Konu Merkezli Program Tasarımları

Program tasarımında temele alınan öğe yaklaşımın özelliklerini oluşturur. Program temeli değişmeye
evrensel bilgidir. Temelleri daimicilik ve esasicilik akımlarına dayanır. Öğretmen merkezli olup
davranış değişikliğinden çok o konunun öğrenilmesi önemlidir. Öğrenen pasif öğretmen aktif rol
oynar.

1. Konu tasarımı

Temel kaynak olarak kitap, bilim dallarında yer alan konular kullanılır. En eski ve en bilinen
yaklaşımdır. Ezber ve tartışma süreçleri kullanılır. Ardışık eğitim, ön koşul öğrenmeler, tümdengelim
önemsenir. Hiyerarşik ve bağımsız konular işlenir.

Lise düzeyinde uygulanan eğitim programları gibi.

2. Disiplin tasarımı

Bilim dalları olarak kabul edilen derslerin ve alanların bilim insanlarının uygulama yöntemi ile
çalışması en önemli özelliğidir. Ortak noktalar ve benzer yapıya sahip bilgiler aynı ders (disiplin)
içerisinde yer alır. Disiplin tasarımında da içeriğe önem verilir. Disiplin tasarımında okuldaki bilim
dalları gerekli olarak düşünülür. Fakat kavramsal yapıların ve disiplinlerin gelişim süreçlerinin
anlaşılmasını özellikle vurgular. Bu nokta disiplin tasarımı ve konu tasarımı arasındaki en büyük
farktır. Disiplin tasarımında, öğrenciler disiplinleri tecrübe ederler. Bu sayede anlar ve özümserler.
Derinlemesine, farklı ve ilgi çekici olması genel özelliğidir.

Bilgiyi öğrenmekten çok kullanma, Bilgilerin öğrenci yaşamı ile ilgili olmasına, Öğrencinin programa
uyumuna, disiplinlerin gerekli gördükleri bilgi ve becerileri öğrencilerin kazanmasına önem verilir.

Yükseköğretim düzeyinde uygulanan eğitim programları gibi.

3. Geniş alan tasarımı

Öğretmen içeriği belirlerken esnek davranır ve ortak yönlü dersleri birlikte ele alır (Fen Bilgisi, Sosyal
Bilgiler dersleri gibi). Farklı soruları birleştirerek öğrencinin konular arası ilişkiyi görmesi sağlanır.
Düzensiz ve parçalı haldeki bilgileri birleştirmeye özen gösterir. Aşamalılık ilkeleri ile daha anlamlı
öğrenmeler gerçekleştirmeye önem verir.

Ortaokul düzeyinde uygulanan eğitim programları gibi.

4. Süreç tasarımı

Ortak öğrenme yollarına göre düzenlenen konuların, öğrencinin de etkin katılımıyla süreç dahilinde
öğrenilmesidir. Eleştirel düşünmeye, bilgilerin öğrenilmesine, öğrenme sürecine, öğrencilerin nasıl
öğrendiği ve öğrendiklerini nasıl uyguladıklarına önem veren bir tasarımdır.

Öğrencilerin öğrenme sürecini öğrenmeleri hakkında özenle durulur. Genel yöntemlerin, öğrenme
yollarının öğrenilmesi gerekir. Öğrencinin öğrenme sürecine ve aynı zamanda bilginin öğrenilmesine
önem veren konu merkezli program tasarımı yaklaşımlarındandır.

5. Disiplinler arası (Korelasyonel) tasarım

Konular farklı da olsa birlikte ele alındığı konu merkezli program tasarımı yaklaşımlarındandır.  Dersler
arası ilişki etkinlikler ile sağlanır. Takım çalışmasına ve iş birliğine önem verir. Programlama sırasında
tüm derslerdeki ara disiplinlerin aynı zamanda olmasına özen gösterir.
Doğal afetlerle ilgili ara disiplin konusun aynı haftalık veya dönemlik programda, Hayat Bilgisi
dersinde bir okuma parçası, Türkçe dersinde bir şiir, Fen Bilgisi dersinde oluşumu ve türleri, müzik
dersinde şarkı şeklinde işlenmesi en güzel örneğidir.

Öğrenen Merkezli Program Tasarımları 

Öğrenen merkezli program tasarımları ilerlemecilik ve pragmatizm eğitim felsefesine dayanmaktadır.

Öğrencilerin bireysel farklılıkları ilgi ve yetenekleri dikkate alınarak hazırlanır. Ülkemizde yeni
ilköğretim programlarının geliştirilmesinde Öğrenen Merkezli Program Tasarımları kullanılır. 

1. Çocuk merkezli tasarım

Çocuk merkezli tasarımlarda bireyin ilgi ve ihtiyaçları önemlidir. Öğrenci ihtiyaçları önceden belirlenir
ve program bu doğrultuda hazırlanır. Öğretmen öğrenme sürecinde rehberdir. Program içeriği ortak
ilgilerden oluşur ve öğrenme öğrencinin yaşantısının bir parçasıdır.

Bireysel farklılıklara ve öğretmen- öğrenci iş birliğine büyük önem verir.

2. Yaşantı merkezli tasarım

Çocuk ve yaşantı merkezli tasarımlarda bireyin ilgi ve ihtiyaçları önemlidir. Bu açıdan ikisi de birbirine
benzer. Ancak çocuk merkezli tasarımlarda ihtiyaç önceden belirlenirken yaşantı merkezli
tasarımlarda öğrenci ihtiyaçları okul yaşantısında, öğretmen tarafından belirlenmektedir.

Öğretmenin anlık tutum ve kararları programı oluşturur. Önceden hazırlanmış bir plan yoktur.
Öğretmenin program geliştirmedeki donanımı önemlidir.

3. Romantik (Radikal) tasarım

Öğrencilere kendi doğalarına göre seçim ve karar verme hakkı veren program tasarımıdır. Öğrencinin
yapısını, özelliklerini, doğasını ve sosyalleşmesini öngörür. Programın içeriğini yeterliliği ve sürekliliği
sağlama konularında eleştirilmektedir. Öğrenciye seçim yapabilme, karar verebilme becerisi
kazandırır. Öğrenme öğrenci için daha anlamlı hale gelir.

4. Hümanistik tasarım

Hümanistik tasarım bireyi sadece özellikleri ile değil, dışa yansıyan ya da içsel özellikleri ile ele alır.
İnsanın basit bir etki- tepki ilişkisinden çok daha karmaşık bir yapısı olduğunu kabul eder. Ve
hümanistik (insancıl) psikolojiyi temele alır. Varoluşçu felsefeden etkilenmiştir. Kendini
gerçekleştirme hümanistik tasarımın çıkış noktasıdır. Bu tasarımın amacı öznel ve sezgisel olanı,
nesnel olanla kaynaştırmaktır.

Sorun Merkezli Program Tasarımları

Yeniden kurmacılık ve ilerlemecilik eğitim felsefesine dayanır. Bireylerin ve toplumun sorunları,

problemleri programın temeline alır. Ve bunların çözüm yollarını bulmaya çalışan programdır. 

1. Yaşam Şartları

Okulda karşılaşılan sorunlar okul dışındaki sorunlara benzer. Öğrencilerin geçmiş deneyimlerini
kullanarak sorunlarını çözebilirler. Öğrencilerin bu tasarımla anlama becerileri derinleşir. Öğrenmenin
anlamlı hale gelmesi ve öğrenmenin yaşam uyarlanması temel hedefidir.
Sorun Merkezli Program Tasarımlarından Yaşam şartları tasarımı konuyu, sosyal yaşamın bölümlerine
göre ve ayrı konuları kapsayarak bütün halde sunar. Sosyal ve kişisel sorunlara odaklanıldığı için
öğrenme ve sorun çözmeye teşvik eder.

2. Çekirdek (Core) Tasarım

Çekirdek tasarım, merkezdeki asıl konudan iyi anlayan, sorun çözme becerileri ve genel kültürü iyi
olan bir öğretmene ihtiyaç duyar. Sosyal sorunlar ve konular tasarımın merkezindedir. İş birlikli
öğrenme ve sorun çözme ilkeleri oldukça önemlidir. Çekirdek tasarımda öğretmen konu alanında
oldukça donanımlı olmalıdır. Merkezde yer alan konular sorunsal niteliktedir. Program öğrenciler için
gerekli olduğu düşünülen konular üzerinde yapılır.

Öğrenmenin anlamlı hale gelmesi,

Demokratik uygulamaları geliştirme,

Bireysel araştırma düşüncesini geliştirmek bu tasarımın amacıdır.

3. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı

Bu tasarım çocuk merkezli programı eleştirerek ortaya çıkmıştır. Toplumun sosyal, politik ve
ekonomik eğitim il sağlanması üzerinde durur. Öğrenme sürecinde kendi inisiyatifini çok kullanan
öğrencilerin hedeften sapacaklarını ve kargaşa olacağını savunur.

Sosyal sorunlara odaklanma ve toplumu yeniden yapılandırma projeleri ön plandadır. Sosyal değişimi
etkileyeceği ve adil bir toplum oluşturacağı savunulur. Birey sosyal bir varlık olarak görülür. Sorunlar
öğrenci tarafından analiz edilir. Öğrencinin sosyal görüş birliği ile kişisel ihtiyaçlarını gidermesi onun
amacı olmalıdır.