CHƯƠNG 8

BẢO VỆ VÀ ĐIỀU KHIỂN

CÁC THIẾT BỊ BIẾN ĐỔI
8.1 Bảo vệ các phần tử điện tử công suất
8.1.1 Công suất tổn thất và làm mát

'P 'p1  'p2 | 'p1

'P … Công suất tổn thất

'p1 … Công suất tổn thất chính

'p2 … Công suất tổn thất phụ

'P UT 0 I ( AV )  RF I 2
Nhiệt độ mặt ghép

Tj Ta  Rth 'P
Rth R jv  Rvr  Rra

Tj … Nhiệt độ mặt ghép

Ta … Nhiệt độ không khí môi trường
Rjv … Điện trở nhiệt giữa mặt ghép và vỏ linh kiện bán dẫn
Rvr … Điện trở nhiệt giữa vỏ và cánh tản nhiệt
Rra … Điện trở nhiệt giữa cánh tản nhiệt và không khí môi trường

Làm mát:

• Cánh tản nhiệt

• Cánh tản nhiệt + quạt gió
• Cánh tản nhiệt + nước
• Ngâm trong dầu biến thế
8.1.2 Bảo vệ dòng điện

Cầu chì:
• CC phải chịu được dòng làm việc định mức của thiết bị
• Nhiệt dung chịu đựng của CC phải nhỏ hơn nhiệt dung của thiết bị cần
bảo vệ Æ nhiệt lượng (I2t)CC < (I2t)TB
• Điện áp hồ quang của CC phải tương đối lớn Æ Giảm nhanh dòng điện
và tiêu tán năng lượng trong mạch.
• Khi CC đứt, điện áp phục hồi phải đủ lớn Æ Không làm cho hồ quang cháy
lại giữa hai cực của cầu chì

Lắp đặt: có nhiều cách

• Từng pha của cuộn dây sơ cấp hoặc thứ cấp MBA
• Nối tiếp với từng van
• Nối tiếp với từng nhóm van mắc song song
• Đầu ra của thiết bị biến đổi
8.1.3 Bảo vệ quá áp

Quá áp trong
Sự tích tụ điện tích trong các lớp bán dẫn
(quá trình động của diode và thyristor)
Î Bảo vệ bằng mạch R – C đấu song song với diode hoặc thyristor

Quá áp ngoài
Cắt không tải MBA trên đường dây, CC bảo vệ nhảy, sấm sét, …
Î Bảo vệ bằng mạch R – C mắc giữa các pha thứ cấp của MBA động lực

• R .. 10 – 1000 :
• C … 0.01 – 1 PF
8. 2 Điều khiển các thiết bị biến đổi
8.2.1 Khuyếch đại thuật toán

Khuyếch đại đảo

R2

R1
uv
- R2
ur
ur  uv
+ R1

Mạch so sánh

u-
- ­U cc ... u ! u
ur ur ®
u+
+ ¯U cc ... u ! u
Mạch tích phân
C

uv R
- 1
³
ur
ur  uv dt
+ RC

Mạch vi phân
R

C
- ur duv
ur  RC
+ dt
Mạch tạo xung chuẩn sử dụng IC 555
 t1 0.693C ( R1  R2 ); t2 0.693CR2
T t t1  t2 0.693C ( R1  2 R2 )
Mạch lật đơn sử dụng IC 555

T 1.1RC

1
 Vcc
3
Mạch D flip – flop

D Qn o Qn+1

0 0o0
D Q
1 0o1
D-FF
0 1o0
CLK Q
1 1o1
 D1 Q1 D2 Q2 D3 Q3

D-FF1 D-FF2 D-FF3

CLK Q1 CLK Q2 CLK Q3

CLK

Qn D Qn+1
1 2 3 1 2 3 1 2 3
1 0 0 0 1 0 0 1 0 0
2 1 0 0 1 1 0 1 1 0
3 1 1 0 1 1 1 1 1 1
4 1 1 1 0 1 1 0 1 1
5 0 1 1 0 0 1 0 0 1
6 0 0 1 0 0 0 0 0 0
 CLK

Qn D Qn+1 Q1
1 2 3 1 2 3 1 2 3
Q2
1 0 0 0 1 0 0 1 0 0
2 1 0 0 1 1 0 1 1 0 Q3
3 1 1 0 1 1 1 1 1 1
4 1 1 1 0 1 1 0 1 1 Q1
5 0 1 1 0 0 1 0 0 1
Q2
6 0 0 1 0 0 0 0 0 0

Q3
TCA 785 - Siemens

Chức năng:

• Tạo điện áp răng cưa đồng bộ

• So sánh
• Tạo xung ra
Điều khiển cầu chỉnh lưu một pha bán điều khiển – công suất nhỏ
Điều khiển triac với dòng mở lên đến 50mA
 V
VCC R2 D2 iG

BAX

D1 D3 R3 uG

R1

Chức năng của MBA xung:

• Khuyếch đại xung
D4 • Cách ly giữa mạch động lực và mạch đk
• Tạo sườn dốc cho xung
• Phối hợp trở kháng đầu vào của thyristor