MAVİ SA ATLER

Büyülü Çekim

Dünyanın neresinde olursa olsun, gün doğumundan ve gün

batımından hemen önceki mavi saatler çok özel zamanlardır.
İster kent ister doğa manzarası olsun, bu saatler çok etkili
sonuçlar verir. Ali İhsan Gökçen, mavi saatlerde fotoğraf
çekmenin 10 kompozisyon ve 10 teknik ipucunu yazdı.
YAZI ALİ İHSAN GÖKÇEN

İstanbul Tarihi Yarımada fotoğrafı mavi

saatlerin sonunda çekildi. Bu saat diliminde ışık
miktarı çok azaldığından hareketli nesnelere
dikkat edip kontrollü pozlamalar yapılmalı.
Seçkin Aziz Top

16 | FOTOATLAS-11 | 2010 2010 | FOTOATLAS-11 | 17

 Mavi Zamanlar
Üstteki üç fotoğraf da 19 Ağustos 2010’da, güneş battıktan sonra, beyaz gökyüzünden en iyi mavi
saat dilimine kadar geçen sürelerde çekildi. Bu fotoğrafların çekildiği gün güneş, saat 19.00’da
kayboldu. Saat 19.08 olmasına rağmen halen gökyüzü beyaz. Mavi saatin başlangıcı olan 19.20’ye
kadar beyaz gökyüzü devam edecek. Soğuk ışık ortama hâkim; kentin yapay ışıkları da henüz
yanmadığından ışık zenginliği yok (karşı sayfada, üstte). Mavi saatlerin ilk dakikalarında gökyüzü
açık mavi. Kentin yapay ışıklarının bir kısmı yanmış ve farklı ışıklar karıştığından ışık zenginliği
oluşmuş. Henüz kontrast düşük olduğundan kent detayları da görülebiliyor (karşı sayfada, altta).
Mavi saatlerin en iyi zamanları; saat 19.36. Gökyüzü doygun bir maviye bürünmüş. Kentin yapay
ışıkları yanmış ve çok zengin karışık ışıklar manzaraya hâkim olmuş. Kontrast arttığından kent
detayları ancak ışıklı yerlerde görülebiliyor (üstte).
FOTOĞRAFLAR: ALİ İHSAN GÖKÇEN

18 | FOTOATLAS-11 | 2010 2010 | FOTOATLAS-11 | 19


M
avi saatler, gün doğumundan ve batı-
mından hemen önce yaşanır. Bu saat-
lerde görülen ışık, loşluğundan dolayı
gizemlidir, gerçeküstü duygular yara-
tır. Bu dönem, uzun pozlama yardımıyla çok özel
fotoğraf elde etmeye uygundur. Doğal ve yapay
ışıklar birbirleriyle karıştığından başka zaman
dilimlerinde olmayan ışıklar ortaya çıkar.
Her kent, her coğrafya bulunduğu konuma göre
farklı sürelerde mavi saatleri yaşar. Sadece coğrafi
konum değil, mevsimsel ve atmosferik koşullar
da büyük değişiklikler yaratır. Düşük nem oranı
da mavi saatin kalitesini arttırır. Bu değişimler
hem ışıkların türüyle hem de süreyle ilgili olabilir.
20 | FOTOATLAS-11 | 2010
Örneğin kışın kısa günlerinde 15 dakika süren
mavi saatler, günlerin uzamasıyla doğru orantılı
olarak artar; haziran ayında yarım saati aşan süre-
lere ulaşır.
Eğer atmosfer koşullarında sis, bulut benzeri
büyük değişiklikler yoksa mavi saatlerin süreleri
Türkiye’de benzerlikler gösterir. Kışın temiz atmos-
ferik koşullarda gün doğumundan yarım saat önce
gökyüzü gece siyahından lacivert gökyüzüne dön-
meye başlar. Bu geçişle başlayan süreç, gün doğu-
muna 15 dakika kala maviden açık maviye geçişle
sonlanır. Bu dönüşüm yazın gün doğumundan
yaklaşık bir saat önce başlar ve maviye geçiş süresi
son yarım saat içinde gerçekleşir.
Gün doğumunda şahit olunan mavi saatlerin
benzeri gün batımında da yaşanır. Süreler temiz
atmosferik koşullarda gün doğumundakine benzer;
kışın güneş battıktan 15 dakika sonra, yazın ise
30 dakika sonra açık maviyle başlayan renk geçişi
gökyüzünün lacivert ve siyah olmasıyla son bulur.
Mavi saatlerle ilgili bazı noktalara mutlaka dik-
kat etmek gerekir. Bu özel zamanlarda etkili fotoğ-
raf çekmenin 10 ipucu şu şekilde sıralanabilir.
1- Gün batımından hemen sonra mavi saate
kadar gökyüzü beyazdır. Bu yüzden mavi saatler
oluşana kadar hazırlıklarınızı tamamlamalısınız.
2- Mavi saat dilimi kısa sürelerde gerçekleştiğin-
den fotoğraf çekilecek nokta çok iyi belirlenmelidir
ve doğru zamanda orada bulunulmalıdır. Mavi
saatler içinde çok kısa mesafeler dışında yer deği-
şikliği yapmayın.
3- Mavi saatlerde elde edilebilecek en iyi mavi
tonu, bu sürenin ortalarında belirir.
4- Mavi saatlerin başlangıcında kontrast düşük-
tür. Daha sonra her dakika ışık azaldıkça kontrast
da artar. Yüksek kontrastlı konulardan uzak dur-
maya dikkat edilmeli. Bu yüzden kontrastın arttığı
mavi saatlerin ikinci yarısında konuların yapay
ışıkla yeterli miktarda aydınlatılmış olmasına özen
gösterilmelidir.
5- Kompozisyon uygunsa yakın planlarda
flaş kullanmak çok etkili sonuçlar verebilir. Flaşı
ortamdaki doğru pozlamanın sonunda veya başın-
da atmak gerekir. Bu noktada makinelere monte
tepe flaşı ve onun otomatik çekim hızlarıyla yapılan
çekimler yanlış pozlamaya neden olabilir.
6- Yeterli yapay ışıkların olduğu yerler özellikle
tercih edilmeli. Kentin mavi saatlerinin büyüsü bu
iki ışığın birlikte doğru kullanımı ile gerçekleşir.
Yapay ışıkların yeterli aydınlatmadığı alanlar fotoğ-
rafta istenmeyen karanlık lekeler olarak görülür.
7- Kentin yağmur, kar veya ıslatılmış yüzeyleri-
nin neden olacağı yansımalar yapay ışıkları ve gök-
yüzünün mavisini kuvvetli yansıtıp çok daha özel
fotoğraflar elde etmeye yardımcı olur. Sanıldığının
tersine, kentin ıslak sokakları, meydanlarındaki ışık
parıltıları mavi saatlerde daha güzel görünür. Bu fotoğrafı çekerken,
Prag’daki mimari yapılar
8- Bulutlu havalarda gökyüzü daha hareketli ve Tuna Nehri’nin,
olduğundan mavi saatlerde daha dramatik fotoğ- mavi saatler ve gece
raflar elde edilebilir. Ancak bulutlu havalarda mavi ışıklarında güzel
görünmesi için özel
saatlerin süresi kısalır. olarak ışık tasarımı
9- Mavi saatlerin az ışıklı ortamlar olduğu akıl- yapıldı. Bu tür özel
kentlere gitmeden
dan çıkarılmamalı; özellikle hareketli konularda
önce bilgi sahibi olmak
çok seçici ve kontrollü olunmalıdır. ve gerekli hazırlıkları
10- Sahiller, nehir ve göllerin kıyıları ortamdaki yapmak gerekir.
tüm doğal ve yapay ışıkları yansıtır. Su kıyıları mavi ALİ İHSAN GÖKÇEN
saatlerde çok daha güzel görünür.
Mavi saatlerde fotoğraf çekmek teknik olarak
bazı zorluklar da getirir. Bu özel zamanlarda fotoğraf
çekme tekniğinin 10 ipucu şu şekilde sıralanabilir:
1- Özellikle az ışık ve yüksek ISO değerlerinde
çekim yaparken, noise ve renk sorunu olmayan bir
D-SLR fotoğraf makinesi tercih edilmeli. Olanaklar
el verdiğince de düşük ISO kullanılmalı.
2- Mavi saatlerde az ışık bulunduğundan uzun
pozlamalar yapılır; bu nedenle mutlaka bir üçayak
gereklidir. Yine bu uzun sürelerde çalışmayı garanti
altına almak için çekime başlamadan önce pillerin
doluluğu kontrol edilmeli.
3- Düşük çekim hızlarında deklanşöre sarsıntı-
sız basabilmek için uzaktan kumanda veya deklan-
2010 | FOTOATLAS-11 | 21
 Seçkin Aziz Top

Seçkin Aziz Top

şör kablosu kullanılmalıdır. Makinenin self timer
seçeneği ancak durağan konularda çözüm sağlar.
4- Düşük çekim hızlarında ayna kaldırma özel-
Kısa Günlerde Mavi Değişim
liği kullanmak faydalı olacaktır. 23 Ekim 18:08
5- Yakın konularda farklı etkiler elde etmek için
“Gn number” değeri yüksek yani güçlü bir harici
flaş işe yarayacaktır.
6- Hızlı objektifleri tercih edin; f:2.8 değeri
ve altındaki hızlı objektiflerde açık diyaframların
seçilmesiyle düşük ISO değerleri ve yüksek çekim
hızları kullanılabilir.
23 Ekim 18:16
7- Sokak lambaları gibi çevre ışıklarından
korunmak için parasoley gerekebilir.
8- Makinenizde “uzun pozlamada noise gider-
me” ve “yüksek ISO’da noise giderme” parametresi
kapalı olsun. Eğer bu parametreler açık olursa her
defasında çekim süresi kadar noise giderme işlemi
ALİ İHSAN GÖKÇEN

yapılır. Bu yüzden sınırlı mavi zamanlarda çekim 23 Ekim 18:20

sayısı azalabilir. Noise azaltma işlemi çekim sonrası
bilgisayarda, bir yazılım tarafından sağlanmalıdır.
9- Çekim sırasında çoğu zaman ortam karanlık
Bu kentin mavi saatlerde büyülü görüntüsünü sağlayan hem doğal hem de yapay ışıkların bir arada olmasıdır. Bu yüzden mümkün olduğunca olduğundan makinenizin ayarlamasında fener kul-

ALİ İHSAN GÖKÇEN

çok yapay ışığın bulunduğu, Sultanahmet Meydanı gibi özel aydınlatılan alanlar tercih edilmeli (en üstte). Mavi saatlerin ilk bölümünde bazen lanmak gerekir. Ellerinizin boş kalması için kafa
gökyüzü kızıla döner. Fatih Sultan Mehmet Köprüsü fotoğrafında, hareket etkisini kısa çizgilerle vermek için 0.5 saniye pozlama yapıldı.
Az ışıklı bu tür fotoğraflarda mutlaka tripod kullanmak gerekli (üstte). Ortaköy’de gündoğumundan önceki mavi saatler etkileyici bir manzara
feneri tercih edin.
oluşturuyor. Her gün doğumu ve batımında simetrik zaman diliminde mavi saatler yaşanır (karşı sayfada, üstte). Kısa günlerde mavi saatler 10- Karanlık ortamlarda genellikle elle netle-
15 dakika içinde oldukça farklı görünür. En iyi mavi tonu, mavi saatlerin orta dilimlerinde elde edilir (karşı sayfada, altta). me yapmak zorunda kalınır n

22 | FOTOATLAS-11 | 2010 2010 | FOTOATLAS-11 | 23