 TEKS NON SASTRA

A. Ngundhakake Rega Premium Pemerintah Kaya Main Yoyo

No Panganggone
Jinise Tegese Makna
.
Tembung  Datan : Nduweni Sapdha pandhita ratu,
arkais, lawas, teges Ora. datan kena wola-wali.
saka basa Jawa
Kuno
 Lir : Nduweni teges Lire, yen wis kebacut
yaiku kaya. dingendikakake, ora
bakal dijabel maneh.

Tembung
1.
Kawi
Narendra : Nduweni Menawa presiden
Teges Prabu. Jokowi kudu temen-
temen ngugemi
paugeraning narendra
nuhoni unen-unen
sapdha pandita ratu
warata tiang sanagari,
mriyang tiang
sanagari.
 EKS NON SASTRA
B. Werdine Pangaes Penganten
No Panganggone
Jinise Tegese Makna
.
1. Tembung Tembung Entar,  Tuwuh kawruh : Podo Mula banjur tuwuh
Entar tembung sing tegese karo tuwuh kawruh kasampurnan
tegese wis ora (thukul/tumbuh) ilmu. utawa Sangkan
padha karo Paraning Dumadi.
tegese sakawit.
 Cegah dhahar lawan Dene dalane kanthi
guling : Nduweni teges nindakake sesirik,
yaiku nahan hawa tarak brata, cegah
napsu kaya mangan lan dhahar lawan guling,
rasa ngantuk / turu. manungku puja
semedi manunggalake
cipta rasa, lan karsane
nganti bias heneng,
hening, layap
hingaluyup lumebu
 ing alam
manunggaling
kawula-Gusti.
Tembung kang a) Owah gingsir : Wondene paugeran
rinakit seka Nduweni teges iku sipate ora
rong tembung “berubah ubah, ora pinathok, cak-cakane
kang (meh) abadi, molah-maleh”. ana ing sawijining
padha tegese lan kraton bias owah
bisa nuwuhake gingsir kajumbuhake
makna kang karo kahanan.
luwih teges. b) Rahayu wilujeng : Tumrap wong jawa
Bisa maknane Nduweni teges yen arep nyilih calon
perkara kang “Slamet”. anak mantu iku
ana kanthi panaliti bab-
sesambungane, bab kang wigati
bisa uga kanthi pangajab
kahanan kang amrih putrane kang
mbangetake. wis kelakon
kajodhoake mau
ketemu rahayu
Tembung wilujeng urip
2.
Saroja kacukupe, sarta
kinajen ing sesami.
c) Tata krama : Nduweni Wong Jawa (Jawi),
teges sopan santun tata krama iku tansah
utawa unggah ungguh nengenake babagan
sing di sepakati tata krama lan
bebareng kanggo kasusilan kang bisa
terwujud hanuntun budi pekerti
keharmonisan ing luhur.
kauripan bebareng.

d) Budi pekerti :
Wong Jawa (Jawi),
Nduweni teges budi
tata krama iku tansah
utawa karakter diri
nengenake babagan
sing becik lan apik.
tata krama lan
kasusilan kang bisa
hanuntun budi pekerti
luhur.
3. Tembung Tembung a) Rahayu : Nduweni Tumrap wong jawa
Kawi arkais, lawas, teges “Slamet”. yen arep nyilih calon
saka basa Jawa anak mantu iku kanthi
Kuno panaliti bab-bab kang
wigati kanthi
pangajab amrih
putrane kang wis
 kelakon kajodhoake
mau ketemu rahayu
wilujeng urip
kacukupe, sarta
kinajen ing sesami.
b) Luhur : Nduweni teges Wong Jawa (Jawi),
“Mubya”. tata krama iku tansah
nengenake babagan
tata krama lan
kasusilan kang bisa
hanuntun budi pekerti
luhur.
c) Madya : Nduweni Wong jawa iku tansah
teges “Tengah”. marsudi lan
mangerteni
kasampurnaning
uripe, wiwit purwa,
madya,tekan wasana.
d) Priya : Nduweni teges Wondene cak-cakane
“Lanang”. saka pihak kakung
utusan congkok
sowan menyang
daleme piyantun kang
kagungan putra putri,
saperlu nelakake apa
putrane isih durung
winengku ing priya,
lan apa bisa dipetung
saperlu dijodhohake
karo putra kakunge.
e) Wasana : Nduweni Wong jawa iku tansah
teges “Pungkasan”. marsudi lan
mangerteni
kasampurnaning
uripe, wiwit purwa,
madya,tekan wasana.
f) Widhi : Nduweni teges Tembung “Jiwi”
“Kang Maha Agung”. tegese “nyawiji mring
Hyang Widhi.
4. Tembung Tembung mawa Puwakanthi Guru Swara Kula banjur thukul
Purwakanthi wirama kang a) Mantu-penganten, tembung “mantu
kadhapuk kanthi ngantu-antu penganten” ngantu-
ngambali hangenteni. antu hangenteni.
peranganing -
swara utawa
b) Tuwuh kawruh.
 aksarane -
Purwakanthi  Purwakanthi Guru  Dene iku
kang runtut Sastra pertimbangan
basane jenenge kanggo milih mantu
purwakanthi a). Heneng, Hening, iku ana 3 perkara :
guru basa, dene Layap Hingaluyup. bebet (gegayutan
yen ing sastra bab watak
sinebut b). Bobot, Bibit, Bebet. bebudhen), bibit
purwakanthi (gegayutan bab
guru sastra. Lan c). Tuwuh kawruh kasarasan / wiji
purwakanthi utami), lan bobot
ingkang runtut d). Jawi, Jiwa lan Jiwi (gegayutan bab
ing suarane cukupe bandha lan
diarani pendhidhikan).
purwakanthi  Purwakanthi Guru Dene gajah iku dadi
guru swara. Basa tithane ratu. Ratu
iku dadi pralampita
a). Dene gajah iku titihane bab kaluhuran.
ratu. Ratu iku dadi
pralampita bab kaluhuran.
Yaiku unen- - -
unen kang ajeg
panganggone
mawa teges
entar, ngemu
surasa
5. Saloka pepindhan.
Nanging kang
dipindhakake
wonge.

Unen-unen kang - -
ajeg
panganggone,
6. Paribasan mawa teges
entar, ora
ngemu surasa
pepindhan.
7. Bebasan Unen-unen kang a). Wit-witan kang ora Wong jejodhoan yen
ajeg metu wohe : Nduweni ora pinaringan turun,
panganggone, teges wong jejodhohan tansah ngantu-antu
mawa teges ora pinaringan keturunan. bebasan wit-witan
entar, ngemu kang ora metu wohe.
surasa
pepindhan.
 Kang
dipindhkake
kaanan utawa
sesipatane wong
utawa barang.
Unen-unen kang
ora ngemu
surasa kang
sejatine.
Lumrahe
pepindhan
8. Pepindhan nganggo
tembung : kaya,
lir, pindha,
kadya lan liya-
liyane kang
ngemu karep
kaya.
Unen-unen
cangkriman
nanging
dibatang
(dibedhek)
dhewe. Ukarane
ora persis
9. Wangsalan
nanging
memper wae.
Wangsalan ana
kang awujud
ukara selarik,
bisa uga awujud
tembang.
10. Tembung Seselan utawa a). Lambang , Pralambang Bab iku ora mokal
Seselan sisipan (infiks) : Nduweni teges yaiku awit mantu iku
yaiku wuwuhan samubarang kang mengku minangka
kang manggone karep aweh pangreten pralambang anggone
ana ing tengahe marang wong liya sarana nelakake rasa syukur
tembung. sinandi. marang ngarsane
Seselan ing basa Gusti Allah, kang wis
Jawa ana papt paring berkah saha
yaiku: um, in, kekuatan anggone
er, el. nggula wenthah
marang putrane, uga
minangka tandha
yekti anggone
hanetepi darmane
 urip, jejering asepuh
anggone nikahake
putrane.
b).Watak,Hawatak : Dadi wong Jawa iku
Nduweni teges sikap ing cirine hawatak prasaja
jero atine manungsa lan walaka.

c). Nuntun, Hanuntun : Wong Jawa (Jawi)

Nduweni teges ngowehi tata karma iku tansah
tuntunan. nengenake babagan
tatakrama lan
kasusilan kang bisa
hanutun budi pekrti
luhur.

 TEKS NON SASTRA

C. Rasa Beja
No Panggonane
Jinise Tegese Makna lan Panganggone
.
 Tembung kang a) Jail Methakil : Ya Si Weruh iki
rinakit seka rong Nduweni teges yaiku satemene kang bisa
tembung kang wong sing nakal lan jujur, yen manungsa
(meh) padha seneng nyelakakne kuwi duwe watak ala,
tegese lan bisa wong liya. kayata : aku sing pinter
nuwuhake dhewe, aku sing
makna kang kuwasa dhewe, watak
Tembung
1. luwih teges. jail methakil aku sing
Saroja
Bisa maknane mbejaji dhewe, lan
perkara kang sing-sing liyane, akeh
ana banget cacahe.
sesambungane,
bisa uga
kahanan kang
mbangetake.
Tembung arkais, a) Ketaman : Nduweni Ana maneh pitakonan :
lawas, saka basa teges yaiku kapapar, yen ngono wong sing
Jawa Kuno kapepet beja iku apa ora
ketaman rasa pegel,
kuciwa, susah, kara,
Tembung
2. isin lan
Kawi
sapanunggalane?
Jawabe : rasa kuciwa,
pegel, mangkel, isin,
iku, pancen makartine
ati.

RINGKASAN TEKS NON SASTRA

  Kadhung diumumake Mentri ESDM, jebul dibatalake.
Ing jagad pakeliran, ki dhalang asting kandha sabda pandhita ratu, warata tiyang sanagari.
Werdine, raja yen dhawuh sepisan dadi, diestokake kabeh punggawa lan kawula saindhenging
praja. Ana maneh sabda pandhita ratu, dhatan kena wola-wali. Lire, yen wis kebacut
dingendikake, ora bakal dijabel maneh. Presiden kuwi uga ewone ratu ing alam demokrasi, ing
jaman era globalisasi sing tantangane mawarni-warni.
Wong cilik pancen bisa mriyang dadakan merga ketaman sakit kanthong. Iki gegayutan karo
mundhake rega BBM (Bahan Bakar Minyak) dinane iki. Kawuningan wiwit 10 Oktober
kepungkur rega bensin jinis Petamax, Pertamax Turbo, Dexlite, Pertamina Dex, lan Biosolar Non
PSO (Public Service Obligation = bantuan negara) diundhake pamarentah.

 Rasa Beja
Kang aran beja ing kene ati iki gelem nampa kahanan sing kaya piye wae, saiki, kene, ngene.
Mawas diri utaw ngungak awake dewe, basa keren introspeksi. Yen muda kewadhagan, mripat
bakal weruh blegere awake dhewe. Yen wuda kewadhagan supaya katon apik kudu nganggo
sandhangan klambi, celana, topi, lan sateruse. Nanging wuda kajiwan supaya katon apik, ora
gawe rusak liyan, diwungkus nanggo pranatan, ajaran agama, aturan-aturan liyane. Umume
padha ora wani. Jalaran wedi, kuwatir, lan isin yen kepethuk aeake dhewe. Mula arang sing wani
mawas dhiri. Miturut wulangan Ilmu Jiwa Umum uripe manungsa iku ana patang tataran. Kang
kapisan Tataran vegetatif, Tataran Hewanis, Tataran Insani, lan Tataran Si Weruh

 Werdine Paes Penganten

Tata upacara pengantin adat Jawa tumrape bebrayan agung (suku Jawa) nganti saiki pranyata isih
diugemi. tata upacara mantu adat Jawa sakawit dilaksanakake ing kraton (Surakarta Hadiningrat
Ngayogyakarta Hadiningrat) minangka sumbering budaya, sabanjure ditiru dening bebrayan
agung sanajan anggone niru mau ora padha karo sanyatane. Kajaba iku uga kudu ngerti dasar-
dasar wong tua hanjodhoake putrane kang ora mung kepengen duweni putu kang hanyambung
lan hanerusake sejarah. Wong jejodohan yen ora pinaringan turun tansah ngantu-antu bebasan
wit-witan kang ora metu wohe. Tumrap wong Jawa yen arep milih calon anak mantu iku kanthi
panaliti bab-bab kang wigati, kanti pangajab amrih putrane kang wis klakon kajodhoake mau
ketemu ahayu wilujeng, urip kacukupe, sarta kinajen ing sesami. Dene tetimbang kanggo milih
mantu iku ana 3 perkara : bebet (gegayutan bab watak bebudhen), bibit (gegayutan bab
kasarasan/wiji utami) lan bobot (gegayutan bab cukupe bandha lan pendhidhikan). Paes ing
tengahe bathuk awujud bunderan separuh kang diwastani “gajah”. Dene gajah iku dadi titihane
ratu. Ratu iku dadi pralampita bab kaluhuran. Sacedheake pangapit diwastani “panitis” kang
ngemu suraos bapa. Sacedhake panitis diwastani “godheg” kang ngemu suraos turun.