YBS406U-PROGRAMLAMADA YENİ EĞİLİMLER
Ünite 8: Bulut Platformunda Program Geliştirme
Bulut Platform
Bulut bilişim gerek donanım gerek yazılım servislerini son
kullanıcıya hizmet olarak sunabilen, dinamik olarak
ölçeklendirilebilen yapılara verilen genel isimdir.
Buradaki bulut kelimesi İnternetin yerine
kullanılmaktadır. Zira günümüzde uzaktaki bir kaynağı
son kullanıcıya hizmet olarak servis etmenin en kolay yolu
internettir.
Günümüzde kullanılan anlamı ile ilk bulut bilişim
uygulaması, 1999 yılında ortaya çıkan Salesforce.com
şirketine aittir. Şirket basit bir web sayfası üzerinden
kurumsal yazılım uygulamalarını sunmuştur.
2000’lerin başındaki “dot-com” olayından sonra,
Amazon.com şirketi bulut bilişimin gelişmesinde anahtar
bir rol oynadı. İlk gerçek ticarileşmiş bulut bilişim hizmeti
olan Amazon S3, 2006 yılında hizmete girmiştir.
2008 yılında NASA’nın OpenNebula isimli uygulaması,
geliştirilen ilk açık kaynak kod yazılım (open-source
software) olarak tarihteki yerini almıştır. Uygulama
sayesinde kullanıcılar özel ve karma bulutları
oluşturabilmektedirler.
2008 yılında Microsoft şirketi, Azure isminde bir bulut
bilişim platformu yapacağını duyurmuştur. Microsoft
şirketine ait ürün 2010 yılında Windows Azure olarak
raflardaki yerini almıştır. 2010 yılında ise Rackspace
Hosting ve NASA tarafından ortak geliştirilen OpenStack
isimli yazılım kullanıcıların beğenisine sunulmuştur. 2011
yılında IBM şirketi IBM SmartCloud isimli ürününü
piyasaya sürmüştür. 2012 yılına gelindiğinde ise Oracle
şirketi Oracle Cloud isimli ürün ile piyasadaki yerini
almıştır. 2014 yılındaWindows Azure ürününün ismi
Microsoft Azure olarak değiştirilmiştir. Aynı yıl Google
şirketi, Google App Engine isimli bulut bilişim yazılımını
tanıtmıştır.
Bulut Bilişim Erişim Modelleri
Bulut bilişim sistemleri erişim modellerine göre dört sınıfa
ayrılmaktadır. Bu sınıflandırma genel bulut, topluluk
bulut, özel bulut ve karma bulut şeklindedir.
Genel Bulut Yapıları
Genel bulut yapılarında depolama, yazılım ve diğer
kaynaklar, hizmet sağlayan şirket tarafından son
kullanıcılara sunulur. Hizmet, kullandığın kadar öde
modeli ile ya da ücretsiz olarak kullanıcılara fatura
edilebilir. Sunuculara erişim, İnternet üzerinden sağlanır.
Amazon EC2, Google App Engine, SalesForce.com vb.
ürünleri genel bulut yapısı içerisinde sayabiliriz.
Topluluk Bulut Yapıları
Topluluk bulut hizmet sağlayıcıları, ortak ihtiyaçları olan
özel bir topluluktaki çeşitli organizasyonlar arasında
altyapının paylaşılmasına imkân verir. Örneğin medya
kuruluşları, sağlık sektöründe olan kuruluşlar, ortak bir
bulut kullanarak bilgi işlem ihtiyaçlarını bu topluluk bulut
yapısı ile karşılayabilirler.
Özel Bulut Yapıları
Özel bulut yapıları sadece tek bir organizasyon için
işletilen bulut yapılarıdır. Altyapı, şirket tarafından veya
dışarıdaki bir kurum tarafından yönetilebilir. Bu tür
yapılar, diğer bulut yapılarının avantajlarını içermelerinin
yanı sıra, yapı üzerinde şirketin daha çok denetim imkânı
olmasını sağlar. Bu tür yapılar daha çok şirket içi ağlar
üzerinde çalışır.
Karma Bulut Yapıları
Karma bulut yapıları, iki veya daha fazla özel, topluluk
veya genel bulut yapılarının birleşmesinden oluşur. Bu tür
yapılarda, kurumlar özel bulut mimarilerinde kendilerine
ait özel bilgileri tutarlarken, yapı içindeki genel bulut
yapısı ile son kullanıcıya ulaşırlar.
Bulut Bilişim Hizmet Modelleri
Servisler, belirli işleri yapması için otomatikleştirilmiş alt
yordamların toplamı olarak tarif edilebilir. Bu tanımdan
yola çıkarak servislerin hizmet olarak sunulmasını üç ana
başlık altında toplanabilir:
• Hizmet olarak Altyapı (Infrastructure as a
Service): Teknoloji firmaları veya geliştiriciler
için disk alanı ya da hesap yapabilme gibi
kaynakları sunar.
• Hizmet olarak Platform (Platform as a Service):
Teknoloji firmaları ve geliştiriciler için bulut
bilişime hazır çözümler üretilmesini sağlayan
yapıların sunulduğu modeldir.
• Hizmet olarak Yazılım (Software as a Service):
Belirli bir amaç için geliştirilmiş yazılımların son
kullanıcılara sunulmasını sağlayan yapılardır.
Hizmet Olarak Altyapı (Infrastructure as a Service-IaaS)
Hizmet olarak altyapı sunucu, ağ altyapısı, veri depolama
alanı ve veri merkezi gibi donanımların hizmet olarak
sunulması anlamına gelmektedir. Bu hizmet tipini
kullananlar, ihtiyaç duyulan donanımları satın almak
yerine, elektrik ve su gibi hizmetlerde olduğu gibi
“kullandığın kadar öde” prensibi ile ihtiyaç olduğu sürece
ve ihtiyaç olduğu kadar kiralarlar. Bu şekilde hizmet
almanın bir başka avantajı ise müşteri ihtiyaçlarına göre,
kiralanan yapının dinamik bir biçimde ölçeklenebilir
olmasıdır. Bir başka faydalı nokta ise zaman içerisinde
ortaya çıkan anlık ihtiyaçlar çerçevesinde, kiralama
hizmetinin dinamik olarak ölçekli yükseltilmesi (scale up)
ya da ölçekli küçültülmesi (scale down) özelliğidir.
Hizmet Olarak Platform (Platform as a Service-PaaS)
Hizmet olarak platform, kullanıcılara altyapının yanı sıra
bir yazılım platformu da sunar. Son kullanıcı, belirli
donanımlar üzerine kurulmuş olan bu yazılım platformunu
kullanarak yazılım geliştirebilir ya da geliştirdiği yazılımı
ölçekli olarak çalıştırabilir. Platform hizmetinin
geliştiriciler açısından en temel faydası, yazılım geliştirme
ve yazılım dağıtım süreçlerinin tek elden yönetilebilir
olmasıdır. Hizmet olarak platform ortamları, ihtiyaca göre
dinamik olarak ölçekli yükseltilme (scale up) ya da ölçekli
1
 YBS406U-PROGRAMLAMADA YENİ EĞİLİMLER
Ünite 8: Bulut Platformunda Program Geliştirme
küçültülme (scale down) özelliğine sahiptir. Bu
özelliklerin yanı sıra kullanıcı verilerinin ve uygulamanın
güvenliği, yine bu platform tarafından sağlanır. Sağladığı
birçok avantaja karşın Hizmet olarak Platform yapılarının
başlıca dezavantajı, geliştiricileri belli başlı geliştirme
araçlarını kullanmak zorunda bırakmasıdır.
Hizmet Olarak Yazılım (Software as a Service-SaaS)
Bu model, bir hizmet sağlayıcı şirkete ait sunucularda
çalışarak belirli bir işi gerçekleştiren yazılımın, hizmet
olarak son kullanıcıya dağıtılmasına karşılık gelmektedir.
Yazılım sağlama hizmeti ile kullanıcıların ihtiyaç duyduğu
CRM, ERP, finans, muhasebe, e-posta gibi yazılımlar
bulut üzerinden dağıtılır. Bu yöntem sayesinde son
kullanıcılar yazılımın geliştirilmesi, çalıştırılması gibi
maliyetleri en aza indirgeyebilirler. Tek bir yazılım birden
çok müşteri tarafından kullanıldığı için ilgili maliyetler
yazılımı kullanan müşteriler arasında paylaşılmış olur.
Genellikle bu modelde yazılıma web tarayıcı üzerinden
erişim sağlanır. Bu durum, son kullanıcının herhangi ek
bir yazılım kurmadan, dünya üzerindeki herhangi bir
noktadan sunulan hizmeti kullanabilmesi anlamına
gelmektedir. Diğer hizmet modellerinde olduğu gibi,
kullanıcılar aldıkları hizmet kadar ücretlendirilirler.
Örnek Yazılım Uygulaması
Ünitenin bu bölümünde, bir web uygulamasını adım adım
geliştirerek Microsoft Azure bulut bilişim platformunda
yayımlanacak. Uygulama HTML tabanlı bir “Merhaba
Dünya” uygulaması olacaktır. İlk adımda Azure ortamını
hazırlamak gerekmektedir. Bunun için ilk önce bir Azure
hesabı alınmalı. Hesabı açtıktan sonra yapılması gereken
işlemler, WEB APPS düğmesine tıklanır. Açılan alt
pencerede COMPUTE > WEB APP >CUSTOM CREATE
seçeneği seçilir.
Çıkan ekranda, oluşturacak olan web sayfası ile ilgili
temel bilgilerin girilmesi beklenmektedir.
URL: Sayfanın yayımlanacağı İnternet adresini
tutmaktadır. Bu alana, daha önceden alınmamış olmak
kaydı ile istediğiniz şekilde veri girebilirsiniz. Bu
uygulama için dersimizin kodu olan YBS406U girilebilir.
APP Service Plan: Uygulamanın ne çeşit bir barındırma
olacağını ifade ediyor. Burada, “Create new web App
Service plan” seçeneğini seçilir.
Region: Hangi bölgedeki sunucuda yer alacağını seçilir.
Database: Uygulamada kullanmak istenilen veritaban
seçilir.
Sağ alttaki ok tuşuna basıldığında, uygulama oluşturulur
ve çalışır hale gelir. Herhangi bir web tarayıcıya
http://ybs406u.azurewebsites.net/ adresi girildiğinde
uygulamanın çalıştığını belirten ekranı görebilirsiniz.
Uygulamanızı örnek olarak .NET kodu çalıştıracak şekilde
yapılandırmak isterseniz, “Configure” menüsüne girmeniz
gereklidir.
Açılan ekranda istenilen ayarlamaları yapmak
mümkündür. Örneğin, .NET Framework sürümünü
değiştirmek isterseniz, arzu ettiğiniz .NET Framework
sürümünü seçip sayfanın en altında bulunan “Save”
düğmesine basmanız yeterlidir. Bu sayfada, uygulama ile
ilgili diğer tüm ayarları da yapmak mümkündür.
Azure sunucusunda uygulama alanı oluşturulduktan sonra
uygulamayı geliştirmeye başlanabilir. Yazılım geliştirmek
için WebMatrix3 aracını kullanacaktır. WebMatrix3,
ücretsiz, hafif ve bulut bağlantılı bir web geliştirme
aracıdır.
WebMatrix3 açılış ekranında üç seçenek bulunmaktadır:
• “My Sites”: Eskiden oluşturulmuş projelere
ulaşılır.
• “New”: Yeni proje oluşturulur.
• “Open”: Uzak bir kaynaktaki proje açılır.
Yeni bir proje açmak için “New” butonuna tıklatıldığında
üç seçenek çıkar:
• “Empty Site” seçeneği ile herhangi bir ön tanımlı
dosya yerine boş bir proje oluşturulur.
• “App Gallery” seçeneği ile onlarca farklı
uygulamaya ulaşılabilir.
• “Template Gallery” seçeneği ile hazır yazılım
şablonlarına ulaşılabilir.
“Merhaba dünya” yazılı index.html sayfası
oluşturulduktan sonra projeyi, Azure Bulut üzerinde
açtığımız alana yüklemeye geldi. WebMatrix3 geliştirme
aracını kullanarak proje kolaylıkla yüklenebilir. Bunun
için öncelikle Azure Bulut Platformuna bağlanılması
gerekmektedir.
Azure Bulut platformuna bağlanmayı takiben, daha önce
oluşturulan web uygulaması olan “ybs406u” isimli
uygulama açılır. Sunucu üzerindeki hesap bilgilerini
“Download the publish profile” seçeneğini kullanarak
bilgisayara indirilir. Bu dosya, Azure Bulut Platformunda
işlem yapılabilmesi için gerekli olan kullanıcı adı ve
şifreleri içeren XML tabanlı bir dosyadır. İndirilen dosya
bir metin editörü ile açılır.
WebMatrix3 kullanarak Azure platformuna yükleme
yapmayı tercih etmezseniz, buradaki bilgileri kullanarak
önce siteyi derleyip, daha sonra derlenmiş olan siteyi
herhangi bir FTP programı kullanarak da platforma
yükleyebilirsiniz. Yüklemek için gerekli olan şifreleri ve
kullanıcı isimlerini değiştirmek istiyorsanız “Reset your
deployment credentials” seçeneğini kullanabilirsiniz.
Örnek uygulamamızı WebMatrix3 ile platforma
yükleyeceğiz. Gerekli bilgileri içeren dosyamızı
bilgisayarımıza indirdikten sonraWebMatrix3 yazılımını
açıp “Publish” düğmesine basalım.
Açılan ekranda “Import publish profile” seçeneği ile
indirdiğiniz dosyanın yolunu gösterebilirsiniz.
2
 YBS406U-PROGRAMLAMADA YENİ EĞİLİMLER
Ünite 8: Bulut Platformunda Program Geliştirme

Bu aşamada, WebMatrix3 uygulamayı nereye

yükleyeceğini, hangi kullanıcı adını ve şifreyi
kullanacağını bilmektedir. “Save” seçeneği ile kaydedip
bu ekrandan çıkılır.
Gelen ekranda “Continue” butonuna basıldığında,
uygulama derlenerek Azure Platformuna otomatik olarak
yüklenir. WebMatrix3 yazılımı son kontrolleri de yaparak,
yazdığınız uygulama ile Azure Platformunun
uyumluluğuna yönelik bir rapor ekranı çıkarır. Bu ekranda
“Continue” seçeneği ile devam edilir. Son olarak değişen
dosyalar listelenir ve yeniden “Continue” butonuna basılır.
Uygulamanızı başarı ile yükleyebildiğiniz takdirde,
ekranın alt tarafında “Publishing –Complete” şeklinde bir
uyarı notu ortaya çıkar.