BMM3111 SEMANTI

KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

TAJUK1 SEMANTI
KDALAM BAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Komponeni nitert
umpukepadakaj i
ansemant ikyangberkait
andenganmakna
katadanayat.Kaji
aninimenumpukankepadaaspekmaknabent ukli
ngui
sti
kdan
hubungannyaduniarujukannya.Semant i
kmer ujukkepadaaspekmaknabahasa.
Untukmemahamibahasa,ki t
aki taperl
umemahamimaknakat adanmor fem
yangmembent uknya.Kitajugaperlumenget ahuimaknakatabergabungmenjadi
fr
asadanay atyangber makna.Seterusnyakitaperl
umenginterpr
etasi
kanmakna
ujar
anberdasarkankonteksay atyangdiuj
arkan.

 HASI
LPEMBELAJARAN

1. Menj
elaskantent
angsemanti
k,fi
turmakna,maknaleksi
kal,
danmakna
ay
at.
2. Menghubungkait
kanant
arabi
dangsemantikdenganil
mul i
ngui
sti
k.

 KERANGKATAJUK-
TAJUK

1.
1    Semant
ikdanMakna
Bi
dangsemant ikmerupakanbi
dangyangmemberi
kanper
hat
iankepadaaspek
maknadalam bahasa.Dal
am kaji
ansemant
ikki
taper
lumemahamibeber
apa i st
il
ah
pent
ingt
erutamasekalii
sti
lahsemanti
kdanmakna.

Apakahyangdi maksudkandenganisti
lahsemant
ik?Menur
utPal
mer ( 1992)
,
i
sti
l
ahsemanti
kmer ujukkepadabidangkaj
ianmakna.I
sti
lahi
ni merupakan i
sti
lah
y
angagakbaharudalam bidangl
i
nguisti
k.

1
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Isti
l
ah i ni sebenarnya ber asal daripada kat
a adj ekti
f bahasa Yunani
semant ikos,yangbermaksudpent i
ngat auber
ert
i.I
sti
lahsemant i
kmula-
mul a
diperkenalkanolehM. Brealdar i
padakat aPer ssemant
anci ique.Kinii
sti
l
ah
semant ik digunakan untuk mer uj
uk kepada kaji
an makna dal am bi
dang
l
inguisti
k.Kat asemant ikjugadi ert
ikansebagain”
il
mut entangmaknaat au
erti
”.

Kinimaknamenj adisebahagi
andari
padai l
mul i
ngui
sti
k.Manakalamakna
pula secara umumny a membawa er t
i‘ maksud’ atau ‘er
ti
’. Wal
au
bagaimanapun,kat
amaknabol ehdi
ber
ikanbermacam- macam penger
ti
an
yangl n.KamusLi
ai ngui
sti
k(1997)memasukkanduaentribagikatamakna,
i
aitu:

(
i)Ert
iyangdi
dukungol
ehkataat
aukumpulankat
a,at
au
(
ii
)Pemahamansesuatuuj
aranol
ehpendengar
,at
aupemahamankat
a
at
aufrasaber
tuli
sol
ehpembaca.

OgdendanRi chard(1956)per nahmember ikant i

dakkur ang16penger ti
an
bagiperkataanmaknadal am bukumer ekay angber udulTheMeani
j ngof
Meanings.Antarapenger t
iany angdiberi
kantermasukmaknaseper t
i‘suatu
sif
atintr
insi
c,konotasisesuatukata,suatui
nti,pokok,suatukemahuan’,dan
‘
emosiy angditi
mbul kanolehsesuat u’
.Jadi,berdasarkanpengert
ianol eh
OgdendanRi chard,kitafahamibahawaer timaknacukupmenar ikt etapi
rumitsekali
untukmemahami maksudkatamakna.

1.
2 Semant
  ikdanLi
ngui
sti
k

Kitasudahjelasbahawasemantikadalahsebahagiandaripadali
ngui st
ik.Ki
ni
semant i
ksudahbol ehdit
eri
masebagaisal ahsatukomponenpent ingdalam
i
lmu l i
nguist
ic sepert
ibidang fonet
ik dan tatabahasa.Ahl i
-ahlibahasa
mel et
akkanbi dangsemantikpadasebel ahhujung,manakal af oneti
kpul a
padasebelahhuj ungyanglai
n,dantatabahasaataunahut er
let
akdit engah-
tengahderetanini.

Bidang semant ikamatpent ing keranakajian bahasat idakakan menj adi

sempur najikati
dakadaunsurmakna.Semant ikmenjadiamatpent ingdal am
tatabahasa,dant anpany a,kitamungki ndapatmembi naat aumel afazkan
ayatat auujaranyangt epatdar isegir
umusny at et
apitidakt epatdar isegi
i
lmusemant i
k.Cont
ohny a,kit
at idakbol
ehmener i
maay at“ Kerusiitusedang
meny ampai
kan ucapan diDewan Gemi l
ang” ,sebagaiay aty ang bet ul
,
wal aupunay ati
nimenepat iaturanbahasa,iait
umenur utsusunansubj ekdan
predikat(S + P)didal amny a.Hali niker ana maknany a adal ah t aksa.
Tegasny a,maklumatsemant i
kamatpent ingdalam li
nguistik.

2
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

1.
3  Semant
ikdanSej
arah

Berdasarkansej arahl inguist

ik,pada mul anyai st
il
ahsemant ikdi gunakan
untukmer ujukkepadaper kembangandanper ubahanmaknadal am bahasa.
Sebelum tahun1930,kaj iansemant i
ktelahmemberf ocuskepadaaspek
kaj
ian tradisional,iaitu perubahan makna.Tet api
,sel epas t ahun 1930,
perubahant elahberlakudansemant iksudahmul amelihatmasal ahdeskr ipti
f
danst r
ukturdal am semant i
k( Ullmann,1996).Tahun1931mer upakandet i
k
bersej
arah dal am sej arah semant i
k.Hali nikerana pada t ahun itut elah
muncult uli
sanGust afSt r
eny angber udulMeani
j ngandChangeofMeani ng
wit
h Speci alRef erence to Engl ish Language.Penerbitan tuli
san init elah
membawat rendbahar udal am bidangsemant i
k.

Menur utUllmann ( 1996),kaj

ian semanti
k selepas t
ahun 1950 t
idaklagi
member per hat
ian terhadap perubahan makna dan sebab- sebabnya.
Sebali
kny a, kajian mul a ber al
ih kepada aspek dal aman t ent
ang
perbendahar aankatadanj ugadari
padaprinsi
pumum kepadakaj i
anbahasa
yangtertentu.

Akt
ivi
tiKendi
ri1.
3.1

(
a)Apakahmaksudi
sti
l
ahsemant
ik?

(
b)Ber
ikanduadef
ini
sit
ent
angbi
dangsemant
ik

Akt
ivi
tiKendi
ri1.
3.2

Bidangsemant
ikbol
ehdibahagi
kankepadabeber apasubbi
dang,sepert
i
semanti
kli
ngui
sti
kdansemantikfal
safah.Bol
ehkanandameny enarai
kan
ti
galagi
subbi
dangsemanti
ksertafokuskaji
annyabagiseti
apsubbidang
ter
sebut
?

3
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

TAJUK2 MAKNALEKSI
KALDALAM BAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Topik i ni akan mener angkan t entang l eksikal. Dal

am sesuat u bahasa,
perbendahar aankat abukanlaht ersusundal am sat usenaraiyangpanj angdan
mendat ar.I
aj ugabukanmenegaksecar ahomogeni ai
tumengandungisemua
perkataandal am sesuatubahasai t
u,sepertit er
susunyadalam bent ukkamus.
Sebali
kny a,susunanny aadalahsecar aberlapisdalam bentukstrat
ay angbany ak
serta nmempuny aihubungan konsepsiant ar
a sat u sama l ai
n.Susunan
perkataanjugamempuny aiperkait
andar isegipenggunaanny a.Halinibermakna
sesuatu per kataan yang di
gunakan mest il
ah ber sesuai
an serta bersel
arasan
dengansesuat usi t
uasiataukeadaan.Per kaitant er
sebutlazi
mny amempuny ai
hubungandengankebuday aan.

 HASI
LPEMBELAJARAN

1.Membezakanant
arasi
nonim danant
oni
m.
2.Menj
elaskant
ent
angfi
turmaknadanmaknal
eksi
kal
dal
am bahasaMel
ayu.

 TAJUK-
TAJUK
2.
1 Si
noni
m danAnt
oni
m

2.
1.1 Si
noni
m

Sinoni
m ialah kesamaan makna per kat aan,iai
tu kata-
katay ng mempuny ai
maknay angsamaat auhampi rsama.Secar aumumny a,si
nonim di
sebutsebagai
perkat
aanseer t
i,mi salnyaperkataan‘kereta’dan‘motokar’
,‘sej
uk’dan‘ di
ngi
n’,
‘
suka’dan‘gemar ’
,‘ganggu’dan‘ kacau’,‘l
upus’dan‘luput
’,‘
loncat’dan‘lompat’
dan sebagainya. Dal am bahasa Mel ayu,t er
dapat kamus si noni
m y ang
mengandungi senar
ai perkat
aanseer t
ibahasaMel ay
u.

Dalam kehidupankitasehar i
ankit
abiasabersuadenganpenggunaansi nonim di
sekeli
l
ingki t
a.Sebagaicont oh,dikawasanzooki taakanmel i
hatpapant anda
yang tert
ulis‘Tolong jangan usik,kacau atau ganggu binatang-bi
natang di
kawasani ni’
.Diper pustakaanpula,ter
dapatkata-katay angberbunyi‘Dil
arang
membuatbi si
ng,ber cakap dan berbual
-bual’
.Per kataan-
per
kataan tersebut
mempuny aimakna y ang hampi rsama.Wal au bagai manapun ti
dakt erdapat
perkat
aany ang bersi
nonim ataumempuny aimaknay angbenar -
benarsama
secaratepat.

4
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Dalam semanti
k,adabeber
apaj
eni
ssi
noni
m,i
ait
usi
noni
m pi
njaman,kont
eks,
l
arassosial
,dankol
okasi
.

2.
1.1.
1Si
noni
m Pi
njaman

‘
Belal
ang’bermakna pepatung dal
am kebanyakan dial
ek Melay
u. Wal
au
bagai
manapun,dal
am di
alekPer
ak,‘
bel
alang’
ber
makna‘cakci
bau’
.

Dal
am di
alekKedah,
‘bat
as’i
alah‘
jal
anray
a’,
yangmaksudkonvensi
onal
nyai
alah
‘
ti
mbunant anahy
angmenjadisempadanpet
ak-
pet
aksawah’.

2.
1.1.
2 Si
noni
m Kont
eks

Perkataan ‘
jemput’dan ‘udang’banyak digunakan dal
am konteks prot
okol.
Sebenarnya,‘j
emput’digunakandalam kont
eksl i
san,manakal
a‘undang’dalam
kontekstul
isan.I
nibermaknakonteksmewuj udkanperkat
aanyangsamamakna.

2.
1.1.
3 Si
noni
m Lar
asSosi
al

Perkataan-
perkat
aantersebutdigunakandenganberdasarkanstat
us.Mi
salnya
‘
peny anyi
’ial
ahor ang y
ang‘ berny
anyi’manakal
a‘biduan’ber
maksud ‘
status’
yangt i
nggidal
am prof
esional
i
smeseni .

2.
1.1.
4 Si
noni
m Kol
okasi

Sinoni
mj enisiniwujuddal am kont
ekspenggunaany angtersendi
ri
.Contohnya
perkataan ‘banyak’dan ‘ramai’mempuny aimaknay ang sama.Contoh ayat
,
“Banyak kilang kekurangan tenaga peker
ja mahi
r”dan “ Ramaipelaj
ary ang
gembir asetelahmemper olehpencapaianbai
kdalam peperi
ksaanter
sebut
.”

“Per
kataan ‘banyak’boleh digunakan sama ada bagi‘manusi
a’
,‘tumbuh-
tumbuhan’,‘
haiwan’dan‘ benda’tet
apipasti
kanper
kataanter
sebutbermakna
apabi
ladigunakantanpakatasifat
.

Jika anda meny ebut “Banyak pelaj

ar yang gembir
a setel
ah memper
oleh
pencapaianbaikdalam peperiksaantersebut
”akanmenunjukkanmaknayang
salah.Al
asannnya,ramai(unt
ukmanusi asahaja)hany
abermaknaji
kaadakata
si
f at(
gembir
a)dalam ayatter
sebut.

2.
1.2 Ant
oni
m

5
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Antonimi al
ahper t
entanganmaknaper kataanataukat a-katay angmempuny ai
maknay angti
daksama.Secar aumumny a,antoni
m disebutsebagaiper kat
aan
berlawanan,mi sal
nya sejuk lawanny a panas,bai kl awanny aj ahat
,cantik
l
awanny ahodoh,t i
nggilawannyarendah,mi ski
nlawanny akay adansebagainya.
Namundemi ki
an,tidaksemuaper kataanmempuny aiper tentanganmaknasat u
l
awan sat u seperticontoh ter
sebut .Ol eh it
u kata naf i‘ti
dak’kadang kala
digunakanbagimenunj ukkanpertentanganmaknat ersebut ,mi salnyaper
kat
aan
‘
lena’lawannya‘
tidaklena’at
aupun‘ mati’bermaksud‘ti
dakhi dup’.

Ter
dapatbeber
apaj
eni
sant
oni
m seper
ti
:

(
a)Ant
oni
m pasangankomplemen
(
b)Ant
oni
m hubungandar
jah
(
c)Ant
oni
m hubunganber
tentangan

2.
1.2.
1 Ant
oni
m pasangankompl
emen

Antoni
m pasangan kompl emen mer
upakan pasangan perkataan berlawanan
yangsali
ngmel engkapiantar
asatusamalai
n.Cot ohnya,perkataantidur-
jaga,
hidup-
mati
,duduk-bangun,taj
am-
tumpul
,kembang-kuncup,sihat-
sakit
,gembi ra-
sedihdansebagai
nya.

Selai
nitu,per
kat
aan–per kat
aanseper
tit
idakhidup-mat
i,danti
dakmati
-hidup,
ti
dak ti
dur-j
aga dan t
idak j
aga-
ti
durdan sebagainyajuga t
ermasuk dalam
antoni
mj eni
sini
.

2.
1.2.
2 Ant
oni
m hubungandar
jah

Jeni
skeduai alahpasangankat aantonimy angmenunj ukkanhubungandar j
ah
sepert
iperkataanbesar-
kecil
,tebal-
nipi
s,ti
nggi-r
endah,panjang-
pendek,kurus-
gemukdansebagai nya.Maknakat aadjektifyangmenunj ukkanpasangankata
i
nimempuny aihubunganr uj
ukandenganbenday angdimaksudkan.Sebagai
contoh,sebat
angkay uitudikatakanber si
azpanj angdenganmer ujukkepada
kayuitusecar
aspesif
ikberbandingdengankay uyangsamaj enis.

Sel
ainitu,per
kataanitusendirit
idakl
ahmenggambar kandarjahsecaramutlak.
Sebagaicontoh,perkat
aan‘kecil
’pada‘ ker
baukecil
’sebenarnya,menunj
ukkan
darj
ahdanmaknay angti
daksamapadaper kat
aan‘ti
kuskecil
’.Demiki
anjuga
perkat
aan‘laj
u’bagimeruj
ukkepadaker etalumbatent
ulahti
daksamadar j
ahnya
j
ikamer uj
ukkepadakeretabiasa.

2.
1.2.
3 Ant
oni
m hubunganber
tent
angan

6
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Jenispasangankat aantonimyangketigadi namakanhubunganber t

entangan.
Dalam halini
,kedua-duapasangankat aitudar isegisemantikny
amembawa
maknay angset ar
a,mi sal
nyaberi
-t
eri
ma,j ual-
beli
,murid-
guru,majikan-
pekerj
a
dansebagainya.Contohnyaji
kaX‘beri
’barangpadaYber maknaYakan‘ t er
ima’
barangi
tu.

2.
2 Hi
poni
m,Homoni
m danPol
isem

2.
2.1Hi
poni
m

Hiponi
mi al
ahkatayangmaknanyaterangkum dal
am maknakatay anglai
n.
Sebagaicontoh,mel
ur,mawar,
melat
i,
kemboja dan cempaka i
alah hi
poni
m
kepadabunga.

Secar
aumumny a,hi
poni
m mer upakankataumum y angmempuny aihubungan
kekel
uargaandengankat
a-katayanglebi
hkhususataudalam er
tikat
alainial
ah
kataumum y angmempuny aili
ngkunganatauanggotany
aterdi
ridar
ipadakata
yangkhusus.

2.
2.2 Homoni
m

Homoni m merujukkepadahubunganant arahomoni m.Iai

tuduakataat aulebi
h
yangmempuny ai,samaadabuny iatauej aany angsama, tet
apiberl
ainanmakna.
Perkat
aany angmempuny aisebut
any angsama,t etapiberbezamaknaseper ti
yangdisebutka tadidi
katakanmempuny aihubunganhomoni m.Sebagaicontoh,
perkat
aan‘kepala’ y
angmembawamaksud‘ ketua’t
idaksamamaknany adengan
‘
kepadakeretaapi .‘
kepadamanusia’ dan‘ kepalasurat’
.

Penggunaan homoni m dalam pertut

uran atau ayat boleh meni mbul
kan
kekel
ir
uan j
ika t
idak berl
atarbel
akangkan kont
eks ter
tent
u.Hali nikerana
homonim mempuny aisebut
andanbentukejaanyangsama,t et
apiberbezadar
i
segimakna.

2.
2.3 Pol
isem

Poli
sem i
alahperkat
aanyangmempuny aibeber
apamaknay angber
kaitansama
adasecarakonseptualat
ausedar
jah.Dengankat al
ain,pol
i
sem i
alahhubugan
kataat
aufrasayangmempunyaiduamaknaat aulebi
hdanmempuny aieti
mologi
yangsama.

Sebagaicont
oh,kat
a bant
u‘t
ent
ang’bol
eh ber
maksud ber
kai
tr
an sesuat
u

7
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

perkar
a.Adamasany aper kataan ‘tentang’bol eh membawamaksud ‘ lawan’,
sepert
idalam ayat“
Kit
atentanghabi s-habisan” .Cont
ohlainial
ahper kat
aan‘bisa’
yangmembawamaksudsaki tsangatdanbol eh.Dalam perbualandiI ndonesia,
secara normalnya‘bi
sa’di gunakan unt uk menggant i
kan per kataan ‘
boleh’.
Berdasar
kancont oh-
contoht ersebut,‘t
ent ang’dan‘ bi
sa’ber v
ar iasimaknany a,
tet
apikewujudanpoli
sem di
tinjaudenganber asaskankont ekspenggunaan.

Akt
ivi
tiKendi
ri2.
2.3.
1
(
a)Hur
aikanj
eni
s-j
eni
ssi
noni
m beser
tadengancont
ohny
a
(
b)Dengancont
ohy
angsesuai
,ter
angkanper
bezaanant
arahi
poni
m dan
pol
isem.

TAJUK3 MAKNAAYATDALAM BAHASAMELAYU

8
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Topikiniakanmenj elaskant ent

angmaknaay atdal am bahasaMel ayu.Seperti
yangtelahdijelaskanper kataandanmor f
em mer upakanuni tterkecilbahasa
yangmempuny aimakna.Ki tat el
ahpunmempel ajarihubunganmaknaper kataan
dan unsur semant ik sebagai semant i
k l eksikal sebelum i ni
. Wal au
bagaimanapundal am bany akper kar
akitaber komuni kasimenggunakanf rasa
dan ayat.Makna f rasa dan ay atbergantung pada makna per kat aan yang
ter
kandungdal amny adanbagai manaperkataani tudi strukt
urdandigabungkan.
Dalam taj
ukinijugaakandi hurai
kanpenganalisisanmaknaauatBahasaMel ayu
mengikutKerangkaGener atifChomskyuntukmenunj ukkanperubahansemant i
k
danpengembanganmakna.

 HASI
LPEMBELAJARAN

1.Menj
elaskandef
inisimaknaay
at.
2.Menghurai
kanperubahansemant
ikdant
eor
ipembukt
ian.

3.
1 MaknaAyat

Maknamer upakansatuunsurpent
ingdal am mana-manaujar
anatautul
isan.Tanpa
unsuri
ni,makaapasahajay angdiuj
arkanatauy angdi
tul
i
skanti
dakakanmember i
sebar
ang kefahaman kepada orang y ang di
lawan ber
cakap atau orang yang
membacasesuat uyangdit
uli
s.

Semua bahasa ber gantung kepada makna dal am per kataan dan ayat.Set i
ap
per
kataan dan seti
ap ay atlazi
mnya dikait
kan sekur ang-
kurangnya dengan satu
makna.Bagiay at persoalannya sangat r umit.Dal am set i
ap bahasa unt uk
membentuk suatu ay at
,perkataan hendaklah disusun dan untuk mendapat kan
maknaayatbergatungpadamaknaper kataany angterdapatdalam ay
attersebut
.

Terdapatjugaper
kat aanyangmemi l
i
kiduamaknadanadaj ugay angmempunyai
ti
gamakna.Adakal any at
erdapatjugaperkataanyangdigunakant anpamembawa
apa-apamakna.Dalam kont eksberbahasa,kitaberanggapanbahawapendengar
ataupenulismemehamimaknay angingindisampaikansehinggakankit
amengabai
ataupuntidakmeny ebutataumenul i
sbeberapaper kat
aan.Dalam bahasaMelay
u
maknaay atbol
ehdibahagikanmaknakonot atifdanmaknadenot at
if.

3.
2 Ker
angkaGener
ati
fChomsky
BagiChomsky
 “l
anguagei
snotahabi
tSt
ruct
ure”
. 
Hipot
esi
sny
a,semuabahasa

9
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

dil
i
hatdar istrukturdalaman adalah sama iai
tu menunjukkan t
ingkatfi
kiran
seseorang.Chomskyt elahmengemukakanempatkonseput amadasaranal i
sis
Kerangka Generatifi
ait
ukemampuanber bahasa,perl
akuanberbahasa,str
uktur
dalamandanst r
ukturl
uaran.Kemampuanber bahasaial
ahsegalapengetahuan
yangterdapatdalam otakmanusiasecarasedardant i
daksedar.Prosesinij
uga
mengkajitentangbagaimanapr osesmengujarkanbahasay angterdapatdalam
bentukrumus-rumus.

Perlakuan bahasa i nimengkaj ibagai mana car a seseor ang itu menguj arkan
bahasadanbahasaapay angdi uj
arkanser tamampudi dengarol ehor angl ain.
Seterusny a,strukr
urdalamanpul awuj uddar ipadakemampuanseseor angunt uk
berbahasaser tabagai manacar ameny usunay at-
ayatunt ukdi uj
ar kan.Konsep
yang t erakhiri ai
tu str
ukturl uaran iniwuj ud dar i
pada uj aran bahasa y ang
dikeluarkanol ehseseor angiaituapay angdi ujarkan.Menur utnyal agi,ayat-
ayat
yang di ungkapkan ol eh penuturl ahi
rdibawah penget ahuan dan kesedar an
penut urnya.Iadiketahui
, di
sedaridandi nyatakanmener usi bunyi-
buny idanejaan.

Akt
ivi
tikendi
ri3.
2.1
(
a)Apakahy
angdi
maksudkandenganmaknaay
at?
(
b)Hur
aikanempatkonseput
amaKer
angkaGener
ati
fChomsky
.

TAJUK4 PERUBAHANSEMANTI
K

10
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Tajuk i ni akan mengupas t entang per ubahan semant ik dari

pada segi
pengembanganmakna,i ai
tusatupr osesperubahanmaknadar ipadamakna
yangkhususkepadamaknay anglebi humum.Manakal apenyempi t
anmakna
pulaialahprosesperubahanmaknadar i
padamaknay angumum kepadamakna
yangl ebihkhusus.Akhirsekalianjakanmaknay angbermaksudmaknay ang
mengal amiprosesperubahanberdasar kansi
tuasiataukeadaan.

 HASI
LPEMBELAJARAN

1.Menghur
aikanprosespengembanganmakna.
2.Menghur
aikanperubahansemanti
kdar
iaspekpeny
empi
tanmakna.

 KERANGKATAJUK-
TAJUK

4.
1 PengembanganMakna

Semantikataumaknabol ehdilihatdalam duasudutiai

tupemgembanganmakna
danpenyempitanmakna.Pel uasanmaknamel iputisi
ntaksi
sdanpragmatikdan
menurutNorHashi mahJalaluddin( 1992:1)y
angmemet i
kpendapatSperberdan
Wilson(1980)bahawapengkaj i
anmaknabel um dapatdipasti
kanmakna
sepenuhnyamengi kutapayangdi hajati
plehpenutur.

Cakupanmaknasekar anglebi
hluasdar ipadamaknay anglama. 
Contohnya
‘
ber l
ayar
’,
 
dul udigunakandenganpenger t
ianber ger akdil
autdenganmemakai
l
ay ar,
tet
apisekar angsemuat indakanmengar ungi laut
anat auperai
randengan
alatapasajadi sebut  ‘
berl
ay ar
’ 
.Dahulukat a‘bapa’ hanyadipakaidal
am
hubunganbi ologis, sekarangsemuaor angy angl ebihtuaataulebihti
nggi
kedudukanny adi sebut ‘
bapa’
   
sedangkansegal aor angy angdianggapsama
darjat
nyadisebut  ‘saudara’.

4.
2 Peny
empi
tanMakna

MenurutChaer(1995),Pateda(1986),
penyempi
tanmaknaialahgejal
ayang
ter
jadipadakatayangmul anyamempuny aimaknayangcukupluas,
kemudian
menjadimaknay angcukupt erbat
ashanyapadamaknat er
tent
usahaja.
SedangkanKeraf(1986:97)meny at
akanbahawapenyempitanmaknasebuah
kataial
ahprosesperubahanmaknakat adar
ipadamaknayanglebi
hluas
kepadamaknay anglebihkhususat auspesi
fi
k.

Sebagaicontohkata’ahl
i’membawamaknay anglebi
hluasiai
tukeluar
ga,
sanak-saudaraatauorang-
orangyangmemasuki sesuat
ugolongan.Walau
bagaimanapunkat a’
ahli’j
ugatel
ahdisempitkankepadamaknaor angyang mahi
r
ataupandai dal
am sesuatui
lmuataudisebutjugapakardalam sesuatu

11
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

bi
dang.
 

TAJUK5 PERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

12
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Kursusinimengandungipengenal an,def
ini
si,konsepper i
sti
lahan,sej
arah
penggubal
an peristi
lahan,pr i
nsi
p pembentukan isti
lah,peranan Dewan
Bahasa dan Pustaka,Per anan MABBIM,kepentingan peri
stil
ahan dal
am
BahasaMelayu,dancabar annyapadamasahadapan.

Disampingitu,kursusi
nijugamengandungisumberist
il
ahBahasa
Melay
u,isti
lah si
ngkatan dan l
ambang Bahasa Melay
u dan ejaan dan
per
ist
il
ahanBahasaMel ay
u

 HASI
LPEMBELAJARAN

Set
elahmengi
kut
ikur
susi
ni,
andadapat:

1.Menjelaskandef
ini
sii
sti
lahdalam bahasaMel
ayu;
2.Pri
nsip–pr i
nsi
ppembent ukanisti
lah;
3.PerananDewanBahasadanPust akadanMABBIM;
4.KepentinganPer
ist
il
ahandalam BahasaMelay
u;
5.Cabarandanmasadepanper i
stil
ahan.

5.
1Pengenal
an

Walaupunserumpundanmempuny aiper
tali
anyangamater atdarisegisej
arah,poli
tik
danekonomiMalay sia,Indonesi
adanBr uneiDarussal
am berger
akdanmemancar kan
kepel
bagai
ancorakpengay aanbahasanya.Ketiga–t iganegaraitujugamempuny ai
kaedahter
sendi
ridalam perkembangankorpusbahasaMel ayu.

Dalam usahameny at
ukanaspekkebahasaan,terutamany adarisegiperist
il
ahan,
Majli
sBahasaI ndonesia– Malay
sia( MBIM)dankemudi annyaMaj li
sBahasaBr unei
Darussalam – Indonesia– Malaysi
aat auMABBI Mt elahmemai nkanper ananunt uk
mewuj udkansat ubentukej
aandani sti
lahyangbakuat auser agam sejaktahun1972.
Pembakuan i tu dil
akukan unt
uk pengembangan dan pel estar
ian bahasa Mel ayu
sebagaibahasamaj umengungkappel bagaii
lmupengetahuan.

I
sti
lahialahlambangl inguist
ikyangber upahuruf,bentukbebasat augabungan
beberapabent ukbebasy anggr amat i
sdansi st
emati
k,y angmengandungit i
mbunan
konsep atau objekkhas dal am bi dang tert
entu.Bentukny at el
ah di
sepakati oleh
sekumpulanpakarmel aluijawatankuasabi dangberkenaansebagaimempuny ainilai
komunikatifyang sesuai .Kewuj udan sesuatui st
il
ah it
u di anggap penti
ng ker
ana
mempuny ai ni
l
ai komunikati
fy angmenj adiunsurpenyampai il
mupenget ahuan.Melalui
i
stil
ah,sesuatukonsepdal am bidangilmut ert
entudapatdiungkapkandandi sampaikan
kepadakhalayak.Kedudukani sti
l
ahmenj adil
ebihpenti
ngl agidalam bi
dangsainsdan

13
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

t
eknol
ogi
yangmengandungi
pel
bagai
konsepkhususdanber
sif
att
ekni
kal
.

Darisegiteor
inya, bi
dangper i
sti
lahanmer upakanbidangilmuy angsamadengan
bi
dang-bidang il
mu y ang lai
n,i ai
tu mempuny ait eoriyang ter
sendiri
.Per isti
lahan
merupakanbi danglinguisti
kpraktisy angmener apkan Teor iUmum Peristi
lahan( TUP)
dal
am mel aksanakant ugaspembi naani sti
lah.Teor ii
nidikembangkanol ehPr ofessor
Dr.EugenWust er,Vienna.Manakal at eor iyangl ebihkhusus,Gumper z( 1908)t el
ah
memper kenalkanmodeldar isegiti
gat eoriperisti
lahaniait
ukonsep,simboldanobj ek.
Teorii
nikemudi annyadi sesuaikan l
agiol ehWust er(1931)denganTeor iFerdinandde
Saussureyangmeny atakanempatper kara,iait
ul ambang,bahasal i
san/tul
isan,makna,
danobjek.

Sebagaibadant unggalyangbertanggungjawabmengubali sti

l
ahbahasaMel ay u,
DewanBahasadanPust aka( DBP)telahmenci pt abany aki sti
l
ahdal am bahasai tu.
Hingga kini,DBP t elah berjaya menghasil
kan l ebih daripada sejutaisti
l
ah dal am
pelbagaibidang il
mu,y angkemudi annyaditerbitkandal am bentukbuku.Pencapai an
ter
sebutamatj el
asmenunj ukkanbahawaDBPbegi t
ukomi nteduntukmemar tabat
kan
bahasa Mel ayu sebagaibahasa i lmu,bahasa ber teknologit i
nggidan ber tamadun
mel al
uiperist
il
ahan.Akant etapisemuausahai tutidakmember imanfaatjikapihak
masy arakatatau pengguna bahasa Mel ayut idak menghar gaisumbangan badan
berkenaan,danber sama–samamel etakkanbahasaMel ayusebagai bahasayangmaj u
dirantauinidanduni aumumny a.

Lat
ihan5.
1 1.Ny
atakankonsepper
ist
il
ahandanpengi
sti
lahan

2.Untukmenguj
ipenget
ahuandankefahamanandakai
tkanper
anan
BahasaMelay
udarisegij
atidi
rir
aky
atMalay
sia.
Dapatkan seberapa banyak makl
umatdar
iper
pust
akaan at
au
pusatsumbery angberdekat
an.

5.
2Def
ini
siI
sti
lah

MenurutKamus Dewan Bahasa dan Pust

aka (
2007:
591),i
sti
lah i
alah kat
a,
gabungankataat
auf
rasayangmengungkapkankonsepyangkhususyangterdapatdi
14
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

dalam sesuat ubi dangi lmuat aupr of esyen.Sesuat uisti

lahitumempuny aimaknay ang
tepatbagikont eksbi dangny a.Menur utPedomanumum Pembent ukanI stil
ahBahasa
Mel ayu( 1992:1- 3)Tat aisti
lah ialah kumpul an per aturan unt uk membent uki stil
ah
(termasukl ahkumpul ani sti
lahy angdi hasilkanny a).Tatai st
il
ahat au‘termi nology’pula
mer upakankumpul ani stil
ahbagisat u-satubi dangt ertentuy angdi bent ukmenur ut
peraturan-per aturany angada.Mi sal nya,t ataisti
lahmat emat i
ky angaday angt elah
dibentukber dasar kansi stem t ert
ent u.Manakal at atanamai alahkumpul anper aturan
untuk menent ukan nama dal am bi dang i l
mu ( ter
masukl ah kumpul an nama y ang
dihasil
kanny a) .Ter dapatper bezaankat abi asadengankat aistil
ah.Kat abi asaat aukat a
umum i alahkat a-katabi asadidal am bahasa.Namundemi kian,kat aumum bol eh
menj adiisti
lah.Kat aistil
ahi alahkat ay angpenggunaanny adanmaknany akhususpada
bidangt ertent u.Cont ohny a,katahi dr ogren,ni trogen,neonat al,fonem,al ofon,alormof
danmor fem mer upakani st i
l
ahkhususdal am bi dangmasi ng-masi ng.

5.
2.1Mor
fem danPr
osesPer
ist
il
ahan

Morf
em ial
ahunitatauf ungsinahu.Mor fem per
ist
il
ahanial
ahkataakardan
i
mbuhan yang di
gunakan dal
am pembent ukan i
sti
l
ah.Proses pembent
ukan i
sti
l
ah
BahasaMel
ayuial
ahpengimbuhan, pengandaandanpenggabungan.

5.
2.1.
1Kat
aakar

Kataakari
alahkatayangbel
um mendapatimbuhan.
Misal
nya:r
umah, asi
d,al
gebr
adansebagainya.

5.
2.1.
2ImbuhandanPengi
mbuhan

I
mbuhan ial
ah morf
em yang digunakan untuk mencipt
aisti
l
ah melal
uiproses
pengi
mbuhan.Mi
sal
ny ber
a: -(ber
int
eraksi
),an(
- hasi
lan)
,peN-…-
an(pempr
osesan)
.

5.
2.1.
3Penggandaan

Penggandaanial
ahulangankatadasarsamaadasebahagian(
rambut=r
erambut
)at
au
sel
uruh(kacang=kacang-kacang)unt
ukmembent
ukisti
lah.

5.
2.1.
4Gabungan

Gabungani alahcant umanduakat aataulebihuntukmembent ukisti

lahmel al ui
proses penggabungan.Ada 16 kat a majmuk y ang mant ap sepertiset iausaha,
war ganegar a,bumiput er
adan sebagai nya. Walau bagaimanapun,adaj ugaant ara
i
stil
ahy angdi gunakandidal am konteksumum.DewanBahasadanPust aka( 2004) ,
menj elaskanbahawahali niberl
akuapabi l
aisti
lahitudigunakandenganker apol eh
masy arakatpenggunabahasa,danpenggunaanny ait
utersebarmelaluimedi amassa.
Cont ohny a,katat aqwa mer upakan ist
il
ah dalam bidang keagamaan I slam dan
belanjawani ai
tuistil
ahdal am bidangekonomi( dewasainiisti
lah‘bajet
’di gunakan) ,
sekar angi nikata-
kataber kenaansudahdi gunakansecaraam didal am penggunaan

15
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

bahasasehar
i-
har
i.Usahapenggubal
anist
il
ahdiMalaysi
aber
mul
asel
epast
ert
ubuhny
a
DewanBahasadanPust aka(
DBP)dalam t
ahun1956.

Padaperi
ngkatawal nyat i
dakadasat usi stem organi
sasiyangmember ipanduan
danmengawalker j
a-kerj
aper isti
lahan.Jawat ankuasai sti
l
ahdi tubuhkanber dasarkan
permintaanindi
viduy angber wi bawasebagaipemi mpinmasy arakatatausebagaiahl i
akademi k.Jawatankuasa i sti
l
ah y ang pali
ng awaldi t
ubuhkan i al
ah Jawat ankuasa
Ist
il
ah Ekonomiy ang dipenger usikan oleh ProfesorDi r
aja Ungku A.Azi z.Sebagai
pengerusidanpengar ahper t
amaDBP, beli
aujugaseor angpejuangbahasakebangsaan.
UngkuA.Azi ztelahmeny aksi
kanbeber apaci riperkembangandidal am per wujudan
i
stil
ahekonomi yangt idakmeny enangkanbel i
au.

1.Padapendapatanda,mengapapengi
sti
l
ahanamatpent
ingdi
Lat
ihan5.
2 negar
akit
a?

2.Secar
ar i
ngkas,ny at
akanusaha-usahay angt
elahdimai
nkan
olehDewanBahasadanPust akaterhadapper
kembangandan
kemajuanperi
sti
lahandiMalaysi
a.

5.3PerananDewanBahasadanPust aka
Per
bincangantentangper kembanganbahasadiMalaysi
at i
dakakanl engkap
seki
ranyaperananDewanBahasadanPust aka(DBP)t
idakdi
sentuh.DBPmer upakan
satusatubadany ang dit
ubuhkanol ehkeraj
aankhususuntukmemaj ukanbahasa
Melayu.Sehinggaharii
ni,perananDewanBahasadanPust akadidalam memaj ukan
bahasaamatpent i
ngdant i
dakadabadan– badanl ainyangmampuber peranan
sebagaimanay angdi
mainkannya.

Dewan Bahasa dan Pust aka memai nkan peranan yang penting didal am
pembent ukan i sti
lah bahasa Mel ayu.Didal am bidang bahasa,DBP ber peranan
membi na kor pus dan meny ebarkan mel al
uibuku buku i sti
lah,tatabahasa dan
perkamusan.Bahagi an pembinaan dan pengembangan bahasa ber tanggungjawab
membi nadanmemper kembangkani sti
l
ah,mengadakanpeny el
i
dikandanmeny ebarkan
hasilpemer olehanmer eka.Badani nijugabert
anggungjawabmengawalpenggunaan
bahasadenganmengel uarkanri
salahdanpanduanumum kepadasekt orawam dan
sektorswast adi sampingmeny ediakankhidmatnasihat
.

Untukmemper kukuhkanl agiperanannya,Uni tPelaksanaanBahasadi tubuhkan

padat ahun1980.Unitinibertanggungjawabmenggal akkanpenggunaanbahasaMel ayu.
Iatelahmelaksanakanbeber apalangkahseper timengadakancer amah,takl
i
mat ,for
um,
kursus,rancanganDewanBahasadir adi
o,meny ebarkanpanduanbahasa,khi dmat
nasihat,mengadakankempen“ MencintaiBahasaMel ayu”danmengawasipenggunaan
bahasaMel ayudisekt orawam danswast a.Apay angjelas,pelaksanaanperancangan
bahasay angdijal
ankanol ehDBPmel aluibahagian-bahagi ant er
sebutdidal amnya

16
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

ber
sif
atr
evol
usi
tet
api
ter
aturdansi
stemat
ik.

Didal
am usahamemaj ukanl agibahasaMelayu,DBPj ugat elahmengadakan
kerj
asamadenganbeber apapi hakl ai
n.Kerj
asamat er
besarDBPi al
ahdenganMaj li
s
Bahasa Indonesi
a Mal aysia (MBI M). Kerj
asama ini diperl
uaskan lagi dengan
memasukkan Negar a BruneiDar ussal
am.Hasi lkerj
asama init erbent
ukl
ah ist
il
ah
baharuyangsesuaidi
gunakandi keti
gat i
gabuahnegarayangterl
ibat.

Perananut amaDBPi al
ahmel aksanakanusahabagimemenuhimat lamatBahagi
an
Per
ist
il
ahanDBP.Ol ehi t
u,antaraperananyangdi l
aksanakanny aialah;
 Mengumpul i
sti
lahbahasaMel ay
udi dalam pel bagaibi
dangi l
mu.
 Membent ukisti
lahbahasaMel ay
udi dalam pel bagaibi
dangi l
mu.
 Memper banyakistil
ahbahasaMel ay
udi dalam pelbagaibi
dangi l
mu.
 Mener bit
kani st
il
ahbahasaMel ayudi dalam pelbagaibidangi lmu.
 Mewuj udkan Pangkal an Data Peristi
lahan y ang bersi
st em,sesuaidengan
matlamatpeny ebarandanpemasy arakatani st
il
ah.
 Meny elaraskanistil
ahdanpenggunaani sti
lahbahasaMel ayudanmengadakan
kerj
asama dengan I ndonesi
a dan Br uneiDar ussal
am mel aluiMABBIM,dan
negara-negaralain.

Pada t ahun 1950-an,apabila dasar pelajaran kebangsaan dir

angka dan
di
luluskanol ehDewanUndanganPer sekutuandankemudi anolehDewanPar li
men
Persekutuan Tanah Mel ayu,pengajaran sains dan t eknol
ogidi per
kenal
kan dan
di
tingkatkan.Denganit
u, i
sti
lahsai
nsdant eknologiperludi
adakandengansegera.Bagi
mendapathasi lyangseragam danlebi
hcepatmakadi susunpedomanpembent ukanini
dalam tahun1950-an.

Segal aistil
ahil
mudannamaal atper kakasasi ngy angsedi aadadidal am
bahasaMel ayupadamasai t
udipakait er
usset elahdisesuaikandengankemaj uani l
mu
penget ahuan.Kal auti
dakadadidal am bahasaMel ayudiTanahMel ayu,bol ehlah
diambi listi
lahy angdi
pakaidiI ndonesia,ker anamemangbahasadiTanahMel ayu
hendakdi samakandenganbahasadiI ndonesi a.Kalaui st
il
ahI ndonesiaitutidaksesuai
ataut i
dakmemuaskanhat ibarulahdibent ukbahar u.Istil
ah-i
st i
l
ahasi ngy angdi pakai
oleh kebany akan bangsa-bangsa duni a at au i st
il
ah asi ng yang t i
dak dapat
diterj
emahkandenganset epat-t
epat ny
abol ehlahdi t
erimaj adiisti
l
ahMel ayu.Apabi l
a
membent ukistil
ahbaharuhendakl ahdigunakanakarkat aMel ayu.Olehy angdemi kian,
i
st i
lahbahar uy angdibent
uki tuhendakl ahmenggambar kanbendaat auf i
kiranat au
keadaany angdi maksudkanolehist i
l
ahasi ngitu.Di bawahi nidiberi
kancont ohny a:

a)Aci
d - asi
d(bukanaci
d)
b)Aci
dit
iy - keasi
dan(
bukanasi
dit
i)
c)Aci
dic - ber
asi
d(bukanasi
dik)
Selai
nitu,
adalahdil
arangmengambilbent
ukInggeri
ssecar
asepenuhnyasepert
i
aci
d,asidit
i,dan asi
dik,kerana bent
uk-
bent
uk morfol
ogiMelayu ber
lai
nan dengan

17
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

mor
fol
ogi
bahasaI
ngger
is.

Padapenghuj
ungt ahun1960-
andanawalt ahun1970-ant el
ahdisusunsemul a
satupedomanpembentukanist
il
ahbahar
uyanglebihter
peri
nci.Berdasar
kanpedoman
yangbaharui
tu,
adabeberapabahagi
anyangdi
tetapkanser
tadi perl
uasdarisegidasar
,
caradanpedoman,i
ait
u:

i
. Pembentukanisti
l
ahbaharuhendakl
ahber
dasarkansi
kapdanpandangan
yangpr
ogresifdanfl
eksi
belbagi
bahasaMelay
umoden,
i
i
. I
sti
l
ahbaharuhendaklahyangpr
akt
issamaadadal
am bi
dangi
l
muat
au
masyar
akatpemakaibahasa,
i
i
i. Pembentukani
sti
lahbahar
u,dal
am semuabi
dangil
muatauy angpopul
ar,
hendakl
ahsent
iasadi
selar
askandengany
angdi
buatdi
Indonesia,
i
v. I
sti
lah baharu hendakl
ah memperl
ihatkekayaan per
bendahar
aan kata
bahasa Melayu dan yang mempunyaisi
stem str
ukturmenurutkudrat
bahasaMelayu-I
ndonesia;
dan
v
. I
sti
lahil
muhendaklahseboleh-
bolehnyamemper
li
hatbent
uky
angj
elas
dengani
sti
l
ahasalataui
sti
l
ahant arabangsa.

Dasarbahar uyangditetapkaninisudahmembawapel uangkepadapenggubal -

penggubali st
il
ah untukmel ihatdengan lebihluascakupan pandanganny a menuju
kearahper ingkatantar
abangsa.Padamasal al
uapabi l
amenggubali sti
lah,
penggubalan
i
tudi buatdenganmel i
hatkedal am bahasaMel ay usahaja.Contohny aj
ikaadakat a
berakhiran“ gy”dal
am bahasaI nggeri
smakadal am bahasaMel ayuhendaklahdipakai
kata“ kaji
”,sedangkankat a-
katadasar nyayangl aindi
carikataterjemahannyadalam
bahasaMel ayu.Contohnyaadalahseper t
iyangber i
kut
:
a)Bi ology - kaji
hayat
b)Ant
hropol
ogy - kaj
i
manusi
a
c)Soci
ology - kaj
i
masy
arakat
d)Ar
cheol
ogy - kaj
i
pur
ba
e)Phonol
ogy - kaj
i
buny
i
) Geol
f ogy - kaj
i
bumi
g)Psy
chol
ogy - kaj
i
ji
wa
h)Cl
i
mat
ology - kaj
i
ikl
i
m

Ber
dasar
kanconot
h–contohdiat
asbent
uki
sti
l
ah memangbai
kdansesuaiker
anaia
ser
agam,danbol
ehdi
j
adi
kanpanduanunt
ukmembent
ukpel
bagaii
sti
l
ahdal
am bahasa

18
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Melayudalam bidang-bi
dangy anglai
nmengi kutbentukdiatassepertikaj
iser
angga,
kaj
i
bintang,kaj
ihai
wan,kajit
umbuhan,kajil
autan,kaji
peny
aki
tdanber bagai-
bagailagi
.
Demiki
anj ugadari
padabent ukist
il
ahsepertidiatasmenggambarkanbahawabahasa
Melayumemangcukupkay adengani st
il
ahdanmudahpul amembent ukkat a-
kata
i
sti
lahbaharudalam bahasaMel ay
u.

Penggubalan kataisti
lah diatas iniber l
aku kerana ki
ta cuba hendak
memper t
ahankankeasli
anbahasaMelayudandal am bent
ukisti
l
ahMel ay
uy angsedia
ada,t
etapimengapapulaperkataan“
organ”dici
plakdari
padabahasaIngger
is,bahasa
asi
ngjuga?

Ol eh it
u,untukmengel akdar i
pada ber l
akuny a hal-
halseper t
idiat as,maka
di
t etapkandasarkedua,supay apenggubal anistil
ahlebihmudahdanl ebihpr akt i
s,dan
ki
tadapatmenggubali st
il
ahdenganl ebihpant asdancepat ,terutamasekal ibidang-
bi
dangi lmuy angsudaht ersebarl uasdisel uruhduni a,seper tifarmasi,farmakol ogi
,
fi
lologi,f otosi
ntesi
s,neurol
ogi ,antropol ogi,l
inguisti
k,dany angseumpamany a.Bagi
dasary angket i
gapunpent i
ng, ker
anabahasaMel ayudanbahasaI ndonesiaber akarkan
i
nduk bahasa y ang sama,i aitu bahasa Mel ayu Johor -
Riau.Per samaanny a sangat
bany ak,j ikaberbezapunhany aker anapengar uhper sekit
arandanpenj ajahany ang
ber l
ainan.Kal audiI ndonesiaadapengar uhbahasaBel anda,diMal aysiapul aada
pengar uhbahasaI nggeri
sy angkuat .Sel aini
tuki tadapatber kongsimembacabuku-
bukur ujukan,samaaday angt erbi
tdi Indonesiaat aupuny angt erbi
tdi Malaysia.

Dasary angset erusnyaialahmenggal ilebihbanyakkosakat adar i

padasumber
yanglebi htua,iai
tudar ipadabahasaMel ayukl asikdanbahasaI ndonesia.Dengani t
u
akandapatmemper l
ihat kankekay aanbahasaMel ayu-I
ndonesiadani niakandapat
meningkat kan kemampuan dan kudr atbahasa Mel ayu-I
ndonesiadal am duni ai l
mu
pengetahuan.Dasary angkel i
maakandapatmer apat
kanhubunganant arabahasa
Melayu dengan bahasa- bahasaMel ayu dengan bahasa- bahasaduni a antarabangsa
yanglain,ji
kamembent ukataumenggubali sti
lahmengi kutar usperdanaant arabangsa
sepertiist
il
ahbahasaI nggerisyangsudahmenj adibahasai nduk,at
aumeny er
api st
il
ah
dari
padabahasaLat i
ny angmenj adiindukbahasabar aty angmaj useper tiPeranchis,
JermandanSepany ol.Ol ehit
u,untukmer ealisasikan dasar–dasarber kenaan maka
DBPt elahmeny ediakanl apankaedahat aucar a,iai
tu:

Bagi
isti
l
ahpi
njam-
terj
emah.
a) Memi njamter
jemahkani
sti
l
ahasi
ngy
angsesuai
kedal
am bahasaMel
ayu.
Mi
sal
nya:
. Fi
i xedpr
ice - har
gat
etap
. Mar
i
i ketpr
ice - har
gapasar
an
i
i
i. Pr
icel
i
st - senar
aihar
ga
i
v. Costpr
ice - har
gakos
. Costsect
v ion - bahagi
ankos

19
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Unt
ukkepent
ingankecekapan,
keser
agaman,
peny
elar
asan,
prakt
is,
ekonomidan
i
l
miah,
maka(mengi
kutkeutamaan):

i
. Beberapa isti
l
ah asi
ng yang sama konsep/penger
ti
anny
a dalam
sat
ubi dangilmutert
ent
uhendaklahdit
etapkandengansatusahaj
a
i
sti
lahMel ayunya;
i
i
. Sesuatuisti
l
ahasi ngyanghany
asat usahaj
apenger
ti
annya,wal
au
dalam apabi dangsekali
pun,hendakl
ahditet
apkandengansatu
sahajai
stil
ahMel ayuny
a;dan
i
i
i. Sesuatuist
ilah asi
ng,hendakl
ah di
takri
fkan Melayuny
a dal
am
bentuk i
sti
l
ah ( bukan t
erj
emahan) yang ringkas dan j
umlah
perkat
aanatausukukatayangmini
mum.

Bagi
ist
il
ahpi
njaman,
DBPt
elahmember
ipedomanseper
tiy
angber
ikut
:

i
. Pengambil
anist
il
ahasi
ngdanter
usmenj adi
kanny
aist
il
ahMel
ayu
hendakl
ahter
bat
askepada(
menurutkeut
amaan):
a)Ist
il
ahil
miahdal
am bidang-bi
dangilmutertentu.I
niber
makna
hanya dal
am bidang-
bidang seper
tiperubatan,far
makol
ogi
,
kej
urut
eraan,
aer
oangkasadanseumpany a.
b)I
sti
lah khusussepertinamat empatat au neger
i,or
ang at
au
gel
aranat auidiom.Contohny
aseper tiGreenl
and,Well
i
ngton,
Bur
kinaPasso, JamesWattdanlai
n-l
ain.
c)I
stil
ahasingy angbel um pernahadakonsepnya,atauti
dakada
persamaan Mel ay unya, atau t i
dak ada persamaan atau
ter
jemahany angset epat-
tepatnya.Cont
ohnyasepericomput
t er
dandigit
alcamer a.Kata-
katai st
il
ahinidi
ser
apsahajadengan
penyesuai
anej aandant atabahasaMel ay
umenj adikomput
er
dandigit
alkamer a.
d)Ist
il
ah umum y ang di
dapat
it el
ah popular/prakti
s dal
am
masy ar
akat pemakaibahasa Melayu-
Indonesia. Cont
ohnya
seperti
radi
o,t
elev
isy
endansebagai
nya.

Pedomankeduaunt
uki
sti
l
ahpi
njamany
angdi
tet
apkanol
ehDBPi
alah:

Kat ai
sti
lahpinjamany angdiambilhanyadalam bentukdasar,samaadakat a
namaat aukatasifat.Pengambil
ani st
il
ahterbi
tanasingdibat
asikepadaunsur
-unsur
ataubentuk-
bentukyangdapatdisesuai
kandenganstrukt
urdankudratbahasaMelayu.

20
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Contohnyakitamemi njam hany

aper kat
aan“at
om”dant i
dakbolehmemi nj
am kata
atomic,atomizat
ion dan yang seumpamanya.Tet
apiper kat
aan nuklear(dar
ipada
nucl
ear)boleh dipi
njam,sekalipun kat
a akar
nya nucl
eus,kerana inimempuny ai
pengert
ianyangkhas.

Pedomany angketi
gauntukisti
lahpinj
amany angdi
tetapkanol
ehDBPadalahkat
ayang
dipi
njam,padaumumny a,hendaklahberdasarkanejaanasaldanbukanbunyi
nyadan
keutamaannyaadal
ahsepertiyangberi
kut:
a)mengambilbentukisti
lahRomawi-Yunani
.
Contohnyaseper
tinama-namasainti
fi
kuntukt umbuh-
tumbuhandanhaiwan.
b)mengambi lbent
ukasali st
il
ahasingdandi sesuai
kandengansist
em ejaan
baharubahasaMelayu-
Indonesi
a.Bagibahagianini
adaduapecahannya,i
ait
u:
i
. menyesuaikan ej
aan konsonan/vokal
nya menurut bent
uk asal
Rumawi-Yunaniataubentukist
il
ahasal,ter
utamanyabagiist
il
ah
i
lmi
ah,atau
i
i
. meny esuai
kan bunyiej
aan konsonan/v
okalist
il
ah asing dengan
bunyimenurutejaanMelay
u-Indonesi
a,t
erut
amabagii sti
l
ahbukan
i
lmiah.

am bukuPedomanPembent
Dal ukanIsti
lahy angbahar udiat as,banyakper kar
adan
taj
ukbahar udimasukdant iap-t
iapt aj
ukdi beritakri
fnyasekal i
,sehinggapedomani ni
menjadipanduany angjel
asdant idakmengel i
rukan.Ant aratajuk-
t aj
ukpent i
ngy ang
dimasukkankedal am pedomanini termasuklah:
i
. Beberapa konsep dasarseper tidef i
nisiisti
lah,t at
aisti
lah dan tatanama,
isti
l
ah khususdani sti
lahumum,mor fem peristi
l
ahan,kat adasardankat a
akar,i mbuhan,kata ber imbuhan,kat a gabungan,bent uk pr ot
otaip dan
paradigmakat aat
auper angkatkat a;
i
i
. Sumber ist
il
ah,seper
tikosa kat
a bahasa asi
ng;dan skema t at
acar
a
pebent
ukanisti
l
ahyangmengandungit
ujuhl
angkahyangdi
tetapkanseper
ti
yangberi
kut
:
a)Kat
adal
am bahasaMelay
uyanglazi
m dipakai
,
b)Kat
adal
am bahasaMelay
uyangsudaht i
daklazi
m di
pakai
,
c)Kat
adal
am bahasaser
umpunyanglazim di
pakai
,
d)Kat
adal
am bahasaser
umpunyangtidaklazi
m di
pakai
,

21
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

e)Katadalam bahasaI
nggeris,
f)Kat
adalam bahasaasinglain,
h)Pil
i
hy angterbai
kant
araistil
ahbahar
u.

5.
4Per
ananMABBI
M

MABBIMi al
ahsebuahbadankebahasaanser antauy angdianggotaioleht i
ga
negar a,i
ait
uNegar aBruneiDar ussalam,Indonesi adanMal aysi
a.Asalnyabadani ni
di
namaiMaj l
i
s Bahasa Indonesia – Mal aysia( MBIM),y ang dit
ubuhkan pada 29
Disember1972,set elahsatuPer nyataan Ber samadi t
andatanganiolehAllahyar
ham
TunHussei nOnn,Ment er
iPendidikanMal aysia,danBapakMashur iSalehS.H.Ment eri
Pendi di
kandanKebuday aanRepubl ikIndonesia,pada23Mei1972diJakar ta.MBIM
menj adiMABBI M apabi
lanegaraBr uneiDar ussalam menganggotaimajli
si nipada4
Nov ember1985.Manakala,Singapuramasi hmenj adinegar
apemer hatiMajl
issehingga
ki
ni.

Mat l
amatpenubuhanMABBI Miniuntukmembi nadanmengembangkanbahasa
rasmiataubahasakebangsaandit i
gabuahnegar aanggotat et
apber kenaan.Pendek
kataMABBI M bertuj
uanuntukmendaul at,
meny ebardanmengangkatmar tabatBahasa
Melayusebagaibahasaper adapany angtinggibukansahajadir antaumal ahdidunia.
Usahainibolehmenj adir
eali
tiapabi
lausaha–usahaper ist
il
ahanber t
erusandanlebih
mantap.Inimel iputisemua bidang keilmuan sepertisains,teknologi
,komuni kasi
maklumat,perubatan,per
undangan,perekonomian,kesusast
eraandansebagai nya.

1.UntukperkembanganBahasaMel ayu,atasal asanapakah

Lat
ihan5.
4.1 dasar
-dasarpembent
ukani
sti
lahdilaksanakan?Mengapa?

2.Nyatakandasar–dasarpembentukanist
il
ahbahasaMelayu
diMalaysi
a.
1.Dengan sokongan pengur
usan gr af
ik bandi
ng bezakan
Lat
ihan5.
4.2 per
ananDBPdenganMABBI M dal
am perkembanganBahasa
Melayu.

Lay
ariI
nter
net 1.Lay
aril
amanwebunt
ukmendapat
kanmakl
umatt
ambahan.

22
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

5.5DasarPembent ukanIstil
ahBahasaMel ayu
Pada t ahun 1950-an,apabi l
a dasar pel aj
aran kebangsaan dir
angka dan
dil
uluskanol ehDewanUndanganPer sekutuandankemudi anolehDewanPar li
men
Persekutuan Tanah Mel ay u,pengaj aran sai ns dan t eknol
ogidi per
kenal
kan dan
dit
ingkatkan.Denganitu,i
stil
ahsainsdant eknol ogiperludi
adakandengansegera.Bagi
mendapathasi lyangseragam danl ebihcepatmakadi susunpedomanpembent ukanini
sejakt ahun1950-an.Adal ahdilarangki tamengambi lsembaranganbentukInggeris
secarasepenuhny asepertiacid,asidi
ti,danasi dik,keranabentuk–bent uk morfol
ogi
Mel ayuberl
ainandenganmor f
ologibahasaI nggeris.

Manakalapadapenghuj ungakhi
rtahun1960-andanawalt ahun1970-antelah
di
susun semula satu pedoman pembentukan i
sti
lah bahar
uyang lebi
ht erper
inci
.
Ber
dasarkanpedomany angbaharuit
uadabeber apabahagiany
angdi t
etapkanserta
di
perl
uasdari
segi dasar,
caradanpedoman,iai
tu:

i
. Pembentukani
sti
l
ahbaruhendakl
ahber
dasar
kansi
kapdanpandangany
ang
progr
esi
fdanfl
eksi
bel
bagibahasaMel
ayumoden;

i
i
. I
sti
l
ah baru hendakl
ah yang pr
akt
is sama ada dal
am bi
dang i
l
mu at
au
masyar
akatpemakaibahasa;

i
i
i. Pembentukan i
sti
l
ah baru,dalam semua bi
dang il
mu atau y
ang popul
ar,
hendakl
ahsenti
asadi
selaraskandengany
angdibuatdiI
ndonesi
a;

i
v. I
sti
l
ahbaharuhendakl
ahmemperl
ihatkekayaanper
bendaharaankat
abahasa
Melay
udany angmempuny
aisi
stem str
ukturmenurutkudr
atbahasaMelay
u-
I
ndonesi
a;dan

v
. I
sti
lah i
l
mu hendakl
ah sebol
eh-
bolehnya memper
li
hatbent
uk y
ang j
elas
dengani
sti
l
ahasalat
aui
stil
ahant
arabangsa.

Dasarbaharuy angditet
apkaninisudahmembawapel uangkepadapenggubal -
penggubali
sti
lahunt ukmeli
hatdenganl
ebihluascakupanpandangannyamenuj ukea
rahperi
ngkatantar
abangsa.Padamasalaluapabil
amenggubalisti
l
ah,penggubalanit
u
dibuatdengan melihatke dal
am bahasa Melayu sahaj
a.Contohnyajika ada kat
a

23
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

berakhi
ran“ gy”dal
am bahasaIngger
ismaladal
am bahasaMelayuhendakl
ahdipakai
kata“kaji
”,sedangkankata-
kat
adasar ny
ayanglai
ndicarikat
aterj
emahannyadalam
bahasaMel ayu.

5.
6Pr
insi
pPembent
ukanI
sti
lah

Usahausahamemaj ukani sti

lahMel ayul ebihakt i
fsel epastahun1975.DBP
denganker j
asamaMaj li
sBahasaI ndonesi
a-Mal aysiatelahmenubuhkanJawat ankuasa
PedomanUmum Pembent ukIstil
ah.Jawat ankuasai niber fungsiuntukmenghasi lkan
i
sti
lahy angseragam antaraMal aysiadenganI ndonesi a.Disampi ngitu,badani nij
uga
bert
anggungjawabmengembangkani st
il
ahMel ayudanmenghasi l
kanist i
l
ahy angl ebih
khusus,abstrakdant epatber sesuaiandenganbi dangbi dangi l
muy angt erdapatdi
Malaysia.Didalam pr
osespembent ukanistil
ah,jawat ankuasai nilebi
hmengut amakan
asasbahasaMel ayuataubahasabahasaser umpun.Pi njamanj ugat urutdilakukan.
Kerj
aker j
apenggubalani st
il
ahdanpembent ukani sti
l
ahber dasar kankepadabeber apa
pri
nsiptert
entu.

I
sti
l
ahbol
ehdi
bent
ukdenganmenggunakan;

i
. Kat
atunggal
iai
tukat
ayangt
anpai
mbuhan.

i
i
. Kat
ater
bit
an.

i
i
i. Kat
aganda.

i
v. Kat
agabungan.

5.
6.1I
sti
lahKat
aTunggal(
TanpaI
mbuhan)

Ist
il
ahy angberupabentukdasardi
pil
i
hant
aragol
ongankat
aut
ama,
saper
tikat
a
nama, katakerja,
dankataadjekt
if
.
Contoh:
Katanama: bur uj const
ell
ati
on
rawangrist
le
cahaya l
i
ght

Kat
aker
ja: pecut accel
erat
e
I
mbas scan
reka i
nvent

Kat
aadj
ekt
if
:keny
al el
ast
ic
Rawakr
andom
Cemas anxi
ous
24
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

DewanBahasadanPust aka(2007:26)menj
elaskanakr
oni
m adal
ahkependekan
yangterbentukdari
padagabunganhur uf– hurufpertamaatausukukat
abeber apa
perkat
aany angbol
ehdiuj
arkansebagaisatuper
kat
aan.Contoh:

Cerpen cereka
tabi
ka kugir
an
pawagam RISDA
MARA ADUN
BERNAMA PLUS
KOBENA BERNAS

5.
6.2I
sti
lahKat
aTer
bit
an

I
sti
lahyangber upakat
aterbi
tandibinadar
ipadakat
adasardengani
mbuhan
awalan,akhi
ran,si
sipanatauapi
tan.Ist
il
ahkataterbi
tani
nij
ugater
masukkatadasar
yangmener i
mai mbuhanbahasaSanskr it
,ArabdanJawa.

a.Par
adigmakat mbuhanber
adengani -
Contoh:

bel
ajar pel
ajarpel
ajar
an
ber
tapa per
tapa pert
apaan
ber
tani petani per
tani
an

b.Par
adigmadenganPenambahme(
N)-
Contoh:

Menul
is penuli
s penuli
san tuli
san
mengaj
ar pengaj
ar pengajar
an ajaran
mengamal pengamal pengamalan amal an
membesar pembesar pembesar an -
mengubah pengubah pengubahan -
mengai
ri - pengai
ran -

c.Par
adigmadenganme(
N)-
,ber
-
Contoh:

member
hent
ikan - pemberhenti
an per
hent
ian
- perkecual
ian
- - pembel aj
ar pel
ajar
an

d.Par
adigmakatadenganme(
N)-
,per
-
Contoh:

25
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Memper
satukan pemer satu pemer
satuan per
satuan
Memper
oleh pemer oleh pemer
olehan per
olehan
mempel
ajar
i pel
ajar- pel
ajar
an

e.Par
adigmakat adenganke-an
Contoh:
saksi Kesaksian
bermakna Kebermaknaan
ter
buka Keterbukaan
penduduk Kependudukan
sesuai kesesuaian

f
.Par
adi
gmaKatadenganSi
siapan-
en-
,-er
-,-
el-
,-em-
,-i
n-
Cont
oh:

Gigi geri
gi
susu tenusu
tapak tel
apak
kuncup kemuncup
sambung si
nambung

5.
6.3.I
sti
lahKat
aGanda

I
sti
l
ahyangter
dir
idar
ipadakat
agandabolehmer
upakangandaankatadasar
sepenuhnyaat
ausebahagi
annyadenganat
autanpai
mbuhanatauperubahanbunyi
.

a.GandaPenuh
Cont
oh:

l
angit-l
angi
t kanak-kanak
l
abi-
labi paru-
paru
buku-buku gur
u-guru

b.GandaSukuKat
aAwal
Cont
oh:

Teti
kus rer
ongga
Cecair Rerambut
gegua j
ejar
i

c.GandaSukuKat
aAwaldenganI
mbuhan
Contoh:
26
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

dedaunan
pepohonan
j
ejar
ian

d.Kat
aGandaBer
ent
ak
Cont
oh:

War na-war
ni Batu-
batan
Ser
t a-mert
a Bengkang-bengkok
Bol
ak- bal
ik Hingar-
bingar
Dolakdalih Mudarmandi r
Pupupoy ang rempahratus
5.
6.4I
sti
lahBentukGabungan

I
sti
l
ahbol
ehdi
bent
ukdenganmenggabungkanduakat
aat
aul
ebi
h.Semuaunsur
dal
am gabungani
nit
erdi
ridar
ipadabent
ukbebas,
samaadasudahmendapati
mbuhan
at
aut
anpai
mbuhan.

i
.TanpaI
mbuhan:

Cont
oh:

gari
sli
ntang atasar
aslaut
daft
armasuk mesinaturhuruf
mesinkir
atangan segiempattepat
gandati
ga kameralautdalam

i
i.DenganI
mbuhanPadaSal
ahSat
uUnsur
nya

Cont
oh-cont
ohseper
ti:

saksipendakwa pelarasangaj
i
dalam t
ali
an atastali
an
mengambi lal
ih mener i
mapakai
peneri
maj anj
i gelombangmelint
ang

i
ii
.DenganI
mbuhanpadaKedua-
duaUnsur

Cont
oh-cont
ohseper
ti
:

Jagaanper
li
ndungan kedudukananggar
an

27
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Per
janj
i
anmel
uluskan per
bel
anj
aant
ereal
i
sasi

Lat
ihan5.
4 1.Berdasar
kancontoh–contohdiatas,
cubaandasenar
aikan
contoh–contohlai
nyangberkai
tandenganist
il
ahkat
aganda
danbentukgabungan.

I
tusahaj
ayangper
luandal
akukan.Semogaber
jay
a.

Bukur
ujukan Abdull
ah Hassan (ed)
.(1987)
.Rencana Li
ngui
sti
k.Dewan
BahasadanPustaka:Kual
aLumpur(Bab7:Semant
ik,hl
m.145
-
164)

Abdul
lahHassan&AinonMohd.(
1994)
.Tat
abahasaDi
nami
ka.
Kual
aLumpur:DewanBahasadanPust
aka.

AmatJuhar
iMoai n(2010)
Penggubal
anIst
il
ahIl
miahdalam
BahasaMel
ayu.Kual
aLumpur:DewanBahasadanPust
aka.

AzmanWanChik.
1985.Mengaj
arBahasaMal
aysi
aJil
id2:
Lat
ihanGur
uDanBahan.Kual
aLumpur:DewanBahasaDan
Pustaka

28
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

DarwisHarahap(1994).Bi
naanMakna.
htt
p://
www. angel
fir
e.com/i
d/ahmadawang/
meani
ng.
html
accessedon5Jul y2007.

TAJUK6 SUMBERI
STI
LAHBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Topikiniakanmener angkantent
angsumberi sti
lahBahasaMel ayu.I
niberdasar
kan
perbendaharaan kat a umum Bahasa Mel ayu,perbendaharaan kata ser
umpun,
perbendaharaankatabahasaasal,peny
erapani sti
l
ahasing,bentuk–bent ukist
il
ah
(ungkapan)asingy
angt et
apdanpembent
ukani st
il
ahpelbagaibi
dang.

6.
1Per
bendahar
aanKat
aUmum BahasaMel
ayu

Pembent ukanist
il
ahbolehdiambildari
padaperbendahar
aankat
aumum bahasa
Melayutermasukkatadaridi
alekat
aubahasal ama.Sesuatukat
ayangdi
pil
i
huntuk
di
j
adikanisti
lahi
tuhendakl
ahmemenuhi sy
araty
angberikut
;

 kataberkenaant
epatmember
imakna,konsep,pr
oses,keadaanat
auci
riy
ang
dimaksudkan.

29
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 kat
ay angdipil
i
hadalahyangpali
ngsi ngkat(
seki
rany
aadasekel
ompoksi
noni
m).
Contoh:
Hospi
taldanrumahsakit
,dipi
l
ihhospital
Fi
siol
ogidankaj
itugasorgan,dipi
li
hfi
siol
ogi

 kat
aber
kenaant
idakmempuny
aikonot
asi
bur
ukat
ausebut
ansumbang.

6.
2 Per
bendahar
aanKat
aBahasaSer
umpun

I
sti
l
ahjugabol
ehdibentukdari
padaperbendahar
aankatabahasaserumpun
denganbahasaMel
ayuseki
rany
atidakt
erdapati
sti
l
ahyangdi
per
lukandar
ipadabahasa
Melayu,

Cont
oh–cont
ohseper
ti
:

 gambut(
dar
ipadabahasaBanj
ar)–peat

 ny
eri
(dar
ipadabahasaSunda) –pai
n

 engkabang(
dar
i ban)–el
padabahasaI l
ipenut

 der
maga(
dar
ipadabahasakl k) –whar
asi f

 deni
ng(
dar
ipadadi
alekKel an)–y
ant oke

6.
3Per
bendahar
aanKat
aBahasaAsal

Sekiranyaisti
lahy angdi perlukant i
dakt erdapatdar ipadabahasaMel ayudan
bahasaser umpundenganbahasaMel ayumakabol ehlahdi ambilkata-
katadar i
pada
bahasaasalat aubahasaasi ng.Penul i
sani sti
l
ahi nihendakl ahmengut amakanbent uk
ejaannyadidal am bahasasumber( perludisesuaikan)t etapipenyebutannyahendaklah
mengi kutsistem buny ibahasaMel ayu.Unt ukt ujuankeser agaman,bahasaI nggeri
s
yangdi anggappalinginternasionaldijadikansebagaibahasasumbermel ai
nkankonsep
yangber kenaantidakadai sti
lahnyadal am bahasaI nggeris.

Cont
oh–cont
ohseper
ti
:

I
sti
lahBahasaAsal I
sti
lahBahasaMel
ayu

 At
om

 El
ect
ron  At
om

30
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 Pr
ofessi
onal  El
ekt
ron

 Psy
chol
ogy  Pr
ofesi
onal

 St
ruct
ure  Psi
kol
ogi

 Radi
o  St
rukt
ur

 Tel
evi
sion  Radi
o

 Radi
ogr
aphy  Tel
evi
syen

 Radi
ogr
afi

6.
4 Peny
erapanI
sti
lahAsi
ng

I
sti
l
ahasi
ngbolehdipi
njam at
asdasar;
 Sesuaimaknanya;
 Lebihsi
ngkatdari
padater
jemahanbahasaMelay
unya;
 Ist
il
ahasingyangdiserapit
umemper mudahkanpenyel
arasan,seki
rany
aist
il
ah
bahasaMelayunyamempuny ai
banyaksinoni
m.

6.
4.1Bent
uk-
Bent
ukSer
apan

Katayang diambildaripada bahasa asi

ng t
erdi
ridar
ipada bent
uk akarat
au
t
erbit
anny
a.Haliniber
gantungpada:

 Kont
ekssi
tuasi
danpemakai
anny
adi
dal
am ay
at;
 Kemudahanbel
ajarbahasa;
dan

 Kepr
akt
isan.

Padaprinsi
pny
adiambi
lbent
ukt unggalcont
ohny
a,spect
rum (
spekt
rum)kecual
i
kal
aubent
ukjamakny
ayangl
ebi
hbiasadipakai
.

6.
4.2I
sti
lahAsi
ngy
angsudahl
azi
m

Isti
lahasing yang sudahlamadi gunakanbolehter
usdipakaiwalaupunada
kal
anyai sti
l
ah berkenaan ti
dak sesuaidengan per
atur
an.Halinidil
akukan unt
uk
menjauhkankekacauandankekeli
ruan.

31
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Cont
oh–cont
ohseper
ti:

I
sti
lahAsi
ng I
sti
lahBahasaMel
ayu

 Campai
gn

 Cust
om  Kempen

 Dengue  Kast
am

 Gr
ant  Denggi

 Pensi
on  Ger
an

 Pencen

6.
4.3Ej
aanI
sti
lah(
Ungkapan)Asi
ngy
angTet
ap

Ist
il
ahasi ngat auungkapantert
entuyangsebut
andanejaannyakekaldalam
semuabahasa, digunakanj
ugadalam bahasaMelay
udengansy
aratdi
berigar
isbawah
ataudicetakmi ri
ng.
Contoh:
a.bonaf ide
b.espr itdecorps
c.f ai
taccompl i
c.wel tanschauung
d.cal desac

Lat
ihan6.
1 1.Ny
atakandar
imanasumberi
sti
lahBahasaMel
ayudi
per
oleh?

2.Bahaskanmengapaungkapanat
aubahasaasingamatdi
per
lukandal
am per
kembanganperi
sti
lahandiMal
aysi
a?

Ruj
ukan Abdul
lah Hassan & Ai non Mohd. (1994)
. Tatabahasa
Di
nami ka.Kual
aLumpur
:DewanBahasadanPustaka.

AmatJuhar
iMoain(2010)
Penggubal
anI
sti
lahI
lmi
ahdal
am
BahasaMel
ayu.Kual
aLumpur:DewanBahasadanPust
aka.

32
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

6.
5Pembent
ukanI
sti
lahPel
bagaiBi
dang

Pel
bagaiist
il
aht
elahdi
gubaldandibent
ukdidal
am pel
bagai
bidang.Sebagai
cont
oh,
i
sti
l
ah-ist
il
ahmengikutbi
dangberkenaandi
ber
ikandi
bawah:

a)I
sti
lahTeknol
ogiMakl
umatdanKomuni
kasi

BahasaIngger
is BahasaMel ayu
Audioconferencing Si
dangaudi o
Autosave Autosi
mpan
Broadcast Si
aran;si
ar
Cl
ient-
server Pel
anggan- pelayan
Connection-ori
entednetwor
k Rangkaianber ori
entasi
kansambungan
Datascrambl er Pengaraudat a
Di
gitalcamer a Kamer adigit
al
Di
gitalcerti
fi
cate Si
ji
ldigit
al
Di
gitalpurse Dompetdi git
al
Di
gitalsi
gnat ur
e Tandatangandi git
al

b)I
sti
lahUndangUndang

BahasaIngger
is BahasaMelay
u
Admi nistr ati
veorder Perintahpentadbiran
Civi
l disor der Gangguanawam
Civi
l ri
ght s Haksi vil
Doubl ejeopar dy Pendakwaanduakal i
Dipl
omat i
ci mmunity Kekebal andiplomatik
Extradiction Ekstradisi
Fraud Fraud
Fugitiveof f
ender Pesalahbur uan
Fundament alri
ghts Hakasasi
Judicial review Kaji
ansemul akehakiman
Legitimacy Kesahan
Malaf i
de Malaf ide
Mandat or yprocedur
e Tatacar amandat ory
Native Anakneger i
Natur aljustice Keadilanasasi

33
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

c)I
sti
lahKomput
er

BahasaI
ngger
is BahasaMelay
u
Access Capaian
Benchmar k Tandaar as
Cursor Kursor
Database Pangkalandata
Download Muatt ur
un
Enduser Penggunaakhir
Font Fon
Hardware Perkakasan
Int
egrat
edcircui
t Li
tarbersepadu
Localar
eanet work Rangkaiankawasanset
empat

d)Ekonomi/Pent
adbi
ranPer
niagaan

BahasaInggeri
s BahasaMel ay
u
Balancesheet Kunci kir
a-ki
ra
Bridgingloan Pinjamanpeny ambung
Buyout Belihabis
Buy -
backpr i
ce Hargabel ibali
k
By-product Keluaransampi ngan
Capital gain Labamodal /keunt unganmodal
Cashf l
ow Alir
ant unai
Cer t
if
icateofaut hori
zat
ion Perakuankuasa
Chiefexecut iveoffi
cer Ketuapegawai eksekut
if
Deedoft rust Suratikatanamanah
Investmentcl imate Ikl
im pelaburan
Longt er m debt Hutangj angkapendek
Shor t
-termf i
nancing Pembi ayaanjangkapendek
Soleagent Ejentunggal
Steeringcommi tt
ee Jawat ankuasapemandu

e)I
sti
lahPer
hot
elan

34
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

BahasaI
ngger
is BahasaMelayu
Ball
room Dewanbesar
Banquet Bankuet
Budgethot el Hotel j
imat/hot elkel
asekonomi
Buffet Bufet
Businesscentre Pusatkhidmatur usan
Check-in Daftarmasuk
Check-out Daftarkeluar
Cocktail Koktel
Dayuse Gunasi ang
Deluxeroom Bil
ikmewah
Doubleroom Bil
ikkelami n
Functi
onr oom Bil
ikmaj l
is
Luncheon Jamuant engahhar i
Twinbed Katil
-kembar
Waiter(L);wai
tr
ess(
P) Pramusaj i

f
) Fot
ogr
afi

BahasaIngger
is BahasaMelayu
Abst ractphotography Fotogr af
iabst r
ak
Between- the-l
ensshutter Pengat upant arakant
a
Camer aangle Sudutkamer a
Day li
ghtf i
lm Fi
lem war nacahay asiang
Effect i
veaperture Aper t
urber kesan
Flash Dengar
Ground- angleview Pandangansudutbawah
Half -
lengthportrai
t Potretsepar uh
Invisibl
elight Cahay ahal imunan
Latitudeofexposur e Lati
tudededahan
Mai nl i
ghti
ng Pencahay aani nduk
Outoff ocus Luarf okus
Periscopiclens Periskop
Quar tzlens Kant akuar za
Reflectcamer a Kamer areflex

g)I
sti
lahMat
emat
ikdanSt
ati
sti
k

BahasaI
ngger
is BahasaMel
ayu

35
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Aeri
alcable Kabelaerial
Aff
ine Afi
n
Aff
inegeomet ry Geomet ri
afin
Aff
inevari
ety Anekaaf i
n
Aggregat
e Agregat
Aggregat
ion Pengagregat an
Aggregat
ive Berdayaagr egat;pengagr
egat
an
Aggregat
iveindex I
ndekspengagr egatan
Aggregat
ivemodel Model berday aagregat

6.
6 Cabar
an–Cabar
anPembent
ukanI
sti
lah

Tugasdant anggungjawabJawat ankuasai sti

l
ahamatmencabar .Kriti
kany ang
dil
emparkankepadamer ekadat angber tubitubi,
khususdar i
padakalangany angkur ang
memahamir asi
onaldibel akangpemi l
ihansesuat uisti
lah;dankrit
ikansinisiniser i
ng
ter
dengar.Walaubagai manapun, bagior angbahasa, li
nguisdanpendi di
k,mer ekaamat
memahamikeput usany angt el
ahdi buat;mer ekaakurpadai sti
lahyangt el
ahdi bentuk
danmener imanyadenganhat iterbuka.Bagior angy angt i
dakmemahami nya,tidak
semudahunt ukmencapaikesepakat andanper setuj
uandidalam pembent ukanistil
ah
baru;tentu sekalibany ak cabaranny a.Wal au apapun krit
ikan yang di l
empar kan
j
awatankuasai st
ilaht et
apdenganpendi r
ianmer eka.Hakikatnyaker j
ay angmer eka
l
akukanberpandukepadaduakr it
eri
aumum:

Kepesat
anilmu:
i
. Perkembangani
l
mudal
am bi
dang-
bidangt
ert
ent
u.

i
i
. Peny
erapani
sti
l
ah-
ist
il
ahbar
umengi
kutper
kembangansemasa.

Kepakar
an:
i
. Kekur
anganpakardi
dal
am bi
dangt
ert
ent
u.

i
i
. Penent
uansumberi
sti
l
ah(
bahasaasal
,bahasaser
umpun,
bahasapi
njaman)

Lat
ihan6.
2 1.Suat u masa dahulu, banyak isu yang ber kai
tan dengan
peristi
lahanol
ehmedia-mediamassadiMal ay
sia.Beripendapat
andat entangkual
it
iperi
sti
lahanyangdigunakan.Adakahanda
setujubahasayangdigunakanit
utepatdenganapay anghendak
dinyatakan?

Sil
arujuk pakar
-pakarper
ist
il
ahan y
ang ber
dekat
an dengan
anda.

36
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Dewan Bahasa dan Pust aka (1992) Pedoman umum

Bukur
ujukan Pembent
ukanI
sti
lahBahasaMelay
u.KualaLumpur
.

Grace,H.(1975).
Syntaxangsemant
ics3:Speechact
s.New
York:Semi
narPress.

Hashim Hj.Musa (
2006).PengantarFal
safah Bahasa.(
Edi
si
Kedua).Kual
aLumpur:DewanBahasadanPustaka.

Nathesan,S.(2001 ).Makna dal

am Bahasa Melay
u.Dewan
BahasadanPust aka:Kual
aLumpur(Bab2:
Kepel
bagai
anMakna
bagiperkat
aan,
hlm 19-26)
.

Nik Saf
iah Kar
im dan r
akan(
2008)Tat
abahasa Dewan Edi
si
Keti
ga.Kual
aLumpur:DewanBahasadanPustaka.

Pal
mer,
F.R,(
1992).Semanti
k.Dewan Bahasa dan Pust
aka:
Kual
aLu,
pur(
Terj
emahanolehAbdul
lahHassan)

Put
eriRosl
inaAbdulWahi d(2005)Pemi
njamanKataBahasa
I
nggeri
sDalam Per
ist
il
ahanUndang– Undang.Kual
aLumpur:
DewanBahasadanPustaka.

O,Grady,W.( 2000)
.Semant
ics:The anal
ysi
s ofmeani
ng.
Addi
sionWesl
eyLongman.

37
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

TAJUK7 I
STI
LAHSI
NGKATANDANLAMBANGBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

Topikiniakanmenerangkandanmenj el
askant ent
angsingkat
andanlambang
bahasa.Selai
nitu,cuba menerangkan perbezaan ant
ara si
ngkat
an dengan
l
ambang.

 HASI
LPEMBELAJARAN

Menjel
askantent
angkonsepsi
ngkat
an,
akr
oni
m danl
ambang
dal
am bahasaMelayu.

7.
1Konsepdandef
ini
sisi
ngkat
andanLambang

7.
1.1Def
ini
siSi
ngkat
an

Menurut Kamus Dewan ( 2007:1501) meny atakan si

ngkatan i
alah
kependekan,ri
ngkasan,mer upakangejalaumum dalam pemakai anbahasa.
ManakalaNi kSafiahKari
m danr akan-
rakan(2008:66)Akr oni
m adalahkata
si
ngkatany angterbent
ukdenganmenggabungkanhur ufawalsukukat aatau

38
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

denganmenggabungkanhur ufawaldansukukat adar

ipadar angkaikata,dan
dit
uli
ssertadil
afazkansebagaiperkat
aanutuh.Beli
aumeny atakanadat i
gacar a
pembentukanakr onim.Manakal aAsmahHj .Omar(2009:27)akr oni
m adal ah
kataselapi
sy ang dibentukdengan menggunakan suku kat apadakat a-
kata
unsur.MenurutJawat ankuasaTetapBahasaMel ayuKPM ( 1992:15)singkatan
ter
bentukdenganempatcar amelal
uipenggunaan:

a)Menggugur
kansat
ubahagi
anat
aul
ebi
hbahagi
andar
ipadadasar
nya.
Mi
salnya:

l
ab(l
abor
ator
y)

b)Meny
ingkat
kanhur
ufej
aan,
tet
api
sebut
anny
aseper
tibent
ukl
engkap.
Mi
sal
nya:

si
n - si
nus
cm - senti
meter
cos - konsi
nus
hab - habit
at

c)Menggabungkansukukat
aat
aubahagi
ankat
a.Mi
sal
nya:

Mara - MajlisAmanahRaky at
Perkim - PertubuhanKebaj i
kanI slam Malay
sia
Bernama - Berit
aNasi onalMal aysi
a
Tadika- t
amandidi
kankanak–kanak
Cerpen - ceri
tapendek
Kugiran - kumpul angitarancah
Berdikar
i - berdiri
dengankaki sendi ri
Pawagam - Panggungway anggambar
Perkeso - PertubunhanKesel amat anSosial

d)Menggabungkanhur
ufpangkal
set
iapkat
a,i
sti
l
ahbegi
nidi
panggi
lakr
oni
m.
Mi
salnya:

JKR - JabatanKerjaRaya
TLDM - TenteraLautDiRajaMalaysi
a
IPGKTAR - Inst
it
utPendidikanGuruKampusTunAbdul
Raz
ak
LUTH - LembagaUr usanTabungHaj i
ABIM - AngkatanBeliaIsl
am Malaysi
a
ADUN - AhliDewanUndanganNeger i
IKI
M - Inst
it
utKefahamanI sl
am Malaysi
a

39
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

7.
1.2Def
ini
siLambang

Menur
utKamusDewanEdi sikeempat(2007:876)Lambangialahtanda
y
angmewakil
ienti
til
ingui
sti
ksepert
ibunyi,f
onem,sukukata,mor
fem dankata
y
angdi
ter
imadalam t
ranskr
ipsi
fonet
ikatausi
stem t
uli
san.

Lambanghurufi
alahsi
ngkatankhususber
dasarkankebiasaanyangt
erdir
i
dar
ipadasat
uhurufataulebi
htanpat i
ti
kdibelakangnya,dandigunakanuntuk
menandaisesuat
ukonsep.Contoh:

meter - meter - m
kil
ogram - kil
ogram - kg
second - saat - s
amper e - amper e - A
degree - darj
ah - K
candela - kandela - cd
radi
an - radi
an - rad
ster
adian - ster
adian - st
mole - mol - mol
hecto - hekto - h
centi - senti - c
mega - mega - M
giga - giga - G

Lat
ihan7.
1 1.Penggunaanlambang–l ambangist
il
ahbel
um dikuasai
dengansepenuhnyaolehpelaj
arat
aumasyarakatdi
Malaysi
a.Beripendapatanda?

Lay
arii
nter
net Si
lal
ayar
iint
ernetunt
ukmendapat
kanmakl
umatt
ambahan.

40
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Tamat
.Semogaandaber
jay
a.

TAJUK8 EJAANDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

 SI
NOPSI
S

 HASI
LPEMBELAJARAN

Topikiniakan mener angkan t entang tr

ansl i
ter
asidan t ranskri
psi.Ber dasar
kan
tr
anskri
psidantransl
iterasiist
il
ahat auper kataanter
sebutdi gunakandal am bahasa
Melayutanpamengubahsebut andanmaknaasalat ausumberper kataant er
sebut
.
Dalam bahasaMel ay
ubany akper kataandi perol
ehdandi kenalpastidal am bahasa
sumbery anglai
n.Bahasa–bahasaber eknaanseper tibahasaAr ab,bahasaYunani,
bahasaSankri
tdanbahasa–bahasal ain.

8.
1Ej
aanTr
ansl
it
erasiDal
am BahasaMel
ayu

41
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Kamus Dewan ( 2007:1712) meny ata translit

erasi ada penukaran hur uf
9perkataandsb) dar
ipadaabjadsesuatutul
isan( misalantul
isanArabkepadahurufyang
selar
asbuny i
nya dsbdalam abjad system tul
isanl ain(sptRumi )
.EjaanTransl
i
terasi
ataualihhur ufbolehmengi kutperakuanISO unt ukhur ufAr ab(PerakuanISO-
R233)
atauPer akuanISO-R315hurufYunani.Cont
oht ransli
terasiArab.Contoh:

Bismi ll
ahi
rr
ahmani
rr
ahi
m
musl i
min
msl imat
unt az
ust azah
haji
hajah
fi
kir
hadi th
gaib
zakat
akad
l
af az
solat
i
man
i
mam
talak
l
ian
sujud
kiam

8.
2Ej
aanTr
anskr
ipsiDal
am BahasaMel
ayu

Tr
anskr
ipsiial
ahpenul
i
sansebut
any
angmenunj
ukkansebut
andal
am
bahasay
angbersangkut
an.

Ist
il
ah asi
ng yang di
ser
apkan ke dalam bahasa Mel ay
u t
anpa
di
ter
jemahkan,
padaumumnyadi
tr
anskr
ipsi
kanl
ebi
hdahul
u.Misal
nya:

bur
eau - bi
ro
pol
ice - pol
is
ambulance - ambulans

Ejaan namakhas,yangdal
am bahasasumberdi
tul
isdenganhurufLat
in,
ti
dakdiubah.Seki
ranya namakhasit
udi t
uli
sdenganhurufl
ain,makadiambil
ej
aannyay angdal
am bahasaI
ngger
isdankemudiandi
sesuai
kandenganbahasa
Melay
u.Mi sal
nya:

42
 BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

Baekelund
Cannizzaro
Aquadag
Dacron
Keops
DmitriIv
anovi
cMendel
eev
AntonChekhov
MaoTzeTung

Lat
ihan8.
1 1.Bezakan antara ej
aan tr
ansli
ter
asidengan ej
aan
tr
anskri
psidalam BahasaMelayu.

2.Dengan meruj
uk buku dan i
nter
net,senaraikan
contoh – contoh l
ain ej
aan transkr
ipsi y
ang
berkai
tan.

3.Merujukbukuataubahani nt
ernet,senarai
kancotoh
– contohejaantranskr
ipsiyangbany akdigunakan
ol
eh medi a massa t erut
ama medi a cetak di
Malaysia.

Tamat
.Semogaandat
erusber
jay
a.

Ruj
ukan Abdull
ahHassan&AinonMohd.(
1994)
.Tatabahasa
Dinamika. Kual
a Lumpur
: Dewan Bahasa dan
Pustaka.

AmatJuhariMoain(2010)
Penggubal
anIst
il
ahI
lmi
ah
dal
am Bahasa Mel ayu.Kuala Lumpur :Dewan
BahasadanPustaka.

AzmanWanChik.1985.Mengaj
arBahasaMal
aysi
a
Ji
li
d2:Lat
ihanGuruDanBahan.Kual
aLumpur:
DewanBahasaDanPustaka

Dar
wis Har
ahap (
1994)
. Bi
naan Makna.

43
BMM3111 SEMANTI
KDANPERI
STI
LAHANBAHASAMELAYU

ht
tp:
//www.angelf
ir
e.com/id/
ahmad
awang/meani
ng.htmlaccessedon5Jul
y2007.

DewanBahasadanPustaka(
1992)Pedomanumum
Pembent
ukanIst
il
ahBahasaMel
ayu.Kual
aLumpur
.

Puter
iRosli
naAbdulWahid(
2005)Peminj
amanKat a
Bahasa Inggeri
s Dal
am Perist
il
ahan Undang –
Undang.KualaLumpur
:DewanBahasadanPustaka.

TeukuIskandar
.2008.KamusDewanEdi
siKeempat
.
KualaLumpur:DewanBahasaDanPustaka.

44