ÜNSÜZ YUMUŞAMASI NOT: Özel isimlerde yumuşama yapılmaz ve

Türkçede “p, ç, t, k (KeTÇaP)” sert yabancı dillerden Türkçeye girmiş bazı alıntı
ünsüzlerinden biriyle biten kelimelerin sonuna kelimelerde de ünsüz yumuşaması meydana
ünlü harfle başlayan bir ek getirildiğinde gelmez.
“p, ç, t, k (KeTÇaP)”sesleri yumuşayarak
“p sesi b’ye”, “ç sesi c’ye”, “t sesi, d’ye”, Örnekler:
“k sesi g (ğ)’ye (Bu GeCeDe) ” dönüşür. Bu Doğru Yanlış
duruma ünsüz yumuşaması adı verilir. Mehmet’e Mehmed’e
Yozgat’a Yozgad’a
Ünsüz Yumuşaması Örnekleri Cumhuriyete Cumhuriyede
Sonu “p” ile biten kelimelere örnekler: hukuku hukuğu
Kasap – ı = Kasabı (Ünsüz yumuşaması) devlete devlede
Dolap – ım = Dolabım sanata sanada
Cevap – ımı = Cevabımı milletin milledin
Sebep – ini = Sebebini
Rakip – ine = Rakibine NOT: Bazı tek heceli sözcüklerde yumuşama
Hesap – ı = Hesabı olurken bazıların ünsüz yumuşaması meydana
Takip – e = Takibe gelmez.
Sahip – inden = Sahibinden Örnekler:
Kitap – a = Kitaba Doğru Yanlış
Sütü südü (Ünsüz yumuşaması olmaz)
Sonu “ç” ile biten kelimelere örnekler: Çöpü Çöbü
Ağaç – ı = Ağacı (Ünsüz yumuşaması) Sapı Sabı
İlaç – ımı = İlacımı Koçum Kocum
Yamaç – a = Yamaca Keki Kegi
Kireç – i = Kireci Atın Adın
Topaç –ım = Topacım Topa Toba
Dalgıç – a = Dalgıca Saçın Sacın
Başlangıç – ında = Başlangıcında
Süzgeç –in = Süzgecin Doğru Yanlış
İnanç – ım = İnancım Kalbim Kalpim (Ünsüz yumuşaması olur)
Sevinç – ini = Sevincini Ucu Uçu
Borç – u = Borcu Göğü Gökü
Dibi dipi
Sonu “t” ile biten kelimelere örnekler: Kabı Kapı (tencerenin kabı)
Yoğurt – un = Yoğurdun (Ünsüz yumuşaması)
Taklit – ini = Taklidini
Umut – unu = Umudunu
İnat – ını = İnadını
Geçit – e = Geçide
Kanat – ına = Kanadına

Sonu “k” ile biten kelimelere örnekler:

Kelebek – e =Kelebeğe (Ünsüz yumuşaması)
Ekmek – i = Ekmeği
Kirpik – inde = Kirpiğinde
Kazak – ım = Kazağım
Sağlık – ınız = Sağlığınız
Bayrak – ımız = Bayrağımız
Kayık – a = Kayığa
Yaprak – ın = Yaprağın
Kitaplık – a = Kitaplığa
Gözlük – üm = Gözlüğüm
Sözlük – e = Sözlüğe
Kaşık – ı = Kaşığı
 ETKİNLİK: 3.Aşağıdaki cümlelerde ünsüz yumuşaması olan
1. Aşağıdaki sözcük köklerine verilen eki getirip sözcükleri noktalı yere yazınız.
birleştiriniz. 1.Hangi rengi seversiniz?
……………………………………………………..
Kök Ek Kök + EK Sözcük
2.Ağacı kurt, insanı dert yer.
çiçek -i çiçek+i çiçeği ……………………………………………………..
dolap -ım 3. Armudu soy ye, elmayı say ye.
kitap -ın ……………………………………………………..

ağaç -ınız 4. Baş yastığı, baş derdini bilmez.

……………………………………………………..
bebek -i
5. Başın sağlığı, dünyanın varlığı.
yemek -e ……………………………………………………..
umut -um 6. Borcun yoksa kefil ol, işin yoksa şahit ol.
……………………………………………………..
ilaç -ı
7. Büyük başın derdi büyük olur.
2.Aşağıdaki cümlelerde ünsüz yumuşamasına ……………………………………………………..
uğramış sözcükleri bulunuz.
Ünsüz 8.Ekmeğin büyüğü hamurun çoğundan olur.
Cümle Yumuşamasına ……………………………………………………..
Uğramış Sözcük
9. Annem kabağı parça parça keserek tatlı yaptı.
Kitabımı bana geri ver. Kitabımı ……………………………………………………..

Sokağın ortasında oturuyor. 10. Simitçi simidi yere düşürdü.

………………………………………………………
Biraz daha uzağa gider misin?
11.Ağacın dalına konan küçük kuşun kanadı kırılmış
……………………………………………
Kazağında leke var.
12.Ahmet amca abrayı sokağa yanlış park etti.
Senin inadını kimse kıramaz.
…………………………………………………………
Kayığı getirdi. 13.Ayşe teyze süde çok su katmış.
……………………………………………………….
Geldiği gibi geri gitti.
14. Kitabı yırtma öğretmen çok kızar.
Yaprağın üzerinde sinek vardı. ……………………………………………………….
Sabah olduğunu haber verdiler. 15. Kadın çocuğu sinemaya götürüyor.
…………………………………………………………
Arabalar bizi daha uzağa götürür.
16. Sayfaları çevirirken defterin cildi yırtıldı.
Kazağının yakası yırtılmıştı. ……………………………………………………..
17. Tohumları toprağa ekti.
Uçağı bu sabah havalanacak. ……………………………………………………..
18. Sıcağı sevmiyorum.
Maçta bileği burkulmuştu. ……………………………………………………..
19. Bu örneği defterine yaz.
Yüreğinde her zaman iyilik var. ……………………………………………………..
20. Mektubu okudun mu?
Onun inadını hiç kimse kıramaz. ……………………………………………………..

Onun taklidini çok güzel yapıyordu

Gülüzar YILMAZ
Türkçe Öğretmeni