Toan-Roi-Rac - Nguyen-Van-Hieu - c5 - TRR - 17 - BTDNC - (Cuuduongthancong - Com)

BÀI 5
KỶ THUẬT ĐẾM
NÂNG CAO
Giáo viên: TS. Nguyễn Văn Hiệu
Email: nvhieuqt@dut.udn.vn
CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

https://fb.com/tailieudientucntt
1
Nhắc lại!
Quy tắc nhân
Quy tắc cộng
HV, CH, TH
Chỉnh hợp lặp
Tổ hợp lặp
Nguyên lý bù trừ
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
2
Nội dung
5.1. Giới thiệu

5.2. Một số khái niệm
5.5. Mô hình hóa
5.4.Định nghĩa
5.5. Phương pháp
§ Phương pháp thế
§ Phương trình đặc trưng
5.6. Bài tập
3
5.1. Giới thiệu
§ Khó định nghĩa đối tượng một cách tường minh

§ Có thể định nghĩa đối tượng qua chính nó
§ Kỷ thuật = đệ quy.

4
5.1. Giới thiệu
• Ví dụ 5.1
• Ví dụ 5.2 10 000$
Một ông 11 % tính gộp

già
30 năm

5
5.2. Các khái niệm
Xác định một hay

nhiều số hạng đầu tiên
a0 = 5
Đệ quy dãy số {a n}
an = 2 an-1
Xác định số hạng
tiếp theo từ số hạng
đi trước
Hệ thức truy hồi

6
Có thể Có thể Có thể

Đưa ra phiên bản phiên bản
vấn đề đơn giản có đơn giản có
phức tạp giải nếu thể được giải nếu giải nếu thể được giải
giải
an = 2an-1 an-1 = 2an-2, a1 = 2a0, a0=5
• Hệ thức truy hồi của {an} là công thức biểu diễn

an qua một hay nhiều số hạng đi trước của dãy.
• Nghiệm htth là dãy {bn} nếu các số hạng thỏa

mản hệ thức truy hồi.
• Giải htth là đi tìm công thức biểu diễn các số

hạng của dãy mà không thông qua các số hạng
phía trước

8
§ an = 3n với mọi n nguyên không âm, có là lời giải của hệ
thức truy hồi an = 2 an-1 – an-2 với n = 2, 3, 4, …hay không?
§ HD:
Giả sử an = 3n với mọi n, n ≥ 2;
2an-1 – an-2 = ___________________
§ a = 5 với mọi n nguyên không âm, có là lời giải của hệ

n
thức truy hồi a = 2a – a với n = 2, 3, 4, …hay không?

n n-1 n-2
§ HD
2an-1 – an-2 = ___________________
5.3. Mô hình hóa hệ thức truy hồi
5.3.1. Tổ hợp C(n,k), k ≤ n,

5.3.2. Bài toán tháp Hà nội,
5.3.3. Bài toán họ nhà thỏ

10
5.3.1. Tính C(n,k)
• C(n,k) = ?
• Xây dưng

11
5.3.1. Tính C(n,k)
§ Cố định a trong n phần tử
§ Chia số cách chọn tập con k pt của tập n pt thành 2
lớp:
– Lớp chứa a: C(n-1,k-1)
– Lớp không chứa a: C(n-1,k)
§ Nguyên lý cộng
C(n,k) = C(n-1,k-1) + C(n-1,k)
C(n,0) = C(n,n) =1

12
5.3.1. Tính C(n,k)
§ int c(int m,int n)
{
if(m==0) return 1;
else if(m==n) return 1;
else return (c(m-1,n-1)+c(m,n-1));
}
§ Nhược điểm đệ quy

13
5.3.2. Bài toán tháp Hà nội
• Mô tả bài toán toán:
• Cho 3 cái cọc A, B, C và tập n đĩa có kích cỡ khác
nhau;
• Đĩa được bố trí theo thứ tự đường kính giảm dần từ
dưới lên trên
• Số đĩa ban đầu được đặt trên cọc A;
• Mục đích: xếp được tất cả đĩa lên cọc C

14
5.3.2. Bài toán tháp Hà nội
• Quy tắc chơi
− Mỗi lần chuyển chỉ được chuyển 1 đĩa và chỉ được xếp
đĩa có đường kính nhỏ lên trên đĩa có đường kính lớn
hơn.
− Mỗi đĩa có thể chuyển từ cọc này sang cọc khác;
− Trong quá trình chuyển được phép sử dụng cọc B làm
trung gian.
• Bài toán đặt là: Tìm số lần dịch chuyển đĩa ít nhất cần
thực hiện để thực hiện xong nhiệm vụ đặt ra trong trò chơi
tháp Hà Nôi

15
MINH HỌA NGHIỆM
Gọi Hn :
n đĩa Số lần
chuyển n đĩa
A B C
Vị trí bắt đầu trên tháp Hà Nội
n-1 đĩa Chuyển n-1 đĩa

ở phần trên sang cọc B
A B C
Vị trí trung gian trên tháp Hà Nội

16
MINH HỌA NGHIỆM
Chuyễn đĩa lớn nhất
sang cọc C
1 đĩa
1 lần chuyển
A B C
Vị trí trung gian trên Tháp Hà Nội
n đĩa
Chuyển phần trên
n-1 đĩa sang cọc C
A B C Hn-1 lần chuyển

Vị trí cuối cùng trên Tháp Hà Nội

17
H n = 2H n-1 + 1, n ³ 2; H1 = 1
Chuyển n-1 đĩa phần Chuyển đĩa lớn nhất Chuyển n-1 đĩa phần
trên sang cọc B sang cọc C trên sang cọc C
Hn-1 1 Hn-1
CuuDuongThanCong.com
Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics
18
Towers of Hanoi Problem
void THN(int n,char a, char b,
• Nhập số nguyên n char c){
• Xuất ra chuổi cách if(n==1) Move(a,b);
chuyển n-đĩa else {
THN(n-1,a,c,b);
Move(a,b);
THN(n-1,c,b,a);}
}
void Move(char a, char b){

printf("\t%c ---> %c\n",a,b);
}
5.3.3. Bài toán họ nhà thỏ (population of rabbits)
Th Đôi
Đôi tái tạo Đôi thỏ con Đôi Tổ
án thỏ
(từ hai tháng tuổi) (dưới hai tháng tuổi) g tái tạo ng
con

20
5.3.3. Bài toán họ nhà thỏ
f n = f n-1 + fn-2 , n≥ 3
Số đôi thỏ sau n-1
tháng
Số đôi thỏ trên

đảo sau n tháng
số đôi thỏ mới

sinh
số đôi thỏ sau n-2 tháng

CuuDuongThanCong.com
Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics
21
Fibonacci Problem
• Nhập số nguyên n
• Xuất ra số Fibonacci
thứ n
5.4. Định nghĩa
• Hệ thức truy hồi tuyến tính thuần nhất bậc k hệ số
hằng có dạng:
an = c1 an-1 + c2 an-2 +…+ ck an-k
c1, c2,…,ck - hằng số, ck ≠ 0 .
• Hệ thức truy hồi bậc k với k giá đầu:
a0=I0, a1,= I1 ,…,ak-1 = I k-1
sẽ xác định duy nhất một dãy {an}

23
5.4. Định nghĩa
• Hệ thức truy hồi tuyến tính thuần nhất có hệ số hằng
Pn = (1.11) Pn-1 bậc một 1. Thường xuyên tồn tại
trong các mô hình hóa
các bài toán
fn = fn-1 + fn-2 bậc hai
2. Có thể giải một cách
có hệ thống
an = an-5 bậc năm
• Hệ thưc truy hồi không tuyến tính, không thuần nhất, không hệ
số hằng
Hn = 2Hn-1 + 1 Không thuần nhất
Bn = nBn-1 Không có hệ sô hằng
an = an-1 + a²n-2 Không tuyến tính
24
5.5. Phương pháp giải hệ thức truy hồi
• Giải hệ thức truy hồi

– Tìm công thức tổng quát cho số hạng an
– Số hạng an không phải tính qua k phần tử trước nó.
• Phương pháp giải:
– Phương pháp thế
– Phương pháp phương trình đặc trưng

25
5. 5.1 Phương pháp thế:
• Dùng để giải hệ thức truy hồi bậc 1
• Các bược giải:
ØThay an bởi an-1
ØThay an-1 bởi an-2
Ø---
ØThay a0 bởi I0
• Thu được công thức trực tiếp cho an
• Chứng minh tính đúng đắn

26
5.5.1. Phương pháp thế:
– Gọi Hn là số lần chuyển đĩa ít nhất của bài toán
tháp Hà nội.
– Hn = 2Hn-1 + 1, n ≥1,với H1 = 1
– H n = 2 H n -1 + 1
= 2 ( 2 H n - 2 + 1) + 1 = 2 2 H n - 2 + 2 + 1
= 22 ( 2 H n -3 + 1) + 2 + 1 = 23 H n -3 + 22 + 2 + 1
K
= 2n -1 H1 + 2n - 2 + 2n -3 + K + 2 + 1
= 2n -1 + 2n - 2 + 2n -3 + K + 2 + 1
Chứng minh
= 2n - 1
27
5.5.2. Phương pháp phương trình đặc trưng
– Dùng giải hệ thức truy hồi bậc 2 tuyến tính thuần
nhất hệ số hằng.
an = c1 an-1 + c2 an-2 , n ≥2 (1)
c1, c2- hằng số, c2 ≠ 0 .
– Có phương trình đặc trưng:
r2 = c1 r + c2 (2)
r - hằng số.

28
v Nếu (2) có hai nghiệm thực phân biệt r1, r2 và có
a0 = I0 ,a1 = I1, thì tồn tại duy nhất hằng số d1 , d2:
an = d1 rn1 + d2 rn2
là nghiệm của (1)
v Nếu (2) có nghiệm thực kép r1, có a1 = I0 ,a1 = I1
thì tồn tại duy nhất hằng số d1 , d2:
an = (d1 + d2 n )rn1
là nghiệm của (1)

29
• Cần chứng minh:
• an = d1 rn1 + d2 rn2 là nghiệm của (1)
• tồn tại d1 d2 duy nhất không ?
• chứng minh:
• c1 an-1 + c2 an-2 = d1 rn1 + d2 rn2 với mọi n≥2
• I 0 = d1 + d2
• I 1 = d1 r 1 + d2 r 2 Suy ra d1 d2 duy nhất
•

30
• Bài toán họ nhà thỏ có hệ thức truy hồi
an = an-1 + an-2 , n≥2; a0 = 1, a1 = 1
Giải:
Bước 1: Tìm nghiệm tổng quát
Bước 2: Tìm hệ số hằng
Bước 3: Nghiệm của hệ thức truy hồi

31

– Phương trình đặc trưng: r2 = r +1
– Nghiệm của pt đặc trưng: r1 = (1+√5)/2 , r2 = (1-√5)/2
– Nghiệm tổng quát: an = d1((1+√5)/2)n + d2 ((1+√5)/2)n
Bước 2: Tìm hằng số d1 và d2 :
– Sử dụng điều kiện đầu:
1 = d 1 + d2
1 = d1 (1+√5)/2 + d2 (1+√5)/2

32
Bước 2 (t.):
d1 = (1+√5) / 2√5
d2 = -(1-√5) / 2√5
n +1 n +1
1 æ 1+ 5 ö 1 æ 1- 5 ö
an = × çç ÷÷ - × çç ÷÷ ,n ³ 0
5 è 2 ø 5 è 2 ø

33
Vi dụ 5.1
Giải hệ thức truy hồi sau:
an = 6an-1 - 9an-2 , a0= 1, a1= 6.

34
• Vi dụ 5.1
– Bước 1: Tìm nghiệm tổng quát
• Phương trình đặc trưng: r2 = 6r -9
• pt đặc trưng có nghiệm kép: r1 = r2 = 3
• Nghiệm tổng quát: an = (d1 + d2 n ) 3n
– Bước 2: Tìm hằng số d1 và d2
• Sử dụng điều kiện đầu:
1 = d1 d1 = 1
6= (d1 + d2) 3 d2 = 1
– Bước 3: Nghiệm của hệ thức truy hồi
an = (1 + n ) 3n , n≥0

35
5.5. Giải hệ thức truy hồi bậc k ≥ 3
v Hệ thức truy hồi tuyến tính thuần nhất bậc k:
an = c1 an-1 + c2 an-2 +…+ ck an-k (*)
trong đó, c1, c2,…,ck - hằng số, ck ≠ 0 .
v Phương trình đặc trưng:
rk = c1 rk-1 + c2 rk-2 +…+ ck (**)

36
5.5. Phương pháp giải hệ thức truy hồi bậc ≥ 3
v Người ta chứng minh đươc kết quả sau:
v Nếu (*) có nghiệm thực phân biệt r1 ,r2 ,…,rk , thì
(**) có nghiệm tổng quát sau:
an = d1 × r + d 2 × r2 + ... + d k × rk
1
n n n
v Nếu (*) có t nghiệm thực phân biệt r1 ,r2 ,…,rt

tương ứng với các tính bội m1, m2 ,…, mt , thì (**)
có nghiệm tổng quát:
m1 -1
an = (d10 + d11n + ... + d1m1 -1n ) × r1n + ...
mt -1
+ (dt 0 + dt1n + ... + dtmt -1n ) × rt n

37
5.5. Giải hệ thức truy hồi bậc k ≥ 5
• Ví dụ 5.2
Giải hệ thức truy hồi sau:
an = -3an-1- 3an-2 - an-3,
a0 = 1,
a1 = -2,
a2 = -1.

38
• Ví dụ 5.2
• Phương trình đặc trưng: r3 = - 3r2 - 3r - 1
• Nghiệm của pt đặc trưng: r1 = r2 = r3 = - 1
• Nghiệm tổng quát: an = (d10 + d11 n + d12 n2 )(-1)n
Bước 2: Tìm hằng số d10, d11 và d12
• Sử dụng điều kiện đầu:
1 = d10 ,
-2 = (d10 + d11 + d12)(-1) ,
-1 = d10 + d112 + d12 4

39
Ví dụ 5.2
Bước 2 (t.):
d10 = 1
d11 = 3
d12 = -2
an = (1 + 3 n - 2 n2 ) (-1)n , n ≥ 0

40
5. 6. Bài tập
1. an = 6an-1 - 11an-2 + 6an-3 ,

a0 =2, a1 = 5 , a2 = 15.
• ĐS: an = 1 - 2n + 2.3n.

41
THAT’S ALL; THANK YOU
• WHAT NEXT?
BÀI TOÁN TỒN TẠI

Toan-Roi-Rac - Nguyen-Van-Hieu - c5 - TRR - 17 - BTDNC - (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Toan-Roi-Rac - Nguyen-Van-Hieu - c5 - TRR - 17 - BTDNC - (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BÀI 5

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Quy tắc cộng

Chỉnh hợp lặp

5.1. Giới thiệu

§ Khó định nghĩa đối tượng một cách tường minh

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Một ông 11 % tính gộp

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Xác định một hay

Hệ thức truy hồi

Có thể Có thể Có thể

an = 2an-1 an-1 = 2an-2, a1 = 2a0, a0=5

• Hệ thức truy hồi của {an} là công thức biểu diễn

• Nghiệm htth là dãy {bn} nếu các số hạng thỏa

• Giải htth là đi tìm công thức biểu diễn các số

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

§ a = 5 với mọi n nguyên không âm, có là lời giải của hệ

thức truy hồi a = 2a – a với n = 2, 3, 4, …hay không?

5.3.1. Tổ hợp C(n,k), k ≤ n,

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

§ Nhược điểm đệ quy

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

n-1 đĩa Chuyển n-1 đĩa

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

A B C Hn-1 lần chuyển

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

void Move(char a, char b){

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Số đôi thỏ trên

số đôi thỏ mới

số đôi thỏ sau n-2 tháng

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Bn = nBn-1 Không có hệ sô hằng

an = an-1 + a²n-2 Không tuyến tính

• Giải hệ thức truy hồi

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

Bước 1: Tìm nghiệm tổng quát

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

v Nếu (*) có t nghiệm thực phân biệt r1 ,r2 ,…,rt

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

1. an = 6an-1 - 11an-2 + 6an-3 ,

CuuDuongThanCong.com Nguyễn Văn Hiệu, 2012, Discrete Mathematics

You might also like