Biblio Lyk A Geo Lyseis

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΕΥΚΛΕΙΔΕΙΑ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
Τεύχος Α΄
Τεύχος Α΄
ΛΥΣΕΙΣ
ΕΥΚΛΕΙΔΕΙΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ε3 ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ
ε2
Γ
ε1
Ε
Κ
Ζ Ψ
Ο
Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
Ι μα
Α ε4
Η
Θ Β
Κωδικός βιβλίου: 0-22-0237 Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ISBN 978-960-06-5178-2
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
(01) 000000 0 22 0237 2
EΥΚΛΕΙΔΕΙΑ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
A΄ ΤΕΥΧΟΣ
Η συγγραφή και η επιστηµονική επιµέλεια του βιβλίου πραγµατοποιήθηκε

υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΕΡΓΟΥ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
22-0237-02.indd 1 14/4/2016 1:04:30 µµ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΟΜΑΔΑ ΣΥΓΓΡΑΦΗΣ
Αργυρόπουλος Ηλίας
Διδάκτωρ Μαθηματικών Ε.Μ. Πολυτεχνείου
Καθηγητής Β/θμιας Εκπαίδευσης
Βλάμος Παναγιώτης
Διδάκτωρ Μαθηματικών Ε.Μ. Πολυτεχνείου
Κατσούλης Γεώργιος
Μαθηματικός
Μαρκάτης Στυλιανός
Επίκουρος Καθηγητής Τομέα Μαθηματικών Ε.Μ. Πολυτεχνείου
Σίδερης Πολυχρόνης
Μαθηματικός, τ. Σχολικός Σύμβουλος
Ιστορικά Σημειώματα: Βανδουλάκης Ιωάννης

Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Μ. Lomonosov Μόσχας
Ιόνιο Πανεπιστήμιο
Φιλολογική Επιμέλεια: Δημητρίου Ελένη
Επιλογή εικόνων: Παπαδοπούλου Μπία
Εικονογράφηση - Σελιδοποίηση: Αλεξοπούλου Καίτη
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚ∆ΟΣΗΣ
Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγματοποιήθηκε
από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων
«Διόφαντος» μέσω ψηφιακής μακέτας, η οποία δημιουργή-
θηκε με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση
& Διά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ».
Οι διορθώσεις πραγματοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής
22-0237-02.indd 2 6/5/2016 11:39:08 πµ

Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ
Αγαπητοί Μαθητές,
το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει τις λύσεις των ασκήσεων του σχολικού σας βιβλί-
ου. Αν χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη βοήθεια στην προσπάθειά σας vα
καταλάβετε τις γεωμετρικές έννοιες που εισάγονται στο βιβλίο σας και να τις χρησιμοποιήσετε
δημιουργικά.
Σε καμμία περίπτωση το τεύχος των λύσεων δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στην πρώτη
δυσκολία που παρουσιάζει μία άσκηση ή για να καλύψει την "επιμέλεια" ενός μαθητή προς τον
καθηγητή του στο σχολείο.
Για να χρησιμοποιήσετε σωστά τις λύσεις των ασκήσεων πρέπει να ακολουθήσετε μια συ-
γκεκριμένη μεθοδολογία. Αρχικά, προσπαθήστε να λύσετε την άσκηση με διαφορετικούς τρόπους
αντιμετώπισης. Αν αποτύχετε κάντε μία επανάληψη στην αντίστοιχη θεωρία για να διαπιστώσετε
ότι δεν έχετε κενά. Κατόπιν, ξαναπροσπαθήστε την άσκηση διαβάζοντας και την υπόδειξη που
βρίσκεται στο τέλος του σχολικού βιβλίου. Αν πάλι δυσκολεύεστε να λύσετε την άσκηση, τότε δια-
βάστε την ολοκληρωμένη λύση της. Φροντίστε να εντοπίσετε τα κύρια βήματα της λύσης, καθώς
και τα κενά που σας οδήγησαν στο να μην αντιμετωπίζετε σωστά την άσκηση. Προσπαθήστε να
διορθώσετε τα κενά αυτά και να ξαναλύσετε την άσκηση, χωρίς όμως να επαναλαμβάνετε τη
λύση με στείρα απομνημόνευση, αλλά υλοποιώντας τα κύρια βήματά της. Τέλος, δοκιμάστε να
λύσετε την άσκηση με διαφορετικό και ίσως καλύτερο τρόπο.
Πρέπει να τονισθεί ότι οι λύσεις είναι προτεινόμενες, με την έννοια ότι είναι δυνατόν και
ελπίζουμε να βρεθούν κομψότερες από τους μαθητές.
Σημαντική είναι η προσπάθεια που έχει καταβληθεί, ώστε η κάθε άσκηση να προωθεί συ-
γκεκριμένες αντιλήψεις και συνήθειες στο μαθητή, ενώ το σύνολο των ασκήσεων σε κατηγορία
και διαβάθμιση οδηγούν τον μαθητή στην καλλιέργεια συγκεκριμένων ικανοτήτων.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί, είτε μέσα στη λύση της κάθε άσκησης, είτε μετά την
ολοκλήρωσή της, αναγράφεται ο διδακτικός της στόχος, ενώ οι ασκήσεις χωρίστηκαν στις παρα-
κάτω κατηγορίες, δίνοντας φυσικά βαρύτητα στη διαβάθμιση των ασκήσεων κάθε κατηγορίας:
1) Ασκήσεις Εμπέδωσης:
Οι ασκήσεις αυτές εισάγονται αμέσως μετά τη Θεωρία και τις Εφαρμογές, με σκοπό την εμπέδωση
των εννοιών από τους μαθητές και τη χρήση τους σε απλές ασκήσεις.
2) Αποδεικτικές Ασκήσεις:
Είναι ασκήσεις που ταιριάζουν στη φύση της Γεωμετρίας, καλλιεργώντας την αποδεικτική δια-
δικασία στους μαθητές.
3) Σύνθετα θέματα:
Είναι θέματα που συνδυάζουν περισσότερες από μία γεωμετρικές έννοιες ή γνώσεις, είτε από
το ίδιο κεφάλαιο, είτε από διαφορετικά, αναδεικνύοντας την κριτική σκέψη και συνδυαστική
ικανότητα των μαθητών.
4) Γενικές Ασκήσεις:
Είναι ασκήσεις αυξημένης δυσκολίας, που παρατίθενται στο τέλος κάθε Κεφαλαίου και απευθύ-
νονται σε μαθητές με ιδιαίτερο ζήλο και αγάπη προς τη Γεωμετρία.
5) Δραστηριότητες:
Είναι αντικείμενο μελέτης ομάδας μαθητών ή και ενός, εφόσον του παρέχεται το κατάλληλο
χρονικό διάστημα, ενώ θα πρέπει να δοθεί κάθε δυνατή βοήθεια και υποδείξεις από τον καθηγητή.
Κάθε κεφάλαιο, τέλος, πλαισιώνεται από ερωτήσεις κατανόησης που συντελούν στη σωστή επα-
νάληψη και καλύτερη οργάνωση της ύλης.
22-0237-02.indd 3 14/4/2016 1:04:30 µµ

ΠΕ Ρ ΙΕ Χ ΟΜ ΕΝ Α
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ............................................................................................ 5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 .......................................................................................... 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 .......................................................................................... 39
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 .......................................................................................... 53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 .......................................................................................... 77
22-0237-02.indd 4 14/4/2016 1:04:30 µµ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ
2
• Από τρία διαφορετικά συνευθειακά σημεία το ένα βρί-
σκεται μεταξύ των δύο άλλων. Για την επίλυση σχετικών
ασκήσεων διακρίνουμε περιπτώσεις.
(Ασκήσεις: § 2.1-2.10 Αποδεικτικές 3, Σύνθετα 1)
• Αν δύο τμήματα ΑΒ και ΓΔ έχουν κοινό μέσο Ο τότε
ΟΑ = ΟΒ και ΟΓ = ΟΔ. Για να αποδείξουμε ότι δυο
τμήματα έχουν κοινό μέσο, θεωρούμε το μέσο του
ενός και αποδεικνύουμε ότι είναι μέσο και του άλλου
τμήματος.
(Ασκήσεις: Γενικές 2)
• Για να υπολογίσουμε την παραπληρωματική ϕ ή την συ-
μπληρωματική θ μιας γωνίας ω̂ θέτουμε: και
.
(Ασκήσεις: § 2.19 Αποδεικτικές 1, 2)
22-0237-02.indd 5 14/4/2016 1:04:31 µµ

2.1-2.10
§ 2.1-2.10
Ασκήσεις Εμπέδωσης
1. i) Έξι ευθύγραμμα τμήματα, τα ΑΒ, ΑΓ, ΑΔ, Α Β Γ Δ
ΒΓ, ΒΔ και ΓΔ. Α
ii) Τα τμήματα που έχουμε στο σχήμα είναι
τα ΑΒ, ΑΓ, AM, ΒΚ, ΒΓ, ΒΜ, ΓΚ, ΓΜ,
ΜΚ και το ΑΚ που δεν είναι σχεδιασμένο. Μ Κ
Β Γ
x
2. i) Τα σημεία τομής είναι τρία, τα Α, Β και Γ. y
Α
ii) Ορίζονται τρία ευθύγραμμα τμήματα, τα ΑΒ,
ΑΓ, ΒΓ, και 12 ημιευθείες, οι εξής: Ax, Αx′,
Ay, Ay′, By, By′, Bz, Bz′, Γx, Γx′, Γz, Γz′. z B
Γ z'
y'
x'
3. Είναι ΑΓ = ΑΒ + ΒΓ = Γ∆ + ΒΓ = Β∆ , Α Β Γ Δ
ε
αφού ΑΒ = Γ∆.
Α Β Γ
4. ΑΓ = ΑΜ + ΜΒ + ΒΝ + ΝΓ = 2ΜΒ + 2ΒΝ = ≀ ≀ ε
Μ Ν
= 2(ΜΒ + ΒΝ ) = 2ΜΝ,
αφού ΑΜ = ΜΒ και ΒΝ = ΝΓ.
Αποδεικτικές Ασκήσεις
1. i) Έχουμε Α∆ = ΑΕ + ΕΖ + Ζ∆ Α Β Γ Δ
και ΒΓ = ΕΖ − ΕΒ − ΓΖ, E Z
Α∆ + ΒΓ
οπότε ΑΒ + ΒΓ = 2ΕΖ ( ΑΕ = ΕΒ, Ζ∆ = ΓΖ) ⇔ ΕΖ = .
2
ii) Έχουμε
ΑΓ + Β∆ = ( ΑΒ + ΒΓ) + Β∆ = ( ΑΒ + Β∆) + ΒΓ = Α∆ + ΒΓ .
2. i) Έχουμε
ΓΑ = ΓΜ + ΜΑ 
 Άρα ΓΑ − ΓΒ = 2ΓΜ ( ΜΑ = ΜΒ) ⇔
ΓΒ = ΜΒ − ΓΜ 
ΓΑ − ΓΒ
⇔ ΓΜ = .
2
22-0237-02.indd 6 14/4/2016 1:04:32 µµ

2.1- 2.10
ii) Έχουμε
∆Α = ΑΜ + ∆Μ  ∆Α + ∆Β
 Άρα ∆Α + ∆Β = 2∆Μ ⇔ ∆Μ = .
∆Β = ∆Μ − ΒΜ  2
Α Β Δ
ε
ΜΓ
3. α) i) Α Γ Β Αν το Γ είναι μεταξύ των Α και Β τότε ΑΒ = ΑΓ + ΓΒ.
ii) Α Β Γ Αν το Β είναι μεταξύ των Α και Γ τότε ΑΒ < ΑΓ ,

οπότε ΑΒ < ΑΓ + ΓΒ.
iii) Β Α Γ Αν το A είναι μεταξύ των Β και Γ τότε ΑΒ < ΓΒ, οπότε
ΑΒ < ΑΓ + ΓΒ. Άρα πάντα έχουμε ΑΒ ≤ ΑΓ + ΓΒ.
β) Για τα Α, Β, Γ ισχύει ΑΒ ≤ ΑΓ + ΓΒ (1) ενώ για τα Α, Β, Δ ισχύει
Α Δ ≤ ΑB + B∆ (2).
Από (1), (2) προκύπτει ότι Α∆ ≤ ΑΓ + ΓΒ + Β∆ .
Σύνθετα Θέματα
Δ Α
1. i) Αν το Α είναι μεταξύ των Β και Γ τότε:
≈
≈
B Ε Γ
ΑΒ ΑΓ ΑΒ + ΑΓ ΒΓ
∆Ε = Α∆ + ΑΕ = + = = .
2 2 2 2
Α B Γ
ii) Αν το Α είναι στην προέκταση του ΒΓ, π.χ. προς
Δ Ε
το μέρος του Β, τότε:
ΑΓ ΑΒ ΑΓ − ΑΒ ΒΓ .
∆Ε = ΑΕ − Α∆ = − = =
2 2 2 2
2. Αν παραστήσουμε με ε1, ε2, ε3 και ε4 τις
τέσσερις ευθείες οδούς αρκεί να βρούμε πόσα ε2
είναι τα σημεία τομής των ευθειών αυτών.
Σε κάθε μια ευθεία, π.χ. την ε1, οι άλλες
(4 − 1) = 3 ευθείες ορίζουν (4 − 1) = 3 σημεία.
Άρα συνολικά θα ορίζονταν 4(4 − 1) = 12 Α ε1
σημεία. Αλλά κάθε σημείο το υπολογίσαμε 2 ε4
φορές, π.χ. το Α ως σημείο της ε1 και της ε2. ε3
4(4 − 1) 12
Άρα τελικά ορίζονται = = 6 σημεία.
2 2
ν(ν −1)
Επομένως χρειάζονται 6 τροχονόμοι. Όμοια οι ν ευθείες ορίζουν
2
σημεία.
22-0237-02.indd 7 14/4/2016 1:04:33 µµ

2.11-2.16
§ 2.11-2.16
z
Ασκήσεις Εμπέδωσης y
1. Έχουμε xÔz = yÔt t
x
ή yÔz + zÔt . O
Άρα xÔy = zÔt .
ˆ 1 ορθή + ˆ = 2 ορθές ,
2. Είναι ω+
ω ω
1
ˆ = 1 ορθή ή ω
οπότε 2ω ˆ = ορθής.
2
3. Ό
ταν το ρολόι δείχνει εννέα η ώρα ακριβώς οι δείκτες σχηματίζουν ορθή
γωνία. Οι δείκτες θα σχηματίζουν και πάλι ορθή γωνία μετά από 6 ώρες.
Τότε το ρολόι δείχνει τρεις η ώρα ακριβώς.
στω xÔy, yÔz δύο εφεξής γωνίες και ΟΔ,

1. Έ z E
ΟΕ οι διχοτόμοι τους αντίστοιχα. y
xÔy yÔz
Τότε ∆ÔΕ = ∆Ôy + yÔ Ε = + .
2 2 Δ
ˆ ˆ x
ˆ = xOy + yOz .
Άρα ∆ΟΕ O
2
Γ Β
ΓÔ
2. Έχουμε: Δ
ΓÔ
Άρα Α´ Ο Α
ˆ + ΓΟΒ
ΓΟΑ ˆ
.
2
3. Έ
χουμε: Β
ΓÔΑ = ΓÔ∆ + ∆ÔΑ  Γ
 Άρα Δ
ΓÔΒ = ∆ÔΒ − ΓÔ∆ 
Ο Α
ΓÔΑ − ΓÔΒ
( ÔΑ = ∆ÔΒ ) ⇔ ΓÔ∆ =
2
22-0237-02.indd 8 14/4/2016 1:04:35 µµ

2.17-2.18
Γ
1. Έχουμε: y Β
Δ
ΑΟ∆ = ΑΟ x + xOy
+ yO ∆  Άρα Γ x
y Β
ΒΟΓ − ΒΟ x − ΓΟ y  ΑΟ∆
= xOy + ΒΟΓ
= 2xOy
Δ
O Α x
(γιατί ΑΟ x = ΒΟ x , yO ∆ = ΓΟ y)
ΑΟ∆ + ΒΟΓ . O Α
⇔ xOy =
2
E
B Γ Δ
2. Έχουμε: E
Γ
B Δ
ˆ ˆ ˆ
O Α
ˆ − ΒΟΓ
ΑΟΒ ˆ ˆ
ΑΟΓ 1
2 2 2 O Α
§ 2.17-2.18
O2
1. Υπάρχουν άπειροι κύκλοι ακτίνας ρ που διέρ-
χονται από το Κ. Τα κέντρα τους βρίσκονται ρ
στον κύκλο με κέντρο Κ και ακτίνα ρ. O1 ρ Κ
2. Τα σημεία που είναι εσωτερικά του κύκλου R

(Ο, R) και εξωτερικά του κύκλου (Ο, ρ)
φαίνονται στο διπλανό σχήμα. O ρ
22-0237-02.indd 9 14/4/2016 1:04:36 µµ

2.19
1. Επειδή η ε διέρχεται από το κοινό κέντρο Δ
Γ
Ο των κύκλων τα τμήματα ΑΔ και ΒΓ είναι
διάμετροι αυτών με κοινό μέσον το Ο και
Ο
επομένως έχουμε: Β
ΑΟ = Ο∆ και ΒΟ = ΟΓ. Α
Με αφαίρεση αυτών κατά μέλη προκύπτει:
ΑΟ − ΒΟ = Ο∆ − ΟΓ ⇔ ΑΒ = Γ∆ ,
σύμφωνα με το σχήμα. Επίσης έχουμε:
ΑΒ = Γ∆ ⇔ ΑΒ + ΒΓ = ΒΓ + Γ∆ ⇔ ΑΓ = Β∆ Γ
2. Έστω ΑΒ, ΓΔ δύο διάμετροι ενός κύκλου

(Ο, R) τέτοιες ώστε Ο 1 = Ο 2 . Τότε η ΟΓ
είναι διχοτόμος της ευθείας γωνίας ΑΟΒ , 12
Α Ο4 3 Β
επομένως κάθε μια από τις Ο 1 , Ο 2 είναι
ορθή γωνία. Η Ο 3, ως κατακορυφήν της Ο 1,
είναι κι αυτή ορθή. Όμοια και η Ο 4. Έτσι οι
επίκεντρες γωνίες Ο 1, Ο 2, Ο 3 και Ο 4 είναι Δ
ίσες, οπότε και τα αντίστοιχα τόξα αυτών
 = ΓΒ
είναι ίσα, δηλαδή ΑΓ  = Β∆  = ∆Α  και
επειδή τα τόξα αυτά αποτελούν ολόκληρο
τον κύκλο προκύπτει το ζητούμενο.
§ 2.19
1. Έστω ημικύκλιο κέντρου Ο, δύο σημεία Α Μ
Α, Β αυτού και το σημείο Μ του ΑΒ Σ

 = ΜΒ
ώστε ΜΑ .
Ρ Β
i) Γ ια σημείο Ρ του ημικυκλίου,
 έχουμε:
που δεν ανήκει στο ΑΒ Ο
= ΡΜ
ΡΑ − ΑΜ
και ΡΒ = ΡΜ
+ ΜΒ
.
Με πρόσθεση αυτών κατά μέλη και
 = ΜΒ
λαμβάνοντας υπόψη ότι ΑΜ 
προκύπτει
 + ΡΒ
ΡΑ  = 2ΡΜ  = 1 (ΡΑ
 ⇔ ΡΜ  + ΡΒ
).
2
10
22-0237-02.indd 10 14/4/2016 1:04:37 µµ

2.19
 . Έχουμε (βλέπε σχήμα) ΣΑ

ii) Έστω σημείο Σ του τόξου ΜΒ = ΣΜ
+ ΜΑ
= ΜΒ
και ΣΒ − ΣΜ
. Με αφαίρεση αυτών κατά μέλη, λαμβάνοντας πάλι
 = ΜΒ
υπόψη ότι ΑΜ  προκύπτει:
− ΣΒ
ΣΑ = 2ΣΜ
⇔ ΣΜ = 1 (ΣΑ
− ΣΒ
).
2
− ΓΒ
2. α) Είναι ΑΓ = 80
Γ
+ ΓΒ
και ΑΓ = 180,
από τις οποίες με πρόσθεση
και αφαίρεση κατά μέλη παίρνουμε
= 50,
= 130 και ΓΒ
αντίστοιχα ΑΓ A Ο B
) = 130, (ΓΒ
οπότε και ( ΑΓ ) = 50.
 , άρα ( ΑΟΓ
β) Η ΑÔΓ είναι επίκεντρη και βαίνει στο ΑΓ ) = ( ΑΓ) = 130 .
Όμοια (ΒÔΓ) = 50 .

3. Έστω ω̂ και φ̂ δύο συμπληρωματικές γωνίες με ω = 2 ϕ . Πρέπει ω + ϕ = 90

ή 2ϕ + ϕ = 90 ή 3ϕ = 90. Άρα ϕ = 30, οπότε ω = 60.
6 6
4. Είναι ω = oρθήσ = ⋅ 90 = 108. Άρα η παραπληρωματική της ω̂ είναι
5 5
ϕ = 180 − 108 = 72. Η γωνία ω̂ δεν έχει συμπληρωματική, αφού είναι
αμβλεία γωνία.
1. Έστω ϕ η παραπληρωματική της ω και θ η συμπληρωματική της.

Τότε ϕ = 180 − ω , θ = 90 − ω και ϕ = 3θ . Άρα 180 − ω = 3(90 − ω )
ή 180 − ω = 270 − 3ω ή 2ω = 90 .

Άρα ω = 45 .

2. Έστω ω η συμπληρωματική της ϕ . Τότε ϕ = 90 − ω και ϕ = ω − 20. Άρα

90 − ω = ω − 20 ⇔ 2ω = 110 ⇔ ω = 55.
Άρα ω = 55 και ϕ = 35.
3. Έχουμε

ΑΟΒ
ΒΟΓ
ΓΟ∆ . Θέτουμε
∆ΟΑ
= = =
1 2 3 4

ΑΟΒ
ΒΟΓ ΓΟ
ΟΑ
= = = = λ, οπότε
1 2 3 4
11
22-0237-02.indd 11 14/4/2016 1:04:42 µµ

Γενικές Ασκήσεις
Γ
B
ΑΟΒ =λ 
ΒΟΓ = 2λ 
 Με πρόσθεση κατά μέλη
= 3λ  προκύπτει ότι
ΓΟ∆ Ο A
∆ΟΑ = 4λ 
Δ

+ ΒΟΓ
ΑΟΒ + ΓΟ∆
+ ∆ΟΑ
= 10λ ⇔ 360 = 10λ .
Άρα .
Επομένως ΑΟΒ = 36, ΒΟΓ = 2(36 ) = 72 , ΓΟ∆
= 3(36 ) = 108
= 4(36 ) = 144.
και ∆ΟΑ
1. Έστω Ο το μέσο του ΑΒ. Α Β Γ Δ
Ο Ε Ζ
Τότε ΕΖ = ΟΖ − ΟΕ (1)
Αλλά
ΑΒ Β∆ ΑΒ + Β∆ Α∆
ΟΖ = ΟΒ + ΒΖ = + = = (2) και
2 2 2 2
ΑΓ ΑΒ ΑΓ − ΑΒ ΒΓ
ΟΕ = ΑΕ − ΑΟ = − = = (3)
2 2 2 2
Α∆ − ΒΓ
Από (1), (2), (3) προκύπτει ότι ΕΖ = .
2
2. Έστω Ο το μέσο του ΒΖ. Τότε ΟΒ = ΟΖ . Α ΒΟ Γ
Για να είναι το Ο μέσο και του ΔΕ αρκεί Ζ
Δ Ε
∆Β = ΖΕ (αφού ΟΒ = ΟΖ).
ΑΓ ΒΓ ΑΓ − ΒΓ ΑΒ
Πράγματι ΖΕ = ΖΓ − ΕΓ = − = = = ∆Β .
2 2 2 2
3. Έχουμε: ΑΕ = ΑΒ + ΒΕ = Α Β Γ Δ
Β∆ 2ΑΒ + Β∆ 2ΑΒ + ΒΓ + Γ∆ Ε ε
= ΑΒ + = = =
2 2 2
ΑΒ + ΒΓ ΑΒ + Γ∆ ΑΓ ΑΒ + Γ∆ ΑΓ .
= + = + >
2 2 2 2 2
12
22-0237-02.indd 12 14/4/2016 1:04:43 µµ

+ ΒΓ
4. Έχουμε ΑΒ + Γ∆
+ ∆Α
= 360, οπότε 150○
= 360 − 150 − 105 − 45 = 60. Β

ΒΓ

x
Α
Άρα οι επίκεντρες γωνίες είναι: O
Γ
ΑΟΒ ˆ = 60 .
ˆ = 150 και ΒΟΓ
45○ 105○
Επομένως Δ
ˆ
ΒΟΓ 60
ˆ ) = 150 +

ˆ + ΒΟˆ x = ΑΟΒ
ΑΟΒ ˆ + (Οx διχοτόμος ΒΟΓ ή
2 2
+ ΒΟ x = 180 , δηλαδή OA, Οx αντικείμενες ημιευθείες.
ΑΟΒ
Δ M
 ημικύκλιο και Μ μέσο ΑΒ
5. Αφού ΑΒ , K Γ
= 180 = 90.

είναι ΑΜ
2
B A
Άρα O
ΜΚ ΑΚ
Γ∆ = Α∆ − ΑΓ = ΑΜ + Μ∆ − ΑΓ = ΑΜ + −
2 2

−  ΑΚ − ΜΚ  = ΑΜ
− ΑΜ = ΑΜ = 90 = 45 .

= ΑΜ
 2 2  2 2 z 2

E y
13
22-0237-02.indd 13 14/4/2016 1:04:45 µµ

22-0237-02.indd 14 14/4/2016 1:04:45 µµ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ

3
• Ένα σημείο ανήκει στη μεσοκάθετο ενός τμήματος αν ισαπέχει
από τα άκρα του. Αντίστοιχα ένα εσωτερικό σημείο γωνίας
ανήκει στη διχοτόμο της αν ισαπέχει από τις πλευρές της
γωνίας.
(Ασκήσεις: § 3.4 Σύνθετα 2)
• Αν δύο σημεία μιας ευθείας ε ισαπέχουν από τα άκρα
ευθύγραμμου τμήματος η ευθεία ε είναι μεσοκάθετος του
τμήματος.
(Ασκήσεις: § 3.12 Εμπέδωσης 2)
• Σε ισοσκελές τρίγωνο οι προσκείμενες στη βάση γωνίες
είναι ίσες, οπότε και οι αντίστοιχες εξωτερικές γωνίες του
τριγώνου είναι ίσες (παραπληρώματα ίσων γωνιών).
(Ασκήσεις: § 3.4 Σύνθετα 3 και § 3.12 Εμπέδωσης 8)
• Για να συγκριθούν ανισοτικά δύο τρίγωνα πρέπει να έχουν
απαραίτητα δυο πλευρές ίσες.
• Όταν η διάμεσος είναι βασικό στοιχείο σε μια άσκηση,
συχνά χρειάζεται να την προεκτείνουμε.
(Ασκήσεις: § 3.12 Αποδεικτικές 3 και Γενικές 7)
22-0237-02.indd 15 14/4/2016 1:04:45 µµ

3.1-3.2
§ 3.1-3.2 Α
  ω
1. Τα τρίγωνα Α Β Ε και Α ∆ Γ είναι ίσα. (Π-Γ-Π). ω
Ε
(ΑΒ = Α∆ , ΑΓ = ΑΕ, ΒΑΕ = ΓΑ∆ ). Δ
Άρα ΒΕ = Γ∆ .
Β Γ
  
2. Τα τρίγωνα Κ Β Λ, Γ Λ Μ , Μ Α Κ
είναι ίσα. (Π-Γ-Π) Μ
(ΒΚ = ΓΛ = ΑΜ, ΒΛ = ΓΜ = ΑΚ
Α
ως άθροισμα ίσων τμημάτων
και ΚΒΛ ˆ = ΛΓΜ
ˆ = ΜΑΚ ˆ
ως παραπληρωματικές ίσων γωνιών). Γ
Άρα ΚΛ = ΛΜ = ΜΚ . Β Λ
Κ
 
3. Τα τρίγωνα Α Μ Γ και Α′ Μ ′ Γ′ είναι ίσα (Π-Γ-Π)
(ΑΒ = Α′Β′, Β
ˆ =Βˆ ′ και ΒΜ = Β′Μ ′ ως μισά ίσων πλευρών).
Άρα ΑΜ = Α′Μ ′.
Α Α'
Β Μ Γ Β' Μ' Γ'

 
4. Τα τρίγωνα Α Ε Γ και Α Β Ζ είναι ίσα, αφού Α 1 = Α 2, ΑΒ = ΑΕ και
ΑΖ = ΑΓ (Π-Γ-Π). Άρα ΑΓΕ ˆ = ΑΖΒ ˆ . Α
12
  Β Γ
E
1. Τα τρίγωνα ∆ Κ Ε και ΒΚ Α είναι ίσα αφού
ΑΚ = Κ∆ , ΒΚ = ΚΕ και ΑΚΒ = ∆ΚΕ ως κα- Ζ
τακορυφήν. Α
Άρα Ε∆Κ = ΒΑΚ
(1)  
Όμοια τα τρίγωνα Α Κ Γ και Ζ Κ ∆ είναι ίσα,
Β Γ
= ΓΑΚ
οπότε Ζ∆Κ (2) Κ
Προσθέτοντας τις (1) και (2) κατά μέλη προκύπτει Ζ Ε
= ΒΑΓ
ότι Ε∆Ζ .
Δ
16
22-0237-02.indd 16 14/4/2016 1:04:47 µµ

3.3-3.4
 
α τρίγωνα Μ ∆ Β και Μ Ε Γ είναι ίσα.
2. Τ Ε Δ
(Π-Γ-Π) ( ΒΜ = ΜΓ , Β = Γ αφού ΑΒ = ΑΓ
και Β∆ = ΓΕ ως άθροισμα ίσων τμημάτων). Α
Άρα Μ∆ = ΜΕ.
Β Μ Γ

3. Το τρίγωνο Ο Α Β είναι ισοσκελές,
οπότε Αˆ1 = Β ˆ 2 = Βˆ 2
ˆ 1 και επομένως Α
Ο
ως παραπληρωματικές ίσων γωνιών.
 
Έτσι τα τρίγωνα Ο Α Γ και Ο Β ∆
είναι ίσα (ΠΓΠ), οπότε ΟΓΑ ˆ .
ˆ = ΟΑΒ 2 1 1 2
Γ Α Β Δ
Σχόλιο:
Στις παραπάνω ασκήσεις χρησιμοποιούμε ισότητες τριγώνων για να αποδείξουμε
ισότητες τμημάτων ή γωνιών.
§ 3.3-3.4
Α
 
1. Τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′ Γ′ είναι ίσα (Π-Γ-Π). 1 2
  E
α) Τα τρίγωνα Α Β ∆ και Α′ Β′ ∆′ είναι ίσα
(ΑΒ = Α′Β′, Β ˆ =Β ˆ ′, 1 Ι
Α Α ′ Β Γ
Δ
Α 1 = = = Α 1′ ).
2 2 Α'
Άρα Α∆ = Α′∆′. 1 2

Επίσης τα τρίγωνα Α ΒΕ και E'

Α′ Β′ Ε′ είναι ίσα (Γ-Π-Γ). 1
Ι'
Άρα ΒΕ = Β′Ε′. Β' Δ' Γ'
 
β) Τα τρίγωνα Α Ι Ε και Α′ Ι′ Ε′ είναι ίσα γιατί ΑΕ = Α′Ε′ (από το (α)), Εˆ = Εˆ ′
και Α 2 = Α 1 (Γ-Π-Γ). Άρα ΑΙ = Α′Ι′. Όμοια, από την ισότητα των τριγώνων
 
ΒΙ ∆ και Β′ Ι′ ∆′ προκύπτει ότι ΒΙ = Β′Ι′.
17
22-0237-02.indd 17 14/4/2016 1:04:48 µµ

3.3-3.4

2. i) Τα τρίγωνα Α ∆ Γ και Α Α′

Α′ ∆′ Γ′ είναι ίσα γιατί 1 1
ΑΓ = Α′Γ′, Α∆ = Α′∆′
και Α
ˆ =Α ˆ ′ (Π-Γ-Π).
1 1
B Γ B′ Γ′
Άρα Γ = Γ .
ˆ ˆ ′ Δ Δ′
 
ii) Τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′ Γ′ είναι ίσα γιατί ΑΓ = Α′Γ′, Α ˆ ′ και
ˆ =Α
Γˆ = Γˆ ′ από το (α) (Γ-Π-Γ). Άρα α = α′ και γ = γ ′.
Α
 
3. Τα τρίγωνα Α Μ Β και Γ Μ ∆ είναι ίσα (Π-Γ-Π). Άρα
 
ΑΒ = Γ∆. Όμοια τα τρίγωνα Α Μ Γ και ΒΜ ∆ είναι B ≀
M
≀ Γ

ίσα. Άρα ΑΓ = Β∆. Επομένως τα τρίγωνα Α ΒΓ και

ΒΓ ∆ έχουν τις πλευρές τους ίσες. Άρα τα τρίγωνα
είναι ίσα (Π-Π-Π). Δ
Αποδεικτικές Ασκήσεις Α
1. Έστω ΒΔ και ΓΕ οι διχοτόμοι των γωνιών Β̂ και Γ̂

 
αντίστοιχα. Τα τρίγωνα Α Β ∆ και Α Γ Ε είναι ίσα
Ε Δ
γιατί έχουν:
ΑΒ = ΑΓ , Α̂ κοινή και Βˆ 1 =Γˆ 1 (μισά ίσων γωνιών). 1 1
Από την ισότητα αυτή προκύπτει το ζητούμενο. Β Γ
 
Α′
2. Τα τρίγωνα Ο Α Β και Ο Α′ Β′ είναι ίσα, γιατί έχουν:
Γ′
ΟΑ = ΟΑ′ και ΟΒ = ΟΒ′, ως ακτίνες, και Ο ˆ =Ο ˆ ,
1 2 Β′
ως κατακορυφήν. Από την ισότητα αυτή προκύπτει 2
Ο
1
ότι ΑΒ = Α′Β′. Όμοια βρίσκουμε ότι ΑΓ = Α′Γ′ και Β
 
ΒΓ = Β′Γ′. Έτσι τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′ Γ′ έχουν Γ
και τις τρεις πλευρές τους ίσες, επομένως είναι ίσα. Α
  Α Δ
3. Τα τρίγωνα Α ΒΓ και ∆ ΒΓ είναι ίσα, γιατί έχουν:
ΑΒ = Γ∆, ΒΓ κοινή και Β ˆ = Γˆ . Από την ισότητα
αυτή προκύπτει ότι ΑΓ = Β∆ , οπότε και τα τρίγωνα
 
Α Β ∆ και Α Γ ∆ είναι ίσα (Π-Π-Π). Άρα Α ˆ = ∆ˆ . Β Γ
18
22-0237-02.indd 18 14/4/2016 1:04:49 µµ

3.5-3.6
 
α τρίγωνα Α Β ∆ και Α′ Β′ ∆′
1. i) Τ Α A′
ˆ =Α ˆ ′, Α A′
είναι ίσα (ΑΒ = Α′Β′, Α Δ1 1 Δ′
Βˆ =Β ˆ ′ ) (Γ-Π-Γ). Δ 1 1 Δ′
1 1
Α Θ A′ Θ'
Άρα Β∆ = Β′∆′. 1Α Θ 1 A′ Θ'
211 Δ 211 Δ′
Β 21 ΔΜ Γ B′ 21 Δ′
Μ′ Γ′
  Β Θ Μ Γ B′ Γ′
ii) Τα τρίγωνα Β Α Μ και Β′ Α′ Μ1′ είναιΘίσα ( ΑΒ = Α′Β′, 1Β
ˆ =Β ˆΘ'
′Θ',
Μ′
ΒΜ = Β' Μ ' ) (Π-Γ-Π). Άρα ΒΑΜ

ˆ 12 ′ˆ′ ′
Β 2 = ΒΜΑ Μ . Γ B′ 2
12
Γ′

Β Γ B′ ˆ Μ′ Γ′
iii) Τα τρίγωνα Α ΒΘ και Α′ Β′ Θ′ είναι ίσα
Μ(ΑΒ = Α ′Β′, Β1 =Β ˆ ′ και
Μ′
1
′ ′ ′
ΒΑΜ = Β Α Μ από το (β)) (Γ-Π-Γ).
ˆ ˆ
δ) Από το (γ) προκύπτει ότι ΑΘ = Α′Θ′. Επίσης ΒΘ = Β′Α Θ′. Άρα Β
Α Β
Β∆ − ΒΘ = Β′∆′ − Β′Θ′ ή Θ∆ = Θ′∆′.
2. Έστω ε′ η μεσοκάθετος του ΑΓ και Ο το σημείο (ε´) Α
(ε´) Ο Β
τομής των ε και ε′. Επειδή ε μεσοκάθετος του Α Ο Β
ΑΒ, θα είναι ΟΑ = ΟΒ (1). Όμοια ΟΓ = ΟΔ (2). Γ (ε) Δ
(ε´) Γ (ε) Δ
Αλλά το Ο ανήκει και στη μεσοκάθετο του ΑΓ. (ε´) Ο
Ο
Άρα ΟΑ = ΟΓ (3). Γ Δ
Από τις (1), (2) και (3) προκύπτει ότι Γ (ε) Δ
(ε)
ΟΒ = Ο∆ , δηλαδή το Ο ανήκει και στη μεσοκάθετο του ΒΔ.
Ε
3. i) Επειδή το Δ ανήκει στη μεσοκάθετο του ΑΓ Ε

Α
είναι ∆Α = ∆Γ. Άρα το τρίγωνο ∆ Α Γ είναι Α
ω
ισοσκελές. Ε
≀ ≀
ω
  Ε
ii) Τα τρίγωνα Γ Α Ε και Α Β ∆ είναι ίσα, Α
Α
≀ ≀
ˆ = ΓΑΕ
γιατί ΑΕ = Β∆, ΑΓ = ΑΒ και ΑΒ∆ ˆ ω ω ω
Δ Β ωω ω Γ
≀ ≀
ως παραπληρωματικές ίσων γωνιών Δ Β Γ

(Β ˆ = ω) (Π-Γ-Π).
ˆ = Γˆ = ∆ΑΓ
≀ ≀

ω ω
Άρα ΓΕ = Γ∆, δηλαδή το τρίγωνο Γ ∆ Ε είναι ισοσκελές.
Δ Βω ω Γ
Δ Β Γ
§ 3.5-3.6 Α
Α

1. Έστω ισοσκελές τρίγωνο Α ΒΓ (ΑΒ = ΑΓ) και τα Ε Α Δ
  Ε Α Δ
ύψη του ΒΔ και ΓΕ. Τα τρίγωνα Α Β ∆ και Α Ε Γ Β Γ
Β Γ
είναι ίσα (Α̂ κοινή, ∆ˆ = Εˆ = 90, ΑΒ = ΑΓ). Ε Δ
Ε Δ
Άρα ΒΔ = ΓΕ. Β Γ
Β Γ
19
22-0237-02.indd 19 14/4/2016 1:04:50 µµ

3.5-3.6

2. Έστω ισοσκελές τρίγωνο Α ΒΓ (ΑΒ = ΑΓ ) και Δ, Ε τα
Α
μέσα των ΑΒ, ΑΓ αντίστοιχα.

i) Αν ∆Κ ⊥ ΒΓ , ΕΜ ⊥ ΒΓ τα τρίγωνα Β ∆ Κ και
 Η Ζ
ˆ = 90, Β
Μ Ε Γ είναι ίσα ( Κˆ = Μ ˆ = Γˆ και ∆Β = ΕΓ Δ Ε
ως μισά ίσων πλευρών).
Άρα ∆Κ = ΜΕ.
Β Γ
 K M
ii) Αν ∆Ζ ⊥ ΑΓ και ΕΗ ⊥ ΑΒ, τα τρίγωνα Α Η Ε

και Α ∆ Ζ είναι ίσα ( Α̂ κοινή, Ζˆ = Η
ˆ = 90,
Α∆ = ΑΕ ). Άρα ∆Ζ = ΕΗ. ε
Δ
3. Έστω ευθεία ε που διέρχεται από το μέσο Μ του
 2
ΑΒ. Αν ΑΓ ⊥ ε και ∆Β ⊥ ε τα τρίγωνα Μ Α Γ Α 1 Μ Β

και Μ ∆ Β είναι ίσα ( ΑΜ = ΒΜ, Μ
ˆ =Μ
ˆ , Γ
1 2
ˆ∆ = Γˆ = 90). Άρα ΑΓ = Β∆ .

4. Έστω ότι τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α Α'

Α′ Β′ Γ′ είναι ίσα με ΒΓ = Β′Γ′.
Αν ΑΔ, Α′Δ′ τα αντίστοιχα ύψη, τότε
 
τα τρίγωνα Α Β ∆ και Α′ Β′ ∆′ είναι Β Δ Γ Β'
Δ' Γ'
ίσα. ( ΑΒ = Α′Β′, Βˆ = Βˆ ′, ∆ˆ = ∆ˆ ′ = 90).
Άρα Α∆ = Α′∆′.
Σχόλιο:
Παρατηρήστε ότι αν το Δ ανήκει στην πλευρά ΒΓ τότε και το Δ′ ανήκει στην
πλευρά Β′ Γ′.

1. Έστω

Μ∆ ⊥ ΑΒ και ΜΕ ⊥ ΑΓ . Τα τρίγωνα Α Μ ∆ και 12
Α Μ Ε είναι ίσα (AM κοινή, ∆ˆ = Εˆ = 90, Α

ˆ =Α
1
ˆ , αφού AM
2
διάμεσος και διχοτόμος).
Δ Ε
Άρα i) ΜΔ = ΜΕ και ii) ΑΜ∆ˆ = ΑΜΕ ˆ , δηλαδή η AM είναι Β Γ
Μ
διχοτόμος της γωνίας ∆ΜΕ.
ˆ
Σχόλιο:  
Αποφύγαμε να συγκρίνουμε τα τρίγωνα Μ Β ∆ και Μ Γ Ε γιατί δεν έχουμε
αποδείξει ακόμη ότι τα Δ, Ε είναι προς το ίδιο μέρος της ΒΓ. Αυτό προκύπτει
μετά τη διαπίστωση ότι οι γωνίες Β̂, Γ̂ είναι οξείες.
20
22-0237-02.indd 20 14/4/2016 1:04:51 µµ

3.5-3.6
2. Τα τρίγωνα Α ∆ Μ και A A'

Α′ ∆′ Μ ′ είναι ίσα
(∆ˆ = ∆ˆ = 90 , Α∆ = Α′∆′,
ΑΜ = Α′Μ ′ ). 1 1
Άρα Μ ˆ =Μ ˆ ′ (1). B Δ Μ Γ B' Δ' M' Γ'

1 1
 
Επίσης τα τρίγωνα ΑΒΜ και Α′ Β′ Μ ′ είναι ίσα (ΑΜ = Α′Μ ′, Μ
ˆ =Μ ˆ ′ από (1)
1 1
και ΒΜ = Β′Μ ′ ως μισά ίσων πλευρών). Άρα ΑΒ = Α′Β′ (2) και Β = Β
ˆ ˆ ′ (3).
Από τις (2), (3) και την υπόθεση (α = α′), προκύπτει ότι τα τρίγωνα Α ΒΓ

και Α′ Β′ Γ′ είναι ίσα (Π-Γ-Π).
  Α Α′
3. Τα τρίγωνα ΒΕ Γ και Β′ Ε′ Γ′
είναι ίσα ( ΒΓ = Β′Γ′, ΓΕ = Γ′Ε′, Δ Δ′
Εˆ = Εˆ ′ = 90). Άρα (1). Ε Ε′


Όμοια από τα τρίγωνα Β ∆ Γ Β Γ Β′ Γ′

και Β′ ∆′ Γ′ προκύπτει ότι
Γˆ = Γˆ ′ (2). 
Από τις (1), (2) και την υπόθεση (α = α′), προκύπτει ότι τα τρίγωνα Α ΒΓ

και Α′ Β′ Γ′ είναι ίσα (Γ-Π-Γ).
  Γ
4. Τα τρίγωνα Ε ∆ Β και Α ∆ Β έχουν
Ε
Εˆ = ∆ˆ = 90, ΒΔ κοινή και Β ˆ =Βˆ , άρα είναι
1 2 
Δ
ίσα, οπότε ΑΒ = ΒΕ (1). Τα τρίγωνα Α ΒΓ και

Ε Β Ζ έχουν Α ˆ = Εˆ = 90 , ΑΒ = ΒΕ (από (1)) και 2
Ζ 1 Β
Β̂ κοινή, άρα είναι ίσα, οπότε ΒΖ = ΒΓ, δηλαδή Α

το τρίγωνο ΒΓ Ζ είναι ισοσκελές.
Μ
5. i) Επειδή ΑΒ = Γ∆ θα είναι

ΟΚ = ΟΛ

, οπότε τα
Α
ορθογώνια τρίγωνα Μ Ο Κ και Μ Ο Λ είναι ίσα
γιατί έχουν ΟΜ κοινή και ΟΚ = ΟΛ . Γ
Κ
ii) Α πό την προηγούμενη ισότητα τριγώνων Β
προκύπτει ότι ΜΚ = ΜΛ (1). Όμως τα Κ, Ο Λ
Λ είναι μέσα των ίσων χορδών ΑΒ και ΓΔ,
οπότε ΑΚ = ΓΛ (2) και ΒΚ = ∆Λ (3). Από τις Δ
(1), (2) προκύπτει ΜΑ = ΜΓ και από τις (1), (3)
ότι ΜΒ = Μ∆ .
21
22-0237-02.indd 21 14/4/2016 1:04:52 µµ

3.7
 
1. i) Τα τρίγωνα Ε ∆ Β και ∆ Ζ Γ είναι ορθογώνια Ε'
ˆ = 90 ) και έχουν ∆Β = ∆Γ (Δ σημείο της
(Εˆ = Ζ Δ'
Α
μεσοκαθέτου), ∆Ε = ∆Ζ (αποστάσεις σημείου
της διχοτόμου), άρα είναι ίσα. Ε'
Z' Δ'
ii) Για τους ίδιους λόγους και τα τρίγωνα ∆ ′ Β Ε′ Α ε
 Z
και ∆′ Γ Ζ′ είναι ίσα. Β \\ \\ Γ
Z'M
iii) Από τις παραπάνω ισότητες τριγώνων προκύ- Ε ε
Z
πτουν: ΑΕ = ΑΖ και ΓΖ′ = ΒΕ′. Β \\ Δ \\ Γ
Προσθέτοντας κατά μέλη τις ισότητες αυτές παίρνουμε: M
Ε
ΑΕ + ΓΖ′ = ΑΖ + ΒΕ′ ⇔ ΑΒ + ΒΕ + ΑΓ − ΑΖ′ = Δ
= ΑΓ − ΓΖ + ΑΒ + ΑΕ′ ⇔ ΒΕ + ΓΖ = ΑΕ′ + ΑΖ′ ⇔
⇔ 2ΒΕ = 2 ΑΖ′ ⇔ ΒΕ = ΑΖ′, οπότε: ΕΕ′ = ΑΕ + ΑΕ′ = ΑΖ + ΖΓ = ΑΓ
και ΖΖ′ = ΑΖ − ΑΖ′ = ΑΕ − ΒΕ = ΑΒ.
2. Έστω ότι γ = γ ′. Προ- Β Β'
εκτείνουμε τις ΑΓ, Α′Γ′
1 1
κατά τμήματα Γ∆ = α
και Γ′∆′ = α′ αντίστοιχα. γ Β α γ' Β' α'
Τότε

τα ορθογώνια

τρίγωνα 1 1
Α Β ∆ και Α′ Β′ ∆′ έχουν τις Αγ β Γα α

Δ Α'
γ'
β' Γ'
α'
α' Δ'
κάθετες πλευρές τους ίσες μία προς μία και επομένως είναι ίσα.
Από την ισότητα αυτή προκύπτει ότιβ ΑΒ∆ ˆ = αΑ′Β ˆ ′∆′ (1) και ∆ˆ = ∆ˆ ′, οπότε
Α Γ Δ Α' β' Γ' α' Δ'
και Β1 =Β1′ (2) (γιατί τα τρίγωνα Β Γ ∆, Β′ Γ′ ∆ ′ είναι ισοσκελή).
ˆ ˆ
 
Από τις (1) και (2) προκύπτει Βˆ =Β ˆ ′, οπότε τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′ Γ′
έχουν Αˆ =Α ˆ ′ = 90 , ΑΒ = Α′Β′ και Β
 ˆ =Β ˆ ′, επομένως είναι ίσα.
§ 3.7 Α
 Αμ
1. Έστω τρίγωνο ΑΒΓ με σταθερή την πλευρά ΒΓ = α Β' Γ'
και τη διάμεσο AM με γνωστό μήκος μ. Επειδή Β M Γ
μ
το Α απέχει από το σταθερό σημείο Μ σταθερή
Β' Γ'
απόσταση μ, βρίσκεται στον κύκλο (Μ, μ). Β M Γ
• Αντίστροφα: Έστω Α′ σημείο του κύκλου Α'
(Μ , µ) τότε Α′Μ = µ , ως ακτίνα του κύκλου,

και Α′Μ διάμεσος του Α′ ΒΓ . Το Α δεν είναι Α'
σημείο της ευθείας ΒΓ. Επομένως γ.τ. του Α είναι ο κύκλος (Μ, μ) χωρίς
τα σημεία του Β′ και Γ′.
22
22-0237-02.indd 22 14/4/2016 1:04:53 µµ

3.8-3.9
2. Αν Μ είναι ένα σημείο του ζητούμενου γ.τ., θα είναι OM = 2R

και επομένως το Μ ανήκει στον κύκλο (O, 2R). M
• Αντίστροφα: Αν Μ′ είναι ένα σημείο του (O, 2R)
Ν
και Ν′ η τομή του ΟΜ′ με τον (O, R) τότε ON′ = R, O R
οπότε N′M′ = 2R − R = R, δηλαδή ON′ = N′M′.
Άρα ο γ.τ. του Μ είναι ο κύκλος (O, 2R). Ν′
M′
Σχόλιο:
Στα προβλήματα γ.τ. εξετάζουμε ευθύ και αντίστροφο.
§ 3.8-3.9
1. Οι ζητούμενοι άξονες συμμετρίας φαίνονται στα επόμενα σχήματα:
Α Β ΔΗ ΘΤ Χ Ψ
Α
2. Σύμφωνα με την εφαρμογή της § 3.8 το συμμετρι-

Μ
κό Μ′ ενός σημείου Μ του τριγώνου Α ΒΓ είναι

σημείο του τριγώνου Α′ Β′ Γ′ και αντίστροφα. Άρα Β Γ
 
τα τρίγωνα Α ΒΓ , Α′ Β′ Γ′ είναι συμμετρικά ως Ο
προς το Ο. Εξάλλου από A′B′ = AB , Β′Γ′ = ΒΓ και Γ′ Β′
 
Γ′Α′ = ΓΑ προκύπτει ότι Α′ Β′ Γ′ = Α ΒΓ.
Μ′
Α′
y
Γ
3. Έστω Β, Γ σημεία των Ax, Ay αντίστοιχα και Β′, Γ′
τα συμμετρικά αυτών ως προς τοΟ. Σύμφωνα με την Α B x
 Ο
προηγούμενη άσκηση είναι Α′ Β′ Γ′ = Α ΒΓ, οπότε Β′
Α′
x ′Α
ˆ ′y′ =xΑ
ˆ y. x′
Γ′
y′
23
22-0237-02.indd 23 14/4/2016 1:04:54 µµ

3.8-3.9
A
4. Σύμφωνα με την εφαρμογή της § 3.9 είναι BA′ = BA

και ΓΑ′ = ΓΑ, οπότε τα τρίγωνα Α Β Γ και Α′ Β Γ είναι
ίσα (Π-Π-Π). B Γ
Α'
στω ΟΔ η διχοτόμος της xOy

5. Έ ˆ και Α σημείο της xOy,
ˆ O
π.χ. της xO∆ . Αν Α′ είναι το συμμετρικό του Α ως
ˆ

προς την OΔ τότε το τρίγωνο Ο Α Α′ είναι ισοσκελές,
οπότε έχουμε: Α Μ Α'
Α′ΟΜ
ˆ = ΑΟΜ ˆ x = ΜΟ
ˆ ≤ ΜΟ ˆ y.
ˆ y, δηλαδή της x Δ y
Το Α′ επομένως είναι σημείο της ∆Ο
xOy . Άρα η ΟΔ είναι άξονας συμμετρίας.
ˆ
6. i) Επειδή Μ′ συμμετρικό του Μ ως προς ε, ε

η ε είναι μεσοκάθετη του MM′, M M'
οπότε ΟΜ = ΟΜ ′ (1). Για τους ίδιους
λόγους είναι και ΟΜ′ = ΟΜ′′ (2). 12
≀
3
Από τις (1) και (2) προκύπτει . 4 ε'
Ο
ii) Η ε είναι άξονας συμμετρίας του MM′,
≀
οπότε ,
οπότε έχουμε: M''
ˆ ′′ = Ο
ΜΟΜ ˆ +Ο
ˆ +Οˆ +Ο
ˆ = 2Ο
ˆ + 2Ο
ˆ = 2(Ο
ˆ +Οˆ ) = 2 ⋅1 2
1 2 3 4 2 3 2 3
αφού οι ε, ε′ είναι κάθετες. Η ισότητα ΜΟΜ ′′ = 2 σημαίνει ότι τα Μ, Ο,

Μ′′ είναι συνευθειακά.
Σχόλιο:
Από την άσκηση αυτή συμπεραίνουμε ότι: αν ένα σχήμα έχει δύο κάθετους
άξονες συμμετρίας, τότε το σημείο τομής τους είναι κέντρο συμμετρίας του
σχήματος.
24
22-0237-02.indd 24 14/4/2016 1:04:55 µµ

3.10-3.12
§ 3.10-3.12
Α
1. Επειδή η B̂1 είναι εξωτερική γωνία στο τρίγωνο
∆
Α Β Γ είναι B
ˆ > Γˆ (1).
1 2
Από υπόθεση όμως Bˆ > Γˆ (2).
1 1
1 2 1
Με πρόσθεση των (1) και (2) κατά μέλη Β Γ
ˆ > 180 ⇔ B
προκύπτει 2B ˆ > 90.
1 1
 Β
2. Το Α ΒΓ είναι ισοσκελές, οπότε Α ˆ =Γˆ Α
1 1 1
και αφού Α = Γ θα είναι Α 2 =Γ 2 . Από την
ˆ ˆ ˆ ˆ 2
τελευταία ισότητα προκύπτει Α∆ = Γ∆. 1
Επειδή τα σημεία Β και Δ ισαπέχουν από το Α 2 Γ
και Γ, η ευθεία ΒΔ είναι μεσοκάθετος του ΑΓ.
Δ
Α
3. i) Ε πειδή Β ˆ + Γˆ < 180 και Βˆ = Γˆ θα είναι
ˆΒ = Γˆ < 90.
ii) Έ στω ΑΔ το ύψος. Αν ∆ ≡ Β θα είχαμε
Α∆Γˆ = Β ˆ , δηλαδή 90 = Βˆ άτοπο. Αν το Δ
ήταν σημείο της προέκτασης της ΓΒ προς το
Β θα είχαμε Β ˆ > 90 άτοπο. Άρα
ˆ > ∆ˆ ⇔ Β
Δ Β Γ
το Δ είναι εσωτερικό σημείο της πλευράς ΒΓ.
4. Αν το Δ βρίσκεται μεταξύ των Β, Α τότε η Β∆Γ

ˆ X

είναι εξωτερική γωνία του τριγώνου ∆ Α Γ, οπότε
Β∆Γ
ˆ > ΒΑΓ ˆ . Ομοίως για τις άλλες περιπτώσεις. A
Β Γ
25
22-0237-02.indd 25 14/4/2016 1:04:55 µµ

3.10-3.12
Α
5. Είναι Μ
ˆ > Γˆ (1), αφού Μ̂ εξωτερική γωνία στο τρίγωνο

Α Μ Γ. Όμως Γˆ = Βˆ (2). Από (1), (2) παίρνουμε Μ
ˆ >Βˆ

οπότε από το τρίγωνο Α ΒΜ προκύπτει ΑΒ > ΑΜ .
Β Γ
Μ
6. Φ έρνουμε ∆Ε ⊥ ΒΓ . Επειδή ΓΔ διχοτόμος θα εί- Γ

ναι Α∆ = ∆Ε (1). Όμως από το ορθογώνιο τρίγωνο

Ε ∆ Β προκύπτει ∆Ε < ∆Β (2). Από (1), (2) παίρνουμε
Α∆ < ∆Β.
Ε
Α Δ Β
 
Α
7. Τα τρίγωνα Ο Μ Β και Ο Γ Λ είναι ίσα (Π-Γ-Π), επο-
μένως Β
ˆ =Γˆ .
2 2
Είναι και Β
ˆ =Γˆ αφού ΟΒ = ΟΓ, οπότε Βˆ = Γˆ .
1 1
Μ
Ο
Λ

Άρα το τρίγωνο Α ΒΓ είναι ισοσκελές. 2 2
1 1
Β Γ
Α
ˆ = Γˆ θα είναι Β
8. Επειδή Β ˆ = Γˆ εξ , οπότε
εξ
Κ Λ και Β
ˆ =Γˆ και επομένως Β∆ = ∆Γ.
1 1  
Έτσι τα τρίγωνα Κ Β ∆ και Λ Γ ∆ έχουν
ΚΒ = ΛΓ , Β∆ = Γ∆ και ΚΒ∆ ˆ = ΛΓ∆ˆ ,
Β Γ οπότε είναι ίσα και επομένως ∆Κ = ∆Λ.
1 1
26
22-0237-02.indd 26 14/4/2016 1:04:56 µµ

3.10-3.12
Α
ˆ =Β =Γ =Γˆ ,
ˆ ˆ
9. i) Είναι Β
2 2 
1 1
οπότε το τρίγωνο Β Ι Γ είναι ισοσκελές.

 
ii) Τα τρίγωνα Α Ι Β και Α Ι Γ είναι ίσα (Π-Π-Π), Ι
αφού έχουν ΒΙ = ΓΙ , ΑΒ = ΑΓ και Β ˆ =Γˆ
2 2 2 2
(Β
ˆ = Βˆ − Βˆ = Γˆ − Γˆ = Γˆ ). 1 1
2 1 1 2 Β M Γ

10. Μ ε εφαρμογή της τριγωνικής ανισότητας στα τρίγωνα Π Κ1 Κ 2 ,
 
Π Κ1 Κ 3 και Π Κ 3 Κ 2 (σχ. Βιβλίου) παίρνουμε αντίστοιχα Κ1Κ 2 < 13,
Κ1Κ 3 < 17 και Κ 3Κ 2 < 16 . Προσθέτοντας αυτές κατά μέλη βρίσκουμε
Κ1Κ 2 + Κ1Κ 3 + Κ 3Κ 2 < 46. Επομένως ο χιλιομετρητής θα έπρεπε να
γράψει απόσταση μικρότερη του 46 και όχι 48.
A
α
1. Από την µ α < προκύπτουν ΑΜ < ΒΜ και 1 2
2
ΑΜ < ΜΓ . Απ’ αυτές παίρνουμε αντίστοιχα
Β̂ < Αˆ και Γ̂ < Α
1
ˆ , απ’ όπου με πρόσθεση
2
Β Γ
κατά μέλη προκύπτει: Β ˆ + Γˆ < Α
ˆ . Μ
α α
Όταν µ α = ή µ α > ισχύουν αντίστοιχα
2 2
Βˆ + Γˆ = Α
ˆ ήΒ ˆ + Γˆ > Α
ˆ.
  A
2. Τα τρίγωνα Α Μ Β και Α Μ Γ έχουν δύο
πλευρές ίσες (ΑΜ = κοινή, ΒΜ = ΜΓ) και
τις τρίτες άνισες (ΑΒ < ΑΓ), οπότε (εφαρ-
μογή § 3.12) οι απέναντι γωνίες θα είναι
ομοίως άνισες ΑΜΓ ˆ > ΑΜΒ
ˆ . Β Γ
Μ
3. α) Προεκτείνουμε τη διάμεσο 
AM κατά ίσο
τμήμα ΜΑ′. Τα τρίγωνα Α Μ Β και Α′ Μ Γ A
είναι ίσα (ΠΓΠ), οπότε ΓΑ′ = ΑΒ  και
ΒΑΜˆ = ΓΑ ˆ ′Μ (1). Στο τρίγωνο Α Γ Α′ μα
είναι ΑΓ > ΓΑ′ (γιατί ΑΓ > ΑΒ), οπότε B ⁄⁄ Γ
ΜΑ ˆ ′ Γ > ΜΑΓˆ , από την οποία σύμφωνα Μ
μα
με την (1) προκύπτει ΜΑΒ ˆ > ΜΑΓ ˆ .
β) Με εφαρμογή της τριγωνικής ανισότητας

στο τρίγωνο Α Γ Α′ παίρνουμε: A'
ΑΓ − ΓΑ′ < ΑΑ′ < ΑΓ + ΓΑ′ ⇔
27
22-0237-02.indd 27 14/4/2016 1:04:57 µµ

3.10-3.12
β−γ β+γ.
⇔ β − γ < 2µ α < β + γ ⇔ < µα <
2 2
γ) Σύμφωνα με το β) έχουμε:
β+γ γ+α α+β
µα < , µβ < και µ γ < .
2 2 2
Με πρόσθεση κατά μέλη προκύπτει: µ α + µβ + µ γ < α + β + γ = 2τ.
4. Αν τα Σ, Ο, Μ δεν

είναι συνευθειακά με εφαρμογή της τριγωνικής ανισότητας
στο τρίγωνο Σ Μ Ο παίρνουμε:
ΣΟ − ΟΜ < ΣΜ < ΣΟ + ΟΜ
⇔ ΣΟ − ΟΑ < ΣΜ < ΣΟ + ΟΒ
Μ
.
• Αν Μ ≡ Α τότε: ΣΑ = ΣΜ < ΣΒ και
• αν Μ ≡ Β είναι ΣΑ < ΣΜ = ΣΒ. Σ Α Ο Β
 Α
5. Στο τρίγωνο Α ΒΜ η διχοτόμος 2
1
είναι και ύψος, επομένως
Μ
είναι ισοσκελές, δηλαδή
1
ΑΒ = ΑΜ = ΑΓ ⇔ ΑΓ = 2 ΑΒ (1).
2 Β Γ
Με εφαρμογή της τριγ. ανισότητας στο τρί-
 (1)
γωνο Α ΒΓ βρίσκουμε ΑΓ < ΑΒ + ΒΓ ⇔
⇔ 2 ΑΒ < ΑΒ + ΒΓ ⇔ ΑΒ < ΒΓ.
Δ Γ
6. Θεωρούμε το μέσο του τόξου ΑΒ, οπότε
 = ΜΒ
ΑΜ  = Γ∆  και ΑΜ = ΜΒ = Γ∆ .
Ο Β
Τότε, λόγω της τριγωνικής ανισότητας στο

τρίγωνο Α Μ Β, έχουμε ότι: ΑΜ + ΜΒ > ΑΒ ή
2Γ∆ > ΑΒ.
Μ
Α
 > ΑΒ
7. Έστω ότι Γ∆  , οπότε η επίκεντρη γωνία
Β Γ
ΓΟ∆ είναι μεγαλύτερη της ΑΟΒ
ˆ ˆ . Τα τρίγωνα
 
Γ Ο ∆ και Α Ο Β έχουν δύο ζεύγη πλευρών ίσα
(ΟΑ = ΟΒ = ΟΓ = Ο∆ = R ) και τις περιεχόμενες
γωνίες άνισες, οπότε Γ∆ > ΑΒ. (εφ. § 3.11). Ο
Το αντίστροφο αποδεικνύεται εύκολα με απαγωγή Α
σε άτοπο.
Δ
28
22-0237-02.indd 28 14/4/2016 1:04:57 µµ

3.10-3.12
Δ
1. i) Με εφαρμογή της τριγωνικής ανισότητας στα
    Α
τρίγωνα Α Ο Β , ΒΟ Γ , Γ Ο ∆ και ∆ Ο Α παίρ- Κ
νουμε αντίστοιχα: AB < OA + OB, ΒΓ < ΟΒ + ΟΓ,
Γ∆ < ΟΓ + Ο∆ και Α∆ < Ο∆ + ΟΑ από τις οποίες
με πρόσθεση κατά μέλη προκύπτει το ζητούμενο. Ο
Β
 Γ
ii) Αν το Ο δεν είναι σημείο της ΑΓ από το τρίγωνο Α Ο Γ προκύπτει
ότι: ΟΑ + ΟΓ > ΑΓ και αν το Ο είναι σημείο της ΑΓ θα είναι
ΟΑ + ΟΓ ≥ ΑΓ (1). Όμοια παίρνουμε ΟΒ + Ο∆ ≥ Β∆ (2).
Από (1), (2) προκύπτει ΟΑ + ΟΒ + ΟΓ + Ο∆ ≥ ΑΓ + Β∆ η οποία σημαίνει
ότι ελάχιστη τιμή του αθροίσματος ΟΑ + ΟΒ + ΟΓ + Ο∆ είναι η ΑΓ + Β∆
και συμβαίνει όταν το Ο είναι σημείο της ΑΓ και της ΒΔ, δηλαδή όταν
Ο ≡ Κ.
 Δ
2. Αφού το τρίγωνο Α Ε Β είναι ισοσκελές, E
θα είναι ΑΕΒ ˆ = ΑΒΕˆ και επειδή τα
  Α
τρίγωνα Α Ε ∆ και Α ΒΓ είναι ίσα, θα Κ
είναι ΑΕ∆
ˆ = ΑΒΓ
ˆ . M ΔΓ
B
Επομένως ΒΕ∆ˆ = ΕΒΓˆ E
και ΜΕΒˆ = ΜΒΕˆ , οπότε το τρίγωνο Μ ΒΕ είναι ισοσκελές. B Α
 Κ
ii) Αν φέρουμε τη διάμεσο ΑΚ του ισοσκελούςM
Α
τριγώνου Α Ε Β θα είναι ύψος
B Γ
και διχοτόμος, όμοια και η ΜΚ, οπότε τα σημεία Μ, Κ, Α είναι συνευθειακά.
3. i) Είναι ΑΓ < ΑΒ + ΒΓ (από το Ο B

τρίγωνο Α ΒΓ ) ΑΓ < Α∆ + ∆Γ

Α
(από το τρίγωνο Α ∆ Γ) και
Δ
προσθέτοντας κατά μέλη προκύπτει Ο
το ζητούμενο. Γ
ii) Είναι ΑΟ + ΟΒ > ΑΒ και
∆Ο + ΟΓ > Γ∆ και προσθέτοντας
Δ
κατά μέλη προκύπτει το ζητούμενο.
iii) Προσθέτοντας κατά μέλη τις δύο ανισότητες (ii) έχουμε ότι: Γ
ΑΒ + ΒΓ + Γ∆ + ∆Α
< ΑΓ + Β∆ .
2
Επίσης προσθέτοντας κατά μέλη τις ΑΓ < ΑΒ + ΒΓ,
ΑΓ < Α∆ + ∆Γ , Β∆ < ΑΒ + Α∆ και Β∆ < ΒΓ + Γ∆ καταλήγουμε ότι
ΑΓ + Β∆ < ΑΒ + ΒΓ + Γ∆ + ∆Α.
29
22-0237-02.indd 29 14/4/2016 1:04:58 µµ

3.14-3.15
y
4. Από το Γ φέρουμε κάθετες στις Οx, Oy που Β
τις τέμνουν στα σημεία Δ, Ε αντίστοιχα και
παίρνουμε τμήματα Γ∆ = Γ′∆ και ΓΕ = Γ′′Ε Γ'' Γ
 Ε
(συμμετρικά). Τότε η περίμετρος του Α ΒΓ
είναι Γ′Α + ΑΒ + ΒΓ′′ > Γ′Γ′′ = 2ΟΓ.
Δ
Σχόλιο: O A x
Τα σημεία Γ′, Ο, Γ′′ είναι συνευθειακά.
(Άσκηση 6-§ 3.8-3.9).
§ 3.13
Ασκήσεις Εμπέδωσης Γ'
1. Επειδή ΕΑ κάθετος στην ΑΒ και Α∆ < ΑΒ θα Γ

είναι ∆Ε < ΕΒ (1).
Επίσης ΒΑ κάθετος στην ΑΓ και ΑΕ < ΑΓ. Άρα
συνεπάγεται ότι ΕΒ < ΒΓ (2).
Από (1), (2) προκύπτει ότι ∆Ε < ΒΓ. Ε
2. Το ΑΗ είναι μεσοκάθετος του ΒΓ (σχ. Βιβλίου),

άρα ΑΒ = ΑΓ. Τα τμήματα ΑΓ και ΑΔ είναι πλάγια
και επειδή ΗΓ < Η∆ και ΑΗ κάθετος προκύπτει
ότι ΑΓ < Α∆. Α Δ Β
3. i) Έστω Ρ′ το ίχνος της καθέτου από το Ρ στην

ε. Αν το Ρ′ δεν ταυτίζεται με το Α τότε θα είναι Ρ
ΡΒ = ΡΑ > ΡΡ′. ε
ii) Θα πρέπει το Ρ′ να ταυτίζεται με το Α, επο- Ρ'
μένως η ε να είναι κάθετη στο ευθύγραμμο
τμήμα ΡΑ, στο σημείο Α.
Α Β
§ 3.14-3.15
1. Οι χορδές είναι ίσες γιατί έχουν ίσα αποστήματα, ε1

αφού το απόστημα κάθε χορδής ισούται με την Γ Μ ε2
ακτίνα ρ του μικρού κύκλου.
Δ
2. Έστω Μ το σημείο επαφής της ε με τον κύκλο. Η
12
ΟΓ είναι διχοτόμος της ΑΟΜ
ˆ και η ΟΔ διχοτόμος
Α Β
Ο
της ΜΟΒ , oπότε ΟΓ ⊥ Ο∆ ⇔ ΓΟ∆
ˆ ˆ = 90 (δι-
χοτόμοι εφεξής και παραπληρωματικών γωνιών).
30
22-0237-02.indd 30 14/4/2016 1:04:59 µµ

3.14-3.15
3. Υπάρχουν δύο δυνατές περιπτώσεις:

Για το Σχ. 1 έχουμε ότι:
ΡΓ + Γ∆ + ∆Ρ = ΡΑ − ΑΓ + ΓΕ + Ε∆ + ΡΒ − Ρ∆ = 2ΡΑ.
Για το Σχ. 2 έχουμε ότι:
ΡΓ + Γ∆ + ∆Ρ = ΡΑ + ΑΓ + ΓΕ + Ε∆ + ΒΡ = 2(ΡΑ + Γ∆).
Ρ Ρ
Γ Ε
Α Δ Α Β
Γ Ε Δ
Σχήμα 1 Σχήμα 2
Β
Ε
Γ

Δ
1. Στο τρίγωνο Ο Α Β η ΟΕ είναι ύψος και
Ο
διάμεσος, άρα το τρίγωνο είναι ισοσκελές,
δηλαδή ΟΑ = ΟΒ (1).
Όμως και Ο∆ = ΟΓ (2) (ως ακτίνες). Με
αφαίρεση των (1) και (2) κατά μέλη προκύπτει
Μ
Α∆ = ΒΓ.
Α
2. Φέρουμε τη ΜΟ, οπότε οι γωνίες ΑΜΟ ˆ και

ΟΜΒ ˆ είναι ίσες. Το τρίγωνο Ο Μ Γ είναι
ισοσκελές, οπότε η MB είναι και διχοτόμος, \ \
Ο Β Γ
άρα ΟΜΒ
ˆ = ΒΜΓ ˆ . Άρα ΑΜΓˆ = 3ΒΜΓ ˆ .
Ρ
3. Τα ευθύγραμμα τμήματα ΡΑ και ΡΒ είναι ίσα,
ως εφαπτόμενα τμήματα που άγονται από ένα
σημείο προς τον κύκλο. Επομένως το τρίγωνο Μ

Ρ Α Β είναι ισοσκελές, οπότε ΡΑΒ
ˆ = ΡΒΑ ˆ .
Επίσης, η ΡΟ είναι μεσοκάθετη στο ευθύγραμμο
τμήμα ΑΒ, οπότε ΜΑ = ΜΒ και επομένως Α Β
ΜΑΒˆ = ΜΒΑ ˆ .
Ο
Αφαιρώντας κατά μέλη τις δύο τελευταίες
ισότητες προκύπτει ΜΑΡ ˆ = ΜΒΡ ˆ .
31
22-0237-02.indd 31 14/4/2016 1:04:59 µµ

Α Β
3.16
§ 3.16
1. i) Ο ένας κύκλος εσωτερικός του άλλου.
ii) Εφάπτονται εσωτερικά.
iii) Τέμνονται.
iv) Εφάπτονται εξωτερικά. Ο Α
v) Ο ένας κύκλος εξωτερικός του άλλου.
2. Οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά. 3. Οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά.
Α \\
Ο \\ Β
Ο Α
Αποδεικτικές
Α \Ασκήσεις
\
Ο \\ Β
1. i) Για να τέμνονται οι κύκλοι (Ο, 2R) και (Ρ, ΡΟ) πρέπει να ισχύει:
2R − ΡΟ < ΡΟ < ΡΟ + 2R , γιατί ΡΟ < 2R.
Η δεξιά ανισότητα προφανώς ισχύει. Για την αριστερή έχουμε:
2R − ΡΟ < ΡΟ ⇔ 2R < 2ΡΟ ⇔ ΡΟ > R
Γ
που ισχύει αφού Ρ εξωτερικό σημείο του (O, R).
ii) Επειδή (ΟΓ= ) 2R > R το Γ είναι εξωτερικό σημείο Α
του (O, R) , άρα η ΟΓ τέμνει τον (O, R) στο Α. Ο Ρ Γ
Όμοια η ΟΔ τέμνει τον (O, R) στο Β. Β Α
iii) Επειδή (ΟΑ) = R και (ΟΓ) = 2R το Α είναι μέσο Ο Ρ
Δ
της χορδής ΟΓ του κύκλου (Ρ, ΡΟ), οπότε ΡΑ ⊥ ΟΓ, Β
επομένως ΡΑ εφαπτόμενη του (O, R). Όμοια απο-
δεικνύεται ότι και η ΡΒ είναι εφαπτόμενη του (O, R). Δ
2. i) Επειδή Ο1Ο 2 > R1 + R 2 ο ένας Α

κύκλος είναι εξωτερικός του άλλου. Β
ii) • Έστω ότι το Α δεν συμπίπτει με το

M' O1 M N N'
Μ ή το Β δεν συμπίπτει με το Ν. O2
Τότε σύμφωνα με το σχόλιο της
32
22-0237-02.indd 32 14/4/2016 1:05:00 µµ

Α
Β
3.17-3.18
M' ή R +OΜΝ + R M< N

§ 3.11 έχουμε: Ο1Ο 2 < O1Α + ΑΒ + ΒΟ 2 1 1 2 R1 + ΑΒ
O2 + R 2
N'
ή ΜΝ < ΑΒ.
Όταν Α ≡ Μ και Β ≡ Ν τότε ΜΝ = ΑΒ. Άρα γενικά ΜΝ ≤ ΑΒ.
•Έστω πάλι ότι το Α δεν συμπίπτει με το Μ′ ή το Β με το Ν′ τότε:
ΑΒ < ΑΟ1 + Ο1Ο 2 + Ο 2 Β ή ΑΒ < Μ ′Ο1 + Ο1Ο 2 + Ο 2 Ν ′ ή ΑΒ < Μ ′Ν ′.
Όταν Α ≡ Μ ′ και Β ≡ Ν ′ τότε ΑΒ = Μ ′Ν ′ , γενικά λοιπόν θα ισχύει
ΑΒ ≤ Μ ′Ν ′.
3.Η ΚΡ είναι διχοτόμος της γωνίας ΑΡΒ ˆ Ρ

\
Δ
Α \
και η ΡΛ διχοτόμος της ΓΡ∆ . Όμως οι

ˆ Β \
γωνίες AΡˆ Β και ΒΡˆ Δ είναι εφεξής και Κ Λ

παραπληρωματικές, επομένως ΚΡΛ ˆ = 90. \
Γ
4.Η απάντηση είναι καταφατική και οι κύκλοι

φαίνονται στο διπλανό σχήμα.
§ 3.17-3.18
Ασκήσεις Εμπέδωσης y
δ
1. Κατασκευάζουμε γεωμετρικά μια ορθή γωνία xOy
ˆ
και στη συνέχεια κατασκευάζουμε τη διχοτόμο Οδ
ˆ δ) =45. x′ O x
αυτής. Τότε (xO
y
δ2
2. Έστω γωνία xOyˆ . Κατασκευάζουμε τη διχοτόμο
Οδ αυτής και στη συνέχεια τις διχοτόμους Οδ1 και δ
ˆ και δΟ
Οδ2 των xΟδ ˆ y αντίστοιχα.
δ1
O x
33
α α
22-0237-02.indd 33 Β α Γ 1:05:00 µµ
14/4/2016
y
δ2
δ1
3.17-3.18 O x
3. Θεωρούμε
τμήμα ΒΓ = α και γράφουμε τους Α
κύκλους (Β, α) και (Γ, α). Αν Α είναι ένα
κοινό
σημείο των κύκλων αυτών το τρίγωνο Α ΒΓ είναι
α α
το ζητούμενο. 
• Πράγματι το τρίγωνο Α ΒΓ είναι ισόπλευρο με
ΒΓ = α, από υπόθεση, ΑΒ = ΑΓ = α, ως ακτίνες Β α Γ
των κύκλων (Β, α) και (Γ, α).
• Επειδή α − α < α < α + α , οι κύκλοι τέμνονται
καιτο πρόβλημα έχει πάντα λύση. Το τρίγωνο
Α′ ΒΓ με Α′ το δεύτερο κοινό σημείο των κύκλων

(Β, α) και (Γ, α) είναι ίσο με το Α ΒΓ, επομένως
η λύση είναι μοναδική.
Α
4. Θεωρούμε τμήμα ΒΓ = α και κατασκευάζουμε την
μεσοκάθετο ε αυτού. Αν η ε τέμνει τη ΒΓ στο Μ και
πάνω σ’ αυτήν πάρουμε σημείο Α ώστε ΑΜ = υ,
τότε το ΑΒΓ είναι το ζητούμενο. υ
• Πράγματι, ΑΒ = ΑΓ και προφανώς ΒΓ = α και
ΑΜ = υ.
• Το πρόβλημα έχει πάντα μοναδική λύση. Β M Γ
ε
5. α) Κατασκευάζουμε ορθή γωνία xΑ ˆ y και πάνω στις y

πλευρές της Αx, Ay παίρνουμε αντίστοιχα τα σημεία Β
Γ, Β ώστε ΑΓ = β και ΑΒ = γ . Το πρόβλημα έχει γ
πάντα μοναδική λύση.
Α β Γ x
β) Κατασκευάζουμε ορθή γωνία xΑ ˆ y και πάνω στην y

Ay παίρνουμε σημείο Β ώστε ΑΒ = γ. Στη συνέχεια Β
γράφουμε τον κύκλο

(Β, α) που τέμνει την Αx στο γ α
Γ. Το τρίγωνο Α ΒΓ είναι προφανώς το ζητούμενο
και υπάρχει λύση όταν α > γ . Α Γ x
34
22-0237-02.indd 34
Α Α′ 14/4/2016 1:05:01 µµ
γ α
Α Γ x
1. i) Στην προέκταση της Γ′Β′ θεωρούμε σημείο Β′′ ώστε Γ′Β′′ = ΓΒ. Τότε τα
 
τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′′ Γ′ είναι ίσα, οπότε Β ˆ ′′ (1) και Α′Β′′ = ΑΒ (2).
ˆ =Β
Όμως από υπόθεση Β ˆ +Βˆ ′ =180 η οποία, λόγω της (1), γίνεται

Βˆ ′′ + Β
ˆ ′ =180 ⇔ Β
ˆ ′′ =180 − Β
ˆ ′ =Β
ˆ′
εξ
Α Α′
||
||
Β Γ B′′ Β′ Γ′
δηλαδή Β ˆ ′′ =Β
ˆ ′ και επομένως Α′Β′′ = Α′Β′ η οποία με τη βοήθεια της
εξ
(2) δίνει Α′Β′ = ΑΒ.
ii)Αν δύο τρίγωνα είναι τέτοια ώστε:
• μια πλευρά και μια προσκείμενη σ’ αυτή γωνία του ενός να είναι ίση με
μια πλευρά και μια προσκείμενη γωνία του άλλου, αντίστοιχα και
• οι μη προσκείμενες στην πλευρά αυτή γωνίες των τριγώνων είναι πα-
ραπληρωματικές.
Τότε, οι πλευρές που βρίσκονται απέναντι από ίσες προσκείμενες γωνίες
είναι ίσες.

2. Επειδή το τρίγωνο Α ΒΓ είναι ισόπλευρο τα τρίγωνα Γ' Α Β'
  1 2
Α Β′ Γ και Α ΒΓ′ είναι ισόπλευρα και ίσα μεταξύ τους,
οπότε θα είναι Αˆ =Α
1
ˆ =ϕ (1).
2 Β Γ
 
Τα τρίγωνα Β Α Β′ και Γ′ Α Γ έχουνε ΑΓ′ = ΑΒ,
ΑΓ = ΑΒ′ και ΒΑΒ ˆ ′ = Γ′ΑΓ
ˆ = Αˆ + ϕˆ , άρα είναι ίσα και Α'
επομένως ΒΒ′ = ΓΓ′ . Όμοια αποδεικνύεται ότι ΒΒ′ = ΑΑ′.
3. Έστω ότι η χορδή ΓΔ είναι μεγαλύτερη της ΑΒ.

Μεταφέρουμε την ΑΒ σε ίση χορδή ΓΕ, οπότε το Β Γ
απόστημα ΟΗ της ΑΒ ισούται με το απόστημα I Μ
ΟΜ της ΓΕ. Αφού τα σημεία Ο και Ε βρίσκονται Η Κ Ε
εκατέρωθεν της ΓΔ, η ΟΜ τέμνει τη ΓΔ σε σημείο I Α Ο
που είναι εσωτερικό του τμήματος ΟΜ. Τότε έχουμε
Δ
ότι ΟΚ < ΟΙ < ΟΜ = ΟΗ.
Αντίστροφα: Έστω ότι ΟΚ < ΟΗ . Τότε:
• αν ΑΒ = Γ∆ θα ήταν ΟΚ = ΟΗ (άτοπο).
• αν ΑΒ > Γ∆ θα ήταν ΟΚ > ΟΗ (άτοπο).
Άρα ΑΒ < Γ∆ .
A
35
Δ
Κ
θ
Ζ
22-0237-02.indd 35 14/4/2016 1:05:02 µµ
φ
Α
  A
4. Έχουμε Α ΒΕ = ΒΓ Ζ ( ΑΒ = ΒΓ , ΒΕ = ΓΖ , Β ˆ = Γˆ ).
 
ˆ = Βˆ (1). Επίσης Α Β Ζ = ΒΓ ∆
Άρα Α Δ
Κ
1 1
ˆ , ΑΖ = Β∆ ). Άρα Β
ˆ =Γˆ . θ
(ΑΒ = ΒΓ, Α ˆ =Β
2 2 Ζ
Από (1), (2), αφού ΑΒ = ΒΓ προκύπτει ότι φ
 
Λ ω
Α Β Λ = ΒΓ Μ. Β Γ
Ε
Επομένως Λ ˆ =Μˆ , οπότε ω ˆ = ϕˆ .
Όμοια ω̂ = θ. Άρα ω
ˆ ˆ = ϕˆ = θˆ .
5. Φέρουμε ΑΔ διχοτόμο. Έστω Ε το μέσο της

  Α
ΑΓ. Τότε Α Β ∆ = Α ∆ Ε
1 2 ||
 ˆ ˆ ΑΓ  Ε
 Α∆ κοινή, Α1 = Α 2 , ΑΒ = ΑΕ = . 1
 2  2 ||
Άρα Βˆ = Εˆ < 90, οπότε Εˆ > 90.
1 2 Β Δ Γ
 
Τα τρίγωνα Α Ε ∆ και ∆ Ε Γ έχουν:
ΔΕ κοινή, ΑΕ = ΕΓ, Εˆ 2 > Εˆ 1.

Άρα ΔΓ > ΑΔ. Επομένως στο τρίγωνο Α ∆ Γ
ˆ
ˆ > Γˆ ή Α > Γˆ .
είναι Α 2
2

6. Έστω Μ το μέσο της ΒΓ. Το τρίγωνο Α ΒΜ είναι Α
1
ισοσκελές. Φέρουμε τη διχοτόμο ΒΔ της γωνίας Δ

Β. Τότε το τρίγωνο ∆ ΒΓ είναι ισοσκελές και η ω
ΔΜ ύψος και διχοτόμος, οπότε ∆ΜΒ ˆ = 1 . Τα ω ω
  Β Μ Γ
τρίγωνα Β ∆ Α και ΒΜ ∆ είναι ίσα (Π-Γ-Π),
ˆ = ΒΑ∆
οπότε ΒΜ∆ ˆ = .
  Α Α′
7. Θεωρούμε τα τρίγωνα Α ΒΓ και Α′ Β′ Γ′ με
ΑΒ = Α′Β′, ΑΓ = Α′Γ′ και ΑΜ = Α′Μ ′. ≈ ≈
Προεκτείνουμε τις AM, Α′Μ′ κατά τμήματα || || Γ || || Γ′
Β Μ Β′ Μ′
ΑΜ = Μ∆ και Α′Μ ′ = Μ ′∆′. ≈ ≈
   
Τότε Α ΒΜ = Μ Γ ∆ και Α′ Β′ Μ ′ =Μ ′ Γ′ ∆′ , Δ Δ′
οπότε Γ∆ = ΑΒ και Γ′∆′ = Α′Β′.
 
Επομένως τα τρίγωνα Α Γ ∆ και Α′ Γ′ ∆′
είναι ίσα (Π-Π-Π). Άρα ΓΜ = Γ′Μ ′, οπότε
 
ΒΓ = Β′Γ′. Άρα Α ΒΓ = Α′ Β′ Γ′ (Π-Π-Π).
36 Β′
y
22-0237-02.indd 36 N 14/4/2016 1:05:03 µµ

|| || || ||
Β Μ Β′ Μ′
≈ ≈
Δ Δ′
8. Από συμμετρία έχουμε ότι: ΑΜ = Α′Μ και ΒΝ = Β′Ν, οπότε

ΑΜ + ΜΝ + ΝΒ = Α′Μ + ΜΝ + ΝΒ′, δηλαδή το ζητούμενο. Φέρνουμε το
Α′Β′.
Σύμφωνα με το σχόλιο της § 3.11 έχουμε Β′
y
A′B′ ≤ Α′Μ + ΜΝ + ΝΒ′, δηλαδή η μικρότερη
τιμή του αθροίσματος Α′Μ + ΜΝ + ΝΒ′ είναι
το Α′Β′. Αυτό θα συμβεί όταν τα Μ, Ν βρεθούν N
πάνω στο Α′Β′ και επειδή ανήκουν και στις Ox, K Β
Oy αντίστοιχα, πρέπει τα Μ, Ν να ταυτιστούν με A
τα Κ, Λ αντίστοιχα. Ο
Λ M
Α′ x
37
22-0237-02.indd 37 14/4/2016 1:05:03 µµ

22-0237-02.indd 38 14/4/2016 1:05:03 µµ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ

• Αν φέρουμε παράλληλη από
4
αυτά μέρη γωνίες ίσες ή
σημείο της διχοτόμου γωνίας iii) Δύο εντός και επί τα αυτά
προς μια πλευρά της σχηματί- μέρη γωνίες παραπλη-
ζεται ισοσκελές τρίγωνο. ρωματικές
(Ασκήσεις: § 4.1-4.5 Εμπέδω- (Ασκήσεις: § 4.1-4.5 Εμπέ-
σης 2, Αποδεικτικές 4, 5 και δωσης 4, 5 και § 4.6-4.8
Σύνθετα 3) Σύνθετα 7)
Αντίστοιχα αν φέρουμε παράλ- • Τρία σημεία Α, Β, Γ είναι συ-
ληλη προς τη διχοτόμο γωνίας. νευθειακά αν
(Ασκήσεις: § 4.1-4.5 Εμπέδω- i) Η γωνία ΑΒ̂Γ είναι 0
σης 3, Αποδεικτικές 2, 3 και ή 180
Σύνθετα 4) ii) Οι ευθείες π.χ. ΑΒ, ΑΓ είναι
• Δύο ευθείες είναι παράλληλες παράλληλες ή κάθετες σε
αν ισχύει ένα από τα παρα- ευθεία ε. Την (i) περίπτωση
κάτω: συναντήσαμε και σε προη-
α) Ε ίναι κάθετες στην ίδια γούμενο κεφάλαιο. (Ασκή-
ευθεία. σεις: § 4.6-4.8 Σύνθετα 3).
(Ασκήσεις: § 4.1-4.5 Εμπέ- Άλλες ασκήσεις θα δούμε
δωσης 6, Αποδεικτικές 1) στο 5ο Κεφάλαιο.
β) Ε ίναι παράλληλες προς Σχόλιο: Ισοδύναμες εκφράσεις
τρίτη ευθεία. (Ασκήσεις: είναι: ′′η ευθεία ΑΒ διέρχεται
§ 4.1-4.5 Σύνθετα 1) από το Γ ′′, ′′το Γ ανήκει στην
γ) Τεμνόμενες από τρίτη ευθεία ευθεία ΑΒ′′.
σχηματίζουν: • Μια γωνία τριγώνου είναι ορθή
i) Δύο εντός εναλλάξ γωνίες αν οι άλλες δυο γωνίες είναι
ίσες ή συμπληρωματικές.
ii) Δύο εντός εκτός και επί τα (Ασκήσεις: § 4.6-4.8 Σύνθετα 1)
22-0237-02.indd 39 14/4/2016 1:05:04 µµ

4.1-4.5
§ 4.1-4.5
Ασκήσεις Εμπέδωσης Α
1. Έχουμε Β ˆ = Γˆ ( ΑΒ = ΑΓ ) Β̂ = ∆ˆ , Γˆ = Εˆ
1 1
(εντός εκτός και επί τα αυτά μέρη). Άρα
∆ˆ 1 =Εˆ 1, οπότε Α∆ = ΑΕ .
Δ 1 1 Εε
Β Γ
δ
2.Έχουμε Ο
ˆ =Ο
1
ˆ (διχοτόμος) Α
2
ˆ =Ο
1
ˆ
2 Β Α
(εντός εναλλάξ). Άρα Ο
ˆ =Α
1
ˆ , οπότε
1 1
1
ΟΒ = ΑΒ. Ο
2
x
y
3. Έ χουμε Ο
ˆ =Ο
1
ˆ (διχοτόμος)
2
Ο
ˆ =Α
ˆ (εντός εναλλάξ) Ο
ˆ =Βˆ
2 1 δ
1 1
Α
(εντός εκτός και επί τα αυτά μέρη).
1 1
Άρα Α
ˆ =Βˆ , οπότε ΟΑ = ΟΒ.
1 1 Β 2
Ο x
Δ
4.Έχουμε Β
ˆ = Γˆ (ΑΒ = ΑΓ) ∆Β = ∆Ε, οπό-
τε Β
ˆ = Εˆ . Άρα Γˆ = Εˆ , οπότε ΔΕ//ΑΓ
1 1
(αφού σχηματίζουν δύο εντός εκτός και
επί τα αυτά μέρη γωνίες ίσες).
1
Β Γ
Ε
40
22-0237-02.indd 40 14/4/2016 1:05:04 µµ

Α′
||
4.1-4.5
B′′ Β′
  E Δ
5. Έχουμε Α Β Γ = Α ∆ Ε (Π-Γ-Π), άρα Β̂ = ∆ˆ , οπότε
ΔΕ//ΒΓ (αφού σχηματίζουν δύο εντός και εναλ-
λάξ γωνίες ίσες).
Α
Β Γ
6. Έχουμε ΟΜ ⊥ ΑΒ (ΟΜ απόστημα)

ΟΜ ⊥ Οx. Άρα Οx//ΒΑ.
Ο
x
A Μ Β
Α
1. Έχουμε ΑΒ = ΑΓ = Γ∆ , άρα Α
ˆ
2 =∆ˆ (1) 12
ΑΜ ⊥ ΒΓ (διάμεσος και ύψος)
Γ∆ ⊥ ΒΓ } AM//ΓΔ, οπότε
Αˆ =∆ˆ (2)
1

Από (1) και (2) προκύπτει ότι Αˆ =Α
1
ˆ , δηλαδή
2
Β Γ
η ΑΔ είναι διχοτόμος της ΜΑΓ.ˆ Μ
Δ
x
Ε
2. Έχουμε ΕΓ = ΑΕ + ΑΓ (1)
Α
ˆ =Α
1
2
||
Α
ˆ =Βˆ (εντός εναλλάξ)
1 1
Α
1 2 Α
ˆ =Εˆ (εντός εκτός και επί τα αυτά μέρη).
2
|| Άρα Β
ˆ =Εˆ , οπότε ΑΕ = ΑΒ (2)
1
Από (1) και (2) προκύπτει ότι ΕΓ = ΑΒ + ΑΓ.
Β Δ Γ
41
22-0237-02.indd 41 14/4/2016 1:05:05 µµ

4.1-4.5
3.Έχουμε ∆Γ = ΑΓ − Α∆ (1)
x 2 Α
Αˆ =Α
1
2 1
Αˆ =Βˆ (εντός εναλλάξ)
1 1
Αˆ =∆ˆ (εντός εκτός και επί τα αυτά μέρη)
2 1 1 Δ
Άρα Β̂ =∆ˆ , οπότε Α∆ = ΑΒ (2)
1 1
1
Από (1) και (2) προκύπτει ότι ∆Γ = ΑΓ − ΑΒ.
Β Γ
Α
4.Έχουμε ∆Ε = ∆Ι + ΙΕ (1)
 
Τα τρίγωνα Β ∆ Ι , Γ Ε Ι είναι ισοσκελή (Άσκ. 2). Δ Ι Ε
Οπότε ∆Ι = Β∆ και ΙΕ = ΓΕ (2)
Από (1) και (2) προκύπτει
B Γ
ότι ∆Ε = Β∆ + ΓΕ .
Α
5.Έχουμε ΒΓ = Β∆ + ∆Ε + ΕΓ (1)
 
Τα τρίγωνα Β ∆ Ι, Γ Ε Ι είναι ισοσκελή,
I
οπότε ∆Ι = Β∆ και ΙΕ = ΓΕ (2)
Από (1) και (2) προκύπτει
ότι ΒΓ = Ι∆ + ∆Ε + ΙΕ. B Δ Ε Γ
1.Έχουμε ΕΒ = ΕΖ , οπότε Β
ˆ =Ζˆ . Α
2 1
Αλλά Β ˆ =Βˆ . Άρα Ζˆ =Βˆ ,
2 1 1 1
οπότε ΕΖ//ΒΓ (1) (αφού σχηματίζουν Δ
Ε Ζ
δύο εντός εναλλάξ γωνίες ίσες). 1
Όμοια ΚΒ = ΚΜ , οπότε Μ 1 Κ
4 32
Μ
ˆ =Βˆ =Βˆ .
1 3 4
1
Άρα ΜΚ//ΒΓ (2). Β Γ

Από (1) και (2) προκύπτει ότι ΕΖ//ΜΚ.
42
22-0237-02.indd 42 14/4/2016 1:05:06 µµ

4.1-4.5
2. Φέρουμε ΓΖ//Αx//By. Τότε: Α Δ x

1
∆ˆ 1 =Γˆ 2 (εντός εναλλάξ)
( ∆ˆ 1 =Γˆ 1 )
}Άρα Γˆ 1 =Γˆ 2 (1)
Γ
1
2
3 z
Όμοια 4
Γˆ 3 =Εˆ 1 (εντός εναλλάξ)

Γˆ 4 =Εˆ 1 (ΒΕ =ΒΓ)
}Άρα Γˆ 3 =Γˆ 4 (2)
1
Από (1) και (2) προκύπτει Β E y
ότι Γ∆ ⊥ ΓΕ (διχοτόμοι εφεξής
και παραπληρωματικών γωνιών). Α
Επομένως ∆ΓΕ ˆ =1 . 1 2
3. Έχουμε ∆Ε = Ι α Ε − Ι α ∆ (1)
ˆ1 = Αˆ 2 = ΑΙˆα Ε, οπότε ΑΕ = Ι Ε (2) Ε
Επίσης Α α Β Γ
και Β1 = Β2 = ΒΙˆ α ∆, οπότε Β∆ = Ι α ∆ (3)
ˆ ˆ Δ
1
2
Από (1), (2) και (3) προκύπτει ότι ∆Ε = ΑΕ − Β∆ .
Ια
4. α) Επειδή ΑΔ//ΕΜ έχουμε Α

ˆ =Εˆ , Α
1 1
ˆ =Ζˆ =Ζˆ , οπότε Εˆ =Ζˆ . Άρα
2 1 2 1 1
ΑΕ = ΑΖ.
(α)
β) Έχουμε ΒΕ + ΓΖ = ΒΑ + ΑΕ + ΓΖ = ΒΑ + ΑΖ + ΓΖ = ΒΑ + ΑΓ = σταθ.
γ) Προεκτείνουμε την ΕΜ κατά τμήμα ΜΗ = ΕΜ.
 
Τότε Β Ε Μ = Μ Η Γ (ΒΜ = ΜΓ , ΜΗ = ΕΜ, Ε
Μˆ =Μ
1
ˆ ), οπότε ΓΗ = ΒΕ (1) και Εˆ =Ηˆ .
2 1 1
Αλλά Ε1 =Ζ
ˆ ˆ =Ζˆ , άρα Ηˆ = Ζˆ , δηλαδή
1 2 2
Α
ΓΖ = ΓΗ (2) 1 2 1
Z
Από (1) και (2) προκύπτει ότι ΒΕ = ΓΖ. 2
Από το (β) είναι φανερό ότι 1 Μ Γ

Β Δ 2
ΑΒ + ΑΓ
ΒΕ = ΓΖ = .
2
Επίσης
ΑΒ + ΑΓ ΑΓ − ΑΒ
ΑΕ = ΑΖ = ΒΕ − ΑΒ = − ΑΒ = . Η
2 2
43
22-0237-02.indd 43 14/4/2016 1:05:07 µµ

4.6-4.8
§ 4.6-4.8
ˆ =90, Βˆ = 2 Α
1. α) Α ˆ = 60, Γˆ =30.
3
}
ˆ =90, Βˆ = 2 Γˆ ˆ
β) Α
3 Β =36

Αλλά Βˆ + Γˆ = 90 Γ =54
ˆ
Βˆ
2. Έχουμε Α
ˆ = ˆ = Γˆ , οπότε Β
και Β ˆ = Γˆ = 2 Α
ˆ.
2
Αλλά Αˆ + Βˆ += Γˆ 180 ⇔ 5= Αˆ 180 ⇔= Αˆ 36,
Α
ˆ
οπότε ΒΙΓ
=
ˆ 90 + = 108.
2

3. Έχουμε Γ=ˆ
εξ 144 ⇔= Γˆ 36, Α ˆ = 3Βˆ
και Γˆ εξ = Α ˆ ⇔ Γˆ = 4Β
ˆ +Β ˆ = 36.
ˆ ⇔Β
εξ
ˆ = Γˆ = 36 , οπότε ΑΒ = ΑΓ.

Άρα Β
4. Βˆ = ∆ΑΓ
ˆ = ϕˆ Α
φ
Γˆ = ∆ΑΒ
ˆ = ωˆ (οξείες γωνίες με κάθετες πλευρές) ω
φ ω
Β Δ Γ
5. Έχουμε ΑΒ = ∆Β, οπότε ∆ˆ = Α ˆ = ϕˆ
1
}
ΑΒ = ΑΓ , οπότε Β
ˆ = Γˆ = ω ˆ
 x
Στο τρίγωνο Α ∆ Γ: Α
ˆ = ϕˆ + ω
εξ
ˆ = 108 ˆ =36
οπότε ϕ Α

ˆ εξ = ∆ˆ + Α
Στο τρίγωνο Α ∆ Β: Β ˆ1 ⇔ ω ˆ = 2ϕˆ φ1
108ο
φ
Δ ωω
Β Γ
6. Έχουμε ω ˆ=Α ˆ = 45 (εντός εναλλάξ) Α

1
ϕ̂ = Β (εντός εκτός και επί τα αυτά)
ˆ 1 2
Ε
Βˆ = Γˆ + 20  ˆ 
 Β = ϕˆ = 55 ω
ˆΒ + Γˆ =90  φ
Β Δ Γ
44
22-0237-02.indd 44 14/4/2016 1:05:08 µµ

4.6-4.8
7. Έχουμε Σ ν = 2ν − 4 ορθές, οπότε

900=

(2ν − 4)90 ⇔ 2ν − 4= 10 ⇔ 2ν= 14 ⇔ ν= 7.
ˆ = 90 + Α ⇔ 2Βˆ = 180 + Α

ˆ
1. Β ˆ ⇔ 2( Α
ˆ + Βˆ ) = ( Α
ˆ + Βˆ + Γˆ ) + Α
ˆ ⇔ Βˆ = Γˆ ,
εξ εξ
2
άρα ΑΒ = ΑΓ.
2. i) Α∆Γ
ˆ = Β ˆ 
ˆ +Α

1
Α∆Β ˆ  Α∆Γ
ˆ = Γˆ + Α ˆ − Α∆Βˆ = Β ˆ − Γˆ Α
2
1 2

Αˆ =Α
1
ˆ
2 
ii)Έχουμε Α∆Γˆ − Α∆Β ˆ = Βˆ − Γˆ (από (i))
Αλλά Α∆Γ ˆ + Α∆Β ˆ = 180. Β Γ
Δ
ˆ= 90 + Β − Γ ,
ˆ ˆ
ˆ= 180 + Β
Άρα 2 Α∆Γ ˆ − Γˆ ⇔ Α∆Γ
2
 Βˆ − Γˆ
ˆ= 90 −
οπότε Α∆Β .
2

ˆ + Εˆ =90.
3. Στο τρίγωνο Α ∆ Ε ( ∆ˆ =90 ): ∆ΑΕ 1 Α
ˆ + Γˆ ⇔ Εˆ = Α1 + Γˆ
ˆ 1
Αλλά Εˆ 1 = Α
2
1 1
(εξωτερική ) και
Α
ˆ Βˆ Γˆ 1
90 = + + , οπότε Β Δ Ε Γ
2 2 2
ˆ + Α + Γˆ= Α + Β + Γ ⇔ ∆ΑΕ
ˆ = Β + Γ − Γˆ= Β + Γ .
ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ
∆ΑΕ
2 2 2 2 2 2 2

4. Στο τρίγωνο Α Ε Β:
ˆ + Α + Β = 180 (1)
ˆ ˆ Β
ΑΕΒ
ˆ = Α ˆ + Βˆ = 180 ⇔ ΑΕΒ 1
2 2
1 1
2
Α
 1
Αλλά Α
ˆ +Β ∆ˆ 360 ⇔
ˆ + Γˆ += 2
(2) Ε
Γˆ + ∆ˆ
Από (1), (2) προκύπτει ότι ΑΕΒ
ˆ = . Δ Γ
2
45
22-0237-02.indd 45 14/4/2016 1:05:08 µµ

4.6 - 4.8
5. Έχουμε Α
Αˆ + Βˆ + Γˆ =180 

Α 2Γˆ 180 ⇔=
ˆ += ˆ 180 − 2Γˆ ⇔
Α
Βˆ = Γˆ 
⇔Α ˆ = 2(90 − Γ
ˆ) ⇔ Α ˆ = 2Ε∆Γ
ˆ
 ˆ= 90 − Γˆ .
ˆ + Γˆ = 90 , οπότε Ε∆Γ
αφού Ε∆Γ Ε
B Δ Γ
 Α
6. Στο τρίγωνο Α Β Ζ: Ζ ˆ + Βˆ =90
 1 1
Στο τρίγωνο Β Ε ∆: Εˆ 2 + Β ˆ =90 1 Ζ
οπότε ΑΕ = ΑΖ.
2
Αλλά Βˆ 1 = Βˆ 2 και Εˆ 1 =Εˆ 2, }
Ζˆ 1 =Εˆ 1
B
1
2
2
1
Ε
Γ
Δ
 Η
7. Στο τρίγωνο Β Η Γ: Η ˆ + Βˆ =90
 2 Α
Στο τρίγωνο Α Β Ζ : Ζ ˆ + Βˆ =90
Αλλά Βˆ1 = Β
ˆ 2 και Ζ
οπότε ΖΓ = ΓΗ.
2
ˆ =Ζˆ ,
1 2
1
}
Ζˆ 1 =Ηˆ
1
1
Ζ
2
1
2
Β Γ
 Ε
1. Στο τρίγωνο Α Ε ∆ : ΑΕ = Α∆ ⇔ ∆ˆ 1 = Εˆ ,
ˆ = ∆ˆ + Εˆ (ως εξωτερική), οπότε ∆ˆ = Εˆ = Α (1)
ˆ
Α
2 Α
1 1

Αλλά Α + Β + Γ =180
ˆ ˆ ˆ
1
Β
ˆ = Γˆ ˆ
}
Α + 2Βˆ = 180 ⇔ Δ
2
Αˆ (1)
⇔ += Βˆ 90 ⇔ ∆ˆ + = ˆ 90 ⇔ ∆ˆ + =
Β ˆ 90 ,
Β
1 2
2
άρα Κˆ =90 , οπότε ∆Ε ⊥ ΒΓ. Β Κ Γ
46
22-0237-02.indd 46 14/4/2016 1:05:09 µµ

4.6-4.8

2. Στο τρίγωνο Α Β Ε το ΑΖ είναι ύψος και διχοτόμος, οπότε το τρίγωνο

Α Β Ε είναι ισοσκελές. Άρα Β
ˆ =Εˆ (1).
1 1 Α
Επίσης Β
ˆ = ΕΒΓ
1
ˆ = Βˆ (2). 1 2
Εˆ 1 = ΕΒΓ
ˆ = Γˆ (εξωτερική)
(1) 1 Ε
⇔ Βˆ 1 = ΕΒΓ
ˆ + Γˆ (3). 1 Z
B Γ
Δ
Από (2), (3) προκύπτει
Βˆ − Γˆ
ότι 2ΕΒΓ
ˆ = Γˆ = Βˆ ⇔ ΕΒΓ
ˆ = .
2
Ε
3.Έχουμε: ΑΒ = Β∆ , οπότε Α
ˆ = ∆ˆ = ω
1
ˆ και ΓΕ = ΑΓ, φ
οπότε Α
ˆ = Εˆ = ϕˆ .
2 Α
2φ
Αλλά Εˆ + ∆ˆ =90
 ω1
(από το τρίγωνο Ε Γ ∆),
οπότε Α ˆ =90.
ˆ +Α
1 2 ω
Δ Β Γ
Άρα Α ˆ +Α ˆ +Α ˆ =180
1 2
και επομένως τα Δ, Α, Ε
είναι συνευθειακά.
Α
4. i) Έχουμε

Βˆ 1 + Γˆ =90 (από τρίγωνο Β ∆ Γ)

Η
Εˆ + Β
Β
ˆ =90 (από τρίγωνο Β Η Ε)
ˆ = Γˆ (ΑΒ = ΑΓ )
οπότε Β∆ = ∆Ε.
Βˆ 1 =Εˆ } 1
Δ
1
  Β Γ Ε
ii) Τα τρίγωνα Β ∆ Γ και ∆ Γ Ε
έχουν: ΔΓ κοινή, Β∆ = ∆Ε
ˆ= 90 > ∆ˆ .
και Β∆Γ 1 Α
Άρα ΒΓ > ΓΕ.
1
 
5. i) Έχουμε Α Ζ Β = Α Γ Η
( ΒΗ = ΑΓ, ΓΗ = ΑΒ,
ˆ = 90 + Α Ε Δ
ΑΒΖ
ˆ = ΑΓΗ ˆ ).
Άρα ΑΖ = ΑΗ. Β
Γ
Ζ
ii) ΖΑΗ
ˆ = ΖΑ∆ˆ + ΓΑΗˆ
Η
ΓΑΗ = Ζ (από (i))
ˆ ˆ
οπότε ΑΖ ⊥ ΑΗ .
} ΖΑΗ ˆ + Ζˆ = 90
ˆ = ΖΑ∆ 
47
22-0237-02.indd 47 14/4/2016 1:05:10 µµ


6. Στο τρίγωνο ∆ Ζ Ε είναι:
∆ˆ ˆ B
ϕˆ + ∆ˆ 2 +=
Εˆ 1 180 ⇔ ϕˆ + += Ε1 180 (1) 1
2
2 A
ˆ
Β
Αλλά Εˆ 1 = Γˆ = Β
ˆ = Γˆ + (2)
2 Ζ
2 φ
(εξωτερική στο τρίγωνο Β Ε Γ)
1
ˆ +Β
και Α ˆ + Γˆ + ∆ˆ =360, οπότε 2 1
Δ Ε Γ
Αˆ Βˆ Γˆ ∆ˆ
+ + + = 180 (3). Από (1), (2) και (3) προκύπτει ότι
2 2 2 2
ˆ Γˆ
Α ˆ − Γˆ
Α
ϕˆ + Γˆ= + ⇔ ϕˆ= .
2 2 2
ˆ = 90, θα είναι ω
7. Επειδή ΑΟΒ ˆ + ϕˆ = 90 (1).
Κ1
Επομένως
ˆ + Βˆ= 180 − 2ω α
Α1 1
ˆ + 180 − 2=
ϕˆ ω
(1) Α 1
ˆ +=
= 360 − 2(ω ϕˆ ) 360 − 2 ⋅ 90
= 
180 . ω
β
Άρα α//β. 1
φ φ
Ο Β Κ2
Βˆ Α
ˆ =Α
1. Έχουμε Β∆Γ ˆ +Β ˆ+
ˆ =Α
1

2
(εξωτερική του τριγώνου Α Β ∆ ) και Ε Δ
ˆ
ˆ =Β
ΓΕΑ ˆ +Γ
ˆ + Γˆ = Β
2
2  1
Β 2
(εξωτερική στο τρίγωνο Β Ε Γ ). 2
1
Γ
ˆ ˆ
Αρκεί Αˆ +Β=Α ˆ + Γ ⇔ 2Α ˆ + Βˆ = 2Βˆ + Γˆ ⇔ 2 Α
ˆ = Βˆ + Γˆ
2 2
που ισχύει (αφού Αˆ =60 , Βˆ + Γˆ − 120).
Α
2. Έστω Ζ μέσο του EΓ.

Δ
Τότε το τρίγωνο Β ∆ Ζ είναι ισόπλευρο
2 ˆ =60) και η ΔΕ είναι διάμεσος.
( Β∆ = ΒΖ = α , Β
3
Άρα ΔΕ ύψος, οπότε ∆Ε ⊥ ΒΓ .
Β Ε Ζ Γ
48
22-0237-02.indd 48 16/5/2016 4:07:03 µµ

3. Φέρουμε ∆Η ⊥ ΑΒ, ∆Κ ⊥ ΑΓ.
Είναι ∆Η = ∆Η (ΑΣ διχοτόμος). B
 
Επίσης είναι Β Η ∆ = Ζ ∆ Κ ( Η ˆ = Κˆ = 90, ∆Η = ΗΚ ,
Βˆ = Ζˆ ως οξείες γωνίες με κάθετες πλευρές).
Άρα Β∆ = Ζ∆ . 
Επομένως Β Ε ∆ = Ζ ∆ Γ Η Δ
(ορθογώνια, Β∆ = Ζ∆ , Β ˆ = Ζˆ ),
Ε
άρα ΒΕ = ΓΖ .
Z
x Α Κ Γ
4. Επειδή Αˆ +Β ˆ + Γˆ + ∆ˆ =360,
ˆ ˆ
και Α = Γ = 90 είναι Β ˆ + ∆ˆ =180.
Γ
Άρα Β̂ = ∆ˆ 1.   2 3
Επομένως Α Β Γ = Γ ∆ Ε 1
( ΒΓ = Γ∆ , ΑΒ = ∆Ε, Β̂ = ∆ˆ 1).
Οπότε Γˆ 1 =Γˆ 3 (1). (1)
Β
Αλλά Γˆ = Γˆ 1 + Γˆ 2 = 90 ⇔ 1
Ε
~
Γˆ 2 + Γ
ˆ
= ˆ= 90,
90 ⇔ ΑΓΕ Δ
~
3
δηλαδή ΑΓ ⊥ ΓΕ.
Α
ˆ < Γˆ (1).
5. i) Επειδή ΑΒ < ΑΓ θα είναι Β Α
Αλλά = ˆ ,=
Βˆ 90 − ΒΑ∆ ˆ (2).
Γˆ 90 − ΓΑ∆
Από (1), (2) προκύπτει
ˆ > 90 − ΓΑ∆ˆ υα
ότι: 90 − ΒΑ∆
ˆ ˆ ˆ
ή −ΒΑ∆ > −ΓΑ∆ ή ΒΑ∆ < ΓΑ∆ ˆ .
Β Γ
ii)Προεκτείνουμε την AM κατά ΜΕ = ΑΜ . Δ
 
Τότε Α Β Μ = Μ Ε Γ
ˆ =Μ
(ΑΜ = ΜΕ , ΒΜ = ΜΓ, Μ ˆ ). Α
1 2
ˆ = Εˆ .
Άρα ΑΒ = ΓΕ και ΒΑΜ

μα
Επομένως στο τρίγωνο Α Γ Ε
έχουμε ΓΕ = ΑΒ < ΑΓ , 1
ˆ < Εˆ ή ΜΑΓ
ˆ < ΒΑΜ
ˆ . Β Γ
οπότε ΜΑΓ Μ 2
iii) Επειδή ΑΕ διχοτόμος θα είναι

ˆ
ˆ = Α.
ˆ = ΕΑΓ
ΒΑΕ
2
Ε
Από το i) έχουμε
ˆ
ˆ < ΓΑ∆
ΒΑ∆ ˆ , άρα ΒΑ∆ ˆ < Α,
ενώ από το ii) έχουμε 2
49
22-0237-02.indd 49 16/5/2016 4:07:15 µµ

Α
ˆ > Α.
ˆ
ΒΑΜ
ˆ > ΜΑΓ ˆ , άρα ΒΑΜ
2
Επομένως το ύψος και η διάμεσος
βρίσκονται εκατέρωθεν της διχοτόμου.
B Δ Ε Μ Γ
  
6. Αφού τα τρίγωνα Κ 1 Β Γ, Κ 2 Α Γ, Κ 3 Α Β
είναι ισοσκελή, οι διχοτόμοι των γωνιών του Κ1

τριγώνου Κ 1 Κ 2 Κ 3 είναι μεσοκάθετες των BΓ,
Γω ω
ΓΑ, ΑΒ. Άρα το έγκεντρο του τριγώνου Κ 1 Κ 2 Κ 3 Β
 φ Ο
ταυτίζεται με το περίκεντρο Ο του τριγώνου Α Β Γ, Κ φ θ
2 θ
οπότε ΟΑ = ΟΒ = ΟΓ . Α
Αρκεί λοιπόν να αποδείξουμε ότι Κ3
ΟΑ ⊥ Κ 2 Κ 3, ΟΒ ⊥ Κ 1Κ 3 , ΟΓ ⊥ Κ 1Κ 2 .
Πράγματι έχουμε
ΟΒΚˆ
1 = ΟΓΚ 1 = ω , ΟΓΚ 2 = ΟΑΚ 2 = ϕ και ΟΑΚ 3 = ΟΒΚ 3 = θ
ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ ˆ
(από την ισότητα των αντίστοιχων τριγώνων).
Επειδή ω ˆ + θˆ = ϕˆ + θˆ = 180 προκύπτει ότι ω
ˆ + ϕˆ = ω ˆ = ϕˆ = θˆ = 90.
7. i) Έχουμε ΑΖ = ΑΕ = x , Β∆ = ΒΖ = y Α
και Γ∆ = ΓΕ = ω.
Τότε y + ω = α , x + ω = β , x + y =γ (1).
Οπότε με πρόσθεση κατά μέλη παίρνουμε: Ζ Ε
2x + 2y + 2ω = α + β + γ = 2τ ⇔ x + y + ω = τ (2) Ι
Από (1), (2) προκύπτει ότι x = τ − α, y = τ − β Μ
Β Γ
και ω = τ − γ. Δ Δ'
Z' E'
ii) ΑΖ′ + ΑΕ′ = ΑΒ + ΒΖ′ + ΑΓ + ΓΕ′ =
Ια
= ΑΒ + Β∆′ + ΑΓ + Γ∆′ = ΑΒ + ΑΓ + ΒΓ = α + β + γ = 2τ.
Επειδή όμως ΑΖ′ = ΑΕ′, προκύπτει ότι ΑΖ′ = ΑΕ′ = τ .
iii) Έστω Μ το μέσο του BΓ. Τότε ΜΒ = ΜΓ (3).

Αλλά Β∆ = τ − β και
Γ∆′ = ΓΕ′ = ΑΕ′ − ΑΓ = τ − β.
50
22-0237-02.indd 50 14/4/2016 1:05:12 µµ

Άρα Β∆ = Γ∆′ (4)

Από (3), (4) προκύπτει ότι Μ∆ = Μ∆′ ,
άρα τα τμήματα BΓ και ΔΔ′ έχουν κοινό μέσο.

iv) ΖΖ′ = ΑΖ′ − ΑΖ = τ − (τ − α) = α, ΕΕ′ = ΑΕ′ – ΑΕ = τ – (τ – α) = α και
∆∆′ = ΒΓ − Β∆ − Γ∆′ = α − (τ − β) − ΓΕ′ = α − τ + β − ( ΑΕ′ − ΑΓ) =
= α − τ + β − (τ − β) = α + 2β − 2τ = α + 2β − (α + β + γ ) = β − γ .
51
22-0237-02.indd 51 14/4/2016 1:05:12 µµ

22-0237-02.indd 52 14/4/2016 1:05:12 µµ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ

5
• Το κοινό κέντρο δυο ή περισσότερων παραλληλογράμμων
διχοτομεί τις διαγωνίους των παραλληλογράμμων. Άρα
οι φορείς τους είναι συντρέχουσες ευθείες.
(Ασκήσεις: § 5.1-5.2 Εμπέδωσης 3 και Σύνθετα 1)
• Για τις συντρέχουσες ευθείες λαμβάνουμε υπόψιν μας την
παρατήρηση της § 5.7.
Αν τρεις ευθείες ε1, ε2, ε3 είναι φορείς υψών, διαμέσων ή
διχοτόμων τριγώνου συντρέχουν.
(Ασκήσεις: § 5.9 Σύνθετα 8 και § 5.11 Σύνθετα 1)
Σχόλιο: Ισοδύναμη έκφραση είναι ′′οι ευθείες ε1, ε2 τέμνονται
σε σημείο της ε3′′.
• Ένα τρίγωνο είναι ορθογώνιο αν μια διάμεσός του ισούται
με το μισό της αντίστοιχης πλευράς.
• Για να αποδείξουμε ότι μια παράσταση Α που εξαρτάται
από μεταβλητό σημείο Μ παραμένει σταθερή θεωρούμε
μια ή δυο χαρακτηριστικές (ή οριακές) θέσεις του σημείου
Μ και βρίσκουμε την τιμή c της παράστασης Α. Αρκεί τότε,
για την τυχαία θέση του Μ, να αποδείξουμε ότι Α =c .
(Ασκήσεις: § 5.3-5.5 Σύνθετα 3)
22-0237-02.indd 53 14/4/2016 1:05:12 µµ

5.1-5.2
§ 5.1-5.2
1. Έχουμε: Α Β
ˆ  2
Α
ˆ =Α
1 2 ˆ 1
 Α1 =Εˆ 1, άρα ∆Ε = Α∆ = ΒΓ.
Α 2 =Ε1 
ˆ ˆ
1
Δ Ε Γ
2. Έχουμε: Α Β
Ε
ΟΕ = ΟΖ 
 άρα ΒΕΔΖ παραλληλόγραμμο.
ΟΒ = Ο∆ 
Ο
Ζ
Δ Γ
3. i) Έχουμε ΑΕ//=ΓΖ, άρα ΑΕΓΖ παραλ- Α Ε Β

ληλόγραμμο.
ii) Οι ΑΓ, ΒΔ ως διαγώνιοι του παραλλη-
λογράμμου ΑΒΓΔ διχοτομούνται από το Ο
Ο. Οι ΕΖ, ΑΓ είναι διαγώνιοι του ΑΕΓΖ,
οπότε η ΕΖ διέρχεται από το μέσο Ο της
Δ Ζ Γ
ΑΓ. Άρα ΑΓ, ΒΔ, ΕΖ συντρέχουν.
Α
4. Έχουμε:
1 2
ˆ =Α
Α ˆ 
2 ˆ
 Α 2 = ∆ˆ 1, οπότε ΑΕ = ∆Ε = ΒΖ
1
Ζ Ε
ˆ ˆ
Α1 = ∆1 
1
αφού το ΒΔΕΖ είναι παραλληλόγραμμο.
Β Δ Γ
1. Έχουμε: ΜΕ = Α∆ (1), αφού ΑΔΜΕ παραλ-

Α
ληλόγραμμο.
Βˆ = Γˆ  Ε
Επίσης:  άρα Βˆ = Μ
ˆ ,
1
Μ1 =Γ 
ˆ ˆ Δ
οπότε Μ∆ = ∆Β (2)
1
Από (1), (2) προκύπτει ότι: Β Μ
Γ
Μ∆ + ΜΕ = Α∆ + ∆Β = ΑΒ.
54
22-0237-02.indd 54 14/4/2016 1:05:13 µµ

5.1-5.2
 
2. Έχουμε: Α ΒΕ = ∆ Ζ Γ Α Β
1 2
( ΑΒ = ∆Γ, Αˆ =Γˆ , Εˆ =Ζˆ ,
2 2
1 1 Ε 1
αφού Εˆ 1 =Ζ
ˆ ), άρα ΒΕ = ∆Ζ.
1
Ζ
Αλλά ΒΕ//ΔΖ, οπότε ΔΕΒΖ 1
παραλληλόγραμμο. Άρα ΔΕ//ΒΖ. 2 1
Δ Γ
Ζ
3. Φέρουμε ΑΓ. Τότε το ΑΖΒΓ είναι παραλ-
ληλόγραμμο (ΑΖ//=ΒΓ), οπότε ΒΖ//ΑΓ (1). \\
Επίσης το ΑΒΕΓ είναι παραλληλόγραμμο Α Β
(ΑΒ//=ΓΕ), οπότε ΒΕ//ΑΓ (2).
\
Από τις (1) και (2) προκύπτει ότι Ζ, Β και Ε \\ \\
συνευθειακά (Ευκλείδειο αίτημα). Δ Ε
Γ
\
4. Έχουμε ΑΖΒΓ παραλληλόγραμμο Z Α H
(οι διαγώνιοί του διχοτομούνται),
οπότε ΑΖ//=ΒΓ (1). Επίσης το ΑΗΓΒ \
\\
≈
παραλληλόγραμμο (οι διαγώνιοί του Ε Δ

διχοτομούνται), οπότε ΑΗ//=ΒΓ (2). \ \\
≈
Άρα:
i) ΑΗ = ΑΖ = ΒΓ Β Γ
ii) Ζ, Α, Η συνευθειακά (Ευκλείδειο αίτημα).
Α
5. Με κέντρο τυχαίο σημείο Ο πάνω στη Ο Δ Ζ
μία από τις παράλληλες, γράφουμε
λ λ
κύκλο με ακτίνα λ, που τέμνει την άλλη
παράλληλο στα Β και Γ. Στη συνέχεια Β Γ Ε Η
από το Α φέρουμε τις παράλληλες προς x y
τις ΟΒ και ΟΓ ευθείες.
Επειδή τα τετράπλευρα ΟΔΕΒ και
ΟΖΗΓ είναι παραλληλόγραμμα, είναι
∆Ε = ΟΒ = λ και ΖΗ = ΟΓ = λ.
55
22-0237-02.indd 55 14/4/2016 1:05:13 µµ

5.1-5.2
1. i) Έχουμε:
 
Α Ε Κ = Γ Η Ζ (ΑΕ = ΓΗ , Α Ε Β
 
\\
ΑΚ = ΓΖ , Αˆ = Γˆ ) και Β Ε Ζ = ∆ Κ Η
(∆Κ = ΒΖ, ΕΒ = ∆Η , Β̂ = ∆ˆ ), Κ \
οπότε ΚΕ = ΖΗ και ΕΖ = ΚΗ . \ Ο
Άρα ΕΖΗΚ παραλληλόγραμμο. Ζ
ii) Επειδή ΒΕ//=ΔΗ το ΔΕΒΗ Δ Η

\\
Γ
είναι παραλληλόγραμμο. Άρα
ΑΓ, ΒΔ διαγώνιοι του ΑΒΓΔ
}
άρα οι ΑΓ, ΒΔ, ΕΗ και ΚΖ
ΒΔ, ΕΗ διαγώνιοι του ΔΕΒΗ συντρέχουν στο Ο.
EH, ΚΖ διαγώνιοι του ΕΖΗΚ
2. Έχουμε: Ζ
Ζˆ = Γˆ 1 (∆Ζ = ∆Γ) 
 άρα Γˆ 1 =Γˆ 2 (1)
ˆΖ = Γˆ 
2 Β Ε
Α \
ˆΕ = Γˆ (ΒΕ = ΒΓ) 
3
 άρα Γ3 =Γ 4 (2)
ˆ ˆ
\
Εˆ = Γˆ 4 
2 3
1 4
Από τις (1), (2) προκύπτει Δ Γ x
ότι ΖΓ ⊥ ΓΕ (διχοτόμοι εφεξής
και παραπληρωματικών γωνιών)
ˆ = 90.
άρα: ΖΓΕ

3. Έχουμε Β Ε Γ: Α Β Ε
Εˆ = Γˆ 1 (ΒΕ = ΒΓ)
\
Β
} ˆ
άρα Γˆ 1 = Εˆ = (1)
\
και Βˆ = Εˆ + Γˆ (εξωτ.)
1
2 1
 Δ \\ Γ
2
Επίσης στο ∆ Γ Ζ:
\\
ˆ = ∆ = Β (2)
Ζˆ = Γˆ 2 (∆Γ = ∆Ζ) ˆ ˆ
και ∆ˆ = Ζ }άρα Γˆ 2 = Ζ
ˆ + Γˆ (εξωτ.) 2 2
2
Βˆ Βˆ ˆ + Γˆ = 180, Ζ
Άρα: Γˆ 1 + Γˆ 2 + Γˆ = + + Γˆ = Β
2 2
οπότε τα Ζ, Γ, Ε είναι συνευθειακά.
56
22-0237-02.indd 56 14/4/2016 1:05:14 µµ

5.3-5.5
4.Φέρουμε ΔΖ//ΑΒ. Α
Τότε Ζ
ˆ = Βˆ = Γˆ , άρα ∆Ζ = ∆Γ = ΒΕ.
1
Επομένως ΔΖ//=ΒΕ, οπότε το ΒΔΖΕ
παραλληλόγραμμο. Άρα Ο μέσο ΔΕ. Δ
\
\
Β Ο 1 Γ
Ζ
\
Ε
Α
5. Υποθέτουμε ότι το πρόβλημα είναι λυμένο και έστω
ΓΔ η θέση της γέφυρας και ΑΓ = Β∆ , όπου Α και Β
τα δύο χωριά. Εάν φέρουμε μια βοηθητική ευθεία \\
BE, παράλληλη και ίση προς την ΓΔ, παρατηρούμε Μ
Γ
ότι το σημείο Γ προσδιορίζεται από την κάθετη
\\
ΓΜ στο μέσο Μ της ΑΕ (μεσοκάθετος).
Δ
Πράγματι το ΓΔΒΕ είναι παραλληλόγραμμο Ε
\\
(ΓΔ//= ΒΕ) και επομένως Β∆ = ΕΓ = ΑΓ .
Β
§ 5.3-5.5
Α Ζ Β
1. Έχουμε ΑΕ//=ΓΖ, οπότε το ΑΕΓΖ είναι πα-
ραλληλόγραμμο. Επειδή Εˆ =90 το ΑΕΓΖ είναι
ορθογώνιο.
Δ Ε Γ
Β
2. Το ΑΕΓΖ είναι παραλληλόγραμμο, αφού οι
Α
διαγώνιοί του διχοτομούνται. Επειδή Ε
ΟΒ Ο∆ ∆Β Ο
ΕΖ = ΟΕ + ΟΖ = + = = ΑΓ
2 2 2 Ζ
το ΑΕΓΖ είναι ορθογώνιο. Γ
Δ
Α Β
3. Έχουμε ΑΕ ⊥ ∆Ε , ΒΗ ⊥ ΓΗ και ΑΖ ⊥ ΒΖ Κ
γιατί οι διχοτόμοι των εντός και επί τα αυτά Ε
μέρη γωνιών τέμνονται κάθετα (εφαρ. § 4.4). Η
Άρα Εˆ = Ζ ˆ =Ηˆ = 90, οπότε το ΕΖΗΚ είναι Ζ
Δ Γ
ορθογώνιο.
57
22-0237-02.indd 57 14/4/2016 1:05:14 µµ

5.3-5.5
4. Έστω ΑΒΓΔ ρόμβος. Τότε Α

 
ˆ = Γˆ , Εˆ = Ζˆ = 90,
Α ∆ Ε = ∆ Γ Ζ (Α Ε
Α∆ = ∆Γ).
Άρα ∆Ε = ∆Ζ. Δ Β
Έστω ΑΒΓΔ παραλληλόγραμμο και ∆Ε = ∆Ζ .
 
ˆ = Γˆ , Εˆ = Ζˆ = 90,
Τότε Α ∆ Ε = ∆ Γ Ζ ( Α Ζ
∆Ε = ∆Ζ ). Γ
Άρα Α∆ = ∆Γ, οπότε το ΑΒΓΔ είναι ρόμβος.
5. Έχουμε
ΕΖ ⊥ Β∆
ΕΖ = Β∆
Ο μέσο ΕΖ, ΔΒ
} Άρα το ΔΕΒΖ είναι τετράγωνο.
   
Α Κ Β
6. Έχουμε Α Κ Ν = Β Κ Λ = Μ Γ Λ = Μ ∆ Ν , 1 2
οπότε ΚΛ = ΛΜ = ΜΝ = ΝΚ (1)
1 Λ
Επίσης Κ
ˆ =Ν
2
ˆ , οπότε
1
Ν
ˆ =90 . Άρα Κˆ =90 (2)
Κˆ 1 + Κˆ 2 =Κˆ 1 + Ν1
Από (1), (2) προκύπτει ότι το ΚΛΜΝ είναι τετράγωνο. Γ
Δ Μ
  Α
1. Έχουμε ∆ Ε Μ = Μ Β Ζ (ΒΜ = Μ∆ ,
Μ1
ˆ , ∆ˆ =Βˆ ).
ˆ =Μ
2 1 1
Ε 1 Δ
1 \\
Άρα ∆Ε = ΒΖ . Αλλά ΔΕ//ΒΖ, οπότε το ΔΕΒΖ είναι Μ
\\ 2
παραλληλόγραμμο. Επειδή ΒΔ διχοτόμος της Β̂ το 1
ΔΕΒΖ είναι ρόμβος. Β Ζ Γ
 
2. i) Α Β Ζ = Α ∆ Ε (ΑΕ = ΒΖ, ΑΒ = Α∆ , A
1
E B
ˆ = Βˆ = 90 ).  2
Α K
Z
Άρα ΑΖ = ∆Ε.
ii) Έχουμε 1
∆ˆ 1 =Αˆ , οπότε
1
 Δ Γ
∆ˆ 1 + Α 2  = 90 , οπότε
ˆ =Α ˆ +Αˆ =Αˆ
2 1

Κˆ =90 (στο τριγ. Α ∆ Κ). Άρα ΑΖ ⊥ ∆Ε .
58
22-0237-02.indd 58 14/4/2016 1:05:15 µµ

5.3-5.5
3. Έχουμε ΕΒΖΔ παραλληλόγραμμο (ΒΖ//=ΔΕ), Α Β

οπότε ΒΕ//=ΔΖ. Άρα ΕΗ//=ΖΘ και ΕΗ = ΗΖ Η
(αφού ΑΒΖΕ, ΔΓΖΕ ορθογώνια). Επομένως \\ \\
Ε Ζ
το ΕΘΖΗ είναι ρόμβος.
Θ
Δ Γ
4. Έστω ΚΛ ⊥ ΕΖ . Α Ε Β
Φέρουμε ΕΗ ⊥ ∆Γ και ΚΜ ⊥ ΒΓ.
Τότε ΚΜ =⊥ ΕΗ . Κ Μ
 
Άρα Ε Ζ Η = Κ Λ Μ (Η ˆ =Μ ˆ = 90, Λ
ΚΜ = ΕΗ , Κˆ = Εˆ ως οξείες με κάθετες πλευρές).

Επομένως ΕΖ = ΚΛ .
Δ Ζ Η Γ
 
1. Έχουμε Μ Ε ∆ = Μ Ζ Γ (Μ ˆ =90 ,
ˆ =Μ
1 2
∆Μ = ΜΓ, ∆ ˆ = Γˆ = 45), Ε
οπότε ∆Ε = ΓΖ . Α Β
\\ 450
Αλλά ΔΕ//ΓΖ, οπότε το ΔΕΓΖ 450
Δ Γ
\\
\\
είναι παραλληλόγραμμο. Μ 450

\\
Επειδή ΕΖ ⊥ ∆Γ και ∆Μ = ΜΕ (∆ˆ =45),
οπότε ΕΖ = ∆Γ το ΔΕΓΖ είναι τετράγωνο. Ζ
2. Έχουμε Α
ˆ =Βˆ =∆ˆ (1) (αφού ΑΒΓΔ
1 3 1
Α Β
1 3
ορθογώνιο) και Α
ˆ =Βˆ (2) (οξείες με κάθετες
1 4 1 2 4
Ο
πλευρές). Επομένως Ζ
ˆ = ∆ˆ + Βˆ (ως εξωτερική)
1 1 1
(1), (2)
= Βˆ +Βˆ =Β ˆ +Βˆ , οπότε 1 1 Ε
4 1 4 2
Δ Z Γ
Ζˆ = ΓΒΖ
1
ˆ . Άρα ΒΓ = ΓΖ.
3. i) Έστω Κ τυχαίο σημείο της βάσης, ΒΓ, A

Κ∆ ⊥ ΑΓ , ΚΕ ⊥ ΑΒ.
Φέρουμε ΚΖ ⊥ ΒΗ. Τότε Κ∆ = ΖΗ
 
και ΚΕ = ΒΖ (αφού Β Ε Κ = Β Ζ Κ H
ˆ = Εˆ = 90, KB κοινή, Βˆ = Γˆ = ΒΚΖ
γιατί Ζ ˆ ). E Z Δ
Άρα Κ∆ + ΚΕ = ΖΗ + ΒΖ = ΒΗ = σταθερό.
B K Γ
59
22-0237-02.indd 59 14/4/2016 1:05:16 µµ

5.6-5.9
ii) Έστω Μ τυχαίο σημείο. Φέρουμε από το Μ Α

παράλληλη προς τη ΒΓ που τέμνει τις ΑΒ, ΑΓ στα
Κ, Λ αντίστοιχα. Τότε από το i) έχουμε: Ζ

Ε
ΜΖ + ΜΕ = ΑΝ (1) (αφού το τριγ. Α Κ Λ είναι Κ Λ
Ν Μ
ισόπλευρο). Επίσης Μ∆ = ΝΗ (2)
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι Β Η Δ Γ
Μ∆ + ΜΕ + ΜΖ = ΑΗ = σταθερό.
§ 5.6-5.9
Α
Δ μέσο ΑΒ
}

1. Έχουμε Α Β Γ: Δ Ε
άρα ΔΕ // ΒΓ H
Ε μέσο ΑΓ

και Α Β Ζ:
Δ μέσο ΑΒ
ΔΕ//ΒΓ
} άρα Η μέσο ΑΖ.
Β Z Γ
A
Η μέσο ΑΓ
} ΑΒ

2. Έχουμε Α Β Γ: άρα ∆Η / / = (1)
Δ μέσο ΒΓ 2
}
και Α Β ∆ : Ζ μέσο ΑΔ άρα ΖΕ / / =
ΑΒ

(2) Ζ Η
Ε μέσο ΒΔ 2
Από (1), (2) προκύπτει ότι ΔΗ//=ΖΕ, Β

E Δ Γ
οπότε το ΔΕΖΗ είναι παραλληλόγραμμο.
Α
 ΒΓ
3. Έχουμε Β ∆ Γ ( ∆ˆ =90, ΔΜ διάμεσος): ∆Μ =
2

ˆ  ΒΓ
και Β Ε Γ ( Ε =90 , ΕΜ διάμεσος): ΕΜ = . Δ
2
Άρα Μ∆ = ΜΕ. Ε
Β \\
Μ \\ Γ
60
22-0237-02.indd 60 16/5/2016 4:17:58 µµ

5.6-5.9
Β
ˆ =90, Βˆ =30): ΑΓ = ΒΓ και

4. Α Β Γ (Α
2
30
ΒΓ
0

Α Β Γ (Ε, Ζ μέσα ΑΒ, ΑΓ): ΕΖ = .
2 Δ
Άρα ΕΖ = ΑΓ .
Α Ζ Γ
Α
 
ˆ =Θ
5. Έχουμε Β Θ Ε = Γ Θ ∆ (Θ ˆ , ΒΘ = ΘΓ,
1 2
Θ∆ = ΘΕ). Άρα ΒΕ = Γ∆, οπότε β = γ . Ε Δ
1 2
Θ
Β Γ

Β
6. Στο τρίγωνο Β ∆ Γ τα ΒΑ και ΔΗ είναι ύψη,
οπότε το Ε είναι το ορθόκεντρο. Άρα ΓΕ ⊥ ∆Β.
Η
Ε
Γ
Δ Α
 ΑΓ
7. Έχουμε: Α Β Γ: (Δ, Ε μέσα ΑΒ, ΒΓ), άρα ΔΕ//= ,
2 Β
οπότε ΖΕ= 2∆Ε //=ΑΓ. Επομένως το ΑΓΕΖ είναι
παραλληλόγραμμο. Αλλά Βˆ =30, 300
ΒΓ Ζ \\ \\ Ε
οπότε ΑΓ = = ΕΓ. Άρα το ΑΓΕΖ είναι ρόμβος. Δ
2
Αποδεικτικές Ασκήσεις Α Γ
 
1. i) Έχουμε: ∆ Ε Ζ = Α Ε Ζ
ΑΒ ΑΓ Β
(ΕΖ κοινή, ∆Ε = = ΑΕ , ∆Ζ = = ΑΖ).
2 2
Άρα Ε∆Ζˆ =Α ˆ = 90.

ΒΓ Ε
ii) Έχουμε: Α Β Γ (Ε, Ζ μέσα ΑΒ, ΑΓ): ΕΖ = (1)
2 Δ

ΕΖ Μ
και Ε ∆ Ζ ( ∆ˆ =90, ΔΜ διάμεσος): ∆Μ = (2)
2
ΒΓ
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι ∆Μ = . Α Ζ Γ
4
61
22-0237-02.indd 61 14/4/2016 1:05:17 µµ

5.6-5.9
Α B
2. Φέρουμε ΔΒ. Τότε έχουμε:

Β Γ ∆ (Ε, Ζ μέσα ΒΓ, ΓΔ): ΕΖ//ΒΔ, Ο
Ε
οπότε Η μέσο του ΓΟ.
Η
ΓΟ ΑΓ
Άρα: ΓΗ
= = . Δ Z Γ
2 4

3. Στο τριγ. Μ Α ∆ είναι: ΜΑ∆ ˆ = 90 (1)
ˆ +Μ
1
Α
Αλλά Μ ˆ = 2Γˆ (2)
ˆ = Γˆ + Α
1 1
1
ˆ =Γˆ ) και Βˆ + Γˆ =90 (3)
(αφού Α1
Από τις (1), (2), (3) προκύπτει ότι:
1
ˆ + 2Γˆ = Β
ΜΑ∆ ˆ + Γˆ ή ΜΑ∆
ˆ = Βˆ − Γˆ . Β Δ Μ Γ
Α Ε Β
4. Έχουμε ΒΕ//=ΔΖ, οπότε το ΔΕΒΖ είναι
παραλληλόγραμμο. Άρα ΔΕ//ΒΖ.
Κ Η
Επομένως στο τριγ.
Α Β Η: Ε μέσο ΑΒ άρα ΑΚ = ΚΗ (1)

ΕΚ//ΒΗ } Δ Ζ Γ
 Ζ μέσο ΔΓ
και στο τριγ. Γ ∆ Κ:
ΖΗ//ΔΚ }
άρα ΓΗ = ΚΗ (2)
Από (1), (2) είναι ΑΚ = ΚΗ = ΓΗ .

5. Φέρουμε ΑΓ τότε: Α Β Γ: ΑΕ, ΒΟ διάμεσοι, Α Β
οπότε Κ βαρύκεντρο. Άρα: Κ
2 2 Β∆ Β∆ Η Ε
ΒΚ= ΒΟ= ⋅ = (1) και Ο

3 3 2 3
Α ∆ Γ : ΑΖ, ΔΟ διάμεσοι, οπότε Η βαρύκεντρο. Δ Ζ Γ
2 2 Β∆ Β∆
Άρα: ∆Η= ∆Ο= ⋅ = (2)
3 3 2 3
Β∆
Από τις (1), (2) θα είναι και ΚΗ = ,
3
∆Β
οπότε ∆Η = ΚΗ = ΒΚ = .
3
62
22-0237-02.indd 62 14/4/2016 1:05:18 µµ

5.6-5.9
6. Έστω Ζ το μέσο ΕΓ. Τότε: Α


Β Ε Γ (Μ, Ζ μέσα ΒΓ, ΕΓ): ΜΖ//ΒΕ (1) Ε

και Α Μ Ζ (Δ μέσο AM, ΔΕ//ΜΖ από (1)): Δ
ΕΓ Ζ
Ε μέσο ΑΖ, οπότε: ΑΕ = ΕΖ = .
2 Β Γ
Μ
7. i) Έχουμε: ΒΕ = ΑΒ = Γ∆, A Β Ε
οπότε ΒΕ//=ΓΔ, άρα το ΒΕΓΔ
Ο
είναι παραλληλόγραμμο. Z
Επομένως ΒΖ = ΖΓ. H
 Δ Γ
ii) Στο τριγ. Β ∆ Γ: ΓΟ, ΔΖ
διάμεσοι, οπότε Η βαρύκεντρο.
2 2 ΑΓ 1
Άρα: ΓΗ = ΓΟ = ή ΓΗ= ΑΓ.
3 3 2 3
2 ΑΗ
Επομένως ΑΗ= ΑΓ . Άρα ΓΗ = .
3 2
  Β
8. i) Έχουμε Μ ∆ Γ = Γ Α ∆ (Μ ˆ = 90 ,
ˆ =Α
ΒΓ
ΔΓ κοινή, ΑΓ = = ΜΓ. 300
2
Άρα Μ∆ = Α∆. Μ


ˆ =90 , Βˆ =30 ):
ii) Μ ∆ Β ( Μ  Δ
∆Β
Μ∆ = ⇔ ∆Β = 2Μ∆ . Αλλά Α∆ = Μ∆ ,
2 Α Γ
ΑΒ
οπότε: ∆Β + Α∆ = 3Μ∆ ⇔ Μ∆ = .
3

Α Ε Β
ˆ + Κˆ =90 (στο τριγ. Μ Η Κ). 1
9. Αρκεί Η1 1 Μ Κ
2
 2
ˆ =90, HE διάμεσος) 1
Έχουμε: Α Η Β: (Η
1 Ζ
Άρα Η
ˆ =Βˆ (1)
1

1
Η
και Κ Β Γ (Κˆ = 90, ΚΖ διάμεσος).
Άρα Κ
ˆ =Κˆ =Βˆ . (2) Δ Γ
2 1 2
ˆ + Κˆ = Βˆ + Βˆ = Βˆ = 90.
Επομένως Η1 1 1 2
63
22-0237-02.indd 63 14/4/2016 1:05:18 µµ

5.6-5.9
10. Παρατήρηση:
Δύο σημεία Α και Β
ισαπέχουν: A B d
i) Από κάθε ευθεία Α \\ \\
B
d d M
παράλληλη προς την ΑΒ d
ii) Από κάθε ευθεία που διέρ-
χεται από το μέσο του ΑΒ.
Α
Έστω Α, Β και Γ τα τρία χωριά.

Σύμφωνα με την παρατήρηση ο δρόμοσ d
δρόμος πρέπει να συνδέει τα μέσα Δ
 Ε
δύο πλευρών του τριγώνου Α Β Γ. d
Προφανώς υπάρχουν τρεις τέτοιοι
d
δρόμοι.
B
Γ

1. Έχουμε Α Β Γ: (Ε, Ζ μέσα ΑΓ, ΒΓ). Α
Άρα ΕΖ//ΑΒ, οπότε Β ˆ = Ζˆ (1)
1


και Α ∆ Γ : ( ∆ =90 , ΔΕ διάμεσος).
ˆ
Ε
Άρα ∆Ε = ΕΓ, οπότε Γˆ = Ζ ˆ (2)
1
(1), (2)
1 1
Αλλά Ζ
ˆ = ∆ˆ + ∆ΕΖ
1 1
ˆ ⇔ ∆ΕΖ
ˆ = Β
ˆ − Γˆ . Β
Δ Ζ
Γ
2. Φέρουμε τη διάμεσο AM. Τότε ΑΒ = ΒΜ , B

ˆ = Βˆ = 15. Άρα Μ
οπότε Α ˆ + Βˆ = 30.
ˆ =Α
1 1 1

ˆ =30 , 15
Επομένως στο τριγ. Μ Α ∆ είναι ∆ˆ =90, Μ
0
1
ΑΜ ΒΓ ΒΓ
άρα =
Α∆ = , αφού ΑΜ = . Μ
2 4 2
1
ΒΓ ΒΓ
Αντίστροφα: Αν Α∆ = , τότε επειδή ΑΜ = Δ
4 2 1
ΑΜ
έχουμε Α∆ = , οπότε στο ορθογώνιο τριγ.
2 Α Γ
ˆ Μ=
 ˆ
ˆ =30. Άρα =
Μ Α ∆ είναι Α Β 1
15.
2
1
64
22-0237-02.indd 64 14/4/2016 1:05:19 µµ

5.6-5.9

3. Έχουμε Κ ∆ Γ: (Ζ, Η μέσα ΔΓ, ΔΚ).
ΚΓ Β
Άρα ΖΗ\\= (1)
2 Ε K
και Κ βαρύκεντρο του τριγ. Α Β Γ ,
Α
ΚΓ Γ
άρα ΕΚ = (2)
2 H
Z
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι ΖΗ\\=ΕΚ,
οπότε το ΕΚΖΗ είναι παραλληλόγραμμο. Δ
Άρα ΕΗ//ΚΖ.
Α
4. Επειδή Β∆ = ΒΕ έχουμε Ε̂ = ∆ˆ 1 = ∆ˆ 2 .
Αλλά Β
ˆ = Εˆ + ∆ˆ ,
1 Μ
ˆ = 2∆ˆ ⇔ 2Γˆ = 2∆ˆ ⇔ ∆ˆ = Γˆ .
οπότε Β 2 2 2
3
Άρα ∆Μ = ΜΓ (1). 2
Επίσης ∆ˆ 3 =Α ˆ (συμπληρωματικές ίσων γωνιών), Β 1 Δ
Γ
1
οπότε ∆Μ = ΑΜ (2). Ε
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι ΑΜ = ΜΓ.
A
5. Προεκτείνουμε την BE που τέμνει την ΑΓ στο Ζ.
 2
1
Τότε το τριγ. Α Β Ζ είναι ισοσκελές
(ΑΕ διχοτόμος και ύψος), οπότε ΑΒ = ΑΖ (1)
και Ε μέσο του ΒΖ (2). Άρα: Ζ
 Ε
i) Β Ζ Γ (Ε μέσο ΒΖ, Μ μέσο ΒΓ): B
Δ Μ Γ
ΖΓ
EM//= (3). Επομένως ΕΜ//ΑΓ.
2

ΖΓ ΑΓ − ΑΖ ΑΓ − ΑΒ
ii) ΕΜ
= = = .
2 2 2
ˆ = Α , αφού ΕΜ//ΑΓ.
ˆ
iii) ∆ΕΜ
ˆ = Α
2
2 Α
6. Έστω ΜΖ ⊥ ΑΒ που τέμνει την ΒΔ στο Μ. Ζ Δ

 Η
Αρκεί ΑΗ ⊥ ΓΕ. Στο τριγ. Α Β Μ το Η είναι \\
Μ
Β
το ορθόκεντρο, οπότε ΑΗ ⊥ ΒΜ (1). Επίσης
 \\
στο τριγ. ∆ Ε Γ τα Β και Μ είναι μέσα των ΔΕ Ε Γ
Κ
και ΔΓ, οπότε ΒΜ//ΓΕ (2).
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι ΑΗ ⊥ ΓΕ.
65
22-0237-02.indd 65 14/4/2016 1:05:19 µµ

5.10-5.11
ˆ = 90 και ΚΒΛ

ˆ = 90 (διχοτόμοι Α
7. i) Έχουμε Κˆ =Λ
εφεξής και παραπληρωματικών γωνιών). Μ
Ο
Άρα το ΑΚΒΛ είναι ορθογώνιο. Λ 1 Κ
1
ii) Επειδή ΑΚΒΛ ορθογώνιο είναι: Ο μέσο ΑΒ 2
και Κ ˆ = Βˆ − Βˆ , οπότε ΟΚ//ΒΓ. Επομένως
1 1 2 Β
Γ
στο τριγ. Α Β Γ έχουμε Ο μέσο ΑΒ, ΟΚ//ΒΓ.
Άρα Μ μέσο ΑΓ.
ˆ = Εˆ = Ζˆ = 90 .
8. i)Α
Άρα το ΑΕΔΖ είναι ορθογώνιο, οπότε
Α
Α∆ = ΕΖ.
1 Ζ
1
Η
ii) Επειδή ΑΕΔΖ ορθογώνιο έχουμε
Ε 1 Κ
Ζˆ 1 =Εˆ 1 =∆ˆ 1. 2
1
B Γ
Αλλά ∆ˆ 1 =Β ˆ (οξείες με κάθετες πλευρές), Δ Μ
οπότε Z ˆ =B ˆ (1).
1
ΒΓ
Επίσης Α
ˆ =Γˆ (2) (ΑΜ = = ΜΓ).
2
1
Από (1), (2) προκύπτει ότι

ˆ + Ζˆ = Βˆ + Γˆ = 90.
Α1 1
Άρα Η =90 , οπότε ΑΜ ⊥ ΕΖ.

ˆ
iii) Έ
στω Κ το σημείο τομής των AM και ΔΖ. Αρκεί 
ΒΚ//ΕΖ.

Έχουμε ΒΕ//ΚΖ (ως κάθετες στην ΑΓ) και Α Κ Ζ = Β Ε ∆
( Ζˆ = Εˆ = 90 , ∆Ε = ΑΖ, Α
ˆ = Γˆ = ∆ˆ ), οπότε ΒΕ = ΚΖ. Άρα ΚΖ//=ΒΕ,
1 2
οπότε το ΒΕΖΚ είναι παραλληλόγραμμο και συνεπώς ΒΚ//ΕΖ.
§ 5.10-5.11
Κ
Ασκήσεις Εμπέδωσης ≈ \\
Η Θ
1. Έχουμε ΕΖ//ΑΒ (διάμεσος τραπεζίου) (1) ≈ \\
 Α Β
και Κ Α Β: (Η, Θ μέσα ΚΑ, KB). ≈ \\
Άρα ΗΘ//ΑΒ (2). Από (1), (2) προκύπτει ότι Ε Ζ

≈ \\
ΗΘ//ΑΒ//ΕΖ, οπότε το ΕΖΘΗ είναι τραπέζιο. Δ Γ
66
22-0237-02.indd 66 14/4/2016 1:05:20 µµ

5.10-5.11
 Α
2. Έχουμε Α Β Γ: (Δ, Ε μέσα ΑΒ, ΑΓ).
Άρα ΔΕ//ΒΓ (1) και Β
ˆ = Γˆ (2) (ΑΒ = ΑΓ).
Δ Ε
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι το ΔΕΓΒ
είναι ισοσκελές τραπέζιο.
Β Γ
 Α Β
3. Έχουμε Ο Α Β: (Ε, Ζ μέσα OA, OB). Ε Ζ

Άρα ΕΖ//ΑΒ (1) Ο ∆ Γ: (Θ, Η μέσα ΟΔ, ΟΓ). \\
Ο
\\
Άρα ΘΗ//ΔΓ (2). Επειδή ΑΒΓΔ ισοσκελές

τραπέζιο είναι ΑΓ = Β∆ , Θ Η
ΑΓ Β∆ Δ Γ
οπότε = ⇔ ΕΗ = ΘΖ (3)
2 2
Από τις (1), (2), (3) προκύπτει ότι το ΕΖΗΘ
είναι ισοσκελές τραπέζιο.
Α Β
4. Έχουμε ΚΛ//ΑΒ//ΓΔ. Άρα ΚΛ//ΕΓ.

Επίσης Α Ε ∆ ( Εˆ =90 ΕΚ διάμεσος). Κ Λ
Α∆ ΒΓ
Άρα ΕΚ = = = ΛΓ.
2 2
Επομένως το ΚΛΓΕ είναι ισοσκελές τραπέζιο. Δ E Γ
 
ˆ = 90 , Α Β
5. Έχουμε Α ∆ Ε = Β Ζ Γ ( Εˆ = Ζ
ΑΕ = ΒΖ , Α∆ = ΒΓ ).
Άρα ∆Ε = ΓΖ (1)
Επίσης Γ∆ = ∆Ε + ΕΖ + ΖΓ = 2∆Ε + ΕΖ = 2∆Ε + ΑΒ.
Γ∆ − ΑΒ Δ Ε Ζ Γ
Άρα ∆Ε = ΓΖ = .
2
6. Το τετράπλευρο ΒΒ′Γ′Γ είναι τραπέζιο, Β' Α Μ

αφού ΒΒ′//ΓΓ′, ως κάθετες στην ε. Η Γ' ε
ΜΔ είναι διάμεσος του τραπεζίου, οπότε
Κ
ΜΔ// ΒΒ′//ΓΓ′.
Άρα ∆Μ ⊥ ε. Επομένως η ΜΚ είναι δι-
Β Δ Γ
άμεσος του ορθογωνίου τριγώνου
 Α∆
Α Μ ∆ , οπότε ΜΚ = .
2
67
22-0237-02.indd 67 14/4/2016 1:05:21 µµ

5.10-5.11
Α Β
1. Έχουμε: 1
2
ΑΒ//ΕΖ, οπότε Β
ˆ =Η
ˆ
Αλλά Β
ˆ =Βˆ
1 2
1 1
} Άρα Η
ˆ =Βˆ , οπότε:
1 2
Ε
Η 1
Ζ
ΒΓ ˆ = 90.
ΗΖ = ΒΖ = ΖΓ = . Άρα ΒΗΓ
2 Δ Γ
Α
2. Επειδή ΖΗ//ΒΓ και Βˆ = Γˆ το ΖΗΒΓ είναι ισοσκελές
τραπέζιο, οπότε ΓΗ = ΒΖ.
Αλλά ΒΖ = ΑΖ (ΖΜ μεσοκάθετος ΑΒ). Μ
Η Ζ
Άρα ΓΗ = ΑΖ.
Β Γ
Α 2α B
3. Φέρουμε ΒΕ′ ⊥ ∆Γ . Τότε στο τριγ. α

Β Ε′ Γ ( Εˆ ′ =90, Γˆ =60, Β
ˆ =30). Ε 30 Ζ
0
60
ΒΓ α
0
′Γ
Άρα Ε= = . Δ Ε' Γ
2 2
α 5α
Επομένως ∆Γ = ∆Ε′ + Ε′Γ = ΑΒ + Ε′Γ = 2α + = .
5α 2 2
2α +
ΑΒ + Γ∆ 2 9α
Άρα
= ΕΖ = = .
2 2 4 Α Β
ΑΒ + Γ∆ Α∆
4. Έστω Ε μέσο ΑΔ. Τότε
= ΜΕ = , οπότε Ε Μ
2 2

ˆ = 90 (αφού ΜΕ διάμεσος στο τριγ. Α Μ ∆ ).
ΑΜ∆
Δ Γ
Α Β
5. Έχουμε ∆ˆ = Γˆ (ΑΒΓΔ ισοσκελές)
και ∆ˆ = Μ
ˆ (ΑΔ//ΜΕ)
1
Άρα Μ =Γˆ ,
ˆ
1 Ε
ΒΓ
οπότε ΜΕ = ΕΓ = ΒΕ = .
2
ˆ = 90 ή ΒΜ ⊥ ∆Γ.
Άρα ΒΜΓ Δ Γ
Μ
68
22-0237-02.indd 68 14/4/2016 1:05:21 µµ

5.10-5.11

6. Έχουμε Α Β Γ (Δ, Ε μέσα ΑΒ, ΑΓ) Α
Άρα ΔΕ//ΒΓ, οπότε ΔΕ//ΗΖ (1)

Επίσης Α Β Γ (Ε, Ζ μέσα ΑΓ, ΒΓ). Δ Ε
ΑΒ 
Άρα ΕΖ = (2) και Α Η Β
2 Β
Η Ζ
Γ
 ΑΒ
(Η =90 , ΗΔ διάμεσος). Άρα Η∆ =
ˆ (3)
2
Από τις (1), (2), (3) προκύπτει ότι το ΔΕΖΗ είναι ισοσκελές τραπέζιο.

7. Έστω Γ∆= 2ΑΒ. Έχουμε Α Β ∆ (Ε, Κ μέσα ΑΔ, ΔΒ). Α Β
ΑΒ 
Άρα ΕΚ = (1) και Α Β Γ (Ζ, Λ μέσα ΒΓ, ΑΓ).
2
ΑΒ Ε Ζ
Άρα ΛΖ = (2) Κ Λ
2
∆Γ − ΑΒ 2ΑΒ − ΑΒ ΑΒ
Επίσης
= ΚΛ = = (3) Δ Γ
2 2 2
Από τις (1), (2), (3) προκύπτει ότι ΕΚ = ΚΛ = ΛΖ.
8. Έχουμε ΚΛ//ΔΓ//ΑΒ και Α Β

∆Γ − ΑΒ 3ΑΒ − ΑΒ
ΚΛ = = = ΑΒ,
2 2
οπότε ΚΛ//=ΑΒ. Κ Λ
Άρα το ΑΚΛΒ είναι παραλληλόγραμμο.
Αν το ΑΚΛΒ είναι ορθογώνιο,
Δ Γ
τότε ΒΚ = ΑΛ , οπότε Β∆ = ΑΓ.
Άρα το ΑΒΓΔ πρέπει να είναι ισοσκελές τραπέζιο.
9. Στο τραπέζιο ΕΒΓΔ η ΖΗ είναι διάμεσος, οπότε Α Ε Β
ΑΒ 3
+ ΑΒ
ΕΒ + ∆Γ 2 2 Η Ζ
ΖΗ = = = ΑΒ .
2 2
Άρα ΗΖ//=ΑΒ, οπότε το ΑΒΖΗ είναι παραλληλό- Δ Γ
Θ
γραμμο.
Επίσης Θ∆ = ∆Γ − ΘΓ = ∆Γ − ΑΒ, αφού το ΑΒΓΘ είναι
παραλληλόγραμμο.
69
22-0237-02.indd 69 14/4/2016 1:05:22 µµ

5.10-5.11
10. Το ΑΓΓ′Α′ είναι τραπέζιο με διάμεσο ΚΚ′. Άρα

ΑΑ′ + ΓΓ′ Α B
ΚΚ ′ = ⇔ ΑΑ′ + ΓΓ′ = 2ΚΚ ′ (1)
2 K
Επίσης το ΒΒ′Δ′Δ είναι τραπέζιο
με διάμεσο ΚΚ′. Άρα Δ Γ
ε
ΒΒ′ + ∆∆′ Β'
Γ'
ΚΚ ′ = ⇔ ΒΒ′ + ∆∆′ = 2ΚΚ ′ (2) Α'
Κ'
2 Δ'
Από τις (1), (2) προκύπτει
ότι ΑΑ′ + ΒΒ′ + ΓΓ′ + ∆∆′ = 4ΚΚ ′ .
Α Β
1. Έστω ότι η διχοτόμος της Α̂ τέμνει την ΒΓ στο Ε. 1
2
Αρκεί ΔΕ διχοτόμος της ∆ˆ . Αν Ζ το σημείο τομής
των ΑΕ, ΔΓ τότε Αˆ =Ζˆ , οπότε Α
1
ˆ =Ζˆ .
2
Ε
Άρα Α∆ = ∆Ζ ⇔ Α∆ = ∆Γ + ΓΖ ⇔ 2
1
Δ Γ Ζ
⇔ ΑΒ + Γ∆ = ∆Γ + ΓΖ ⇔ ΑΒ = ΓΖ .
Επομένως το ΑΒΖΓ είναι παραλληλόγραμμο (ΑΒ//=ΓΖ).

Άρα Ε μέσο ΑΖ, οπότε η διάμεσος ΔΕ του ισοσκελούς τριγ. Α ∆ Ζ είναι
και διχοτόμος της ∆ˆ .
2. Φέρουμε ΜΕ ⊥ Α∆, οπότε ΜΕ διάμεσος. Δ Γ

ΒΓ 1
 
Τότε Μ̂1 =∆ˆ 1  ΓΜ = = Γ∆ 
 2  1
Μ̂ 2 =∆ˆ 1 (εντός εναλλάξ) Ε 2 Μ
3
Μˆ =Μ
3
ˆ (ΜΕ ύψος και διάμεσος).
2
Άρα: ΑΜΓ = 3Μ
ˆ ˆ = 3ΜΑΒ
3
ˆ ,
αφού Μ̂ 3 = ΜΑΒ ˆ . Α Β
3. Έστω Κ το κέντρο του ΑΒΓΔ και ΚΚ ′ ⊥ ε. Τότε το Α Β

ΚΚ΄ ενώνει τα μέσα των διαγωνίων του τραπεζίου
Κ ε
ΑΑ′ − ΓΓ′ Γ´ Β'
ΑΑ′ΓΓ′, οπότε ΚΚ ′ = (1)
2 Α' Κ'
 ΒΒ′ Δ Γ
Επίσης στο τριγ. ∆ Β Β′ είναι ΚΚ ′ = (2)
2
Από τις (1), (2) προκύπτει ότι ΑΑ′ − ΓΓ′ = ΒΒ′.
70
22-0237-02.indd 70 14/4/2016 1:05:22 µµ

5.10-5.11
 ΑΓ
4. Έχουμε Α Β Γ: (Δ, Ε μέσα ΑΒ, ΒΓ). Άρα ΔΕ//= (1)
2
Επομένως το ΔΕΓΑ είναι τραπέζιο με διάμεσο τη ΖΗ. Β
∆Ε + ΑΓ 3
Άρα: ΖΗ= ⇔ 2ΖΗ= ΑΓ.
2 2 Δ Ε
3 ΒΓ
Αλλά ΖΗ= ΒΓ, οπότε ΑΓ = . Ζ Η
8 2
Α Γ
ˆ =30.
Άρα Β
πειδή ∆Μ = ∆Γ είναι Γˆ = Μ
5. i) Ε ˆ , οπότε Βˆ = Μ
1
ˆ (παραπληρωματικές
2
ίσων γωνιών). Άρα το ΑΒΜΕ είναι ισοσκελές τραπέζιο, οπότε ΑΜ = ΒΕ .
ii) Α
ν η ΑΕ τέμνει την ΔΓ στο Ζ τότε ΑΖ = ΒΓ (1) (αφού ΑΒΓΖ παραλληλό-
γραμμο) και
Α Β
ΜΓ ΒΓ
=
ΕΖ ⇔=
ΕΖ (2)
2 4 2
Μ

1
ΒΓ 3 Ε
Άρα ΑΕ = ΑΖ − ΕΖ = ΒΓ − = ΒΓ .
4 4
Δ Ζ Γ
Δ
Μ Ν
Ε
Β Γ
Α Ε
1 1 ε2
Μ
1
Δ
Β Κ ε1
71
22-0237-02.indd 71 14/4/2016 1:05:23 µµ

Α Β
2
Μ
1
Ε
Γενικές Ασκήσεις Δ Ζ Γ
1. Έστω ΑΒ < ΑΓ. Τότε:


Α Β ∆ : (∆ˆ =90 , Α
ˆ =60, Βˆ =30). Α
ΑΒ ΑΓ Δ
Άρα Α∆
= < (1) και Μ Ν
2 2

ˆ = 60, Γˆ =30). Ε
Α Γ Ε: (Εˆ =90, Α
ΑΓ ΑΒ Β Γ
Άρα ΑΕ
= > (2).
2 2
ΑΓ ΑΒ
Επομένως ΜΕ = ΑΕ − ΑΜ = −
2 2
ΑΓ ΑΒ
και Ν∆ = ΑΝ − Α∆ = − . Άρα ΜΕ = Ν∆.
2 2
2. Έχουμε ΕΒΚ
ˆ = Εˆ (1)
1
Έστω Μ το μέσο του ΔΕ. Α Ε
1 1 ε2
∆Ε Μ
Τότε: ΑΜ = = ΑΒ. 1
2 Δ
Άρα ΑΒΜˆ = Μ ˆ (2)
1 Β Κ ε1
Αλλά Μ ˆ = 2Εˆ ( ΑΜ = ΜΕ ) (3)
ˆ = Εˆ + Α
1 1 1 1
ˆ = 2ΕΒΚ
Από (1), (2), (3) προκύπτει ότι ΑΒΜ ˆ .
Άρα ΑΒΚ
ˆ = ΑΒΜ ˆ = 3ΕΒΚ
ˆ + ΕΒΚ ˆ .
3. α) Έχουμε ΑΒ = ΑΒ′ και ΑΕ = ΑΕ′ (1) (γιατί τα τριγ.

 
Α ΒΒ′ και Α Ε Ε′ είναι ισοσκελή). Άρα: Α
2
1
Β′Ε′ = ΑΕ′ − ΑΒ′ = ΑΕ − ΑΒ = Α∆ + ∆Ε − ΑΒ = Δ
Ζ Β'
ΑΒ ΑΓ ΑΓ − ΑΒ Ε'
= + − ΑΒ
= . Β
Μ
2 2 2 Η
Γ
β) Έχουμε: Ε
ΓΕ′ = ΑΓ − ΑΕ′ = ΑΓ − ΑΕ = ΑΓ − Α∆ − ∆Ε =
ΑΒ ΑΓ ΑΓ − ΑΒ
= ΑΓ − − = .
2 2 2 
Άρα Β′Ε′ = ΓΕ′. Επομένως στο τριγ. Γ ΒΒ′ (Ε′ μέσο ΓΒ′, ΕΕ′//ΒΒ′). Άρα
Μ μέσο ΒΓ.
72
Α Η Β
22-0237-02.indd 72 14/4/2016 1:05:23 µµ
ΑΒ
4. α) Επειδή ΗΒ//=ΖΓ και ΗΒ = = ΒΓ το ΗΒΓΖ είναι ρόμβος.
2
β) Έχουμε Ζ
ˆ =Εˆ (1).
1 1 Α Η Β


Επίσης στο τριγ. Α Ε Β ( Εˆ =90 , ΕΗ διάμεσος).
2 E
ΑΒ 1
Άρα ΕΗ = = ΗΖ , οπότε Ζ ˆ =Εˆ (2)
1 2
2 1
2 Δ Ζ Γ
Από (1), (2) προκύπτει ότι ΖΕ διχοτόμος της ΗΕΓˆ .

ΑΒ
γ) Επειδή ΕΓ//ΗΖ και ΗΕ = = ΖΓ το ΗΕΓΖ είναι ισοσκελές τραπέζιο.
2
δ) Επειδή ΗΕΓΖ ισοσκελές τραπέζιο είναι Γˆ = ΗΕΓ ˆ = 2 ΖΕΓˆ (3)
Επίσης Ζˆ = ΖΕΓ
1
ˆ (4) και Ζˆ =Γˆ (5)
2
ˆ = Ζˆ + Ζˆ = 3ΖΕΓ
Από (3), (4), (5) προκύπτει ότι ∆ΖΕ ˆ .
2 1
5. Στο τραπέζιο ΑΓΓ′Α′ η MM′ είναι διάμεσος.

Α
ΑΑ′ + ΓΓ′ Α
Άρα ΜΜ ′ = ⇔ ΑΑ′ + ΓΓ′ = 2ΜΜ ′ (1)
2
Έστω Δ το μέσο του ΒΚ. Κ Μ
Μ
ΔΔ Κ
Τότε Β∆ = ∆Κ = ΚΜ .
ΒΒ
Επομένως στο τραπέζιο ΒΚΚ′Β′ ΓΓ
η ΔΔ′ είναι διάμεσος. Γ'
Β' Δ'Α' Κ' Μ' Γ'
ΒΒ′ + ΚΚ ′ Β' Δ'Α' Κ' Μ'
Άρα ∆∆′= ⇔ ΒΒ′ + ΚΚ ′= 2∆∆′ (2)
2
Επίσης στο τραπέζιο ΔΜΜ′Δ′ η ΚΚ′ είναι διάμεσος.
ΜΜ ′ + ∆∆′
Άρα ΚΚ ′ = ⇔ ΜΜ ′ + ∆∆′ = 2ΚΚ ′ ⇔
2
⇔ 2ΜΜ ′ + 2∆∆′= 4ΚΚ ′ (3)
Από τις (1), (2), (3) προκύπτει ότι ΑΑ′ + ΒΒ′ + ΓΓ′ = 3ΚΚ ′ .

6. α) Έχουμε Β Ε Γ (Δ, Ζ μέσα ΒΓ, ΕΓ). Άρα ΔΖ//ΒΕ

β)∆ Ε Γ (Ζ, Η μέσα ΕΓ, ΔΕ). Α
Α
Άρα ΖΗ//ΔΓ,
οπότε ΖΗ ⊥ Α∆ (αφού Α∆ ⊥ ∆Γ).
Επομένως το Η είναι το ορθόκεντρο του τριγ.

Α ∆ Ζ . Άρα ΑΗ ⊥ ∆Ζ , οπότε ΑΗ ⊥ ΒΕ (αφού ΕΕ
Η ΖΖ
ΒΕ//ΔΖ). Η
Β
Β ΔΔ ΓΓ
73
22-0237-02.indd 73 14/4/2016 1:05:24 µµ

Ε
Η Ζ
Β Δ Γ
 
7. Έχουμε Α Β Η = Α Γ Ε (ΑΒ = ΑΕ, ΑΓ = ΑΗ, ΕΑΓ ˆ = 90 + Α
ˆ = ΒΑΗ ˆ ).
Άρα ΕΓ = ΒΗ (1) και Εˆ 1 =Β
ˆ , οπότε Ν ˆ = 90.
ˆ = ΕΑΒ
1
Η
Άρα ΕΓ ⊥ ΒΗ (2) Ε
ΕΓ 
A
Αλλά KM//= (3) (τριγ. Ε Β Γ ) Κ Λ
2 Ζ
Δ
Ν
ΒΗ 
και ΜΛ//= (4) (τριγ. Η Γ Β ).
2 Β Μ Γ
Από τις (1), (2), (3), (4) προκύπτει ότι
ΚΜ ⊥= ΜΛ.
Α Β
α
8. α) Έχουμε Μ μέσο ΟΓ, Η μέσο ΒΓ και ΟΗ = .
 2 Ο Ζ
Στο τριγ. Β Ο Γ το Ζ είναι το βαρύκεντρο, Η
οπότε
2 2α α
ΟΖ= ΟΗ= = . Δ
3 3 2 3 Ε Γ
ΕΓ 
β) Είναι ΖΗ//= (τριγ. Β Ε Γ ) και
2

ΟΖ
ΖΗ = (Ζ βαρυκ.).
2
Άρα ΟΖ//=ΕΓ, οπότε το ΟΖΓΕ είναι παραλληλόγραμμο.
9. i) Έστω Κ μέσο ΑΒ και Λ το σημείο τομής των ΟΚ και ΔΓ.

Αρκεί Λ μέσο ΔΓ.
Έχουμε ΟΑΒ ˆ =90, ΟΚ διάμεσος).
ˆ (Ο
Άρα Οˆ =Α ˆ . Αλλά Α ˆ =∆ˆ , οπότε Ο
ˆ =∆ˆ Ο
1 1 1 1
ή ΟΛ = ∆Λ . Όμοια ΟΛ = ΛΓ .
Άρα το Λ είναι το μέσο του ΔΓ. Α Κ Β
Ε
∆Γ ΑΒ Ζ
ii) ΚΛ = ΟΛ − ΟΚ = − Δ
Λ
Γ
2 2
 ΑΒ ∆Γ 
 αφού ΟΚ= , ΟΛ = .
 2 2 
iii) Το ΚΕΛΖ είναι παραλληλόγραμμο γιατί
Α∆  
ΚΖ//=ΛΕ//= (από το τριγ. Α Β Γ και Α Γ ∆ ).
2
∆Γ − ΑΒ
Επειδή ΖΕ = = ΚΛ, το ΚΕΛΖ είναι ορθογώνιο.
2
74 Α
Ε2
Δ2
Κ Η
22-0237-02.indd 74 M 14/4/2016 1:05:25 µµ
10. Φέρουμε: Α
∆∆1 ⊥ ΒΓ  Ε2
Δ2
 οπότε ∆∆1 = ∆∆ 2 (1) και Κ Η
∆∆ 2 ⊥ ΑΒ 
M
Ε Δ
ΕΕ1 ⊥ ΒΓ 
 οπότε ΕΕ1 = ΕΕ 2 (2)
ΕΕ 2 ⊥ ΑΓ  2 1
1 2
Β Γ
E1 Ζ Δ2
Στο τραπέζιο ∆ΕΕ1∆1 η ΜΖ είναι διάμεσος, οπότε
∆∆1 + ΕΕ1 (1), (2) ∆∆ 2 + ΕΕ 2

=ΜΖ = =
2 2
∆∆ 2 ΕΕ 2
= + = ΜΚ + ΜΗ
2 2
 
(στα τρίγωνα ∆ Ε ∆ 2 και ∆ Ε Ε 2 αφού Μ μέσο ΔΕ).
75
22-0237-02.indd 75 14/4/2016 1:05:25 µµ

22-0237-02.indd 76 14/4/2016 1:05:25 µµ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ

6
• Αν μας ενδιαφέρει γωνία που σχετίζεται με δυο εφαπτόμενους
κύκλους, συνήθως φέρουμε την κοινή εφαπτομένη (εσωτερική
ή εξωτερική).
(Ασκήσεις: § 6.4 Σύνθετα 1, 2)
• Όμοια, στους τεμνόμενους κύκλους, συνήθως φέρουμε την

κοινή χορδή.
(Ασκήσεις: § 6.6 Αποδεικτικές 1)
• Για να διέρχεται ένας κύκλος (Α, Β, Γ) από ένα σημείο Δ αρκεί

τα Α, Β, Γ και Δ να είναι κορυφές εγγράψιμου τετραπλεύρου.
(Ασκήσεις: Γενικές 6, 8)
22-0237-02.indd 77 14/4/2016 1:05:25 µµ

6.1-6.4
§ 6.1-6.4
1. Για το 1ο σχήμα έχουμε:

2x + 3x + 4x = 360 ⇔ 9x = 360 ⇔ x = 40.
 = 4x, οπότε
Η y είναι εγγεγραμμένη γωνία και βαίνει στο τόξο ΒΓ
y = 2x = 2 ⋅ 40 = 80 .
 
ˆ = 50 , ως εγγεγραμμένες που βαίνουν στο

Για το 2ο σχήμα έχουμε x = ΑΒ∆

ίδιο τόξο. Για τον ίδιο λόγο ∆ΑΓ ˆ = 35, οπότε από το τρίγωνο Α ∆ Γ
ˆ = ∆ΒΓ
βρίσκουμε: y = 180 − x − 35 = 105 .
  
2. Η γωνία Α̂ είναι γωνία τεμνουσών, οπότε (§ 6.3) έχουμε:

ˆ= 1 (Γ∆
Α  − ΒΕ
 ) ⇔ 40=
 1  ) ⇔ ΒΕ
(200 − ΒΕ = 120 .
2 2
ˆ = 40, γιατί η x είναι γωνία χορδής και εφα-
3. Για το 1ο σχήμα έχουμε: x = Α
= 80.
πτομένης. Τότε ΒΓ
 = ΑΓ
Επειδή ΑΒ = ΑΓ θα είναι ΑΒ  = y , οπότε από την:
= 360 ⇔ 2 y + 80 = 360 ⇔ y = 140 .
2 y + ΒΓ
Για το 2ο σχήμα έχουμε: Η Α̂ είναι γωνία τέμνουσας και εφαπτομένης,
επομένως σύμφωνα με την § 6.3 θα είναι:
1
Â= (y − x) ⇔ y − x= 120 (1).
2
Για τη γωνία Γ̂ έχουμε:
(
Γ∆) 1 1
=Γˆ ΓΒ∆
=ˆ = (360 − x − y) ⇔= 50 (360 − x − y) ⇔ x=
+ y 260 (2)
2 2 2
Λύνοντας το σύστημα των (1) και (2) βρίσκουμε: x = 70 , y = 190 .
4. Από το σχήμα έχουμε:
Κˆ 1 (∆Γ
=  + ΒΕ
 ) ⇔ 70=
 1  
(∆Γ + ΒΕ) ⇔ ∆Γ  + ΒΕ
= 140 (1).
2 2
ˆ= 1 (Γ∆
Επίσης: Α  − ΒΕ
 ) ⇔ ∆Γ − ΒΕ= 50 (2).
2
 = 95 , ΒΕ
Λύνοντας το σύστημα των (1) και (2) βρίσκουμε: ∆Γ  = 45 .
1ˆ 1ˆ ˆ =140.
5. Έχουμε: Α
ˆ= Ο ή 70= Ο ήΟ
2 2
78
22-0237-02.indd 78 14/4/2016 1:05:26 µµ

6.1-6.4
Επειδή ΟΒ = ΟΓ είναι Βˆ 1 =Γˆ 1 =x, Α

οπότε 2x + O
ˆ =180 ή x = 20 , δηλ. 70 0
Βˆ =Γˆ =20 .
1 1
O
Επειδή Α  = 140
ˆ =70 θα είναι ΒΜΓ
1
 = ΜΓ
 = 70, Β 1
και αφού Μ μέσο ΒΜ 2
2 Γ
ˆ =Γˆ =1 70 =35

οπότε Β 2 2
2  Μ
και από το τρίγωνο Β Μ Γ βρίσκουμε ότι
ˆ 180 − 2 ⋅ 35
=
Μ = 
110.
6. Από το σχήμα έχουμε y = 2z (y εξωτερική γωνία τριγώνου) και x = z , ως
εγγεγραμμένες που βαίνουν στο ίδιο τόξο. Με τη βοήθεια αυτών η i) είναι
σωστή.
7. Τα ζητούμενα καθίσματα είναι αυτά που βρίσκονται πάνω στο τόξο που
γράφεται με χορδή το τμήμα που εκφράζει το πλάτος της σκηνής και δέχεται
γωνία ίση με τη γωνία υπό την οποία φαίνεται η σκηνή από το κάθισμα Α.
Μ ε
Αποδεικτικές Ασκήσεις 1
1. Ευθύ: Έστω Μ το μέσο ενός τόξου ΑΒ  και

A Β
ε η εφαπτομένη του στο Μ. Θα δείξουμε ότι
ε//ΑΒ. Έχουμε: η Μ̂1 είναι γωνία χορδής και
εφαπτομένης, άρα:
Α
ˆ =Μ ˆ (1). Εξάλλου αφού Μ μέσο ΑΒ θα είναι ΑΜ  = ΜΒ  , οπότε Α ˆ =Βˆ
1
 
(2) ως εγγεγραμμένες που βαίνουν στα ίσα τόξα ΜΒ και ΜΑ αντίστοιχα.
Από τις (1) και (2) προκύπτει ότι Βˆ =Μˆ απ’ όπου έχουμε ε//ΑΒ.
1
Αντίστροφο: Υποθέτουμε τώρα ότι ε//ΑΒ και θα δείξουμε ότι Μ μέσο ΑΒ. 
Έχουμε Α ˆ =Μˆ (3) (γωνία χορδής και εφαπτομένης) και Β
1
ˆ =Μ ˆ (4) (γιατί
1
ε//ΑΒ). Από (3), (4) προκύπτει ότι Α = Β, οπότε και τα αντίστοιχα τόξα αυτών
ˆ ˆ
 ΜΑ
ΜΒ,  είναι ίσα, δηλ. Μ μέσο του ΑΒ.
2. Επειδή Γ αντιδιαμετρικό του Α στον κύκλο Α

κέντρου Κ, η γωνία ΑΒΓ ˆ είναι ορθή γιατί
Κ Λ
ˆ = 90 (1) όμοια
βαίνει σε ημικύκλιο, δηλ. ΑΒΓ

ˆ = 90 (2). Από (1) και (2) προκύπτει ότι
ΑΒ∆
ˆ = 180 η οποία σημαίνει ότι Γ, Γ Β Δ
ΑΒΓ + ΑΒ∆
ˆ
Β, Δ συνευθειακά, δηλαδή η ΓΔ διέρχεται
από το Β.
79
22-0237-02.indd 79 14/4/2016 1:05:27 µµ

6.1-6.4
3. Αρκεί Pˆ1 + ∆ˆ =90. Έχουμε: Γ

Pˆ = Pˆ (ως κατακορυφήν)
1 2
∆ˆ = Βˆ (εγγεγραμμένες που βαίνουν στο ίδιο 2 3 Β

Α Ρ
τόξο) και Β =P3 (γιατί το τρίγωνο Β Ρ Γ
ˆ ˆ 1
είναι ορθογώνιο στο Ρ και ΡΜ διάμεσος).

ˆ = 90,
Άρα Pˆ1 + ∆ˆ = Pˆ 2 + Pˆ3 = ΒΡΓ
αφού οι χορδές ΑΒ και ΓΔ τέμνονται κάθετα. Δ
4. Επειδή ΑΙΒˆ = 100 το I βρίσκεται σε τόξο τ1 που γράφεται με χορδή AB

και δέχεται γωνία 100. Όμοια το I βρίσκεται και στο τόξο τ2 που γράφεται
με χορδή τη ΒΓ και δέχεται γωνία 125 . Τα τόξα αυτά έχουν κοινό το ση-
μείο Β που δε βρίσκεται πάνω στη διάκεντρο
των αντίστοιχων κύκλων, επομένως θα έχουν Β
και δεύτερο κοινό σημείο I το οποίο είναι το
ζητούμενο. Πράγματι ΑΙΒ ˆ = 100 από κατα-
ˆ = 125 από κατασκευή
σκευή του τ1 και ΒΙΓ Ι
τ1
Α τ2
του τ2 και ΑΙΓ
=ˆ 360 − 100 − 125
= 
135. Γ
Σχόλιο:
Προφανώς ο καπετάνιος έκαμε και μια περιττή μέτρηση.
1. Έστω ότι οι κύκλοι εφάπτονται εξωτερικά στο Α. η

εΒ
Φέρνουμε την κοινή εσωτερική εφαπτομένη n Γ'
αυτών στο Α. Τότε: Κ
2
Λ
Β̂ = Α
ˆ (γωνία χορδής και εφαπτομένης στον κύκλο ε' 1 Α
1
κέντρου Κ) Β' Γ
Γ̂ = Α
ˆ (γωνία χορδής και εφαπτομένης
2
στον κύκλο κέντρου Λ)
Αˆ =Α
1
ˆ (ως κατακορυφήν)
2
Άρα Β ˆ = Γˆ που σημαίνει ότι ΒΒ′//ΓΓ′.

Έστω ότι οι κύκλοι εφάπτονται εσωτερικά στο Α. Τότε, όπως και στην προ-
ηγούμενη περίπτωση, φέρνουμε την κοινή εξωτερική εφαπτομένη και έχουμε:
Β̂ = Α
ˆ και Γ̂ = Αˆ (χορδή και εφαπτομένη), οπότε Β
ˆ = Γˆ , άρα ΒΒ′//ΓΓ′.
1 1
80
22-0237-02.indd 80 14/4/2016 1:05:28 µµ

6.5-6.6
2. Έστω Ζ, Η τα δεύτερα κοινά σημεία των ΑΒ,

ΑΓ αντίστοιχα με το μικρότερο κύκλο. Για να Γ
ε
δείξουμε ότι η ΑΔ είναι διχοτόμος της γωνίας ΒΑΓ
ˆ Η
Δ
αρκεί να δείξουμε ότι η ΑΔ είναι διχοτόμος της
γωνίας ΖΑΗˆ και επειδή αυτή είναι εγγεγραμμένη
στο μικρό κύκλο αρκεί να δείξουμε ότι τόξο ΖΔ Β Α
Z 1
είναι ίσο με το ΔΗ, το οποίο σύμφωνα με την
άσκηση 1 είναι ισοδύναμο με την ΒΓ//ΖΗ το
οποίο είναι με τη σειρά του ισοδύναμο με την
Γˆ = Η
ˆ που ισχύει γιατί Γ̂ = Α
ˆ και Η̂ = Α
1
ˆ , ως
1
γωνίες χορδής και εφαπτομένης, όπου ε η κοινή
εξωτερική εφαπτομένη των δύο κύκλων στο Α.
3. Για να δείξουμε ότι ΡΑ = Γ∆ αρκεί να δείξουμε Γ

ότι η γωνία Α∆Ρ
ˆ ισούται με τη γωνία ∆ΑΡˆ .
Δ
Έχουμε: η γωνία Α∆Ρ είναι εξωτερική στο τρίγωνο
ˆ Β

Α ∆ Γ , οπότε: Α∆Ρ
ˆ = Γˆ + Α
ˆ (1).
1 12
ˆ ˆ
Όμως Γ = Α3 (γωνία χορδής και εφαπτομένης) και 3
Ρ
Α
Αˆ =Α
1
ˆ γιατί η ΑΔ είναι διχοτόμος της γωνίας
2
ΒΑΓˆ .
Με αντικατάσταση των Γ̂ και Α̂1 με τα ίσα τους
στην (1) παίρνουμε: Α∆Ρˆ = Α ˆ +Α
3
ˆ = ∆ΑΡ
2
ˆ ,
δηλ. Α∆Ρ = ∆ΑΡ που είναι το ζητούμενο.
ˆ ˆ
§ 6.5-6.6
Δ
1. Επειδή το ΑΒΓΔ είναι εγγράψιμο έχουμε:
Αˆ + Γˆ =180 ή 120 + Γˆ =180 Α
ή Γˆ =60. 1200
ˆ ή ∆ˆ =80.
Επίσης έχουμε ∆ˆ = Β εξ
Β
Προφανώς δε= Βˆ 180 − Βˆ=εξ 100. 800
Γ
2. Επειδή ΑΒΓΔ ρόμβος θα είναι Α ˆ = Γˆ (1). Αλλά ο

Α Δ
ρόμβος ΑΒΓΔ είναι και εγγεγραμμένος σε κύκλο,
οπότε Α ˆ + Γˆ =180 (2).
ˆ =180 ή Α
Από τις (1), (2) προκύπτει 2 Α ˆ =90 .
Δηλαδή ο ρόμβος ΑΒΓΔ έχει μια γωνία ορθή, άρα
είναι τετράγωνο. Β Γ
81
22-0237-02.indd 81 14/4/2016 1:05:28 µµ

6.5-6.6
3. Σε κάθε παραλληλόγραμμο οι απέναντι γωνίες Α Β

είναι ίσες, δηλαδή Αˆ = Γˆ , Β̂ = ∆ˆ . Αφού είναι
και εγγεγραμμένο, οι απέναντι γωνίες είναι και
παραπληρωματικές, συνεπώς Α ˆ = Γˆ = 1 και
ˆ = ∆ˆ = 1 .
Β
Δ Γ
4. i) Αφού το ΑΒΓΔ είναι παραλληλόγραμμο θα Α Β

είναι ΑΒ = Γ∆ και ΒΓ = ∆Α. Επειδή είναι πε-
ριγράψιμο θα έχουμε ότι: ΑΒ + Γ∆ = Α∆ + ΒΓ
ή 2ΑΒ= 2ΒΓ ή ΑΒ = ΒΓ. Επομένως το ΑΒΓΔ Ο
είναι ρόμβος.
ii) Αφού το ΑΒΓΔ είναι ρόμβος οι διαγώνιοί του

διχοτομούν τις γωνίες του, επομένως τέμνονται Δ Γ
στο κέντρο του εγγεγραμμένου κύκλου.
Α
1. Α ρκεί να αποδείξουμε ότι Γ̂ = ∆ˆ 1 . Γι’ αυτό Γ Δ
1
φέρνουμε την κοινή χορδή ΑΒ, οπότε από τα
1 Δ'
σχηματιζόμενα εγγεγραμμένα τετράπλευρα ΑΒΓ′Γ
και ΑΒΔ′Δ έχουμε: Β Κ2
Γ'
Κ1
Γˆ = Β
ˆ (Β̂ εξωτερική γωνία του ΑΒΓ′Γ)
1 1
Β̂1 =∆ˆ 1 (∆ˆ 1 εξωτερική γωνία του ΑΒΔ′Δ).
Από τις σχέσεις αυτές προκύπτει Γ̂ = ∆ˆ 1, δηλ.

το ζητούμενο. ε
Α
1 (Ο)
1 Ε
ρκεί να δείξουμε ότι Α
2. Α ˆ =Εˆ . Έχουμε: Α
1 1
ˆ =Β
1
ˆ (1)
Δ
(γωνία χορδής και εφαπτομένης) στον κύκλο (Ο)
Β Γ
και Εˆ 1 =Βˆ (2) γιατί το ΒΔΕΓ είναι εγγεγραμμένο
στον κύκλο (Κ). Από τις (1) και (2) προκύπτει
(Κ)
Αˆ =Εˆ το οποίο σημαίνει ότι ε//ΔΕ.
1 1
82
22-0237-02.indd 82 14/4/2016 1:05:29 µµ

6.5-6.6
3. Είναι Β∆Η ˆ + ΒΖΗˆ= 90 + 90 = 

180, οπότε το
ΒΔΗΖ είναι εγγράψιμο σε κύκλο και επομένως A
∆ˆ 1 =Β
ˆ (1). Αλλά και το ΒΖΕΓ είναι εγγράψιμο σε
1 E
κύκλο, γιατί ΒΖΓˆ = ΒΕΓˆ = 90, οπότε Βˆ =Γˆ (2).
1 1 Z
Όμως και το ΔΗΕΓ είναι κι αυτό εγγράψιμο, Η
ˆ= 90 + 90  1
αφού Η∆Γ ˆ + ΗΕΓ = 180 , οπότε 12 1
Β Γ
Γ̂1 =∆ˆ 2 (3). Από (1), (2) και (3) προκύπτει ότι: Δ
∆ˆ 1 =∆ˆ 2, δηλ. ΑΔ διχοτόμος της γωνίας ZΔΕ ˆ του

τριγώνου ∆ Ε Ζ. Όμοια αποδεικνύεται και για τα
άλλα ύψη.
4. Α ρκεί να δείξουμε ότι Κ ˆ +Μ ˆ =180. Είναι M

Γ
ΚΑ = Κ∆ , ως εφαπτόμενα τμήματα από το ση- Ν
Α Β
μείο Κ προς τον κύκλο και επομένως 1
 Σ
Αˆ =∆ˆ =ω
1 1
ˆ , οπότε από το τρίγωνο Κ Α ∆ Κ 11 1
έχουμε= Κˆ 180 − 2ω ˆ.
Δ
Όμως Β ˆ =Α
1
ˆ =ω
1
ˆ , ως γωνία χορδής και
εφαπτομένης, οπότε = Κˆ 180 − 2Β ˆ (1).
1
Όμοια βρίσκουμε ότι Μ ˆ = 180 − 2∆ˆ 1 (2)

Επειδή όμως ΑΒ ⊥ Γ∆ είναι Β ˆ + ∆ˆ =90 (3) Λ

1 1
Προσθέτοντας κατά μέλη τις (1) και (2) βρίσκουμε
ότι Κˆ +=Μˆ 360 − 2(Βˆ + ∆ˆ ), οπότε παίρνοντας υπόψη και την (3) προκύπτει
1 1
ˆ +Μ
ότι Κ ˆ = 180 που σημαίνει ότι το ΚΛΜΝ είναι εγγράψιμο σε κύκλο.

ˆ + Εˆ =90. Γι’ αυτό
ρκεί να δείξουμε ότι Α
1. Α 1 1
φέρνουμε την ΟΒ, οπότε από το ισοσκελές x'

τρίγωνο Α Ο Β βρίσκουμε: 2 Α ˆ +Οˆ =180 Α
1
και επειδή Ο ˆ = 2Γˆ , αφού Γ̂ εγγεγραμμένη x 1
και Ο̂ επίκεντρη που βαίνουν στο ίδιο τόξο, Δ

Ε 1
παίρνουμε 2 Α ˆ +=
1 2Γˆ 180 ⇔ Α ˆ +=
1 Γˆ 90 Ο

(1). Επειδή όμως ΒΕΓ = Β∆Γ = 90 το ΒΕΔΓ
ˆ ˆ
Γ
είναι εγγράψιμο σε κύκλο στον οποίο η Ε̂1 είναι
Β
εξωτερική γωνία, οπότε Εˆ =Γˆ (2). Από (1) και
1
ˆ + Εˆ = 90.
(2) προκύπτει ότι Α1 1
83
22-0237-02.indd 83 14/4/2016 1:05:30 µµ

6.5-6.6
2ος τρόπος: Φέρνουμε την εφαπτομένη xx′ στο Α, οπότε ΟΑ ⊥ xx ′. Αρκεί

να αποδείξουμε ότι ΔΕ//xx′. Πράγματι xAB
ˆ = Γˆ (χορδή και εφαπτομένη)
και Γˆ =Eˆ 1, οπότε xΑΒ
ˆ = Eˆ .
1
Άρα ΔΕ//xx′.
2. Φέρνουμε τα τμήματα ΟΔ και ΟΕ. Στο τρίγωνο


Ο ∆ Ε το ΟΜ είναι ύψος, από κατασκευή, οπότε Ε
 1
για να είναι ∆Μ = ΜΕ πρέπει το τρίγωνο Ο ∆ Ε Ο
να είναι ισοσκελές, δηλ. πρέπει ∆ˆ 1 =Εˆ 1 . Επειδή Β 1
ε1 εφαπτομένη και ΟΒ ακτίνα που καταλήγει στο Μ Γ
σημείο επαφής έχουμε: ΟΒ∆ ˆ = 90 . Επίσης και 1
Δ ε1 ε2
ΟΜ∆ ˆ = 90, οπότε το ΟΒΔΜ είναι εγγράψιμο
και επομένως ∆ˆ 1 =Βˆ (1).
1
Επίσης από ΟΜΕ
ˆ = ΟΓΕˆ = 90 προκύπτει ότι
ΟΜΓΕ εγγράψιμο, οπότε Εˆ 1 =Γˆ 1 (2).
Αλλά ΟΒ = ΟΓ συνεπάγεται ότι το τρίγωνο

Ο Β Γ είναι ισοσκελές, οπότε Β ˆ =Γˆ (3).
1 1
Από (1), (2) με τη βοήθεια της (3) βρίσκουμε ότι
∆ˆ 1 =Εˆ 1 που είναι το ζητούμενο.
Ζ
3. Έστω Δ, Ε, Ζ οι προβολές ενός σημείου Μ του Α Μ

περιγεγραμμένου κύκλου του τριγώνου Α Β Γ Ε
πάνω στις πλευρές του ΒΓ, ΑΓ, ΑΒ αντίστοιχα.
Για να δείξουμε ότι τα Δ, Ε, Ζ είναι συνευθειακά
αρκεί να δείξουμε ότι ΖΕΜ ˆ + ΜΕ∆ ˆ = 180. Γ
Β Δ
Επειδή ΜΖΑ
ˆ + ΜΕΑ ˆ= 90 + 90=
180
το ΜΖΑΕ είναι εγγράψιμο σε κύκλο,
οπότε ΜΕΖ
ˆ = ΜΑΖˆ (1).
Επίσης από ΜΕΓ ˆ = Μ∆Γ ˆ = 90
προκύπτει ότι ΜΕΔΓ εγγράψιμο και επομένως
ΜΕ∆
ˆ + ΜΓ∆ ˆ = 180 (2)
Αλλά, αφού ΑΒΓΜ εγγεγραμμένο, θα είναι
ΜΑΖ
ˆ = ΜΓ∆ ˆ (3)
Από (1) και (3) προκύπτει ότι ΜΕΖ ˆ = ΜΓ∆
ˆ
οπότε αντικαθιστώντας στη (2) βρίσκουμε ότι
ΜΕ∆
ˆ + ΜΕΖ ˆ = 180 η οποία σημαίνει ότι τα
σημεία Δ, Ε, Ζ είναι συνευθειακά.
84
22-0237-02.indd 84 14/4/2016 1:05:31 µµ

6.7
4. Η γωνία ΖΑΓˆ είναι εγγεγραμμένη στον (Α, Δ, Γ)

Α
κύκλο και η ΑΔ είναι διχοτόμος της, άρα Α
ˆ =Α
1
ˆ ,
2 Ζ 12
 = ∆Γ,
ή Ζ∆  οπότε και Ζ∆ = ∆Γ (1). Ε
Όμοια η ΑΔ είναι διχοτόμος και της ΒΑΕ ˆ που
είναι εγγεγραμμένη στον (Α, Δ, Β) κύκλο, οπότε Β Δ Γ
∆Ε = Β∆ (2).
Επειδή το ΑΒΔΕ είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο θα είναι Ε∆Γ ˆ = ΒΑΓ ˆ (3).
Επίσης και το ΑΖΔΓ είναι εγγεγραμμένο σε κύκλο, οπότε Β∆Ζˆ = ΒΑΓˆ (4).
Από (3) και (4) προκύπτει ότι Ε∆Γ = Β∆Ζ από την οποία με τη βοήθεια και
ˆ ˆ
 
των (1), (2) προκύπτει ότι τα τρίγωνα Β ∆ Ζ και Γ ∆ Ε είναι ίσα.
§ 6.7
1. i) Επειδή ο δρομέας κινείται ισαπέχοντας από τις πλευρές του διαδρόμου,

ο γεωμ. τόπος των θέσεών του είναι η μεσοπαράλληλη των πλευρών του
διαδρόμου.
ii) Είναι ένας κύκλος ομόκεντρος της γης και ακτίνας R + 10, όπου R η ακτίνα
της γης σε Km.
2. i) Ευθύ: Έστω (M, ρ) ο κύκλος γνωστής ακτίνας ρ που κυλιέται στο εσωτερικό
του γνωστού κύκλου (Ο, R) και Α το μετακινούμενο μοναδικό κοινό σημείο
των δύο κύκλων. Τότε ΟΜ = ΟΑ − ΜΑ = R − ρ , δηλ. το τυχαίο σημείο
Μ του τόπου απέχει σταθερή απόσταση από το σταθερό σημείο Ο, άρα
βρίσκεται στον κύκλο (Ο, R − ρ) .
Αντίστροφο: Έστω Ν ένα σημείο του κύκλου
(Ο, R − ρ) και Β το κοινό σημείο της προέκτασης R
της ON με τον (Ο, R). N
Β
Μ
Τότε ΝΒ = ΟΒ − ΟΝ = R − (R − ρ) = ρ, O
ρ Α
οπότε το Β είναι σημείο του κύκλου ( Ν, ρ) .
Επειδή δε το Β είναι σημείο της διακέντρου των
(Ο, R) και ( Ν, ρ) το Β είναι το μοναδικό κοινό
σημείο των δυο κύκλων. Άρα το Ν είναι κέντρο
κύκλου ακτίνας ρ που εφάπτεται στον (Ο, R)
εσωτερικά. Επομένως γεωμ. τόπος του Μ είναι
ο κύκλος (Ο, R − ρ).
85
22-0237-02.indd 85 14/4/2016 1:05:31 µµ

6.7
ii) Ευθύ: Έστω (M, ρ) ένας κύκλος γνωστής

ακτίνας ρ που διέρχεται από το σταθερό
σημείο Α, τότε ΑΜ = ρ που σημαίνει ότι το
Α
Μ βρίσκεται στον κύκλο ( Α, ρ). ρ
Αντίστροφο: Έστω Ν τυχαίο σημείο του κύ-
κλου ( Α, ρ). Τότε ΝΑ = ρ , οπότε το Ν είναι Μ
Ν
το κέντρο κύκλου που διέρχεται από το Α και
έχει ακτίνα ρ. Επομένως ο ζητούμενος γεωμ.
τόπος είναι ο κύκλος ( Α, ρ).
3. Έστω Θ η θέση του θησαυρού. Επειδή ΘΑ = ΘΒ το Θ'

Α
Θ είναι σημείο της μεσοκαθέτου ε του τμήματος ΑΒ Θ
4m
με άκρα τις θέσεις των δένδρων. Εξάλλου αφού το Θ ρ
Δ
απέχει από το δέντρο Δ απόσταση 4m θα βρίσκεται
και στον κύκλο (∆, 4m). Άρα η ζητούμενη θέση B
του θησαυρού θα είναι στα κοινά σημεία της ε με
τον κύκλο (∆, 4m).
4. Αν R είναι η ακτίνα του δοθέντος κύκλου, είναι Μ Α

φανερό ότι ο γεωμ. τόπος των μέσων Μ της ακτίνας O
OA, καθώς το Α κινείται πάνω στον (Ο, R), είναι
 R
ο κύκλος  O,  .
 2
 Α
1. Ευθύ: Έστω ορθογώνιο τρίγωνο Α Β Γ με σταθερή
υποτείνουσα ΒΓ = α . Φέρνουμε τη διάμεσο AO που
ΒΓ α O
αντιστοιχεί στην υποτείνουσα, τότε ΑΟ
= =
2 2 Β Γ
η οποία σημαίνει ότι το μεταβλητό σημείο Α απέχει
α
από το σταθερό σημείο Ο σταθερή απόσταση ,
2 Α'
 α 
άρα το Α βρίσκεται στον κύκλο  Ο,  .
 2
 α
Αντίστροφο: Γράφουμε τον κύκλο  Ο,  και έστω Α′ ένα σημείο του,
 2
διαφορετικό των Β, Γ. Τότε τα Α′, Β, Γ δεν είναι συνευθειακά, ορίζουν επομένως
τρίγωνο. Το τρίγωνο αυτό είναι ορθογώνιο στο Α′, αφού για τη διάμεσο Α′Ο
α ΒΓ  α
ισχύει: Α′Ο= = . Άρα κάθε σημείο του κύκλου  Ο,  , διαφορετικό
2 2  2
86
22-0237-02.indd 86 14/4/2016 1:05:32 µµ

6.7
των άκρων Β, Γ της σταθερής διαμέτρου ΒΓ αυτού είναι κορυφή της ορθής

γωνίας Α του μεταβλητού τριγώνου Α Β Γ .
 α
Επομένως γεωμ. τόπος του A είναι ο κύκλος  Ο,  χωρίς τα σημεία του Β, Γ.
 2
2. Ευθύ: Έστω ε μια ευθεία που διέρχεται από το Β και M
Μ η προβολή του Α πάνω στην ε. Τότε ΑΜΒ ˆ =1 ,
οπότε το Μ βρίσκεται σε κύκλο με διάμετρο το ΑΒ.
B
Αντίστροφο: Γράφουμε τον κύκλο διαμέτρου ΑΒ A
και θεωρούμε ένα σημείο Ν αυτού, διαφορετικό των ε
ˆ
Α, Β. Τότε Α Ν Β = 1 (εγγεγραμμένη που βαίνει σε
ημικύκλιο) και επομένως το Ν είναι προβολή του Ν
Α πάνω στην ευθεία ΝΒ, που διέρχεται από το Β.
Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι κάθε σημείο του κύκλου διαμέτρου ΑΒ, διαφορετικό
των Α, Β είναι σημείο του ζητούμενου γεωμ. τόπου. Όμως στο γεωμ. τόπο
ανήκουν και τα Α, Β γιατί το μεν Α είναι προβολή του εαυτού του πάνω στην
ΑΒ, ενώ το Β είναι προβολή του Α πάνω στην ευθεία που διέρχεται από το
Β και είναι κάθετη στην ΑΒ. Επομένως ο ζητούμενος γεωμ. τόπος είναι ο
κύκλος διαμέτρου ΑΒ.
3. Ε
υθύ: Έστω Μ το μέσο της υποτείνουσας ΒΓ του y

ορθογωνίου τριγώνου Α Β Γ του προβλήματος. Στο B0

ορθογώνιο τρίγωνο Ο Β Γ η ΟΜ είναι διάμεσος που Β
αντιστοιχεί στην υποτείνουσα, επομένως
Α
Μ
ΒΓ
ΟΜ = (1). Όμοια στο ορθογώνιο τρίγωνο
2 x

Ο Γ0 Γ
Α Β Γ η AM είναι διάμεσος που αντιστοιχεί στην
ΒΓ ε
υποτείνουσα, οπότε ΑΜ = (2).
2
Από (1), (2) προκύπτει ΟΜ = ΜΑ το οποίο σημαίνει ότι το Μ βρίσκεται στη
μεσοκάθετη ε του τμήματος OA. y
Αντίστροφο: Φέρνουμε τη μεσοκάθετη ε του
Β0
τμήματος OA και θεωρούμε τυχαίο σημείο Ν της
ε. Γράφουμε τον κύκλο ( Ν, ΝΟ), ο οποίος τέμνει Β'
τις Oy, Ox στα σημεία Β′, Γ′ αντίστοιχα. Επειδή
Β′ΟΓ
ˆ ′ = 90 το Β′Γ′ είναι διάμετρος του κύκλου Ν Α
( Ν, ΝΟ) και επομένως διέρχεται από το κέντρο x
Ν, οπότε θα είναι Β′Ν = ΝΓ′, δηλαδή το Ν είναι Ο Γ0 Γ'
μέσο του Β′Γ′.
Β′Γ ′
Άρα θα έχουμε ΝΑ = ΝΟ = (γιατί το ON διάμεσος του ορθογωνίου
 2 
τριγώνου Ο Β′ Γ′). Έτσι για τη διάμεσο ΝΑ του τριγώνου Α Β′ Γ′ έχουμε
87
22-0237-02.indd 87 14/4/2016 1:05:33 µµ

6.7
Β′Γ ′
ΝΑ = το οποίο σημαίνει ότι Β′ΑΓˆ ′ = 90. Όμως το Ν είναι εσωτερικό
2
σημείο της γωνίας, άρα γεωμ. τόπος του Μ είναι το τμήμα Β0 Γ 0 της μεσοκαθέτου
ε που βρίσκεται στο εσωτερικό της γωνίας, συμπεριλαμβανομένων και των
άκρων Β0, Γ 0.

Γ
4. i) Ανάλυση: Έστω Α Β Γ το ζητούμενο τρίγωνο
ˆ = 1 , ΑΒ = λ και διάμεσο ΑΜ = µ.
που έχει: Α μ λ
Τότε ΒΓ = 2ΑΜ = 2µ, οπότε έχουμε να κα- Μ
τασκευάσουμε ορθογώνιο τρίγωνο από την μ
υποτείνουσα και μια κάθετη πλευρά.
Α λ Β
Σύνθεση: Κατασκευάζουμε ορθή γωνία xAy ˆ ,
στην Αx παίρνουμε σημείο Β ώστε ΑΒ = λ και
γράφουμε τον κύκλο (Β, 2µ), ο οποίος τέμνει

την ημιευθεία Ay στο Γ. Το τρίγωνο Α Β Γ είναι y
Γ
το ζητούμενο.

Απόδειξη: Το τρίγωνο Α Β Γ έχει:
ˆ = xΑˆ y = 1 , από κατασκευή της xΑ
ˆ y , ΑΒ = λ Μ 2μ
Α
ΒΓ 2µ x
από κατασκευή και διάμεσο ΑΜ = = = µ
2 2 Α λ Β
δηλαδή τα δοθέντα στοιχεία.
Διερεύνηση: Για να υπάρχει λύση θα πρέπει ο κύκλος (Β, 2µ) να τέμνει
την Ay, το οποίο συμβαίνει όταν λ < 2µ.

ii)Έστω Α Β Γ το ζητούμενο τρίγωνο που έχει:
Αˆ = 1 , διάμεσο ΑΜ = µ και ύψος Α∆ = λ . Γ

Παρατηρούμε ότι το ορθογώνιο τρίγωνο ∆ Α Μ
(∆ˆ = 1 ) κατασκευάζεται γιατί έχει γνωστή υποτεί- Μ
νουσα ΑΜ = µ και μια κάθετη πλευρά Α∆ = λ. μ Δ
Έτσι για τη σύνθεση, κατασκευάζουμε πρώτα το ΔΑΜ λ
και παίρνουμε την προέκταση της ΜΔ και εκατέρωθεν
Α Β
του Μ τα σημεία Β, Γ ώστε ΜΒ = ΜΓ = µ . Τότε το

τρίγωνο Α Β Γ είναι το ζητούμενο. Για να υπάρχει

λύση πρέπει να κατασκευάζεται το τρίγωνο ∆ Α Μ
το οποίο συμβαίνει όταν λ < µ.
88
22-0237-02.indd 88 14/4/2016 1:05:34 µµ

6.7
Α
1. Από τυχαίο σημείο Ρ της ΒΓ φέρνουμε ΡΕ//ΑΒ
Z
και ΡΖ//ΑΓ. Ζητάμε το γεωμ. τόπο του μέσου Μ Μ Λ ε
του ΖΕ. Το ΑΖΡΕ είναι παραλληλόγραμμο, οπότε K υ Ε
οι διαγώνιες ΑΡ και ΖΕ διχοτομούνται, άρα το Μ
είναι και μέσο του ΑΡ. Φέρνουμε το ύψος Α∆ = υ B Δ Η Ρ Γ

και ΜΗ ⊥ ΒΓ. Στο τρίγωνο Α ∆ Ρ είναι ΜΗ//ΑΔ
Α∆ υ
και Μ μέσο της πλευράς ΑΡ, οπότε ΜΗ = ή ΜΗ = , η οποία σημαίνει ότι
2 2
υ
το Μ απέχει σταθερή απόσταση από τη σταθερή ευθεία ΒΓ και επομένως
2
υ
βρίσκεται σε ευθεία ε//ΒΓ που απέχει από τη ΒΓ. Επειδή το Ρ είναι σημείο
2
του τμήματος ΒΓ το Μ είναι σημείο του τμήματος ΚΛ.
Αντίστροφο: Έστω Μ σημείο του ΚΛ και Ρ η τομή της AM με τη ΒΓ. Από
το Ρ φέρνουμε ΡΕ//ΑΒ και ΡΖ//ΑΓ, οπότε στο παραλληλόγραμμο ΑΖΡΕ το
Μ είναι μέσο της μιας διαγωνίου ΑΡ και επομένως θα είναι και μέσο της
άλλης διαγωνίου ΖΕ. Άρα κάθε σημείο Μ του τμήματος ΚΛ είναι σημείο του
ζητούμενου γεωμ. τόπου και επομένως γεωμ. τόπος του Μ είναι το τμήμα ΚΛ.

2. i) Ανάλυση: Έστω Α Β Γ το ζητούμενο τρίγωνο Α
ω
που έχει: ΒΓ = λ , Α̂ = ω και διάμεσο ΑΜ = µ. ω
Επειδή Α̂ = ω το Α βλέπει το σταθερό τμήμα λ μ
μ
ΒΓ = λ υπό σταθερή γωνία, άρα θα είναι σημείο
του τόξου τ που γράφεται με χορδή τη ΒΓ και Β Μ
δέχεται γωνία ω. Επίσης, αφού ΑΜ = µ το Α λ
Γ
απέχει σταθερή απόσταση από το σταθερό
σημείο Μ, άρα θα είναι σημείο του κύκλου Α
(Μ , µ) . Άρα το Α είναι σημείο της τομής του
τόξου τ και του κύκλου (Μ , µ) . τ Α'
μ
Σύνθεση: Παίρνουμε τμήμα ΒΓ = λ και με
χορδή αυτό γράφουμε το τόξο τ που δέχεται Γ
γωνία ω. Επίσης παίρνουμε το μέσο Μ του Β λ Μ
τμήματος ΒΓ και γράφουμε τον κύκλο (Μ , µ)
ο οποίος τέμνει το τόξο τ. 
Αν Α είναι ένα σημείο τομής, το τρίγωνο Α Β Γ είναι το ζητούμενο τρίγωνο.

Απόδειξη: Το τρίγωνο Α Β Γ έχει ΒΓ = λ , από κατασκευή, Α̂ = ω γιατί
είναι εγγεγραμμένη στο τόξο τ που δέχεται γωνία ω και διάμεσο AM = μ,
ως ακτίνα του κύκλου (Μ , µ) .
Διερεύνηση: Για να υπάρχει λύση πρέπει ο κύκλος (Μ , µ) να έχει κοινά
σημεία με το τόξο τ. Αν υπάρχει και δεύτερο κοινό σημείο Α′ τότε το τρίγωνο
89
22-0237-02.indd 89 14/4/2016 1:05:34 µµ

6.7

Α Β′ Γ είναι ίσο με το τρίγωνο Α Β Γ, οπότε δεν έχουμε δεύτερη λύση. Αν
θεωρήσουμε και το τόξο τ′ του αντικειμένου ημιεπιπέδου ως προς την

ΒΓ τότε τα τρίγωνα που προκύπτουν είναι πάλι ίσα με το τρίγωνο Α Β Γ .

Α
ii) Ανάλυση: Έστω Α Β Γ το ζητούμενο
ω
τρίγωνο που έχει: ΒΓ = λ , Α̂ = ω και 2μ Ν
διάμεσο ΒΝ = µ . Από το Α φέρνουμε
μ
παράλληλη προς τη ΒΝ, που τέμνει την Κ Γ
προέκταση της ΓΒ στο Κ. Τότε στο τρίγωνο Β

Α Κ Γ Ν μέσο της ΑΓ και ΝΒ//ΑΚ, οπότε
Β μέσο ΚΓ και ΑΚ = 2ΒΝ = 2µ.
Επειδή ΚΒ = ΒΓ το σημείο Κ είναι ένα σταθερό σημείο και αφού ΚΑ = 2µ =
σταθερό το Α είναι σημείο του κύκλου (Κ , 2µ).
Επίσης αφού Α̂ = ω το Α βρίσκεται σε τόξο τ που γράφεται με χορδή τη
BΓ και δέχεται γωνία ω. Άρα το Α είναι σημείο της τομής του τόξου τ και
του κύκλου (Κ , 2µ).
Σύνθεση: Παίρνουμε τμήμα ΒΓ = λ και στην προέκταση της ΓΒ σημείο Κ
έτσι ώστε ΚΒ = ΒΓ. Γράφουμε τον κύκλο (Κ , 2µ). Στη συνέχεια με χορδή
το ΒΓ γράφουμε τόξο τ που δέχεται γωνία ω. Αν Α είναι το σημείο τομής

του τ με τον (Κ , 2µ) το τρίγωνο Α Β Γ είναι το ζητούμενο.

Α
Απόδειξη: Το τρίγωνο Α Β Γ έχει: ΒΓ = λ , από τ
κατασκευή, Α̂ = ω, γιατί είναι εγγεγραμμένη 2μ Ν
στο τόξο τ που δέχεται γωνία ω και διάμεσο
ΚΑ 2µ Κ
ΒΝ = = = µ. λ Β λ Γ
2 2
Διερεύνηση: Για να υπάρχει λύση θα πρέπει ο
κύκλος (Κ , 2µ) να τέμνει το τόξο τ και προφανώς
0 < ω < 180. Δ
3. Ανάλυση: Έστω ΑΒΓΔ το ζητούμενο τετράπλευρο ν
που έχει ΑΒ = κ, ΒΓ = λ , Γ∆ = µ, ∆Α = ν και Α
Α̂ = ω . 
ω
μ
Παρατηρούμε ότι στο τρίγωνο Α Β ∆ γνωρίζουμε κ
δυο πλευρές του και την περιεχόμενη γωνία, επομέ-
νως αυτό κατασκευάζεται. Έτσι προσδιορίζονται
οι τρεις κορυφές Α, Β και Δ του τετραπλεύρου. Η Β λ Γ
κορυφή Γ πλέον είναι η τομή των κύκλων (Β, λ)
και (∆, µ).
90
22-0237-02.indd 90 14/4/2016 1:05:35 µµ

Σύνθεση: Με κορυφή τυχαίο σημείο Α κατα-

σκευάζουμε γωνία xΑ ˆ y =ω και στις πλευρές Δ y
ν
της παίρνουμε τα τμήματα ΑΒ = κ και Α∆ = ν.
Στη συνέχεια γράφουμε τους κύκλους (Β, λ) και Α
ω
(∆, µ) που τέμνονται στο Γ. Το ΑΒΓΔ είναι το μ
ζητούμενο. κ
Απόδειξη: Από κατασκευή έχει ΑΒ = κ ,
Α∆ = ν και Α̂ = ω. Επίσης ΒΓ = λ, ως ακτίνα Β λ Γ
x
του (Β, λ) και ∆Γ = µ ως ακτίνα του (∆, µ).
Διερεύνηση: Πρέπει 0 < ω < 180 και οι κύκλοι
(Β, λ) και (∆, µ) να τέμνονται.
y
Ε
1. α) Επειδή ΜΔ//ΑΓ, ως κάθετες στην ΑΒ και Μ Α K
μέσο ΒΓ θα είναι και Ν μέσο ΑΒ, οπότε ΜΔ Δ 1
3
2
μεσοκάθετος ΑΒ και επομένως Α∆ = ∆Β

Ν
απ’ όπου προκύπτει ότι Αˆ =Β
1
ˆ (1).
1 1 1
Όμοια βρίσκουμε ότι Α =Γ (2).
ˆ
2
ˆ
1 Β M Γ
Από (1) και (2) έχουμε
Α
ˆ +Α ˆ +Α ˆ =Β ˆ + 90 + Γˆ = 90 + 90 = 180.
1 2 1 1
Άρα Δ, Α, Ε συνευθειακά.
β) Επειδή AM διάμεσος ορθογωνίου τριγώνου που αντιστοιχεί στην υποτείνουσα
είναι ΑΜ = ΒΜ , οπότε Α ˆ =Β
3
ˆ και επομένως
Αˆ +Α ˆ = Βˆ +Β ˆ = 90.
ˆ = ∆ΒΜ
1 3 1
Έτσι έχουμε ∆ΒΜ
ˆ + ∆ΑΜˆ = 90 + 90
= 
180 που σημαίνει ότι το τετράπλευρο
ΑΔΒΜ είναι εγγράψιμο. Όμοια προκύπτει ότι ΜΑΕ ˆ + ΜΓΕ ˆ = 180 που
σημαίνει ότι και το ΑΜΓΕ είναι εγγράψιμο.

γ) Επειδή Μ∆ ⊥ ΑΒ, ΜΕ ⊥ ΑΓ και Α ˆ =90 προκύπτει ότι το τρίγωνο Μ ∆ Ε
είναι ορθογώνιο στο Μ και επομένως κέντρο του περιγεγραμμένου κύκλου
του είναι το μέσο Κ της πλευράς

ΔΕ. Για να εφάπτεται ο περιγεγραμμένος
κύκλος του τριγώνου Μ ∆ Ε στη ΒΓ αρκεί ΚΜ ⊥ ΒΓ που ισχύει γιατί
ΒΓΕΔ τραπέζιο με Βˆ = Γˆ = 90 και ΜΚ//ΒΔ, ως διάμεσος του τραπεζίου.
91
22-0237-02.indd 91 14/4/2016 1:05:36 µµ

 
2. Έστω Α Β Γ μια θέση του τριγώνου Α Β Γ με Α
σταθερή τη ΒΓ και τη διαφορά ΑΓ − ΑΒ = δ.
(ΑΓ > ΑΒ). Έστω Μ η προβολή του Β πάνω
στη διχοτόμο ΑΔ και Ε η τομή της προέκτασης

της ΒΜ με την ΑΓ. Στο τρίγωνο Α Β Ε η E
M
AM είναι ύψος και διχοτόμος, επομένως το
τρίγωνο είναι ισοσκελές, δηλ. ΑΕ = ΑΒ, οπότε Β ΔΚ Γ
ΕΓ = ΑΓ − ΑΕ = ΑΓ − ΑΒ = δ (1).
ΕΓ δ
Παίρνουμε το μέσο Κ της ΒΓ και έχουμε: ΚΜ
= = , λόγω της (1),
2 2
 δ
οπότε το Μ βρίσκεται στον κύκλο  Κ , .
 2
 δ
Αντίστροφα: Έστω Μ σημείο του  Κ , . Φέρνουμε τη ΒΜ και στην προ-
 2
έκτασή της παίρνουμε ΜΕ = ΜΒ. Από το Μ φέρνουμε κάθετο στη BE που
τέμνει την προέκταση της ΓΕ στο Α. Επειδή AM μεσοκάθετος της BE θα
είναι ΑΒ = ΑΕ και ΑΔ διχοτόμος της ΒΑΓ.
ˆ
δ
Επίσης θα είναι ΑΓ − ΑΒ = ΑΓ − ΑΕ = ΕΓ = 2 ⋅ ΜΚ = 2 = δ.
2
Το Μ επομένως είναι σημείο του τόπου.
 δ
Επομένως ο ζητούμενος γεωμ. τόπος είναι ο κύκλος  Κ ,  .
 2

3. Ανάλυση: Έστω Α Β Γ το ζητούμενο Α
τρίγωνο με Β̂ = ω, Γ̂ = ϕ και
≈
ΑΒ + ΒΓ + ΓΑ = δ. Προεκτείνουμε ω φ
τη ΒΓ εκατέρωθεν κατά τμήματα
≈
Δ Β Γ Ε
Β∆ = ΑΒ και ΓΕ = ΑΓ.   ω
Τότε από τα ισοσκελή τρίγωνα Α Β ∆ και Α Γ Ε προκύπτει ότι ∆ˆ = και
2
ˆΕ = ϕ και ∆Ε = δ.
2  ω ϕ
Το τρίγωνο λοιπόν Α ∆ Ε κατασκευάζεται από ∆Ε = δ, ∆ˆ = και Εˆ = .

2 2
Σύνθεση: Κατασκευάζουμε το τρίγωνο Α ∆ Ε και φέρνουμε τις μεσοκάθετες

των ΑΔ και ΑΕ που τέμνουν αντίστοιχα τη ΔΕ στα Β, Γ. Το τρίγωνο Α Β Γ
είναι το ζητούμενο.
Απόδειξη: Επειδή Β σημείο της μεσοκαθέτου του ΑΔ θα είναι ΑΒ = Β∆ .
Όμοια ΑΓ = ΓΕ, οπότε: ΑΒ + ΒΓ + ΓΑ = δ και Βˆ = 2∆ˆ = 2 ω = ω .
2
Όμοια Γ̂ = ϕ.
ˆ + ϕˆ < 180.
Διερεύνηση: Πρέπει ω
92
22-0237-02.indd 92 14/4/2016 1:05:36 µµ

4. Ανάλυση: Έστω ΑΒΓ μια τέμνουσα του Γ

Β
κύκλου ώστε Β μέσο ΑΓ. Παίρνουμε το
R
μέσο Κ του AO. Α Κ Ο
R
Τότε ΚΒ = και επομένως το Β ανήκει
2
 R
στον κύκλο  K,  .
 2
 R
Σύνθεση: Γράφουμε τον κύκλο  K,  που τέμνει τον (O, R) στο Β, φέρνουμε
 2
την ΑΒ και προεκτείνουμε κατά τμήμα ΒΓ = ΑΒ.
Απόδειξη: Τότε ΟΓ = 2ΚΒ = R , οπότε το Γ ανήκει στον κύκλο (O, R) και
επομένως η ΑΒΓ είναι η ζητούμενη.
Διερεύνηση: Πρέπει οι κύκλοι να τέμνονται, δηλαδή R < ΑΟ < 3R .
ρκεί να αποδείξουμε ότι Εˆ + Η

5. Α ˆ = 2 . Επειδή
Α Δ
το τετράπλευρο ΑΕΘΔ είναι εγγεγραμμένο θα 1
E
έχουμε: Ε̂1 =∆ˆ 1 (1) 2
1 Θ
Επίσης από το εγγεγραμμένο τετράπλευρο ΑΕΖΒ Ζ 2
2 12
έχουμε: Εˆ 2 =Βˆ (2).
2 1 Η
Β
Από το εγγεγραμμένο τετράπλευρο ΒΓΗΖ έχουμε
Ηˆ =Β
1
ˆ (3) και από το ΓΗΘΔ ότι Η̂ =∆ˆ (4).
1 2 2 Γ
Προσθέτοντας τις (1), (2), (3) και (4) κατά μέλη βρίσκουμε
Εˆ + Εˆ + Η
1 2
ˆ +Η
1
ˆ = ∆ˆ + ∆ˆ + Β
2 1 2
ˆ +Β
1
ˆ ⇔ Εˆ + Η
2
ˆ = ∆ˆ + Βˆ (5).
ˆ + ∆ˆ = 2 , οπότε από την (5) προκύπτει
Αλλά το ΑΒΓΔ είναι εγγράψιμο και Β
ˆ ˆ
ότι Ε + Η = 2 η οποία σημαίνει ότι το ΕΖΗΘ είναι εγγράψιμο σε κύκλο.
6. Έ
στω Η το δεύτερο κοινό σημείο των κύκλων Α
(Α, Ζ, Ε) και (Β, Ζ, Δ). Για να διέρχεται και
ο τρίτος κύκλος (Γ, Δ, Ε) από το Η, αρκεί το
Η 1Ε
τετράπλευρο ΔΓΕΗ να είναι εγγράψιμο και για Ζ 2
να συμβαίνει αυτό αρκεί Η ˆ + Γˆ = 2 . Επειδή
τα τετράπλευρα ΑΖΗΕ και ΒΖΗΔ είναι εγγε- Β
Δ Γ
γραμμένα έχουμε ότι:
93
22-0237-02.indd 93 14/4/2016 1:05:37 µµ

Η̂1 =Α ˆ και Η
ˆ =Β
2
ˆ , οπότε:
Ηˆ + Γˆ = Η
ˆ +Η ˆ + Γˆ = Αˆ + Βˆ + Γˆ = 2 , αφού Α̂, Β̂, Γ̂ γωνίες του τριγώνου
1 2

Α Β Γ.
Α
7. Έστω ΚΛΜΝ το τετράπλευρο που ορίζουν οι
ευθείες του προβλήματος. Για να δείξουμε ότι φ
ΕΝ M
το ΚΛΜΝ είναι εγγράψιμο αρκεί να δείξουμε
Κ Λω
ότι Ν
ˆ =Λ ˆ .
εξ Β ω Δ
O Ζ
Θέτουμε ΕΒ∆ = ω . Επειδή ΕΟ μεσοκάθετη
ˆ ˆ
φ
της ΒΔ θα είναι και ΕΒ∆ ˆ = ωˆ.
Όμοια αν θέσουμε ΖΑ∆ ˆ = ϕˆ Γ
θα είναι και ΖΓ∆ = ϕ
ˆ ˆ.

Η γωνία Ν̂ είναι εξωτερική στο τρίγωνο Ν Β Ζ ,
οπότε έχουμε Ν ˆ = ωˆ + ΒΖΝ
ˆ (1).

Αλλά και η ΒΖΝ ˆ είναι εξωτερική στο τρίγωνο Α Ζ ∆ ,
οπότε ΒΖΝˆ = ϕˆ + Ζ∆Α ˆ (2).
Από (1), (2) έχουμε Ν ˆ = ω
ˆ + ϕˆ + Ζ∆Α
ˆ (3).

ΗΛ ˆ είναι εξωτερική στο τρίγωνο Λ Γ ∆, οπότε Λˆ = ϕˆ + ω
ˆ + Ζ∆Γ
ˆ (4).
εξ εξ
Από (3) και (4) λαμβάνοντας υπόψη ότι Ζ∆Αˆ = Ζ∆Γˆ (οι διαγώνιες ρόμβου
διχοτομούν τις γωνίες του) προκύπτει ότι Ν = Λ , δηλαδή το ζητούμενο.
ˆ ˆ
εξ
8. i) Επειδή Μ 2 , Μ 3 μέσα των ΑΓ, ΑΒ αντίστοιχα, Α

θα είναι Μ 2 Μ 3 //ΒΓ, δηλ. το Η1Μ1Μ 2 Μ 3
είναι τραπέζιο. Αλλά, επειδή πάλι Μ1, Μ 2
ΑΒ Ζ1 Η2
μέσα των ΒΓ, ΓΑ, θα είναι Μ1Μ 2 = (1). Μ3 Μ2
 2
Στο ορθογώνιο τρίγωνο Α Η1 Β το Η1Μ 3 Η3
Ζ2 Η
Ζ3
ΑΒ
είναι διάμεσος, άρα Η1Μ 3 = (2).
2 Β Η1 Μ1 Γ
Από (1), (2) προκύπτει ότι: Μ1Μ 2 = Η1Μ 3
το οποίο σημαίνει ότι το Η1Μ1Μ 2 Μ 3 είναι
ισοσκελές τραπέζιο και επομένως (εφαρμογή
2) είναι εγγράψιμο.
94
22-0237-02.indd 94 14/4/2016 1:05:38 µµ


ii) Στο τρίγωνο Α Η Γ είναι Ζ1 μέσο ΑΗ και Μ 2 μέσο ΑΓ, οπότε Ζ1Μ 2 //ΓΗ. Αλλά
και Μ 2 Μ1 //ΑΒ. Απ’ αυτές και επειδή ΓΗ ⊥ ΑΒ προκύπτει Ζ1Μ 2 ⊥ Μ 2 Μ1 ,
οπότε στο τετράπλευρο Ζ1Η1Μ1Μ 2 έχουμε Η ˆ +Μ ˆ= 90 + 90= 
180
1 2
το οποίο σημαίνει ότι το Ζ1Η1Μ1Μ 2 είναι εγγράψιμο.
iii) Από το i) προκύπτει ότι το Η1 είναι σημείο του κύκλου (Μ1, Μ2, Μ3). Όμοια
και τα Η 2 , Η 3 είναι σημεία του ίδιου κύκλου. Από το ii) συμπεραίνουμε ότι
το Ζ1 είναι σημείο του κύκλου (Η1, Μ1, Μ2) ο οποίος σύμφωνα με το i) ταυτί-
ζεται με τον (Μ1, Μ2, Μ3), άρα το Ζ1 είναι σημείο του κύκλου ( Μ1 , Μ 2 , Μ 3).
Όμοια και τα Ζ2, Ζ3 είναι σημεία του ίδιου κύκλου. Άρα τα σημεία Μ i ,
Η i , Zi , i = 1, 2,3 είναι σημεία ομοκυκλικά.
95
22-0237-02.indd 95 14/4/2016 1:05:39 µµ

Βάσει του ν. 3966/2011 τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού,
του Γυμνασίου, του Λυκείου, των ΕΠΑ.Λ. και των ΕΠΑ.Σ.
τυπώνονται από το ΙΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και διανέμονται
δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να
διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν στη δεξιά κάτω
γωνία του εμπροσθόφυλλου ένδειξη «ΔIΑΤΙΘΕΤΑΙ ΜΕ
ΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ». Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς
πώληση και δεν φέρει την παραπάνω ένδειξη θεωρείται
κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου 1129 της 15/21 Μαρτίου
1946 (ΦΕΚ 1946,108, Α').
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος

αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα
(copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς
τη γραπτή άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και
Θρησκευμάτων / IΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ.
22-0237-02.indd 96 14/4/2016 1:05:39 µµ


ΕΥΚΛΕΙΔΕΙΑ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
Τεύχος Α΄
Τεύχος Α΄
ΛΥΣΕΙΣ
ΕΥΚΛΕΙΔΕΙΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ
ε3 ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ
ε2
Γ
ε1
Ε
Κ
Ζ Ψ
Ο
Ι μα
Α ε4
Η
Θ Β
Κωδικός βιβλίου: 0-22-0237 Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ISBN 978-960-06-5178-2
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
(01) 000000 0 22 0237 2

Biblio Lyk A Geo Lyseis

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Biblio Lyk A Geo Lyseis

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

Κωδικός βιβλίου: 0-22-0237 Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ

Η συγγραφή και η επιστηµονική επιµέλεια του βιβλίου πραγµατοποιήθηκε

ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΕΡΓΟΥ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»

22-0237-02.indd 1 14/4/2016 1:04:30 µµ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Ιστορικά Σημειώματα: Βανδουλάκης Ιωάννης

22-0237-02.indd 2 6/5/2016 11:39:08 πµ

22-0237-02.indd 3 14/4/2016 1:04:30 µµ

22-0237-02.indd 4 14/4/2016 1:04:30 µµ

22-0237-02.indd 5 14/4/2016 1:04:31 µµ

22-0237-02.indd 6 14/4/2016 1:04:32 µµ

3. α) i) Α Γ Β Αν το Γ είναι μεταξύ των Α και Β τότε ΑΒ = ΑΓ + ΓΒ.

ii) Α Β Γ Αν το Β είναι μεταξύ των Α και Γ τότε ΑΒ < ΑΓ ,

22-0237-02.indd 7 14/4/2016 1:04:33 µµ

Άρα xÔy = zÔt .

 στω xÔy, yÔz δύο εφεξής γωνίες και ΟΔ,

22-0237-02.indd 8 14/4/2016 1:04:35 µµ

2. Τα σημεία που είναι εσωτερικά του κύκλου R

22-0237-02.indd 9 14/4/2016 1:04:36 µµ

2. Έστω ΑΒ, ΓΔ δύο διάμετροι ενός κύκλου

Α, Β αυτού και το σημείο Μ του ΑΒ Σ

22-0237-02.indd 10 14/4/2016 1:04:37 µµ

 . Έχουμε (βλέπε σχήμα) ΣΑ

3. Έστω ω̂ και φ̂ δύο συμπληρωματικές γωνίες με ω = 2 ϕ . Πρέπει ω + ϕ = 90

1. Έστω ϕ η παραπληρωματική της ω και θ η συμπληρωματική της.

2. Έστω ω η συμπληρωματική της ϕ . Τότε ϕ = 90 − ω και ϕ = ω − 20. Άρα

Άρα ω = 55 και ϕ = 35.

22-0237-02.indd 11 14/4/2016 1:04:42 µµ

22-0237-02.indd 12 14/4/2016 1:04:43 µµ

 = 360 − 150 − 105 − 45 = 60. Β

22-0237-02.indd 13 14/4/2016 1:04:45 µµ

22-0237-02.indd 15 14/4/2016 1:04:45 µµ

Β Μ Γ Β' Μ' Γ'

22-0237-02.indd 16 14/4/2016 1:04:47 µµ

22-0237-02.indd 17 14/4/2016 1:04:48 µµ

1. Έστω ΒΔ και ΓΕ οι διχοτόμοι των γωνιών Β̂ και Γ̂

και τις τρεις πλευρές τους ίσες, επομένως είναι ίσα. Α

22-0237-02.indd 18 14/4/2016 1:04:49 µµ

ΒΜ = Β' Μ ' ) (Π-Γ-Π). Άρα ΒΑΜ

ως παραπληρωματικές ίσων γωνιών Δ Β Γ

22-0237-02.indd 19 14/4/2016 1:04:50 µµ

Α Μ Ε είναι ίσα (AM κοινή, ∆ˆ = Εˆ = 90, Α

22-0237-02.indd 20 14/4/2016 1:04:51 µµ

2. Τα τρίγωνα Α ∆ Μ και A A'

Άρα Μ ˆ =Μ ˆ ′ (1). B Δ Μ Γ B' Δ' M' Γ'

Εˆ = Εˆ ′ = 90). Άρα (1). Ε Ε′

22-0237-02.indd 21 14/4/2016 1:04:52 µµ

Α Β ∆ και Α′ Β′ ∆′ έχουν τις Αγ β Γα α

22-0237-02.indd 22 14/4/2016 1:04:53 µµ

2. Αν Μ είναι ένα σημείο του ζητούμενου γ.τ., θα είναι OM = 2R

1. Οι ζητούμενοι άξονες συμμετρίας φαίνονται στα επόμενα σχήματα:

22-0237-02.indd 23 14/4/2016 1:04:54 µµ

 στω ΟΔ η διχοτόμος της xOy

6. i) Επειδή Μ′ συμμετρικό του Μ ως προς ε, ε

αφού οι ε, ε′ είναι κάθετες. Η ισότητα ΜΟΜ ′′ = 2 σημαίνει ότι τα Μ, Ο,

22-0237-02.indd 24 14/4/2016 1:04:55 µµ

4. Αν το Δ βρίσκεται μεταξύ των Β, Α τότε η Β∆Γ

22-0237-02.indd 25 14/4/2016 1:04:55 µµ

6. Φ έρνουμε ∆Ε ⊥ ΒΓ . Επειδή ΓΔ διχοτόμος θα εί- Γ

ii) Α Β Γ Αν το Β είναι μεταξύ των Α και Γ τότε ΑΒ < ΑΓ ,

στω xÔy, yÔz δύο εφεξής γωνίες και ΟΔ,

2. Τα σημεία που είναι εσωτερικά του κύκλου R

2. Έστω ΑΒ, ΓΔ δύο διάμετροι ενός κύκλου

3. Έστω ω̂ και φ̂ δύο συμπληρωματικές γωνίες με ω = 2 ϕ . Πρέπει ω + ϕ = 90

1. Έστω ϕ η παραπληρωματική της ω και θ η συμπληρωματική της.

2. Έστω ω η συμπληρωματική της ϕ . Τότε ϕ = 90 − ω και ϕ = ω − 20. Άρα

Άρα ω = 55 και ϕ = 35.

= 360 − 150 − 105 − 45 = 60. Β

1. Έστω ΒΔ και ΓΕ οι διχοτόμοι των γωνιών Β̂ και Γ̂

2. Τα τρίγωνα Α ∆ Μ και A A'

2. Αν Μ είναι ένα σημείο του ζητούμενου γ.τ., θα είναι OM = 2R

στω ΟΔ η διχοτόμος της xOy

6. i) Επειδή Μ′ συμμετρικό του Μ ως προς ε, ε

4. Αν το Δ βρίσκεται μεταξύ των Β, Α τότε η Β∆Γ

6. Φ έρνουμε ∆Ε ⊥ ΒΓ . Επειδή ΓΔ διχοτόμος θα εί- Γ

1. Επειδή ΕΑ κάθετος στην ΑΒ και Α∆ < ΑΒ θα Γ

2. Το ΑΗ είναι μεσοκάθετος του ΒΓ (σχ. Βιβλίου),

3. i) Έστω Ρ′ το ίχνος της καθέτου από το Ρ στην

1. Οι χορδές είναι ίσες γιατί έχουν ίσα αποστήματα, ε1

3. Υπάρχουν δύο δυνατές περιπτώσεις:

2. i) Επειδή Ο1Ο 2 > R1 + R 2 ο ένας Α

ii) • Έστω ότι το Α δεν συμπίπτει με το

3.Η ΚΡ είναι διχοτόμος της γωνίας ΑΡΒ ˆ Ρ

4.Η απάντηση είναι καταφατική και οι κύκλοι

5. α) Κατασκευάζουμε ορθή γωνία xΑ ˆ y και πάνω στις y

β) Κατασκευάζουμε ορθή γωνία xΑ ˆ y και πάνω στην y

3. Έστω ότι η χορδή ΓΔ είναι μεγαλύτερη της ΑΒ.

5. Φέρουμε ΑΔ διχοτόμο. Έστω Ε το μέσο της

8. Από συμμετρία έχουμε ότι: ΑΜ = Α′Μ και ΒΝ = Β′Ν, οπότε

6. Έχουμε ΟΜ ⊥ ΑΒ (ΟΜ απόστημα)

4. α) Επειδή ΑΔ//ΕΜ έχουμε Α

3. i) Έχουμε ΑΕ//=ΓΖ, άρα ΑΕΓΖ παραλ- Α Ε Β

1. Έχουμε: ΜΕ = Α∆ (1), αφού ΑΔΜΕ παραλ-

ii) Επειδή ΒΕ//=ΔΗ το ΔΕΒΗ Δ Η

4. Έστω ΑΒΓΔ ρόμβος. Τότε Α

3. Έχουμε ΕΒΖΔ παραλληλόγραμμο (ΒΖ//=ΔΕ), Α Β