Veri: Kapsam, Dönem ve Zamanlama
The Data: Coverage, Periodicity and Timeliness
Türkçe English
Kapsam Ulusal Hesaplar Sistemi’nde tahmin edilen temel
(veri karakteristikleri) – büyüklüklerin en önemlisi ve odak noktası Gayrisafi
Coverage Yurtiçi Hâsıla’dır (GSYH). GSYH, bir ülkedeki belirli bir
(data characteristics) dönemde üretilen mal ve hizmetlerden dolayı oluşan
katma değere ilişkin standart bir ölçüdür. GSYH üç
yöntemle hesaplanmaktadır:
1. Üretim Yöntemi
2. Harcama Yöntemi
3. Gelir Yöntemi
Yıllık kesinleşmiş verilerden hareketle, dönemsel GSYH
tahminlerinden bağımsız olarak, bağımsız bir yıllık
GSYH veri setinin hesaplanması ve düzenli olarak
dönemlik GSYH büyümelerinin bu bağımsız hesap ile
kontrolü ve revizyonu gerçekleştirilmektedir.
Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla, üretim yöntemiyle, bir
ekonomide yerleşik olan üretici birimlerin belli bir
dönemde, ekonomik faaliyetleri sonucu yaratmış
oldukları tüm mal ve hizmetlerin değerleri toplamından
bu mal ve hizmetlerin üretiminde kullanılan girdiler
toplamının düşülmesi sonucu elde edilen değerdir.
Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla, harcama yöntemiyle, bir
ekonomide belli bir dönemde tüketime ve yatırıma
yönelik harcamalar ile ihracat, ithalat farkından oluşur.
Bu yöntemin ana bileşenleri, hane halklarının nihai
Gross domestic product (GDP) is the most important
and the basic key statistics of the System of National
Accounts (SNA). It is a standard measure of value
added arising from production of goods and services, in
a country during an accounting period. GDP is
estimated by three approaches:
1. Production approach
2. Expenditure approach
3. Income approach
Independent annual GDP accounts are obtained
separately on the basis of annual complete and
absolute data. It provides the base for a revision and
alignment of quarterly series to the annual series by
comparing quarterly GDP growth rates to the
independent annual accounts.
Gross Domestic Product, by production approach is
the value obtained by deducting the inputs used in the
production of the goods and services from the total
value of these goods and services produced by all
institutional units resident in an economy in the certain
period.
Gross Domestic Product by expenditure approach
is the sum of expenditures on all goods and services
which are directly used in consumption and investment
tüketimi, devletin nihai tüketimi, sabit sermaye in an economy during a specified period plus value of
yatırımları ve net ihracattır. the net export. Household final consumption,
government final consumption, fixed capital formation,
Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla, gelir yöntemiyle, exports (less) imports of goods and services are the
ekonomideki üretici birimlerin elde ettiği maaş, ücret main components of this approach.
gelirleri, işletme kârı ve devletin elde ettiği çeşitli vergi
gelirlerinden oluşur. Her faaliyet kolunda mal ve hizmet GDP by income approach, to the estimation of gross
üretim sürecinde yer alan üretici birimlerin üretim domestic product involves adding up the wages&
faktörlerine ödedikleri değerlerin toplamıdır. salaries and the operating surplus of all producing units
plus net tax revenues of government in an economy. It
Türkiye İstatistik Kurumu’nda GSYH hesaplamaları is total value of all the payments to the production
üretim, harcama ve gelir yöntemlerinin her üçü de factors, in all kind of economic activities, by all
kullanılarak yapılmaktadır. GSYH tahminlerinde producing units in the country.
kullanılan temel yöntem (hesabın ilk yapıldığı, daha
sonra diğer hesapların buna göre dengelendiği), üretim
yöntemidir. GSYH, cari fiyatlarla ve Laspeyres All of three approaches (production, expenditure and
zincirlenmiş hacim endeksleriyle hesaplanmaktadır. income) are in use in TurkStat for GDP calculations, but
the GDP by production approach is the main one
according to which GDP by other approaches are
Cari fiyatlarla GSYH, hesaplama döneminde piyasada
balanced . GDP is estimated at current prices and
geçerli olan fiyatlarla yapılan hesaplamadır. Laspeyres chain linked index.

Zincirlenmiş hacim endeksleriyle GSYH, üretimdeki GDP in current prices is obtained by valuation of
değişimin daha sağlıklı ölçülebilmesi için enflasyon goods and services by normal economic market prices
etkisinin arındırılmasıyla yapılan hesaplamadır. in an accounting period.
Hesaplamalar, zincirleme indeks yöntemiyle
yapılmaktadır. GDP in chain linked volume index is estimated by
adjusting the inflation effect so that the changes in the
GSYH değişim oranı, GSYH’nin yüzde olarak artış production can be measured more accurately. The
oranıdır. Zincirlenmiş hacim endeksleriyle hesaplanan estimates are calculated by the chain index method
değerlerin birbirine oranı gerçek büyüme hızını
vermektedir.
GDP growth rate is the increase rate in GDP as
Kişi Başına GSYH, cari fiyatlarla tahmin edilen percentage. The ratio each other the values estimated
gayrisafi yurtiçi hâsıla büyüklüğünün yıl ortası nüfus in chain linked volume gives the real growth rate.
tahminine bölünmesi ile Türk Lirası olarak elde edilir.
Hesaplanan bu değerin ortalama dolar kuruna Per capita gross domestic product is obtained by
dividing gross domestic product at current prices to mid-
bölünmesi ile dolar değeriyle kişi başına gayrisafi yurtiçi
hâsılaya ulaşılmaktadır. year population in Turkish Liras. Per capita GDP in US
Dollar is obtained by dividing per capita GDP at Turkish
Hanehalkı Nihai Tüketim Harcamaları, mal ve Liras to average dollar exchange rate based on import.
hizmetlere ilişkin hanehalklarının yapmış olduğu
harcamaları içermektedir. The Households Final Consumption Expenditures
include the expenditures made by the households for
Devletin Nihai Tüketim Harcamaları, devletin goods and services.
hizmetlerini yerine getirebilmek için istihdam ettiği
personeline ödenen maaş-ücretler, ayni ve sosyal The Final Consumption Expenditures of General
yardımlar ile bu hizmeti üretmek için diğer sektörlerden Government consist of wages and salaries paid to
satın aldığı mal ve hizmetlere ilişkin harcamalardan employees employed by the government fulfil its
oluşmaktadır. services, benefits in kind and social and the
expenditures related goods and services purchased
Gayrisafi sabit sermaye oluşumu, bir üreticinin sabit from other sectors to provide this service.
aktifleriyle elde edişleri, eksi elden çıkarışları ve
kurumsal birimin üretim faaliyetleriyle gerçekleşen Gross fixed capital formation measured by the total
üretilmeyen aktif değerine belirli ilavelerin toplam value of a producer’s acquisitions, less disposals, of
değeriyle ölçülür. Gayrisafi sabit sermaye oluşumunun fixed assets during the accounting period plus certain
en büyük kısmını maddi sabit aktifler oluşturmaktadır.specified expenditure on services that adds to the value
of non-produced assets. Tangible fixed assets
Bu aktifler, makine-teçhizat ve inşaat olmak üzere iki alt
constitute the largest part of gross capital formation.
grupta incelenmektedir. Sabit aktifler, bir yıldan fazla bir
süre için üretim işleminde kullanılmaktadır. These assets are examined in two sub-groups,
machine-equipment and construction. The fixed assets
İşgücü ödemeleri, muhasebe dönemi boyunca, girişim are used in the production process for more than a
tarafından çalışanın yaptığı iş karşılığında, ayni ve
nakdi olarak ödenen toplam karşılıklar olarak year.
tanımlanmaktadır. Nakdi ya da ayni olarak ödenen
maaş-ücretler ile işverenler tarafından çalışanlar adına Compensation of employees is defined as the total
ödenen sosyal güvenlik katkılarından oluşmaktadır. remuneration, in cash or kind, payable by an enterprise
to an employee in return for work done by the latter
Sabit sermaye tüketimi, muhasebe dönemi boyunca during the accounting period. It has two components;
fiziksel yıpranma, normal kullanım dışı olma veya Wages & salaries in cash or in kind and Social
normal kaza zararı sonucu olarak bir üretici tarafından Insurance contributions payable by employers.
sahip olunan veya kullanılan sabit aktif stoklarının cari
değerlerindeki düşme olarak tanımlanabilir. Consumption of fixed capital is defined as decline,
during the course of the accounting period, in the
Üretim ve ithalat üzerindeki vergiler, mal ve hizmetler current value of the stock of fixed assets owned and
üreticiler tarafından üretildiğinde, teslim edildiğinde, used by a producer as a result of physical deterioration,
satıldığında ya da transfer edildiğinde onlar üzerinden normal obsolescence or normal accidental damage.
ödenen ürün ve hizmetler üzerindeki vergiler ile mallar
sınırları geçip ekonomik bölgeye girdiğinde veya Taxes on production and imports are those
hizmetler yerleşik olmayan birimler tarafından yerleşik compulsory, unrequited payments on goods and
birimlere teslim edildiğinde ödenecek olan ithalat services when they are produced, delivered, sold,
üzerindeki vergileri ve resimleri içerir. transferred or otherwise disposed of by their producers.
They include taxes on imports of goods &services when
İşletme artığı, net katma değerden, çalışanlara yapılan they are delivered to resident units by non-residents.
ödemeler ve üretim üzerindeki vergilerin çıkarılması ve
sübvansiyonların eklenmesiyle elde edilir. Katma değer Operating surplus: Operating surplus is defined
içinde sermayenin payını ifade etmektedir. residually as value added (net) minus compensation of
employees payable, minus taxes on production
Hesaplamalarda kullanılan fiyatlar ise aşağıda payable, plus subsidies receivable. It refers the share of
açıklanmaktadır. capital in value added.

Temel fiyat, bir birim mal ya da hizmet üretimi ve satışı Valuation and the price concepts used for accounts
sonucunda üreticilerin eline geçen bedel olup, bu
bedelden satıcı tarafından ödenmesi gereken vergilerin are as follows
çıkarılması ve sübvansiyonların eklenmesiyle elde
edilen değerdir. Bu fiyata üretici tarafından ayrıca The basic price is the amount receivable by the
faturalandırılan herhangi bir ulaştırma bedeli hariçtir. producer from the purchaser for a unit of a good or
service produced as output minus any tax payable, and
Üretici fiyatı, üretilen mal veya hizmetin bir birimi için plus any subsidy receivable, by the producer as a
üretici tarafından alıcıdan alınabilen miktardan alıcıya consequence of its production or sale. It excludes any
fatura edilmiş her türlü KDV veya benzer çıkarılabilir transport charges invoiced separately by the producer.
vergiler düşülerek ulaşılan değer olarak tanımlanabilir.
Üretici tarafından faturalandırılmış her türlü ulaştırma The producer’s price is the amount receivable by the
bedelini hariç tutar. producer from the purchaser for a unit of a good or
service produced as output minus any VAT, or similar
Alıcı fiyatı, satın alan tarafından ürünler için gerçekte deductible tax, invoiced to the purchaser. It excludes
ödenen fiyattır ve ürün üzerindeki vergilerden any transport charges invoiced separately by the
sübvansiyonların çıkartılması ile elde edilir. Ancak, producer.
ürünler üzerinde uygulanan KDV gibi çıkarılabilir
vergileri kapsamaz. Satın alan tarafından gerekli zaman The purchaser’s price is the amount paid by the
ve yerde teslim alma işlemi için ayrıca ödenen herhangi purchaser, excluding any VAT or similar tax deductible
bir ulaştırma maliyeti hariçtir. by the purchaser, in order to take delivery of a unit of a
good or service at the time and place required by the
Uluslararası Standart purchaser. The purchaser’s price of a good excludes
any transport charges paid separately by the purchaser
Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemi (SNA) ve to take delivery at the required time and place.
Avrupa Hesaplar Sistemi’dir (ESA). Bu iki sistem
birbiriyle aynıdır, fakat tabloların sunumu açısından International Standard
bazı farklılıklar mevcuttur.
United Nations System of National Accounts (SNA) and
Sınıflama European System of Accounts (ESA). These two
systems are identical but there are some differences in
Üretim, harcama ve gelir yöntemiyle tahminlerde
sonuçlar, Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemi the presentation of the tables.
(SNA) ve Avrupa Hesaplar Sistemi’nin (ESA) önerdiği
şekilde ifade edilen düzeyde verilmektedir. Classification

Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî
Sınıflaması (Statistical classification of economic
activities in the European Community, NACE Rev 2)
üretim yönteminde esas alınmaktadır ve alfabetik kodla
belirlenen başlıklardan oluşan ilk düzey (kısım
düzeyinde) kullanılmaktadır.
Üretim yöntemiyle tahminlerde kullanılan sınıflama;
NACE Rev.2 İktisadi faaliyet kolları
The estimates by the production, expenditure and
income approaches are available at the level expressed
by United Nations System of National Accounts (SNA)
and European System of Accounts (ESA).
Statistical classification of economic activities in the
European Community, NACE Rev 2 is used at the
production approach and it is used the first level (the
section level) of consisting of titles determined by
alphabetic code.

A. Tarım, ormancılık ve balıkçılık The classification used at the estimates by the

B. Madencilik ve taş ocakçılığı production approach;
C. İmalat sanayi
D. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve
NACE Rev.2 Economic Activities
dağıtımı
E. Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve
iyileştirme faaliyetleri A. Agriculture, forestry and fishing
F. İnşaat B. Mining and quarrying
G. Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara C. Manufacturing
taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı D. Electricity, gas, steam and air conditioning
H. Ulaştırma ve depolama supply
I. Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri E. Water supply; sewerage, waste management
J. Bilgi ve iletişim and remediation activities
K. Finans ve sigorta faaliyetleri F. Construction
L. Gayrimenkul faaliyetleri G. Wholesale and retail trade; repair of motor
M. Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler vehicles and motorcycles
N. İdari ve destek hizmet faaliyetleri H. Transportation and storage
I. Accommodation and food service activities
 O. Kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal J. Information and communication
güvenlik K. Financial and insurance activities
P. Eğitim L. Real estate activities
Q. İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri M. Professional, scientific and technical activities
R. Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor N. Administrative and support service activities
S. Diğer hizmet faaliyetleri O. Public administration and defence, compulsory
T. Hanehalklarının işveren olarak faaliyetleri. social security
P. Education
Harcama yöntemiyle tahminlerde kullanılan Q. Human health and social work activities
sınıflamalar; R. Arts, entertainment and recreation
S. Other service activities
T. Activities of households as employers.
- Amaca Yönelik Bireysel Tüketim Harcamaları
Sınıflaması (COICOP),
The classification used at the estimates by the
- Devlet Fonksiyonlarının Sınıflandırılması
(COFOG), expenditure approach;
- Geniş Ekonomik Kategorilere Göre Sınıflama
(BEC), - Classification of individual consumption by
- Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu Cetveli purpose (COICOP),
(GTIP), - Classifications of the Functions of Government
- Uyumlaştırılmış Mal Tanım ve Kod Sistemi (HS), (COFOG),
- Hanehalkına Hizmet Eden Kâr Amacı Olmayan - Classification by Broad Economic Categories,
Kuruluşların Amaca Göre Sınıflaması (COPNI). Defined in Terms of Sitc (BEC),
- Common Customs Tariff Nomenclature (GTIP),
Gelir yöntemiyle tahminlerde kullanılan sınıflamalar; - Harmonized Commodity Description and Coding
System (HS),
- İşgücü ödemelerinde ve sabit sermaye - Classification of the Purposes of Non-Profit
tüketiminde Avrupa Topluluğunda Ekonomik Institutions Serving Households (COPNI).
Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması (NACE
Rev.2), vergi ve sübvansiyonlarda Arz-Kullanım The classification used for the estimates by income
Tablolarında kullanılan ESA sınıflaması. approach;

Verinin kapsamı Statistical classification of economic activities in the

European Community, NACE Rev 2 is used for the
Türkiye’de faaliyet gösteren ekonomik birimler estimates on compensation of employees and
arasındaki mal ve hizmet akışının parasal ifadesidir.
Coğrafi kapsam
GSYH tahminlerinde kapsam tüm Türkiye’dir.
Hesaplama Kuralları
Gayrisafi yurtiçi hâsıla tahminleri yıllık olarak, cari ve
sabit fiyatlarla yapılmaktadır.
Temel Veri Kaynakları
İktisadi faaliyet kollarına göre GSYH tahminleri,
dönemler ve yıllar itibariyle anketlere ve idari kayıtlara
dayalı olarak yapılmaktadır. İdari kayıtların alındığı
kurumların bazıları şunlardır; Maliye Bakanlığı
Muhasebat Genel Müdürlüğü (MGM), Maliye Bakanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), İçişleri Bakanlığı, Hazine
Müsteşarlığı (HM), T.C. Merkez Bankası (TCMB),
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Bankacılık Düzenleme
ve Denetleme Kurumu (BDDK), vb. Ayrıca, çeşitli
kuruluşlardan idari kayıtlar ve faaliyet raporları da
alınmaktadır.
Derleme uygulamaları
Türkiye’nin gayrisafi yurtiçi hâsıla istatistikleri TÜİK
tarafından derlenmektedir.
Consumption of fixed capital by income approach. The
classification is the same of ESA classification used for
supply/use table.
Scope of the data
It refers financial expression of monetary value of
transactions in all goods and services among all
economic units operating in Turkey.
Geographical coverage 
The coverage is entire Turkey for GDP estimates.
Accounting Conventions
The GDP estimates are available at current and
constant prices on an annual basis.
Characteristics of Basic Data Sources
The GDP estimates by economic activities are based
on the quarterly and yearly surveys and administrative
registers. Some of the institutions in which
administrative registers are taken are; Ministry of
Finance General Directorate of Public Accounts,
Ministry of Finance Revenue Administration, Ministry of
Interior, Under secretariat of Treasury, Central Bank
Republic of Turkey, Social Security Institution, Banking
Regulation and Supervision Agency etc. Besides
 administrative registers and activity reports are also
taken from various institutions.

Compilation Practices

GDP Statistics of Turkey is released by TurkStat.

Dönem – Periodicity Yıllık Annually
Zamanlılık– Timeliness

Kamuoyunun Bilgiye Ulaşması

Access by the Public
Türkçe English

Yayımlama –
Advance
dissemination of
release calendar
İlgililere eş zamanlı Yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla sonuçları basın The data are released simultaneously to all interested
yayın dağıtma – açıklaması yoluyla tüm ilgililere eş zamanlı olarak parties by issuing the press release Annual Gross
Simultaneous release yayımlanır. Aynı zamanda, basın açıklaması TÜİK Domestic Product Results. Simultaneously, the press
to all interested web sitesinde yayınlanır. release is posted on the Turkstat's website
www.tuik.gov.tr. www.turkstat.gov.tr.
parties

Bütünlük
 (uygulama ve yöntemlerin şeffaflığı)
Integrity
(transparency of practices and procedures)
Türkçe English

Resmi istatistiklerin Türkiye’nin GSYH istatistikleri sadece Türkiye Turkey's GDP data are processed only by the Turkish
üretilmesine ilişkin İstatistik Kurumu tarafından yayımlanmaktadır. Statistical Institute.
dönem, koşullar ve
gizlilik - Dissemination 20 Haziran 2006 tarihinde Resmi Gazetede Taking into account the "Principles and Procedures
yayımlanan Resmi İstatistiklerde veri gizliliği ve Relating to Data Confidentiality and Security in Official
of terms and
güvenliğine ilişkin usul ve esaslar ve aynı zamanda Statistics" published in Official Gazette dated June 20,
conditions under 2006 and also Turkish Statistics Law No. 5429,detailed
5429 sayılı Türk İstatistik kanunu dikkate alınarak,
which official information shall be prepared upon request.
talep üzerine detaylı bilgi hazırlanır.
statistics are
produced, including
those relating to the
confidentiality of
individually
identifiable
information

Yayımlanmadan önce Kurum tarafından derlenen istatistiksel bilgiler, The statistical information compiled by the Institute cannot
kurum içi erişim - kamuya açılmadan önce herhangi bir kişiye ya da be given to any person or authority before this information
Identification of makama verilemez (Türk İstatistik Kanunu, Madde is made open to public (Turkish Statistical Law, Article 12).
internal access to data 12).
The press release is prepared and kept secure under
before release locked conditions until the specified time of release, at
Bu basın açıklaması, tüm ilgili taraflara ve medyaya
açıklanacağı belirtilen süreye kadar kilit altında which time it is made available to the media and all
hazırlanır ve güvenle saklanır. interested parties.
Yayım döneminde
yorumlama -
Identification of
commentary on the
occasion of statistical
releases
Yenileme ve Haber bülteni yayımlama takvimine göre cari haber A year-ahead advance release calendar that gives precise
yöntemdeki büyük bülteniyle, revizesi yapılan yıllar yayımlanır. release dates is disseminated on the Turkish Statistical
değişikliklerin http://www.tuik.gov.tr/takvim/tkvim.zul#tb1 Institute (Turkstat) website
önceden bildirimi - http://www.turkstat.gov.tr/ingtakvim/tkvim.zul#tb1
Yenileme ve yöntemdeki büyük değişikliklerin yayım
Provision of
tarihi web sitesinde duyurular bölümünde bildirilir. Provision of information about revision and advance notice
information about of major changes in methodology is reported in the
revision and advance announcements section on the website.
notice of major
changes in
methodology

Kalite
(veri kalitesini değerlendirmek için kullanıcının gerek duyduğu bilgi)
Quality
(information the user needs to assess data quality)
Türkçe English

İstatistiklerin
hazırlanmasında
kullanılan
yöntem ve veri
kaynaklarının
yayımlanması -
Dissemination of
documentation
on methodology
and types of data
sources used in
preparing
statistics
İlgili verinin
bileşen
detaylarının ve
çapraz kontrol ve
tutarlılığın
teminini sağlayan
istatistiksel
çerçevelerin
yayımı -
Dissemination of
component
detail,
reconciliations
with related data,
and statistical
frameworks that
support cross-
checks and
provide
assurance of
reasonableness
Notlar - Notes

Dağıtım şekilleri
Dissemination Formats
Türkçe English
Basılı yayın – Haber Bülteni: Yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla News release: Annual Gross Domestic Product Results is
Hardcopy sonuçlarına yıllık olarak TÜİK web sitesinden available in Turkstat website. Bilingual tables (Turkish and
Haber bültenleri - ulaşılabilir. English) are also disseminated in the news release.
News release Yıllık Gayrisafi Yurtiçi Hasıla sonuçları aşağıdaki Annual Gross Domestic Product results are published by
Yayınlar – yöntemlere göre yayımlanmaktadır; (1) Üretim the following methods: (1) GDP by production approach (at
Publications yöntemiyle GSYH (cari fiyatlarla ve zincirlenmiş current prices and chain linked volume index), (2) GDP by
Yayınlar hakkında hacim endeksi olarak) (2) Harcama yöntemiyle expenditure approach (at current prices and chain linked
daha fazla bilgi - GSYH (cari fiyatlarla ve zincirlenmiş hacim endeksi volume index), (3) GDP by income approach (at current
More information olarak); (3) Gelir yöntemiyle GSYH cari fiyatlarla. prices).
on publications
Diğer - Other Yayınlar: Publications:

Elektronik – Electronic Haber bülteninde yayınlanan Gayrisafi Yurtiçi Hasıla The GDP data published in the news release and time
On-line ya da verileri ve zaman serileri tabloları hem Türkçe hem series tables are available in both Turkish and English at
veritabanı - On-line İngilizce olarak www.tuik.gov.tr adresinde www.turkstat.gov.tr.
or database mevcuttur.
Internet adresi -
Internet address
CD ROM - CD ROM
Diğer - Other