Professional Documents
Culture Documents
12 MilanUzelac Filozofija Muzike
12 MilanUzelac Filozofija Muzike
FILOZOFIJA MUZIKE
Novi Sad
2005
Milan Uzelac Filozofija muzike
Sadržaj
Uvod
1 Musica mundana
2 Musica instrumentalis
3 Epilog
Literatura
www.uzelac.eu 2
Milan Uzelac Filozofija muzike
J. Ksenakis
www.uzelac.eu 3
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 4
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 5
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 6
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 7
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 8
Milan Uzelac Filozofija muzike
Uvod
www.uzelac.eu 9
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 10
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 11
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 12
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 13
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 14
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 15
Milan Uzelac Filozofija muzike
***
www.uzelac.eu 16
Milan Uzelac Filozofija muzike
Moskva,
27. marta 2004. godine
www.uzelac.eu 17
Milan Uzelac Filozofija muzike
1. Musica mundana
www.uzelac.eu 18
Milan Uzelac Filozofija muzike
1995. - C. 25-26.
www.uzelac.eu 19
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 20
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 21
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 22
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 23
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 24
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 25
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 26
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.1.
www.uzelac.eu 27
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 28
Milan Uzelac Filozofija muzike
16
Ямвлих Халкидский, М.: Алегеи®, 1997.-с.58 [(73)] Жизнь Пифагора. –
М., 1997; XII/58.
www.uzelac.eu 29
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 30
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 31
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 32
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 33
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 34
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 35
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 36
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 37
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 38
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 39
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 40
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 41
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 42
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 43
Milan Uzelac Filozofija muzike
**
www.uzelac.eu 44
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 45
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 46
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 47
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 48
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 49
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 50
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 51
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 52
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 53
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.2.
www.uzelac.eu 54
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 55
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 56
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 57
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 58
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 59
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 60
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 61
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 62
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 63
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 64
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 65
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 66
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 67
Milan Uzelac Filozofija muzike
25O "etosu" muzike Sekst Empirik kaže: "Melodije izvesne vrste proizvode u
duši ozbiljno i tanano uzbuđenje, a melodije druge vrste proizvode niska i
neplemenita osećanja. Takve melodije muzičari obično nazivaju etosom ili
karakterom, pošto stvaraju karaktere" (Adv. mathem. VI 48, 10).
www.uzelac.eu 68
Milan Uzelac Filozofija muzike
26
O tome videti opširnije u: Татаркевич В. Античная эстетика. – М.:
Искусство, 1977, с. 215.
www.uzelac.eu 69
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 70
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 71
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 72
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 73
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 74
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.3.
www.uzelac.eu 75
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 76
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 77
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 78
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 79
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 80
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 81
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 82
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 83
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 84
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 85
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 86
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 87
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 88
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 89
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 90
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 91
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.4.
www.uzelac.eu 92
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 93
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 94
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 95
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 96
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 97
Milan Uzelac Filozofija muzike
jedna boja vidi kroz drugu (3, 440a). Ako se bela i crna boja
mešaju u odnosu 3:2 ili 3:4 nastaju boje koje su najprijatnije
za oči i to je isto kao i u slučaju muzičkih harmonija (3,
439a).
Postoji sedam vrsta boja (ako se sivo-braon uzme za
različite aspekte crnog, ili, na drugi način, ako se žuto svodi
na belo): u tom slučaju tamno-crvena, ljubičasta, zelena (boje
luka) i tamno-plava javljaju se između bele i crne i sve druge
boje su samo mešavina ovih (3, 442a). Rezultat svega toga je
da, po Aristotelu, postoji sedam vrsta boja. Te boje su
raspoređene po svetlini, odnosno, po svojstvu koje je
zajedničko i hromatskim i ahromatskim bojama34.
www.uzelac.eu 98
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 99
Milan Uzelac Filozofija muzike
35Ne treba gubiti iz vida da je ovo delo preveo Johanes Kepler u vreme
rada na svojoj velikoj knjizi Harmonica mundi.
www.uzelac.eu 100
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 101
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 102
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 103
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 104
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 105
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 106
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 107
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 108
Milan Uzelac Filozofija muzike
39 Koji su ne-hrišćani.
www.uzelac.eu 109
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 110
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 111
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 112
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 113
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 114
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 115
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 116
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 117
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 118
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 119
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 120
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.5.
www.uzelac.eu 121
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 122
Milan Uzelac Filozofija muzike
46 To nije bila neka njegova greška ili krivica, već kako to E.V. Hercman
ističe, takav je bio njegov prevodilački metod. Boetija su, kad je reč o
tumačenju grčke muzike sledili svi srednjovekovni teoretičari i tako je
pojam modus postao univerzalna muzička kategorija; u novije vreme
latinski izraz modus počeo se prevoditi na francuski i engleski jezik rečju
mode, na italijanski s modo ili ruski лад; u većini slučajeva prevodioci
nisu imali u vidu kontekst u kome se nalazio taj izraz te su njihovi
prevodi često izazivali nedoumice i potpuno je razumljivo što Platon u
Državi (398e-399a) govori zapravo o dorskom i frigijskom stilu, a ne o
dorskoj i frigijskoj "tonskoj vrsti" (O tome opširnije u knjizi: Герцман
Е.В. Музыка древней Греции и Рима. – СПб.: Алетейя, 1995. – C. 295-
299).
www.uzelac.eu 123
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 124
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 125
Milan Uzelac Filozofija muzike
47Što se godine rođenja i smrti Kasiodora tiče, one su u svakoj knjizi, bez
obzira koliko ona bila "autoritetna" drugačije: 477-570; 490-573; 490-583;
485-580, itd.
www.uzelac.eu 126
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 127
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 128
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 129
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 130
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 131
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 132
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 133
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 134
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 135
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 136
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 137
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 138
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 139
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 140
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 141
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 142
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 143
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 144
Milan Uzelac Filozofija muzike
1.6.
www.uzelac.eu 145
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 146
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 147
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 148
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 149
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 150
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 151
Milan Uzelac Filozofija muzike
reći da fizičari koliko god tražili tumačenje sveta u jednakoj meri teže da
nezavisno od "stanja sveta" stvore neprotivrečnu teoriju, pri čemu bi svi
odgovori trebalo da vode jedinstvenom, savršeno nužnom zaključku
kakav se danas možda tek nazire u pojavi M-teorije superstruna kakvu je
predložio E. Viten marta 1995. godine na skupu o superstrunama na
univerzitetu u Južnoj Kaliforniji.
55 Mozart-Aphorismen, Berlin 1906; in: Busoni, F.: Vom Wesen der
www.uzelac.eu 152
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 153
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 154
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 155
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 156
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 157
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 158
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 159
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 160
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 161
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 162
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 163
Milan Uzelac Filozofija muzike
2. Musica instrumentalis
www.uzelac.eu 164
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 165
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 166
Milan Uzelac Filozofija muzike
63
Гайденко П.П. Научная рациональность и философский разум. –
М.: Прогресс-Традиция, 2003, с. 15.
www.uzelac.eu 167
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 168
Milan Uzelac Filozofija muzike
2.1.
www.uzelac.eu 169
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 170
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 171
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 172
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 173
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 174
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 175
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 176
Milan Uzelac Filozofija muzike
66Smith, A.: Essays Philosophical and Literary, London 1880, pp. 415-
432; citirano prema: Музыкальная эстетика Западной Европы XVII-
XVIII веков. Музыка. – М. 1971. – C. 618-639.
www.uzelac.eu 177
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 178
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 179
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 180
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 181
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 182
Milan Uzelac Filozofija muzike
68 Kant, I.: Kritika moći suđenja, BIGZ, Beograd 1975, str. 204. Ova
Kantova podela nije novost u to vreme kada on piše treću Kritiku; Šarl
Bate (1713-1780) u spisu o podeli umetnosti na osnovu jednoga principa
(Batteux, Ch.: Les Beauex Arts reduites a un même principe, Paris 1743)
piše o tome da čovek na tri načina može izraziti svoja osećanja: rečju, in-
tuicijom i gestom (III,1). Na istom mestu on to i bliže objašnjava: "govor
je uslovni jezik koji su stvorili ljudi da bi jedni drugima lakše mogli
predavati misli, dok intonacija i gest dopiru do srca i oni su govor
prirode" (III, 1).
69 Op. cit., str. 204.
www.uzelac.eu 183
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 184
Milan Uzelac Filozofija muzike
uništava staro; ona samo unosi poredak, pojačava i usavršava" (III, 2).
Budući da uho prima prijatne, odnosno, neprijatne, osete, muzika nije
lepa, već prijatna umetnost, smatra Kant; to ipak vodi tome da se ne
može do kraja pouzdano reći da li su boja ili zvuk prijatni opažaji, ili
jedna, po sebi, lepa igra opažaja (Moos, P.: Moderne Musikästhetik im
Deutschland, Leipzig 1902, S. 1.
www.uzelac.eu 185
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 186
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 187
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 188
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 189
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 190
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 191
Milan Uzelac Filozofija muzike
430.
www.uzelac.eu 192
Milan Uzelac Filozofija muzike
Herdera. Uporediti studiju: Nufer, W.: Herders Ideen zur Verbindung von
Poesie, Musik und Tanz. E. Ebering, Berlin 1929.
www.uzelac.eu 193
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 194
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 195
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 196
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 197
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 198
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 199
Milan Uzelac Filozofija muzike
lisa videti neki strogi i koherentni sistem, ali izgradnju tako nečeg on
sebi i nije postavljao kao cilj, pa i kad govori o matematici, on govori
pesnički u istoj meri u kojoj nastoji da matematički peva bit pesništva.
Čista matematika je, piše Novalis, odraz razuma kao univerzuma; najviši
život je matematika; život bogova je matematika; poslanici neba treba da
budu matematičari; čista matematika je religija; u matematici se muzika
javlja kao otkrovenje; svako uživanje u muzici je matematičko;
matematika se dostiže putem teofanije; jedino je matematičar srećan;
matematičar zna sve; matematičar bi mogao sve ako i ne bi znao sve.
www.uzelac.eu 200
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 201
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 202
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 203
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 204
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 205
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 206
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 207
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 208
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 209
Milan Uzelac Filozofija muzike
100 Ako je jednom Rosinija stavio iznad Betovena, a drugi put na isti nivo
s Mocartom, to ni u kom slučaju ne daje za pravo onima koji bi hteli da
nekritički donose sudove o Šopenhaurovoj misaonoj konstrukciji, budući,
kad je o filozofiji muzike reč, da pred sobom imamo jedan u sebi zatvoreni
istinski misaoni krug; pojavni svet, ili priroda, s jedne strane, i muzika, s
druge, samo su različiti izrazi jedne te iste stvari, pa je stoga "muzika
melodija kojoj je svet samo tekst".
101 Međutim, nesporna je i sličnost Šopenhauera i Hegela: i za jednog i za
www.uzelac.eu 210
Milan Uzelac Filozofija muzike
102 Šopenhauer, A.: Svet kao volja i predstava I, Matica srpska, Novi Sad
1981, str. 234-5.
103 Šopenhauer, A.: Svet kao volja i predstava I, Matica srpska, Novi Sad
www.uzelac.eu 211
Milan Uzelac Filozofija muzike
zato što muzika pruža duboku radost jer uzbuđuje ono suš-
tinsko u našem biću: tako se pokazuje da muzika ima
mnogo ozbiljniji i dublji značaj koji se tiče suštine sveta i
nas samih104; muzika i fenomenalni svet (odnosno priroda)
dva su različita izraza jedne iste stvari; međutim, tačka u
kojoj se svet i muzika susreću duboko je skrivena; drugim
rečima: postoji analogija između sveta i muzike kao njegovog
izraza koji se manifestuje kao univerzalnost jezika, no ono
što je tu od odlučujućeg značaja, počiva u činjenici da samo
kompozitor može neposredno saznati suštinu sveta i to povo-
deći se ne za svesnim i racionalnim, već onim nesvesnim
svojim delom105.
Muzika ne može biti vrsta podražavanja koja bi se
oslanjala na pojmove, jer bi u tom slučaju bila samo
imitacija pojave volje; negativan primer, kakav nalazi
Šopenhauer, u tom slučaju, bila bi imitativna muzika kakvu
imamo kod Hajdna /Godišnja doba/ gde su pojave čulnog
sveta neposredno imitirane. Šopenhauer se zalaže za ono
neizrecivo što se nalazi u svakoj muzici i po čemu nam je
ova "poznati a ipak večno daleki raj", te tako iskazuje sve
polete našeg najdubljeg bića no tako što ih prikazuje
izdvojene, daleke od stvarnosti i njenih svakodnevnih
muka.
Uz pomoć tonova i zvukova muzika univerzalnim
jezikom iskazuje suštinu sveta, njegovu stvar po sebi
(odnosno volju) i na taj način ona neposredno objektiviše
volju pa je savršena kad je harmonija potpuna; ako se ceo
svet kao predstava shvati samo kao vidljivost volje, onda
umetnost treba razumeti kao razjašnjenje te vidljivosti, te
je umetnost, po rečima Šopenhauera, camera obscura koja
predmete "pokazuje čistije i dozvoljava da ih vidimo
www.uzelac.eu 212
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 213
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 214
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 215
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 216
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 217
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 218
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 219
Milan Uzelac Filozofija muzike
2.2.
www.uzelac.eu 220
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 221
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 222
Milan Uzelac Filozofija muzike
127 Adorno, T.: Filozofija nove muzike, Nolit, Beograd 1968, str. 51.
www.uzelac.eu 223
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 224
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 225
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 226
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 227
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 228
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 229
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 230
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 231
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 232
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 233
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 234
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 235
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 236
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 237
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 238
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 239
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 240
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 241
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 242
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 243
Milan Uzelac Filozofija muzike
130 Hegel navodi primer Mocartove opere Čarobna frula; možda to ipak i
nije najsrećniji primer; treba imati u vidu da se tu muzika našla u službi
ilustrovanja jednog određenog, masonskog pogleda na svet, te da tu
Mocart nije mogao da dopusti slobodno, neobavezno formiranje likova;
oni tu nisu mogli da se pokažu u svojoj nedoslednosti, budući da su likovi
koji se izgrađuju u vremenu, što je karakteristično za neka druga njegova
dela (Suzana u Figarovoj ženidbi) i u čemu je njegova neprolazna veličina
(o tome opširnije, Шюц А. Моцарт и философы. - В кн. Шюц А.
Избраное: Мир, светящийся смыслом. - М., 2004. - Сс. 595-615, posebno
str. 608-9); ovde su likovi od samog početka fiksirani i zato je to jedno od
njegovih slabijih dela uprkos svemu što ovo delo prati u narednim
stolećima.
www.uzelac.eu 244
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 245
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 246
Milan Uzelac Filozofija muzike
131 Adorno, T.: Filozofija nove muzike, Nolit, Beograd 1968, str. 52.
132 Op. cit., str. 46.
www.uzelac.eu 247
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 248
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 249
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 250
Milan Uzelac Filozofija muzike
2.3.
www.uzelac.eu 251
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 252
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 253
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 254
Milan Uzelac Filozofija muzike
135 Hanslik, E.: O muzički lepom, BIGZ, Beograd 1977, str. 56.
136 Op. cit., str. 83.
137 Op. cit., str. 83-4.
www.uzelac.eu 255
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 256
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 257
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 258
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 259
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 260
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 261
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 262
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 263
Milan Uzelac Filozofija muzike
143Niče, F.: Rođenje tragedije iz duha muzike, BIGZ, Beograd 1983, str.
27; u daljem tekstu ovog poglavlja brojevi u zagradama označavaju
stranice prevoda istoimene knjige Fridriha Ničea.
www.uzelac.eu 264
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 265
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 266
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 267
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 268
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 269
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 270
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 271
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 272
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 273
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 274
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 275
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 276
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 277
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 278
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 279
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 280
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 281
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 282
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 283
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 284
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 285
Milan Uzelac Filozofija muzike
145Kant, I.: Kritika moći suđenja, BIGZ, Beograd 1975, str. 212.
146 Op. cit., napomena na str. 213.
147 Op. cit., str. 213.
www.uzelac.eu 286
Milan Uzelac Filozofija muzike
148
Freyer, H.: Über die ethische Bedeutung der Musik. G. Kallmeyer,
Berlin 1928. S. 16.
www.uzelac.eu 287
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 288
Milan Uzelac Filozofija muzike
150 Adorno, T.: Filozofija nove muzike, Nolit, Beograd 1968, str. 29. U
daljem tekstu brojevi u zagradama odnose se na ovo izdanje.
151 Rezultat tih Adornovih istraživanja je već tokom 1940/41. dovršen rad
www.uzelac.eu 289
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 290
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 291
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 292
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 293
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 294
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 295
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 296
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 297
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 298
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 299
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 300
Milan Uzelac Filozofija muzike
3. Epilog
www.uzelac.eu 301
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 302
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 303
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 304
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 305
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 306
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 307
Milan Uzelac Filozofija muzike
159
Dokaz u prilog ovakvom razmišljanju
http://www.rbcdaily.ru/2010/12/22/cnews/562949979450784
www.uzelac.eu 308
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 309
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 310
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 311
Milan Uzelac Filozofija muzike
3.1.
www.uzelac.eu 312
Milan Uzelac Filozofija muzike
163 Bloh, E.: Duh utopije, BIGZ, Beograd 1982, str. 163-4.
www.uzelac.eu 313
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 314
Milan Uzelac Filozofija muzike
164Opširnije
o tome: Вебер М. Рациональные и социологические
основания музыки. – В кн.: Избранное. Образ общества /Пер. с нем. –
М.: Юрист, 1994. – с.с. 547-9.
www.uzelac.eu 315
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 316
Milan Uzelac Filozofija muzike
166Bloh, E.: Filozofija muzike, u knjizi: Duh utopije, BIGZ, Beograd 1982,
str. 205-6.
www.uzelac.eu 317
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 318
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 319
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 320
Milan Uzelac Filozofija muzike
169 Bloh, E.: Filozofija muzike, u knjizi: Duh utopije, BIGZ, Beograd 1982,
str. 207-8.
170 Ovim stavom Bloh pripada novom vremenu i time je on, svestan toga
www.uzelac.eu 321
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 322
Milan Uzelac Filozofija muzike
174 (Bloh, E.: Filozofija muzike, u knjizi: Duh utopije, BIGZ, Beograd
1982, 209-210). Na taj način upravo se u muzici raskriva dijaloška
dimenzija ljudskoga bića: taj rascep nastao između čoveka i njegovih dela
kao i između njega i drugih, naznačen kao Ja-Mi-problem premošćuje
svojim delovanjem muzika; ona povezuje nepovezivo, opredmećuje
naizgled zauvek uskraćeno; u njenim zvucima odzvanja naša duša koja
sebe sad počinje da gleda iznutra. To gledanje iz naše nutrine u svet što
ga omogućuje muzika samo je put kojim se uspostavlja veza sa drugima i
to dijaloško svojstvo muzike uvek se pokazuje kao primarno inter-
subjektivno. Ustrajavanje na identitetu što ga uspostavlja muzika samo
je znak da borba za smisao ne da nije izgubljena već nije ni istinski
započeta; za tako nešto budućnost ostaje zauvek otvorena.
175 Bloh, E.: Filozofija muzike, u knjizi: Duh utopije, BIGZ, Beograd 1982,
str. 205.
www.uzelac.eu 323
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 324
Milan Uzelac Filozofija muzike
3.2.
www.uzelac.eu 325
Milan Uzelac Filozofija muzike
gubi iz svog obzorja istorijsku dimenziju (što nije u potpunosti tačno, ako
se pažljivije čitaju njegova predavanja o fenomenologiji svesti
unutrašnjeg vremena), a što on naknadno uspešno demantuje ekspli-
kacijom pojma Lebenswelt-a u svom poznom spisu Kriza evropskih nauka
i transcendentalna fenomenologija (a na osnovu svojih istraživanja iz
ranih dvadesetih godina, koja su ostavila vidnog traga i na M.
www.uzelac.eu 326
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 327
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 328
Milan Uzelac Filozofija muzike
182Bernštajn, L.: Neodgovoreno pitanje, Zvuk, 1978/4, str. 37. Stvar nije u
tome što Stiv Reiš "piše dvadeset minuta u D-duru", niti u tome što K.
Štokhauzen u delu Štimung "provodi sedamdeset minuta u svetu B-dura
i mola"; verovatno to ne čine stoga što su prerano umrli Debisi i Maler,
već stoga što više muziku misle no što je stvaraju. Kraj XX stoleća je u
velikoj meri povratak stvaranju muzike i to je na vreme osetio Stravinski
nastojeći poslednjih nekoliko decenija na građenju muzike; moglo bi se
reći da se sve više uspostavlja ravnoteža između mišljenja i stvaranja, da
vreme eksperimenta ostaje za nama kao veliki spomenik podsvesnom
strahu što su ga počele buditi muzičke veličine ranijih vremena.
www.uzelac.eu 329
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 330
Milan Uzelac Filozofija muzike
186
Op. cit., str. 188.
187
Лосев А.Ф.Диалектика художественной формы. – В кн.: Форма -
Стиль - Выражение. – М., 1995. – С. 160.
www.uzelac.eu 331
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 332
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 333
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 334
Milan Uzelac Filozofija muzike
191 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 428.
192 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
www.uzelac.eu 335
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 336
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 337
Milan Uzelac Filozofija muzike
197
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 500-501.
www.uzelac.eu 338
Milan Uzelac Filozofija muzike
198 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 428; 495.
199 Op. cit., str. 508.
www.uzelac.eu 339
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 340
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 341
Milan Uzelac Filozofija muzike
201 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 508-9.
202 Svo ovo izlaganje (duboko prožeto dijalektičkim stilom mišljenja
www.uzelac.eu 342
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 343
Milan Uzelac Filozofija muzike
204
Op. cit., str. 497-8.
205
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 512.
www.uzelac.eu 344
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 345
Milan Uzelac Filozofija muzike
207 Ono što predstoji jednom ovakvom izlaganju, a što sve vreme lebdi
latentno u vazduhu, jeste filozofsko određenje biti muzike a s namerom
da se eksplicira logika muzičke forme. U nastojanju da se distancira od
Šopenhauera, Losev jasno podvlači da je njegov spis o muzici (kao i neki
prethodni) možda previše opterećen nepotrebno složenim načinom izlaga-
nja, premda mu je strano "svako tumačenje koje bi bilo posledica
nekakvih formalno-logičkih razlika a na osnovu nekakvih "tablica
kategorija""(Op. cit., str. 586).
208 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
www.uzelac.eu 346
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 347
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 348
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 349
Milan Uzelac Filozofija muzike
209
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 511.
www.uzelac.eu 350
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 351
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 352
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 353
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 354
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 355
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 356
Milan Uzelac Filozofija muzike
214 Adorno, T.: Estetička teorija, Nolit, Beograd 1979, str. 29.
215 Adorno, T.: Estetička teorija, Nolit, Beograd 1979, str. 31.
www.uzelac.eu 357
Milan Uzelac Filozofija muzike
216
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 513.
www.uzelac.eu 358
Milan Uzelac Filozofija muzike
217
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 521-2.
www.uzelac.eu 359
Milan Uzelac Filozofija muzike
218
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 522.
www.uzelac.eu 360
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 361
Milan Uzelac Filozofija muzike
219
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 524
www.uzelac.eu 362
Milan Uzelac Filozofija muzike
220 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 458.
221 Лосев А.Ф. Диалектические основы математики. – В кн.: Хаос и
www.uzelac.eu 363
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 364
Milan Uzelac Filozofija muzike
222
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 530.
www.uzelac.eu 365
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 366
Milan Uzelac Filozofija muzike
223 Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 541. Svo to promišljanje vremena kao
životnog toka može biti u određenoj korelaciji s filozofijom A. Bergsona,
no istovremeno se razlikuje i time što je ovde na delu određen
fenomenološko-dijalektički pristup tom fenomenu, pa se tumačenje
kakvom pribegava Bergson može opravdati unutar biologije i psihologije,
ali ne u oblasti filozofije budući da ova poslednja zahteva jasnu
dijalektičku konstrukciju pojma vremena.
www.uzelac.eu 367
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 368
Milan Uzelac Filozofija muzike
224
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 542.
www.uzelac.eu 369
Milan Uzelac Filozofija muzike
225
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 543.
www.uzelac.eu 370
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 371
Milan Uzelac Filozofija muzike
226
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – С. 567.
www.uzelac.eu 372
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 373
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 374
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 375
Milan Uzelac Filozofija muzike
3.3.
www.uzelac.eu 376
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 377
Milan Uzelac Filozofija muzike
231
Moralo bi se reći: prozirna, jer gore pomenut izraz za nemački pridev
durchsichtig u poslednje je vreme opoganjen tekućom dnevnom
upotrebom.
www.uzelac.eu 378
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 379
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 380
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 381
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 382
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 383
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 384
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 385
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 386
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 387
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 388
Milan Uzelac Filozofija muzike
Napomena
www.uzelac.eu 389
Milan Uzelac Filozofija muzike
Literatura
www.uzelac.eu 390
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 391
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 392
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 393
Milan Uzelac Filozofija muzike
VII (кн. 1) – 1988 г.; т. VII (кн. 2) – 1988 г.; т. VIII (кн. 1) –
1992 г.; т. VIII (кн. 2) – 1993 г.)
Лосев А.Ф.Бытие - Имя - Космос. – М., 1993.
Лосев А.Ф. Очерки античного символизма и мифологии. – М., 1993.
Лосев А.Ф.Диалектика художественной формы. – В кн.: Форма -
Стиль - Выражение. – М., 1995. – Сс. 5-296.
Лосев А.Ф. Музыка как предмет логики. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – Сс. 297-602.
Лосев А.Ф. Очерк о музыке. – В кн.: Форма - Стиль - Выражение. –
М., 1995. – Сс. 637-666.
Лосев А.Ф. Философский комментарий к драмам Рихарда Вагнера. –
В кн.: Форма - Стиль - Выражение. – М., 1995. – Сс. 667-731.
Лосев А.Ф. Мировоззрение Скрябина. – В кн.: Форма - Стиль -
Выражение. – М., 1995. – Сс. 733-779.
Лосев А.Ф. Диалектические основы математики. – В кн.: Хаос и
структура. – М., 1997. – Сс. 5-608.
Музыкальная эстетика Германии XVII – XVIII веков. В 2-х т.т. – М.,
1981-1982.
Музыкальная эстетика западноевропейского Средневековья и
Возрождения.– М.: Музыка,1966.
Музыкальная эстетика Западной Европы XVII-XVIII веков. – М.:
Музыка, 1971.
Ньютонъ И. Замечанія на книгу пророка Данiла и Апокалипсисъ св.
Iоанна, Петроградъ 1915.
Ньютон И. Математические начала натуральной философии. – М.
1989.
Онегер А. О музыкальном искусстве. – М., 1979.
Пенроуз Р. Новый ум короля: О компьютерах, мышлении и законах
физики. – М.: Едиториал УРСС, 2003. – 384 с.
Петр В.И. О составах, строях и ладах. - Kïев, 1901.
Равдоникас Ф.В. Музыкальный синтаксис: Курс фундаментальной
теории музыки для философского факультета СПбГУ. – СПб.:
Изд-во Санкт-Петербургского философского общества, 2002. –
228 с.
Секст Эмпирик Против музыкантов. – В кн.: Сочинения в 2-х т.т. Т. 2.
– М., 1976. – Сс. 192-204.
Татаркевич В. Античная эстетика. – М.: Искусство, 1977. – 327 с.
Узелац М. Эстетика и искусство постмодерна. // Вестник МГУ, 1994,
№ 2, с. 79-81.
www.uzelac.eu 394
Milan Uzelac Filozofija muzike
www.uzelac.eu 395
Milan Uzelac Filozofija muzike
Napomena:
www.uzelac.eu 396