ARALIN 3 : PANITIKAN SA PANAHON NG MGA KASTILA

MGA KASANAYAN:
1. Nailalarawan ang panitikan ng Pilipinas sa panahon ng mga Kastila.
2. Natutukoy kung paano nakaimpluwensiya sa buhay ng mga Pilipino ang pagdating ng
mga Espanyol.
3. Naiisa-isa at naiallarawan ang mga anyong panitikan sa panahon ng mga Kastila
4. Napaghahambing ang anyong panitikan ng Pilipinas bago dumating at sa panahon ng
mga Kstila.

Mga Tala:
PANITIKAN SA PANAHON NG KASTILA
KALIGIRANG KASAYSAYAN
Ang isinaalang-alang na unang pananakop ng mga Kastila sa ating kapuluan ay ang
pananatili rito ni Miguel Lopez de Legazpi noong 1565, bilang kauna-unahang Kastilang
gobernador-heneral. At dito nagsimula ang panitikan ng mga tao rito. Ang diwa ng pasimulang ito
ay nagpatuloy nang walang pagbabago hanggang sa pagkakaroon ng digmaan sa Kabite noong
1872. Higit sa tatlong dantaon din ang pananakop na ito ng mga Kastila.
MGA PAGBABAGONG NAGANAP SA BUHAY NG MGA PILIPINO
 tinangkilik ang relihiyong Katoliko , nagpalit sila ng pangalan at nagpabinyag
 nagbago ang anyo ng kanilang pamamahay, nagkaroon ng mga bahay na tisa at bato ,
magagandang kasangkapan tulad ng piyano, muwebles at mga kagamitang pangkusina.
 nagkaroon ng mga sasakyang tulad ng karwahe, tren at bapor,
 natuto silang magdiwang ng mga kapistahan bilang parangal sa mga santo at Papa.
 bilang libangan, nagkaroon ng mga sabong, karera ng kabayo at teatro

MGA IMPLUWENSYA NG KASTILA SA PANITIKANG FILIPINO

 Ang “Alibata”na ipinagmamalaking kauna-unahang abakadang Filipino na nahalinhan ng
alpabetong Romano.
 Ang pagkakaturo ng Doctrina Cristiana na kinasasaligan ng mga gawang makarelihiyon.
 Ang wikang Kastila na naging wika ng Pantikan nang panahong yaon. Marami sa mga salitang ito
ang naging bahagi ng wikang Filipino.
 Ang pagkakadala ng mga alamat ng Europa at tradisyong Europeo rito na naging bahagi ng
Panitikang Filipino tulad ng awit, kurido, moro-moro at iba pa.
 Ang pagkakasinop at pagkakasalin ng makalumang panitikan sa Tagalog at sa ibang wikain.
 Ang pagkakalathala ng iba’t ibang aklat na pambalarila sa wikaing Filipino tulad sa Tagalog,
Ilokano at Bisaya.
 Ang pagkakaroon ng makarelihiyong himig ng mga lathalain ng mga panahong yaon.
MGA UNANG AKLAT SA PANAHON NG KASTILA
1|
 Doctrina Cristiana- kauna-unahang aklat na nalimbag sa Pilipinas noong 1593, sa pamamagitan
ng silograpiko. Aklat ito nina Padre Juan de Placencia at Padre Domingo Nieva. Nasusulat ang
aklat sa Tagalog at Kastila. Naglalaman ito ng mga dasal, sampung utos, pitong sakramento,
pitong kasalanang mortal, pangungumpisal at katesismo. May 87 pahina lamang.
 Nuestra Senora del Rosario –ikalawang aklat na nalimbag sa Pilipinas. Akda ito ni Padre Blancas
de San Jose noong 1602 at nalimbag sa Imprenta ng Pamantasan ng Sto. Tomas sa tulong ni
Juan de Vera, isang mestisong Intsik. Naglalaman ito ng mga talambuhay ng mga santo, nobena,
at mga tanong at sagot sa relihiyon.
 Barlaan at Josaphat –ikatlong aklat na nalimbag sa Pilipinas. Akda ito sa Tagalog ni Padre Antonio
de Borja. Orihinal na nasa wikang Griyego. Ipinalalagay itong kauna-unahang nobelang nalimbag
sa Pilipinas.
 Pasyon – aklat na nauukol sa buhay at pagpapakasakit ni Kristo. Binabasa ito tuwing Mahal na
Araw. Nagkaroon ng apat (4) na bersyon sa Tagalog ang akdang ito, at ang bawat bersyon ay
ayon na rin sa pangalan ng mga nagsisulat. Ang mga ito ay ang Versionde Pilapil ( Padre Mariano
Pilapil);Version de Belen (Gaspar Aquino deBelen); Version dela Merced
( Aniceto dela Merced); at Version de Guia (Luis de Guia ). Isinaalang-alang na pinakapopular ang
Version de Pilapil.
 Urbana at Felisa – aklat na sinulat ni Modesto de Castro, ang tinaguriang “Ama ng
KlasikongTuluyan sa Tagalog”.Naglalaman ito ng pagsusulatan ng magkapatid na sina Urbana at
Felisa. Pawang nauukol sa kabutihang-asal ang nilalaman ng aklat na ito, kaya’t malaki ang
nagawang impluwensya nito sa kaugaliang panlipunan ngmga Pilipino.

MGA AKDANG PANGWIKA

 Arte Y Reglas de la Lengua Tagala - sinulat ni Padre Blancas de San Jose at isinalin sa Tagalog ni
Tomas Pinpin noong 1610.
 Compendio de la Lengua Tagala - inakda ni Padre Gaspar de San Agustin noong 1703.
 Vocabulario de la Lengua Tagala - kauna-unahang talasalitaan sa Tagalog na sinulat ni Padre
Pedro de San Buenaventura noong 1613.
 Vocabulario de la Lengua Pampango - unang aklat na pangwika sa Kapampangan na sinulat ni
Padre Diego Bergano noong 1732.
 Vocabulario de la Lengua Bisaya - pinakamahusay na aklat pangwika sa Bisaya na sinulat ni
Mateo Sanchez noong 1711.
 Arte de la Lengua Bicolana - unang aklat pangwika sa Bikol na sinulat ni Padre Marcos Lisboa
noong 1754.
 Arte de la Iloka - kauna-unahang balarilang Iloko na sinulat ni Francisco L.opez.

MGA URI NG PANITIKAN

 PASYON – inaawit tuwing Kwaresma, hinggil sa buhay , pagpapakasakit at pagdurusa ni Kristo.
 KOMEDYA/MORO-MORO- isang matandang dulang Kastila na naglalarawan ng pakikipaglaban
ng Espanya sa mga Muslim noong unang panahon.
2|
 DALIT – ang pag-aalay ng bulaklak kasabay ng pag-awit bilang handog sa Birheng Maria.
 DUNG-AW –binibigkas nang paawitb ng isang naulila sa piling ng bangkay ng yumaong asawa,
magulang at anak.
 KARAGATAN – isang larong may paligsahan sa tula ukol sa singsing ng isang dalagang nahulog
sa gitna ng dagat at kung sinong binata ang makakuha rito ay siyang pagkakalooban ng pag-ibig
ng dalaga.
 DUPLO –larong paligsahan sa pagbigkas ng tula na isinasagawa bilang paglalamay sa patay.
 KARILYO – pagpapagalaw ng mga anino ng mga pira-pirasong kartong hugis tao sa likod ng isang
kumot na puti na may ilaw.
 SENAKULO – isang dulang nagsasalaysay ng buhay at kamatayan ng Poong Hesuskristo.
 TIBAG – isang pagtatanghal kung buwan ng Mayo, ng paghahanap ni Santa Elena sa krus na
pinagpakuan kay Kristo
 .SARSUWELA- isang komedya o melodramang may kasamang awit at tugtog, may tatlong
(3)yugto, at nauukol sa mga masisidhing damdamin tulad ng pag-ibig, paghihiganti, panibugho,
pagkasuklam at iba pa.
 KURIDO – galing sa salitang Mehikanong “corrido” na ang ibig sabihin ay “kasalukuyang
pangyayari”(current event). Ito ay tulang pasalaysay na may sukat na walong (8) pantig at
pumapaksa sa katapangan,,kabayanihan at kababalaghan.
 AWIT – tulang pasalaysay na maysukat na labindalawang (12) pantig at may mga pangyayaring
hango sa tunay na buhay.
 PARABULA – kwentong hango sa Banal na Kasulatan na maaaring umakay sa tao sa matuwid na
landas ng buhay.
 KANTAHING-BAYAN – (Folk Songs) ang nilalaman ay nagpapakilala ng iba’t ibang pamumuhay at
pag-uugali ng mga tao at ng mga kaisipan at damdamin ng bayan.
 SAYNETE – itinuturing na isa sa mga dulang panlibangan nang mga huling taong pananakop ng
mga Kastila. Ang paksang dulang ito ay nahihinggil sa paglalahad ng kaugalian ng isang lahi o
katutubo.

MGA KANTAHING -BAYAN

 Leron-leron Sinta = Tagalog
 Pamulinawen = Iloko
 Dadansoy = Bisaya
 Sarong Banggi =Bikol
 Atin Cu Pung Singsing = Kapampangan
 
KAHALAGAHAN NG KANTAHING BAYANG PILIPINO
 Ito ay nagpapakilala na ang ating diwang- makata ay katutubo sa ating lupain.
 Ito ay nagpapahayag ng tunay na kalinangan ng Pilipino.
 Ito ay bunga at bulaklak ng matulaing damdaming galing sa puso at kaluluwa ng bayan.

3|
MGA SANGGUNIAN:
 Pineda, P.B.P. etal.(1979)Ang Panitikan Pilipino sa Kaunlarang Bansa. Metro Manila:
National Bookstore.
 Ramos, M. R.etal(1984)Panitikang Pilipino. Quezon City: Katha Publishing.
 Santiago, E. M.etal (1989)Panitikang Filipino:Kasaysayan at pag-unlad. Metro,Manila:
National Bookstore

III. Gawaing Pagsasanay

Panuto: Sumulat ng isang komprehensibong paglalarawan sa panitikan ng Pilipinas sa panahon ng
mga Kastila. (15 pts.)
IV. Learning Insights

________________________________ ________________________________
Petsa ng paggawa Pangalan / Lagda ng mag-aaral

_________________________________
Petsa ng Pagpasa

4|