İhtiyaç Belirleme Yaklaşımları

İhtiyaç belirleme çalışmalarında birey, toplum, konu alanı ve doğa ile ilgili ihtiyaçların
belirlenmesi önemlidir.  İhtiyaçların belirlenmesi program geliştirme sürecinin ilk
aşamasıdır. İhtiyaçların belirlenmesi sürecinde program öğelerine yönelik bilgiler elde
edilerek nasıl biçimlenecekleri ortaya konur.

İhtiyaç değerlendirme süreci,

Hazırlık

Bilgi toplama

Bilgilerin analizi

Bilgilerin rapor edilmesi

Bilgilerin kullanımı aşamalarından oluşur.

İhtiyacı Belirleme Yaklaşımları şunlardır:

Farklar Yaklaşımı
Beklenen beceri düzeyi ile var olan beceri arasındaki farkın bulunması ile ihtiyaç tespit
edilmektedir. Bu farkına boyutuna göre problem olup olmadığı gözlemlenir. Bu farkın
boyutu bireyde bir yeterliliğin, problemin varlığını yada yokluğunu ortaya koyar. Okul
ortamı ve yönetim birimleri bu yöntemle ihtiyaç ve eksiklikleri belirler.

Örnek;
Öğrencilerin 50 adet bilgi, beceri ve tutuma sahip olmalarını beklediğimiz bir durumda
öğrencilerin ancak 30 tanesine sahip olduklarını tespit ediyoruz. 50 adet beklenen
değer, 30 adet ise var olan gerçek değerdir. Sahip olunması gereken yeterlilikler ise 20
adettir.

Demokratik Yaklaşım
Üstün ve bakın grupların isteklerinden yola çıkarak ihtiyaçların belirlenmesidir.
İhtiyaçlar, çoğulcu grubun kararına göre belirlenir. Çok sayıda insan grubunun katılımı
önemlidir. Bu yaklaşımın amacı bir çok insanın ihtiyaç değerlendirme sürecinde olması
ile insan ilişkileri ve halkla bütünleşmesi esasına dayanır.

Örnek;
Eğitim sendikalarının eğitim sorunları ile yaptıkları açıklamalar ve sundukları raporlar.

Analitik Yaklaşım
Yurtta ve dünyada bulunan koşullara bağlı değişimlere ait yönelimlerin incelenmesi ile
oluşur. Gelecekte olması muhtemel durumlara göre ihtiyacın belirlenmesidir. Var olan
duruma göre gelecek kestirilir. Geleceğe yöneleik varsayımlar ortaya konularak
eleştirel düşünce ile problemlere çözüm aranır.

Örnek;
20 yıl sonra dünyada içme suyunun petrolden daha pahalı ve az miktarda olacağı
varsayımından hareketle yeni su kaynaklarının aranması ve farklı projelerle su üretimi
yapma.

Betimsel Yaklaşım
Bir nesne veya olgunun eksikliği ile ortaya çıkan sorun fark ya da azalma ile var olması
durumundaki fayda ve getirisi ortaya konur. İki olasılığın faydasına göre ihtiyaç
belirlenir.

Öğrencilere projeksiyon kullanarak yapılan ders anlatımında alınan verim ile tahta
kullanılarak işlenen dersten alınan verim karşılaştırılır. Projeksiyon ile işlenen
derslerde öğrencilerin dersi daha istekli dinledikleri ve konuyu daha iyi anladıkları
görülmüştür. O halde projeksiyon her sınıf için bir ihtiyaçtır.