2ο ΔΗΜΟΣΙΟ ΙΕΚ ΛΑΡΙΣΑΣ

Ειδικότητα: Τεχνικός Εφαρμογών Πληροφορικής (Πολυμέσα/Web

Designer Developer/Video games)
Εξάμηνο: A’
Μάθημα: Αρχιτεκτονική Υπολογιστών (Εργαστήριο)
Εκπαιδευτής:
Καλύβας Αντώνιος antonioskalivas@gmail.com

Λάρισα, 2021
Πίνακας περιεχομένων
1) Βασική οργάνωση Υπολογιστή ............................................................ 3

2) Τα περιεχόμενα της Κεντρικής Μονάδας & οι περιφερειακές

συσκευές του Η/Υ ....................................................................................... 4

 Μνήμη (memory) ............................................................................... 4

 Κεντρική μονάδα επεξεργασίας ........................................................ 4

 Είσοδος / Έξοδος................................................................................ 5

3) Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (Central Processing Unit) ............. 6

 Αριθμητική και λογική μονάδα......................................................... 6

 Μονάδα ελέγχου ................................................................................. 6

 Καταχωρητές ..................................................................................... 6

Χαρακτηριστικά ενός επεξεργαστή ........................................................ 7

Συχνότητα ρολογιού .............................................................................. 7

Αρχιτεκτονική συνόλου εντολών .......................................................... 8

Μέγεθος λέξης ....................................................................................... 8

Λειτουργία επεξεργαστή .......................................................................... 8

4) Μνήμη ................................................................................................. 10

Κύρια μνήμη........................................................................................... 11

5) Αποθηκευτικά Μέσα........................................................................... 13

2
 1) Βασική οργάνωση Υπολογιστή

Ο υπολογιστής είναι μία συσκευή η λειτουργία της οποίας βασίζεται στην

τεχνολογία των ηλεκτρονικών και έχει ως βασικό σκοπό της την επεξεργασία δεδομένων.
Με τον όρο υπολογιστικό σύστημα (ή υπολογιστής) συνήθως αναφερόμαστε σε μία
ηλεκτρονική συσκευή η οποία αποτελείται από δύο μέρη (Σχ. 1.1):

 Το Υλικό (Hardware), που είναι όλα εκείνα τα εξαρτήματα (ηλεκτρονικά π.χ.

αντιστάσεις, πυκνωτές, τρανζίστορ κλπ., ηλεκτρικά π.χ. καλώδια, διακόπτες,
μοτέρ κλπ. και μηχανολογικά π.χ. το κουτί, το CD-ROM κλπ.) , από το πιο μικρό
έως το πιο μεγάλο, που συνθέτουν τον υπολογιστή και που μπορούμε να τα δούμε
και να τα αγγίξουμε.
 Το Λογισμικό (Software), που είναι όλα εκείνα τα προγράμματα, που
περιέχουν εντολές– οδηγίες χειρισμού των δεδομένων – πληροφοριών, σε γλώσσα
μηχανής – κατανοητή για τον υπολογιστή – και που εμείς δεν μπορούμε να τα
αγγίξουμε, αλλά βλέπουμε συνήθως το αποτέλεσμά τους είτε στην οθόνη του
υπολογιστή, είτε σε κάποια άλλη συσκευή. Το λογισμικό χωρίζεται επίσης σε δύο
κατηγορίες, ανάλογα τη λειτουργία του και τη χρήση του. Αυτές είναι: το
Λειτουργικό Σύστημα (ένα απαραίτητο βασικό πρόγραμμα για τη λειτουργία του
υπολογιστή) και οι Εφαρμογές (λογισμικό που χρησιμοποιείται για την
επεξεργασία δεδομένων, ή για την υλοποίηση κάποιας εργασίας όπως ένα
πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Open Office, Writer, MS – WORD κα).

Σημειώνεται ότι για να λειτουργήσουν οι εφαρμογές απαιτείται πρώτα να υπάρχει

και να λειτουργεί ένα λειτουργικό σύστημα.

Εικόνα 1 Οργάνωση Υπολογιστή

3
 2) Τα περιεχόμενα της Κεντρικής Μονάδας & οι περιφερειακές
συσκευές του Η/Υ

Θα εξετάσουμε έναν επιτραπέζιο προσωπικό υπολογιστή, με τον οποίο είμαστε

και πιο εξοικειωμένοι. Ο υπολογιστής μας αποτελείται από την κεντρική μονάδα και τις
περιφερειακές συσκευές (που εξασφαλίζουν είσοδο και έξοδο). Η κεντρική μονάδα
περιέχει σίγουρα τα παρακάτω μέρη:

 Μητρική Κάρτα (motherboard)

 Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (Central Processing Unit)
 Κύρια Μνήμη (main memory)
 Περιφερειακή Μνήμη (Μονάδες αποθήκευσης) (secondary memory)
 Τροφοδοτικό (power supply)

και προαιρετικά κάρτες επέκτασης (expansion cards) όπως είναι για παράδειγμα μία
κάρτα γραφικών (video cardή graphic card) ή μία κάρτα ήχου (soundcard).Όσον αφορά
στις περιφερειακές συσκευές, αυτές χωρίζονται σε συσκευές εισόδου, όπως για
παράδειγμα:

 Πληκτρολόγιο (keyboard)
 Ποντίκι (mouse)
 Μικρόφωνο (microphone)
 Κάμερα (web camera)
 Σαρωτής (scanner)

και συσκευές εξόδου:

 Οθόνη (screen)
 Εκτυπωτής (printer)
 Ηχεία (speakers)

Το μοντέλο Von Neumannορίζει τον υπολογιστή ως τρία υποσυστήματα:

 Μνήμη (memory), όπου αποθηκεύονται τα προγράμματα καθώς και οι τιμές

εισόδου και εξόδου των προγραμμάτων
 Κεντρική μονάδα επεξεργασίας (central processing unit) όπου περιέχει την
αριθμητική και λογική μονάδα επεξεργασίας (arithmetic and logic unit-

4
 ALU), όπου εκτελούνται οι εντολές του προγράμματος, την μονάδα ελέγχου
(control unit) η οποία επιβλέπει την διαδικασία εκτέλεσης μίας εντολής, τους
καταχωρητές (registers) οι οποίοι είναι είδος μνήμης στο εσωτερικό του
επεξεργαστή που χρησιμοποιούνται για την προσωρινή αποθήκευση των
δεδομένων κατά την επεξεργασία τους
 Είσοδος / Έξοδος (input/output), με την είσοδο εισάγουμε τα δεδομένα μας
στο υπολογιστικό σύστημα, όπως εντολές και μεταβλητές, ενώ στην έξοδο έχουμε
το αποτέλεσμα της εκτέλεσης ενός προγράμματος

5
 3) Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (Central Processing Unit)

Η Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας ή αλλιώς επεξεργαστής αποτελεί την

καρδιά ενός υπολογιστή. Είναι εκείνο το μέρος όπου γίνεται η εκτέλεση των εντολών
ενός προγράμματος χρησιμοποιώντας βασικές αριθμητικές και λογικές πράξεις καθώς και
λειτουργίες εισόδου – εξόδου. Αποτελείται από τα εξής μέρη:

 Αριθμητική και λογική μονάδα (Arithmetic and LogicUnit – ALU) όπου

εκτελούνται οι βασικές μαθηματικές πράξεις (πρόσθεση, αφαίρεση,
πολλαπλασιασμός, διαίρεση) και πράξεις λογικής (σύζευξη [και], διάζευξη [ή],
άρνηση [όχι], συγκρίσεις)
 Μονάδα ελέγχου (Control Unit) η οποία κατευθύνει τη λειτουργία του
επεξεργαστή. Η μονάδα αυτή διαβάζει, ερμηνεύει τις εντολές του προγράμματος
και καθορίζει την σειρά επεξεργασίας των δεδομένων. Επίσης ελέγχει την
επικοινωνία και τον συντονισμό μεταξύ των συσκευών εισόδου / εξόδου.
 Καταχωρητές (Registers) που είναι μικρά είδη μνήμης στο εσωτερικό του
επεξεργαστή, που χρησιμοποιούνται για την προσωρινή αποθήκευση των
δεδομένων κατά την επεξεργασία τους. Μερικοί καταχωρητές με ειδική
λειτουργία είναι οι εξής:
o Μετρητής προγράμματος (Program Counter): Σε αυτόν τον
καταχωρητή είναι αποθηκευμένη η διεύθυνση της επόμενης εντολής που
θα ανακτηθεί από την μνήμη, για να εκτελεστεί.
o Καταχωρητής εντολής (Instruction Register): Σε έναν επεξεργαστή
κάθε εντολή που ετοιμάζεται να εκτελεστεί φορτώνεται στον καταχωρητή
εντολής. Αυτός ο καταχωρητής κρατάει την εντολή για όσο χρόνο
χρειάζεται ο επεξεργαστής για την αποκωδικοποίηση, προετοιμασία και
τελικά εκτέλεσή της, μια διαδικασία που μπορεί να χρειαστεί αρκετά
βήματα.
o Συσσωρευτής (Accumulator): Χρησιμοποιείται για τις αριθμητικές και
λογικές πράξεις.

6
 Εικόνα 2Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (CPU)

Χαρακτηριστικά ενός επεξεργαστή

Τα κύρια χαρακτηριστικά που μας δείχνουν τις δυνατότητες ενός επεξεργαστή
(processor) είναι τα εξής:

 η συχνότητα του ρολογιού (clock rate)

 η αρχιτεκτονική συνόλου εντολών (instruction set architecture – ISA)
 το μέγεθος της λέξης (word size)

Συχνότητα ρολογιού(clock rate)

Συχνότητα ονομάζουμε τον αριθμό των επαναλήψεων ενός γεγονότος στην

μονάδα του χρόνου. Ο επεξεργαστής για να λειτουργήσει χρειάζεται ένα ρολόι. Σε κάθε
κύκλο (παλμό - χτύπο) του ρολογιού ο επεξεργαστής κάνει ένα βήμα στην εκτέλεση του
προγράμματος. Συνεπώς, κάθε λειτουργία που εκτελεί ο επεξεργαστής χρειάζεται
τουλάχιστον έναν κύκλο ρολογιού. Η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή είναι η
συχνότητα του ρολογιού του, ορίζεται ως το πλήθος των κύκλων του ρολογιού αυτού ανά
δευτερόλεπτο και μετριέται σε Hertzή σε συντομία Hz (1 Hz = ένας κύκλος ρολογιού ανά
δευτερόλεπτο). Σήμερα στους σύγχρονους επεξεργαστές το ρολόι έχει συχνότητα μερικά
δισεκατομμύρια κύκλους ανά δευτερόλεπτο, η συχνότητα λειτουργία του μετριέται σε
GHz (1 GHz = 1 δισεκατομμύριο Hz). Όσο μεγαλύτερη είναι η συχνότητα λειτουργίας
του επεξεργαστή τόσο γρηγορότερος είναι ο επεξεργαστής αυτός, όταν μιλάμε για
επεξεργαστές ίδιας τεχνολογίας – αρχιτεκτονικής. Αντίθετα όταν έχουμε επεξεργαστές
διαφορετικής τεχνολογίας δεν μπορεί η συχνότητα λειτουργίας του επεξεργαστή να
αποτελέσει κριτήριο σύγκρισης διότι ένας παλιός επεξεργαστής μπορεί να χρειάζεται
κατά μέσο όρο 12 κύκλους ρολογιού για την εκτέλεση μίας απλής εντολής, ενώ ένας
επεξεργαστής νεότερης τεχνολογίας να χρειάζεται ένα ή δύο κύκλους ρολογιού για την

7
εκτέλεση της ίδιας εντολής, οι να μπορεί να εκτελεί και αρκετές εντολές σε κάθε κύκλο
του ρολογιού. Είναι πιθανόν λοιπόν επεξεργαστές που λειτουργούν σε μια
συγκεκριμένη συχνότητα λειτουργίας να είναι γρηγορότεροι από άλλους που
λειτουργούν στην ίδια ή ακόμα και μεγαλύτερη συχνότητα λειτουργίας.

Αρχιτεκτονική συνόλου εντολών (Instruction Set Architecture – ISA)

Η Αρχιτεκτονική Συνόλου Εντολών είναι το μέρος της αρχιτεκτονικής

υπολογιστών που σχετίζεται με τον προγραμματισμό. Περιλαμβάνει τις εντολές και τους
τύπους δεδομένων που υποστηρίζονται από τον επεξεργαστή όπως επίσης τους
καταχωρητές, την αρχιτεκτονική μνήμης και τρόπους διευθυνσιοδότησης. Υπάρχουν δύο
βασικές προσεγγίσεις, η αρχιτεκτονική CISC και η αρχιτεκτονική RISC. Η
αρχιτεκτονική CISC διαθέτει ένα πολύπλοκο σύνολο εντολών, πολλές από τις οποίες
είναι εξειδικευμένες. Από την άλλη, η αρχιτεκτονική RISC διαθέτει ένα περιορισμένο
σύνολο εντολών, το οποίο περιέχει εκείνες τις εντολές που χρησιμοποιούνται συχνότερα
σε προγράμματα.

Μέγεθος λέξης(size word)

Λέξη ονομάζουμε τη φυσική μονάδα δεδομένων που χρησιμοποιείται από μία

συγκεκριμένη σχεδίαση επεξεργαστή. Μια λέξη αποτελείται από ένα συγκεκριμένο
πλήθος ψηφίων 0 και 1 (bit) το οποίο δηλώνει το μέγεθός της. Το μέγεθος αυτό
επηρεάζει τη γενικότερη λειτουργία του υπολογιστή. Για παράδειγμα, το μέγεθος των
περισσότερων καταχωρητών ενός επεξεργαστή είναι ίδιο με το μέγεθος της λέξης.
Επίσης, η μέγιστη ποσότητα δεδομένων που μπορεί να μεταφερθεί από και προς τη
μνήμη σε μία λειτουργία είναι ίση με το μέγεθος της λέξης. Οι σύγχρονοι πλέον
προσωπικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν μέγεθος λέξης 64 bit.

Λειτουργία επεξεργαστή

Υπάρχουν τέσσερα βήματα που εκτελούνται σχεδόν σε όλους τους επεξεργαστές.

Στο πρώτο βήμα γίνεται η μεταφορά (fetch) της εντολής από το σημείο της μνήμης στο
οποίο δείχνει ο Μετρητής Προγράμματος. Η εντολή πρέπει να ανακληθεί από τη σχετικά
αργή κύρια μνήμη (main memory) και αναγκάζει τον επεξεργαστή να περιμένει. Οι
σύγχρονες ΚΜΕ χρησιμοποιούν κρυφές μνήμες (cache) και αρχιτεκτονικές διοχέτευσης
(pipeline), για να ξεπεράσουν αυτή την καθυστέρηση. Η διοχέτευση (pipeline) είναι μια
τεχνική με την οποία πολλαπλές εντολές αλληλεπικαλύπτονται στην εκτέλεσή τους.

8
Βασίζεται στο γεγονός ότι τα βήματα που απαιτούνται για την εκτέλεση μιας εντολής
επιτρέπουν κάποια παράλληλη επεξεργασία.

Στο δεύτερο βήμα γίνεται η αποκωδικοποίηση (decode). Η εντολή χωρίζεται σε

τμήματα που έχουν σημασία για συγκεκριμένα τμήματα του επεξεργαστή. Ένα τμήμα της
εντολής, που ονομάζεται κωδικός λειτουργίας (opcode), δείχνει ποια εργασία θα
εκτελεστεί, ενώ τα υπόλοιπα μέρη της παρέχουν τα δεδομένα που απαιτούνται, όπως οι
τελεσταίοι για τις αριθμητικές πράξεις.

Στο τρίτο βήμα η ΚΜΕ χρησιμοποιεί τα επιμέρους τμήματά της με τις

κατάλληλες συνδέσεις έτσι ώστε να μπορέσει να εκτελεστεί (execute) η επιθυμητή
λειτουργία. Για παράδειγμα, σε μία λειτουργία πρόσθεσης η Αριθμητική και Λογική
Μονάδα θα πρέπει να συνδεθεί με ένα σύνολο εισόδων και μια έξοδο αποτελεσμάτων.

Στο τέταρτο και τελευταίο βήμα τα αποτελέσματα της εκτέλεσης μεταφέρονται

σε κάποιον εσωτερικό καταχωρητή του επεξεργαστή για γρήγορη πρόσβαση από τις
επόμενες εντολές ή αποθηκεύονται στην πιο αργή αλλά μεγαλύτερη κύρια μνήμη (store ή
write back).

Τα παραπάνω βήματα επαναλαμβάνονται μέχρι τον τερματισμό του

προγράμματος.

Εικόνα 3 Λειτουργία επεξεργαστή

9
 4) Μνήμη

Με τον όρο μνήμη αναφερόμαστε στα μέσα που χρησιμοποιούνται για την
αποθήκευση προγραμμάτων και δεδομένων σε έναν υπολογιστή ή άλλη ψηφιακή
ηλεκτρονική συσκευή, σε προσωρινή ή μόνιμη βάση.Τα σύγχρονα υπολογιστικά
συστήματα χρειάζονται μνήμη ταχείας προσπέλασης αλλά και ταυτόχρονα μεγάλης
χωρητικότητας. Μια οικονομική λύση που ικανοποιεί και τις δύο αυτές απαιτήσεις
αποτελεί η ιεραρχία μνήμης, η οποία είναι οργανωμένη σε αρκετά επίπεδα. Καθένα
από τα επίπεδα αυτά είναι μικρότερο, γρηγορότερο και ακριβότερο ανά byte από το
επόμενο χαμηλότερό του επίπεδο. Ο στόχος είναι να παρέχεται ένα σύστημα μνήμης με
κόστος ανά byte σχεδόν τόσο χαμηλό όσο το φθηνότερο επίπεδο της μνήμης και με
ταχύτητα παραπλήσια του γρηγορότερου επιπέδου.

Εικόνα 4 Ιεραρχία μνήμης

10
 Εικόνα 5 Ιεραρχία μνήμης

Κύρια μνήμη

Η κύρια ή κεντρική μνήμη αποτελεί το ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ των γρήγορων

«κρυφών» μνημών του επεξεργαστή (καταχωρητές και λανθάνουσα μνήμη – cache
memory) και των αργών περιφερειακών μονάδων αποθήκευσης. Αποτελείται από ένα
μεγάλο πλήθος κελιών (cells), καθένα από τα οποία έχει τη δική του διεύθυνση και
περιεχόμενο. Το κελί μπορεί να έχει μέγεθος ενός byte (δηλαδή 8 bit) ή το μέγεθος της
λέξης του επεξεργαστή δηλαδή 16, 32 ή 64 bit. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε
διευθυνσιοδότηση byte, ενώ στη δεύτερη διευθυνσιοδότηση λέξης.

Η χωρητικότητα της μνήμης αναφέρεται στο πλήθος των δυαδικών ψηφίων που μπορούν
να αποθηκευτούν σε αυτή. Ένας τυπικός υπολογιστής χρειάζεται σήμερα 2 με 4 GB για
μια απρόσκοπτη λειτουργία. Η κεντρική μνήμη χρησιμοποιεί Μνήμη Τυχαίας
Προσπέλασης (Random Access Memory– RAM) και, πιο συγκεκριμένα, Δυναμική
Μνήμη Τυχαίας Προσπέλασης (Dynamic Random Access Memory – DRAM), που
εξασφαλίζει τον ίδιο χρόνο προσπέλασης σε οποιοδήποτε από τα κελιά της. Η μνήμη
αυτή χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω:

 τον χρόνο προσπέλασης (access time), τον χρόνο δηλαδή που μεσολαβεί από την
αίτηση ανάγνωσης ενός κελιού μέχρι την παραλαβή του περιεχομένου του.
 τον χρόνο κύκλου (cycle time), που αποτελεί το ελάχιστο χρονικό διάστημα που
απαιτείται μεταξύ δύο διαδοχικών κλήσεων της μνήμης. Ο χρόνος κύκλου είναι
μεγαλύτερος από τον χρόνο προσπέλασης, επειδή χρειάζεται να σταθεροποιηθούν

11
 ηλεκτρικά οι γραμμές διευθυνσιοδότησης προτού γίνει η επόμενη κλήση. Επίσης,
απαιτείται κάποιος νεκρός χρόνος, στον οποίο δεν μπορεί να γίνει καμία κλήση
στη μνήμη, για την αναζωογόνησή της (refresh time) μετά από κάθε ανάγνωση ή
εγγραφή.
 το εύρος ζώνης (bandwidth), το οποίο είναι η μέγιστη ταχύτητα μεταφοράς
δεδομένων από ή προς τη μνήμη. Η ταχύτητα αυτή εξαρτάται από τον χρονισμό
της μνήμης και τη μετράμε σε MB/s.

Οι επιδόσεις ενός υπολογιστικού συστήματος εξαρτώνται σε σημαντικό βαθμό από τις

επιδόσεις των μνημών που χρησιμοποιούνται. Επομένως, πρέπει να γίνεται προσεκτική
επιλογή αυτώνμε βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά.

Εικόνα 6 Εξέλιξη των μνημών DRAM

Εικόνα 7 Μονάδες μέτρησης πληροφορίας που αποθηκεύεται σε μια μνήμη του υπολογιστή

12
 5) Αποθηκευτικά Μέσα

Σκληρός Δίσκος (Hard Disk)

Κάθε υπολογιστής για να επεξεργαστεί δεδομένα θα πρέπει πρώτα να τα φορτώσει

στην κύρια μνήμη (RAM), η οποία ανταλλάσει πληροφορίες με τον επεξεργαστή σε
υψηλές ταχύτητες, Η μνήμη RAM είναι όμως ακριβή για την αποθήκευση μεγάλων
ποσοτήτων πληροφοριών και το μεγάλο της μειονέκτημα είναι το γεγονός ότι χάνει τα
δεδομένα της όταν πάψει να τροφοδοτείται με ρεύμα . Έτσι, από τα πρώτα χρόνια των
υπολογιστών, ήταν επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας κάποιων μέσων και μεθόδων
αποθήκευσης των δεδομένων, μόνιμα.

Γίνεται λοιπόν αντιληπτό, ότι τα αποθηκευτικά μέσα είναι από τα κυριότερα εξαρτήματα
του υπολογιστή. Σήμερα τα αποθηκευτικά μέσα που μπορούμε να βρούμε στην αγορά
είναι πολλά και για διαφόρους σκοπούς. Αυτά τα μέσα μόνιμης αποθήκευσης δεδομένων
μπορούν να χωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες, σύμφωνα με τη μέθοδο που
χρησιμοποιούν για να αποθηκεύουν τις πληροφορίες:

 τα μαγνητικά μέσα και

 τα οπτικά μέσα αποθήκευσης.

Στην κατηγορία των μαγνητικών μέσων ανήκουν οι σκληροί δίσκοι, οι δισκέτες, οι

μαγνητικές ταινίες κλπ. Η τεχνολογία των οπτικών αποθηκευτικών μέσων είναι σχετικώς
καινούργια και τα σημαντικότερα μέσα της είναι τα CDs και τα DVDs.

Ιστορία σκληρών δίσκων

Το 1957, όπου τα δεδομένα συνήθως αποθηκευόταν σε ταινίες, η IBM παρουσίασε

τον πρώτο σκληρό δίσκο 305 RAMAC (Random Access Method of Accounting and
Control) αποτελούμενο από 50 πλακέτες,
διαμέτρου 24 ίντσες με συνολική
χωρητικότητα 5 MB, μια τεράστια
χωρητικότητα για την εποχή εκείνη.

Ο δίσκος αυτός κόστιζε $35,000 ετησίως για

ενοικίαση (η IBM δεν πωλούσε αυτό το
δίσκο) και είχε το διπλάσιο μέγεθος ενός

13
ψυγείου. Το πρώτο μοντέλο, που χρησιμοποιούσε τεχνολογία "Float on air" για την
κεφαλή ανάγνωσης / εγγραφής, ονομάστηκε Winchester 3030 (αυτό γιατί η τεχνολογία
αυτή αναπτύχθηκε στο Winchester της Αγγλίας) και είχε δύο πλευρές κάθε μια από τις
οποίες μπορούσε να αποθηκεύσει 30 MB. Αργότερα οι πλακέτες γινόταν με διάμετρο 14"
και 8". Ήταν εγκατεστημένες σε πύργους, οι οποίοι περιείχαν δωδεκάδες από αυτές τις
μαγνητικές πλακέτες. Στα πρώτα χρόνια της ανάπτυξης των υπολογιστών, οι χαμηλού
κόστους οδηγοί εύκαμπτων δίσκων ήταν τα δημοφιλή μέσα αποθήκευσης αλλά με τα XT
της IBM το 1983-84 οι σκληροί δίσκοι έγιναν τα προτιμητέα μέσα αποθήκευσης. Οι
πρώτοι σκληροί δίσκοι ήταν μεγάλες μονάδες (5.25" διάμετρος), απλοϊκής ποιότητας.
Από την εποχή αυτή, η ανάπτυξη και η εξέλιξη των σκληρών δίσκων είναι εκπληκτική.
Οι σύγχρονοι σκληροί δίσκοι είναι διαμέτρου 3.5" και φυσικά, υπάρχουν και σε πολύ
μικρότερα μεγέθη.

Μέγεθος πλακέτας

Με τον όρο αυτό εννοούμε στην πραγματικότητα το φυσικό μέγεθος του σκληρού
δίσκου, το οποίο κυρίως αναφέρεται στη διάμετρο της πλακέτας. Γίνεται εύκολα
κατανοητό, ότι όσο μεγαλύτερες πλακέτες χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερα δεδομένα
μπορούμε να αποθηκεύσουμε. Μερικοί κατασκευαστές προσπαθούν να εκμεταλλευτούν
όσο το δυνατό περισσότερο από το φυσικό χώρο που τους δίνεται, για να αυξήσουν τη
χωρητικότητα των δίσκων.

Από την άλλη όμως οι

μεγαλύτερες πλακέτες
προσφέρουν χαμηλότερη
απόδοση, από τις
μικρότερες της ίδιας
χωρητικότητας γιατί τα
δεδομένα είναι πιο πολύ
διεσπαρμένα στο χώρο
και συνεπώς χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να τοποθετηθούν ή να διαβαστούν. Το
πλέον συνηθισμένο μέγεθος πλακετών των σκληρών δίσκων για προσωπικούς
υπολογιστές είναι 3.5" και 5.25" (ίντσες). Το μέγεθος αυτό είναι το ίδιο με το εκείνο των
δισκετών, για το λόγο ότι και οι δύο οδηγοί τοποθετούνται στο ίδιο πλάτος χώρου. Το
μέγεθος αυτό για τους δίσκους των φορητών υπολογιστών είναι 2.5", για ευνόητους

14
λόγους. Επιπλέον, όσο μεγαλύτερες είναι οι πλακέτες, τόσο ισχυρότερους κινητήρες
χρειάζονται, για να περιστραφούν με υψηλές ταχύτητες και τόσο πιο επιρρεπείς είναι σε
βλάβες από κραδασμούς και αιφνίδιες διακυμάνσεις του ρεύματος.

Αριθμός πλακετών

Οι σκληροί δίσκοι, σήμερα, έχουν μια ή περισσότερες πλακέτες ανάλογα με τη

σχεδίαση. Οι τυπικοί σκληροί δίσκοι για υπολογιστές έχουν συνήθως 3 πλακέτες, ενώ
μερικοί παλαιότεροι σκληροί δίσκοι είχαν πολλές περισσότερες πλακέτες. Σε κάθε
περίπτωση, όλες οι πλακέτες είναι ενωμένες σε έναν ενιαίο κεντρικό άξονα, από τον
οποίο και περιστρέφονται.

Περισσότερες πλακέτες σημαίνει και μεγαλύτερη χωρητικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν

μερικοί περιοριστικοί παράγοντες στο να προσθέτουμε περισσότερες πλακέτες σε ένα
σκληρό δίσκο. Ένας από αυτούς είναι
το κόστος, το οποίο αυξάνεται με τον
αριθμό των πλακετών ενός δίσκου. Στην
περίπτωση όμως αυτή, το κόστος ανά
Mega byte πέφτει.

Δεύτερος παράγοντας είναι ο όγκος.

Προσθέτοντας πλακέτες, ο δίσκος
επεκτείνεται σε ύψος και αυτό στην περίπτωση χρήσης πολλών πλακετών μπορεί να
αποτελέσει πρόβλημα για τη φυσική εγκατάσταση του δίσκου στον υπολογιστή.

Τρίτος παράγοντας είναι ότι ένα σύστημα δίσκου, με πολλές πλακέτες αλουμινίου,
χρειάζεται ένα δυνατό μηχανισμό, για να τις περιστρέφει. Επίσης, για το λόγο ότι οι
πλακέτες περιστρέφονται με τις κεφαλές ανάγνωσης / εγγραφής ακριβώς από πάνω τους,
αυτές θα πρέπει να είναι άκρως λείες και επίπεδες.

Καθώς η τεχνολογία αναπτύσσεται, το κενό μεταξύ των κεφαλών και των πλακετών
μειώνεται, ενώ η ταχύτητα περιστροφής μεγαλώνει. Έτσι, η ζήτηση για πιο λείες
πλακέτες γίνεται μεγαλύτερη.

Πυκνότητα επιφάνειας

Ο κύριος τρόπος με τον οποίο οι σκληροί δίσκοι αυξάνουν τη χωρητικότητα και την
ταχύτητά τους, όλα αυτά τα χρόνια, είναι με το να αποθηκεύουν όλο και περισσότερες

15
πληροφορίες στον ίδιο φυσικό χώρο.
Αυτό γίνεται αυξάνοντας το
"στρίμωγμα" των bits, που
τοποθετούνται σε ένα δίσκο και λέγεται
Area density (πυκνότητα περιοχής)
ή bits density (πυκνότητα περιοχής) των
πλακετών ενός δίσκου.

Υπάρχουν δύο τρόποι για να αυξήσουμε την πυκνότητα: ο πρώτος είναι να τοποθετούμε
τα bits ενός ίχνους πιο κοντά το ένα στο άλλο, σε κάθε πλακέτα του δίσκου και ο
δεύτερος να τοποθετήσουμε τα ίχνη πιο κοντά το ένα στο άλλο, έτσι ώστε κάθε πλακέτα
να χωρά περισσότερα ίχνη. Στην πραγματικότητα, οι δύο τεχνικές χρησιμοποιούνται
μαζί. Η πυκνότητα σε κάθε ίχνος μετράται σε bits/inch (BPI), ενώ η πυκνότητα ιχνών σε
κάθε πλακέτα μετράται σε tracks/inch (TPI). Αν πολλαπλασιάσουμε τα δύο μεγέθη θα
έχουμε τη συνολική πυκνότητα του δίσκου (Areal density), σε μονάδες μέτρησης
bits/inch2 (BPSI).

Δισκέτα

Η δισκέτα είναι ένα φορητό αποθηκευτικό μέσο το οποίο έχει χωρητικότητα 1,44 Mbyte.
Πρόκειται ουσιαστικά για έναν κυκλικό δίσκο από μαγνητικό υλικό που βρίσκεται μέσα
σε μια τετράγωνη πλαστική θήκη, η οποία λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα. Καλό
είναι να αποφεύγετε να ανοίξετε την πλαστική θήκη, γιατί σίγουρα θα προκαλέσετε
κάποιες φθορές στη μαγνητική της επιφάνεια. Παρόλο που δεν μπορεί να αποθηκεύσει
πολλές πληροφορίες, η δισκέτα είναι πολύ χρήσιμη κυρίως για αντιγραφές πληροφοριών.
Επιπλέον, είναι πολύ φτηνή και όλοι οι υπολογιστές μπορούν να διαβάσουν ή να
γράψουν κάτι σε αυτή. Επίσης, σε μια δισκέτα μπορούμε να γράψουμε και να σβήσουμε
δεδομένα πολλές φορές. Το γράμμα του λατινικού αλφάβητου που χρησιμοποιούμε για
να συμβολίσουμε τη δισκέτα είναι το 'Α'. Για να διαβάσετε ή να εγγράψετε μια δισκέτα,
κρατήστε τη δισκέτα με την ετικέτα προς τα πάνω και τη μεταλλική επιφάνεια προς τον
υπολογιστή και βάλτε την μέσα στη σχισμή του οδηγού δισκέτας, η οποία βρίσκεται στην
πρόσοψη της κεντρικής μονάδας. Για να τη βγάλετε από τον υπολογιστή, πατήστε το
κουμπί του οδηγού δισκέτας που βρίσκεται δίπλα στη σχισμή. Πάνω στο πλαστικό
περίβλημα της δισκέτας υπάρχουν δυο μικροί πλαστικοί διακόπτες. Ο ένας
χρησιμοποιείται από τον οδηγό δισκέτας και ο άλλος ως διακόπτης ασφαλείας εγγραφής.

16
Αν τον ανοίξετε, τότε απαγορεύει οποιαδήποτε εγγραφή ή διαγραφή πάνω στο μαγνητικό
υλικό της δισκέτας. Η δισκέτα ως αποθηκευτικό μέσο έχει κάποια μειονεκτήματα, όπως η
μικρή ικανότητα αποθήκευσης δεδομένων και η χαμηλή αξιοπιστία της, αφού υπάρχει η
πιθανότητα να χαλάσει και να χάσετε τα δεδομένα σας. Γι' αυτό το λόγο συνιστάται η
δημιουργία αντιγράφων.

Οπτικοί δίσκοι

Οι οπτικοί δίσκοι είναι φορητές συσκευές αποθήκευσης οι οποίες μπορούν να

αποθηκεύσουν μεγάλες ποσότητες πληροφοριών. Ο κυριότερος εκπρόσωπος των οπτικών
μέσων αποθήκευσης δεδομένων είναι το CD (Compact Disc) που πρωτοπαρουσιάστηκε
στις αρχές της δεκαετίας του '80 για την αποθήκευση ψηφιακού ήχου. Εξαιτίας της
μεγάλης αποθηκευτικής του ικανότητας, το CD χρησιμοποιείται και για αποθήκευση
άλλων ψηφιακών δεδομένων εκτός του ήχου. Το CD-ROM (Compact Disc Read Only
Memory) είναι το βιομηχανικό πρότυπο του CD για αποθήκευση προγραμμάτων και
δεδομένων για υπολογιστές. Η χωρητικότητα του δίσκου CD-ROM φτάνει τα 650 ΜΒ,
που είναι ίση με 74 λεπτά ψηφιακού ήχου στην περίπτωση των CD ήχου. Για να
καταλάβετε τη σημασία του CD-ROM στην αποθήκευση πληροφοριών, αρκεί να πούμε
πως ένα CD-ROM χωράει τόσα δεδομένα όσα 451 δισκέτες μαζί. Εκτός από τα CD-
ROM, σήμερα, στην αγορά κυκλοφορούν και άλλοι τρεις τύποι οπτικών δίσκων: α) οι
CD-R, στους οποίους, με την κατάλληλη συσκευή εγγραφής δίσκων στον υπολογιστή
σας, μπορείτε να γράψετε πληροφορίες, αλλά μόνο μια φορά, β) οι CD-RW, στους
οποίους, με μια συσκευή εγγραφής επανεγγράψιμων δίσκων, μπορείτε να γράψετε και να
σβήσετε πληροφορίες πολλές φορές, ακριβώς όπως συμβαίνει με τη δισκέτα, και γ) το
DVD, το νεότερο από τα οπτικά μέσα αποθήκευσης, το οποίο έχει χωρητικότητα 4,7GB.
δ )τα DVD D.L 8,5GB , έχουν χωρητικότητα 8,5GB (πάνω από 11 φορές μεγαλύτερη
από ένα CD). Κάθε double layer δίσκος μπορεί να αποθηκεύσει μέχρι και 240 λεπτά
video (4 ώρες).Είναι ιδανικά για την αποθήκευση αρχείων δεδομένων, μουσική & video.
Eίναι ανθεκτικά, υψηλής πιστότητας και έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής. Είναι
συμβατά με DVD players και τα Dvd-Rom drives των Η/Υ Όπως και στην περίπτωση
των δίσκων CD, υπάρχουν και οι συσκευές και δίσκοι DVD-R που εγγράφονται μόνο μια
φορά, καθώς και επανεγγράψιμα DVD-RW. Ένας δίσκος DVD μπορεί να διαβαστεί μόνο
από οδηγούς DVD, ενώ ένας δίσκος CD μπορεί να διαβαστεί και από οδηγούς CDROM
και από οδηγούς DVD Οι οπτικοί δίσκοι είναι πολύ αξιόπιστοι ως αποθηκευτικά μέσα.
Εάν δεν ταλαιπωρηθούν αρκετά, γενικά δεν φθείρονται και διατηρούν τα δεδομένα τους

17
ανεξάρτητα από το πόσες φορές θα διαβαστούν. Οι μηχανισμοί ανάγνωσης των οπτικών
δίσκων μπορεί να βρίσκονται εσωτερικά ή εξωτερικά της κεντρικής μονάδας και
ονομάζονται οδηγοί οπτικών δίσκων. Σήμερα, στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκονται
μέσα στην κεντρική μονάδα, ενώ τα συρτάρια εισαγωγής τους βρίσκονται στην πρόσοψη
της. Σημαντικό χαρακτηριστικό των οδηγών οπτικών δίσκων είναι η ταχύτητα τους ή
αλλιώς ο ρυθμός μεταφοράς δεδομένων, δηλαδή πόσο γρήγορα μπορούν να διαβάζουν ή
να γράφουν πληροφορίες στους οπτικούς δίσκους. Τα πρώτα CD-ROM είχαν ρυθμό
μεταφοράς δεδομένων ίσο με το ρυθμό μεταφοράς των CD ήχου, που είναι τα 150
ΚΒ/sec. Ο ρυθμός αυτός ονομάστηκε «μονή ταχύτητα» και συμβολίζεται ως 1x. Σύντομα
έκαναν την εμφάνιση τους στην αγορά πιο γρήγορες συσκευές με πολλαπλάσιες
ταχύτητες. Έτσι, εμφανίστηκαν συσκευές με ταχύτητα 2x, δηλαδή με ρυθμούς μετάδοσης
300 KB/sec, 3x κ.ο.κ. Σήμερα, οι πιο συνηθισμένες ταχύτητες είναι από 40x και πάνω.
Όσον αφορά στο συμβολισμό των οπτικών δίσκων με γράμματα του λατινικού
αλφαβήτου, αυτά εξαρτώνται από το πόσους σκληρούς δίσκους έχουμε στον υπολογιστή
μας. Αν έχουμε έναν (C:), τότε το CD-ROM συμβολίζεται με 'D:' και το DVD με 'Ε:'. Αν
έχουμε δύο σκληρούς δίσκους (C, D), τότε αντίστοιχα το CD-ROM παίρνει το γράμμα
'Ε:' και το DVD το γράμμα 'F:' κοκ.

18