O-Rings

Sızdırmazlık ve yalıtım amacıyla kullanılan

makine elemanlarıdır. Üst üste binmiş olan
makine parçalarının birbirine sıkı geçmesini
sağlar. Bu iki parça arasından dışarıya sıvı ve
gaz çıkışını engeller
O-ringler DIN ISO 3601'de
standartlaştırılmıştır.

Kullanım özellikleri
 Yüksek Operasyonel Güvenilirlik
 Küçük Kurulum Olukları
 Basit Kurulum
 Uygun Maliyetli Üretim
 Yüksek Kullanılabilirlik

Yükleme Tipleri
Statik Sızdırmazlık
Parçalar arası hareket olmayan makine parçaları
Dinamik Sızdırmazlık
Kapalı makine parçalarının birbirine göre hareket ettiği sistem

O-ring seçimi
O-ring seçimi bir dizi kriter tarafından yönetilir. O-ring'in boyutlarına ek olarak malzeme ve
sertlik belirlenmelidir.
Malzeme seçimi
En uygun malzeme, yalnızca O-ring'in temas ettiği tüm ortamlar ve O-ring'in maruz kalacağı
gerçek sıcaklıklar biliniyorsa seçilebilir.
Malzeme Sertliği
Doğru O-ring sertliğinin seçimi şunlara bağlıdır:
 Basınç
 Boşluk boyutu (makine parçaları arasındakibasınçsız taraf)
 Basınç karakteristiği (sabit veya titreşimli)
 Mühürlü bileşenlerin yüzey pürüzlülüğü
O-ring malzemesi, basınçsız taraftaki boşluğa bastırılır. Boşluk ekstrüzyonu olarak
adlandırılan bu olay, O-ring'e zarar verebilir veya tahrip edebilir. O-ring malzemesinin boşluk
ekstrüzyonuna karşı direnci, malzemenin sertliği ile birlikte yükselir.
Standart uygulamalar için, sertliği 70 – 80 Shore A olan O-ringlerin uygulanabilir olduğu
gösterilmiştir. Yüksek veya darbeli basınçların sızdırmaz hale getirilmesi gereken durumlarda,
80 veya 90 Shore A malzemeleri kullanılabilir.

İç çap d1
O-ring'in iç çapı, amaçlanan uygulama için seçilir. Örneğin, dış tarafta radyal bir O-ring conta
(iç kısımda sağlanan oluk) oluğa sıkıca oturmalı ve bu nedenle iç çap biraz genişletilmelidir.
Genleşme miktarı, O-ring iç çapının %6'sından fazla olmamalıdır.İç kısımdaki radyal O-ring
conta (dış kısımda sağlanan oluk), oluğun dış çapıyla tam temas etmeli ve bu nedenle hafifçe
sıkıştırılmalıdır. Sıkıştırma miktarı %1 ila %3'ü geçmemelidir.

Kesit d2
Bir O-ring'in kesitinin doğru
seçilmesi, sızdırmazlık eylemi için
kritik öneme sahiptir. Doğru kesit
ve oluk derinliği oranı, kurulum
sırasında O-ring kesitinin ilk ön
yükünü sağlar. Uygulamaya bağlı
olarak, sıkıştırma aşağıdaki miktar
aralıklarında olmalıdır:
statik sızdırmazlık
yaklaşık %15 - %30
dinamik sızdırmazlık
hidrolik
yaklaşık %10 - %20 (tolerans değerlendirmesinden sonra en az %8)
pnömatik
yaklaşık %6 - %15 (tolerans değerlendirmesinden sonra min. %4)

Oluk doldurma oranı (bez dolgusu)

O-ringlerin montaj oluklarının tasarımı, O-ring kesitinin ve oluğun kesit alanının oranını
dikkate almalıdır. Bez dolgusu denilen şey normalde yaklaşık %75'tir. Bu, oluğun kesit
alanının, O-ring'in kesit alanından yaklaşık %25 daha büyük olduğu anlamına gelir. Bu, O-
ring şişerse yeterli hacmin mevcut olmasını sağlar.
İç Çap-Enine Kesitler ve Toleranslar
İç çaplar, kesitler ve toleransların kombinasyonu, genel amaçlı uygulamalar (G serisi) için
Tablo 2'den veya daha küçük tolerans sınırlarının önerildiği (seri A) havacılık ve benzeri
uygulamalar için Tablo 3'ten seçilmelidir.
G serisinin d1 iç çapları için toleranslar aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır:

A serisinin d1 iç çapları için toleranslar aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanır:

Tablo 2 veya Tablo 3'e göre O-ringler, iç çap d1 ve ardından kesit (kesit çapı) d2, seri harfi (G
veya A), sınıf harfi (N veya S) ile belirtilmelidir.
ISO 3601-3 ve ISO 3601'in bu kısmı. Örnekler Tablo 1'de verilmiştir.
Tablo 2 - Genel uygulamalar için iç çaplar, kesitler ve toleranslar (G serisi)
Tablo 3 - Havacılık ve benzeri uygulamalar için iç çaplar, kesitler ve toleranslar(A serisi)
Kalite Kabul Kriterleri
Sınıfları
N sınıfı (genel amaçlı)
N Sınıfı (genel amaçlı), genel kullanıma yönelik O-ringler için kabul kriterlerini tanımlar.
Toleranslar için Tablo 4'e bakın.

S sınıfı (Özel Amaçlı)

S Sınıfı (özel), yüzey kusurlarının boyutsal toleranslarına göre daha yüksek düzeyde kalite
ve/veya hassasiyet gerektiren uygulamalara yönelik O-ringler için kabul kriterlerini tanımlar.
Örneğin, havacılık veya kritik endüstriyel veya otomotiv uygulamaları bu sınıf
kapsamındadır. Toleranslar için Tablo 5’e bakın.
CS Sınıfı (kritik hizmet)
Bu sınıf, yüzey kusurlarının boyutsal toleranslarına göre çok daha yüksek düzeyde kalite
ve/veya hassasiyet gerektiren uygulamalara yönelik O-ringler için kabul kriterlerini tanımlar.
Örneğin, O-ring yüzeyinin tatmin edici bir şekilde performans göstermesi için mükemmele
yakın olması gereken kritik hizmet havacılık veya tıbbi uygulamalar bu sınıf kapsamındadır.
Toleranslar için Tablo 6’ya bakın
MALZEMELER
ACRYLONİTRİLE-BUTADİENE RUBBER – NBR
O-ringler ve radyal şaft keçeleri gibi standart keçeler arasında en yaygın olarak kullanılan
malzeme NBR'dir. Bunun nedenleri iyi mekanik özellikler, yüksek aşınma direnci, düşük gaz
geçirgenliği ve mineral yağ bazlı yağlara ve greslere karşı yüksek direnç. NBR, bütadien ve
akrilonitrilin bir kopolimeridir. Bağlı olarak uygulamada akrilonitril içeriği %18 ile %50
arasında değişebilir. Düşük ACN içeriği, yağ ve yakıta karşı direnç pahasına soğukta
esnekliği artırır. Yüksek ACN içeriği yağa ve yakıta karşı direnci artırırken soğuk esnekliğini
azaltır ve sıkıştırma setini artırır.
Dengeli özellikler elde etmek için standart NBR malzemelerimiz ortalama %30 civarında bir
ACN içeriğine sahiptir.
NBR aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 mineral yağ bazlı yağlar ve gresler
 alifatik hidrokarbonlar
 bitkisel ve hayvansal yağlar ve yağlar
 hidrolik yağlar H, H-L, H-LP
 hidrolik sıvılar HFA, HFB, HFC
 silikon yağları ve silikon gresleri
 su (maks. 80°C)
NBR şunlara dayanıklı değildir:
 aromatik içeriği yüksek yakıtlar
 aromatik hidrokarbonlar
 Klorlanmış hidrokarbonlar
 polar olmayan çözücüler
 hidrolik sıvı HFD
 glikol bazlı fren sıvıları
 ozon, ayrışma, yaşlanma, UV direnci
Uygulama sıcaklık aralığı:
 Standart tipler -30°C ila +100°C (kısa süreli +120°C)
 -50°C'ye kadar özel kaliteler mümkündür
Hidrojene akrilonitril-bütadien kauçuk –HNBR
HNBR, NBR kauçuğunun bütadien moleküllerinin çift bağının seçici hidrojenasyonu ile elde
edilir. Daha yüksek hidrojenasyon dereceleri ile HNBR, yüksek sıcaklıklara, ozona,
yaşlanmaya ve UV direncine ve ayrıca geliştirilmiş mekanik özelliklere karşı belirgin şekilde
daha iyi direnç gösterir.
HNBR'nin ortam direnci, NBR'ninkiyle aynıdır.
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -30°C ila +150°C
 özel kaliteler ile -50°C'ye kadar düşebilir.
Ethylene propylene diene rubber – EPDM
EPDM geniş bir sıcaklık aralığında kullanılabilir, ozona, hava koşullarına ve eskimeye karşı
iyi bir dirence sahiptir ve sıcak su ve buhara karşı dayanıklıdır. Peroksit ile kürlenen EPDM
malzemeleri, sıcaklığa ve kimyasallara karşı daha iyi dirence sahiptir ve kükürt kürlü
EPDM'ye göre daha iyi sıkıştırma ayar değerleri elde eder.
EPDM aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 sıcak su ve sıcak buhar
 birçok polar çözücü (örneğin alkoller, ketonlar, esterler)
 birçok organik ve inorganik asit ve baz
 tuzlu su yıkama
 silikon yağları ve silikon gresleri
 glikol bazlı fren sıvıları (özel kaliteler gereklidir)
 ozon, ayrışma, yaşlanma, UV direnci
EPDM şunlara dayanıklı değildir:
 her türlü madeni yağ ürünleri (yağlar, gresler, yakıtlar)
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -45°C ila +130°C (kükürt kürlenmiş)
 -55°C ila +150°C (peroksit ile kürlenmiş)

Floro kauçuk – FKM

FKM malzemeleri, yüksek termal ve / veya kimyasal direncin gerekli olduğu birçok
uygulamada üstün gelmiştir. FKM ayrıca ozona, hava koşullarına ve eskimeye karşı
mükemmel bir dirence sahiptir. Çok düşük gaz geçirgenliği, vakum uygulamaları için FKM
önerilir.
FKM aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 mineral yağ bazlı yağlar ve gresler
 alifatik hidrokarbonlar
 aromatik hidrokarbonlar
 Klorlanmış hidrokarbonlar
 hidrolik sıvılar HFD
 bitkisel ve hayvansal yağlar ve yağlar
 silikon yağları ve silikon gresleri
 yakıtlar
 polar olmayan çözücüler
 ozon, ayrışma, yaşlanma, UV direnci
FKM şunlara dayanıklı değildir:
 glikol bazlı fren sıvıları
 polar çözücüler (örneğin aseton)
 kızgın buhar (özel sınıflar)
 sıcak su (özel sınıflar)
 aminler, alkaliler (özel sınıflar)
 düşük moleküler organik asitler (örneğin, asetik asit)
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -15 ila +200°C (kısa süreli +220°C)
 -61°C'ye kadar ve 260°C'ye kadar özel kaliteler ile gerçekçi
Silikon kauçuk – VMQ
Silikon malzemeler mükemmel yaşlanma direnci, oksijen, ozon, ultraviyole radyasyon ve
hava koşullarına ve mükemmel soğuk esnekliği ile çok geniş bir uygulama sıcaklığı aralığına
sahiptir. Silikon fizyolojik olarak zararsızdır ve bu nedenle gıda ve tıbbi ürün
uygulamalarında çok iyidir. Silikon, iyi elektriksel yalıtım özelliklerine sahiptir ve gaza karşı
oldukça geçirgendir. Zayıf mekanik özelliklerinden dolayı silikon O-ringler statik proseslerde
kullanılır.
Silikon aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 hayvansal ve bitkisel yağlar ve katı yağlar
 su (max.100°C)
 alifatik motor ve dişli yağları
 ozon, ayrışma, yaşlanma, UV direnci
Silikon şunlara dayanıklı değildir:
 silikon yağları ve gresleri
 aromatik mineral yağlar
 yakıtlar
 120°C üzerinde buhar
 asitler ve alkaliler
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -60°C ila +200°C
 +230°C özel kaliteler ile elde edilebilir

Floro silikon kauçuk – FVMQ

Florosilikonlar, mineral yağlara ve yakıtlara karşı normal silikonlardan önemli ölçüde daha iyi
dirence sahiptir. Mekanik/teknolojik özellikler, sıcaklık direncinde bazı kısıtlamalarla birlikte
silikonlarınkine benzerdir.
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -60°C ila +200°C

Akrilat kauçuk – ACM

ACM, daha yüksek sıcaklıklarda katkılı mineral yağlara karşı iyi bir dirence sahiptir. Bu,
ACM'yi otomotiv endüstrisinde tercih edilen bir malzeme yapar.
ACM aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 madeni yağ bazlı motor, dişli ve ATF yağları
 ozon, ayrışma, yaşlanma, UV direnci

ACM şunlara dayanıklı değildir:

 glikol bazlı fren sıvıları
 aromatik ve klorlu hidrokarbonlar
 sıcak su, buhar
 Asitler ve bazlar
Uygulama sıcaklık aralığı:
 30°C ila +60°C
Poliüretanlar
Contaların üretiminde kullanılan poliüretanların çoğu, termoplastik elastomerler grubundadır.
Uygulama sıcaklıklarının sınırları içinde, poliüretanın elastik davranışı, elastomerler için
tipiktir. Poliüretanlar, ekstrüzyon direnci, aşınma ve yıpranmaya karşı yüksek direnç, çekme
mukavemeti ve yırtılma direnci gibi mükemmel mekanik özelliklere sahiptir. Bu,
poliüretanları yüksek dinamik yüklere sahip uygulamalar için uygun hale getirir.
Poliüretan aşağıdakilere karşı iyi bir dirence sahiptir:
 mineral yağlar ve gresler
 su, su-yağ karışımları (max.50°C)
 alifatik motor ve dişli yağları
 silikon yağları ve gresleri
 ozon, oksijen, yaşlanma, UV direnci
Poliüretan şunlara dayanıklı değildir:
 sıcak su, buhar
 aromatik ve klorlu hidrokarbonlar
 asitler, alkaliler, aminler
 glikol bazlı fren sıvıları
 alkoller, glikoller, ketonlar, esterler, eter
Uygulama sıcaklık aralığı:
 -40°C ila +100°C

Yukarıda belirtilen farklı malzemelerin uygulama sıcaklık aralıkları, bu sıcaklık aralığında

elastomer üzerinde agresif etkisi olmayan hava veya ortamlar için geçerlidir. Bir malzeme izin
verilenden daha yüksek sıcaklıklara maruz kalırsa, bu malzeme normalde sertleşecek ve
giderek kalıcı olarak deforme olacaktır. Genel olarak, izin verilenden daha yüksek sıcaklıklar
(kısa vadede bile) malzemenin ömrünü kısaltır.

Ortam uyumluluğu, ortamın fiziksel ve kimyasal etkisi altında elastomerin özelliklerinin nasıl
değiştiğine göre değerlendirilir. Bu tür özellik değişiklikleri, örneğin:
 hacim değişikliği
 malzemedeki ortamın emilmesi nedeniyle şişme
 malzemenin bileşimindeki (çoğunlukla yumuşatıcılar) çözünebilir bileşenlerin
ekstraksiyonu nedeniyle büzülme
 sertlik değişimi (yumuşama veya sertleşme)
 çekme mukavemeti ve nihai uzama değişimi
Özelliklerin değişebileceği izin verilen sınırlar sabit değildir ve somut uygulamaya bağlıdır
(statik, dinamik, standart veya kritik).
O-ring Kanal Ölçüleri
Statik Sızdırmazlık
Mühürlenmiş makine parçaları birbirine göre hareket
etmiyorsa, conta statik bir contadır.
Statik sızdırmazlık, radyal sıkıştırma
Bu tip kurulumda O-ring'in kesiti radyal yönde sıkıştırılır. O-
ring oluğu, iç veya dış bileşen parçası üzerinde sağlanır.
Statik sızdırmazlık, eksenel sıkıştırma
Bu tip kurulumda O-ring'in kesiti eksenel
yönde sıkıştırılır. Basınç içeriden etki ediyorsa,
O-ring oluğun dış çapına temas etmeli ve
yaklaşık %1 ila maksimum %3 arasında
hafifçe sıkıştırılmalıdır.
Basınç dışarıdan etkileniyorsa, O-ring oluğun
iç çapına temas etmeli ve hafifçe gerilmelidir
(maks. %6'ya kadar).
Statik Sızdırmazlık, Trapez Oluk
Yapılması pahalı olan trapez oluğun özel
geometrisi, kurulumdan sonra O-ring'in
düşmesini imkansız hale getirir. Bu nedenle
trapez oluk, üstten kurulumlar veya düzenli
olarak açılıp kapanan makine parçalarında
avantajlıdır.
Statik sızdırmazlık, üçgen oluk
Normalde, O-ring contalar için dikdörtgen bir
oluk öneririz. Kapakların veya flanşların
sızdırmaz hale getirilmesi gerektiğinde, üçgen bir
oluk gerekebilir. Toleransa sıkı sıkıya bağlı
kalmak, bu durumda güvenli işlev için bir ön
koşuldur.
Statik vakum sızdırmazlık
Vakum sızdırmazlığı için öneriler, standart
contalar için olanlardan biraz farklıdır.
 Tüm sızdırmazlık yüzeylerinin yüzey
kalitesi belirgin şekilde daha iyi
olmalıdır.
 Önerilen montaj boyutlarına uygunluk,
O-ring'in daha yüksek ön yükünü sağlar
ve O-ring kesiti oluğu neredeyse
tamamen doldurur. Gazın elastomerden
difüzyon yolu uzar.
 Toplam sızıntı oranı iki O-ring'in arka
arkaya kullanılması ve vakumlu gres
uygulanmasıyla azaltılabilir.
 Florlu kauçuk o-ringlerinin, birçok
vakumlu sızdırmazlık uygulamasında
mükemmel sonuçlar ürettiği
görülmüştür.
Dinamik sızdırmazlık
Sızdırmaz makine parçaları birbirine göre
hareket ederse, conta dinamik bir contadır.
Sürtünme nedeniyle, O-ring kesitinin sıkışması,
dinamik sızdırmazlıkta statik sızdırmazlığa göre
daha azdır.
Güvenilir bir sızdırmazlık sağlamak için önerilen
kurulum boyutlarına uyulmalıdır.
Dinamik sızdırmazlık, radyal sıkıştırma,
hidrolik
Hidrolik sistemlerde O-ring contalar, bazen
helisel hareketler için de karşılıklı olarak
kullanılır.
Sadece küçük kurulum alanı mevcutsa özellikle
uygundurlar. Sızdırmazlık konusunda daha
yüksek talepler ve daha az sürtünme
gerektiğinde, özel piston veya çubuk keçelerinin
kullanılıp kullanılamayacağına bakılmalıdır.
Dinamik sızdırmazlık, radyal
sıkıştırma,pnömatik
Pnömatik sistemlerde O-ring contalar karşılıklı
hareketler için kullanılır.
Hidrolik uygulamalarla karşılaştırıldığında
sürtünme seviyesini mümkün olduğunca düşük
tutmak için O-ring kesitinin sıkıştırması biraz
daha azdır.
 O-ring oluğu, tasarım
Normalde, O-ring contalar için dikdörtgen
oluklar tercih edilir. Teknolojik nedenlerden
dolayı gerekirse, oluk kenarları 5 dereceyi
aşmayan eğimlere sahip olabilir.

Yüzeyler
Sızdırmazlık yüzeylerinin doğru yüzey pürüzlülüğüne sahip olması, iyi ve verimli
sızdırmazlık için belirleyicidir.
Dinamik contalar, statik contaların yüzeylerinden daha yüksek gereksinimleri karşılamalıdır.
Genel olarak, conta alanındaki tüm yüzeylerde çizikler, boşluklar veya derin işleme yivleri
bulunmamalıdır.

Yüzey Sızdırmazlık Tipi

dinamik statik statik titreşimli basınç
R
Ra Rz Rmax Ra z Rmax Ra Rz Rmax
[μm] [μm] [μm] [μm] [μm] [μm] [μm] [μm] [μm]
Sızdırmazlık Yüzeyi
≤ 0,4 1,2 1,6 1,6 6,3 10 0,8 1,6 3,2
x
Oluk tabanı y ≤ 1,6 3,2 6,3 3,2 10 12,5 1,6 3,2 6,3
Oluk kanatları z ≤ 3,2 6,3 10 6,3 12,5 16 3,2 6,3 10
Giriş pahları
O-ringler biraz büyük boyutta
tasarlanmıştır ve kurulum sırasında
makine parçaları arasında sıkıştırılır.
Hasarı önlemek için (örneğin, O-ring'in
kesilmesi) parçalarda uygun giriş pahları
sağlanmalıdır. Giriş pahının açısı 15° –
20° olmalıdır. Pahın uzunluğu, kesite
bağlıdır ve uygun oluk boyut tablosunda
belirtilmiştir.
Boşluk Boyutları
Sızdırmaz makine parçaları arasındaki boşluk boyutu, uygulama için gerektiği kadar küçük
olmalıdır. Boşluk çok geniş olursa, basıncın karşısındaki boşluğa sıkıştırıldığı ve tahrip
olduğu anlamına gelir.

İzin verilen boşluk genişliği g [mm] 70°C'ye kadar olan sıcaklıklar

için geçerlidir.

Silikon malzemeler için boşluk boyutlarının değerleri yarıya

indirilmelidir.

Boşlukların daha geniş veya basınçların daha yüksek olduğu

durumlarda, destek halkaları öneririz.