You are on page 1of 32

PURANGA

˜
DEUS NHEENGA
´
INDE ARAMA!
´ ´ ´
Maye kua papera upuderi uajudari inde:
´ ´ ´ ´ ´
Kua papera usu uajudari inde reyumbue Bıblia rese.
´ ´ ´ ´ ´ ´
Releri rame pukusa resu rewasemu versıculoita Bıblia suı,
´ ´
ainta ta usu ta usuaxara purandusaita.
´ ´ ´
Releri versıculoita rekua arama resuaxara purandusaita.
Umbeusaita Jeova rese ta upuderi ta uajudari inde rekua´
´ ´ ´ ´
arama maa˜ Bıblia´ umbuewaa. ´
D Releri Luka 24:32, 45.

´ ´ ´ ´ ´ ˜
Maye repuderi rewasemu versıculoita Bıblia upe?
˙˙
JOAO 16:33 — 17:24
˙˙˙
˙˙˙
˙˙˙ °
˙˙˙
˙

´ ´ ´ ´ ´
˙˙˙
˙˙˙
˙˙˙
˙˙˙ pepurara kurı kua mundo upe, ma pexari
´ ˙˙˙ ´ ´ ˜ ´ ´
Rewasemu primeiro livro
˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙

˙ ˙
´ ´ surı pepia nhase amuserana kua mundo.”
Bıblia suı. ´ ´ ´
´ ´
Arire rewasemu ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙°
˙ ˜ 17
Asuı Jesus umbeu rire kua
nheenga, asuı umaa iwate kiti,
´ ˜
˙˙˙˙˙˙˙˙

´ ˜ ˜ ´
capıtulo. ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙˙ unhee: “inde se Paya, usikana se
´ ´ ˜ ´
˜ ranga. Ku ıri, remee purangawa a
´ ´ ˜ ´
D Releri Joao 17:3. ne raıra rese, umee arama purangawa
´
ne rese kua ne raıra, 2 Nhase
´ ´ ˜ a
´
˙˙˙˙˙˙˙

´ ´ ˜ ´ ´
Asuı yuıri remaa rexariana ixup e umundus a umundu
´ ˜ ´
versıculo. ˙ ˙ ˙ ˙
˙˙˙
˙˙˙ arama panhe mundopuraita, uxari
˙˙˙
˙˙˙ ´ ´ ´
˙˙˙
˙˙˙
˙˙˙
arama aint a sup e mundo nunkawa a
˙˙˙
˙˙˙
˙ ˙ ˙ up aua
´ ˜ ´ ˜
˙˙˙ pa nhe ku aita reme ewaita
ixup°
˙˙˙
˙˙ ´ ´
e. 3 Ainta uriku arama mundo
´ ´ ´
tiwaa upaua, kuaita uconheceriwaita
˜ ´ ´ ´ ˜ ´ ´
Puranga Deus Nheenga Inde Arama! ind e Deus yep e nhuwa a supiwa a,
Good News From God!
˜ ˜
Ta umunha Julho 2020
˜
Nheengatu (fg-NGU)
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
˘ 2020 WATCH TOWER BIBLE AND Ti yavenderi kua papera. Kua papera umbue Bıblia rese miraita supe mundu turususa upe.
´ ´ ´
TRACT SOCIETY OF PENNSYLVANIA Awa uputari, upuderi uajudari Bıblia umbuesa dinheiro irum.
´ ˜ ˜ ´ ´
Awa umunha Reputari rame reajudari dinheiro irum, rewike donate.jw.org.
Watchtower Bible and Tract Society ´ ´ ˜
Kua papera usari: O Novo Testamento em Nyengatu, 1973 asuı Traduçao do Novo Mundo da
of New York, Inc. ´
Bıblia Sagrada (Escrituras Hebraico-Aramaicas).
Wallkill, New York, U.S.A. ´ ´ ´ ´ ´
˜ ´
Associaçao Torre de Vigia de Bıblias Rangaita ta uri: Pagina 6, iwate, Rolo do Mar Morto: Shrine of the Book, Ranga ˘ The Israel
˜ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
e Tratados Museum, Jerusale; pagina 6, piterupi, asuı pagina 32, iwate katusa upe, Greek Codex: Ta uyuka
´ ˜ ´ ´
Cesario Lange, Sao Paulo, Brasil The Codex Alexandrinus in Reduced Photographic Facsimile suı, 1909, British Library ta uxari
´ ´ ´ ´ ´
Kua papera uriku iyara. yausari; pagina 16, Hitler: Maye ranga U.S. National Archives yawe.
´ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ´
Made in Brazil Amu xinga: Amu paperaita ta uikuwaa ike, Umbeusaita Jeova rese ta umunhawaa.
Maa˜ taa´ nheenga
˜ purangawaa´
Deus uriku yande´ arama? 1
˜ ´ ˜
1. Maa taa nheenga puranga Deus umbeu?
´ ˜ ´ Deus uputari yande´ yaiku surı.´
Kuaita nheenga purangawaa:
Ae usu umbawa panhe purarasa´ irum. Asuı´ usu umee˜ yepe´ vida
´ ˜
˜ awa´ supe´ arama. Deus umunh ˜ a˜ kua´ Iwı´ asuı´
puranga panhe
˜ ˜ ´ ´ ´ ´
panhe maa aikuewaa usaisu resewara yande. Bıblia umbeu
´ ´ ´ ˜ ˜ a˜ penhe
˜
Jeremias 29:11 upe: “ ‘Ixe akua maa aputari amunh
arama’, umbeu Jeova. ‘Aputari peiku kurı puranga, umba´
´ ´
puxiwera. Aputari amee˜ penhe
˜ arama yepe´ vida purangawaa.’ ´ ”
˜ mame´ ta umaramunha, ˜
Panhe ta masi asuı´ ta umanu.
´ ´ ´ ´ ˜
Ate kuıri, ne yepe guvernu upuderi umbawa kua maaita irum.
´ ˜
Ma aikue amu nheenga puranga: Deus usu utrocari miraita
guvernu, iguvernu rupı.´ Ti usu ukupuku usasa´ arama kuaye.´
´
Bıblia umbeu Daniel 2:44 upe:´ “Kua´ reiita ta tempo rame,´
˜ a˜ kurı´ yepe´ guvernu pisasu tiwaa´ kurı´
Deus iwakapura umunh
upawa. Kua Reino ti usu usasa´ amu miraita supe.´ Usu
´
˜ ˜ mira guvernuita, asuı´ anhu ˜
umukanhemu panhe kua´ Reino
upita kurı panhe ara.” Mairame Deus umunha kuaye,´ miraita
´ ´ ˜ ´ ˜ ˜
tia˜ ta usu ta usikie´ ne ta usu ta masi. D Releri Apokalipse 21:4.

2. Mara˜ taa´ yaprecisari kua´ nheenga


˜ puranga?
˜
Nhase´ yapurara´ retana yaiku. Kua´ yapurarawaa´ irum anhu
˜
´ ´
usu upawa mairame Deus umbawa miraita puxiwerawaa irum.
(Sofonias 2:3) Mairame´ ae´ usu umunh
˜ a˜ kuaye?
´ Kuaırantuwana
´
usu umunha. Yapuderi yakua kua rese panhe maa rupı´
˜ ˜ ´ ´ ´ ˜ ˜
´ a´ uiku kua´ tempo upe.´ Bıblia
´ ˜
usasawa umbeuwana panhe
˜ ´ ´ ´
maa puxiwerawaa usasa arama Deus umbawa runde miraita
puxiwerawaa´ irum. D Releri 2 Timoteo 3:1-5.
´

3. Kuıri, ´ maa˜ taa´ yaprecisari yamunh ˜ a?˜


Yaprecisari yayumbue´ Bıblia.
´
Deus usaisu yande´ asuı´ uxari
´
´ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ´
Bıblia umbue arama yande. Bıblia rupı Deus unhee maye
yariku arama yepe´ vida puranga pıri
´ kuıri´ asuı´ maa˜ yaprecisari
˜ a˜ yaviveri arama panhe ˜ ara. Panhe ˜ awa´ uputari uviveri
yamunh
˜ ´ ´ ´ ´
panhe ara, ti sera? Yawe arama, reyumbuewara Bıblia ate´ sa´
´ ´ ˜ ˜ ´ ´
yepeyepe mira ta unhee repituu arama reyumbue.
D Releri Ebreoita 13:6; Apokalipse 14:6, 7.

3
Maa˜ yaprecisari yakua´
2 ´
Deus rese?

˜ ´
1. Mara yarikute yadorari Deus?
´ ˜ ´ ´ ˜ ˜ ˜
Yarikute yadorari Deus nhase ae umunha panhe
˜ ´ ˜ ´ ´ ´ ˜
maa asuı umee yande arama vida. Ae aikuewara panhe
´ ´ ´ ´ ˜ ´ ´
tempo. (Salmo 90:2) Asuı aete kua umeewaa kua
˜ ´ ´ ´ ´
nheenga puranga uikuwaa Bıblia upe. — 1 Timoteo 1:11.
D Releri Apokalipse 4:11.

2. Maye´ Deus rikusa? ´


˜ ˜ ´ ´ ´ ´
Ti yapuderi yamaa Deus nhase ae Espırito asuı uiku
´ ˜ ´ ˜ ˜
iwaka upe. ( Joao 1:18; 4:24) Ma sa yamaa maa
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜
umunhawaita, yapuderi yakua maye isikusa. Ae umunha
´ ´ ´ ´ ´
siya iwaita asuı putiraita. Kua exemplo uxari yakua ae
´ ´ ´ ´ ˜
ukuawaa asuı usaisu retana yande. Mairame yamaa
´ ´ ´ ´ ´ ´
estrelaita, Kurasi, kua Iwı, uxari yakua ae kirimba retana.
D Releri Romawaraita 1:20.
´ ´ ´ ´ ˜
Yaconheceri Deus yuıri yaleri rame Bıblia. Ae umbeu maa
˜ ´ ´ ´ ´
Deus ugustari, maa ae ti ugustari asuı maye isikusa miraita
˜
irum. D Releri Tiago 4:6; 1 Joao 4:8.

3. Sera´ Deus uriku isera?


˜ ´ ´
Ee, Deus uriku isera. Jesus umbeu: ‘Yane Paya uikuwaa
´ ´ ˜
iwaka upe purangawaa ne rera.’ (Mateu 6:9) Siya nheenga
´ ´ ˜ ´
rupı ta ukuntari amurupı Deus rera. Nheengatu rupı,
´ ´
yakuntari Deus rera “Jeova”. Bıblia umbeu Salmo 83:18
´ ´ ´ ˜ ´
upe: “Miraita ta ukua arama ne rera Jeova, anhu inde
˜ ´ ´ ´ ´
remundu´ panhe kua iwı rese.’’ Maye ta useruka Tupana
´ ´ ´
asuı yane Munhangara umba isera.
´ ´ ´ ´
Ta umupinima rame kuera Bıblia usasa 7 mil viaji aikue
´ ´ ´
kuera Deus rera Bıblia upe. Jesus ukuntari Deus rera rese
´ ´ ´ ´ ´
amuita supe, yawewaa rupı, kua rera importante retana.
´ ´ ´ ´
Ma usasa rame tempo, yepeyepe mira ta uyuka Deus rera
´ ´ ´ ´
Jeova siya Bıblia suı, asuı ta utrocari isera Ruixawa u Deus
´ ˜
rupı. D Releri Joao 17:26.

4
´ ´ ´
4. Sera Deus umanduari yane rese?
´ ´ ´ ´ ´
Yane tempo upe miraita ta upurara retana. Yepeyepe
˜ ˜ ´ ´ ´ ˜ ´
mira ta unhee Deus uxari yasasa kuaye nhase ti umanduari
´ ´ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
yane rese u nhase uputari uprovari yane fe. Ma kua ti supı.
D Releri Tiago 1:13.
´
Maye´ kua´ paya
Deus uxari miraita ta
˜ ˜ ˜
uparawaka maa ta usu ta umunha.
˜ uyukawaa´ ipia´
Puranga yapuderi yaparawaka maa ´ rese, ´ Deus
yaputari yamunha. (Josue 24:15)
˜ ˜ ´ itaıra
Ma siya ta usari kua liberdade ta
´ uyuka ipia´ yane´
˜ ˜
umunha arama maa puxiwerawaa,
˜ ´ rese´ usaisu
´ ´
yawewaa resewara ta umunha
˜ ˜ resewara yande´
´ ´ ˜
amuita ta upurara. Jeova uyusaa
˜ ´ ´ ´ ´ ˆ
sasiara umaa rame usasa kuaye. Bıblia umbeu Genesis
´ ´ ˜ ˜ ˜ ˜
6:5, 6 upe: “Jeova umaa miraita ta umunha siya maa
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
puxiuerawaa iwı upe asuı ainta ta umanduari ta pia upe
˜ ´ ˜ ´ ´ ´ ´
anhu puxiwerawaa, panhe ara. Jeova upita sasiara ipia upe
˜ ˜ ´ ´
umunha resewara miraita iwı upe.”
´ ´ ´ ´ ´
Jeova uyuka ipia yane rupı. Ae uputari yariku arama
´ ´ ´ ´ ´ ´
yane vida surı. Ae usu umbawa yapurarawaa irum asuı
˜ ˜ ˜ ´ ´
umukanhemu miraita ta umunhawaa puxiwerawaa. Ma
´ ´ ´ ´ ´ ´
kuırite siya miraita ta upurara. Umbuesa 8 upe yasu yakua
˜ ´ ´
mara Deus tire umbawa purarasa irum. D Releri 2 Pedro
2:9; 3:7, 13.

5. Maa˜ yaprecisari yamunh ˜ a˜ yapita´ arama Deus


rumuara?
´
Yapita arama Deus rumuara yaprecisari yapurandu irum.
´ ´ ´ ´ ´ ˜
Jeova uputari upita yane rumuara. Ae uputari ukua maa
˜
yamanduari. (Salmo 65:2; 145:18) Amu maa, yaprecisari
˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ´
yamunha esforso yamunha arama maa satambikawaa.
´ ´ ´
Ne awa satambika. Ma yapuderi yapita Jeova rumuara
˜ ´ ´ ´
nhase ae uperduari yande. D Releri Ebreoita 8:12;
Tiago 4:8.
´ ´ ´ ˜ ´
Yarikute yasaisu Jeova pıri panhe miraita suı. (Marko
´ ´ ´ ´
12:30) Maye rexari ta ukua resaisu Deus? Reyumbuewara
´ ´ ´ ˜ ˜ ´ ´
pıri sese asuı remunhawara maa ae upuranduwaa.
´ ´ ´
Ape, ne amizade Deus irum usu upita kirimba pıri.
´ ˜
D Releri 1 Timoteo 2:4; 1 Joao 5:3.

5
Yapuderi sera´ yaruyari
3 ´
Bıblia umbeuwaa? ´

´ ˜ ˜ ´
1. Awa umunha Bıblia?
Jeova´ nheenga
˜ kua´ Bıblia.
´ Ape yawasemu ´ kua´ nheenga
˜
purangawaa yapuderiwaa yaviveri panhe ara Iwı upe.´
´ ´ ˜ ´
˜ ´ ´ ´
(Salmo 37:29) Panhe Bıblia upe aikue 66 livroita. Deus
´ ´
uparawaka 40 apigaita ta umupinima arama Bıblia.
´ ´ ´ ´
Yepe ta suıwara isera Moize. Usasawana 3.500 akayu
´ ´ ´
Moize umupinima rire 5 primeiro Bıblia livroita.
´
Usasawana 2 mil akayu apostolo Joao ´ ˜ umupinima rire´
anhu aramawaa Bıblia livro. Maye ta ukua´ kuera maa˜ ta
˜ ´ ´ ´
umupinima arama? Iespırito ´ santo rupı´ Deus ukuntari
ta irum. (2 Samuel 23:2) Yawe´ arama, maa˜ Bıblia ´
umbeuwaa´ uri ´ Deus suıwara, ´ umba´ apigaita ´ ´
suıwara.
´
D Releri 2 Timoteo 3:16; 2 Pedro 1:20, 21.

2. Mara˜ taa´ yapuderi yaruyari Bıblia ´ ae´ Deus suıwara? ´

Yapuderi yakua´ Bıblia ´ Deus suıwara ´ ˜


nhas e´ ukuntari
panhe maa rese usu aramawaa kurı usasa. Maa˜
˜ ˜ ´ ´ ´ ´
umbeuwaa´ uyumunh ˜ a˜ maye´ umbeuwaa´ yawe.´ Ne awa´
´ ´
yane suıwara upuderi umunh ˜ a˜ kuaye.´ (Josue´ 23:14)
˜
Anhu Deus upuderiwaa panhe ´ ˜ maa˜ suı,´ upuderi umbeu
˜ ´ ´ ´
maa usu usasa yane runde kiti. D Releri Tito 1:2.
Yepe´ livro uriwaa´ Deus suı,´ yasaru yamaa˜ ae´
puranga pıri ´ amu livroita suı,´ ti sera? ´ Yawet ´ e´ Bıbia!
´ Ta
umunh ˜ awana
˜ usasa´ pıri ´ 2 bilhao ˜ Bıblia ´ ˜
450 nheengaita
rupı.´ Ta umupinima ae´ kuxiıma ´ kuera, yawewa ´ a´ suıt´ e´ Bıblia´
˜
umbeu satambika panhe maa rese cientista ta umbuewaa. ˜ ´ ´ ´
Yepeyep ´ e´ ta umupinimawaa´ Bıblia ´ ti ta uyuconheceri
˜nhase´ ti ta uviveri yepewasu ´ yepe´ tempo upet ´ e.´ Yawewa ´ a´
´ ´ ´ ´a supıwa ´ a´ rese. ´ Bıblia
´
suıte ti ta uyawı ta umupinimawa
umbue´ yuıri ´ yande´ arama saisusa´ rese.´ Ae´ uxari ´ yakua´

 Remaa˜ kua´ papera Um Livro para Todas as Pessoas.

6
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
Deus rikusa rese, maye ae usaisu yande. Asuı yuıri Bıblia
´ ´
upuderi umupuranga miraita vida. Yawewaa resewara
´ ˜
´ e´ Deus Nheenga.
siya ta uruyari Bıblia aet D Releri
1 Tesalonikawaraita 2:13.

3. Maa˜ rese´ Bıblia´ umbeu?


´ ˜ ´ ´ ´
Bıblia umbeu Deus nheenga purangawaa rese. Ae
uputari miraita ta uviveri arama puranga. Bıblia umbeu ´
maye´ Adao ˜ asuı´ Eva tia˜ ta upuderi ta uviveri panhe ˜ ara
paraıso upe. Ae umbeu yuıri maye kua Iwı usu kurı´ upita´
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
yepe´ paraıso.´ D Releri Apokalipse 21:4, 5.
´
Bıblia ukuntari panhe ˜ maa˜ rese´ Deus umunh ˜ awanawa
˜ a´
miraita supe´ arama uyupirunga´ suı.´ Mairame´ yaleri maye´
´ ´ ´ ´ ´
Deus rikusa imiraita irum, yayumbue isese. Ape, Bıblia rupı
´ ´ ´ ´ ´
resu reconheceri Deus. Yawasemu yuıri Bıblia upe lei asuı
´ ´ ˜ ´
conselho ta usuwaa ta uajudari yakua arama maa yarikute
˜ ˜ ´ ´
yamunha yapita arama Deus rumuara. D Releri 2 Timoteo
3:15, 16; Tiago 2:23; 4:8.

4. Maye´ repuderi rekua´ pıri ´ Bıblia


´ ´
rese?
Kua´ papera usu uajudari rekua´ pıri ´ arama Bıblia
´ rese.´
Jesus umbue rame kuera ae uleri asuı ukuntari uleriwaa´
´ ´ ´ ´
rese.´ Yawet
´ e´ kua´ papera, uajudari yande´ yakua´ pıri
´ kua´
´
versıkuloita rese´ yaleriwaa.
´ D Releri Luka 24:27, 45.

Puranga retana kua´ Deus nheengaita!


˜ ´
Ma yepeyep e´
´ ´ ˜ ´ ´ ´
ti ta uputari ta ukua kua nheenga rese. Te rexari ainta´
˜
umusasiara inde.´ Nhase´ reviveri arama panhe
˜ ara
´ ´ ´ ˜
reprecisari rekua awa taa Deus. D Releri Joao 17:3.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 2 kua´ livro 7
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
4 Awa´ taa´ Jesus Kristo?

´ ´ ´ ´ ˜
1. Sera Jesus ae aikuewarate panhe tempo?
Umba. ´ Jesus ae´ yepes ´ a´ Jeova´ umunh ˜ awa
˜ a´ kuera. Ae´
´ ´
yepe anjo kuera asuı uviveri iwaka upe, uri ´ ´ runde´ iwı´ kiti.
˜ ˜ ˜ ˜
( Joao 8:23) Jesus uajudari ipaya umunha arama panhe
˜ ´ ´ ´ ´
maa. Bıblia umbeu Proverbios 8:22, 23, 30 upe: “Jeova
˜ ˜ ´ ˜ ˜ ´ ´ ´ ˜ ˜ ´
umunha ixe panhe maa runde, yepesa umunhawaita suı
´ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´e,
kuxiıma. Umunha ixe kuxiıma suıwara, uyupirunga up
aikue´ runde´ kua´ iwı.” ´ “Aiku kuera isuaki maye´ awa´
upurakiwaa´ ixupe´ puranga. Uyusaa˜ surı´ se irum muıri ´ ara,
se rurıwara kuera aiku isuaki.” Bıblia upe ta useruka ae´
´ ´ ´
“yepe´ nhuwa ˜ ´ Kua´ uxari
a”. ´ yakua´ ne awa´ uajudari Jeova´
umunh ˜ a˜ arama Jesus. ( Joao ˜ 1:14) Bıblia ´ upe´ ta useruka ae´
´ ˜ ´ ˜ ´ ´ ´
yuıri “nheenga upakawaa”, nhase ae umusasa kuera Deus
˜ ´
Nheenga amuita supe arama. D Releri Kolosowaraita
1:15, 16.
˜ ´ iwı´ kiti?
2. Mara Jesus uri
Jesus uri ´ iwı´ kiti umunh ˜ ˜ ´
a arama musapıri maa.
˜
´ ´
(1) Umbue arama supiwaa Deus rese, (2) uxari arama´ ´
yakua´ maye´ yamunh ˜ a˜ arama Deus vontade ate´ yasasa´
rame iwasuwaa rupı,´ asuı´ (3) umee˜ ivida pecadoimawaa´
´ ´
yane´ rupı´ usalvari arama yande.´ Maye´ Jesus uri ´ iwı´ kiti?
Deus umundu´ itaıra ´ espırito ´ santo rupı,´ asuı´ yepe´ kunh˜ a,
˜
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´a
tirewaa usasa yepe apiga irum, iserawaa Maria, upit
ipurua. ˜ Kua´ taına´ piranga ae´ Jesus. — Luka 1:30-35.
D Releri Mateu 20:28.

3. Mara˜ yaprecisari ta uyuka


Mara˜ panhe
˜ awa´
yane´ suı´ pecado?
ugustari kuera
Yaprecisari ta uyuka yane´ suı´
uiku Jesus ruaki?
pecado ti arama yamanu. Deus
— MATEU 11:29;
umunh˜ a˜ rame´ Adao,
˜ ti uputari
MARKO 10:13-16.
kuera miraita ta upita´ tuyue´
´ ´ ˜ ´ ´
asuı ta umanu. Ae uputari kuera Adao usendu ae asuıwara
˜ ara. Ma Adao
uviveri ma panhe ˜ ti usendu Deus. (Genesis
ˆ
˜ ˜ ´
2:16, 17; 5:5) Adao resewara panhe yande yariku pecado
asuı´ yamanu. Yawewa ´ a´ resewara yaprecisari ta uyuka
ˆ
yande´ yane´ pecado suı´ ti arama yamanu. — Exodo 21:29,
30. D Releri Romawaraita 5:12; 6:23.
´ ´ ´ ´
Ape, awa upuderi uyuka yane suı yane pecado ti
˜ ´ ´
arama yamanu? Anhu yepe mira pecadoimawaa.
D Releri Mateu 16:26.

4. Mara˜ taa´ Jesus umanu?


Jesus umanu usaisu resewara miraita. Ae´ ti umanu
umunh ˜ a˜ resewara pecado, ae´ yepe´ mira purangawaa. ´
´ ´ ´ ´ ´ ´
Yawewaa suıte usendu ipaya asuı umanu uyuka arama
yande´ pecado suı.´ Jesus umunh ˜ awa
˜ a´ rupı´ Deus uperduari
miraita pecado. Deus uxari ´ yakua´ usaisuwaa´ yande´
umundu rame kuera itaıra uyuka arama yande´ pecado suı.´
´ ´
˜
D Releri Joao 3:16; Romawaraita 5:18, 19.

5. Maa˜ Jesus umunh ˜ a˜ uiku?


´ ´ ´ ´
Jesus, ae yepe Rei asuı uguvernari uiku iwaka upe.
´ ´ ´
Uiku rame kuera Iwı upe Jeus umbaka umanuwaita,
umupuranga masiwaita asuı´ uajudari awaita ´ ta upurara. ´
˜
(Mateu 15:30, 31; Joao 5:28) Umanu rire Deus umpaka ´
ae´ uviveri arama iwaka upe.´ (1 Pedro 3:18) Jesus usaru ate´
Jeova´ unhe
˜ e˜ ixupe´ mairame´ uyupiru arama uguvernari.
(Ebreoita 10:12, 13) Yane´ tempo upe´ siya miraita panhe ˜
´ ´ ´
mundo upe usendu ae asuı umbue amuita ae yepe Rei. ´ ´ ´
Maa˜ purangawaita Jesus umunh ˜ awa ˜ a´ ike´ Iwı´ upe´ uxari´
´ ˜ ´ ˜ ˜
yakua maa usu kurı umunha. D Releri Luka 1:32, 33;
Mateu 24:14.
Ikentuwana Jesus usu umbawa puxiuerawaita irum asuı´
ne awa´ usu kurı´ upurara. ´ Awa´ uruyari asuı´ usendu Jesus
usu uviveri panhe ara kua´ paraıso
˜ ´ upe´ Iwı´ upe.´ Bıblia´
umbeu Salmo 37:9-11 upe:´ “Puxiuerawaita
´
ta usu kurı´ ta
ukanhemu, ma usaruwaita Jeova rupı, ta supe´ kurı´ kua´ iwı.´
˜ ´ ´
Kuayentuwana, ti arama yamaa˜ puxiwerawaita; remaa˜
kurı´ mame´ ainta´ ta uikuwaa´ kuera, ma tia˜ kurı´ ta uiku ape.
Ma miraita purangawaita ta usu ta uviveri iwı´ upe´ asuı´
ape ta usu ta uiku surı´ asuı´ yepewasu.”
´

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 4 asuı´ 5 kua´ livro 9
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
5 Mara˜ Deus umunh
˜ a˜ kua´ Iwı?
´

˜ ˜ ˜ ´ ´
1. Mara Deus umunha kua Iwı?
˜ ˜ ´
Deus umunha Iwı miraita ta umurari arama ape. Deus
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´
umunha yepe apiga asuı yepe kunha asuı uxari ainta yepe
´ ´ ´ ´ ´ ˜ ´
paraıso upe iserawaa Eden. Jeova uputari kuera Adao asuı Eva
´ ´ ´ ´ ˜ ˆ
asuı ta raıraita ta umurari arama Iwı upe panhe ara. (Genesis
´ ´ ´ ˜ ˜ ´
2:15-17) Kua uxari yakua Deus umunha Iwı miraita ta umurari
´ ´
arama ape. Bıblia umbeu Salmo 37:29 upe: “Purangawaita ta
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ˜
supe kurı kua iwı asuı ta uviveri kurı kua iwı upe panhe ara.”
´ ´ ´
Iwaka ae anjoita ruka. Bıblia umbeu Salmo 115:16 upe:
´ ´ ´ ´ ´ ˜ ´
“Jeova yara kua iwaka, ma kua iwı ae umee miraita supe.”
´
— Jo 38:4, 7.
´ ´ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
Uyupirunga upe anhu kua rendawa ikete Iwı upe, mame
˜ ´ ´ ´ ´ ´
Adao asuı Eva ta umurariwaa, ae yepe paraıso kuera. Ape ta
´ ´ ´ ´ ´
uriku ma kuera ta raıraita asuı ta umuteresemuwaa kua Iwı
˜ ´ ´
miraita irum. Ape miraita ta umunhakunta kuera ma kua Iwı
´ ´ ´ ´ ˆ ´ ´
ate upita pawa yepe paraıso. (Genesis 1:28) Iwı ne mairame
˜ ´ ´ ´ ´ ˜ ´
usu ukanhemu. Ae usu upita maye yane ruka panhe ara. Bıblia
´ ˜ ˜ ´ ´ ´
umbeu Salmo 104:5 upe: “Umunha kua iwı apewarawaa
´ ˜ ´ ´ ´
arama uiku; ne mairame usu ukanhemu mame uikuwaa suı.”

2. Mara˜ kua´ Iwı´ ti yepe´ paraıso ´ kuıri? ´


˜ ´
Ti resewara Adao asuı Eva ta usendu Deus. Ape Deus
´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜ ´
uyuka ainta paraıso suı, arirewara ukanhemu nha paraıso.
´ ´ ´ ´
Bıblia umbeu kua Iwı upita siya miraita puxiwerawaita irum.
´
— Jo 9:24. D Releri Romawaraita 5:12.
´ ´ ˜ ´ ´
Sera Jeova uputari umee amu paraıso pisasuwaa miraita
´ ´ ´ ˜ ˜ ˜
supe arama? Uputari. Ae upuderi asuı usu umunha panhe
˜ ´ ´ ´
maa uprumeteriwaa. (Isaıas 45:18) Miraita ta usu kurı ta
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
uviveri yepe paraıso upe Iwı upe, maye Deus uputariwaa kuera.
´ ´
Bıblia umbeu Salmo 37:10,11 upe: “Kuayentuwana, ti arama
˜ ˜ ´ ´ ´ ´
yamaa puxiwerawaita; remaa kurı mame ainta ta uikuwaa
˜ ´
kuera, ma tia kurı ta uiku ape. Ma miraita purangawaita ta
´ ´ ´ ´ ´
usu ta uviveri iwı upe asuı ape ta usu ta uiku surı asuı
´
yepewasu.”

10
´ ´ ´ ´ ´ ´
3. Maye kua Iwı usu upita yepe paraıso?
´ ´ ´ ´
Yane Ruixawa Jesus usu umundu´ Iwı rese. Ae usu umpreso
´ ´ ´
Yurupari mil akayu pura. Bıblia umbeu, yepe guerra upe,
´ ´
iserawaa Armajedom, Jesus asuı anjoita ta usu ta umbawa
miraita tiwaita ta usendu Deus. Ma usenduwaita Deus ti ta
˜ ˜ ´ ˜ ´
usu ta ukanhemu nhase Jesus usu umunhakunta ta rese.
´ ´ ´ ´ ´ ˜
Ta usu ta uviveri yepe paraıso upe Iwı upe panhe ara.
D Releri Apokalipse 20:1-3; 21:3, 4.

4. Mairame´ yane´ purarasa´ usu upawa?


´ ´ ˜ ´ ´ ´
Mairame Jeova usu umbawa panhe yane purarasa asuı
´ ´ ´
puxiwerawaa irum? Jesus uxari yakua ikentuwana upawa
˜ ´ ´ ´
arama panhe puxiwerawaa. Kua mundo ti uiku puranga asuı
˜ ˜ ´ ´ ´ ´
panhe maa usasawaa uiku uxari yakua yaviveri yaiku kua
´ ´
mundo upausa upe. D Releri Mateu 24:3, 7-14, 21, 22.
´ ´ ´ ´ ´
Iwaka suı, Jesus usu umundu´ Iwı rese maye yane
´ ˜ ˜
Ruixawa mil akayu pura. Ae usu umbawa panhe maa
´ ´ ´ ´ ´
umupurarawaa yande. (Isaıas 9:6, 7; 11:9) Asuı yuıri, Jesus usu
´ ´
uyuka miraita suı ta pecado, awaita ta ugustariwaita Deus.
´ ´ ´ ´ ´
Jesus rupı Jeova usu umbawa masi asuı manusa irum asuı ne
´ ´ ´ ´
awa usu upita tuyue. D Releri 2 Timoteo 1:10; Apokalipse 21:4.

5. Awaita ´ ta usu ta uviveri Paraıso´ upe? ´


´
Miraita ta usenduwaita Deus ta usu ta uviveri Paraıso
´ ´ ´ ˜ ´ ´
upe Iwı upe. (1 Joao 2:17) Jesus umbeu idiscıpuloita supe ta
´ ´ ´
usikari arama ta umbue miraita ta uputariwaa ta uyumbue
´ ´ ´ ´
Deus rese. Yane tempo upe siya miraita ta uyumbue ta uiku
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
maa ta umunha ta umurı arama Jeova. (Sofonias 2:3) Mame
´ ´ ´ ´
Umbeusaita Jeova rese ta uyumuatiri kua miraita ta uadorari
´ ´ ´ ´ ´
Deus asuı ta uyumbue maye ta upita yepe mena u ximiriku
´ ´ ´ ´ ´
rikusa puranga, yepe paya u taıra rikusa puranga. Ta upita
´ ´ ˜ ´ ´ ´
surı kua puranga nheenga resewara uikuwaa Bıblia upe.
D Releri Apokalipse 15:4.

´ ´
Uka mame Umbeusaita
´ ´
Jeova rese ta uyumuatiri
´ ˜
upe, resu remaa miraita ta
´ ´
ugustariwaa Deus asuı ta
´ ´
uputari ta uyumbue maye
´ ´
ta umurı ae

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 3 kua´ livro 11
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Maa˜ usasa´ mairame´ yepe´
6 mira umanu?

˜ ´ ´
1. Maa purangawaa Deus umbeu umanuwaita rese?
´ ´ ´
Lazaro asuı sendiraita Marta asuı Maria, ta umurari
˜ ´ ´
kuera Jeruzale ruaki. Jesus usika rame ape usasawana
´ ´ ´
quatro ara isumuara Lazaro umanuwaa ara rire. Jesus
´ ´ ´
usu Marta asuı Maria irum mame ta uyutima Lazaro,
´
siya miraita ta uiku ta irum. Ape Jesus umbaka Lazaro!
´ ´ ´ ´ ˜
Remanduari maye Marta asuı Maria ta upita surı ta umaa
´ ´ ˜ ´ ˜
rame ta kiwıra upaka mukuisa. D Releri Joao 11:21-23,
38-44.
´ ´ ˜ ´
Marta ukuawanawate maa Bıblia umbeu umanuwaita
´ ´ ´
rese. Jeova usu umbaka umanuwaita asuı ta usu ta uviveri
´ ´ ˜
Iwı upe. D Releri Joao 11:24.

2. Maa˜ usasa´ mairame´ yamanu?


´ ´ ´ ´ ´
Yamanu˜ rame ne yepe anga usemu yane suı uviveriwara
´ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜
arama. Jeova umunha yande iwı suıwara. Jeova umunha
´ ´ ˆ ´
yande yariku arama yane pira. (Genesis 2:7; 3:19) Mairame
´ ´ ˜ ´ ˜
yane akanga upituu upuraki, ape tia yamanduari asuı tia
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
yasaa ne maa. Kuaye usasa Lazaro irum. Yawewaa resewara
´ ˜ ´ ´ ˜
mairame upaka mukuisa, Lazaro ti umanduari ne maa
´ ´ ´
umanu pukusa. Bıblia umbeu Eclesiastes 9:5, 6, 10 upe:
´ ´ ´
“Upakawaita ta ukuawate ainta ta usu ta umanu, ma
´ ˜ ˜
umanuwaita ti ta ukua ne maa, ne ta usaru ta uganhari ne
˜ ˜ ´ ˜ ˜ ´ ´ ˜
maa, nhase tia ta umanduari ne maa. Asuı yuıri tia ta
˜ ´ ´ ´ ˜
usaisu ne ta umaa ipuxı amuita ne ta umuası, asuı tia ta
˜ ˜ ˜ ´ ´ ˜ ˜
upuderi ta umunha ne maa kua ara upe.” “Panhe maa
´ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ´
repuderiwaa remunha, remunha panhe ne kirimbasa irum,
˜ ´ ˜ ´ ´
nhase ti yamaa muraki, ne manduarisa, ne ukuasa makiti
´ ´ ´ ´
ta urasuwaa kurı inde remanu rame.”

Deus umbeu Adao ˜ supe:´


´ ´ ´ ´ ´
“iwı suıwara inde, asuı reyuıri
kurı´ iwı´ kiti.” — GENESIS
ˆ
3:19.
´
Resenduana amuita ta ukuntari Deus usapı miraita
´ ´ ´ ´ ´
inferno upe? Ainta ta uganani ta uiku! Bıblia uxari yakua
˜ ˜
umanuwaita ti ta usaa ne ta umanduari ne maa. Ta
´ ´ ´ ´
ukuntari rame aikuewaa inferno ta uganani asuı ta
˜ ˜ ´ ´ ´
umunha yaruyari Deus puxiwera isikusa. Ae ne mairame
´ ´ ´ ˜ ´ ´ ´
usapı ne awa. Deus ipuxı umaa kuayewaa. Bıblia umbeu
ˆ ´ ´ ˜ ˜ ´
Deuteronomio 12:31 upe: “Te pemunha kuaye pe Deus
´ ´ ˜ ´ ˜ ˜ ´
Jeova supe, nhase amu miraita ta umunha ta tupana rupı
˜ ˜ ´ ´ ˜ ´ ´ ˜
panhe maa Jeova tiwaa ugustari, maa ae ipuxiwaa umaa;
´ ´ ´ ´ ´ ´
ate ta usapı ta raıraita asuı ta rayeraita tata upe ta
uadorari arama ta tupana.”

3. Sera´ umanuwaita ta upuderi ta ukuntari yane´ irum?


Umanuwaita ti ta upuderi ta ukuntari ne ta usendu.
´ ˆ ´ ´
(Salmo 115:17) Ma aikue demonioita ta umusangawaa
´ ´
mira anga kuera yawe uganani arama yande. (2 Pedro 2:4)
´
Jeova umbeu ti yapuderi yasikari yakuntari umanuwaita
´ ˆ ´
irum. Bıblia umbeu Deuteronomio 18:10, 11 upe: “Ti
´ ´ ´ ´ ´
upuderi aikue pe piterupi awa usapiwaa itaıra u itayera
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
tata upe, u usikariwaa paye, u payewaa, u usikari awa
´ ´ ´ ´
usenui espırito puxiwerawaa, u awa usikariwaa ukuntari
umanuwaita irum.”
´
4. Awaita ta usu ta upaka?
Siya umanuwaita ta usu ta upaka ta umurari arama
´ ´ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜
Iwı upe. Ate yepeyepe miraita tiwaa ta umunha Deus
´ ´
vuntadi, ti resewara ta uyumbue isese ta usu ta upaka.
D Releri Luka 23:43; Ato 24:15.
´ ´ ´ ´
Upakawaita ta usu ta uyumbue supıwaa Deus rese. Ape
´ ´
ta upuderi ta uruyari isese usendu rupı Jesus. (Apokalipse
´ ˜ ´
20:11-13) Sa ta usenduwara, ta usu ta uviveri panhe ara iwı
´ ˜
upe. D Releri Joao 5:28, 29.

5. Maa˜ yayumbue´ Jeova´ rese´ umbaka resewara


umanuwaita?
Umanuwaita ta upuderi ta uviveri mukuis˜ a´ Jeova´ umundu´
resewara itaıra umanu arama yane rupı. Yawe´ arama Jeova´
´ ´ ´
´ yakua´ ae´ puranga asuı´
umbaka resewara umanuwaita uxari
usaisu yande. Awa reputari remaa mairame´ umanuwaita ta
´ ´ ˜
˜
upaka? D Releri Joao 3:16; Romawaraita 6:23.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 6, 7 asuı´ 10 kua´ livro 13
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
7 Maa˜ taa´ Deus Reino?

˜ ´
1. Maa taa Deus Reino?
´ ´ ´ ´
Deus Reino, ae yepe guvernu iwaka upe. Kua
´ ˜ ˜ ´ ´ ´
guvernu rupı Deus usu umunha ivuntadi ike Iwı upe
´ ˜ ˜ ´ ´ ´
maye umunhawaa iwaka upe. Yaprecisari kua guvernu.
´ ´
Kuayentuana ae usu umbawa miraita guvernu asuı usu
˜ ˜ ´ ´ ´
umunha miraita ta upita yepewasu. Bıblia umbeu Daniel
´ ´ ´
2:44 upe: “Kua reiita ta tempo rame, Deus iwakapura
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
umunha kurı yepe guvernu pisasu tiwaa kurı upawa. Kua
´ ´ ˜
Reino ti usu usasa amu miraita supe. Usu umukanhemu
˜ ´ ˜ ´ ´ ´
panhe mira guvernuita, asuı anhu kua Reino upita kurı
˜ ´ ´
panhe ara.” Puranga yakua ti sera? D Mateu 6:9, 10;
24:14.
˜ ´ ´
Panhe reino uriku irei. Jeova uparawaka itaıra Jesus
´ ´
Kristo maye Rei Reino upe. D Releri Apokalipse 11:15.

2. Mara˜ Jesus ae´ yepe´ Rei puranga pıri ´ amuita suı?´


´ ´ ´ ´ ˜ ´ ´ ´
Jesus ae kua Rei puranga pıriwaa nhase ae puranga asuı
´ ´ ´ ´
satambika. (Mateu 11:28-30) Asuı yuıri ae kirimba uajudari
˜ ´ ´ ´ ´
arama miraita nhase usu uguvernari iwaka suı. Uyuıri rame
´ ´ ´
iwaka kiti Jesus usaru ate Jeova uxari uyupiru uguvernari.
´
(Ebreoita 10:12, 13) Ma kuıri uguvernariwana uiku iwaka
´ ˜ ´ ´
kiti, asuı usu uguvernari panhe Iwı rese. D Releri Luka
1:32, 33.
´
3. Awa usu uguvernari Jesus irum?
´ ´
Deus upararawaka yepeyepe miraita ta uguvernari
´ ´
arama Jesus irum iwaka kiti. Bıblia useruka ainta “santo”.
´ ´ ´
(Daniel 7:27) Yepesawaita Deus uparawakawaa, Jesus
´ ´ ´ ´
apostoloita. Jeova uparawakare uiku kuaita. Ta umanu
´ ´ ´
rire ta usu ta upaka iwaka upe yepe pira espiritual irum.
˜
D Releri Joao 14:1-3; 1 Korintowaraita 15:42-44.

Mara˜ Jesus ae´ kua´ Rei yaprecisariwaa?


´
— MARKO 1:40-42.
´
Ma muıri miraita ta usu iwaka kiti? Jesus ukuntari
´ ´
uparawakawaita rese. (Luka 12:32) Bıblia umbeu 144 mil
´ ´
miraita ta usu ta uguvernari Jesus irum Iwı rese.
D Releri Apokalipse 14:1.

˜ ˜ ˜ ´
4. Maa Jesus umunha uyupiru rame kuera uguvernari
´
maye Rei?
´ ˆ ´
Primeiro, umburi Yurupari asuı demonioita iwaka suı,
´ ´ ´ ´
akayu 1914 upe. Yurupari upita ipiaıwa retana asuı
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
umunha uiku panhe kua Iwı usasa iwasuwaa rupı.
´ ´ ˜ ˜ ´
(Apokalipse 12:7-10, 12) Kua akayu suı panhe maa upita
´ ´ ´
puxiwera retana. Ta masi, ta yumasi, aikue guerra asuı Iwı
´ ´ ´ ´
urirı. Kua uxari yakua ikentuana Deus Reino usu uguvernari
´ ´
Iwı rese. D Releri Luka 21:7, 10, 11, 31.

5. Maa˜ Deus Reino umunh ˜ a˜ uiku asuı´ maa˜ usu kurı´


umunha? ˜ ˜
´
Deus Reino uajudari uiku siya miraita ta uyumbue arama
˜ ´ ˜ ´ ´
Deus Nheenga rese. Siya miraita panhe kua mundo upe ta
´ ´ ´ ´
usendu ta uiku kua guvernu. Yawewaa resewara kua Reino
´ ´
usu usalvari ainta umbawa rame puxiwerawaita irum. Ape
˜ ´ ´ ´
panhe awa ta uputariwaa ta uyusalvari ta urikute ta
usendu Jesus. D Releri Apokalipse 7:9, 14, 16, 17.
´ ˜ ˜ ´ ´ ´
Deus usu kurı umunha kua Reino rupı uputariwaa
´ ´ ´
kuera. Mil akayu rupı, Deus Reino usu umuyereu Iwı
´ ´ ´ ´
yepe paraıso. Bıblia umbeu Salmo 37:10, 11, 29 upe:
˜ ˜ ´
“Kuayentuana, ti arama yamaa puxiuerawaita; remaa kurı
´ ´ ´ ˜ ´
mame ainta ta uikuwaa kuera, ma tia kurı ta uiku ape. Ma
´ ´ ´
miraita purangawaita ta usu ta uviveri iwı upe asuı ape ta
´ ´ ´ ´
usu ta uiku surı asuı yepewasu.” “Purangawaita ta supe
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ˜
kurı kua iwı asuı ta uviveri kurı kua iwı upe panhe ara.”
´ ´ ´ ´ ´ ´
Usasa rame kuaye Jesus usu umuyuıri kua Reino ipaya supe.
´ ´ ´
(1 Korıntowaraita 15:24-26) Awa supe reputari rekuntari
´ ´
kua Reino rese?
 Rekua´ arama puranga kua´ profesia 1914 akayu rese, ´
remaa˜ kua´ livro Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ ´
pagina 217-220 upe.´

Rekua´ arama pıri


´ remaa˜ capıtulo
´ 8 asuı´ 9 kua´ livro 15
ˆ ´ ´
Voce Pode Entender a Bıblia! upe.
8 Mara˜ yapurara´ retana?

´ ´
1. Maye uyupiru purarasa?
´ ´ ´ ´ ´
Yurupari ae kuera yepe anjo satambika. Ae ukua yarikute
˜ ´
yadorari anhu Jeova Deus, ma usikari miraita ta uadorari
´ ´ ´ ´ ´
arama ae. Ae uganani Eva. Yawewaa resewara Bıblia umbeu
˜ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜ ´
“ti yamaa supiwaa ipia upe.” (Joao 8:44) Eva umunha maye
´ ´ ˜
Yurupari uputariwaa asuı ti usendu Deus. Adao ti usendu
´ ´ ˜ ˜ ´ ´ ´
Deus yuıri. Ainta umunha resewara yawe, yapurara asuı
yamanu. D Releri 2 Korintowaraita 11:3; Romawaraita 5:12.
´ ´ ´ ´
Yurupari upita Deus Governo ruaxa. Ae uputari yapita
´ ´ ´ ˜ ˜ ´ ´
Deus Governo ruaxa yuıri, maye umunhawaa uganani rame
´ ´
Eva. Kuıri siya miraita ti ta uputari Deus maye ta ruixawa.
´ ´ ´ ´ ´ ´
Ainta ta usendu Yurupari. Yawewaa resewara ae kuıri “kua
˜ ˜
mundo ruixawa”. D Releri Joao 14:30; 1 Joao 5:19.

2. Sera´ Deus umunh ˜ a˜ yapurara? ´


´ ˜ ˜ ´ ˜ ˜ ´
Umba. Panhe maa Jeova umunhawaa satambika.
´
Miraita asuı anjoita ta upuderi ma kuera ta usendu Deus.
ˆ ´ ´
(Deuteronomio 32:4, 5) Deus uxari yaparawaka sa yasu
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
yamunha maa purangawaa u puxiwerawaa. Sa yasaisu Deus
˜ ˜ ˜ ´
yasu yamunha maa satambikawaa. D Releri Tiago 1:13-15;
˜
1 Joao 5:3.

3. Mara˜ Deus tire´ umbawa purarasa´ irum?


´ ´ ´
Awaita ta usenduwaa Yurupari ta umaite ti ta uprecisari
´ ´ ´ ´
Deus ta uviveri arama puranga. Jeova uxari uiku usasa yepe
˜ ´ ´
tempo ta umukamee arama awa uiku satambika. Ma kua
´ ´ ´ ˜
tempo upawana uiku asuı uxari yakua anhu Deus Governo
´ ´
upuderi umusurı miraita. (Eclesiastes 7:29; 8:9) Ne yepe
´
miraita governo upuderi umbawa guerra, puxiwerawaa,
´ ´ ´
tiwaa satambika asuı masiita irum. Bıblia umbeu Jeremias
´ ´ ´ ´ ´
10:23 upe: “Akuate Jeova, apigaita ti ta upuderi ta uwata
´ ´ ´ ´ ´ ´
puranga ta pesua ta pee rupı. Ti ta ukua ta uwata ta rupıte.”
D Releri Romawaraita 9:17.

Yapuderi yamaa˜ miraita governo ti ta


upuderi ta umbawa yapurarasa´ irum.
´ ta ukua´ yaiku Deus
Yaxari
irum yaparawakawaa´ rupı´

´ ´ ´
Deus Governo amurupıte miraita governo suı,
˜ ´ ˜ ´ ´ ´
nhase umunhakunta miraita rese ta uikuwaa irum. (Isaıas
˜
48:17, 18) Ikentuwana Deus usu umbawa panhe miraita
´ ´
governo irum. Bıblia umbeu Daniel 2:44 upe: “Kua reiita ta
´ ˜ ˜ ´ ´
tempo rame, Deus iwakapura umunha kurı yepe governo
´ ´ ´ ´
pisasu tiwaa kurı upawa. Kua Reino ti usu usasa amu miraita
´ ˜ ˜ ´ ˜
supe. Usu umukanhemu panhe mira governoita, asuı anhu
´ ´ ´ ˜ ˜ ´
kua Reino upita kurı panhe ara.” Anhu awa uputari Deus
´ ´ ´ ´ ´ ´
maye iruixa usu kurı uviveri Iwı upe. — Isaıas 11:9.

4. Maa˜ yapuderi yamunh ˜ a˜ kuırit


´ e?´
´ ´ ´
Yapuderi yaxari ta ukua sa yaputari Deus Governo u
´
apigaita governo yane´ rikusa´ rupı.´ Yurupari umbeu ne awa´ usu
usendu Deus saisusa´ rupı.´ Bıblia
´
umbeu Jo´ 1:9, 11 upe:´ “Ape
Yurupari usuaxara Jeova: “Ne maa˜ rikuyara sera´ Jo´ usendu
´
´ resupiri ne pu asuı´ rembawa
Deus? . . . ma kuıri, ´ ˜
panhe
˜
irum, asuı´ remaa˜ kurı´ usu upita´ ne ruaxa.””
´
imaaita Ma
´ ´ ´ ´ ˜
yapuderi yaxari ukua ae ti ukuntari supı. D Releri 2 Joao 4.

5. Maye´ yaparawaka Deus maye´ yane´ Ruixawa?


´ ´ ´
Yaparawaka Deus maye yane Ruixawa yayumbue
´ ´ ´ ˜ ˜ ´ ´ ˜
rame Biblıa asuı yamunha rupı umunduwaa. (Joao 4:23)
´ ´ ´
Maye Jesus yawe ti yayumunai polıtica ne guerra irum.
´ ´ ´
Ape yaxari ta ukua yaiku Deus irum, umba Yurupari irum.
˜
D Releri Joao 17:14.
˜ ˜ ´
Yurupari uganani miraita ta umunha arama puxiwerawaa.
´ ˜ ˜ ˜ ˜ ´ ´ ´ ´
Ape mairame tia yamunha maa puxiwerawaa yepeyepe yane
´ ´ ´ ´
rumuara u yane anama ta suı amurame ta usikari yande u ta
´ ´ ´ ´ ´
upuka yane rese. (1 Pedro 4:3, 4) Sera yasu yasendu ainta u
˜ ˜ ˜ ´ ´
yasu yamunha maa Deus umunduwaa? Yurupari umbeu
˜ ´ ´
miraita anhu usendu Deus iwasuıma rame. Ma Deus lei
´ ´ ´ ´
puranga yande arama. Yasendu rame, yaxari ta ukua Yurupari
uganani uiku. D Releri 1 Korintowaraita 6:9, 10; 15:33.
´ ´ ´ ´ ´
Deus ugustari retana yande. Yawewaa rupı yapuderi yakua
´ ´ ´ ´
ae usu umbawa yapurawaa irum. Awa uruyari asuı usendu
˜ ´ ´ ˜
Deus usu uviveri panhe ara Iwı upe. D Releri Joao 3:16.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 11 kua´ livro 17
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Maye´ yapuderi yaiku surı´ yane´
9 ´ irum?
famılia

´ ´ ´
1. Importante sera yamendari cartorio upe?
´ ´ ´ ´ ´ ˜ ´ ´
Jeova ae yepe Deus surı, ae uputari panhe famılia upita
´ ´ ´ ´
surı yuıri. (1 Timoteo 1:11) Ae umunhawaa mendarisa. ˜ ˜ ´ ´
Ae´ uputari yamendariwaa´ yariku arama yepe´ famılia. ´ Sa´
yamunh ˜ a˜ kuaye´ yane´ famılia ´ ta usu ta uyusaa˜ puranga asuı´
´ ´ ˜
ta upita ta rurı. Cristaoita supıwa ´ a´ ta usendu governoita
´ ´ ´ ´
lei asuı ta umendari cartorio upe ta umurı arama Deus.
D Releri Luka 2:1, 4, 5.
´ ´ ´ ´ ˜ ´
Yepe mendarisa satambikawaa Deus supe anhu yepe
´ ´ ˜ ˜ ´ ´
apiga yepe kunha irum. Ae ti uputari ta uyuxari. (Ebreoita
13:4) Deus ipuxı umaa sa awa umbawa imendarisa´ irum.
´ ˜ ´ ´
(Malaquias 2:16) Ma Deus uxari ´ yepe´ mira uparawaka sa´
uputari umbawa imendarisa´ irum asuı´ umendari mukuisa, ´
´ ´
sa imena u ximiriku umuarixı amu irum. D Releri Mateu
19:3-6, 9.
´ ´ ´ ´
2. Maye yepe mena asuı iximiriku ta urikute ta
˜
uyumunhakunta?
Jeova´ uputari mena asuı´ iximiriku ta uyuajudari.
ˆ ´ ˜ ˜ ˜ maa:˜
(Genesis 2:18) Mena urikute umunha mukui
˜ ´ ´ ´
(1) upuraki umee arama ifamılia supe ta uprecisariwaa
´ ´ ´ ´ ´
asuı (2) umbue iximiriku asuı itaıraita Deus rese. Yepe ´
apiga´ usaisuwaa´ iximiriku umanduari primeiro iximiriku
´ ´ ´ ´
rese. Mena asuı iximiriku ta urikute ta uyugustari asuı
´
ta uyurespeitari. Puranga pıri ta uyuperdoari yepe ´
´ ´
famılia uiku arama surı. D Releri Efezowaraita 4:31, 32;
5:22-25, 33; 1 Pedro 3:7.
˜ ´ ´ ´
3. Maa Bıblia umbeu ta uyuxari rese?
˜ mendarisa´ usasa´ iwasuwaa´ rupı.´ Mena asuı´
Panhe
iximiriku ta urikute´ ta uyusatambika saisusa´ irum.
´
(1 Korintowaraita 13:4, 5) Bıblia umbeu ti puranga ta
uyuxari usasa resewara iwasuwaa rupı.´ D Releri
´ ´ ´
1 Korintowaraita 7:10-13.

18
˜ ´ ´
4. Maa Deus uputari taıraita supe?
Jeova´ uputari taıraita
´ ta uiku surı.´ Yawewaa´ resewara,
umee conselho puranga ta supe.´ Asuı´ yuıri,
˜ ´ Jeova´ ukua´
´ ´ ´
payaita ta upuderi ta umbue asuı ta uajudari taıraita
´ ˜ ˜ ´ ´
ta usasa resewara panhe maa rupı ta vida upe.
´ ´
(Kolosowaraita 3:20) Taıraita ta urikute ta usendu
´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜ ´ ´
Jeova yuıri. Ta rurı sa ta umunha maa Jeova asuı Jesus
´ ´ ´
ta umbuewaa. D Releri 2 Timoteo 2:22; 3:15; Mateu
19:13-15; 21:15, 16.
´ ´
5. Maye payaita ta upuderi ta uajudari ta raıraita ta
uiku arama surı? ´
´
Taıraita ta uprecisari ropa, timbiu´ asuı´ yepe´ uka mame´
ta umurari arama. (1 Timoteo ´ 5:8) Ma payaita ta urikute´
ta umbue´ ta raıraita
´ ta usaisu arama Deus ta uiku arama
´ ´
supı surı. (Deuteronomio ˆ 6:4-7) Maye? ´ (1) Ta usaisu
´ ´ ´ ´ ´ ´
resewara Deus ta uxari ta ranga ta raıraita supe, asuı yuıri
´ ´ ´ ´
(2) Ta usari rupı Bıblia ta umbue arama ta raıraita. Ape ta
´ ˜ ´
usu ta uyumbue ta uparawaka maa purangawaa ta vida
´ D Releri Efezowaraita 6:3, 4.
upe.
Importante retana payaita ta umusurı´ ta raıraita ´
ta umunha rame maa satambikawaa. Amurame´ ta
˜ ˜ ´ ˜ ´
urikute´ ta umusatambika ta raıraita, ´ ti arama ta usasa´ siya
iwasuwaa´ rupı.´ (Proverbios ´ 22:15) Ta umunh ˜ a˜ rame´ kuaye´
´ ˜ ´
payaita ta urikute ta umaa ta suı ti arama ta umupiaıwa ´ ne
´
ta umusasiara ta raıraita. D Releri Kolosowaraita 3:21.
´ ´ ´ ´ ´
Umbeusaita Jeova rese ta uriku siya paperaita Biblıa rese
´ ´ ´
ta uajudariwaa payaita asuı taıraita. D Releri Romawaraita
15:4.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 14 kua´ livro 19
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Aikue´ sera´ yepe´ religiao
˜
10 ´ a?
supıwa ´

´ ´ ˜ ´ ˜ ´ ´
1. Sera aikue anhu yepe religiao supıwaa?
Ee.˜ Jesus umbue´ mayewa ´ a´ religiao ˜ supıwa ´ a. ´ Ae´ unhe
˜ e˜
´ ˜ ´ ´ ´ ´ ´ ´
kua religiao maye yepe pee yawe. Yepeyepe miraita ta
´ ´ ´ ´ ´ ´
uwasemu kua pee, asuı ta uwata resewara irupı ta usu
´ ´ ˜ ´
kurı supı ta uviveri panhe ara. (Mateu 7:14) Awa uputari
´ ´ ˜ ˜ ˜ ´ ´
umurı Deus urikute umunha maa Biblıa umbeuwaa.
˜ ´ ´
Ape, panhe miraita ta uadorariwaa supı Deus ta
´ ´ ´ ˜ ´
uruyari yepewasu asuı ta uiku kua religiao upe.
˜
D Releri Joao 4:23, 24; 14:6; Efezowaraita 4:4, 5.

2. Sera´ panhe˜ ˜
religiaoita ta
Pemaa˜ katu awaita
´ ´
umbue supıwaa?
´ ´
ugananiwaita suı.´ Umba. ´ Jesus umbeu aikue´
— MATEU 7:15. ´
arama miraita ta ugananiwaa
´ ´
kurı. Ta umbeu ainta ta
˜ ˜ ´ ´
umunha Deus vontade asuı ta usu Jesus rakakuera. Ma sera
´ ˜ ˜ ´ ´ ˜ ´
ainta ta umunha kuaye? Yakua arama yaprecisari yamaa sa
˜ ˜ ˜ ´
ta umunha maa Jesus umbeuwaa. D Releri Mateu 7:13-23.

´ ´ ´ ´ ˜ ´ ´ ´
3. Maye yapuderi yakua sa yepe religiao ae supıwaa?
˜ ˜ ´ ˜ ´ ´ ´
Remaa maa miraita ta uikuwaa religiao supıwaa upe ta
˜ ˜
umunha:
˜ ´ ´
˛ Ta uruyari Deus Nheenga kua Bıblia. Miraita
´ ˜ ´ ´ ´ ˜ ˜
ta uikuwaa religiao supıwaa upe ta usikari ta umunha
´ ˜ ´ ´ ˜
arama maye Deus Nheenga umunduwaa. Siya religiaoita ti
´ ´ ´ ˜ ˜ ´
ta usari Biblıa ta umbue rame, anhu ta usendu maa apigaita
´
ta umbeuwaa. (Mateu 15:7-9)
Awa´ uikuwaa´ religiao
˜ supıwa ´ a´
Ta umbeu ta upe´ umbue´ asuı´ umunh ˜ a˜ maa˜
´
ukua awa taa ´ ´ ´ ´
Biblıa umbeuwaa. D Releri
Deus, ma ti ta ˜ 17:17; 2 Timoteo
Joao ´ 3:16, 17.
˜ ˜ ˜
umunha maa
´
uputariwaa.
— TITO 1:16.
´ ´ ´
˛ Ta usari asuı ta umbue Deus rera Jeova.
˜ ˜ ´
Jesus umunha kuaye. Jesus ukuntari kuera ipaya rera
´ ´ ´ ´ ´
rese. Umbue rame yaorari, ae umbeu Deus rera rese:
´ ´ ´ ´
“purangawaa ne rera.” (Mateu 6:9) Rekua mayewaa
˜ ´ ´ ´ ´ ´
religiao umbuewaa kua rera Jeova miraita supe?
˜
D Releri Joao 17:26; Romawaraita 10:13, 14.
´ ´ ´
˛ Ta umbue Deus Reino rese. Jesus umbue kuera ma
´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜
rese purangawaa Deus Reino usuwaa kurı umunha. Anhu
´ ´ ´
kua Reino usu umbawa yane purarasa irum. Jesus umbeu
kua´ rese´ ate´ umanuwaa´ ara rame.´ (Luka 4:43; 8:1; 23:42, 43)
Ma ae´ umundu´ idiscıpuloita
´
ta umbue´ yuıri
´ kua´ Reino rese.´
´ ´ ˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
Mayewaa religiao umunha kuaye yane tempo upe?
D Releri Mateu 24:14.
˛ Ti ta uyumunai kua´ mundo irum Yurupari
umunduwa ´ a´ upe.´ Miraita ta uikuwaa´ religiao ˜ ´
supıwaa upe
´ ´
´ ˜
ti ta uyumunai polıtica irum ne ta umaramunha guvernu
ruaxa. ´ (Joao ˜ 17:16; 18:36) Asuı´ yuıri ´ ti ta umunh ˜ a˜ maa˜
´ ´
puxiwerawaa kua mundoyara. D Releri Tiago 4:4.
´
˛ Ta uyugustari retana. Awa uiku religiao supıwaa upe
˜ ´ ´ ´
´ ´ ´ ´ ˜
uyumbue Biblıa upe urikute urespeitari panhe miraita.
Religiao ˜ tiwaa´ supı´ uapoiari guerra, ma awa´ uiku religiao ˜
´ a´ upe´ ti umunh
supıwa ˜ a˜ kuaye.´ (Miqueias ´ 4:1-3) Cristaoita ˜
´ ´ ´
supıwaa ta usari ta tempo asuı ta dinheiro ta uajudari
˜ ˜
arama amu miraita. D Releri Joao 13:34, 35; 1 Joao 4:20.

´ yapuderi sera´ yakua´ mayewa


4. Kuıri ´ a´ religiao
˜ supıwa
´ a?´
´ a´ religiao
Mayewa ˜ umunh ˜ a˜ maa˜ Bıblia
´ ´ a´ asuı´
umbuewa
´ ´ ˜ ˜
usari Deus rera? Mayewaa religiao umbeu Deus Reino anhu
´ ´ ´ ´
ae usu umbawa yapurarawaa irum? Awaita tiwaita ta usu
guerra kiti ta usaisu resewara amu miraita? Inde´ rekua´
´ ˜
awaita? D Releri 1 Joao 3:10-12.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 15 kua´ livro 21
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Maye´ Bıblia
´
11 upuderi
uajudari yande?´

˜ ˜
1. Mara yaprecisari Deus Nheenga?
´ ˜ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
Yane Munhangara, ae ukuawaa pıri yane suı. Ae yepe
´ ´ ˜ ´ ´
paya usaisuwaa asuı umunhakuntawaa yande. Yaprecisari
´ ´ ´ ´
Deus yaviveri arama surı. (Jeremias 10:23) Maye yepe taına
´ ´ ˜ ´
yawe uprecisariwaa ipaya ajuda, panhe yande yaprecisari
´ ´ ´ ´
Deus ajuda. (Isaıas 48:17, 18) Bıblia rupı yariku kua ajuda.
´ ´ ˜ ´ ˜ ´ ´
Ae yepe maa purangawaa Deus umeewaa yande arama.
´
D Releri 2 Timoteo 3:16.
´ ´ ´ ´ ´
Sa yasendu Deus lei, yasu yaiku surı kuırite asuı yasu
´ ˜ ˜ ˜ ´ ˜ ´
yakua maa yamunha yaiku arama surı panhe ara. Deus kua
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´
umunhawaa yande. Yawewaa resewara, yarikute yasendu
˜ ´
inheenga. D Releri 2 Timoteo 3:17; Apokalipse 4:11.

2. Maye´ yausari Bıblia ´ yaparawaka arama puranga?


´ ´ ˜ ´ ˜ ´
Amurame, Bıblia umbeu anhu yepe maa rese.
ˆ ´
(Deuteronomio 22:8) Ma amurame yapuderi yausari
´ ´ ˜ ´
yepe versıculo siya maa supe. Ape, yaprecisari yamanduari
˜ ´ ´ ´
maa rese Biblıa umbeuwaa yaparawaka arama puranga.
´ ´ ´ ´ ´ ˜
(Proverbios 2:10-12) Bıblia umbue vida ae yepe maa puranga
˜ ´ ´ ´ ´ ´
Deus umeewaa yande arama. Yamanduari rame kua rese,
˜ ´ ´ ˜ ˜
yasu yamaa katu yane vida asuı amu miraita vida. Yamunha
´ ´ ´ ´ ´ ´
kuaye yane ruka upe, yapuraki rame asuı yaviajari rame.
D Releri Ato 17:28.

´ ´ ˜ mandamento turusu pıriwa ´ ´


3. Mayewaa mukui a?
´ ´ ´ ˜ mandamento
Jesus umbeu mayewaa kua mukui
´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ´
turusu pıriwaa. Primeiro uxari yakua Deus umunha yande
´ ´ ´ ˜ ˜
yaconheceri arama asuı yasaisu arama ae, asuı yamunha
´ ´ ´ ´
ivontade. Yarikute yamanduari kua rese, yaparawaka rame
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
maa yasu yamunha. (Proverbios 3:6) Awa usendu kua
´
primeiro mandamento upuderi upita Deus rumuara, upuderi
´ ´ ´ ´ ˜
uviveri surı kuırite asuı panhe ara. D Releri Mateu 22:36-38.

Maye´ Bıblia
´ upuderi uajudari yamaa˜ katu
yane vida asuı´ amuita vida? — SALMO 36:9.
´
Mukuis˜ a´ mandamento uajudari yaviveri timaares
˜ ´
e amu
´
miraita irum. (1 Korintowaraita 13:4-7) Yasendu arama kua
´ ˜ ´ ˜ ´
mandamento yarikute yamaa miraita maye Deus umaawaa
´
yawe. D Releri Mateu 7:12; 22:39, 40.

4. Maye´ Bıblia ´ uajudari yande? ´


´ ´ ´
Bıblia umbue anamaita ta uyugustari arama asuı ta
´ ´
uviveri arama yepewasu. (Kolosowaraita 3:12-14) Ae umbeu
´ ´ ´
mendarisa ti urikute upawa. Yawe anamaita ti ta usu ta
´
upurara. D Releri Mateu 19:5.
˜ ˜ ´ ˜ ´ ´ ´
Yamunha rame maa Biblıa umbeuwaa umukaturu yande
˜ ´ ´ ´
siya maa suı. Biblıa umbeu yarikute yapuraki yariku arama
´ ´ ´
yane rimbiu´ asuı yaviveri satambika ti arama yamunda amuita
´ ´ ´ ´
ta kupixa. Yagustari rame yapuraki asuı ti yamunda, miraita
´ ´ ´
ta usu ta ugustari yane muraki rese. (Proverbios 10:4, 26;
´ ´ ´
Ebreoita 13:18) Bıblia umbeu yuıri importante pıri yariku
˜ ´ ´ ´
amizade Deus irum dinhero suı. Ae umbeu yarikute
˜ ˜ ´ ´
yayupreocupari anhu maa yaprecisariwaa rupı yaviveri
´
arama. D Releri Mateu 6:24, 25, 33; 1 Timoteo 6:8-10.
´ ´ ´ ´
Awa usendu Biblıa umukaturu ae masiita suı.
´ ´
(Proverbios 14:30; 22:24, 25) Biblıa umbeu ti puranga yauu´
˜ ˜ ˜ ´ ´ ´
retana kauwı. Yamunha rame kuaye ti yasu yane masi ne
´ ˜ ´ ´ ´
yasasa maa iwasuwaa rupı. (Salmo 104:15; Proverbios 23:20;
´ ´ ´
1 Korintowaraita 6:10) Asuı yuıri, Biblıa uajudari yamanduari
˜ ˜ ˜ ´ ˜
satambika. (Salmo 119:97-100) Anhu yamunha rame maa
´ ´ ˜ ˜ ´
Biblıa umbeuwaa umunha puranga yande arama. Ma Deus
˜ ˜ ´ ´ ´
miraita ta umunha kuaye ta uputari resewara ta umurı asuı ta
´
urespeitari Jeova. D Releri Mateu 5:14-16.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 12 asuı´ 13 kua´ livro 23
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Maye´ yapuderi yapita´
12 Deus rumuara?

´ ˜ ˜
1. Sera Deus usendu panhe oraçaoita?
´
Puranga yapuderi yapurandu Deus irum. Ae uputari
˜ ´
panhe miraita ta upurandu irum, ape ta upuderi ta upita
´ ˜
isumuara. (Salmo 65:2) Ma ae ti usendu pañhe oraçaoita.
´ ´ ´
Deus ti usendu awa upuranduwaa irum ma unupa iximiriku
˜ ˜ ´ ´
u umunha puxiwerawaa ixupe. (1 Pedro 3:7) Deus ti
´ ´ ˜ ˜ ˜ ´ ´
usendu yuıri awa umunha maa puxiwerawaa ma ti upita
˜ ˜ ´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
sasiara umunhawaa rupı. Mayete usasawaa kuxiıma kuera
´ ´ ´ ´
imiraita irum. Ma mairame yepe mira uxari ipuxiwerasa,
´
Deus usendu ae. D Releri Tiago 4:3; Ato 3:19.

2. Maye´ yarikute´ yapurandu Deus irum?


´ ˜ ´ ˜ ´
Yarikute yapurandu anhu yane Munhangara Jeova irum.
´ ´ ´ ´ ´ ´
Yawe yaxari ta ukua yaruyari ae Deus retewaa. (Mateu 4:10;
´
6:9) Yaprecisari yapurandu Deus irum Jesus rera rupı,
˜ ´ ´ ˜ ´
nhase umanu yane pecado resewara. (Joao 14:6) Jeova ti
´ ˜ ´ ˜ ˜ ´ ´
uputari yayumbue anhu yepe maa yarikuawaa yane akanga
´ ´ ´ ´ ´
upe, ne yaleri rame yepe livro upe. Yarikute yapurandu irum
´ ´ ´
yane pıa suı. D Releri Mateu 6:7; Filipowaraita 4:6, 7.
´ ´ ´ ´
Deus usendu ate yapurandu rame irum yane manduarisa
irum. (1 Samuel 1:12, 13) Yapuderi yaorari ma horantu:
´ ´ ´ ´ ´ ´
kuemete, yasu yakiri rame, yambau´ rame asuı yasasa rame
´ ´
iwasuwaa rupı. D Releri Mateu 15:36; 1 Pedro 5:7.

˜
3. Mara puranga yayumuatiri usaisuwaita Deus irum?
´ ´ ´
Iwasu awa Deus rumuarawaa supe uviveri arama miraita
´ ´
piterupi tiwaita ta uruyari isese, ne uruyari ipromessaita
´ ´ ´
rese. (2 Timoteo 3:1, 4; 2 Pedro 3:3, 13) Ape, awaita ta
´ ´ ˜ ˜
usaisuwaa Deus asuı ta uputari ta umunha ivontade
ta uprecisari ta uyumuatiri ta uyuajudari arama.
D Releri Ebreoita 10:24, 25.

24
´
Puranga retana yaiku miraita ruaki ta usaisuwaa Deus,
˜ ´ ´ ´ ´ ´
nhase umukirimba yane amizade irum. Umbeusaita Jeova
´ ´ ˜ ´
rese ta uyumuatiri rame yamaa miraita ta uajudariwaa
´ ´
yamukirimba arama yaruyariwaa. D Releri Romawaraita
1:11, 12.

4. Maye´ yapuderi yapita´ Deus rumuara?


´ ´
Yapita arama Jeova rumuara, yaprecisari yayuka
˜ ´ ´ ´ ´
tempo yamanduari arama maa rese Biblıa umbuewaa.
˜ ´ ´ ˜ ˜ ´ ´ ´
Remanduari maa rese Jeova umunhawaa, umbeuwaa rese
´ ´ ´ ´ ´ ´
asuı ipromessaita rese. Yamanduari rame kuaita rese asuı
´ ´
yapurandu irum uajudari yakua arama maye Deus ugustari
´ ´ ´ ´
yande asuı ukuawaa. D Releri Luka 11:28; Tiago 1:25.
´ ´ ´ ´
Yaprecisari yuıri yaruyari Deus rese. Yaruyariwaa maye
´ ´ ´ ´
yepe iwa yawe, uyukirari arama yaprecisari yamururu ae.
´ ´ ´ ´ ´
Yaruyariwaa uyukirari asuı uyumukirimba yayumbue rame
´ ´
pıri Deus rese. D Releri Mateu 4:4; Ebreoita 11:1, 6.

˜ ´
5. Mara puranga yapita Deus rumuara?
´ ˜ ´ ´
Jeova umunhakunta isumuaraita. Ae umukaturu yande
˜ ´ ´ ´ ´
ti arama ne maa umbawa yane ruyarisa asuı yasaruwaa
´ ˜
irum, ae uputari yaviveri panhe ara. (Salmo 91:1, 2, 7-10)
´ ´ ´ ˜ ´ ˜ ˜ ´
Ae uxari yakua maa yarikute yamunha yariku arama yepe
´ ´ ´ ´ ´ ´
saude puranga asuı yaiku surı. Ae umbue maye yapuderi
´
yaviveri puranga pıri. D Releri Tiago 4:4, 8.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 17 kua livro 25
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Maa˜ usu usasa´ kurı´
13 ˜
religiaoita irum?

´ ˜ ˜
1. Sera puranga panhe religiaoita?
˜ ˜ ´ ´ ´
Panhe religiaoita upe aikue miraita ta uputariwaa ta
´ ˜
umurı Deus. Deus uyupreucupari ta irum. Ma religiaoita ta
˜ ˜ ˜ ´
umunha siya maa puxiwerawaa. (2 Korintowaraita 4:3, 4;
´ ˜ ´
11:13-15) Amurame religiaoita ta uyumunai awaita irum ta
˜ ˜ ´ ´
umunhawaa terrorrismo asuı guerra. Siya viaji yasendu
´ ´ ´ ´
pastorita, paıita asuı umunduwaita igrejaita upe ta upisika
´ ´ ´
taınaita. Miraita ta usaisuwaa Deus ta upita sasiara ta
´ ´ ´
usendu rame usasa kuaye. D Releri Mateu 24:3-5, 11, 12.
´ ´ ˜ ´ ´ ´
Asuı yuıri religiaoita tiwaa supı ta uganani Deus rese
´ ˜ ´ ´
asuı maa rese usasa umanuwaita irum. Ti ta urrespeitari
˜ ˜ ´ ´ ´
Deus ta umunha rame kuaye. Bıblia umbeu Eclesiastes 9:5,
´ ´ ´ ´
10 upe: “Upakawaita ta ukuawate ainta ta usu ta umanu,
´ ˜ ˜
ma umanuwaita ti ta ukua ne maa, ne ta usaru ta uganhari
˜ ˜ ´ ˜ ˜ ˜ ˜
ne maa, nhase tia ta umanduari ne maa.” “Panhe maa
´ ˜ ˜ ˜ ˜ ˜ ´
repuderiwaa remunha, remunha panhe ne kirimbasa irum,
˜ ´ ˜ ´ ´
nhase ti yamaa muraki, ne manduarisa, ne ukuasa makiti
´ ´ ´ ´ ´
ta urasuwaa kurı inde remanu rame.” Jeova uputari miraita
´ ´ ´ ˜ ´ ´ ´ ˜ ´
ta ukua supıwaa. Religiao supıwaa umbue maa uikuwaa
´ ´ ´
Biblıa upe. D Releri 1 Timoteo 2:3-5.

˜ ´ ´ ˜
2. Maa usu usasa kurı religiaoita irum?
˜ ´
Ikentuana, Deus usu umbawa religiaoita irum tiwaa
´ ˜ ˜ ˜
supı ugananiwaita miraita. Deus umaa uiku maa religaoita
˜ ˜ ´ ´ ´ ˜
ta umunha. Ape, te rekua ma rese. Ti maa uvaleri Deus
´ ˜ ˜ ˜ ´ ˜ ˜
supe religiaoita ta unheewaa ta usaisu Deus ma ta umunha
˜ ´ ˜
maa Deus ti ugustari. (Tiago 4:4) Bıblia useruka panhe
˜ ´ ´ ˆ ´ ´ ˜ ˜ ´
religiaoita tiwaa supı “Babilonia Turusuwaa” asuı unhee ae
˜ ´ ´ ´ ´
usu ukanhemu kurı. Noe tempo rame kuera aikue kuera
´ ´ ˆ ˜
yepe tetama iserawaa Babilonia. Ape, uyupiru religiao
´ ´ ´ ´
tiwaa supı Diluvio rire. D Releri Apokalipse 17:1, 2, 5, 16, 17;
18:8.

26
˜ ´ ´ ´ ˜ ´
Maa usu usasa miraita irum ta uikuwaa yepe religiao upe
´ ´ ˜ ˜ ´
tiwaa supı, ma ta uputari ta umunha Deus vontade? Jeova
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
ti sesarai ainta. Ae uxari uiku ta uyumbue Bıblia rese asuı ta
´ ´ ˜ ´ ˜
usemu kua religiao suı. D Releri Joao 6:45.

˜ ´
3. Maa miraita ta usaisuwaa Deus ta uprecisari ta
umunha? ˜ ˜
´ ˜ ´ ´ ´ ´
Jeova unhee miraita ta ugustariwaa supıwaa ta urikute
´ ˜ ´ ´ ´ ´
ta usemu religiaoita suı tiwaa supı. Jeova uyupreocupari
´ ´ ´ ˜ ˜ ˜
retana ainta rese. Awa usaisu Deus usikari umunha maa
´ ´
ae umbeuwaa. D Releri Apokalipse 18:4.
´ ´ ˜
Kuxiıma kuera siya miraita ta uyumbue Deus nheenga
´ ´ ´ ´ ´
purangawaa apostoloita ta umbuewaa. Ta uyumbue
´ ´ ´ ´
kuera maye ta umusurı Jeova ta vida irum asuı ta usaru
´ ´ ˜ ˜ ´ ´
purangawaa ta runde kiti. Yapuderi yamunha maye ainta
´ ´ ´ ´ ´
yawe. Yarikute yasikari yasendu primeiro Jeova yane vida
´
upe. D Releri 1 Tesalonikawaraita 1:8, 9; 2:13.
Jeova´ uputari retana miraita ta usemu ´ religiao ˜ tiwaita
suı´ supı´ ta uike´ arama religiao ˜ supıwa
´ a´ upe.´ Sa´ ta umunh ˜ a˜
´ ´ ´
kuaye ta usu ta upita Jeova rumuara asuı ta uiku imiraita ´
˜ ara.
irum ta uviveri arama panhe D Releri Marko 10:29, 30;
2 Korintowaraita 6:17, 18.

4. Maa˜ puranga nheenga


˜ ˜
Deus uriku panhe miraita
supe? ´
´ ˜ ˜ ˜ ´ ´
Kua puranga nheenga panhe religiaoita tiwaa supı
˜ ˜ ˜
usu ukanhemu. Ape, tia ta usu ta uganani miraita. Panhe
´ ´ ˜ ´ ´ ´ ´
awa ta usu ta uadorari yepenhu Deus supıwaa maye ae
´ ´
uputariwaa yawe. D Releri Apokalipse 18:20, 21; 21:3, 4.

˜ supıwa
Religiao ´ a´
umbue´ imiraita ta
´
uviveri yepewasu

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 15 asuı´ 16 kua´ livro 27
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Yapuderi sera´ yadorari
14 Deus yane´ pesua?

˜ ´ ´
1. Mara Jeova uparawaka israelwaraita kuxiıma kuera?
Deus umbeu siya arama Abraao ˜ anamaita. Abraao ˜
´ ´
anamaita, ainta israelwaraita kuera. Jeova uparawaka
´ ´ ´ ´
ainta maye imiraita ta uadorari arama ae. Ta urikute ma
´ ´ ´ ´
ta usendu Deus lei asuı ta uadorari ae maye uputariwaa.
˜
(Salmo 147:19, 20) Panhe amu miraita ta upuderi kuera
´
ta uriku Deus ajuda israelwaraita rupı. D Releri
Galasiawaraita 3:8.
Deus uparawaka israelwaraita maye´ umbeusaita ´
´ ´ ´ ´
sese. Amu miraita ta upuderi kuera ta ukua Jeova rese
´ ˜ ´ ´
israelwaraita rupı. Maa usasa kuera ta irum uxari
´ ´ ´ ´
yakua puranga yande arama yasendu rame Jeova lei.
ˆ
— Deuteronomio 4:6. D Releri Ato 1:8.

2. Mara˜ cristao
˜ supıwaita
´ ta upuraki yepewasu?´
´
Arirewara israelwaraita ta upituu´ ta usendu Deus
˜ ´ ˜ ´ ´ ´
Nheenga. Ape Jeova tia uputari ainta maye umbeusaita
´
sese. Deus uparawaka amu miraita. (Mateu 21:43; 23:37,
38) Kua´ tempo upe´ Jeova´ uriku cristao˜ supıwaita
´ maye´
´ ´
umbeusaita sese. D Releri Ato 15:14, 17.
Jesus umbue´ idiscıpuloita ´ ta umbeu arama Deus Reino
rese´ asuı´ umundu´ ta ‘umbue´ panhe ˜ kua´ mundo upe´ asuı´
´
ta ubatizari ainta’. (Mateu 10:7, 11; 24:14; 28:19, 20)
Ikentuwana upawa arama kua´ mundo, asuı´ cristao ˜
´
supıwaita ta umbeu ta uiku Deus Reino rese´ panhe ˜ kua´
´ ´ ˜
mundo upe. Kuıri siya miraita panhe tetamaita suıwara, ´
´ ´ ´
ainta Jeova miraita. (Apokalipse 7:9, 10) Asuı yuıri, kuaita ´ ´
cristao ˜ supıwaita,
´ ta uyugustari asuı´ ta uyuajudari ta uiku
´ ˜ kua´ mundo upe´ ta uyumbue´
resewara yepewasu. Panhe
´ ´
yepewasu Bıblia rese.´ D Releri Ebreoita 10:24, 25.

28
´ ´ ´ ´ ´ ´
3. Maye uyupiru aikue Umbeusaita Jeova rese yane
tempo upe? ´
´
Akayu 1870 suıwara, ´
yepeyep e´ uyumbuewaita
´ Biblıa´ ta
uyupiru ta ukua pıri ma rese Biblıa umbuewaa. Ta ukua´
´ ´ ´ ´ ´ ´
˜
kuera Jesus uputari cristaoita ta ukuntari Deus Reino rese.´
´ ´ ˜ ´
Ape, ta uyupiru ta umbeu kua Reino rese panhe kua
´ ´ ´
mundo upe. Akayu 1931 upe, ta uyupiru ta usari kua rera
´ ´ ´ D Releri Ato 1:8; 2:1, 4, 11; 5:42.
Umbeusaita Jeova rese.

4. Awa´ umunhakunta ˜ kua´ muraki Umbeusaita ´ Jeova´


´
rese ta umunhawaa? ˜ ˜ ´

Panhe ˜ tempo Jesus umundu´ cristaoita ˜ supıwa ´ a´


´ ´
rese. Kuxiıma kuera, ae usari yepeyepe ta umunhakunta ´ ´ ´ ˜
asuı´ ta umbue´ arama congregaçaoita. ˜ Ainta´ apostoloita ´
´ ´ ´ ˜ ´ ´
asuı yepeyepe anciaoita. (Ato 16:4, 5) Yane tempo upe,
´ ´ ´
aikue yepeyepe apigaita ukuawaita puranga ta ´ ´
umunhakuntawa ˜ a´ kua´ muraki Umbeusaita ´ Jeova´ rese´ ta
˜ ˜ ´
umunhawaa. Ta useruka ainta Umunhakuntawaita Yane
´ ˜ ´
´ ˜
Rese. Ta umunhakunta yamunha arama asuı yamusasa ˜ ˜ ´ ´
´ ´ ´ ´ ˜
arama paperaita Bıblia rese usasa pıri 1000 nheengaita
´ ˜ ´ ´ ˜ ´
rupı panhe kua mundo upe. Umunhakuntawaita Yane
´ ´ ´ ´
Rese ta usari Bıblia ta uajudari asuı ta umbue arama quase
˜ ´ ˜ ´
120 mil congregaçaoita. Muıri congregaçaoita upe,
´
apigaita purangawaa ta rikusa ta upuraki maye anciaoita. ´ ´ ´ ˜
´ ´ ˜
Ainta ta ugustari asuı ta umunhakunta puranga Deus
´
miraita rese. D Releri 1 Pedro 5:2, 3.
Umbeusaita ´ Jeova´ rese´ ta umbeu Deus Reino rese.´
Yamunh ˜ a˜ maye´ apostoloita
´ yawe,´ yasu rame´ ukaita rupı.´
(Ato 20:20) Yambue yuıri Biblıa ´ ´ ´ rese´ panhe ˜ awa´ supe´ ta
´ ´
uputariwaa ta uyumbue Deus rese. Ma Umbeusaita ´ ´
Jeova´ rese´ ainta´ ti anhu ˜ yepe´ religiao.˜
Yande yepe anama asuı yariku yepe´ paya
´ ´ ´
usaisuwaa. ´ Yande´ imuita asuı´ rendiraita
˜
yayumunhakuntawa a´ yane´ rese´ pawate.´
(2 Tesalonikawaraita 1:3) Yande´ yepe´
anama surı´ pıriwa
´
a´ kua mundo upe,
´ ´
˜nhase´ yande´ Deus miraita, yamunh ˜ awa ˜ a´
´ ´
uputariwaa asuı yajudari amu miraita.
D Releri Ato 20:35; 1 Pedro 2:9.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 19 kua´ livro
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
Mara˜ ti yarikute´ yapituu´
15 yayumbue´ Bıblia
´ ´
rese?

˜ ´ ´
1. Mara reprecisari reyumbuewara Bıblia?
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
Reyumbuewaa Bıblia rese ate kuıri umuturusu ne saisusa
´ ´ ´ ´
Jeova rupı. Ne saisusa uyukirari pıri arama reprecisari
´ ´
reyumbuewara Bıblia. (1 Pedro 2:2) Repuderi reviveri
˜ ´ ´ ´
panhe ara. Ma reviveri arama kuaye, rerikute remukirimba
˜
ne amizade Deus irum. D Releri Joao 17:3; Juda 21.
´ ´ ´ ´ ´
Reyumbue rame pıri Deus rese resu remukirimba
´ ´ ˜ ˜ ˜
reruyarisa. Ne ruyarisa usu uajudari remunha arama maa
´ ´ ´
umurıwaa Deus. (Ebreoita 11:1, 6) Resu reputari repituu
˜ ˜ ˜ ´ ´ ˜ ˜ ˜ ˜
remunha maa puxiwerawaa asuı remunha anhu maa
´
purangawaa. D Releri Ato 3:19.

2. Maye´ repuderi reajudari amu miraita?


˜ ´ ˜ ´
Panhe awa ugustari nheenga purangawaa. Ape
´ ´ ˜
resu reputari rekuntari amuita supe kua nheenga
´ ´ ´ ´ ´ ´
purangawaa rese Jeova urikuwaa. Reyumbuewara rame
´ ´ ´ ´ ´
Bıblia rese resu rekua reusari Bıblia rembue arama amuita
´ ´ ´
ma rese reyumbuewaa. D Releri Romawaraita 10:13-15.
´
Repuderi reyupiru rekuntari ne rumuaraita asuı ne
˜
anamaita irum. Ti reprecisari rekuntari puxiwera ta religiao
´ ˜ ˜ ´ ´ ´
rese. Rekuntari anhu maa rese purangawaa Deus usuwaa
˜ ˜ ˜ ˜ ´ ˜ ´ ´
umunha. Remunha yuıri maa satambikawaa. Ne rikusa
´ ´ ´ ´
puranga rupı repuderi rembue ainta puranga pıri ne
˜ ´ ´
nheengaita suı. D Releri 2 Timoteo 2:24, 25.

3. Maye´ reyumbue´ rame´ Bıblia


´
rese´ uajudari inde?
´
´ ´ ´ ´
Reyumbuewara rupı resu remukirimba ne amizade Jeova
´ ´
irum. Repuderi reriku Jeova maye ne paya. Puranga retana,
´
ti sera? D Releri 2 Korintowaraita 6:18.

´
Repuderi reyereu
´
Jeova anama
4. Maye´ ne ruyarisa´ upuderi umukirari pıri? ´
ˆ
Voce Pode
´ ´ ´ ´ ´
Yepesa reprecisari reyumbuewara Bıblia. (Ebreoita 5:13, Entender a Bıblia!
´ ´ ´ ´ ´
14) Repurandu yepe Umbeusaita Jeova rese irum umbue
´ ´ ˆ ´
arama inde kua livro Voce Pode Entender a Bıblia! irum.
´ ´ ´ ´ ´ ´ ´
Reyumbue pıri rame Deus rese resu repita surı pıri.
D Releri Luka 11:28; Tiago 1:25; 4:4, 8.
´ ´ ´
Reiku pıri arama Jeova rumuara, reprecisari yuıri
´
reyumuatiri imiraita irum. (Ebreoita 10:24, 25) Jeova uriku
˜ ´ ´
nheenga purangawaa inde arama. Ae uputari reriku arama
´ Repurandu yepe´
´ ´ ´ ´ ´ ´ ˜ ˜ ˜ ´ livro u releri site
yepe vida supıwaa. Sa resikari kirimba remunha maa ae ´
´ ´ ˜ ´ www.jw.org upe.
uputariwaa repuderi kurı reviveri panhe ara. Ti aikue amu
˜ ´ ´ ´ ´ ´ ´
Yariku ae siya
maa puranga pıriwaa yapitawaa suı Deus rumuara.
´ ˜ ´
D Releri 1 Timoteo 1:11; 6:19. nheenga rupı.

Rekua´ arama pıri´ remaa˜ capıtulo


´ 18 kua´ livro 31
Voceˆ Pode Entender a Bıblia!
´ upe.´
˜ ´
MAA RESE
REPUTARI
´ ´
REKUA PIRI?

1 ˜ ´ ˜
Maa taa nheenga
2 ˜
Maa yaprecisari
3 Yapuderi sera
´
´ ´ ´
purangawaa Deus yakua Deus yaruyari Bıblia
´ ´ ´
uriku yande rese? umbeuwaa?
arama?

4 ´ ´
Awa taa Jesus
5 ˜ ˜ ˜
Mara Deus umunha
6 ˜ ´
Maa usasa mairame
´
7 ˜ ´
Maa taa Deus
´ ´ ´
Kristo? kua Iwı? yepe mira umanu? Reino?

8 ˜ ´
Mara yapurara
9 ´
Maye yapuderi yaiku
10 ´ ´
Aikue sera yepe
´
11 ´ ´
Maye Bıblia upuderi
´ ´ ´ ˜ ´ ´ ´
retana? surı yane famılia religiao supıwaa? uajudari yande?
irum?

12 ´
13 ˜ ´ ´
14 ´
Maye yapuderi Maa usu usasa kurı Yapuderi sera
´ ˜
yapita Deus religiaoita irum? yadorari Deus
´
rumuara? yane pesua?

s
200717
fg-NGU

You might also like