Ερωτήσεις, λυμένες ασκήσεις και τυπολόγια

Κ. ΝΤΑΒΟΣ
 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΩΝ

2
 Α. ΗΛΩΣΕΙΣ

1. Να αναφέρετε τα μέσα σύνδεσης.

2. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι συνδέσεις;

3. Ποιες συνδέσεις ονομάζονται λυόμενες και ποιες μη λυόμενες;

4. Περιγράψτε με τη βοήθεια σχήματος ένα ήλο.

5. Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται οι ήλοι α) ανάλογα με τη μορφή της κεφαλής τους και

β) ανάλογα με τη διάμετρό τους.

6. Ποια είναι τα υλικά κατασκευής των ήλων;

7. Γιατί το υλικό των συνδεόμενων ελασμάτων πρέπει να είναι ίδιο με το υλικό των ήλων;

8. Να αναφέρετε τις κύριες διαστάσεις ενός ήλου.

9. Ποια στοιχεία πρέπει να δώσουμε για την προμήθεια ενός ήλου;

10. Σε ποιες περιπτώσεις οι ηλώσεις είναι αναντικατάστατες;

11. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των ηλώσεων έναντι των συγκολλήσεων;

12. Να αναφέρετε τις κατηγορίες των ηλώσεων:

α) ανάλογα με το σκοπό τους

β) ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής τους

γ) ανάλογα με τις σειρές των ήλων

δ) ανάλογα με τον αριθμό των διατομών των ήλων.

13. Να αναφέρετε τις κύριες αποστάσεις σε μια ήλωση.

14. Ποιες είναι οι μέθοδοι κατασκευής των ηλώσεων;

15. Πότε η διαμόρφωση της κεφαλής των ήλων γίνεται εν θερμώ;

16. Να αναφέρετε τις οδηγίες για τη σωστή εκτέλεση των ηλώσεων.

3
 Β. ΚΟΧΛΙΟΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

1. Να αναφέρετε τις χρήσεις των κοχλιών.

2. Να αναφέρετε τα στοιχεία για τη χάραξη της ελικοειδούς γραμμής.

3. Ποια είναι τα είδη των σπειρωμάτων:

 ως προς τη μορφή

 ως προς τη φορά

 ως προς τις αρχές

 ως προς τη θέση

4. Σχεδιάστε σκαρίφημα σπειρώματος κοχλία και δείξτε τις κύριες διαστάσεις του.

5. Τι είναι η εναλλαξιμότητα και πως επιτυγχάνεται στους κοχλίες;

6. Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα τριγωνικά σπειρώματα και ποιες οι διαφορές τους;

7. Ποιοι είναι οι τύποι των μετρικών σπειρωμάτων κατά ISO;

8. Να αναφέρετε τα είδη των κοχλιών σύνδεσης.

9. Ποιο είδος σπειρώματος χρησιμοποιούν οι κοχλίες κίνησης και για ποιους λόγους;

10. Για ποιο λόγο τα περικόχλια κατασκευάζονται από υλικό μικρότερης αντοχής απ’ ότι οι

κοχλίες;

11. Ποιες είναι οι καταπονήσεις των κοχλιών σύνδεσης και κίνησης;

Γ. ΣΥΓΚΟΛΛΗΣΕΙΣ

1. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των συγκολλήσεων;

2. Ποια είναι τα μειονεκτήματα των συγκολλήσεων;

3. Σε ποιες μεγάλες κατηγορίες διακρίνονται οι συγκολλήσεις;

4. Πότε μια συγκόλληση είναι αυτογενής και πότε ετερογενής;

4
5. Ποια είναι τα είδη των ηλεκτροδίων στις συγκολλήσεις τόξου;

6. Ποιος ο ρόλος της επένδυσης των ηλεκτροδίων;

7. Που χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι συγκολλήσεως

 πλάσματος

 WIG

 MIG/MAG

 UP

 δέσμης ηλεκτρονίων

8. Περιγράψτε τη μέθοδο συγκόλλησης με πίεση.

9. Ποια τα είδη των συγκολλητικών ραφών;

10. Ποιες μορφές μετωπικών ραφών υπάρχουν;

11. Ποιες οι μορφές των γωνιακών ραφών συγκόλλησης;

12. Με ποιους τρόπους γίνονται οι συγκολλήσεις τήξεως;

13. Ποιες συγκολλήσεις ονομάζονται μαλακές και ποιες σκληρές;

14. Σε ποια υλικά έχουν εφαρμογές οι συγκολλήσεις;

15. Πως κατατάσσονται οι συγκολλητικές ραφές ανάλογα με την αντοχή τους;

Δ. ΣΦΗΝΕΣ

1. Τι είναι οι σφήνες και σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται;

2. Ποιες είναι οι μορφές των διαμηκών σφηνών;

3. Περιγράψτε τη σφήνα οδηγό.

4. Τι είναι οι πείροι και πως διακρίνονται ανάλογα με τη μορφή τους;

5. Περιγράψτε το πολύσφηνο.

6. Ποιες είναι οι κύριες διαστάσεις μιας ορθογωνικής σφήνας;

7. Ποιες είναι οι κύριες διαστάσεις του πολύσφηνου;

5
 Ε. ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ

1. Τι ονομάζουμε μηχανή;

2. Ποιοι είναι οι λόγοι που αναδεικνύουν τη μεγάλη σημασία της περιστροφικής κίνησης;

3. Ποια είναι η αιτία της περιστροφικής κίνησης;

4. Τι ονομάζουμε σχέση μετάδοσης στην περιστροφική κίνηση;

5. Τι ονομάζουμε βαθμό απόδοσης μιας περιστροφικής κίνησης;

ΣΤ. ΑΞΟΝΕΣ - ΑΤΡΑΚΤΟΙ

1. Τι ονομάζεται άτρακτος και τι άξονας.

2. Τι είναι οι στροφείς;

3. Σε τι φορτία υπόκεινται οι άξονες και σε τι οι άτρακτοι;

4. Ποια τα είδη των αξόνων που υπάρχουν στο εμπόριο;

5. Ποια είναι τα υλικά κατασκευής των αξόνων;

6. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά που πρέπει να εκτιμηθούν για την επιλογή ενός χάλυβα με

σκοπό την κατασκευή ατράκτου-άξονα.

7. Ποιος είναι ο σκοπός της λείανσης των στροφέων;

8. Να αναφέρετε ονομαστικά τα είδη των στροφέων.

9. Τι είναι η συγκέντρωση τάσεων στις ατράκτους και πώς μπορεί να μειωθεί;

10. Τι προκαλεί σε μια άτρακτο το μεγάλο βέλος κάμψης;

11. Τι προκαλεί η μεγάλη θερμοκρασία λειτουργίας σε μια άτρακτο και πώς πρέπει να

αντιμετωπίζεται;

6
 Ζ. ΕΔΡΑΝΑ

1. Τι είναι τα έδρανα;

2. Τι προβλήματα θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σε μια άτρακτο αν δεν υπήρχαν τα

έδρανα;

3. Ποια η κύρια διαφορά μεταξύ των εδράνων κύλισης και ολίσθησης;

4. Ποια στοιχεία επηρεάζουν το ποσό της ενέργειας που καταναλώνεται για την περιστροφή

των ατράκτων στα έδρανα;

5. Να αναφέρετε τους σκοπούς που επιτελούν τα έδρανα.

6. Ποιοι είναι οι τύποι των εδράνων ανάλογα : α) με το είδος της τριβής β) ανάλογα με τις

δυνάμεις που παραλαμβάνουν και γ) ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους.

7. Από ποια μέρη αποτελούνται τα έδρανα ολίσθησης;

8. Από τι αποτελούνται τα έδρανα κύλισης;

9. Τι σημαίνει για ένα έδρανο κύλισης ο χαρακτηρισμός π.χ. 63250.

10. Να αναφέρετε τις καταπονήσεις και τις χρήσεις των ρουλεμάν των σελίδων 200 και 201.

11. Ποιος ο ρόλος της λίπανσης στη λειτουργία των εδράνων;

12. Με τι σχετίζονται τα χαρακτηριστικά των λιπαντικών των εδράνων;

13. Περιγράψτε τον τρόπο λίπανσης των αυτολιπαινόμενων εδράνων ολίσθησης.

Η. ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

1. Τι είναι οι σύνδεσμοι και ποια τα κύρια είδη τους;

2. Τι είναι οι σταθεροί σύνδεσμοι και ποια τα είδη τους;

3. Τι είναι οι κινητοί σύνδεσμοι και ποια τα είδη τους;

4. Τι είναι οι λυόμενοι σύνδεσμοι και ποια τα είδη τους;

7
 Θ. ΟΔΟΝΤΩΣΕΙΣ

1. Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα εξαρτήματα που φέρουν οδόντωση;

2. Για ποιες απαιτήσεις μετάδοσης κίνησης είναι κατάλληλες οι οδοντώσεις;

3. Που οφείλονται τα πλεονεκτήματα των ελικοειδών οδοντωτών τροχών;

4. Τι ονομάζεται βαθμός επικάλυψης στην οδοντοκίνηση;

5. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των ελικοειδών οδοντωτών τροχών;

6. Ποιο είναι το σημαντικό μειονέκτημα των ελικοειδών οδοντωτών τροχών και πώς

μπορεί να αντιμετωπισθεί;

7. Ποια είναι τα υλικά κατασκευής των οδοντώσεων;

8. Ποιες είναι οι μέθοδοι κατασκευής των οδοντώσεων;

9. Να σχεδιάσετε τμήμα οδοντωτής στεφάνης τροχού με παράλληλα δόντια και να δείξετε

τις βασικές διαστάσεις.

10. Τι ονομάζουμε διαμετρικό βήμα (modul) και τι προβλήματα λύνει η τυποποίησή του;

11. Τι ονομάζουμε αγγλικό διαμετρικό βήμα (Pitch);

12. Πόσα βήματα και πόσα modul διακρίνουμε στους ελικοειδείς οδοντωτούς τροχούς και

ποιο χρησιμοποιείται για τη χάραξή τους;

13. Πόσα διαμετρικά βήματα έχουν οι κωνικοί οδοντωτοί τροχοί και ποιο είναι το

τυποποιημένο;

14. Σε ποιες συνιστώσες αναλύεται η δύναμη F που ασκείται διαδοχικά μεταξύ των

συνεργαζόμενων δοντιών ενός γραναζιού;

15. Πώς ορίζεται η σχέση μετάδοσης στην περίπτωση ατέρμονα – κορώνας;

16. Εξηγήστε σύντομα τους κατασκευαστικούς περιορισμούς των οδοντωτών τροχών

σχετικά με: α) τη σχέση μετάδοσης

β) τον ελάχιστο αριθμό δοντιών.

17. Τι προβλήματα δημιουργεί η χάραξη δοντιών με τη μέθοδο της εξειλιγμένης για μικρό

αριθμό δοντιών;

8
18. Να αναφέρετε τους τρόπους λίπανσης των γραναζιών σε σχέση με την περιφερειακή

τους ταχύτητα.

19. Από τι εξαρτάται η ανάγκη λίπανσης των οδοντωτών τροχών;

20. Ποιες είναι οι καταπονήσεις που δέχονται τα δόντια των οδοντωτών τροχών;

Ι. ΙΜΑΝΤΟΚΙΝΗΣΗ

1. Ποια είναι τα στοιχεία της ιμαντοκίνησης;

2. Με τι ισούται το άθροισμα των τόξων επαφής στην ιμαντοκίνηση;

3. Ποιες είναι οι μορφές των τροχαλιών και ποια τα υλικά κατασκευής τους;

4. Ποιες είναι οι διατομές των ιμάντων;

5. Ποιες τιμές περιφερειακών ταχυτήτων καλύπτει η ιμαντοκίνηση;

6. Ποια η σχέση της περιφερειακής ταχύτητας με την περιφερειακή δύναμη που

μεταφέρεται στην ιμαντοκίνηση;

7. Ποια τα υλικά και πώς είναι κατασκευασμένοι οι επίπεδοι και οι τραπεζοειδείς ιμάντες;

1. Αναφέρατε τις βασικές διαστάσεις των επίπεδων, των κυκλικών, των τραπεζοειδών και

των οδοντωτών ιμάντων.

2. Ποιες οι κύριες διαστάσεις των τροχαλιών επίπεδων ιμάντων;

3. Με τι ισούται η διαφορά των τάσεων μεταξύ του έλκοντα και του ελκόμενου κλάδου στην

ιμαντοκίνηση και από τι εξαρτάται αυτή η διαφορά;

4. Πώς οι διάμετροι των τροχαλιών επηρεάζουν την ιμαντοκίνηση;

5. Ποια είναι η κατάλληλη περιοχή διαμέτρων για την κινούσα τροχαλία;

6. Πώς επηρεάζει η απόσταση των αξόνων την ιμαντοκίνηση;

7. Πώς επηρεάζει η μεγάλη ή μικρή περιφερειακή ταχύτητα την ιμαντοκίνηση;

8. Ποια η μέγιστη σχέση μετάδοσης στην ιμαντοκίνηση;

9. Ποια η επιτρεπόμενη τιμή της ολίσθησης του ιμάντα;

10. Τι είναι ο τανυστήρας, πού τοποθετείται και πώς επιδρά στην ιμαντοκίνηση;

9
 Κ. ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗ

1. Σε ποιες περιπτώσεις είναι κατάλληλες οι αλυσίδες για την μετάδοση κίνησης ( σε σχέση

με τους ιμάντες );

2. Να αναφέρετε ονομαστικά τα είδη των αλυσίδων για μετάδοση περιστροφικής κίνησης.

3. Ποια είναι τα υλικά κατασκευής των αλυσίδων;

4. Από ποια υλικά κατασκευάζονται οι αλυσοτροχοί;

5. Ποιες είναι οι βασικές διαστάσεις των αλυσίδων;

6. Ποιες είναι οι διαστάσεις των αλυσοτροχών;

7. Ποιος είναι ο ελάχιστος αριθμός δοντιών των αλυσοτροχών και ποια η μέγιστη σχέση

μετάδοσης στην αλυσοκίνηση;

8. Ποια η σχέση του βήματος της αλυσίδας με το μέγιστο όριο στροφών των αλυσοτροχών

και πώς εξηγείται αυτή;

9. Να αναφέρετε τους τρόπους λίπανσης των αλυσίδων ανάλογα με την περιφερειακή

ταχύτητα.

Λ. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΣΤΡΟΦΑΛΟΥ

1. Σε ποιες κατηγορίες μπορούμε να κατατάξουμε τους μηχανισμούς διωστήρα –

στροφάλου;

2. Σχεδιάστε μηχανισμό διωστήρα-εμβόλου-στροφάλου και δείξτε τα βασικά γεωμετρικά

μεγέθη του.

3. Να αναφέρετε τα υλικά κατασκευής των εμβόλων, των διωστήρων και των

στροφαλοφόρων αξόνων.

4. Γιατί η δύναμη που μεταβιβάζεται από το έμβολο μέσω της έκρηξης των καυσαερίων στο

διωστήρα ονομάζεται κρουστική.

10
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ

11
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΗΛΩΣΕΙΣ

1. Να υπολογιστεί η διάμετρος τεσσάρων ήλων από υλικό με τ επ=1000 dan/cm2, για τη

σύνδεση δυο ελασμάτων πάχους το καθένα s=10 mm με απλή επικάλυψη. Η σύνδεση θα
αναλάβει φορτίο Q=3140 daN.

Επειδή οι ήλοι καταπονούνται σε διάτμηση θα πάρουμε:

Q 3140 1000 1000

τεπ   1000   1000  2  d2  d 1 
πd 2
3,14  d 2
d 1000
z δ  4 1
4 4
d  1 cm

όπου z ο αριθμός των ήλων και δ ο αριθμός των καταπονούμενων διατομών και επειδή
έχουμε απλή επικάλυψη δ=1.

Επομένως θα πάρουμε διάμετρο ήλων: d=10 mm.

2. Στη σύνδεση των παρακάτω ελασμάτων που πρόκειται να γίνει με 4 ήλους διαμέτρου d=9
mm, να βρεθεί το απαιτούμενο πάχος των ελασμάτων ώστε να αντέξουν φορτίο
εφελκυσμού F=3750 daN αν γνωρίζουμε για τα ελάσματα ότι έχουν σεπ=1500 daN/cm2. s
45 mm

F 3750 3750 3750 3750

    1500   1500  s s  s  1cm
s  (b  z  d1 ) s  (4,5  2 1) s  2,5 1500  2,5 3750

b το πλάτος των ελασμάτων b=45 mm

z o αριθμός των ήλων στην ίδια σειρά δηλαδή z=2
d1 η διάμετρος της καρφότρυπας δηλαδή d1=d+1=9+1=10 mm ή 1 cm.

Επομένως θα πάρουμε πάχος s=10 mm.

12
3. Ποια από τις παρακάτω ηλώσεις μπορεί να αναλάβει μεγαλύτερο φορτίο Q και γιατί;

Q Q

α. απλή επιλάλυψη. β. διπλές αρμοκαλύπτρες.

Q π  d2
Από    γίνεται Q z δ και επομένως :
π  d2 4
 z 
4

π  d2
στην απλή επικάλυψη που Ζ=4 και δ=1 έχουμε Q  4 1
4

π  d2
ενώ στις διπλές αρμοκαλύπτρες με Ζ=4 και δ=2 έχουμε Q  4 2
4

δηλαδή με τις διπλές αρμοκαλύπτρες το φορτίο που μπορεί να αναλάβει η σύνδεση γίνεται
διπλάσιο.

4. Να βρεθεί η απαραίτητη διάμετρος d τεσσάρων ήλων με τεπ=10 daN/mm2 για τη σύνδεση

δυο ελασμάτων με απλή επικάλυψη, ώστε η σύνδεση να αναλάβει φορτίο Q=6280 daN.

Q
Από τύπο θα έχουμε:   
πd2
 z 
4

6280 6280 2000

10   10   d2   d  200  d  14,14 m m
3,14  d 2
3,14  d 2
10
 4 1
4

Επιλέγουμε d=15 mm.

13
5. Πρόκειται να συνδέσουμε με διπλά αρμοκάλυπτρα δυο ελάσματα πάχους 5 mm, τα οποία
θα δεχθούν δύναμη Q= 3140 daN, ενώ θα χρησιμοποιήσουμε 4 ήλους για τους οποίους
γνωρίζουμε τεπ = 5 daN/mm2 και σεπ = 10 daN/mm2 και ζητούνται τα εξής: α) να υπολογιστεί η
διάμετρος των ήλων και β) να γίνει έλεγχος αντοχής της ήλωσης σε επιφανειακή σύνθλιψη.

α). Υπολογισμός ήλων σε διάτμηση:

Q 3140 3140
τεπ  5  31.4  d 2  3140 d   d  10 mm
 d 2
0.785 d  4  2
2
31.4
 z 
4

β). Έλεγχος αντοχής στην επιφανειακή σύνθλιψη:

πρέπει

Q
σL   2.5  σ επ
zds

3140 3140 daN

σL   σL   σ L  15,7
4  10  5 200 mm 2

άρα: σ L  2.5 10 επομένως υπάρχει αντοχή.

14
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΚΟΧΛΙΕΣ

1). Να βρεθεί η απαιτούμενη διάμετρος d1 ενός κοχλία που καταπονείται σε εφελκυσμό από
φορτίο F = 785 daN, όταν γνωρίζουμε για το υλικό του την επιτρεπόμενη τάση στον εφελκυσμό
daN
σεπ = 1000 .
cm2

Για αξονικές καταπονήσεις ( εφελκυσμό ή θλίψη ) έχουμε:

F 785 785 785

σ επ   1000   1000   785  d12  785  d12  
π  d1
2
3.14  d1
2
0.785 d1
2
785
4 4
d1  1  d1  1cm.
Επομένως χρειαζόμαστε κοχλία με διάμετρο πυρήνα d1= 10 mm και από πίνακα στοιχείων
κοχλιών, επιλέγουμε τον κοχλία Μ 12.

2). Ο κοχλίας μιας πρέσσας με ονομαστική διάμετρο d = 50 mm και d1 = 40 mm

δέχεται σύνθετη καταπόνηση ( θλίψη και στρέψη ) και για το υλικό του γνωρίζουμε ότι έχει σεπ
daN daN
= 700 και επιτρεπόμενη πίεση στα σπειρώματά του pεπ  100 2 .
cm 2
cm

Να βρεθούν: α. το μέγιστο φορτίο F που μπορεί να αναλάβει ο κοχλίας.

β. ο απαιτούμενος αριθμός των συνεργαζόμενων σπειρωμάτων κοχλία

περικοχλίου.

α. F  0.6 d12  σεπ  F  0.6 42  700  F  6720 daN

αντί για d1 = 40 mm παραπάνω βάλαμε 4 cm.

β. Για την επιτρεπόμενη επιφανειακή πίεση στα σπειρώματα μεταξύ κοχλία – περικοχλίου θα
έχουμε:
F 6720 6720
pεπ   100   100  
π 0.785 (5  4 )  z
2 2
0.785 (25  16)  z
 (d2  d12 )  z
4
6720 6720
 100   706.5 z  6720  z  
0.785 9  z 706.5

z  9.5

15
 daN
3). Δίνεται ο κοχλίας Μ24 με διάμετρο πυρήνα d1 = 20 mm, σεπ =10 ,
mm 2
daN daN
pεπ = 2 και τεπ= 8 .
mm 2
mm 2
Να βρεθούν τα φορτία που μπορεί να αναλάβει ο κοχλίας σε εφ ελκυσμό, σύνθετη
καταπόνηση και διάτμηση.

 Φορτίο σε εφελκυσμό.

F F F F
    10   10   10   F  3140 daN
π  d12
3,14  202
3,14  400 3,14  100
4 4 4

 Φορτίο σε σύνθετη καταπόνηση.

F  0,6  d12     F  0,6 202 10  F  6  400  F  2400 daN

 Φορτίο σε διάτμηση.

Q Q Q
   8 8  Q  8  3,14  100  Q  2512 daN
π  d1
2
3,14  20 2
3,14  100
4 4

4). Κλιματιστικό μηχάνημα βάρους Β = 1240 Kp πρόκειται να στερεωθεί με 4 κοχλίες

αγκυρώσεως διαμέτρου d1=10 mm στην οροφή ενός εργοστασίου.
daN
Αν γνωρίζουμε για τους κοχλίες σεπ= 600 , να γίνει έλεγχος αντοχής των κοχλιών.
cm2

 1kp 1daN
B 1240
Για κάθε κοχλία το φορτίο είναι F= = ⇒ F = 310kp και η τάση εφελκυσμού αντίστοιχα
4 4

F 310 310 310 Kp

          3,95
π  d12
3,14  102
0,785 100 785 m m2
4 4

Kp Kp
Η σεπ = 600 ή6 επομένως σ  σεπ που σημαίνει ότι οι κοχλίες αντέχουν.
cm 2 mm 2

16
5). Το άγκιστρο ενός γερανού καταλήγει σε κοχλία με d1= 20 mm, από υλικό με σθρ=4800
daN
. Να βρεθεί το μέγιστο βάρος που μπορεί να αναλάβει ο κοχλίας του αγκίστρου αν
cm2
λάβουμε υπόψη συντελεστή ασφάλειας ν = 4.

Είναι απαραίτητο να υπολογίσουμε την επιτρεπόμενη τάση του υλικού του κοχλία από
σ θρ
σ επ 
ν

σ θρ 4800 daN
Έτσι σ επ   σ επ   σ επ  1200
ν 4 cm2

Και επειδή πρόκειται για εφελκυσμό

F F F
σ επ   1200   1200   F  1200  3.14  F  3768 daN
π  d1
2
3.14  2 2
3.14
4 4

6). Να βρεθεί το μέγιστο φορτίο που μπορεί να αναλάβει ο παρακάτω κοχλίας σε σύνθετη
καταπόνηση.
Στοιχεία κοχλία:
 ονομαστική διάμετρος d=40 mm
 βήμα h=10 mm
 διατομή σπειρώματος τετράγωνη
daN
 σεπ=1000
cm2

Το φορτίο θα βρεθεί από F  0,6 d12   

Επειδή το σπείρωμα είναι τετράγωνης διατομής το βάθος του είναι

h 10
t1   t1   t1  5 mm
2 2

και επομένως η διάμετρος του πυρήνα είναι

d1  d  2 t1  d1  40  2  5  d1  30 mm  3 cm .

F  0,6  d12     F  0,6  32  1000  F  0,6  9  1000  F  5400 daN

17
 ΑΡΧΕΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ

1). Τροχός διαμέτρου d = 500 mm περιστρέφεται με n = 1200 R.P.M. Να βρεθεί η

m
περιφερειακή ταχύτητα του τροχού σε .
s

Η περιφερειακή ταχύτητα κάθε περιστρεφόμενου τροχού δίνεται από υ  π  d n

επομένως θα έχουμε: υ  3.14  0.5  1200 d=500 mm=0.5 m

m
υ  1884 και επειδή 1 min  60 sec
min
m
1884
υ min  υ  31.4 m
sec sec
60
min

2). Από κινητήρια άτρακτο που περιστρέφεται με n1= 1450 R.P.M. μεταδίδεται κίνηση σε
1
κινούμενη άτρακτο με σχέση μετάδοσης i = . Να βρεθούν οι στροφές της κινούμενης
5
ατράκτου.

Η σχέση μετάδοσης περιστροφικής κίνησης ορίζεται ως

στροφές κινούμενηςατράκτου
i και επομένως
στροφές κινητήριαςατράκτου

n2 1 n 1450
i   2  5  n2  1450  n2   n2  290 r.p.m
n1 5 1450 5

3). Κινητήρια άτρακτος περιστρέφεται με n1 1500r.p.m. και μεταφέρει ροπή Μ1 = 20 daN.m

σε κινούμενη άτρακτο. Να βρεθούν οι στροφές της κινούμενης ατράκτου ( n2 ) έτσι ώστε αυτή
να περιστρέφεται με ροπή Μ2 = 50 daN.m.

Όπως γνωρίζουμε οι στροφές των ατράκτων είναι αντιστρόφως ανάλογες με τις ροπές που
μεταφέρουν. Δηλαδή:

n2 M1 n 20 30000
  2   50  n2  20  1500  n2   n2  600 r.p.m
n1 M2 1500 50 50

18
4). Άτρακτος ηλεκτροκινητήρα ισχύος P = 15 PS περιστρέφεται με n = 3581 r.p.m. Να
υπολογιστεί η ροπή περιστροφής της ατράκτου.

Ροπή Μ, ισχύς P και ταχύτητα περιστροφής συνδέονται με τη σχέση:

P 15
M  716.2   M  716.2   M  3 daN  m
n 3581

5). Κινητήριος άξονας διαμέτρου d = 50 mm περιστρέφεται με περιφερειακή ταχύτητα v = 157

m/min . Να βρεθεί η ταχύτητα περιστροφής του άξονα σε R.P.M.

Μετατρέπουμε τα 50 mm σε m ( 50 mm = 0.05 m ) και από τον τύπο της περιφερειακής

ταχύτητας θα έχουμε:

157
v  π  d  n  157  3,14  0,05  n  157  0,157  n  n   n  1000 R.P.M .
0,157

19
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΤΡΑΚΤΟΥΣ

1). Άτρακτος ηλεκτροκινητήρα περιστρέφεται με ροπή Mt= 40000 daN.cm και γνωρίζουμε για
daN
το υλικό της τεπ = 200 . Nα βρεθεί η απαιτούμενη διάμετρος της ατράκτου ( d ).
cm2

Mt 40000 40000
d3 d3 d3  d  3 1000  d  10 cm
0,2  τεπ 0,2  200 40

Επομένως d = 100 mm.

2). Να βρεθεί η μέγιστη ροπή στρέψης Mt που μπορεί να μεταφέρει μια άτρακτος με διάμετρο
daN
d = 30 mm και τεπ = 200 .
cm2

Mt 40000 M M
d3 33  33  t  27  t  Mt  1080 daN  cm
0,2  τεπ 0,2  200 40 40

3). Άτρακτος ηλεκτροκινητήρα ισχύος P = 10PS περιστρέφεται με n = 716.2 r.p.m. και

daN
γνωρίζουμε για το υλικό της τεπ = 200 . Nα βρεθεί η απαιτούμενη διάμετρος της ατράκτου.
cm2

Η άτρακτος καταπονείται σε στρέψη και πρώτα υπολογίζουμε τη ροπή στρέψης:

P 10
Mt  71620   Mt  71620   Mt  1000 daN  cm
n 716.2

Η απαιτούμενη διάμετρος θα είναι:

Mt 1000
d3 d3  d  3 25  d  2.92 cm
0.2  τεπ 0.2  200

Επομένως d = 29.2 mm

20
4). Άτρακτος διαμέτρου d = 2 cm περιστρέφεται μεταφέροντας ισχύ P = 4 PS.Αν για το υλικό
daN
της ατράκτου γνωρίζουμε τεπ = 100 να βρεθεί η μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα
cm2
περιστροφής της ατράκτου (n).

Υπολογισμός ροπής στρέψης από:

Mt Mt Mt
d3  d3   23   Μt  8  0,2  100  Mt  160 daN  cm
0,2  τεπ 0,2    0,2  100

και
P 4 286480
Mt  71620  160  71620  n  160  71620  4  n  
n n 160

n  1790.5 r.p.m.

5). Κινητήρια άτρακτος περιστρέφεται με ροπή M1  80000 daN  cm και μεταδίδει κίνηση σε
4
κινούμενη άτρακτο με σχέση μετάδοσης i  . Αν για την κινούμενη άτρακτο γνωρίζουμε
1
daN
τεπ  100 , να βρεθεί η απαιτούμενη διάμετρος της κινούμενης ατράκτου.
cm2

Πρέπει να βρούμε αρχικά τη ροπή περιστροφής της κινούμενης ατράκτου M2 από

M1 4 80000 80000
i    M2   M2  20000 daN  cm και κατόπιν
M2 1 M2 4

M2 20000 20000
d3 d3 d3  d  3 1000  d  10 cm
0.2  τεπ 0.2  100 20

6). Δίνεται άτρακτος διαμέτρου d=30 mm με ταεπ=150 daN/cm2. Na ελεγχθεί αν η άτρακτος

είναι κατάλληλη για τη μετάδοση ισχύος P=20 PS με ταχύτητα n=1000 r.p.m.

21
Η ροπή που μπορεί να μεταφέρει η άτρακτος είναι από

Mt Mt 
d 3 33  33       27  30 
0,2    0,2  150 30

   810 daN  cm

Η ροπή που καλείται να μεταφέρει η άτρακτος είναι

P 20 1
M  71620   Mt  71620   Mt  71620   Mt  1432,4 daN  cm
n 1000 50

Επομένως αφού M  Mt σημαίνει ότι η άτρακτος είναι ακατάλληλη.

22
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΕΔΡΑΝΩΝ ΚΥΛΙΣΗΣ ( ΡΟΥΛΕΜΑΝ )

1). Από τον πίνακα που ακολουθεί να γίνει επιλογή εδράνου κύλισης για τη στήριξη Β της
παρακάτω ατράκτου, όταν ο λόγος φόρτισης είναι C/Ρ=21,5.

F1=1100 N Principal Basic load ratings Designation

F2=800 N dimensions
dynamic static
A B
d D Β C CO

mm
50
mm N -
58 7 6 05Ο 3800 61809
20 cm 20 cm 20 cm 45
75 10 15600 9300 16009
PB
PA 75 16 21200 12200 6009
85 19 33 200 18 600 6209
100 25 52 700 30 000 6309
120 29 76100 45 500 6409

65 7 6 240 4 250 61810

50
80 10 16 300 10 000 16010
80 16 21600 13 200 6010
90 20 35 100 19 600 6210
110 27 61 8ΟΟ 36 000 6310
130 35 87 100 52 000 6410

Πρώτα πρέπει να υπολογίσουμε τις αντιδράσεις στα σημεία στήριξης της ατράκτου
δηλαδή τις PA και PB .

Από τις συνθήκες ισορροπίας έχουμε:

ΣFY  0 
PA  F1  F2  PB  0  PA  1100  800  PB  0  PA  1900  PB  0  PA  PB  1900 N

Και

ΣMB  0 
PA  60  F1  40  F2  20  0  PA  60  1100  40  800  20  0  PA  60  44000  16000  0 
60000
PA  60  60000  0  PA  60  60000  PA   PA  1000 N
60

έτσι PA  PB  1900  1000  PB  1900  PB  1900  1000  PB  900 N

CB C
Το δυναμικό φορτίο του εδράνου Β είναι:  21,5  B  21,5  CB  19350 N
PB 900

23
και επειδή έχουμε διάμετρο d= 50 mm επιλέγουμε το έδρανο με κωδικό: 6010

2). Να δείξετε ποιο από τα παρακάτω έδρανα κύλισης είναι κατάλληλο για τον στροφέα του
σχήματος.

 52310

 26360

60
 50312

 60815

Το κατάλληλο έδρανο είναι το 50312 γιατί αν πολλαπλασιάσουμε τα δυο τελευταία ψηφία του
κωδικού του επί 5 θα είναι: 12  5  60 όσο και η διάμετρος του στροφέα.

3). Στο μέσο μιας ατράκτου συνολικού μήκους 300 mm ασκείται κάθετη δύναμη F = 2000 N .
Αν η άτρακτος στηρίζεται στα άκρα της με δυο ίδια έδρανα κύλισης και ο λόγος φόρτισης
C
αυτών είναι  10,5 , να βρεθεί το δυναμικό φορτίο των εδράνων C.
P

Επειδή η άτρακτος φορτίζεται στο μέσο της και στηρίζεται στα άκρα τότε οι αντιδράσεις
F 2000
στήριξης θα είναι PA  PB   PA  PB   PA  PB  1000 N
2 2

Αντίστοιχα οι λόγοι φόρτισης είναι:

CA C
 10,5  A  10,5  CA  10,5  1000  CA  10500 N
PA 1000

και το ίδιο φυσικά δυναμικό φορτίο αντιστοιχεί στο έδρανο Β, άρα CB = 10500 N.

24
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΔΟΝΤΟΚΙΝΗΣΗ

1). Κινητήριος τροχός διαμέτρου d1  80 mm περιστρέφεται με ταχύτητα n1  1500 R .P .M . και

μεταδίδει κίνηση σε οδοντωτό τροχό διαμέτρου d2  320 mm . Να βρεθεί η ταχύτητα
περιστροφής του κινούμενου οδοντωτού τροχού n2 και η σχέση μετάδοσης i.

d 1 n2
Θα εφαρμόσουμε τη σχέση  και θα έχουμε
d 2 n1

80 n 1500  80
 2  n2  320  1500  80  n2   n2  375 R .P .M .
320 1500 320

n2 375 1
και i  i  i 
n1 1500 4

1
2). Μεταξύ δυο συνεργαζόμενων οδοντωτών τροχών η σχέση μετάδοσης είναι ενώ η
5
απόσταση των αξόνων τους είναι a  480 mm . Να βρεθούν οι αρχικές διάμετροι των τροχών
d1,d2. .

d1 d1  d 2
Η σχέση μετάδοσης μπορεί να γραφτεί i  και η απόσταση α δίνεται από a 
d2 2

d1 1 d
Έτσι θα γίνει i    1  d 2  5  d1 
d2 5 d2

d1  d 2 d  d2
και    480  1  d1  d 2  2  480  d1  d 2  960 mm
2 2

με αντικατάσταση από  d 2  5  d1 θα έχουμε

960
d 1  5  d 1  960 mm  6  d 1  960  d 1   d 1  160 mm
6
και από  θα έχουμε d2  5  d1  d2  5  160  d2  800 mm

25
3). Σε οδοντωτό τροχό με z=72 δόντια και διάμετρο κεφαλής dk  148 mm , ζητούνται τα
εξής:

 το διαμετρικό βήμα (modul) m

 η αρχική διάμετρος d
 το ύψος των δοντιών h
 το βήμα t
 το πάχος των δοντιών s

148
 d k  m  z  2  148  m  72  2  148  m  74  m   m  2 mm
74

 d  m  z  d  2  72  d  144 mm

 h  2,17  m  h  2,17  2  h  4,34 mm

 t  m    t  2  3,14  t  6,28 mm

 s  0,5 t  s  0,5  6,28  s  3,14 mm

4). Σε δυο συνεργαζόμενα γρανάζια μετρήσαμε τις διαμέτρους κεφαλών dk 1  70 mm και

dk 2  200 mm καθώς επίσης και τους αριθμούς των δοντιών z 1  26 και z 2  78 .
Να βρεθεί το διαμετρικό βήμα (modul) και η σχέση μετάδοσης ι μεταξύ των δυο γραναζιών.

Για το modul θα πάρουμε:

78
d k 1  m  z 1  2  70  m  26  2  70  m  28  m   m  2,5 mm . .
26

z1 26 1
και για τη σχέση μετάδοσης i  i  i 
z2 78 3

26
 * ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Θα ήταν μεγάλο λάθος να πάρουμε για τον υπολογισμό της σχέσης μετάδοσης
τις διαμέτρους κεφαλών.

5). Δυο συνεργαζόμενα γρανάζια έχουν διαμετικό βήμα (modul) m=2 mm και διαμέτρους
κεφαλής dK 1  68 και dK2  100 mm . Να βρεθεί η σχέση μετάδοσης των γραναζιών.

Η σχέση μετάδοσης μπορεί να βρεθεί είτε από το λόγο των αριθμών δοντιών, είτε από το λόγο
των αρχικών διαμέτρων.

Επομένως

d k 1  m  (z1  2)  68  2  (z1  2)  68  2  z1  4  2  z1  68  4 
2  z1  64  z1 = 32 mm

d k 2  m  (z2  2)  100  2  (z2  2)  100  2  z2  4  2  z2  100  4 

2  z2  96  z 2 = 48 mm

z1 32 2
και η σχέση μετάδοσης θα είναι: i  i   i =
z2 48 3

6). Σε άτρακτο ηλεκτροκινητήρα ισχύος P=10 PS που περιστρέφεται με n=1200 r.p.m. υπάρχει
γρανάζι με 42 δόντια και διάμετρο κεφαλής dK  88 mm. Να βρεθεί η ροπή περιστροφής του
γραναζιού Mt και η περιφερειακή δύναμη Fπ .

Αρχικά η ροπή στρέψης Mt θα υπολογιστεί από

P 10
Mt  71620   Mt  71620   Mt  596,8 daN  cm
n 1200

Για τον υπολογισμό της περιφερειακής δύναμης Fπ θα χρειαστούμε την αρχική διάμετρο d του
γραναζιού.
88
dK  m  z  2  88  m  42  2  88  m  44  m   m  2 mm
44

άρα η αρχική διάμετρος θα είναι

d  m  z  d  2  42  d  84 mm ή 8,4 cm .

27
Η περιφερειακή δύναμη δίνεται από τον τύπο

d 8,4 596,8
Mt  Fπ   596,8  Fπ   596,8  Fπ  4,2  Fπ   Fπ  142 daN
2 2 4,2

7). Δίνεται ηλεκτροκινητήρας ισχύος P=10 PS που περιστρέφεται με n=900 r.p.m. Να βρεθούν
τα κατασκευαστικά στοιχεία γραναζιού που πρόκειται να προσαρμοστεί στην άτρακτο του
ηλεκτροκινητήρα.
Να ληφθούν: z=20 δόντια και συντελεστές y=2 και c=125.

Ξεκινάμε υπολογίζοντας το απαραίτητο βήμα (t) του γραναζιού από

450  P 450  10 1
t  100  3  t  100  3  t  100  3 
n z  y c 900  20  2  125 1000
3
1 1
t  100  3  t  100   t  10 mm
1000 10

t 10
το modul είναι m m  m  3,18 mm
π 3,14
και επιλέγουμε m  4 mm

Κατασκευαστικά στοιχεία:

 d k  m  (z  2)  d k  4  (20  2)  dk = 88 mm

 h  2.17  m  h  2.17  4  h = 8.68 mm

 t  m    t  4  3.14  t = 12.56 mm

 και μήκος δοντιών b  y  t  b  2  12.56  b = 25.12 mm

8). Δίνεται οδοντωτός τροχός με z=32 δόντια και dk=102 mm. Αν γνωρίζουμε από τα
κατασκευαστικά στοιχεία τους συντελεστές y=2 και c=50 , να βρεθεί πόση ισχύ P μπορεί να
μεταφέρει αν περιστρέφεται με n=900 r.p.m.

Πρώτα βρίσκουμε το modul:

102
d k  m  ( z  2)  102  m  (32  2)  m   m = 3mm
34

28
το βήμα θα είναι: t  m    t  3  3.14  t = 9.42mm

450  P 450  P P 3
P
t  100  3  9.4  100  3  9.4  100  3  9.4  100  3 
n z  y c 900  32  2  50 6400 6400
9.4  3 6400
 P    0.09  
3 3
100  3 P  9.4  3 6400  3 P   3 P  0.09  3 6400  3 3
6400 
100
P  0.093  6400  P = 5.3 PS

29
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΜΑΝΤΟΚΙΝΗΣΗ

1). Σε κινούμενη τροχαλία με διάμετρο d2  200 mm που περιστρέφεται με n2  360 r.p.m.

μεταφέρεται περιφερειακή δύναμη F  180 daN ενώ η σχέση μετάδοσης με την κινητήρια
1
τροχαλία είναι . Ζητούνται: α). Η μεταφερόμενη ισχύς P  .
5
β). Η ροπή στον κινητήριο άξονα M1  .

α). Η ισχύς και η μεταφερόμενη περιφερειακή δύναμη F συνδέονται με τη σχέση: 75  P  F  v

Fv
και επομένως P πρέπει όμως να βρούμε την περιφερειακή ταχύτητα v γι΄αυτό
75
v  π  d2  n2

360 r.p.m.
Έχουμε d2  200mm  0.2m και n2   n2  6 r.p.s.
s
60
min

m
v  π  d2  n2  v  3.14  0.2  6  v  3.7
s

Fv 180  3.7

Άρα P P  P  9 PS
75 75

β). Για τη ροπή θα βρούμε πρώτα τη ροπή στην κινούμενη τροχαλία από

d2 0.2
M2  F   M2  180   M2  18 daN  m
2 2

και η ροπή στην κινητήρια τροχαλία θα είναι:

1 M1 1 M 18
i    1  5  M1  18  M1   M1  3.6 daN  m
5 M2 5 18 5

daN
2). Δίνεται επίπεδος ιμάντας διαστάσεων 5X35 mm με σ επ  20 . Πόση ισχύ P μπορεί να
cm2
m
μεταφέρει ο ιμάντας αυτός αν λειτουργεί με περιφερειακή ταχύτητα v  30 ;
s

30
 F
Ο ιμάντας καταπονείται σε εφελκυσμό γι’αυτό σ επ  και η περιφερειακή δύναμη F θα
A

είναι F  σεπ  A  F  20  0.5  3.5  F  20  1.75cm2   F  35 daN

Fv 35  30
και επομένως 75  P  F  v  P  P  P  14 PS .
75 75

3). Στην παρακάτω ιμαντοκίνηση να βρεθούν τα εξής:

P=15 PS η διάμετρος d1
n1=1500 r.p.m. η διάμετρος d2
η περιφερειακή δύναμη στον ιμάντα F
τo πλάτος του ιμάντα b
S=5 mm το πλάτος των τροχαλιών b1

n2=500 r.p.m.

α). Με βάση το πάχος του ιμάντα η διάμετρος της κινητήριας τροχαλίας πρέπει να είναι:

d1  80  100  s  d1  100  5  d1  500 mm

β). Για τη διάμετρο d2 θα έχουμε:

n2 d1 500 500 1500  500

    d2   d 2  1500mm
n1 d 2 1500 d 2 500

γ). Για την περιφερειακή δύναμη F πρέπει να βρούμε πρώτα την περιφερειακή ταχύτητα
500 1500 m
v  π  d  n  v  3.14    v  3 9.2 5
1000 60 s
75  P 75  15
και τώρα 75  P  F  v  F  F  F  28.7 daN
v 39.25

δ). Για το πλάτος του ιμάντα

F 28.7 28.7
σ επ   10  b  b  5.74 cm  57.4 mm
bs b  0.5 10  0.5

31
ε). Για την τροχαλία θα είναι: b1  b  1.1  10 mm  b1  57.4  1.1  10  b1  73.14mm

4). Να ελέγξετε αν ένας επίπεδος ιμάντας διαστάσεων 5x30 mm είναι κατάλληλος για
m daN
μετάδοση ισχύος P=10 PS με περιφερειακή ταχύτητα v=20 , αν έχει σεπ=15 .
s cm2

F
Για να αντέχει ο ιμάντας πρέπει σ επ  σ και σ
bs

75  P 75  10
αλλά F F  F  37.5 daN
v 20

37.5 daN
και σ  σ  25  σ επ .
0.5  3 cm2

Συμπέρασμα: αφού σ  σ επ ο ιμάντας δεν είναι κατάλληλος.

5). Σε μια ιμαντοκίνηση με τραπεζοειδή ιμάντα SPB οι διάμετροι των τροχαλιών που θα
χρησιμοποιηθούν θα είναι d1=100 mm και d2=300 mm.
Na βρεθούν: α). η απόσταση των αξόνων των τροχαλιών c.
β). το μήκος του ιμάντα L.

α). Η απόσταση των αξόνων πρέπει να είναι:

c  0.7  d1  d2   2  d1  d2   c  0.7  400  2  400  c  280 mm  800 mm

και επιλέγουμε c  500 mm

β). Το μήκος του ιμάντα από τον τύπο

π d1  d2  π 100  300

2 2
L  2  c  d1  d2     L  2  500  100  300   
2 4c 2 4  500

3.14  200
2
40000
L  1000  400    L  1000  200  3.14   L  1648 mm.
2 2000 2000
32
 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗ

1). Σε μια μετάδοση κίνησης από ηλεκτροκινητήρα ισχύος P  10 PS που περιστρέφεται με

n  1320 r.p.m , θα χρησιμοποιηθούν αλυσοτροχοί διαμέτρων d1  132 mm, d2  330 mm και
αλυσίδα τύπου 08Β βήμα t  12.7 mm.
Να βρεθούν:
 Η περιφερειακή ταχύτητα v της αλυσίδας
 Η σχέση μετάδοσης i
 Οι στροφές του κινούμενου αλυσοτροχού
 Η περιφερειακή δύναμη F
 H απόσταση των αξόνων των αλυσοτροχών c

1320 m
Η περιφερειακή ταχύτητα είναι: v1  v2  π  d1  n1  3,14  0,132   v  9,11
60 s

d1 132 1
Σχέση μετάδοσης i  i  i 
d2 330 2.5

n2 d1 d n 132  1320
Για τις στροφές n2 έχουμε   n2  1 1   n2  528 r.p.m.
n1 d2 d2 330

75  P 75  10
Περιφερειακή δύναμη 75  P  F  v  F  F   F  82,32 daN .
v 9,11

Για την απόσταση των αξόνων των τροχών πρέπει να είναι: c  30  50  t όπου t το βήμα
της αλυσίδας (12,7 mm).

Επομένως c  40  12,7  c  508 mm.

2). Σε μια αλυσοκίνηση γνωρίζουμε τα στοιχεία:

 Μεταφερόμενη ισχύς Ρ=20 PS
 Στροφές κινητήριου αλυσοτροχού ni=1200 r.p.m
 Αριθμός δοντιών μικρού (κινητήριου) αλυσοτροχού ζ=19
 Βήμα αλυσίδας t=31,4 mm
 Σχέση μετάδοσης ί=1/5.

33
 Ζητούνται:
o Η περιφερειακή ταχύτητα ν της αλυσίδας
o Η μεταφερόμενη περιφερειακή δύναμη F
o Η ροπή Μι στον κινητήριο τροχό και Μ2 στον κινούμενο
o Η ενδεικνυόμενη απόσταση των αξόνων των τροχών
o Οι στροφές n2 και ο αριθμός δοντιών Ζ2 του κινούμενου αλυσοτροχού

Α. Για την περιφερειακή ταχύτητα πρέπει να βρούμε πρώτα την διάμετρο d1

z t 19  3,14
από π  d1  z1  t  d1  1  d1   d1  190 mm
3,14 3,14
1200 m
v 1    d1  n1  v 1  3,14  0,19   v 1  11,9
60 s

75  20
Β. 75  P  F  v  75  20  F  11,9  F   F  126,05 daN
11,9

d1 19
Γ. Οι ροπές είναι M1  F   M1  126,05  M1  1197,5 daN  cm
2 2
M 1 1197,5
i     M2  5987,5 daN  cm
M2 5 M2
Δ. c  30  50  t  c  40  t  c  40  31,4  c  1256 mm

Ε. Οι στροφές n2 και ο αριθμός δοντιών z2 του κινούμενου αλυσοτροχού είναι:

n2 1 n 1200
i   2  n2  5  1200 n2   n2  240 r. p.m.
n1 5 1200 5

z1 1 19
και i     z2  5  19  z2  95 δόντια
z2 5 z2

3). Ποιος είναι ο κατάλληλος τρόπος λίπανσης αλυσίδας με βήμα t=10 mm η οποία παίρνει
κίνηση από αλυσοτροχό με z=20 δόντια που περιστρέφεται με n=840 r.p.m.

Πρέπει να βρούμε την περιφερειακή ταχύτητα του τροχού που είναι και ταχύτητα της
αλυσίδας και μετά να συγκρίνουμε με τις τιμές των ταχυτήτων που καθορίζουν και τον
τρόπο λίπανσης

34
Δηλαδή από v    d  n

10 840 m
ή v  z  t  n  v  20    v  20  0,010  14  v  2,8
1000 60 s

m
Άρα ο κατάλληλος τρόπος λίπανσης για v  2,8 είναι με εμβάπτιση.
s

35
Τ Υ Π Ο Λ Ο Γ Ι Ο

36
 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΗΛΩΣΕΩΝ

Q d: διάμετρος ήλων
1. Διάτμηση τ  τεπ
A
Z: αριθμός ήλων (ανά έλασμα)
π  d2 δ: αριθμός καταπονούμενων
όπου A  z δ
4 διατομών
2. Επιφανειακή πίεση s: πάχος ελάσματος
Q
σ   2,5  σεπ
L zds σεπ ; επιτρεπόμενη τάση

b: πλάτος ελάσματος
F
3.Εφελκυσμός ελασμάτων σ
A s: πάχος ελάσματος

όπου A  bs z d s d1: διάμετρος οπής

1
ή A  s  (b  z  d )
1 z: αριθμός ήλων

Στοιχεία ηλώσεων
 Βήμα ηλώσεως t  3  d  0,5 cm για στεγανές ηλώσεις

t  (3 εως3,5)  d για σταθερές ηλώσεις

 Απόσταση
παράλληλων e  1.5  d
σειρών

37
 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΟΧΛΙΟΣΥΝΔΕΣΕΩΝ

σ: αξονική τάση
1. Αξονική καταπόνηση ( εφελκυσμός ή θλίψη )

F
σ  σεπ F: αξονικό φορτίο
π  d12
4

d1: εσωτερική διάμετρος κοχλία

2. Σύνθετη καταπόνηση ( εφελκυσμός, θλίψη και στρέψη )

F 3
σ   σεπ  F  0,6  σεπ  d2
π  d2 4 1
1
4

p: επιφανειακή πίεση

3. Επιφανειακή πίεση μεταξύ των σπειρωμάτων d: ονομαστική διάμετρος κοχλία

κοχλία - περικοχλίου
d1: εσωτερική διάμετρος κοχλία
F
p  pεπ z: αριθμός συνεργαζόμενων
π  2
  d  d2   z σπειρωμάτων κοχλία -
4  1 
περικοχλίου
τ: διατμητική τάση
4. Διάτμηση
Q: διατμητικό φορτίο

Q
τ  τεπ d1: εσωτερική διάμετρος κοχλία
π  d12
4

38
 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
( ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ )

M: dan.m
F: dan
1. Ροπή M  F R R: m

n: r.p.m.
c c: στροφές
2. Ταχύτητα περιστροφής n
t t: min

v: m/min
π: 3,14
3. Περιφερειακή ταχύτητα v  π  d n d: m
n: r.p.m.

M: dan.m
4. Σχέση μεταξύ ισχύος (P),
P P: PS
στροφών (n), M  716,2 
n n: r.p.m.
ροπής ( M )

5. Σχέση μεταξύ στροφών και n M

2  1
ροπών n M
1 2

n2: στροφές
n2 κινούμενου άξονα
6. Σχέση μετάδοσης i
n1 n1: στροφές
κινητήριου άξονα

d1 n2
7. Αρχή περιστροφικής κίνησης 
d2 n1

η: βαθμός απόδοσης
P2:: ισχύς στον
P κινούμενο άξονα
8. Βαθμός απόδοσης της μετάδοσης η 2
P P1:: ισχύς στον
1
κινητήριο άξονα

39
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΤΡΑΚΤΩΝ ΚΑΙ ΕΔΡΑΝΩΝ ΚΥΛΙΣΗΣ

d: διάμετρος ατράκτου (cm)

1. Υπολογισμός M
t Mt : Ροπή στρέψης ατράκτου
διαμέτρου d3
0,2  τεπ (dan.cm)
ατράκτων
τεπ : επιτρεπόμενη τάση
διάτμησης (dan/cm2)
Mt : Ροπή στρέψης ατράκτου
2. Υπολογισμός (dan.cm)
ροπής P P: μεταφερόμενη ισχύς (PS)
M  71620 
στρέψης t n
ατράκτου n: στροφές ατράκτου (R.P.M)

Lh: διάρκεια ζωής εδράνου σε ώρες λειτουργίας

C: δυναμικό φορτίο από πίνακα σε ( N )

3. Στοιχεία
επιλογής
εδράνων κύλισης
P: ισοδύναμο δυναμικό φορτίο που υπολογίζεται από τις
αντιδράσεις στήριξης της ατράκτου στα έδρανά της ( N )

C
: λόγος φόρτισης που επιλέγεται από πίνακες ανάλογα
P
με τη
διάρκεια ζωής και τις στροφές του εδράνου

40
 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΩΝ ΟΔΟΝΤΩΤΩΝ ΤΡΟΧΩΝ
m: διαμετρικό βήμα ( modul ) mm
t
1 m t: βήμα οδόντωσης mm
π
π: 3,14
do: αρχική διάμετρος mm (d ή d0 )

2 d0  m  z m: διαμετρικό βήμα mm
z: αριθμός δοντιών
dk: διάμετρος κεφαλών mm
3 dk  m  (z  2)
m: διαμετρικό βήμα mm
hk: ύψος κεφαλών mm
4 hk  m
m: διαμετρικό βήμα mm
hf: ύψος ποδιών mm
5 hf  1,17  m
m: διαμετρικό βήμα mm
h: ύψος δοντιών mm
6 h  2,17  m
m: διαμετρικό βήμα mm
S: πάχος δοντιών mm
7 s  0,5  t
t: βήμα οδόντωσης mm
b: μήκος δοντιών mm

8 b  yt Y: συντελεστής κατεργασίας

t: βήμα mm

9 iολ  i1  i2  i3  ...... iολ: συνολική σχέση μετάδοσης

α: απόσταση αξόνων οδοντωτών τροχών mm
d  d2
10 a 1 d1, d2: αρχικές διάμετροι οδοντωτών τροχών
2
mm
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΒΗΜΑΤΟΣ ΟΔΟΝΤΩΤΩΝ ΤΡΟΧΩΝ (υπολογισμός αντοχής
δοντιών)
t: βήμα οδόντωσης mm
P: μεταφερόμενη ισχύς PS
450  P n: αριθμός στροφών r.p.m.
11 t  100  3
n z  y c Z: αριθμός δοντιών
Y: συντελεστής κατεργασίας
c: συντελεστής υλικού

41
 ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΙΜΑΝΤΩΝ

Α. ΕΠΙΠΕΔΟΙ ΙΜΑΝΤΕΣ

F b: πλάτος ιμάντα cm
  =
b S
F: περιφερειακή δύναμη daN
F
ή b daN
   S   : επιτρεπόμενη τάση εφελκυσμού
cm 2
F  75 
P P: μεταφερόμενη ισχύς PS
v m
v : περιφερειακή ταχύτητα
s

Β. ΤΡΟΧΑΛΙΕΣ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΙΜΑΝΤΩΝ

d = ( 80 έως 100 )  S d: ελάχιστη διάμετρος τροχαλίας mm

s: πάχος ιμάντα mm
b1 = 1,1  b  10 mm b1 : πλάτος τροχαλίας mm
b: πλάτος ιμάντα mm

Γ. ΤΡΑΠΕΖΟΕΙΔΕΙΣ ΙΜΑΝΤΕΣ

Pb 
P Pb: ισχύς στον ιμάντα kw
c2
P: ισχύς κινητήρα kw
c2: συντελεστής προσαύξησης
c = 0,7.(d1+d2) έως 2.(d1+d2) c: απόσταση αξόνων των τροχαλιών mm
d1, d2: διάμετροι τροχαλιών mm
L  2  c  d1  d 2  


d1  d 2 2
2 4c L: μήκος ιμάντα mm

Pb
z z: αριθμός κλάδων ιμάντα
P  c1  c3
c1:: συντελεστής τόξου επαφής
c3:: συντελεστής διόρθωσης μήκους

42
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΑΛΥΣΟΚΙΝΗΣΗΣ

1 Pαλ=P.y Pαλ: Ισχύς υπολογισμού της αλυσίδας (KW)

P: Μεταφερόμενη ισχύς από κινητήρα (KW)

y: Συντελεστής προσαύξησης από πίνακα

2 C=(30 εως 50).t C: Συνιστώμενη απόσταση ατράκτων τροχών (mm)

t: Βήμα αλυσίδας ( mm )

3 Η επιλογή του τύπου της αλυσίδας γίνεται από σχετικούς πίνακες με βάση την
ισχύ Pαλ και τις στροφές του κινητήριου αλυσοτροχού n1.

4 Οι υπόλοιποι τύποι είναι κοινοί με τους βασικούς τύπους μετάδοσης της

περιστροφικής κίνησης

5 Κύριες διαστάσεις αλυσίδων:

t : Βήμα της αλυσίδας

d1 : Εξωτερική διάμετρος των δαχτυλιδιών ή των ράουλων
b1 : Απόσταση των ελασμάτων των εσωτερικών στοιχείων

43
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΗΧΑΝΩΝ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
(οδοντοκίνηση, ιμαντοκίνηση, αλυσοκίνηση)

1. Οδοντωτός τροχός με dk1+180 mm και z1=43 δόντια

περιστρέφεται με n1=1200 r.p.m.
Ζητούνται τα στοιχεία z2, d2 και dk2 του κινούμενου
οδοντωτού τροχού έτσι ώστε να περιστρέφεται με n2=300
r.p.m.

2. Να βρεθεί η απόσταση των αξόνων δυο συνεργαζόμενων

οδοντωτών τροχών με στοιχεία: dk1=90 mm, z1=28 και
dk2=258 mm, z2=84.

3. Ζητούνται οι αρχικές διάμετροι και οι αριθμοί δοντιών δυο

οδοντωτών τροχών που συνεργάζονται με σχέση μετάδοσης
i=1/4 έτσι ώστε η απόσταση των αξόνων τους να είναι α=250
mm και το διαμερικό τους βήμα (modul) m=2,5 mm.

4. Στην παρακάτω μετάδοση κίνησης του σχήματος να βρεθούν

οι στροφές της τροχαλίας 4 (n4).

Z1=20
n1=1500 r.p.m.

d3=200 mm

Z2=70
n4=;

d4=500 mm

44
5. Από κινητήρια τροχαλία που περιστρέφεται με n1=1500 r.p.m.
και μεταφέρει ισχύ P=20 PS, μεταδίδεται κίνηση σε κινούμενη
τροχαλία με τη βοήθεια επίπεδου ιμάντα πάχους s=5 mm με
σεπ=10 daN/cm2.
Ζητούνται:
 Η περιφερειακή ταχύτητα του ιμάντα.
 Η μεταφερόμενη περιφερειακή δύναμη F.
 Το απαιτούμενο πλάτος του ιμάντα b.

6. Σε μια αλυσοκίνηση γνωρίζουμε τα στοιχεία: z1=19 δόντια,

n1=1500 r.p.m. i=1/5 και βήμα αλυσίδας t=20 mm.
Ζητούνται:
 οι διάμετροι των αλυσοτροχών d1 και d2.
 Η απόσταση των αξόνων των αλυσοτροχών.

7. Σε μια αλυσοκίνηση ο κινητήριος τροχός έχει διάμετρο d1=230

mm και μεταδίδει ισχύ P1=15 PS με n1=1500 r.p.m. Να βρεθεί
η ροπή Μ1 με την οποία περιστρέφεται ο αλυσοτροχός.

8. Δίνεται οδοντωτός τροχός με διάμετρο κεφαλών dk1=150 mm

και z1=48 δόντια, ο οποίος περιστρέφεται με n1=1280 r.p.m.
Αν πρόκειται να μεταδώσει κίνηση σε κινούμενο οδοντωτό
τροχό έτσι ώστε αυτός να περιστρέφεται με n2=320 r.p.m.
να βρεθούν:

α. Ο αριθμός δοντιών του δεύτερου τροχού z2.

β. Το διαμετρικό βήμα modul της οδόντωσης.
γ. Οι αρχικές διάμετροι των τροχών (d1 , d2).
δ. Το ύψος κεφαλής των δοντιών hk
ε. Η απόσταση των ατράκτων α.

45
 Κ. ΝΤΑΒΟΣ Αγ. Παρασκευή – 2015 .

46