B Ý R E Y D E R S H A N E L E R Ý S I N I F Ý Ç Ý D E R S A N L A T I M F Ö Y Ü

D E R S H A N E L E R Ý

Konu Bölüm DAF No.

DOÐRUDA AÇILAR - I MF-TM 01

GEOMETRÝ
01
Bu yayýnýn her hakký saklýdýr. Tüm haklarý bry Birey Eðitim Yayýncýlýk Pazarlama Ltd. Þti.’e aittir. Kýsmen de olsa alýntý yapýlamaz. Metin ve sorular, bu yayýný
yayýmlayan þirketin önceden izni olmaksýzýn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayýt sistemiyle çoðaltýlamaz, yayýmlanamaz.
Nokta:
Geometrinin en temel terimidir ve tanýmsýzdýr. Ýnce uçlu bir
kalemin kaðýt üzerinde býraktýðý iz nokta olarak düþünülebilir.
Büyük harfle gösterilir.

xA

(A noktasý)

Doðru:
Ayný sýradaki noktalar kümesinden oluþan tanýmsýz bir te-
rimdir. Doðru iki yönde de sonsuza uzadýðý kabul edilir.

Doðrular küçük harflerle veya üzerindeki farklý iki noktasý ile

adlandýrýlýr.

d
d doðrusu

A B
AB doðrusu

2 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Düzlem:
Tanýmsýz bir terimdir. Düzlemin eni ve boyu vardýr, yüksekliði
yoktur. Düzlem her yönde sýnýrsýz kabul edilir. Durgun bir
MF
gölün yüzeyi, masanýn yüzeyi, düzgün bir duvarýn yüzeyi bize
düzlem hakkýnda bir bilgi verebilir.
TM

E
E düzlemi

Uzay:
Tüm noktalarýn oluþturduðu en geniþ kümedir. Dolayýsýyla
uzay, doðrularý ve düzlemleri kapsar.

3 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

SAYI DOÐRUSU VE BÝR NOKTANIN KOORDÝNATI

Cetvel Aksiyomu
Bir doðrunun her bir noktasýna bir ve yalnýz bir reel sayý, reel
sayýlar kümesinin her bir elemanýna da bu doðrunun bir ve
yalnýz bir noktasý karþýlýk gelir.

TANIM:
Cetvel aksiyomu ile belirtilen þartlarda reel sayýlarla bire bir
eþlenmiþ noktalara sayý doðrusu veya sayý ekseni denir.
Sayý doðrusu üzerindeki bir nokta ile eþlenen reel sayýya bu
noktanýn koordinatý denir.

D C O A P B
d
–2 –1 0 1 a 2

 P noktasýnýn koordinatý P(a) dýr.

 O (0) noktasý baþlangýç noktasýdýr.

4 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Ýki Nokta Arasýndaki Uzaklýk

Uzaklýk Aksiyomu
Farklý iki nokta arasýndaki uzaklýða bir tek pozitif reel sayý
karþýlýk gelir.
Uzaklýk aksiyomu ile verilen pozitif reel sayýya A ve B gibi
iki nokta arasýndaki uzaklýk denir.

A B
d
a b

A(a), B(b) noktalarý arasýndaki uzaklýk:

|AB|=|b–a|=|a–b|

5 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 1

A(7) ve B(–2) noktalarý arasýndaki uzaklýk kaç birimdir?

#

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

6 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 2

A(–7) ve B(x) olmak üzere, |AB|=10 birim olduðuna göre,

x in alabileceði deðerler toplamý kaçtýr?

A) – 10 B) – 11 C) – 12 D) – 13 E) – 14

7 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Doðru Parçasý:
Bir doðru üzerinde bulunan farklý A ve B noktalarý ile bu nokta-
lar arasýndaki bütün noktalarýn kümesine AB doðru parçasý
denir.
[AB] þeklinde gösterilir, A ve B noktalarýna da [AB] nýn uç nok-
talarý denir.

A B

[AB] (AB doðru parçasý)

[AB] nýn uzunluðu |AB| þeklinde gösterilir.

8 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 3

A(5), B(–3), C(x), D(12) noktalarý veriliyor.

[AB] # [CD] olduðuna göre, x in alabileceði deðerler
toplamý kaçtýr?

A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26

9 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Orta Nokta:
Bir [AB] için C [AB] ve |AC|=|CB| ise C noktasýna
[AB] nin orta noktasý denir.

A(a) C(x) B(b)

a+b
x= dir.
2

10 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 4

A(– 4), B(12) olmak üzere, [AB] nin orta noktasý C(c), [CB]
nin orta noktasý D(d) olduðuna göre, c+d toplamý kaçtýr?

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 14

11 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Iþýn:
Bir doðru üzerinde alýnan A noktasýnýn ayný tarafýnda bulunan
bütün noktalarýn kümesine baþlangýç noktasý A olan ýþýn
denir.

A B
[AB

B A (AB ýþýný)

Yarý Doðru:
Baþlangýç noktasý çýkarýlmýþ ýþýna yarý doðru denir.

A B
]AB

B A (AB yarý doðrusu)

12 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 5

d
K L M

Þekilde verilen d doðrusuna göre aþaðýdaki iþlemleri

bulunuz.

A) [KL ˆ [LM = .......................................

B) [KM] ˆ [LM = .......................................
C) [LK ‰[LM = .......................................
D) [KL] ‰]LM = .......................................

13 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 6
A={x : |x – 3| t4, x R}
kümesinin elemanlarýný sayý doðrusu üzerinde gösteriniz.

14 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 7

| AC| 3
A(9), B(– 7), C(x) olmak üzere, C[AB] ve
|CB| 5
olduðuna göre, x kaçtýr?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

15 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 8

| AC| 1
A(5), B(17), C(x) olmak üzere, CAB, C[AB] ve
| AB| 2
olduðuna göre, x kaçtýr?

A) – 2 B) – 1 C) 0 D) 1 E) 2

16 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Açý:
Baþlangýç noktalarý ayný olan farklý iki ýþýnýn birleþimine açý
denir. Baþlangýç noktasýna açýnýn köþesi, ýþýnlara da açýnýn
kenarlarý denir.

O B

^ ^ ^
[OA ‰ [OB =AOB= BOA= O

17 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Açýnýn Bölgeleri:
Açý bulunduðu düzlemi; açýnýn kendisi, iç bölgesi ve dýþ bölge-
si þeklinde ayýrýr.

Ýç bölge

O Dýþ bölge B

Açýsal Bölge:

AOB açýsýnýn kendisi ile iç bölgesinin birleþimine, AOB açýsýnýn

^
açýsal bölgesi denir ve (AOB) þeklinde gösterilir.

18 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 9

B C

^ ^
(BDC) ˆ BAC ifadesinin eþitini bulunuz.

19 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Açýnýn Ölçüsü:
AOB açýsýna karþýlýk gelen reel sayýya AOB açýsýnýn ölçüsü
^
denir ve m(AOB) þeklinde gösterilir.

^
m(AOB)=D

£
O B

20 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Açýnýn Ölçü Birimleri:

a) Bir çemberin 360 eþ yay parçasýndan birini gören

merkez açýnýn ölçüsüne bir derece denir ve “1°” þek-
linde gösterilir.

O
1° A

b) Diðer açý ölçü birimi “Radyan”dýr.

360°=2S radyan, S radyan=180° dir.

D R

180q S

orantýsýný kullanarak herhangi bir birimde verilen açý

ölçüsünü, diðer bir birime çevirebiliriz.

21 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 10

a) 150° kaç radyana eþittir?

3S
b) kaç derecedir?
5

22 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

AÇI ÇEÞÝTLERÝ

0° lik açý:
Kenarlarý çakýþýk olan açýdýr.

O A B ^
m(AOB)=0°

Dar açý:
Ölçüsü 0° ile 90° arasýnda olan açýya dar açý denir.

0°<D<90°

£
O B

23 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Dik açý:
Ölçüsü 90° olan açýya dik açý denir.

A
[OA A[OB
^
m(AOB)=90°

O B

Geniþ açý:
Ölçüsü 90° ile 180° arasýnda olan açýya geniþ açý denir.

A
90°<D<180°

£
O B

24 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Doðru açý:
Ölçüsü 180° olan açýya doðru açý denir.

180°
^
m(AOB)=180°
A O B

Tam açý:
Ölçüsü 360° olan açýya tam açý denir.

360°
O A

Tümler açýlar:
Ölçüleri toplamý 90° olan iki açýya tümler açýlar, bu açýlarýn
herbirine diðerinin tümleyeni denir.
 20° nin tümleyeni 70° dir.

 D nýn tümleyeni (90° – D) dýr.

25 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 11

2
Tümler iki açýnýn ölçüleri oranýolduðuna göre, bu açýlar-
3
dan küçük olanýnýn ölçüsü kaç derecedir?

A) 36 B) 40 C) 48 D) 50 E) 54

26 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Bütünler açýlar:
Ölçüleri toplamý 180° olan iki açýya bütünler açýlar, bu açýlarýn
herbirine diðerinin bütünleyeni denir.
 50° nin bütünleyeni 130° dir.
 D nýn bütünleyeni (180° – D) dýr.

27 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 12

Bir açýnýn ölçüsü bütünleyeninin ölçüsünün yarýsýndan 30°

fazladýr.
Buna göre, bu açýnýn ölçüsü kaç derecedir?

A) 110 B) 100 C) 90 D) 80 E) 70

28 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

Açýortay
Bir açýyý iki eþ açýya bölen ýþýna açýnýn açýortayý denir.

E
C
K

O F B
^ ^ ^
 m(AOC)=m(BOC) ise [OC, AOB nýn açýortayýdýr.

 [KE] A [OA ve [KF] A[OB ise |KE|=|KF| ve

|OE|=|OF| dir.

29 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 13

Komþu bütünler iki açýnýn açýortaylarý arasýndaki açý kaç

derecedir?

30 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 14

OAB
A [OC ve [OF
C
açýortay
D ^
m(DOE)=50°

50°
O E

F
B

^
Yukarýdaki verilere göre, m(COF) kaç derecedir?

A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120

31 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

ÖRNEK 15
^
m(BAC)=70°
^
m(CAD)=40°
C D

40°
70°
B A

Yukarýdaki verilere göre, CAD ve BAD açýlarýnýn açýortay-

larý arasýndaki açýnýn ölçüsü kaç derecedir?

A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 55

32 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

1. A(4) ve B( – 6) noktalarý arasýndaki uzaklýk kaç birim-
dir?

A) 2 B) 5 C) 8 D) 9 E) 10

33 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

2. Sayý doðrusu üzerinde A={x : |x+3|d7, xR} kümesi veri-
liyor.
Buna göre, A kümesinin belirlediði doðru parçasýnýn
orta noktasýnýn koordinatý kaçtýr?

A) – 4 B) – 3 C) – 2 D) – 1 E) 0

34 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

3.
d
A B C

d doðrusunun üzerinde A, B ve C noktalarý iþaretlenmiþtir.

Buna göre, aþaðýdakilerden hangisi yanlýþtýr?

A) [AB] d B) ]AB[[AB
C) [AC=[AB]‰ ]BC D) [AC ˆ ]CB=[AC]
E) d=]BA ‰ [BC

35 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

4. A ve B noktalarý d doðrusunun ayýrdýðý farklý yarým
düzlemdedir.
A noktasýnýn d doðrusuna uzaklýðý 9 birim, B noktasýnýn
d doðrusuna uzaklýðý 6 birim olduðuna göre, A ve B
noktalarý arasýndaki uzaklýk en az kaç birimdir?

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

36 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

5. A

F B C

^ ^
Þekildeki verilere göre, (ABC)ˆ(DFC) ifadesinin eþiti
aþaðýdakilerden hangisidir?

A) {B, C, D, E} B) [EB]‰[DC]
C) BCDE D) [DE]‰[BC]
E) (BCDE)

37 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

6.
D
E

y
A B C

^ ^ x 1
[BDA AC, m(DBE)=x, m(EBC)=y, 
y 5
Yukarýdaki verilere göre, y kaç radyandýr?

55 75 35 5 5
A) B) C) D) E)
12 18 10 3 4

38 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

 3
7. Bütünler iki açýnýn ölçüleri oraný
dir.
7
Buna göre, bu açýlardan küçük olanýnýn tümleri kaç
derecedir?

A) 36 B) 40 C) 42 D) 48 E) 54

39 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

8. Bir açýnýn ölçüsü, tümlerinin 3 katýndan 10° fazladýr.
Buna göre, bu açýnýn ölçüsü kaç derecedir?

A) 70 B) 65 C) 60 D) 55 E) 50

40 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

9. A>B olmak üzere, (A+B) nin bütünleri ile (A – B) nin tüm-
lerinin toplamý 120° dir.
Buna göre, A kaç derecedir?

A) 65 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85

41 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

 ^
10. m(ABD)=20°
^
m(DBC)=60°
A
D

20°

60°

B C

Yukarýdaki verilere göre, ABD ve DBC açýlarýnýn açýor-

taylarý arasýndaki açýnýn ölçüsü kaç derecedir?

A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45

42 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

11. E F

D G

20°
A B C

^ ^ ^ ^
A, B, C doðrusal, m( FBG)=m( GBC), m( DBE)=m( EBF)
^
m( ABD)=20°
^
Yukarýdaki verilere göre, m(EBG) kaç derecedir?

A) 60 B) 70 C) 75 D) 80 E) 85

43 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01

12.
G
F H
E

D K
30°

A B C
^ ^
[DA]A AC, [DE] A [EB], |DE|=|DA|, m( DBE)=m( EBF)
^ ^ ^ ^
m( GBH)=m( HBK)=m( KBC), m( FBG)=30°
^
Yukarýdaki verilere göre, m(DBK) kaç derecedir?

A) 130 B) 125 C) 120 D) 115 E) 110

44 2012-2013 - DAF - GEOMETRÝ (MF- TM) - 01