5.2.

HER EKONOMİNİN ANA SORUNLARI

-Kıtlıkla savaş
-Her toplum hangi ekonomik sistemi kabul etmiş olursa olsun, gelişmişlik düzeyi ne
olursa olsun kıtlığa karşı yapmak zorunda kaldığı savaşta, üç temel sorunun çözümünü en
iyi tarzda sağlamakla karşı karşıyadır

(1) Kıt kaynakların tümünden yararlanmak (Tam kullanım sorunu)

(2) Kıt kaynakları, gereksinmeleri en iyi karşılayacak biçimde kullanmak (etkin kullanım
sorunu)
(3) Eldeki kaynaklarla üretilen mal ve hizmetlerin miktarını artırmak (ekonomik büyüme
ve kalkınma sorunu)
-Kaynakların ihtiyaçlara oranla kıtlığı ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan seçim
zorunluluğu.

1. Tam Kullanım (İstihdam) Sorunu (Kaynaklar Tam Olarak Kullanılıyor mu?)

-mevcut kaynakların tümünün üretim faaliyetine koşulması

-zaman zaman kıt kaynakların bir kısmı atıl kalmaktadır (çalışmak isteyip de iş bulamayan
işsizler, kapalı ya da atıl kapasiteli fabrikalar, işlenemeyen topraklar, göller, akarsular)
-Bir ekonomide tüm üretim faktörlerinin üretime koşulmasına “tam istihdam” ya da “tam
kullanım” denir. Özellikle günümüz dünyasında kaynakların tam olarak kullanılmasını
sağlamak tüm ülkelerde erişilmeye çalışılan bir amaçtır.
-Yeteri kadar üretime koşulamıyorsa “eksik istihdam” ya da “eksik kullanım” denir

Üretim Olanakları Eğrisini hatırlayınız

Hatırlanacağı gibi, üretim olanakları eğrisi, bir ülkedeki üretim faktörlerinin tümünün üretime
koşulması halinde, elde edilecek üretim bileşimlerini veriyordu
-Ekonomideki tam istihdam halinde (sadece iki mal üretilmesi varsayımı altında) hangi mal
bileşimlerinin üretileceğini gösteriyordu.
-Eğrinin altındaki K noktası, kaynakların tümünün üretime koşulamaması halindeki üretim
düzeyini ifade etmektedir, Kıt kaynakların bir kısmının israf edildiği eksik istihdam durumu
-Eksik istihdam halinde- Toplam üretim azalmakta- Toplumun refah düzeyi düşmekte.

2. Etkin Kullanım Sorunu (Kaynaklar Etkin Kullanılıyor mu?)

-Kaynakların kıt olması yanında alternatif kullanım olanaklarının da olması

-Mevcut kaynakların toplum gereksinimlerini en iyi karşılayacak şekilde üretime koşulması
-Sınırlı kaynakların nasıl kullanılacağına karar verilemsi
-Kıt kaynakların nasıl kullanılacağına yönelik seçim kararlarında
(a) Hangi mal ve hizmetler ne kadar üretilecek?
(b) Üretim hangi üretim faktörlerinin yardımıyla, hangi yöntemlerle, nasıl yapılacak,
(c) Mal ve hizmetler kimler için üretilecek?

1. Hangi Mal ve Hizmetler, Ne Kadar Üretilecek? (NELER; NE KADAR)

Örnek, ülke savunması için önem arzeden askeri mallar mı, yoksa halkın refah seviyesini
yükseltecek tüketim malları mı?
-Üretilmesine karar verilen mal ve hizmetlerin toplum gereksinimlerine en uygun bileşimde
olması gerekir.
-Zira, ihtiyaçlar sınırsız, kaynaklar kıt olduğu için sadece ihtiyaçların bir kısmı üretilebilecek.
Üretim olanakları eğrisi üzerinde hangi üretim bileşiminin seçimine karar verileceği

2. Üretim Hangi Yöntemlerle, Nasıl Yapılacak? (NASIL, HANGİ)

-Hangi kaynaklar kullanılarak, hangi teknolojik yöntemler yardımıyla?
-Emek yoğun-kapital yoğun gibi
-Kırsal istihdamın çok olduğu bir ülkede son model tarım makinelerinin kullanılması, atıl
işsizlik, refah kaybı

3. Üretim Kimler için Yapılacak? (KİME)

-Toplumdaki bireyler arasında bu üretilmiş malların nasıl bölüşüleceği?
-Zenginler mi fakirler için mi? Lüks mal mı temel gıda mı?

4. Ekonomik Etkinlik/ Ortak Etkinlik

Hem kaynak kullanımında (üretimde etkinlik), hem de gelir dağılımında (bölüşümde
etkinlik) etkinlik sağlandığı zaman ortak etkinlik (ekonomik etkinlik) sağlanmış olur
-Üretimde etkinliğin sağlanması, bir toplumda varolan kaynaklarla en yüksek üretim düzeyine
erişilmiş olmayı ifade eder
-Bölüşümde etkinlik ise, bir toplumda toplam üretimin, üretime katılanlar arasında en iyi
dağılımın yapılmış olması halini ifade eder,

3. Üretilen Mal ve Hizmet Miktarını Artırmak (Toplumun Üretim Kapasitesi

Büyüyor mu?)
-Üretim olanakları eğrisinin sağa kayması,
-Üretim teknolojisinin değişmesi, üretim faktörlerinin miktarlarının arttırılması, kalitesinin
yükseltilmesi,
-Zamanla teknik gelişmeler, yeni hammaddelerin keşfi, sermaye mallarının ve aktif nüfusun
artması, tüm mallardan daha fazla üretilmesine neden olmaktadır,
-Üretilen mal ve hizmet miktarının artmasına ekonomik büyüme ya da ekonomik kalkınma
denir

 Bir ülkenin üretim kapasitesi zamanla değişir, yerinde sayar, büyür ya da küçülür
 Küçülmesi (daralması) ya da yerinde saymasını hiçbir toplum istemez
 Zira, günümüz toplumlarının başta gelen amaçlarından bazıları; artan nüfusun ihtiyaçlarını
karşılamak ve ortalama hayat seviyesini devamlı olarak yükseltmektir.
 O halde üretim kapasitesi yıldan yıla büyümelidir
 Üretim kapasitesinin büyümesi: Üretim faktörlerinin fiyatlarının artmasına, niteliklerinin
gelişmesine ve daha verimli üretim tekniklerinin uygulanmasına bağlıdır.
 Üretim olanakları eğrisi diyagramında eğrinin sağ tarafa kayması ile gösterilir. Sağa
kayma toplumun daha fazla üretebilir hale gelmesi

Diyagram
 BA: Üretim Olanakları Eğrisi: Eğri üzerindeki her nokta (ABCDE) tam istihdam halinde
(sadece 2 malın üretilmesi varsayımı altında) hangi mal bileşimlerinin üretilebileceğini
göstermektedir.
 (BA) (Üretim Olanakları Eğrisi) altındaki herhangi bir noktadaki üretim bileşimi,
kaynakların tümünün üretime koşulamaması halindeki üretim düzeyini ifade etmektedir.
Tam istihdam sağlanamamış, bir kısım kaynaklar atıl kaldığı için, üretim düzeyi de
düşmüştür.
 (B1A1 Eğrisi) (Daha düşük üretim demetleri) Kıt kaynakların bir kısmı israf edilmekte…
Eksik istihdam… Ancak OA1 kadar tank, OB1 kadar otomobil üretilebilir.
 Eksik istihdam halinde, ekonomide mevcut kıt kaynakların bir kısmı üretime
sokulamamakta, toplam üretim azalmakta, toplumun refah düzeyi düşmekte
 Bu nedenle, her ekonomide ilk önce, arzu edilmeyen eksik istihdam durumunu, özellikle
de işsizliği ortadan kaldırmak için mücadele edilmesi gerekir.
 Modern toplumların amacı sağdaki eğri üzerinde kalmaktır.

Özet
1. Kaynak kıtlığı bütün toplumları, bazı sorunlarla karşı karşıya bırakır. Bunların ilk üçü
hangi mallardan ne kadar üretileceği, bunların nasıl üretileceği ve ürünün nasıl
paylaşılacağı sorularıdır.
2. Eklenebilecek diğer sorular: Kaynaklar tam olarak kullanılıyor mu? Kaynaklar etkin
olarak kullanılıyor mu? Toplumun üretim kapasitesi büyüyor mu?