Professional Documents
Culture Documents
ta
Aɣlif n usedwel aɣelnaw
Asuddu aɣelnaw
elnaw n usileɣ
usile
n yinuwar n ugzum n usedwel
Lwurud wa lbanafseǧ – Blida
Aseggas n usileɣ
usile : 2018/2019
Asnemmer
Yehya i d-iyellan
iyellan i Lmendad n tezrawt
tezrawt-
nneɣ deg tazwara almi d taggara.
Abuddu
Ad buddeɣ leqdic-a :
I baba, ad fell-as yeεfu Rebbi i a$-iwellhen $er tmussni.
I yemma yeǧ
ğoolen meẓ
ééiyet, yennu$en d wuguren akken ad n$er.
ẓ
I gma ameqqran Lεarbi i yellan d tigejdit n uxxam ɣef i nettsennid.
I tmeẓ
îîut-iw taεzizt Lila-inu i yellan $er tuyat-iw di yal tagnit.
ẓ
I yessi :Alyssa,Delina, Dacine d Anya, tafatin n ddunit-iw.
I kra n win,tin yemmuten ne$ yeggujlen ne$ yeǧ
ğoolen $ef tmazi$t.
I yimaswaẓ
ven n tmaziɣt: Slimane, Ahmed, Arezki, Madani d Malika
I yiselmaden-nneɣ deg tannant n usileɣ
Σli Bufruc
Abuddu
Ad buddeɣ leqdic-a :
I Baba ad fell-as ad yeɛfu yerêem, xas akken gar wallen-nne$ t$abev maca deg
wulawen-nneɣ mazal-ik teddrev”.
I ugerruj n ddunit-iw, yemma taɛzizt iyi-d-yettaken tab$est d tezmert.
I tmeîîut-iw d warraw-iw: Yuba, Ferhat d Saɛid, ad iyi-ten-iêrez Rebbi
I watmaten-iw d weltma taɛzizt
I yiselmaden-nne$ deg tannant n usileɣ
I yimaswaven n tmaziɣt: Slimane, Ali, Arezki, Malika d Madani
Ahmed
AGBUR
Tazwert tamatut.................................................................................................... 8
AMUR AMENZU :TIẒRI D TESNARRAYT ................................................. 12
Tazwart : ............................................................................................................ 13
IXF 1: TINAKTAYIN ....................................................................................... 15
Tazwart : ............................................................................................................ 15
1.1.1 Tibadutin ................................................................................................... 16
1.1.1.1. Aslaḍ n yisefka...................................................................................... 16
1.1.1.2. Azalen .................................................................................................. 17
1.1.1.3. Ahil ..................................................................................................... 138
1.1.1.4. Adlisfus ................................................................................................ 20
1.1.1.5. Aḍris ..................................................................................................... 21
1.1.1.6. Tugna..................................................................................................... 22
1.1.1.7. Tafelwit ................................................................................................ 24
1.1.2. Tizrawin yezrin ....................................................................................... 24
1.1.2.1. Berra n tmurt ........................................................................................ 24
1.1.2.2. Deg tmurt n Lezzayer............................................................................ 25
1.1.3 Asesmel n wazalen ................................................................................... 27
1.1.3.1. Anawen n usesmel ................................................................................ 27
1.1.3.1.1. Asesmel ilmend n tsekta n ugbur ...................................................... 27
1.1.3.1.2. Asesmel ilmend n tsekta n tidmi ....................................................... 28
1.1.3.1.3. Asesmel ilmend n tsekta n umata ...................................................... 28
1.1.3.1.4. Asesmel ilmend n tsekta n ubani ...................................................... 29
1.1.3.1.5. Asesmel ilmend n tsekta n tigzi ........................................................ 29
1.1.3.1.6. Asesmel ilmend n tsekta n usentel .................................................... 29
1.1.3.1.7. Asesmel ilmend n tsekta n ubaɣur .................................................... 29
1.1.3.2. Asesmel n uɣlif n usedwel ................................................................... 30
Tagrayt .............................................................................................................. 31
IXF 02 : AGMAR N YISEFKA ....................................................................... 32
1.2.1. Amezruy n udlisfus aɣurbiz ..................................................................... 32
1.2.1.1. Imecwaren n uselmed n tmaziɣt .......................................................... 32
1.2.1.1.1. Amecwar amezwaru........................................................................... 32
1.2.1.1.2. Amecwar wis sin ............................................................................... 32
1.2.1.1.3. Amecwar wis kraḍ ............................................................................ 32
1.2.1.2. Aheyyi n wahilen d yidlisfusen ........................................................... 33
1.2.2. Asenked n uḥric unadi : adlisfus ............................................................. 34
1.2.2.1 Umlan ɣef udlisfus ................................................................................ 35
1.2.2.2 Iḥricen n udlisfus ................................................................................... 36
1.2.2.3 Agbur ..................................................................................................... 36
1.2.2.4.Tuddsa tamatut n yilmuden.................................................................... 37
1.2.2.4.1. Isenfaren............................................................................................. 37
1.2.2.4.2. Tigezmin ............................................................................................ 38
AMUR WIS SIN: TASLEḌT TASMEKTANT................................................ 40
Tazwart : ............................................................................................................ 41
IXF 01: AGMAR N WAZALEN....................................................................... 42
2.1.1. Asegzu n wallalen n uslaḍ ....................................................................... 42
2.1.1.1. Asegzu n wallalen n uslaḍ n wazalen deg yiḍrisen ............................. 42
2.1.1.2. Asegzu n wallalen n uslaḍ n wazalen deg tugniwin ............................ 43
2.1.2. Tifelwiyin n wazalen ............................................................................... 44
2.1.2.1. Tifelwiyin n wazalen yellan deg yiḍrisen n tɣuri d yisefra .................. 45
2.1.2.2. Tifelwiyin n wazalen yellan deg tugniwin............................................ 56
Adlismuɣ ........................................................................................................... 78
Tijenṭaḍ .............................................................................................................. 82
1. Amawal ......................................................................................................... 82
2. Ammud n yiḍrisen n udlisfus........................................................................ 87
Tazwert
tamatut
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
Tazwert tamatut
Anfal, dayen yellan d imezgi deg tudert sumata. Anfal, yettili deg tmuɣli,
deg wallalen , deg yiswan… ur yeɛni ara kan amdan s yiman-is maca ula d timura
yuɣ-itent daɣen, ladɣa nitenti. Tamurt, ma tra kra n unfal d unefli d asegmi ay d
amenzu.
Lezzayer, seg tmura, yerran lwelha-s, tineggura-ya ɣer usegmi, tɛerreḍ ad
teddu d lmendad d wayen akk ay iḍerrun deg umaḍal, akken qqaren « Ddu neɣ
wexxer ». Anfal, tikwal yettimɣur, yettili d takennawt. D aya, i yeḍran deg tmurt-
nneɣ.
Timental n tkennawt n usedwel :
Ddeqs n tmental ay yeǧǧan tamurt-nneɣ ad tesseknew anagraw asdewlan,
ama d tigensayin, ama d tizɣarayin.
Tamendawt taɣelnawt :
Seg tmental tigensayin. Tamendawt tazzayrit 2016, d tamentilt tagejdant.
Deg usaḍuf uṭṭun 01-16, deg uzemz 06 meɣres 2016, aɣmis unsib uṭṭun 14 deg
uzemz 07 meɣres 2016, amagrad uṭṭun 4 yenna-d : «Tamaziɣt nettat daɣen d
tutlayt taɣelnawt d tunsibt. »
Tadamsa, d yiwet seg tmental nniḍen. Tadamsa tanemlayt, tetti ɣer tdamsa
n wulzuz. Asenfel ara d-yeglun s umaynut deg tudert n yal-ass n yizzayriyen.
Timental tizɣarayin :
Ma seg tmental tizɣarayin, mačči yiwet. Abeddel yella, deg taɣult n
usedwel deg tmura n umaḍal ladɣa tid n Yurup d Marikan d tmura n usammer
yenneflin. Rnu asmaḍal yexdem rray-is, yesdukkel kra tewwi lqaɛa, yessewzel
teɣzi d tuggugt, armi yewɛer ad yeṭṭef umdan deg uẓar-is d wanaw n tudert-is deg
tmurt-is, umag deg berra ur as-yettṣaḥ ara.
Anerni n tiknulujit, iḥettem-d kra n tarrayin, yerna-d taɣulin timaynutin ur
nelli yakan. Daymi timura la ttazzalent amek ara myizwirent ad myifent, tiyaḍ,
xersum ad qeḍɛent akka am tmurt-nneɣ.
8
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
1
Asaḍuf 08-04 deg wazemz n 23 deg yennayer 2008, i d-yeffɣen deg uɣmis unṣib uṭṭun 04, deg wazemz n 27 deg
yennayer 2008, amagrad : 04, asebter :09.
9
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
Tixutert n tezrawt :
Deg tezrawt-a, ad neɣreḍ ad nẓer ziɣ tasmekta n wazalen, anaw-nsen, amek i
d-ttwaskecmen i wakken ad d-nessumer kra n rray ahat ara yekkin deg useggem n
udlisfus imi d imaswaḍen n tmaziɣt, ɣur-neɣ ddeqs n tarmit ara nenfeɛ yis-s
asedwel ɣas ulamma, s tekti neɣ s snat. Yal wa, ad d-iger afus-is,i usnefli n
uselmed n tmaziɣt.
10
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
Tis snat, asentel-a, ad aɣ-yeǧǧ ad nesɛu tamuɣli lqayen, tussnant ɣef usentel ,
imi asedwel aɣelnaw yebna ahilen seg tama ɣef wazalen-a.
Tis kraḍet, mi ara nagem tamussni seg unadi-a amecṭuḥ, ad t-nesɛeddi i
yimeddukal-nneɣ iselmaden, ladɣa imaynuten, yuḥwaǧen awelleh d usileɣ.
Tis ukkuzet, Asuddu aɣelnaw n usileɣ n yinuwar n ugzum n usedwel
Lwurud wa lbanafseǧ – Blida, iɛewwel ad yesker yiwen n unadi ɣef unagraw n
wazalen deg yidlisfusen n tutlayin : tamaziɣt, taɛrabt d tefransist. Aya, yessebɣes-
aɣ ugar, ad nekki ula nekni deg umahil-a s tezrawt-a-nneɣ, ladɣa imi d tamenzut
deg usuddu.
Tamukrist
Seg wayen yezrin, iban-d amek yesɛa usentel-a, azal. Maca, ur iban ara ar
tura ma yella adlisfus n uswir wis ukkuz n ulmud amenzu, yekka-d akk ɣef
wanawen yemgaraden, i d-yettwabedren deg warraten unṣiben n usedwel neɣ ala ?
Akken nebɣa daɣen ad nẓer ma mnadan wanawen-a deg umḍan-nsen, yella
umeyyez deg useddu n wazalen, neɣ iḥricen myezwaren s waṭas, ur yelli kra n
tesleḍt i yezwaren ama deg ufran n yiḍrisen, ama deg wazalen ddmen ?
11
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
AMUR I:
TIẒRI D
TESNARRAYT
12
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
Tazwart
Yal tamurt tesɛa anagraw asinan (asdewlan) ines, yellan d: tasemlilit n kra
n yiferdisen isnanen, isertiyen, idamsanen, imettiyen n tamiwin, d temnaḍin, d
temḍalin yesɛan iswi d usnerni n yimdanen, d uheyyi-ines i tudert.
Anagraw asinan, asdewlan, ssaɣayent-d deg-s kra n tewtilin tigejdanin, gar-
asent:
- Tawtilt tadelsant-taɣermant.
- Tawtilt tasertit-tasnaktayt.
- Tiwtilin timaganin
Isuḍaf
Seg yisuḍaf i iɣef isenned usedwel, tamendawt d usaḍuf n taɣda n usedwel
aɣelnaw.
Tamendawt
Awalen d tefyar timezwura iseg tebda tezwart n tmendawt d wid I d-
yettmeslayen ɣef wazal unnig i yeḥwaj akk umdan, tilelli: “Aɣref azzayri d aɣref
13
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Tazwart
Asedwel
D aɣbalu wis sin, iseg d-yettagem unagraw n usedwel tigejda-s. aya,
yettban-d deg:
- Amselɣu amatu n wahilen5.
- Amnir asnaray n usbeddi n wahilen6
- Ahil n useggas wis ukuẓ n ulmud amenzu. 4LM
- Amnir n uselmad
- Adlisfus n useggas wis ukuẓ n ulmud amenzu. 4LM
Yal asedwel, yesɛa tamseɣlut, aɣbalu. Tin n wahilen n uɣerbaz azzayri,
tettwaru-d s telqey deg umselɣu amatu n wahilen.
2
Tamendawt, 2016, asebter 02,Tazwart, taseddart 01
3
Tamendawt, Win kan.
4
Loi d’orientation sur l’éducation nationale n° 08-04 du 23janvier 2008.
5
Référentiel général des programmes
6
Guide méthodologique d’élaboration des programmes
14
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Ixef 1: Tinaktayin
Tazwart
Seg 1962, tefka Lezzayer lǧehd-is i usnerni n usedwel. Anerni n umḍan n
yinelmaden d yiɣerbazen yemmal-d ayen. Rnu ɣer waya, Lezzayer tezdel ɣef
umenzay: Asmagdi n ulmud, d amaran.Txeddem s wayen tesɛa, akken ad taweḍ
ɣer yiswi-ya.
Abeddel yellan ama deg tmurt-nneɣ, ama deg umḍal, yessefk usmeskel n
uɣerbaz, imi d netta yesɛan azal ameqqran deg tmetti tazzayrit.
Nezmer ad nessegzel abeddel-a deg Lezzayer:
- Leddi d usget aserti, d ukeččum n wawal amiḍran”tugdudt” d wayen i d-
iẓuɣɣur n wazalen, tasurfa, tamasit d leddi ɣef umḍal.
- Abeddel n tsertit tadamsant, imi yuɣal d tilellit, twexxer i turza.Annect-a
yegla-d s tmuɣli tamaynut i uzzayri n uzekka.
Ilmend n ubeddel-a, aselway n tigduda ijerred deg wahil-is aseggem n
unegraw asinan. Ayen i d-yeffɣen deg ugraw gar yineɣlafen n 30 di yebrir 2002, i
iɛeddan deg useqqamu aɣelnaw aɣerfan, d useqqamu n uɣlan. Aya yella d adda i
ubeddel n tmuɣli.
Ad d-yas usenfar n usaḍuf aɣelnaw i usedwel s usekcem n useggem n
unegraw asinan imi win i d- yeffɣen yakan “35-76 n 16 yebrir 1976, yeǧǧa-t
wakud , ur iwulem ara i tegnit i deg tella Lezzayer.
Aslugen n useggem n usedwel d usileɣ iban yeḥwaǧ iberdan imaynuten i
uressi n tesbedditin (lsisan) n ugdud azzayri deg uɣerbaz.
Iswi agejdan, d aseǧhed n twuri n uɣerbaz deg uressi n tmasit; tamagit d
usdukel n ugdud. Ad ilin iẓuran-is d ulɣu n 01 n wenber 1954.
Deg usaḍuf-a, yedda-d deg umagrad wis 02: “Aɣerbaz azzayri, tawuri-ines,
d asileɣ n uɣerman yesɛan iseddagen iɣelnawen yurzen s tuzer ɣer wazalen n
15
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
ugdud azzayri ,i izemren ad yegzu amḍal i s-yezzin, yeddu yid-s, ad yekki deg-s.
Ad yizmir ad yeldi ɣef tɣermiwin timeɣradin”7
Tawuri n uɣerbaz deg usaḍuf-a: d tikkin deg wuẓẓu n tgensest n Lezzayer,
imi d tamurt tineslemt, d amur deg tmazɣa ( lmaɣrib ameqqran), d tamaziɣt, d
taɛrabt, d tagrakalt, d tafriqit.
Ilaq ad yeẓẓu rruḥ aɣelnaw deg yinelmaden –nneɣ , d usnerni n yiḥulfan n
tikkin deg Lezzayer.Ɣef uɣerbaz , ad yesnerni ,ad yessaki inelmaden ɣef tmagit I
ten-yesdukulen. Tamagit yebnanen ɣef: tineslemt, timuzɣa d tiɛɛurebt.
Tamezwarut, Lislam, d asɣan, d idles d tɣerma deg tiddukla n ugdud azzayri.
Tis snat, asnerni n uselmed n tutlayt taɛrabt, imi d tutlayt tunṣibt rnu ɣur-s d
tutlayt n usɣan. Tis kraḍet , asnerni n uselmed n tutlayt tamaziɣt, imi d tutlayt
tayemmat, d tutlayt tanaslit n ugdud azzayri, d aḥric agejdan deg tmagit n
Lezzayer: d tutlayt, d idles, d amezruy d tɣerma. Ad s-ttunefken wallalen, ad tt-
rren d tutlayt n tmussni d unadi.
1.1.1 TIBADUTIN
1.1.1.1 Aslaḍ n yisefka
Aslaḍ n yisefka d tagrumma n tarrayin tusnakanin swayes nezmer ad nefru
kra uferdis n uslaḍɣ
deg tfelwit. Iferdisen-a d agraw n yimeskilen .Llan s umata sin
n yigrawen n yimeskilen: imeskilen ismektanen, imeskilen iɣ
ɣaranen. Akken i
zemren ad ttwibḍɣ
un ɣ
ɣer yigrawen imeṭcɣḥ.8
aɣ
Iswi n uslaḍɣ
n yisefka, d asesfer n yisallen n tewsit: anwa iferdisen
igejdanen neɣ
ɣ isinawen, d acu i d assaɣen yellan gar yiferdisen-a d yimeskilen.
7
: « L’école algérienne a pour vocation de former un citoyen doté de repères nationaux incontestables,
profondément attaché aux valeurs du peuple algérien, capable de comprendre le monde qui l’entoure, de s’y
adapter et d’agir sur lui et en mesure de s’ouvrir sur la civilisation universelle»-La Loi d’Orientationn°08-04
du 23 janvier 2008 Chapitre I, art. 2.
8
https://www.jle.com/fr/revues/stv/e-
docs/les_differents_types_de_variables_leurs_representations_graphiques_et_parametres_descriptifs_287251/
article.phtml yettwazra ass n 04/04/2019
16
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Igmaḍɣ
n uslaḍɣ
, ttmuddun tagnit i useɣ
ɣti, aseggem, usesfer neɣɣ
useǧhed d
usnerni n kra n tsudest.
“Aslaḍ n yikaturen sumata d tarrayt i usegzu s tidet n wayen ira yiwen ad d-
yini. Tikwal, d tinin n wayen ur d-yettwannan”9
1 .1 .1 .2 . Aza len
D acu i d azalen deg taɣulin yemgraden ?
Yattwasemres wawal –agi “azal” deg waṭas n taɣulin, yal taɣult tefka-as
anamek , ad d-nebder kra seg –sen, s yin ad nerr tidmi-neɣ ugar ɣer unamek i as-
yefka usedwel i wawal-a.
- Deg tdamsa: azal ɣur-s sin n yimunak , amezwaru d azal n ubaɣur; wis
sin, d azal n usemmeskel.
- Deg tusnakt: anamek n wazal icudd ɣer wacḥal mačči ɣer tɣara
- Deg tesnilest (tutlayt ): anamek n wazal icudd ɣer wazal n tutlayt , am
wazal n tseddast i d-yemmalen anamek n wawal d temlilt-is deg tefyirt.
- Deg tussna n tmetti: azal d taflest deg kra n tɣawsa belli tasɛa tazmert
akken ad tesserwu lebɣi n umdan, daɣen d ssifa n tɣawsa ara tt-yeǧǧen ɣur-
s tixutert ama ɣer umdan ama ɣer tmetti, tettili kan deg walleɣ n umdan
mačči deg tɣawsa-nni
- Deg tfelsaft: mgaraden yiɣerbazen n tfelseft deg tmuɣli –nsen ɣef wazal.
Ttwalin wat uxemmem amitali akken amdan ikemmlen yettawi-d azalen-is
deg umaḍal n yigenni, azalen-agi d imagdazen, nnekkmalen yerna n lebda.
Ma d at uxemmem ilaway, ttwalin azalen d izarafen itteg-iten
umdan deg tilawt ideg yettidir akked tirmitin yesɛa ɣef tɣawsiwin-a deg
kra n tegnit, ma d at ubaɣur, nnan-d ulac azalen igitnanen d imagdazen
maca d imassaɣen, ttektilin-ten s yibaɣuren-nsen.
9
Franck VIALLE, L’analyse de contenu, edition : BéaBa, 2015, p :11
17
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
1.1.1.3. Ahil
D acu i d ahil ?
Akken i nezra aheyyi n yigburen n udlisfus yettili-d ilmend n wayen i d-
yettilin deg wahil, deg wayen yerzan tarrayt neɣ timussniwin, acku ahil d
win ilan azal d ameqqran deg uselmed d ulmad n tutlayin, acku d netta i
d-yemmalen abrid ara yeḍfer uselmad deg uselmed-ines.
Ma yella d adlisfus d yiwen wallal asensegmi, ihi yewwi-d ad yili usuffeɣ-
is yettedu ilmend n wahil i d-yettheyyi uɣlif n usegmi deg yal aswir u uselmed.
“Ahilen iɣurbizen ttilin ddima d agemuḍ n ukala d aɣezfan n usuffeɣ i
yeɛnan tira n yimyennan, assufeɣ-nsen yebna ɣef kraḍ n yimenzayen, :
Épitémologie, tasnarayt d tsensegmit. Ahil n uselmed, d asali anmezlan, d
tagruma n yiferdisen yuddsen deg unagraw, akk ahilen ara d-yettwassufɣen ilaq
ad bedden ɣef tenmezla ara ixedmen assaɣ akked yiswan n yigburen, d
tzemmar n yinelmaden,akked twezza n yiselmaden. 12
10
ﻋﺑداﻟرﺣﻣن ﺑن ﻣﺣﻣد اﻟﺷﻌوان/ اﻟﻘﯾم وطرق ﺗدرﯾﺳﮭﺎ ﻓﻲ اﻟدراﺳﺎت اﻻﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ,https://jes.ksu.edu.sa/ar/node/3786,yettwazra ass n 22/03/2019
11
file:///C:/Users/admin/Downloads/4d0ef32997e19fccdeacce5d01fd5dec-original.pdf ,aseb:14,yettwazra ass n
04/04/2019
12
« Les programmes scolaires sont toujours les résultats d’un long processus d’élaboration d’écriture de
18
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
1.1.1.4. Adlisfus
Tabadut n udlisfus
“Adlisfus d awal i d-yekkan seg tlatinit (manus, la main), anamek-is “afus”,
deg tadra-s yettwasbadu-d am udlis i ilan talɣa wezzilen, deg-s ara naf
timusniwin tigejdanin i yeqqnen ɣer kra n taɣult.15 »
Asegzawal LE GRAND ROBERT DE LA LANGUE FRANCAISE
yesbadu-d adlisfus am: « adlis n tesnalmudt i d-yessissinen s talɣa i isehlen i
usemres, timiḍranintigejdanin n kra n tussna, n tewtilt, n tẓuri …, d tmusniwin i d-
mmalen wahilen iɣurbizen ≫16
Adlisfus yettfaras-it-id uɣlif n usegmi, yettili-d deg-s ugbur d temsirin
yuddsen.
Ilmend n yiswiren n yinelmaden, akken it-id-yesbadu usegzawal n tefransist:
« D adlis ntesnalmudt, i d-yettaken timiḍranin tigejdanin n yiwet n tussna, n
tfakust, ladɣatimusniwin i d-yexdem wahil aɣurbiz s talɣa fessusen » *17.
Adlisfus yettusemras deg tegnatin n uselmed d ulmad, yessexdam-it uselmad
d unelmad deg teɣzi n useggas aɣurbiz. D allal i yemmugen i wakken ad d-yerr
ɣef wahil, akken ad t-yebnu d timsirin ilmend n kra n taɣult, n tussna, imi yal
taɣult tesɛa adlisfus, anida i mgaradent telɣutin i d-yettunefken deg-s i yimeɣri, d
win yeṭṭfen amḍiq agensas gar wallalen n uselmed/almad, acku yis-s i tettifsus
tigawt tasensegmit.
Tiwuriwin n udlisfus
Akken i d-nnan F.M. GERRARD, X. ROEGIERS, tiwiriwin tigejdanin i
zemren adilint deg udlifus d ti:
15
Dictionnaire encyclopedique de l’education et de la formation, 1998, Nathan université, 2éme édition, Bertrand
Dreyfeuss, asb. 666.
*« Le manuel scolaire est un ouvrage didactique qui présente sous un format pratique, maniable, les notions
essentielles d’une science, d’une technique, d’un art …, les connaissances exigées par les programmes scolaires».
16
Le grand robert de la langue francaise, 2001, PARIS, Le Robert, asb. 1261.
17
* « Ouvrage didactique présentant, sous un format maniable, les notions essentielles d’une science, d’une
technique, et spécialement les connaissances exigées par les programmes scolaires »
1 ROBERT J.P., Dictionnaire alphabétique et analogique de la langue française, Millésime, asb 1530
20
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
1.1.1.5. Aḍris
Aḍris yeṭṭef amḍiq agejdan deg udlisfus acku yis-s i teẓẓun wazalen, fell-as
akk ibedden yirmad ama d tajerrumt, taseftit, amawal… Ɣef waya i nra ad d-nefk
tibadutin-is yemgaraden, akked twuri-s tidlesmettit.
Tabadut-is
Deg usegzawal n Le Petit Robert: « d amseḍfer n wawalen, n tefyar, i d-
ibennun aḍris neɣ adlis s timawit neɣ s tira»*19. Ihi, aḍris, d amseḍfer gar
wawalen d tefyar, akken daɣen i yezmer ad yili d amseḍfer gar tseddarin deg
timawit neɣ deg tira.
Aḍris d allal agejdan deg useddu n ukala n uselmed-almad, d win ilan
tixutert d tameqqrant, acku d netta i d aɣbalu ideg d-ttagment akk tirmad n
tegzemt. Ggten yinumak i d as-fkan i tmiḍrant n uḍris ilmend n taɣulin
yemgaraden ama d tasekla, tasnilest, tasnalmudt ...
SALHI M.A, yettwali: « Aḍris immal-d awalen yedduklen deg usentel,
yebna-ten win i ten-d-yennan, neɣ win i ten-d-yuran ilmend n wassaɣen n
tjerrumt d tmeẓla tanamkant i izemren ad ilin gar-asen »*20
ADAM J.M, yefka aṭas n tbadutin i uḍris mi d-yenna aḍris d: « D taɣessa
18
GERRARD F-M., X. ROEGIERS, 1993, Concevoir et evaluer des manuels scolaires, BRUXELLES: DE
BOECKWESMÄEL,
asb. 5.
19
Le Petit Robert de la langue Française, 2016, Paris, Sejer. asb 2545.
20
SALHI M.-A., 2012, Asegzawal ameẓẓyan n tsekla,Tizi-Ouzou, L’Odysée,asb. 14
« Un texte est une structure hiérarchique complexe comprenant séquences-éllipiques ou complètes-de
même type ou de types différents »
21
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
1.1.1.6. Tugna
Tabadut n tugna23
Tugna d aferdis seg yiferdisen iziḍrisanen i yettwaseqdacen deg uselmed-
almad n tutlayin. Tasalelt-a tella deg udlisfus, imi tessegzay-d ugar aḍris. Ihi
tugna d tasalelt tasnalmudant i yesɛan tazrirt ɣef tegzi n uḍris i yinelmaden.
Tugna tesɛa aṭas n yinumak, ɣef waya ad d-naf aṭas n tbadutin i as-
yettunefken, gar-asent :
Deg usegzawal n tesnalmudt n tefransist: « tugna d tagensest»24, ihi tugna d
tagensest n kra n tɣawsa.
Deg usegzawal n Robert: « tugna d tagensest tanellayt yellan deg wallaɣ»25,
tugna ihi, d tin i d-yessenfalayen ayen ɣef wacu ttxemmimen yimdanen, tiktiwin-
nsen akked yiḥulfan-nsen.
Deg usegzawal n Larousse: « tugna d tagensest i d-yeskanen amdan neɣ
taɣawsa s tẓuri tudlift, tawellaft, asaru»*26. S wakka tugna d tin i d-yeskanen
imdanen,tiɣawsiwin, s wallalen yemgaraden ama d lkaɣeḍ neɣ d tiliẓri.
Ad d-naf daɣen, tugna tesɛa azal deg taɣulin yemgaraden, amedya, tugna
21
ADAM J. M., 1990, Elément de linguistique textuelle, Théorie et pratique de l’analyse textuelle, Liége,
Mardaga,Luxembourg, asb.91.
22
*« Le texte est un produit connexe, cohésif, cohérent (et non pas une juxtaposition aléatoire de mots,
phrases […] »
23
Tawuri n yiferdisen iziḍrisanen, n udlisfus n tmaziɣt: aswir amezwaru, aɣerbaz alemmas.Sɣur: AOULMI Lydia
AMROUNE Malika S lmendad n Mass: MEKSEM Zahir·
24
Quq Jean- Pierre, 2005, Dictionnaire de didactique de français langue étrangère et seconde, Paris, Sejer,asb 125.
*« l’image est la représentation mentale d’une perception où impression antérieure»
25
Le Robert, 2005, Dictionnaire de français, Paris, Sejer, asb 217.
*« Représentation d’un être ou d’une chose par les arts graphiques, la photographie, le film»
26
Larousse, 1997, Dictionnaire de français, Larousse-Bordas, asb 212.
22
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
yesseqdac-itt uselmad deg usegzi n temsirt-is tettɛawan anelmad deg usenfali ama
s timawit neɣ s tira. Rnu ɣer waya deg taɣult n tsekla, amdan mi ara d-iwali tugna,
yesnernay deg umeslay-is. Deg taɣult n tussniwin, tugna teskan-d i umdan tilawt.
Unuɣ
Unuɣ d yiwen seg wallalen imezwura n usenfali ɣer yimdanen seg zik,
dayen akken i d-yessuneɣ umdan s ufus-is ɣef kra n tɣawsa.
Aseqdec n wunuɣ deg udlisfus yella-d s waṭas, acku ijebbed-d tamawt n
yinelmaden, yessawaḍ-iten ɣer yizen n uḍris. S wunuɣ anelmad yezmer ad d-
yessenfali ayen yegza s timawit neɣ s tira. Sumata unuɣ d win yesnernayen deg
tzemmar n yinelmaden.
Asaru unniɣ
Asaru unniɣ d yiwen gar tsekkiwin n tugna, d ullis i yebnan s umseḍfer n
tugniwin yettwasunɣen, i yesɛan assaɣ gar-asent, iḥekku-d tadyant. « d tawsit n
wullis i yebnan s umseḍfer n tugniwin»27
Asaru unniɣ d allal i usnerni n tzemmar n tenfalit ɣer yinelmaden, yettili
sumata s tugna n wudmawen, sdat-s imeslayen-nsen, tugniwin-a ttemseḍfarent,
ssegzayent-d amek i tella tedyant-nni.
Azenziɣ
D yiwen gar tsekkiwin n tugna i yettɛawanen anelmad deg tegzi n yisallen,
rnu ɣer waya, yettɛawan-it deg ccfawat; talɣa n uzenziɣ tettili-d d tixxamin, yal
taxxamt teqqen ɣer tayeḍ, tettawi-d isallen ɣef uḍris.
Assaɣ gar tugna d uḍris
Tugna d uḍris d sin n yiferdisen igejdanen, sɛan assaɣ n umyesmed gar-asen.
Tugna tettɛawan anelmad deg tegzi n wayen yellan deg uḍris. Aḍris yeskan-d i
unelmad ma ayen i d-tessegza tugna yeqqen ɣur-s.
Tugna tessegzay-aɣ-d ayen i yellan deg uḍris war ma neɣra-t. Tettaǧǧa-yaɣ ad
nesɛu tikti tamatut ɣef uḍris, ad negzu ayen yellan deg uḍris.
27
«Bd est un genre narratif fondé sur succession de l’image»
BANDE DESSINEE .VOILA. NET (page consulté le 01avril 2019) Dictionnaire de bande dessinées
[en ligne] Adresse URL : http://www.lereveil.info/article-37007967.html
23
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Ihi, tugna d uḍris wa yettkemmil i wa. Imi akken i d-yenna JOLY M: « awal d
tugna, am ṭabla d ukersi, i wakken ad teqqimeḍ ɣer ṭabla ilaq ad ilin i sin »*28
1.1.1.7 Tafelwit
Deg tsenselkimt, tafelwit (array s teglizit) d tamṣukt n yisefka i d-yemmalen
tagrumma n yiferdisen ara naweḍ s yimataren (uskinen).
D tamṣukt n yisefka, taddayt, i nettaf di yal tutlayt n usmihel .
28
*« mot et image, cˈest comme chaise et table! Si vous voulez mettre à table vous avez besoin des deux»
JOLY M., 2002, Introduction a lˈanalyse de lˈimage, Paris, Armand colin, asb 101.
24
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
25
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
26
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
27
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Azalen isertiyen:
Ttaken azal i taggalt, aɣmar d umahil aserti.
Azalen ihuskayen:
Senfalayen-d amili ɣer wayen akk yellan d ahuskay deg talɣa, dag umnadi,
deg uwati.
At wazalen-a, ttbanen-d s tẓuri, asnulfu d waram n thuski.
Azalen imasɣanen:
Senfalayen-d ɣef unadi n umdan ɣef temsal n wasɣan d wayen yellan d
amitafiziki.
Azalen imettiyen
Senfalayen-d tayri n yimdanen, iseflan yettnufken fell-asen d tazzla i
usefreḥ-nsen.
At wazalen-a, ttwassnen s lḥerma umahil d leqdic ɣef wiyiḍ.
1.1.3.1.2 Asesmel ilmend n tsekta n tidmi:
Yessasmel Rokeach, deg udlis-is “Rokeach, M :The Nature of Human
Values” azalen ilmend n tidmi ɣef wazalen-allalen d wazalen-iswiyen.29
Azalen-allalen:
Azalen-a, d wid ttwalin yimdanen , d allalen i yiswiyen meqqren ugar am
wazalen tuzzmanin d tewzut.
Azalen-iswiyen:
D azalen, skaren yimdanen i yiman-nsen am wazalen udmawanen d
yimettiyen.
1.1.3.1.3 Asesmel ilmend n tsekta n umata:
Azalen imatayen:
D wid yeddan deg tmetti irkelli.
Azalen usligen:
واﻗﻊ اﻟﻘﯾم ﻟدي اﻟﻣراھﻘﯾن ﻓﻲ اﻟﻣؤﺳﺳﺔ اﻟﺗرﺑوﯾﺔ ﻣﺬﻛﺮة ﻣﻜﻤﻠﺔ ﻟﻨﯿﻞ ﺷﮭﺎدة اﻟﻤﺎﺟﺴﺘﯿﺮ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻻﺟﺘﻤﺎع،ﺳﮭﺎم ﺻوﻛو29
41 : ص2009/2008 اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺠﺎﻣﻌﯿﺔ،ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﻨﺘﻮري– ﻗﺴﻨﻄﺒﻨﺔ
28
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
D azalen yerzan kan kra n tegnatin timettiyin, n kra n temnaḍin neɣ n kra n
yigrawen imettiyen.
29
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Asesmel n wazalen, yegget, yemgarad deg warrat ɣer wayeḍ, deg warraten n
usedwel aɣelnaw. Tikwal snat (02) n taggayin, am wayen yellan deg umselɣu
amatu n wahilen: azalen imaganen-iɣelnawen d wazalen imeɣraden
30
Religion
31
violence
32
Echange
30
AMUR 01 : TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 01 : Tinaktayin
Tagrayt :
Akken i d-yettwabder yakan deg yixfawen yezrin, aṭas n wanawen n
usesmel yellan. Ɣas a win nefren nekkni deg tezrawt-a, d win iɣef tres tmuɣli n
usedwel aɣelnaw deg warrat n udukkel n wahil, yersen ɣef sdis wanawen:
amasɣan, agitnan, anmetti-adelsan, aggag, amurnan, ahuskay.
33
Document d’accompagnement au programme du cycle moyen 2016 P8
31
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
34
SALHI M-A., «L’enseignement de tamazight entre la volonté de son élaboration et les facteurs de son
blocage», In L’aménagement de tamazight argumentaire : l’enseignemant de la langue Tamaziɣt en Algerie :
32
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
36
BELLIL Yahia, d aferdis deg ugraw-a
34
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
35
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
1.2.2.3 Agbur :
D aḍris amsidaf wis sin n udlis ideg d-rran igburen n tgezmin d yisenfaren s
usenked n wayen akk ara iwali unelmad deg useggas. Bɣan ad d-ssegzun tuddsa n
yixfawen d tuṣka-nsen.
Mi ara ldin yinelmaden adlis- nsen, ad grun igburen d yisuɣad umasen iɣer
ara awḍen deg taggara n useggas aɣurbiz. D ay-agi ara yeǧǧen anelmad ad yefk
azal i udlis-is yerna ad iseḥbiber fell-as.
38
Tazwart n udlis n unelmad
36
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
37
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
1.2.2.4.2. Tigezmin
Tigezmin, deg-sent irmad yemxalafen; tawuri-nsen d asishel n ulmad n
tutlayt, akked ccfawat ɣef yisallen i d-yewwi deg-s. Irmad yellan deg udlisfus:
- tigzi d ufares s tmenna
- tigzi n tirawt
- amawal
- tajerrumt, taseftit, tirawalt
- izlan d yisefra
- irmad n tira
- asiteg n tegzemt
S udlis-a, nra ad nessiwev ad d- nbeyyen azalen yellan deg yivrisen n ufares
s tmenna d wid n tigzi n tirawt d yizlan d yisefra akked yivrisen n usiteg n
tegzemt.
38
AMUR 01: TIẒRI D TESNARRAYT Ixf 02 : Agmar n yisefka
39
Amur wis sin:
Tasleḍt tasmektant
40
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Tazwart
Tazwert
Nra deg tezrawt –agi nneɣ ad nesker tasleḍt tasmektant, ur nelhi ara aṭas s
tama n tesleḍt taɣarant I waṭas n tmental, ama d akud, d allalen, neɣ d iswi n
tezrawt-a s timmad-is.
ɣas akken, yella wanda id-nebder amek i d-usan wazalen, amek i d-
ttuskecmen, i izemren ad yili deg tama n tɣara.
Amur-a, deg-s sin yixfawwen. Mi ara d-nebder akk azalen deg tfelwiyin, ad
nuɣal ɣer tesleḍt-nsen deg yiḍrisen neɣ deg tugniwin.
41
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
42
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
43
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Deg uɣawas wis sin: Izzayriyen akken ma llan, d acebḥan, d arras neɣ d
aberkan. Yemmal-d taddukli n ugdud azzayri. Iselsa yellan deg yal tamnaḍt:
Lfuḍa, timeḥremt, aẓref, lǧebba, tacacit, aɛlaw,astaw n yimucaɣ. Temmal
ansayen n yal tamnaḍt. Acmumeḥ-nsen, d azal agejdan yemmalen tumert, d
usirem.
Deg uɣawas udfir: Temmal akal n tmurt, temɣer-is d tdukkli-ines.
Adrar deg ugafa, s taydiwin; tizdayin n tneẓruft d yiɣerman n Tɣerdayt; idurar n
Uheggar.
Tugna s umata teskanay-d: Taddukli, tagmat, tibuɣert n yidles azzayri.
44
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffir
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
Asefar Anaw-is
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
Asefar Anaw-is
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
47
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Asefar Anaw-is
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
X
- Ttaznen medden leḍyur (allal n uselɣ aqbur , tigemmi) X
X
- Nekk ay uzneɣ d itbiren (azamul n talwit) X X
X
- Di taddart ideflawen (agafa , idurar, tamurt n Leqbayel) X X
X
- Llah llah (tinneslemt, taɛrabt) X X
X
- D warraw imaziɣen (timmuzɣa) X
X
- Σlay a tazdayt ɛlay ekk-d s nnig leḥwari (taneẓruft, tewzel X X
n yixxamen imir-nni)
X - Sslam siweḍ-as-t i yemma (azal n tyemmat d lḥenna ɣur-s) X X X
X - Ini-as di lḥebs yegguni (d ameḥbus ) X X X
X - D gma i yi-d-issenzen (tiyita n daxel, lexdeɛ, yir tagmat, X
02 01 46 Amnafeq tiyita ɣer uzagur)
X - Ma ad truḍ fell-as neɣ fell-i (temɣer d uqraḥ n usnuzu X X
tegda aqraḥ d uɣilif ɣef mmi-s yellan deg lḥebs, iseɣ, tasa ur
tesmenyifi ara gar tarwa-s)
X - I win yessenzen gma-s d acu n rrbeḥ i yuwi ( lexdeɣ ur X X X
yesɛi ara abaɣur)
X - Aɛdaw ur das-tt-ittalas (ur t-terri ara tmara ad yessenz, d X X X
ddɣel)
X - Amen-iyi (lemgillat, tinneslemt) X X
X - Ma ur d-iyi-ičči rrsas (gar yifassen n ucengu) X
48
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
49
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal
Azal uffirt
Amasɣ
Anmett
Aggag
Amurn
Ahusk
Agitna
Aḍris Azal
50
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
51
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
03 01 70 Amsujji X - sired.tu$mas-ik(tezdeg) X X X
(adiwenni) X - tesne$sev deg téidanin (Aseêbiber $ef tu$mas d ccbaḥa- X
nsent)
52
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Asefar Anaw-is
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
53
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Asefar Anaw-is
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
Anaw-is
Asefar
Tagzemt
Asebter
Azal aflalay
Azal uffirt
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
Aḍris Azal
55
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asenfar
Tagzemt
Asebter
A$awas uzwir
A$awas LMS
A$awas udfir
Uṭṭun n
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
tugna Azal
56
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asenfar
Tagzemt
Asebter
A$awas uzwir
A$awas LMS
A$awas udfir
Uṭṭun n
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
tugna Azal
57
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asenfar
Tagzemt
Asebter
A$awas uzwir
A$awas LMS
A$awas udfir
Uṭṭun n
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
tugna Azal
58
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 01 : Agmar n wazalen
Anaw-is
Asenfar
Tagzemt
Asebter
A$awas uzwir
A$awas LMS
A$awas udfir
Uṭṭun n
Amasɣan
Anmetti
Aggag
Amurnan
Ahuskay
Agitnan
tugna Azal
59
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Deg yixf amenzu n umur wis sin, nessekcem azalen deg tfelwiyin, nessegza-
d allalen n uslaḍ.
Aslaḍ ara yilin deg yixf-a, ad naweḍ ad d-nerr seg yifmiḍan d tfelwiyin ara
d-yasen, ɣef useqsi agejdan n tezrawt. Tifelwiyin, tinnegnit-nsent, deg-sent
anawen n wazalen . Ma deg tbeddit, uṭṭun n yisenfaren d wuṭṭun n tgezmin .
ukessar, agmuḍ s wanaw, d ugmuḍ amatu.
60
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Aɣrud amatu
= 33 136 27 37 23 49 = 305
61
AMUR 02 : TASLEḌT
T TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
150 136
100
33
50 Imasɣanen
27 37 Inmettiyen
0 49
23 Aggagen
Imurnanen
Ihuskayen
Igitmanen
62
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
63
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Asenfar: 01 tagzemt: 01 2 6 1 2 3 3 17
tagzemt: 02 4 5 2 4 5 4 24
tagzemt: 03 2 3 2 3 1 3 14
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 8 14 5 9 9 10 = 55
Asenfar: 02 tagzemt: 01 3 19 2 6 12 4 46
tagzemt: 02 0 2 3 0 0 1 6
tagzemt: 03 1 4 3 0 4 4 16
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 4 25 8 6 16 9 = 68
Asenfar: 03 tagzemt: 01 2 4 1 4 1 3 15
tagzemt: 02 1 3 3 2 0 1 10
tagzemt: 03 1 2 1 0 2 1 7
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 4 9 5 6 3 5 = 32
Asenfar: 04 tagzemt: 01 4 7 2 1 4 0 18
tagzemt: 02 1 3 0 1 2 0 7
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 5 10 2 2 6 0 = 25
64
AMUR 02 : TASLEḌT
T TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
60 58
50
40
30 21
34
Imasɣanen
20 20 23
10 Inmettiyen
0 24
Aggagen
Imurnanen
Ihuskayen
Igitmanen
65
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Aɣrud n wazalen i d-nufa deg tugniwin, yuweḍ ɣer 180 seg 65 n tugniwin .
Amḍan, ɣas meqqer yusa-d ddaw n wid i nufa deg yiḍrisen s waṭas. Annect-a
yella-d imi :
1. Asufeɣ n wazal deg tugna, d yiwet n tmussni tunnigt, tuḥwaj anadi s
telqayt . Tugna, deg-s akatar ; deg-s, tafat d tiɣma ; deg-s, tiɣemmert n teẓri,
telqey d tsuddest-is39.
« D tidet yiwet n tugna, teqqar-d aṭas n tɣawsiwin, tidet daɣen , laqent aṭas
n tugniwin akken ad d-inint yiwet n tɣawsa »40.
2. Awali d usufeɣ n wazal deg tugna, icudd ɣer kra n yimgiyen idelsanen d
yinmettiyen yellan deg-neɣ i d-yenna umusnaw François RICHAUDEAU41.
3. Azalen yettilin deg tugniwin d uffiren, yuɛer usufeɣ-nsen .
4. Tuget n tugniwin ttemcabint.
D asenfar wis sin i yesɛan aṭas n wazalen s 68/180 deg 12 n tugniwin. Aṭas n
wazalen, deg drus n tugniwin! Aya akk, imi tugna n usebter 39 teddem aṭas n
wazalen. Nufa deg-s 17 n wazalen. Tugna-ya d azamul n tdukkli, teskanay-d akk
Lezzayer: Imezdaɣ, idgan, idles, iselsa, tuččitin, tisutwin…Tessufrar-d azalen
inmettiyen ɣef wiyaḍ deg usenfar-a, tessaweḍ-iten armi 25 deg 68.
Asenfar amenzu, yusa-d d wis sin s 55/180 deg 21 n tugniwin. Azalen-d i d-
yufraren deg-s d wid n leḥmala n tmurt imi tugna n ukenyal n Lezzayer yuɣal-d
deg usenfar-a 09 n tikwal. Deg-s azalen n uqader n uberrani d uqbal-ines, am
ucmumeḥ n tselmadt deg wudem n uberrani. Tira n uɣerbaz s tutlayin tiɣelnawin:
tamaziɣt d taɛrabt, rnu tigraɣlanin. Tugna n Fḍma n Sumer, temmal tilelli d
tebɣest. D azalen inmettiyen i yezwaren s 14 seg 55, ḍefren-d igitnanen s 10 seg
55.
39
http://www.clg-roquepertuse.ac-aix-marseille.fr/spip/sites/www.clg-
roquepertuse/spip/IMG/pdf/Comment_analyser_une_IMAGE_2.pdf, yettwazra ass n 28/04/2019
40
Patrice CAMBRONE,Suzane POQUE.Bulletin d’association.Guillame BUDE
41
Fronçois RICHAUDAUE , conception et production des manuels scolaires,UNESCO ,1979
66
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Asenfar wis kraḍ , yusa-d deg wadeg wis kraḍ s 32/180 deg 20 n tugniwin .
D inmettiyen i d-yufraren acku asenfar-a d asendeh d uwelleh ɣef tezdeg d uḥraz
n tdawsa. Tugniwin, mmalent assaɣen gar umuḍin d umejjay; gar yiɛeggalen n
twacult. Aḥraz n tfekka s waddal. D azalen inmettiyen i d imezwura s 09 seg 32,
ḍefren-d yimurnanen s 06/32 imi yella deg-s ddeqs n yiḥulfan.
Asenfar wis ukuẓ , d aneggaru s 25/180 deg 12 n tugniwin . Deg usenfar-a, d
azalen inmettiyen i d-yulin s 10/25 acku d asenfar n tunqisin d tmucuha ideg
llant tugniwin n tɣermin, tteryel, taweṭṭuft, itbir... Ayen yessimɣuren akk d
tasugna. Deffir n waya, d azalen ihuskayen s 06/25 imi tiɣermin n yigelliden
mmalen ccbaḥa d tirga.
67
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Asenfar: 01 tagzemt: 01 4 17 2 5 5 10 43
tagzemt: 02 7 17 6 6 5 10 51
tagzemt: 03 3 18 9 5 2 5 42
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 14 52 17 16 12 25 = 136
Asenfar: 02 tagzemt: 01 8 46 9 13 15 11 102
tagzemt: 02 1 7 3 2 1 1 15
tagzemt: 03 4 30 9 9 11 10 73
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 13 83 21 24 27 22 = 190
Asenfar: 03 tagzemt: 01 7 15 2 5 4 11 44
tagzemt: 02 3 9 3 6 1 3 25
tagzemt: 03 4 12 1 4 6 2 29
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 14 36 6 15 11 16 = 98
Asenfar: 04 tagzemt: 01 7 14 2 3 5 3 34
tagzemt: 02 6 9 1 2 2 7 27
Aɣrud s wanaw deg usenfar = 13 23 3 5 7 10 = 61
200 194
150
100
54 Imasɣanen
50 47 60 Inmettiyen
57 73 Aggagen
0
Imurnanen
Ihuskayen
Igitmanen
Imasɣanen
Inmettiyen
Inmettiyen; Aggagen
40 Imurnanen
Ihuskayen
Igitnanen
Imurnanen;
Aggagen;
12,37
9,69
69
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
70
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
wayen i d-temmal tugna d uffir.Tahuski, tella deg ugama, deg yiselsa, deg tfekka.
Isefranen n usufeɣ n wazalen deg tugna, mgaraden seg umdan ɣer wayeḍ.
Imasɣanren, llan 54(11.13%) Yis-sen i yettissin unelmad abrid uɣdim d
wuɛwij. Kecmen-d tuget wazalen-a, d uffiren.Ur llin ara d imezwura acku deg
uɣerbaz amenzu tella tanga n usedwel tineslemt. Deg-s i ilemmed ugar ɣef usɣan
d wayen yemmal.
Ineggura, d azalen aggagen s 47(09.69%) .Usan-d d ineggura, acku d
azalen imadwanen . D ayen yellan deg wallaɣ, ur d-ttbanen ara . Gemmu n
tektiwin n unelmad urɛad yemmid. D asnulfu n umaynut. Tarrayin n usedwel, ur
ttaǧǧant ara anelmad ad d-yesnulfu, d allus d tririyin i yeggten.
71
AMUR 02 : TASLEḌT
T TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Aɣrud
ɣrud n wazalen Uffiren Iflalayen
Amḍan 152 85 67
Afmiḍi 100 55,92 44,07
100 67
85
50
Iflalayen
0
Uffiren
Iflalayen
Uffiren
Iflalayen;
44,07
Uffiren; Iflalayen
55,,92 Uffiren
72
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
73
AMUR 02 : TASLEḌT
T TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
36
40
30
22
20
Aɣawas uzwir
10
0 6 Aɣawas alemmas
aɣawas udfir
Aɣawas
uzwir Aɣawas
alemmas aɣawas
udfir
74
AMUR 02 : TASLEḌT TASMEKTANT Ixf 02 : Aslaḍ n yisefka
Aɣawas alemmas, ula d netta, ddeqs-is 34.37%. Ur yezmir ara deg yiwet n
tugna yeddmen aṭas n wazalen, ad d-ttwabeggnen akken ma llan deg uɣawas
amenzu. Rnu ula d aɣawaas-a alemmas, ɣur-s azal. Anelmad, ma ttwafernent-as-d
tugniwin igerzen, ad yemmuqel, ad iḥeṣṣen mliḥ deg-s. kra yellan ad t-id-yekkes.
75
TAGRAYT TAMATUT
Tagrayt tamatut
Akken ad ɣ-yifsus umahil, nebḍa leqdic-nneɣ ɣef sin yimuren: tiẓri, asnas.
Deg amur n teẓri, nuwi-d awal ɣef tnektayin d tmeḍranin. Azalen deg unegraw
asdewlan azzayri, aslaḍ n yisefka, azal, aḍris, tugna, ahil, adlisfus, tafelwit,
asesmel n wazalen.
Azalen, llan, ɣummen akk anawen i d-yebder wahil; ɣas akken afmiḍi
yemgarad deg usenfar ɣer wayeḍ, deg tegzemt qer tayeḍ.
Azalen, i d-yufraren akk d inmettiyen; wid I drus d aggagen. Acku afran n
yiḍrisen ur ɛawnen ara i tilin n wazalen aggagen.
Tugniwin: d asuneɣ neɣ d asugen. Ulac tiwlafin ara iqerben anelmad ɣer
tilawt, akken ad yakez, ad yegzu azalen ttawint, ad yesker assaɣ d wayen i as-d-
yezzin.
Abeyyen n yiwudam deg tugniwin tikwal ur yemmal ara tilawt.
76
TAGRAYT TAMATUT
Isumar
Yessefk ɣef wid ara ibedden ɣef uheyyi n yidlisfusen, ɣer sdat ad fken ugar
azal I :
Afran n yiḍrisen yesɛan iɣbula, ideg gten wazalen, ayen yeǧǧen isenfaren ad
refden akk kra, ad mqaraben deg tesmekta.
Asekcem n yiḍrisen d tugniwin ideg ara Yilin wazalen ixussen, deg udlisfus ,
am waggagen d yihuskayen , wid-a I icudden srid ɣer twennaḍt taɣurbizt. Ad
sbeɣsen, Ad awin anelmad ɣer usnulfu.
77
ﻣﻠﺨﺺ اﻟﺒﺤﺚ
ﻣﻠﺧص اﻟﺑﺣث
ﯾﮭدف اﻟﺑﺣث إﻟﻰ اﻟﺗﻌرف ﻋﻠﻰ اﻟﻘﯾم اﻟﺗﻲ ﯾﺗﺿﻣﻧﮫ ﻛﺗﺎب ﺛﻣﺎزﯾﻐت ﻟﻘﺳم اﻟﺳﻧﺔ اﻟراﺑﻌﺔ ﻣن اﻟﺗﻌﻠﯾم
اﻻﺑﺗداﺋﻲ وﻣﻧﺎﺳﺑﺔ ﺗوزﯾﻌﮭﺎ ﻓﯾﮫ.
أﺳﺋﻠﺔاﻟدراﺳﺔ:
أ .ﻣﺎ اﻟﻘﯾم اﻟﺗرﺑوﯾﺔ اﻟواردة ﻓﻲ ﻛﺗﺎب ﺛﻣﺎزﯾﻐت ﻟﻘﺳم اﻟﺳﻧﺔ اﻟراﺑﻌﺔ ﻣن اﻟﺗﻌﻠﯾم اﻻﺑﺗداﺋﻲ؟
ب .ﻛﯾف ﺗوزﻋت اﻟﻘﯾم اﻟﺗرﺑوﯾﺔ ﻓﻲ ﻛﺗﺎب ﺛﻣﺎزﯾﻐت ﻟﻘﺳم اﻟﺳﻧﺔ اﻟراﺑﻌﺔ ﻣن اﻟﺗﻌﻠﯾم اﻻﺑﺗداﺋﻲ؟
ج .ﻣﺎﻣدى ﺗطﺎﺑق ورودھﺎ ﻓﻲ اﻟﻣﻧﮭﺎج و ﻛﺗﺎب ﺛﻣﺎزﯾﻐت ﻟﻘﺳم اﻟﺳﻧﺔ اﻟراﺑﻌﺔ ﻣن اﻟﺗﻌﻠﯾم اﻻﺑﺗداﺋﻲ؟
ﻋﯾﻧﺔاﻟﺑﺣث
ﻛﺗﺎب ﺛﻣﺎزﯾﻐت ﻟﻘﺳم اﻟﺳﻧﺔ اﻟراﺑﻌﺔ ﻣن اﻟﺗﻌﻠﯾم اﻻﺑﺗداﺋﻲ.
ﻣﻧﮭﺞ اﻟدراﺳﺔ
وﻷﺟل ﺗﺣﻘﯾق أھداف ﺻﻣﻣﻧﺎ أداﺗﯾن ھﻣﺎ :ﺑطﺎﻗﺗﺎ ﺗﺣﻠﯾل اﻟﻣﺣﺗوى ﻟﺗﺣﻠﯾل اﻟﻘﯾم
ﻓﻲ اﻟﻛﺗﺎب :واﺣدة ﻟﻠﻧﺻوص وأﺧرى ﻟﻠﺻور و اﻷﺷﻛﺎل ،ﻣﻛوﻧﺔ ﻣن ﻋﺷرة أﻋﻣدة ﺗﺑﯾن ﻧوع اﻟﻘﯾﻣﺔ وطرﯾﻘﺔ
ﻋرﺿﮭﺎ وﻧوع اﻟﻌرض وﻣوﻗﻊ اﻟﻘﯾﻣﺔ ﻣن اﻟﻛﺗﺎب
ﻧﺗﺎﺋﺞ اﻟدراﺳﺔ
ﻛﺎﻧت أﺑرز اﻟﻧﺗﺎﺋﺞ اﻟﺗﻲ ﺗوﺻل إﻟﯾﮭﺎ وﺟود 485ﻗﯾﻣﺔ ﻛﻣﺟﻣل ﻟﻛل اﻷﻧواع :دﯾﻧﯾﺔ و اﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ
ﺛﻘﺎﻓﯾﺔ و ﻣﻌرﻓﯾﺔ و أﺧﻼﻗﯾﺔ و ﺟﻣﺎﻟﯾﺔ وذاﺗﯾﺔ.
وﻛﺎﻧت أﻋﻼھﺎ ﺗﻛراراً اﻟﻘﯾم اﻻﺟﺗﻣﺎﻋﯾﺔ-اﻟﺛﻘﺎﻓﯾﺔ و أﻗﻠﮭﺎ اﻟﻣﻌرﻓﯾﺔ ،ﻛﻣﺎظﮭرﺗﻘﺎرب ﻛﺑﯾر ﻓﻲ طرﯾﻘﺔ
ﻋرض اﻟﻘﯾم ﺑﯾن اﻟﺻرﯾﺣﺔ و اﻟﺿﻣﻧﯾﺔ ،ﺑﯾﻧﻣﺎ ھﻧﺎك ﺗﻔﺎوت ﻓﯾﻌرض اﻟﻘﯾم ﺑﯾن اﻟﻔﻘرة واﻟﺟﻣﻠﺔ واﻟﻛﻠﻣﺔ؛
ﻓﻛﺎﻧت اﻟﺟﻣﻠﺔ ھﻲ اﻷﺑرز ،ﺑﯾﻧﻣﺎ ﺗﻘﺎرب اﺳﺗﺧدام اﻟﻛﻠﻣﺔ و اﻟﻔﻘرة ﻓﻲ وﺣدات اﻟﻛﺗﺎب ،وظﮭر ﺑﺷﻛل
أﻛﺑر ﻓﻲ اﻟﻣﺷروﻋﯾن اﻟﺛﺎﻟث و اﻟراﺑﻊ .
أﻣﺎ ﺑﺎﻟﻧﺳﺑﺔ ﻟﻠﺻور ﻓﻛﺎﻧت اﻟﺛﻘﺎﻓﯾﺔ ھﻲ اﻷﺑرز و اﻟدﯾﻧﯾﺔ اﻷﻗل وﻣﻌظﻣﮭﺎ ﻋرﺿت ﻓﻲ اﻟواﺟﮭﺔ اﻷوﻟﻰ
ﻟﻠﺻورة ﻹﻋطﺎﺋﮭﺎ أھﻣﯾﺔ وﻟﺗﻘرﯾب ﻣﻐزاھﺎ ﻣن اﻟﻣﺗﻌﻠم
وﺑﻧﺎءًا ﻋﻠﻰ ذﻟك ﺗﻛون أﺑرز ﺗوﺻﯾﺎﺗﻧﺎ زﯾﺎدة اﻟﻘﯾم اﻟﻣﻌرﻓﯾﺔ و اﻟﺟﻣﺎﻟﯾﺔ و اﻟذاﺗﯾﺔ
ﻓﻲ اﻟﻛﺗﺎب ،واﻟﻣوازﻧﺔ ﺑﯾن اﻷھداف اﻟﻣﻌرﻓﯾﺔ و اﻟوﺟداﻧﯾﺔ ﻓﯾﮫ ،و ﺗﻘﻠﯾل ﻣﺣﺗواه و وزﻧﮫ ﺑﻣﺎ
ﯾﺗﻧﺎﺳب ﻣﻊ اﻟوﻗت اﻟﻣﺧﺻص ﻟﺗدرﯾﺳﮫ ﺑﺄﺳﺎﻟﯾب اﻟﺗدرﯾس اﻟﺣدﯾﺛﺔ اﻟﻣﻧﺎﺳﺑﺔ ﻟﺗدرﯾس اﻟﻘﯾم و ﺻﯾﺎﻏﺔ ﺑﻌض
ﻋﻧﺎﺻره ﻋﻠﻰ ﺷﻛل ﻣﺷﻛﻼت ،و اﻻﺳﺗﻔﺎدة ﻣن إﺟراءات ﺗدرﯾس اﻟﻘﯾم اﻟﺗﻲ ﺗوﺻل إﻟﯾﮭﺎ.
78
Adlismuɣ
Adlismuɣ (adriraw)
Arraten unṣiben
1. Tamendawt tazzayrit 2016, d tamentilt tagejdant. Deg usaḍuf uṭṭun 01-16,
deg uzemz 06 meɣres 2016, aɣmis unsib uṭṭun 14 deg uzemz 07 meɣres
2016
2. Loi d’orientation sur l’éducation nationale n° 08-04 du 23janvier 2008.
3. Référentiel général des programmes
4. Guide méthodologique d’élaboration des programmes
5. Document d’accompagnement au programme du cycle moyen 2016
6. CNPLET, Lecture critique des programmes et des manuels scolaires de
tamazight, Alger 2009
7. Ahil n tutlayt n Tmaziɣt, almud amenzu, 2016, Aɣlif n Usedwel Aɣelnaw.
8. Amnir n usemres n udlis n tmaziɣt, aseggas wis 4 n ulmud amenzu,
onps,2017/2018
9. Adlisfus n tmaziɣt, Aseggas wis 4 n ulmud amenzu, oNPS,
2017/2018, Lezzayer, Aɣlif n Usedwel Aɣelnaw.
Idlisen
1. ADAM J. M. Elément de linguistique textuelle, Théorie et pratique de
l’analyse textuelle, Liége,Mardaga,Luxembourg, , 1990.
2. BERNAND J M, N PAIRICK , N NKEGNE,F ROBERT, réformes des
programmes scolaires et acquisition à l’école , international review of
éducation DOI,2007.
3. Bertrand Dreyfeuss, Dictionnaire encyclopédique de l’éducation et de la
formation, Nathan université, 2éme édition, 1998.
4. Franck VIALLE, L’analyse de contenu, édition : BéaBa, 2015.
79
Adlismuɣ
6. JOLY M., Introduction a lˈanalyse de lˈimage, Paris, Armand colin, 2002.
7. Larousse, Dictionnaire de français, Larousse-Bordas, 1997
8. Le Petit Robert de la langue Française, Paris, Sejer., 2016.
ﺑﺎﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌرﺑﯾﺔ
د.زﻛﯿﺔ ﺻﺎﻟﺢ ﺻﺎﻟﺢ اﻟﻤﺎﻟﻜﻲ ".اﻟﻘﯿﻢ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻤﺘﻀﻤﻨﺔ ﻓﻲ ﻛﺘﺎب اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ ﻟﻠﺼﻒ اﻷول اﻟﺜﺎﻧﻮي ﺑﺎ .1
ﻟﻤﻤﻠﻜﺔ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ اﻟﺴﻌﻮدﯾﺔ)دراﺳﺔ ﺗﺤﻠﯿﻠﯿﺔ( "
ﺣﻤﺪى ﻋﺴﻰ "ﺗﻌﻠﯿﻢ اﻻﻣﺎزﯾﻐﯿﺔ و ﻣﺴﺎﻟﺔ اﻟﮭﻮﯾﺔ ﻓﻰ اﻟﻤﺪرﺳﺔ اﻟﺠﺰاﺋﺮﯾﺔ)ﻣﻘﺎرﺑﺔ ﺳﻮﯾﺴﯿﻮ-اﻧﺜﺮوﺑﻮﻟﻮﺟﯿﺎ .2
ﺑﻤﻨﻄﻘﺔ اﻟﻘﺒﺎﺋﻞ("
رﺳﺎﻟﺔ ﻟﻨﯿﻞ ﺷﮭﺎدة اﻟﺪﻛﺘﻮراه "ل-م-د" ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻻﺟﺘﻤﺎع و اﻻﻧﺘﺮوﺑﻮﻟﻮﺟﯿﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻋﺒﺪ اﻟﺤﻤﯿﺪ ﺑﻦ ﺑﺎدﯾﺲ .3
ﻣﺴﺘﻐﺎﻧﻢ اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺠﺎﻣﻌﯿﺔ .2018/2017
ﺑﺸﺎر ﻋﺒﺪا ﷲ اﻟﺴﻠﯿﻢ "اﻟﻘﯿﻢ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻤﺘﻀﻤﻨﺔ ﺑﺎﻻ ﻧﺎﺷﺪ ﻓﻲ ﻛﺘﺐ ﻟﻐﺘﻨﺎ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ ﻟﺼﻔﻮف اﻟﻤﺮﺣﻠﺔ .4
اﻷﺳﺎﺳﯿﺔ اﻷوﻟﻰ ﻓﻲ اﻷردن" دراﺳﺎت اﻟﻌﻠﻮم اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ﻣﺠﻠﺪ 42اﻟﻌﺪد2015 2
اﻟﺪﻛﺘﻮرة ﻓﺎﺗﻦ ﺳﻠﯿﻢ ﺑﺮﻛﺎت"ﻣﺪى ﺗﻮﻓﺮ اﻟﻘﯿﻢ ﻓﻲ ﻋﯿﻨﺔ ﻣﻦ ﻗﺼﺺ اﻷطﻔﺎل ﻓﻲ ﺳﻮرﯾﺔ"ﺟﺎﻣﻌﺔ دﻣﺸﻖ .5
ﻛﻠﯿﺔ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ "ﻣﺠﻠﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ دﻣﺸﻖ اﻟﻤﺠﻠﺪ 26اﻟﻌﺪد اﻟﺜﺎﻟﺚ2010
اﻟﺒﺎﺣﺜﺔ ﺳﻤﯿﺔ ﺳﻠﻤﺎن ﻋﺜﻤﺎن اﻟﻌﺠﺮﻣﻰ"دراﺳﺔ ﺗﺤﻠﯿﻠﯿﺔ ﻟﻠﻘﯿﻢ اﻟﻤﺘﻀﻤﻨﺔ ﻓﻲ ﻛﺘﺎب اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ اﻹﺳﻼﻣﯿﺔ و .6
اﻻﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺔ وﺣﻘﻮق اﻹﻧﺴﺎن ﻟﻠﺼﻒ اﻟﺮاﺑﻊ اﻻﺳﺎﺳﻰ ﺑﻔﻠﺴﻄﯿﻦ"2012
ϊ Α
ήϟ
ϒμ Ϡ ϟ
ΔϠϴϤΠϟ
ϲԩΘϔϟ
ΏΎ ΘϜϟ
ϲϓ
ΔϨϤπ ΘϤϟ
ΔϳϮΑήΘϟ
ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﯿﺜﺔ ﺑﻦ ﺻﻌﯿﻘﺮ اﻟﻌﺘﺒﻰ"ϢϴϘϟ .7
اﻻﺑﺘﺪاﺋﻲ"رﺳﺎﻟﺔ ﻋﻠﻤﯿﺔ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻟﻨﯿﻞ درﺟﺔ ﻋﺎﻟﻤﯿﺔ"اﻟﻤﺎﺟﺴﺘﯿﺮ"اﻟﺠﺎﻣﻌﺔ اﻹﺳﻼﻣﯿﺔ ﺑﺎﻟﻤﺪﯾﻨﺔ
اﻟﻤﻨﻮرة)اﻟﺴﻌﻮدﯾﺔ(1433
80
Adlismuɣ
ﻧﺴﯿﻤﺔ ﺗﻮاﺑﻰ" اﻟﻘﯿﻢ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻤﺘﻀﻤﻨﺔ ﻓﻲ ﻗﺼﺺ ﻛﺘﺎب اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺨﺎﻣﺴﺔ ا- ﻧﻌﯿﻤﺔ ﺑﻮﻏﺮارة.8
ﻛﻠﯿﺔ-ﺑﻮﻣﺮداس-"ﻣﺬﻛﺮة ﻟﻨﯿﻞ ﺷﮭﺎدة اﻟﻤﺎﺳﺘﺮﻓﻰ اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ و آداﺑﮭﺎ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﺣﻤﺪ ﺑﻮﻗﺮة-ﺑﺘﺪاﺋﻰ –ﻧﻤﻮذﺟﺎ
.2017/2016اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺠﺎﻣﻌﯿﺔ.اﻟﺤﻘﻮق ﺑﻮدواو
ﻛﺘﺎب اﻟﻠﻐﺔ اﻟﻌﺮﺑﯿﺔ- – ﻓﺎطﻤﺔ اﻟﺰھﺮاء ﻣﺤﻤﻮد" اﻟﻘﯿﻢ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ ﻓﻰ اﻟﻨﺼﻮص اﻟﺪراﺳﯿﺔ-13 ھﺎدﻓﻰ ﻣﻨﻰ.9
ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻟﻌﺮﺑﻲ-" ﻣﺬﻛﺮة ﻣﻜﻤﻠﺔ ﻟﻨﯿﻞ ﺷﮭﺎدة اﻟﻤﺎﺳﺘﺮ ﻓﻲ اﻟﻠﻐﺔ و اﻵداب اﻟﻌﺮﺑﻲ-ﻟﻠﺴﻨﺔ اﻟﺨﺎﻣﺴﺔ أﻧﻤﻮذﺟﺎ
.2017/2016 اﻟﺴﻨﺔ اﻟﺠﺎﻣﻌﯿﺔ. ﺗﺒﺴﺔ ﻛﻠﯿﺔ اﻷدب و اﻟﻠﻐﺎت-اﻟﺘﺒﺴﻲ
ﻓﺎﯾﺰ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﷲ ﺳﻔﯿﺮ اﻟﻘﺮﯾﺸﻰ" اﻟﻘﯿﻢ اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﺔ اﻟﻤﺘﻀﻤﻨﺔ ﻓﻲ ﻣﻘﺮر اﻟﺤﺪﯾﺚ ﻟﻠﺼﻒ اﻟﺜﺎﻟﺚ اﻟﻤﺘﻮﺳﻂ و.10
ﻣﺪى ﺗﻌﺰﯾﺰ اﻟﻤﻘﺮر ﻟﮭﺬه اﻟﻘﯿﻢ" ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻜﻤﻞ ﻟﻨﯿﻞ درﺟﺔ اﻟﻤﺎ ﺟﺴﺘﯿﺮ ﻓﻰ ﻣﻨﺎھﺞ و طﺮق ﺗﺪرﯾﺲ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ
.ه1431/1430 ﻛﻠﯿﺔ اﻟﺘﺮﺑﯿﺔ –اﻟﻔﺼﻞ اﻟﺪراﺳﻲ اﻟﺜﺎﻧﻲ ﻟﻠﻌﺎم/ﺟﺎﻣﻌﺔ ام اﻟﻘﺮى-اﻻﺳﻼ ﻣﯿﺔ
Tizrawin
Imagraden n internet
1- https://www.jle.com/fr/revues/stv/e-
docs/les_differents_types_de_variables_leurs_representations_graphiqu
es_et_parametres_descriptifs_287251/article.phtml
81
Adlismuɣ
2- https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/valeur/80972?q=valeur#8
0026
3- https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/valeur/80972?q=valeur#8
0026ce5d01fd5dec-original.pdf
4- http://www.lereveil.info/article-37007967.html
5- https://jes.ksu.edu.sa/ar/node/3786
6- http://www.girdac.com/products/buy.htm
7- http://revues.univ-biskra.dz/index.php/sh/article/view/553
8- http://www.girdac.com/products/buy.htm
9-
http://eduscol.education.fr/educnet/numerique/dossier/telechargement/rappor
t-ig-
10. manuels-scolaires-2010.pdf
82
Tijenṭaḍ
Tijenṭaḍ
83
Tijenṭaḍ
84
Tijenṭaḍ
85
Tijenṭaḍ
Isegzawalen i yettusmersen :
86
Tijenṭaḍ
87