán viên phải thông

báo cho đơn vị được kiểm toán để đơn vị không công bố báo cáo tài chính
cho bên thứ ba trước khi thực hiện những sửa đổi cần thiết. Nếu báo cáo
tài chính công bố sau đó vẫn chưa được sửa đổi, kiểm toán viên phải có
những hành động thích hợp để cố gắng ngăn chặn việc sử dụng báo cáo
kiểm toán chưa sửa đổi
Sự kiện phát sinh sau ngày công bố BCTC
.
KTV không có trách nhiệm xem xét các sự kiện phát sinh
sau ngày công bố BCTC. Nếu phát hiện , KTV phải:
 Thảo luận vấn đề này với Ban Giám đốc và Ban quản trị
của đơn vị được kiểm toán (trong phạm vi phù hợp);
 Quyết định xem có cần sửa đổi báo cáo tài chính hay
không;
 Phỏng vấn xem Ban Giám đốc dự định xử lý vấn đề này
68
trên báo cáo tài chính như thế nào, trong trường hợp cần
sửa đổi báo cáo tài chính.
17

Sự kiện phát sinh sau ngày công bố BCTC
Nếu Ban Giám đốc đồng ý sửa đổi BCTC, kiểm toán viên phải :
- Thực hiện các thủ tục kiểm toán cần thiết phù hợp với việc sửa
đổi;
- Kiểm tra các thủ tục Ban Giám đốc đơn vị được kiểm toán thực
hiện để đảm bảo việc sửa đổi này đã được thông báo đến tất cả
các bên đã nhận báo cáo tài chính và báo cáo kiểm toán được
công bố trước đó;
69 - Đưa vào báo cáo kiểm toán sửa đổi hoặc báo cáo kiểm toán 70
mới đoạn “Vấn đề cần nhấn mạnh” hoặc đoạn “Vấn đề khác” đề
cập đến phần thuyết minh báo cáo tài chính mà thuyết minh đó
giải thích rõ lý do phải sửa đổi báo cáo tài chính đã công bố và
báo cáo kiểm toán đã phát hành trước đây.
VAS 01
KHAÙI NIEÄM
THEO CHUAÅN MÖÏC CHUNG
Baùo caùo taøi chính phaûi ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh laø
doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït
ñoäng kinh doanh bình thöôøng trong töông lai gaàn* nghóa
laø doanh nghieäp khoâng coù yù ñònh cuõng nhö khoâng buoäc
phaûi ngöøng hoaït ñoäng hoaëc phaûi thu heïp ñaùng keå quy
moâ hoaït ñoäng cuûa mình.
Tröôøng hôïp thöïc teá khaùc vôùi giaû ñònh hoaït ñoäng lieân tuïc
thì baùo caùo taøi chính phaûi laäp treân moät cô sôû khaùc vaø
71 72
phaûi giaûi thích cô sôû ñaõ söû duïng ñeå laäp baùo caùo taøi chính.
* Theo VSA 570 laø ít nhaát 1 naêm keå töø ngaøy keát thuùc nieân ñoä
BMKiT-UEH
15/2/2022
Tính hoaït ñoäng lieân tuïc
 Nguoàn: VSA/ISA 570, VAS 01, 21, IAS 1
 Khaùi nieäm
 Caùc daáu hieäu
 Traùch nhieäm cuûa KTV
 Caùc thuû tuïc kieåm toaùn
 Baùo caùo kieåm toaùn
VAS 21
Chuẩn mực về trình bày BCTC
 Khi lập và trình bày BCTC, Giám đốc doanh nghiệp
cần phải đánh giá về khả năng hoạt động liên tục của
doanh nghiệp. BCTC phải được lập trên cơ sở giả định
là doanh nghiệp đang hoạt động liên tục.
 Khi đánh giá, nếu Giám đốc doanh nghiệp biết được có
những điều không chắc chắn liên quan đến các sự kiện
hoặc các điều kiện có thể gây ra sự nghi ngờ lớn về
khả năng hoạt động liên tục của DN thì những điều
không chắc chắn đó cần được nêu rõ.
 Nếu BCTC không được lập trên cơ sở hoạt động liên
tục, thì sự kiện này cần được nêu rõ, cùng với cơ sở
dùng để lập BCTC và lý do khiến cho doanh nghiệp
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
không được coi là đang hoạt động liên tục.
18
 15/2/2022

VSA 570

1.2. Yêu cầu lập và trình bày BCTC Caùc daáu hieäu
Báo cáo tài chính

Mục đích chung Mục đích đặc biệt Daáu hieäu veà maët taøi chính
• Nôï phaûi traû > taøi saûn hoaëc nôï ngaén haïn > taøi saûn löu ñoäng;
• Caùc khoaûn nôï daøi haïn saép ñeán haïn traû maø khoâng coù khaû
naêng ñöôïc giaõn nôï hoaëc khoâng coù khaû naêng thanh toaùn,
Khả năng HĐ Yếu tố không chắc Không Cơ sở lập
hoaëc phuï thuoäc quaù nhieàu vaøo caùc khoaûn vay ngaén haïn ñeå
HĐLT LT chắn trọng yếu HĐLT BCTC riêng
taøi trôï caùc taøi saûn daøi haïn;
• Daáu hieäu veà vieäc caét boû caùc hoã trôï taøi chính cuûa khaùch
73 74 haøng vaø chuû nôï;
Lập & Cơ sở Cơ sở hoạt động Cơ sở chấm Có thể dùng cơ sở
• Luoàng tieàn töø hoaït ñoäng kinh doanh bò aâm theå hieän treân baùo
trình bày hoạt liên tục dứt HĐ hoạt động liên tục caùo taøi chính hay döï baùo trong töông lai;
BCTC động Thuyết minh yếu Thuyết hoặc không
• Ñôn vò coù caùc chæ soá taøi chính xaáu döôùi möùc bình thöôøng;
liên tục tố không chắc chắn minh
•

Caùc daáu hieäu Caùc daáu hieäu

Daáu hieäu veà maët taøi chính (tt)
Loã hoaït ñoäng kinh doanh lôùn hoaëc coù söï suy giaûm lôùn veà giaù trò
cuûa caùc taøi saûn ñöôïc duøng ñeå taïo ra caùc luoàng tieàn;
•Nôï toàn ñoïng hoaëc ngöøng thanh toaùn coå töùc;
•Khoâng coù khaû naêng thanh toaùn nôï khi ñeán haïn;
•Khoâng coù khaû naêng tuaân thuû caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng tín
duïng;
75 •Chuyeån ñoåi töø caùc giao dòch mua chòu sang mua thanh toaùn
ngay vôùi caùc nhaø cung caáp;
•Khoâng coù khaû naêng tìm kieám caùc nguoàn taøi trôï cho vieäc phaùt
trieån caùc saûn phaåm môùi thieát yeáu hoaëc caùc döï aùn ñaàu tö thieát
yeáu.
Daáu hieäu veà maët hoaït ñoäng
• Ñôn vò bò thieáu thaønh phaàn laõnh ñaïo chuû choát maø khoâng
ñöôïc thay theá;
• Ñôn vò bò maát moät thò tröôøng lôùn, maát giaáy pheùp baûn
quyeàn hoaëc maát moät nhaø cung caáp quan troïng;
• Ñôn vò gaëp khoù khaên veà tuyeån duïng lao ñoäng hoaëc thieáu
huït caùc nguoàn cung caáp quan troïng.
76

BMKiT-UEH 19

Caùc daáu hieäu
Caùc daáu hieäu khaùc
• Khoâng tuaân thuû theo caùc quy ñònh veà voán cuõng nhö caùc
quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät;
• Ñôn vò ñang bò kieän vaø caùc vuï kieän naøy chöa ñöôïc xöû lyù
maø neáu ñôn vò thua kieän coù theå daãn ñeán caùc khoaûn boài
thöôøng khoâng coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc;
• Thay ñoåi veà luaät phaùp hoaëc chính saùch cuûa Nhaø nöôùc
77 laøm aûnh höôûng baát lôïi tôùi ñôn vò;
• Caùc daáu hieäu khaùc.
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn
 Xem xeùt caùc söï kieän gaây nghi ngôø veà khaû naêng hoaït ñoäng
lieân tuïc khi laäp keá hoaïch vaø trong suoát quaù trình kieåm toaùn
 Xem xeùt caùc ñaùnh giaù cuûa BGÑ ñôn vò vaø caùc söï kieän xaûy ra
sau khi BGÑ ñôn vò ñaõ ñaùnh giaù.*
 Caùc thuû tuïc boå sung khi coù nghi vaán:
o Soaùt xeùt laïi keá hoaïch cuûa BGÑ
o Thu thaäp baèng chöùng ñeå loaïi boû nghi vaán
79
o Yeâu caàu BGÑ xaùc nhaän baèng vaên baûn veà keá hoaïch
töông lai
* Neáu BGÑ khoâng cung caáp ñaùnh giaù, KTV phaûi xem xeùt lieäu
phaïm vi kieåm toaùn coù bò giôùi haïn khoâng
BMKiT-UEH
15/2/2022
Traùch nhieäm cuûa KTV
 Tính HÑLT laø 1 giaû ñònh cô baûn cuûa BCTC
(trong keá toaùn VN, laø 1 nguyeân taéc cô baûn)
 Tuy nhieân, yù kieán cuûa KTV treân BCTC
khoâng phaûi laø söï baûo ñaûm veà söï toàn taïi
trong töông lai cuûa ñôn vò.
78
Caùc thuû tuïc kieåm toaùn
 Xem xeùt caùc söï kieän gaây nghi ngôø veà khaû naêng hoaït ñoäng
lieân tuïc khi laäp keá hoaïch vaø trong suoát quaù trình kieåm toaùn
 Xem xeùt caùc ñaùnh giaù cuûa BGÑ ñôn vò vaø caùc söï kieän xaûy ra
sau khi BGÑ ñôn vò ñaõ ñaùnh giaù.*
 Caùc thuû tuïc boå sung khi coù nghi vaán:
o Soaùt xeùt laïi keá hoaïch cuûa BGÑ
o Thu thaäp baèng chöùng ñeå loaïi boû nghi vaán
80
o Yeâu caàu BGÑ xaùc nhaän baèng vaên baûn veà keá hoaïch
töông lai
* Neáu BGÑ khoâng cung caáp ñaùnh giaù, KTV phaûi xem xeùt lieäu
phaïm vi kieåm toaùn coù bò giôùi haïn khoâng
20
 15/2/2022

Giả thiết vẫn thích hợp

Không cần điều chỉnh báo Khai báo đầy đủ :

Caùc thuû tuïc cuï theå khi coù nghi vaán cáo kiểm toán Ý kiến chấp nhận toàn phần nhưng
thêm một đoạn nhấn mạnh trong
báo cáo.
Giả thiết thích hợp nhưng
không chắc chắn
Phaân tích vaø trao ñoåi vôùi Ban giaùm ñoác veà caùc döï baùo luoàng Yêu cầu khai báo
Không khai báo đầy đủ :
tieàn, lôïi nhuaän vaø caùc döï baùo khaùc Thu thập
Ý kiến ngoại trừ hoặc ý kiến trái
bằng
Phaân tích vaø trao ñoåi veà baùo caoù taøi chính môùi nhaát chứng để ngược
giải quyết
Xem xeùt caùc ñieàu khoaûn cuûa hôïp ñoàng vay Không

Tham khaûo Bieân baûn Hoäi nghò coå ñoâng, hoïp Hoäi ñoàng quaûn trò Ý kiến trái ngược
Giả thiết không thích hợp :
Trao ñoåi vôùi chuyeân gia tö vaán phaùp lyù cuûa ñôn vò BCTC có lập trên cơ sở thay thế Coù
81 82 thích hợp không?
Xaùc ñònh caùc cam keát hoã trôï töø Nhaø nöôùc hoaëc beân thöù ba Ý kiến chấp nhận toàn phần, và
thêm đoạn nhấn mạnh
Caân nhaéc tình hình thieáu huït ñôn ñaët haøng
Xem xeùt caùc söï kieän sau ngaøy keát thuùc nieân ñoä BGĐ không thực hiện hoặc không Ý kiến ngoại trừ hoặc ý kiến từ chối
mở rộng việc đánh giá giả thiết
HĐLT
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

Ví dụ
 KTV An được giao phụ trách kiểm toán BCTC cho
công ty Anh Dương cho thời khoá kế toán kết thúc
vào 31.12.20x1. Anh Dương là công ty sản xuất và
bán các hoá chất nhằm phòng các bệnh thực vật và
tăng hiệu suất cây trồng .
 Ngày 4.1.20x2, Cơ quan y tế công bố tài liệu cho
rằng các loại rau quả sử dụng hoá chất của Ánh
Dương gây ra tử vong và một số bệnh nguy hiểm
cho người sử dụng .
83  Ngày 15.1.20x2, chính phủ cấm lưu hành các hoá
chất do Anh dương sản xuất
 Theo bạn, để BCTC được trình bày trung thực và
hợp lý thì vấn đề trên cần được giải quyết thế nào?
Tại sao?
Minh họa
Note 1
Going Concern
 The accompanying Consolidated Financial Statements have
been prepared assuming we will continue as a going concern. In
the course of our development activities, we have incurred
significant losses in every year since inception, except for fiscal
2001, and we will likely incur additional operating losses at least
through fiscal 2010 as we continue our drug development
efforts. As of June 30, 2007, we had negative cash flows from
operations, negative net working capital of $4.0 million, an
accumulated deficit of $109.3 million, and total stockholders’
84 deficit of $22.1 million.

BMKiT-UEH 21

Minh họa (tt)
 Management believes that the Company’s cash, cash
equivalents and investments held at June 30, 2007, along with
the reimbursement of ongoing development costs for
XERECEPT, anticipated royalties from sales of memantine, and
the proceeds from the Company’s September 2007 debt
financing, which matures on January 15, 2008, will provide
adequate liquidity to fund the Company’s operations through
December 2007. In order for the Company to continue as a
going concern for the next 12 months, the Company will be
required to obtain capital from external sources, which include a
planned sale of up to $65 million of common stock in an
underwritten public offering. The offering, if successful, is
85
expected to close in October 2007. If we are unable to complete
the equity offering or otherwise obtain sufficient funding by
entering into arrangements with collaborative partners or others
and our revenues are lower than expected or our operating
expenses are higher than expected, we may be required to
delay, scale back, or terminate our clinical trials or may not be
able to continue as a going concern entity (see Note 13).
Các bên liên quan
 Nguồn: VAS 26, IAS 24, IFRS10, VSA/ISA 550,
 Khái niệm
 Trách nhiệm của Giám đốc
 Trách nhiệm của KTV
 Các thủ tục kiểm toán
87
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
BMKiT-UEH
15/2/2022
Minh họa (tt)
 Report of Odenberg, Ullakko, Muranishi & Co. LLP, Independent
Registered Public Accounting Firm
 In our opinion, the consolidated financial statements audited by us present fairly,
in all material respects, the consolidated financial position of Neurobiological
Technologies, Inc. at June 30, 2007 and 2006, and the consolidated results of
its operations and its cash flows for the years then ended, in conformity with
U.S. generally accepted accounting principles.
 The accompanying consolidated financial statements at June 30, 2007 have
been prepared assuming that the Company will continue as a going concern. As
discussed in Note 1 to the consolidated financial statements, the Company has
suffered recurring operating losses and negative cash flows from operations,
and has a negative working capital position and a stockholders’ deficit.
Management believes that the Company’s cash resources will be sufficient to
sustain its operations through December 2007 without additional financing.
86 These conditions raise substantial doubt about the Company’s ability to continue
as a going concern. Management’s plan in regard to these matters is also
described in Note 1. The accompanying consolidated financial statements do
not include any adjustments that might result from the outcome of these
uncertainties.
Nguồn: Neurobiological Technologies’ financial statements for year ended
30.6.2007
VAS 26
Các bên liên quan
Khái niệm
Các bên có khả năng kiểm soát hoặc tác động
quan trọng đến đơn vị trong việc đưa ra các
quyết định tài chính và hoạt động.
Giao dịch giữa CBLQ là việc chuyển giao nguồn
lực hay nghĩa vụ giữa CBLQ, không xét đến việc
88
có tính giá hay không.
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
22
 15/2/2022

VAS 26

Các bên liên quan Nghieân cöùu FBI- Caùc khoaûn muïc thöôøng xuaát hieän gian laän

 (a) Những doanh nghiệp kiểm soát, hoặc bị kiểm

soát trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc
nhiều bên trung gian, hoặc dưới quyền bị kiểm soát
chung với doanh nghiệp báo cáo
 (b) Các công ty liên kết
 (c) Các cá nhân có quyền trực tiếp hoặc gián tiếp
89 biểu quyết ở các doanh nghiệp báo cáo dẫn đến có 90
ảnh hưởng đáng kể tới doanh nghiệp này, kể cả các
thành viên mật thiết trong gia đình của các cá nhân
này.

BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

VAS 26

Các bên liên quan Kiểm soát và ảnh hưởng đáng kể

 d) Các nhân viên quản lý chủ chốt có quyền và trách
nhiệm về việc lập kế hoạch, quản lý và kiểm soát các
hoạt động của doanh nghiệp báo cáo, bao gồm
những người lãnh đạo, các nhân viên quản lý của
công ty và các thành viên mật thiết trong gia đình của
các cá nhân này;
 (đ) Các doanh nghiệp do các cá nhân được nêu ở
91 đoạn (c) hoặc (d) nắm trực tiếp hoặc gián tiếp phần
quan trọng quyền biểu quyết hoặc thông qua việc
này người đó có thể có ảnh hưởng đáng kể tới
doanh nghiệp.
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
 Kiểm soát : Là quyền sở hữu, trực tiếp hay
gián tiếp thông qua các công ty con, đối với
hơn nữa quyền biểu quyết của một DN hoặc
có vai trò đáng kể trong quyền biểu quyết và
quyền quyết định các chính sách tài chính &
hoạt động của ban quản lý (theo luật hoặc
92 theo thoả thuận).
 Ảnh hưởng đáng kể : là quyền tham gia vào
việc đưa ra các quyết định về chính sách tài
chính và hoạt động kinh doanh của một
doanh nghiệp nhưng không kiểm soát chính
sách đó.

BMKiT-UEH 23
 15/2/2022

VSA 550

Các bên liên quan Xác định ảnh hưởng dựa vào quyền biểu quyết
 Bên liên quan theo định nghĩa trong khuôn khổ về lập và
trình bày báo cáo tài chính được áp dụng; hoặc Quyền biểu quyết
 Nếu khuôn khổ trên có rất ít hoặc không có quy định nào
về bên liên quan thì bên liên quan là: > 50% Công ty con
 Một người hoặc đơn vị khác có quyền kiểm soát đối với Kiểm soát
đơn vị báo cáo hoặc có ảnh hưởng đáng kể đối với đơn vị
50% Công ty liên doanh
báo cáo, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều
bên trung gian; Đồng kiểm soát
93  Một đơn vị khác mà đơn vị báo cáo có quyền kiểm soát 94 20% - dưới 50% Công ty liên kết
hoặc ảnh hưởng đáng kể, trực tiếp hoặc gián tiếp thông
Ảnh hưởng đáng kể
qua một hoặc nhiều bên trung gian; hoặc
 Một đơn vị khác chịu sự kiểm soát chung với đơn vị báo < 20% Đầu tư dài hạn khác
cáo thông qua việc có: sở hữu kiểm soát chung; chủ sở Không ảnh hưởng đáng kể
hữu là các thành viên gia đình mật thiết; hoặc có chung
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018 BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
nhà quản lý chủ chốt.

Xác định quyền kiểm soát Đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp

 Xác định quyền kiểm soát

Công ty A
 Quyền biểu quyết và thỏa thuận khác (thỏa
thuận khác (góp vốn 30% nhưng quyết định
100%), thí dụ công ty có loại cổ phần được 60% 80%
chia cổ tức nhưng không có quyền biểu quyết)
 Đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp
Công ty B
 Xác định tỷ lệ lợi ích (phản ảnh phần lợi
95 nhuận mà nhà đầu tư được hưởng trong lợi 96

nhuận sau thuế của bên nhận đầu tư) 70%

 Đầu tư trực tiếp
 Đầu tư gián tiếp Công ty C Công ty D
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

BMKiT-UEH 24
 15/2/2022

Quyền kiểm soát dựa trên quyền biểu quyết Tỷ lệ lợi ích

 Đầu tư trực tiếp vào công ty con
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ
 Đầu tư gián tiếp vào công ty con
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ Con/Cty gián tiếp
 Quyền KS = Tỷ lệ QBQ Con/Cty đầu tư + Tỷ lệ QBQ
97 Mẹ/Cty đầu tư
 Đầu tư trực tiếp vào công ty con
 Tỷ lệ lợi ích = Tỷ lệ QBQ
 Đầu tư gián tiếp vào công ty con
 Tỷ lệ lợi ích = Tỷ lệ QBQ Mẹ/Con x Tỷ lệ QBQ
Con/Cty đầu tư gián tiếp
98

BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018 BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

Thí dụ 1 Thí dụ 1
Quan hệ với công ty A
Cty A
Quyền KS TL Lợi ích Quan hệ
40% 70% 60% B
Cty G Cty B Cty D C

99 45% 60% 30% 10

D
0
E
Cty H Cty C Cty E
G
H
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

BMKiT-UEH 25
 15/2/2022

Thí dụ 2 Thí dụ 2
Quan hệ với công ty X
Cty X
Quyền KS TL Lợi ích Quan hệ
60% 30%
R
Cty Y Cty R S
T
10 21% 30% 60% 10
1 31% 2 Y
Cty Z Cty T Cty S Z

BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018 BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018

Nội dung Nội dung

 Quan hệ giữa các bên liên quan là một đặc điểm
bình thường của thương mại và kinh doanh.
 Mối quan hệ với các bên liên quan có thể có ảnh
hưởng tới tình hình tài chính và tình hình kinh
doanh của doanh nghiệp báo cáo.
 Các bên liên quan có thể tham gia vào các giao
10 dịch mà các bên không liên quan sẽ không tham
3 4
gia vào.
 Các giao dịch giữa các bên liên quan có thể
được thực hiện không theo các giá trị như giao
dịch giữa các bên không liên quan.
 Tình hình kinh doanh và tình hình tài chính
của một doanh nghiệp có thể bị ảnh hưởng
bởi mối quan hệ giữa các bên liên quan kể cả
khi không có giao dịch giữa các bên này.
 Ví dụ, một công ty con có thể chấm dứt quan
hệ buôn bán với một bạn hàng sau khi công
10 ty mẹ của nó mua một công ty con khác có
cùng hoạt động với bạn hàng nói trên.

BMKiT-UEH 26

VAS 26
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan
 Các giao dịch của những người lãnh đạo, đặc biệt là
khoản lương bổng và khoản tiền vay của họ do họ có
quyền hạn đối với công ty.
 Các giao dịch lớn có tính chất liên công ty. Các giao
dịch chủ yếu phải trình bày : mua hay bán hàng hay
TSCĐ, cung cấp, nhận dịch vụ, giao dịch đại lý, giao
dịch thuê tài sản, chuyển giao về nghiên cứu triễn khai,
10 bảo lãnh và thế chấp…
5 6
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan
Các yếu tố của các giao dịch thường bao gồm:
(a) Khối lượng các giao dịch thể hiện bằng giá trị hoặc tỷ lệ phần trăm
tương ứng;
(b) Giá trị hoặc tỷ lệ phần trăm tương ứng của các khoản mục chưa thanh
toán;
(c) Chính sách giá cả.
10
7 8
BMKiT-UEH
15/2/2022
VAS 26
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan (tt)
 Những mối quan hệ giữa các bên liên quan có tồn
tại sự kiểm soát đều phải được trình bày trong
BCTC, bất kể là có các giao dịch giữa các bên có liên
quan hay không.
 Trong trường hợp có các giao dịch giữa các bên hữu
quan, DN phải trình bày bản chất các mối quan hệ
của các bên hữu quan cũng như các loại giao dịch và
các yếu tố của giao dịch.
10  Các khoản mục có cùng bản chất có thể được trình
bày gộp, trừ trường hợp việc trình bày riêng biệt là
cần thiết để hiểu được ảnh hưởng của giao dịch giữa
các bên hữu quan đối với BCTC của DN báo cáo.
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên
quan (tt)
n Trong các báo cáo tài chính hợp nhất của tập
đoàn không cần thiết phải trình bày các giao
dịch giữa các thành viên vì báo cáo này đã
nêu lên các thông tin về công ty mẹ và các
công ty con như là một doanh nghiệp báo
cáo.
10
27

VAS 26
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan
 Các giao dịch của những người lãnh đạo, đặc biệt là
khoản lương bổng và khoản tiền vay của họ do họ có
quyền hạn đối với công ty.
 Các giao dịch lớn có tính chất liên công ty. Các giao
dịch chủ yếu phải trình bày : mua hay bán hàng hay
TSCĐ, cung cấp, nhận dịch vụ, giao dịch đại lý, giao
dịch thuê tài sản, chuyển giao về nghiên cứu triễn
10 khai, bảo lãnh và thế chấp…
9 0
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
Minh họa Trích Thuyết minh BCTC hợp nhất FPT 2008)
111
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
BMKiT-UEH
15/2/2022
VAS 26
Yêu cầu trình bày BCTC về các bên liên quan (tt)
 Những mối quan hệ giữa các bên liên quan có tồn tại
sự kiểm soát đều phải được trình bày trong BCTC,
bất kể là có các giao dịch giữa các bên có liên quan
hay không.
 Trong trường hợp có các giao dịch giữa các bên hữu
quan, DN phải trình bày bản chất các mối quan hệ
của các bên hữu quan cũng như các loại giao dịch và
các yếu tố của giao dịch.
11  Các khoản mục có cùng bản chất có thể được trình
bày gộp, trừ trường hợp việc trình bày riêng biệt là
cần thiết để hiểu được ảnh hưởng của giao dịch giữa
các bên hữu quan đối với BCTC của DN báo cáo.
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
Minh họa - Trích Thuyết minh BCTC hợp nhất FPT 2008
11
2
BỘ MÔN KIỂM TOÁN - UEH - 2018
28
 15/2/2022

VSA 550

Caùc beân lieân quan Trách nhiệm KTV

Traùch nhieäm cuûa BGÑ Tìm hiểu về các mối quan hệ và giao dịch với các bên liên
quan để:
Xaùc ñònh vaø trình baøy thoâng tin veà CBLQ thoâng qua
vieäc toå chöùc vaø duy trì KSNB  (i) Nhận biết các yếu tố dẫn đến rủi ro có gian lận (nếu
có) phát sinh từ các mối quan hệ và giao dịch với các bên
liên quan để có thể xác định và đánh giá rủi ro có sai sót
trọng yếu do gian lận;
 (ii) Đưa ra kết luận, dựa vào bằng chứng kiểm toán đã
11 11 thu thập, về việc liệu báo cáo tài chính, do ảnh hưởng của
7 8
các mối quan hệ và giao dịch với các bên liên quan, đã:
 a. Đạt được sự phản ánh trung thực và hợp lý (theo
khuôn khổ về trình bày hợp lý); hoặc
 b. Không đưa ra thông tin sai lệch (theo khuôn khổ về
tuân thủ).

Thủ tục kiểm toán Tìm hiểu bên liên quan

 1. Tìm hiểu về các mối quan hệ và giao
dịch của đơn vị được kiểm toán với các
bên liên quan,
 2. Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót
trọng yếu gắn với các mối quan hệ và giao
dịch với các bên liên quan
11  3. Thiết lập biện pháp xử lý đối với rủi ro
9 0
có sai sót trọng yếu gắn với các mối quan
hệ và giao dịch với các bên liên quan
 4. Đánh giá cách hạch toán và thuyết minh
về các bên liên quan
 Thảo luận trong nhóm kiểm toán
 Phỏng vấn ban Giám đốc
 Kiểm tra tài liệu
- Xác nhận ngân hàng
- Biên bản các cuộc họp cổ đông, Ban quản trị;
- Các sổ kế toán hoặc tài liệu khác như sổ đăng ký cổ đông
để xác định danh sách những cổ đông chủ yếu...
12 - Các giao dịch có những điều khoản không bình thường về
giá cả, điều kiện thanh toán, hình thức bảo hành…
- Các nghiệp vụ phát sinh không hợp lý, các nghiệp vụ được
xử lý một cách khác thường so với những nghiệp vụ tương
tự.
- Số lượng hay giá trị giao dịch với một số đơn vị khá lớn …

BMKiT-UEH 30
 15/2/2022

Sử dụng tư liệu các bên khác 3

 Giải trình bằng văn bản Giải trình bằng văn bản -
 Sử dụng tư liệu của chuyên gia VSA 580
 Xem xét công việc kiểm toán nội bộ

12 12
1 2

Định nghĩa Giải trình bằng văn bản

 Là các giải thích của Ban Giám đốc đơn vị
được kiểm toán được thể hiện dưới hình
thức văn bản, cung cấp cho kiểm toán viên
để giải trình và xác nhận một số vấn đề nhất
định hoặc hỗ trợ cho các bằng chứng kiểm
toán khác. Giải trình bằng văn bản trong
12 trường hợp này không bao gồm báo cáo tài
3 chính, các cơ sở dẫn liệu của báo cáo tài
 Văn bản giải trình do Tổng Giám đốc/Giám
đốc và Giám đốc tài chính/Kế toán trưởng
của đơn vị hoặc những người có chức vụ
tương đương trong đơn vị nhưng không
mang các chức danh đó lập.
12
4

chính hoặc sổ, chứng từ kế toán. Giải trình

bằng văn bản trong một số trường hợp gọi là
“Thư giải trình” hoặc “Bản giải trình”.

BMKiT-UEH 31
 15/2/2022

Nội dung giải trình Ngày ký giải trình

 Ban Giám đốc đã hoàn thành trách nhiệm đối với  Là ngày gần nhất với ngày lập báo cáo kiểm
việc lập và trình bày báo cáo tài chính theo khuôn toán về báo cáo tài chính mà có thể thực hiện
khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp
được, nhưng không được sau ngày lập báo
dụng, kể cả việc trình bày trung thực và hợp lý báo
cáo tài chính đó, khi thích hợp, theo điều khoản của cáo kiểm toán
hợp đồng kiểm toán
 Ban Giám đốc đã cung cấp cho kiểm toán viên tất cả
12 các thông tin liên quan và các quyền tiếp cận theo 12
5 điều khoản của hợp đồng kiểm toán 6

 Tất cả các giao dịch đã được ghi chép và phản ánh

trong báo cáo tài chính
 Mô tả trách nhiệm của Ban Giám đốc

Ý nghĩa của thư giải trình

Thö giaûi trình BGÑ khoâng miển traùch
nhieäm cho KTV
 Nhắc nhở những nhà quản lý về các trách
nhiệm của họ đối với báo cáo tài chính.
 Lưu hồ sơ kiểm toán về những vấn đề quan
trọng đã trao đổi giữa hai bên trong quá trình
kiểm toán.
Trách nhiệm  Là bằng chứng kiểm toán trong một số
12
7
KTV 12
8
trường hợp nhất định. Thí dụ là bằng chứng
duy nhất về ý định của giám đốc là sẽ thực
hiện một khoản đầu tư trong tương lai.

BMKiT-UEH 32
 15/2/2022

SỬ DỤNG TƯ LIỆU CỦA CHUYÊN GIA- VSA 620

Chóng tâi khâng thể

viết thư giải trinh Trong trường hợp này ,
chung tôi buộc long
khong thể đưa ra ý kiến Ai là chuyên gia?
chấp nhận toàn phần
Có nên sử dụng ý kiến
chuyên gia không ?
Ai chịu trách nhiệm về
báo cáo tài chính ?
Ý kiến từ chối hoặc Có nên đưa tên chuyên
12 chấp nhận từng 13 gia trên báo cáo kiểm
9 phần 0
toán không?

BÁO CÁO TÀI CHÍNH

SỬ DỤNG CÔNG VIỆC CỦA CHUYÊN GIA

Ai là chuyên gia Xác định nhu cầu sử dụng
chuyên gia

 Chuyên gia của doanh nghiệp kiểm toán : Là cá nhân hoặc

Năng lực và sự khách quan,
tổ chức có kinh nghiệm chuyên môn trong một lĩnh vực hiểu biết về lĩnh vực chuyên
riêng biệt ngoài lĩnh vực kế toán, kiểm toán, mà công việc môn của chuyên gia Phát hiện của chuyên gia có phù
hợp, hợp lý và nhất quán không
của chuyên gia trong lĩnh vực đó được kiểm toán viên sử -Tính hợp lý về các giả định và
dụng nhằm thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích Thỏa thuận với chuyên gia phương pháp mà chuyên gia
hợp. đã sử dụng,
- Tính phù hợp, đầy đủ và chính
 Chuyên gia của đơn vị được kiểm toán: Là cá nhân hoặc tổ xác của nguồn dữ liệu mà
Đánh giá tính đầy đủ và
13 chức có kinh nghiệm chuyên môn trong một lĩnh vực riêng 13 thích hợp công việc của
chuyên gia đã sử dụng,
1 biệt ngoài lĩnh vực kế toán, kiểm toán, mà công việc của 2 chuyên gia
chuyên gia trong lĩnh vực đó được đơn vị được kiểm toán
Nguồn dữ liệu
sử dụng trong việc lập và trình bày báo cáo tài chính. Dẫn chứng công việc cuả Các phương pháp và giả thiết
chuyên gia Kết quả công việc chuyên gia

BMKiT-UEH 33
 15/2/2022

SỬ DỤNG CÔNG VIỆC KIỂM TOÁN NỘI BỘ - VSA

Dẫn chứng công việc của chuyên gia 610

KTV nội bộ
 Nếu là ý kiến chấp nhận toàn phần, không
Tìm hiểu đủ để
được đề cập đến công việc của chuyên gia lập kế hoạch Tính thích hợp và
Đánh giá ban Xác định sự đầy đủ của công
 Nếu là ý kiến không chấp nhận toàn phần thì đầu nếu công Là một bộ cần thiết và việc kiểm toán viên
phận của
kiểm toán viên có thể đề cập đến tư liệu của việc của KTNB
kiểm soát nội
mức độ sử nội bộ qua tính
có liên quan dụng cho kiểm khách quan, năng
chuyên gia và cần phải được sự đồng ý trước đến KTĐL: bộ toán độc lập lực chuyên môn,
Tổ chức
của chuyên gia. Nếu chuyên gia từ chối Phạm vi
tính thận trọng
Ảnh hưởng đến nội
Kiểm toán Nếu sử dụng,
13 không chấp nhận nhưng kiểm toán viên và 13 Trình độ viên độc lập kiểm toán viên dung, lịch trình và
3 4 chuyên môn phạm vi kiểm toán
công ty kiểm toán lại xét thấy cần phải đưa ra Thận trọng
phải tìm hiểu
và đánh giá
phải đánh giá
và thử nghiệm độc lập
các tư liệu của chuyên gia để dẫn chứng, thì nghề nghiệp ban đầu
kiểm toán viên cần phải tham khảo ý kiến của
chuyên gia tư vấn pháp luật.

Löu yù
 Kieåm toaùn vieân ñoäc laäp coù quyeàn tham khaûo
coâng vieäc cuûa kieåm toaùn noäi boä.
 Kieåm toaùn vieân vaø doanh nghieäp kieåm toaùn coù
traùch nhieäm duy nhaát ñoái vôùi yù kieán kieåm toaùn
vaø traùch nhieäm ñoù khoâng ñöôïc giaûm nheï khi
kieåm toaùn vieân vaø doanh nghieäp kieåm toaùn söû
13 duïng coâng vieäc cuûa kieåm toaùn vieân noäi boä. 13
5 6 HẾT

BMKiT-UEH 34
 1 2

Chuyeân ñeà 5
VSA 530 Phöông phaùp löïa choïn
caùc phaàn töû thöû nghieäm - VSA 500

LẤY MẪU KIỂM TOÁN Choïn toaøn boä

và các thủ tục lựa chọn khác Lựa chọn phaàn töû ñaëc bieät

Laáy maãu kieåm toaùn

3 4

Laáy maãu kieåm toaùn

Choïn toaøn boä (kieåm tra 100%)
AÙp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn treân moät soá phaàn töû < 100% toång soá phaàn töû cuûa
- Toång theå coù ít phaàn töû, giaù trò phaàn töû lôùn 1 soá dö TK hay 1 loaïi NV, sao cho moïi phaàn töû ñeàu coù cô hoäi ñeå ñöôïc choïn.

- Coù ruûi ro ñaùng keå maø caùc phöông phaùp khaùc Laáy maãu seõ giuùp KTVthu thaäp vaø ñaùnh giaù baèng chöùng veà caùc ñaëc tröng cuûa caùc
phaàn töû ñöôïc choïn, nhaèm hình thaønh hay cuûng coá moät keát luaän veà toång theå.”
khoâng cung caáp ñaày ñuû baèng chöùng kieåm
toaùn thích hôïp; hoaëc Laáy maãu Laáy maãu
thoáng keâ phi thoáng keâ
-Vaãn ñaûm baûo tính hieäu quaû.
Trong thöû nghieäm Trong thöû nghieäm
kieåm soaùt cô baûn
 5 6

Laáy maãu thoáng keâ vaø phi thoáng keâ Laáy maãu thoáng keâ vaø phi thoáng keâ
Laáy maãu Laáy maãu
Laáy maãu Laáy maãu phi thoáng keâ thoáng keâ
phi thoáng keâ thoáng keâ Nhöôïc -Ñoøi hoûi xeùt ñoaùn -Yeâu caàu KTV coù kieán
Côõ maãu Xeùt ñoaùn, lyù thuyeát Lyù thuyeát thoáng keâ, ñieåm -Thieáu khaùch quan thöùc thoáng keâ
thoáng keâ xeùt ñoaùn -Toán thôøi gian
Choïn maãu Bất kỳ pp naøo maø KTV Ngaãu nhieân Öu ñieåm -Khoâng yeâu caàu -Thieát keá maãu phuø hôïp
cho raèng maãu seõ ñaïi KTV coù kieán thöùc -Choïn maãu ñaày ñuû
dieän cho toång theå thoáng keâ
Ñaùnh giaù maãu Xeùt ñoaùn Keát quaû thoáng keâ
-Ñaùnh giaù khaùch quan
-Tieát kieäm thôøi hôn
 xeùt ñoaùn
gian

Laáy maãu kieåm toaùn Ruûi ro laáy maãu vaø ruûi ro ngoaøi maãu
AÙp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn treân moät soá phaàn töû < 100%
x x
toång soá phaàn töû cuûa 1 soá dö TK hay 1 loaïi NV,
x x
sao cho moïi phaàn töû ñeàu coù cô hoäi ñeå ñöôïc choïn x x
x x

Rủi ro Rủi ro x x x
x x
ngoaøi maãu lấy mẫu x
Hình 1 x Hình 3
x
x
KTV ñöa ra keát luaän sai Maãu khoâng ñaïi dieän x
khoâng lieân quan ñeán maãu cho toång theå
8

Hình 2
 9 10

Laáy maãu kieåm toaùn Quy trình laáy maãu kieåm toaùn

 Laäp keá hoaïch

 Thieát keá maãu
AÙp duïng caùc thuû tuïc kieåm toaùn treân moät soá phaàn töû < 100%  Xaùc ñònh côõ maãu
 Thöïc hieän
 Löïa choïn caùc phaàn töû cuûa maãu
Giaûm rủi ro Giaûm rủi ro  Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn
ngoaøi maãu lấy mẫu  Ñaùnh giaù
 Xem xeùt baûn chaát vaø nguyeân nhaân sai soùt
 Döï tính sai soùt trong toång theå
 Ñaùnh giaù keát quaû maãu
?
Laäp keá hoaïch, giaùm saùt ?
Taêng côõ maãu
vaø soaùt xeùt vieäc thöïc hieän

11 12

Quy trình laáy maãu kieåm toaùn

Xaùc ñònh muïc tieâu cuûa thöû nghieäm
 Laäp keá hoaïch  Thöû nghieäm kieåm soaùt  Thöû nghieäm cô baûn
Thieát keá maãu Thu thaäp baèng chöùng
Thu thaäp baèng chöùng veà caùc cô sôû daãn lieäu
Xaùc ñònh côõ maãu veà tính höõu hieäu cuûa BCTC.
heä thoáng kieåm soaùt noäi
• Xaùc ñònh muïc tieâu cuûa thöû nghieäm boä.
• Xaùc ñònh sai phaïm
• Xaùc ñònh toång theå
• Phaân nhoùm toång theå
 13 14

Ví duï veà xaùc ñònh sai phaïm

• Thöû nghieäm kieåm soaùt
- Chính saùch hay thuû
tuïc kieåm soaùt khoâng
höõu hieäu.
 Sai phaïm thuoäc tính
• Thöû nghieäm cô baûn
- Sai leäch veà nghieäp vuï
hay soá dö taøi khoaûn.
 Sai phaïm soá lieäu
Xaùc ñònh toång theå
- Toång theå laø toaøn boä döõ lieäu maø töø ñoù KTV laáy maãu ñeå
coù theå ñi ñeán keát luaän.
 Phuø hôïp: muïc tieâu cuûa thöû nghieäm
 Ñaày ñuû: taát caû caùc phaàn töû  keát luaän toång theå
- Ñôn vò laáy maãu: laø caùc phaàn töû rieâng bieät caáu thaønh
toång theå

15
16
Phaân nhoùm toång theå
Phaân nhoùm toång theå Nhóm
Thành phần của Phương pháp Loại thư xác
nhóm kiểm tra nhận
Phaân nhoùm toång theå: giaûm tính bieán ñoäng cuûa phaàn töû Các khoản từ 1000 Xác nhận
1
Ñôn vò: trieäu ñoàng triệu đồng trở lên 100% Thư xác nhận
Phaân nhoùm Soá löôïng phaàn töû Giaù trò phaân nhoùm Các khoản từ 100 mở (dạng khẳng
Chọn mẫu xác định)
> 1.000 5 5.500 2 triệu đồng đến 1000
nhận 30%
triệu đồng
> 100 56 8.500
< 100 281 16.000 Thư xác nhận
Các khoản nhỏ hơn
Toång coäng 342 30.000
3 Chọn mẫu 5% đóng (dạng phủ
100 triệu đồng
định)
 17 18

Ví duï- Thiết kế maãu Ví duï- Thiết kế maãu

trong thöû nghieäm kieåm soaùt trong thöû nghieäm cơ bản
Muïc tieâu Xaùc ñònh Xaùc ñònh Muïc tieâu Xaùc ñònh Xaùc ñònh
thöû nghieäm sai phaïm toång theå thöû nghieäm sai phaïm toång theå
Taát caû caùc Giao haøng ? Tính ñaày ñuû Khoaûn phaûi traû ?
nghieäp vuï giao nhöng khoâng cuûa số dư caùc khoâng ñöôïc
haøng ñeàu ñöôïc laäp hoùa ñôn khoaûn phaûi traû khai baùo
laäp hoùa ñôn baùn haøng. taïi thôøi ñieåm
baùn haøng. cuoái nieân ñoä.

19 20

Quy trình laáy maãu kieåm toaùn

Xaùc ñònh côõ maãu trong TNKS
Nhaân toá aûnh höôûng Côõ maãu
 Laäp keá hoaïch
Möùc ñoä xem xeùt cuûa kieåm toaùn vieân ñoái vôùi caùc
Thieát keá maãu Taêng leân
kieåm soaùt lieân quan khi ñaùnh giaù ruûi ro taêng leân
Xaùc ñònh côõ maãu Tyû leä sai leäch coù theå boû qua taêng leân.
Giaûm xuoáng
Tyû leä sai leäch döï kieán cuûa toång theå ñöôïc kieåm tra taêng leân.
Taêng leân
• Trong thöû nghieäm kieåm soaùt
Möùc ñoä ñaûm baûo maø kieåm toaùn vieân mong muoán
• Trong thöû nghieäm cô baûn veà vieäc tyû leä sai leäch thöïc teá cuûa toång theå khoâng
Taêng leân
vöôït quaù tyû leä sai leäch coù theå boû qua taêng leân
Soá löôïng ñôn vò laáy maãu trong toång theå taêng leân. AÛnh höôûng khoâng ñaùng
keå
 21 22

Xaùc ñònh côõ maãu trong TNKS

Phöông phaùp choïn maãu phi thoáng keâ Xaùc ñònh côõ maãu trong TNCB
Nhaân toá aûnh höôûng Côõ maãu
Ví duï: Chính saùch choïn maãu cuûa 1 coâng ty kieåm Ñaùnh giaù cuûa KTV veà ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu
toaùn taêng Taêng leân
Söû duïng thöû nghieäm cô baûn nhieàu hôn cho cuøng 1
CSDL taêng leân Giaûm xuoáng
Sai soùt coù theå boû qua taêng leân
Giaûm xuoáng
Số liệu sai sót mà kiểm toán viên dự kiến sẽ Taêng leân
phát hiện trong tổng thể tăng lên
Phaân nhoùm toång theå khi thích hôïp Giaûm xuoáng
Soá löôïng đơn vị lấy mẫu trong tổng thể Aûnh höôûng khoâng
ñaùng keå

23 24

Xaùc ñònh côõ maãu trong TNCB Quy trình laáy maãu kieåm toaùn
Phöông phaùp choïn maãu phi thoáng keâ

Côõ Giaù trò toång theå Thöïc hieän

= × Heä soá ñaûm baûo
maãu Möùc sai soùt chaáp nhaän
Löïa choïn caùc phaàn töû cuûa maãu

Côõ $2,500,000 Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn

= × 1.2 = 24
$125,000 • Choïn maãu ngaãu nhieân
maãu
• Löïa choïn heä thoáng
• Löïa choïn baát kyø
 25 26

Ví duï: Löïa choïn heä thoáng Quy trình laáy maãu kieåm toaùn
o Toång theå: 10.000 phieáu giao haøng
o Côõ maãu: 20  Thöïc hieän
o Khoaûng caùch laáy maãu: 10.000/20 = 500
Löïa choïn caùc phaàn töû cuûa maãu
o Phieáu giao haøng ñaàu tieân choïn baát kyø:
o soá 124 Thöïc hieän caùc thuû tuïc kieåm toaùn
o Caùc phieáu giao haøng ñöôïc choïn tieáp theo seõ laø:
o soá 624
o soá 1.124
o soá 1.624 • Phuø hôïp vôùi muïc tieâu thöû nghieäm
o …
• Phaàn töû ñöôïc choïn khoâng phuø hôïp  Phaàn töû thay theá
• Thuû tuïc kieåm toaùn chính khoâng theå aùp duïng  Thuû tuïc thay
theá

27 28

Quy trình laáy maãu kieåm toaùn Quy trình laáy maãu kieåm toaùn

 Ñaùnh giaù  Ñaùnh giaù

Xem xeùt baûn chaát vaø nguyeân nhaân sai soùt Xem xeùt baûn chaát vaø nguyeân nhaân sai soùt
Ước tính sai soùt trong toång theå Ước tính sai soùt trong toång theå
Ñaùnh giaù keát quaû maãu Ñaùnh giaù keát quaû maãu

• Baûn chaát: sai soùt, gian laän

• Nguyeân nhaân: hieåu sai, caåu thaû,… • Trong thöû nghieäm kieåm soaùt
• Trong thöû nghieäm cô baûn
 29 30

Quy trình laáy maãu kieåm toaùn

Döï tính sai soùt trong toång theå

 Trong thöû nghieäm KS  Trong thöû nghieäm cô baûn  Ñaùnh giaù

 Xaùc ñònh sai soùt phaùt hieän
 Tính tyû leä sai phaïm Xem xeùt baûn chaát vaø nguyeân nhaân sai soùt
cuûa maãu
cuûa maãu
 Xaùc ñònh sai soùt toång theå Ước tính sai soùt trong toång theå
 So saùnh vôùi tyû leä sai phaïm
öôùc tính
toång theå dự tính Ñaùnh giaù keát quaû maãu
 So saùnh vôùi möùc sai soùt
chaáp nhaän .
• Trong thöû nghieäm kieåm soaùt
• Trong thöû nghieäm cô baûn

31 32

Ñaùnh giaù keát quaû maãu Sai leäch

• Sai lệch của tổng thể = [(Sai lệch mẫu – sai lệch caù biệt) x α] +
Sai lệch caù biệt
Trong thöû nghieäm kieåm soaùt:
• α ñộ phoùng đñại từ mẫu leân tổng thể
Tyû leä sai lệch (maãu) > (chấp nhận): Ñieàu chænh taêng möùc
RRKS
Tyû leä sai lệch (maãu) < (chấp nhận): Chaáp nhaän RRKS
Trong thöû nghieäm cô baûn:
Soá tieàn sai soùt (mẫu) > (chấp nhận): Sai soùt troïng yeáu
Soá tieàn sai soùt (mẫu) < (chấp nhận): Xem xeùt  keát luaän
 33 34

Ñaùnh giaù keát quaû lấy maãu Ñaùnh giaù keát quaû maãu
Thöû nghieäm kieåm soaùt Thöû nghieäm cô baûn
 Muïc tieâu thöû nghieäm: Tính hieän höõu cuûa caùc khoaûn phaûi thu.
Thủ tục 1 Thủ tục 2  Möùc troïng yeáu thực hiện: 500 trieäu
Số lượng sai phạm 1 2  Giaù trò soå saùch: 30 tyû ñoàng.
Cỡ mẫu 60 60 Phaân nhoùm toång theå
Tỷ lệ sai phạm dự tính 2% 2% Ñôn vò: trieäu ñoàng
Tỷ lệ sai phạm chấp nhận 6% 6% Phaân nhoùm Soá löôïng Giaù trò Soá löôïng Giaù trò Giaù trò Cheânh
Mức đñộ tin cậy 95% 95% phaàn töû phaân nhoùm maãu maãu kieåm toaùn leäch
> 1.000 5 5.500 5 5.500 5.490 10
Kết luận ? > 100 56 8.500 20 4.500 4.480 20
< 100 281 16.000 38 3.000 2.995 5

35

Ñaùnh giaù keát quaû maãu

Thöû nghieäm cô baûn
 Muïc tieâu thöû nghieäm: Tính hieän höõu cuûa caùc khoaûn phaûi thu.
Keát thuùc
 Möùc troïng yeáu thực hiện : 500 trieäu
 Giaù trò soå saùch: 30 tyû ñoàng.
Phaân nhoùm toång theå Ñôn vò: trieäu ñoàng
Phaân nhoùm Giaù trò phaân Giaù trò maãu Cheânh % maãu/phaân nhoùm Sai soùt
nhoùm leäch öôùc
tính
> 1.000 5.500 5.500 10 100% 10
> 100 8.500 4.500 20 4.500/8.500 = 53% 37.7
< 100 16.000 3.000 5 3.000/16.000 = 19% 26.7
Toång coäng 30.000 13.000 74.7