Ögreti̇m İlke Yöntem 23-24

ÖĞRETİM İLKE VE
YÖNTEMLERİ
TEMEL KAVRAMLAR
EĞİTİM:
Ertürk (1993), ‘bireyin davranışlarında kendi
yaşantısı yoluyla istendik yönde değişiklik
oluşturma sürecidir
Bireyin yaşam için sahip olması gereken
davranışları kazandığı ve bu davranışların
oluşumunda kendine özgü nitelikleriyle aktif rol
aldığı, yaşam boyu devam eden bir süreçtir.
TEMEL KAVRAMLAR
TEMEL KAVRAMLAR
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRENMEYİ ÖĞRENME:
Mevcut bilgilerden yola çıkarak yeni durumlar
için yeni bilgiler üretebilmektir. Öğrenmeyi
öğrenmede bireyin zihinsel gücünü
kullanabilmesi ön plandadır. Bireyin düşünmeyi
öğrenebilmesi için, yeni düşünme biçimlerini
kullanabilmesi, problem çözme becerisinin
gelişmesi, ilişkisel düşünebilmesi (neden-sonuç
ilişkisi) gereklidir.
TEMEL KAVRAMLAR
EĞİTİM PROGRAMI:
Bireyin okul içi ve okul dışı planlı tüm eğitim
etkinliklerini içine alan öğrenme yaşantıları
planıdır. Eğitim programı sadece okul içi
etkinliklerle sınırlı olmayıp, öğrenmenin
sağlanabileceği her ortamdaki etkinlikleri içine
almalı, sistemli bir süreci kapsamalıdır. Bu
programda dersler, sosyal faaliyetler, her türlü
öğrenci hizmetleri vb. pek çok boyut yer alır.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM PROGRAMI:
Eğitim programı içinde önemli bir yeri olan
okuldaki dersler ve bununla ilgili etkinliklerle
sınırlandırılmış olan bir kılavuzdur Öğretim
programı eğitim programı içinde yer alır,
çoğunlukla okul içindeki dersler ile sınırlıdır.
TEMEL KAVRAMLAR
DERS PROGRAMI:
Öğretim programını oluşturan derslerin
planlandığı ve bu planlama içinde derslerin
amaçları, içerikleri, öğrenme-öğretme etkinlikleri
ve değerlendirme esaslarının yer aldığı bir
kılavuz plandır.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖRTÜK PROGRAM
Örtük program yazılı olmayan, okulda öğrencilerin
günlük yaşamlarının bir parçası olan, informal ve
planlı olmayan bir programdır. Okulda formal
programla birlikte varlığını sürdürür. Örtük program
sonucu bireyde gerçekleşen öğrenmeler formal
programda ulaşılması beklenen davranışlardan daha
fazla ve daha kalıcı olabilir. Öğretmen sınıf kültürünü
belirleyen en önemli aktör olması nedeniyle örtük
programın içinde çok önemli bir yer tutar.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM MODELİ:
Öğretime yönelik felsefi bir bakış açısını yansıtır
ve öğretimsel uygulamaların düzeyini ortaya
koyar. Öğretim stratejileri, yöntemleri ve
tekniklerini seçme ve gerçekleştirmede etkili
olan felsefi bir bakış açısıdır.
TEMEL KAVRAMLAR
Öğretim Modelleri dört grupta ele alınabilir:

1. Davranışçı Model: Hayvan ve insanların uyarıcılar karşısında verdikleri tepkileri
inceleyerek öğrenmenin nasıl meydana geldiğini açıklamaya çalışmışlardır. Öğrenme,
uyarıcı ile tepki arasındaki ilişki sonucu oluşan ve pekiştirmeye dayalı bir eylemdir.
2. Bilgi İşlem Modeli (Bilişsel Model): Öğrenme uyarıcı, bilişsel süreç ve

davranış ilişkisi bağlamında açıklanmaktadır. Öğrenmede dikkat, algılama, bellek,
hatırlama, kodlama, örgütleme gibi bilişsel süreçler kullanılmaktadır.
3. Sosyal Etkileşim (Öğrenme) Modeli: Öğrenme bilişsel bir süreç olsa da

diğer bireylerle etkileşim önemli bir koşuldur. Gözlem ve model alma öğrenmede önemli
faktörlerdir. Başta aile olmak üzere, yakın ve uzak çevre öğrenme sürecinde etkilidir.
4. Bireysel Model: Öğrenmede bireysel özelliklerin ön plana alınması gerektiğini

savunur. Bireylerin ilgileri, ihtiyaçları, öncelikleri, yetenekleri ve tercihleri öğrenme
sürecinde dikkate alınmalı ve bu özelliklere hitap eden bir öğretim süreci izlenmelidir.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM STRATEJİSİ:
Dersin amaçlarına ulaşılmasını sağlayan oldukça
genel bir çerçevedir. Konunun seçimi, analizi,
öğretimin psikolojik esaslarının dikkate alınması,
yöntemin seçimi gibi faaliyetleri içine alır. İlgili
öğretim sürecine her boyutta yön vermektir.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM STRATEJİSİ TÜRLERİ:
(1) Sunuş yoluyla öğretim: Bilginin belirli bir düzen
içinde sunularak/aktarılarak öğretilmesi esastır.
(2) Buluş yoluyla öğretim: Öğrenci merkezli bir

stratejidir. Öğretmenin rehberliğinde öğrenciye bir
problem durumunun sunulması ve öğrencinin
genellemelere keşfederek ulaşması esastır.
(3) Araştırma-inceleme yoluyla öğretim: Öğrenci

merkezli bir strateji olup, öğrencilerin problem
çözmenin sistematik sürecine uygun olarak
verilen bir problemi çözmeleri sağlanır.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM YÖNTEMİ:
Öğretim amaçlarına ulaşmak için öğretmenlerin
öğretim amaçlarını, materyallerini, konuyu,
öğretim tekniklerini kullanmalarını ve bunları
organize etme biçimlerini ifade eder.
TEMEL KAVRAMLAR
ÖĞRETİM TEKNİĞİ:
Öğretmenlerin seçtikleri öğretim yöntemlerini
uygularken sergiledikleri tutumlar olarak
tanımlanabilir. Örneğin anlatım yöntemini
kullanan bir öğretmenin konuşma biçimi, soruları
kullanma şekli, ortamı yönetim biçimi, onun
kendine özgü tekniği olarak algılanabilir.
TEMEL KAVRAMLAR
GENEL VE YAYGIN
MODELLER
STRATEJİLER
YÖNTEMLER
TEKNİKLER
ÖZEL / SINIRLI
ÖĞRETİM İLKELERİ
ÖĞRETİM İLKELERİ
 Öğretim ilkeleri, öğretme öğrenme durumlarının düzenlenmesi ve
yürütülmesine ışık tutar.
 Bu ilkeler bir eğitim programının düzenlenip uygulamaya konulmasından
ders araç ve gereçlerin seçilmesine kadar her etkinlikte hareket noktasını
oluşturur.
 Burada belirtilen her bir eğitim ilkesi ağırlıklı olarak farklı düşünceleri
temel almıştır. Örneğin, “Çocuğa görelik ilkesi” öğretim etkinliklerinin
çocuğu merkeze alarak düzenlenmesini, “yaparak yaşayarak öğrenme
ilkesi”; öğrencinin öğrenme sürecine bedenen ve zihnen katılmasını ve
bir şeyler üretmesini, “Hayatilik ilkesi”, öğretim konularının hayattan
alınmasını temel almaktadır.
 Öğretimde bu ilkeleri tamamen birbirinden ayrı düşünmek de doğru
değildir. Çünkü, öğretim çok yönlü bir etkinliktir. Düzenlenen her bir
etkinliğin içinde bu ilkeler vardır. Etkinlikleri sadece bir ilkeyi temel alarak
düzenlemek mümkün değildir.
1. Öğrenciye Görelik İlkesi
• Bu ilkeye göre öğretmenler öğretimin şeklini ve yöntemini
belirlemede öğrencinin gelişim özelliklerini, ilgi ve
ihtiyaçlarını, olayları algılama şeklini dikkate almak
durumundadır.
• Bu ilkede çocuk öğretme etkinliklerinin merkezinde yer alır.
Her çocuğun ayrı özelliklere sahip olduğu ve aralarında
bireysel farklılıkların olduğu dikkate alınır.
• Bu ilkeye göre öğretmen, öğrenmede çocukların birbirinden
farklı olduğunu bilmeli ve mümkün olduğunca öğretimi
bireyselleştirmeye çalışmalıdır.
Bu ilkeye göre öğretmenlerin dikkat etmesi
gereken temel hususlar
 Öğrencinin öğrenmesini engelleyen durumların gözlenmesi ve
giderilmeye çalışılması gerekir
 Öğrencinin özel yetenekleri belirlenmeli ve geliştirilmelidir.
 Öğrenci başarılarına göre seviye grupları oluşturulmalıdır.
 Öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına göre sınıf içi ve sınıf dışı faaliyetleri
düzenlemelidir.
 Öğrencinin kişisel sorunları ile ilgilenilmeli ve çözüm yolları
aranmalıdır.
 Dersler öğrencilerin aktif katılımını sağlayacak şekilde
düzenlenmelidir.
2. Yakından Uzağa İlkesi
 Bu ilkeye uygun olarak öğrencinin bulunduğu çevreden hareket
edilir. Yakın çevre öğretim amaçlarına ulaşmak için hemen her
konuda hareket noktasıdır. Çocuklar okulun dışında etkileşim
içinde oldukları köy, mahalle gibi sosyal ortamlardaki toplumsal
davranışların bir kısmına sahiptirler.
 Öğretmen vereceği bilgileri çocuğun ailesinden, okuldan ve
yaşadığı çevreden hareketle derece derece uzaklaşarak
vermelidir.
Örneğin, sosyal bilgiler derslerinde konuların, Mahalle-köy-kent-
bölge-yurt sırasına uyularak verilmesi gibi. Ancak, tarih
öğretiminde farklı olaylar kronolojik bir sıra takip edilerek verilir.
Bu ilkeye göre öğretmenlerin yapabilecekleri:
 Güncel konulardan başlayarak zamanla hareket edilmesi: Yakın

zamanlarda yaşanan olaylar var ise onların örnek olarak
kullanılması ve daha sonra tarihsel süreçte daha eski olaylara
geçilmesi gerekir. Örneğin çevre kirliliğine yönelik yeni bir olay
yaşanmış ise onu örnek olarak kullanmak ve tarihte yaşanmış
önemli çevre kirliliği örneklerine geçmek gerekir.
 Konuyla ilgili örnekler, olaylar ve problemler yakın çevreden
seçilmeli: Örneğin eğer canlıları işliyorsak önce bulunduğumuz
çevrede yaşayan canlı türlerini işlemek sonra uzak diyarlarda
yaşayanlara geçmek anlaşılabilirliği artıracaktır.
 Evrensel ve genel konuların başlangıcının en yakın çevreden
alınması ve daha uzaklara sonra geçilmesi de bir başka yapılması
gereken iş olarak bu ilke kapsamında belirtilebilir.
3. Bilinenden Bilinmeyene İlkesi
 Bu ilkede çocuğun bildiklerinden hareket etme vardır. Okula

gelen çocuk, belli düzeyde bilgi, beceri, tutum ve
alışkanlıkları kazanmış olarak gelir. Bunların bir çoğu
okulda öğreneceği yeni bilgilere temel oluşturur.
 Çocuklar öğretimleri boyunca öğrendikleri bilgileri
kullanarak başka bilgileri öğrenirler. Öğretmen sınıfında
farklı hazır bulunuşluk düzeylerine sahip öğrencilere bilgileri
verirken bilinenden bilinmeyene doğru bir sıra izler.
Örneğin, Matematik dersinde önce sayılar, sonra toplama
işlemi, daha sonra da çarpma işlemi kavratılır.
Sınıfta ders anlatırken, öğrencinin o zamana
kadarki bilgi ve tecrübelerinden hareket edilerek,
yeni bilgi ve tecrübelerin bunlar üzerine
kazandırılması sağlanır.
Yeni bilgileri eski bilgilerle karşılaştırarak,
gerektiğinde eskileri doğrulayarak geliştirmek,
öğrencideki bilgi sisteminin çok daha sağlam
olmasını sağlayacaktır.
Bu ilkeye göre öğretmenlerin
yapabilecekleri
Her derse başlarken önceki dersin kısa bir
tekrarı yapılmalıdır.
Yeni bir konuya başlarken eski konu
özetlenip yeni konuyla ilişkisi
vurgulanmalıdır.
Bir konu öğretilmeden önce sorular
sorarak çocukların konuyla ilgili ön bilgileri
belirlenmeli, yeni konu önceden
öğrenilenlerle ilişki kurularak verilmelidir..
4. Açıklık (Ayanilik) İlkesi
 Öğrencilerin doğrudan eşya ve varlıkların kendisi ile
karşı karşıya getirilmesiyle yapılan öğretim bu ilkeye
uygun bir öğretim olmaktadır.
 Öğretme etkinliklerinde çocuğun mümkün olduğunca
birden çok duyu organına hitap etmek gerekir.
 Bu amaçla öğretim sürecinde görsel-işitsel araçlar
kullanılmalı, çocuğun dilinden hareket edilmelidir.
 Eğer öğretmen sadece sözel anlatıma dayalı olarak ders
işliyorsa, öğrencinin anlayacağı kelime ve cümle yapıları
ile son derece açık ve anlamlı bir ders işlemelidir.
Öğrencileri doğrudan doğaya ve olay yerine
götürüp gözlem yaptırarak; ders konusu ile
ilgili hayvan, bitki vs. örneklerini sınıfa
getirerek; balıkları akvaryumda, kuşları
kafeste veya bitkileri kurutulmuş olarak, bazı
şeylerin plastik kalıplarını kullanarak, bazı
olayları fotograf, film, plân, harita, grafik, ses
kaydı vs. şeklinde anlamayı daha
kolaylaştıran unsurlarını kullanarak öğretimde
açıklık ilkesine uyulmuş olur.
 Sınıfta yapılan deneyler de, bu ilke doğrultusundaki
faaliyetler olarak değerlendirilebilir.
 Öte yandan öğretmen ders konusunu öğrencinin seviyesine
uygun olarak, onun bildiği kelimelerle ve onun hemen
kavrayabileceği cümle yapıları ile onun yakın çevresinden ve
geçmiş bilgi ve tecrübelerinden örnekler vererek,
gerektiğinde soru-cevap, tartışma, jest-mimik, canlandırma
gibi teknikleri kullanarak öğretimde açıklık ilkesine uyabilir.
 Öğretim konuları ve öğretmenin kullanacağı yöntem ve
teknikler, ne kadar çok duyu organını etkilerse öğretimde
açıklık da o derece artar. Bu sebeple, öğretim konularının
işlenmesinde gözlem, deney gibi birçok duyuya hitap eden
yöntemler kullanıldığı takdirde öğrenme kolaylaşacaktır.
Bu ilkeye göre öğretmenlerin yapabilecekleri
 Doğa ile ilgili konular gözlem gezisine gidilerek

incelenmeli ve öğrenilmesi sağlanmalı:
 Doğada bazı kesitler okula taşınarak
incelenmeli:
 Doğanın benzerinin yapılması, model, maket,
harita, şekil vb.
 Konunun geniş bir bilgi, örnek, öykü ve
sözcüklerle işlenmesi bu ilkenin öğretimde
kullanımı sırasında gerekmektedir.
5. Somuttan Soyuta İlkesi
 Çocuktaki zihin gelişimi somuttan soyuta doğru
olmaktadır. İnsan her zaman somut olarak gördüğü,
algıladığı şeyleri, onların soyut kavramlarla
anlatılmasından daha kolay öğrenir.
 Buna göre çocuğa bilgilerin somuttan soyuta doğru
verilmesi gerekir. Bunun için de öğretmen öğretme
öğrenme sürecinin her aşamasında öğretim
materyallerini kullanmalıdır. Bu kullanımda önce
eşyanın – varlığın kendisi, yoksa üç boyutlu modeli,
o da yoksa, resmi veya yerine geçebilecek bir
simgesini göstermek gerekir.
Örneğin, matematik dersinde kesirlerin
kavratılması için konunun öncelikle somut hale
getirilmesi, somuttan soyuta doğru bir aşama
izlenmesi gerekir.
Bunun için önce;
Bütün ve kesir sayısı varlıkla (Elma, portakal)
birlikte verilir,
Bütün ve kesir sayısı şekil çizilerek gösterilir,
Bütün ve kesir sayısı doğrudan varlıkları belirten
rakamlarla ifade edilir.
Somut varlıklardan soyut kavramlara doğru sistemli
ve aşamalı bir yol izlenmesi, kavram öğretimini
sağlamakla beraber, aşamaların atlanmadan takip
edilmesi öğrenmeyi etkili yapmakta ve anlamayı
güçlendirmektedir.
6. Ekonomiklik İlkesi
 Eğitim ve öğretim sürecinde yapılabilecek tüm faaliyetlerin
planlanmasında ve uygulanmasında en az maliyet, en çok
fayda esasına uygun hareket edilmelidir.
 Ekonomiklik ilkesi, öğretimin planlı ve yöntemli olmasını
zorunlu kılmaktadır. Öğretim etkinliklerinde kullanılacak
görsel işitsel araçlardan maliyeti yüksek olanların yerine
maliyeti az olanlar tercih edilmelidir.
 Ayrıca, bu ilkenin öğrencilere dönük yönü de ihmal
edilmemeli, öğrencilere de bu anlayış kazandırılmalı, ders
araçlarını tasarruflu kullanmaları yönünde davranışlar
kazandırılmalıdır.
Bu ilkeye göre öğretmenlerin
yapabilecekleri
Öğretim etkinlikleri (yıllık-ünite-ders

planları) iyi planlanmalıdır.
Öğrencinin kaynakları ekonomik
kullanmasına rehberlik edilmelidir.
Öğrencinin üretken olması için elverişli
ortam hazırlanmalıdır.
7. Hayatilik İlkesi
 Birey okulda elde ettiği bilgi, beceri, tutum ve
alışkanlıklar ile hayatta karşılaşacağı problemleri
çözerek hayata uyum sağlamaya çalışır. Bunun için
öğretme öğrenme etkinliklerinin düzenlenmesinde
öğrencileri hayata hazırlayan konulara öncelik verilmeli,
her dersle ilgili konular, problemler, araç ve gereçler
hayattan alınmalı, yapılan örneklemeler hayatın içinden
olmalıdır.
 Öğretilecek bilginin hayatta bir kullanım değerine sahip
olması, bu bilginin öğrenilmesine öğrencileri daha fazla
güdülemektedir. Öğrencilerin niçin öğrendiklerini,
öğrendikleri bilginin ne işe yarayacağını bilmeleri onları
bilgiyi öğrenmeye daha istekli yapmaktadır.
8. Yaparak Yaşayarak Öğrenme
(İş-Aktivite) İlkesi
 İş ilkesi, öğrencilerin bedenen ve zihnen aktivite göstererek
bir ürün ortaya koymaları anlamına gelmektedir. Yaparak
yaşayarak elde edilen bilgi ve beceriler kalıcıdır. İş yaparak
öğrenme, öğrencide kendine güven, iş başarmada azimli
olma, sorumluluk duyma, istekli olma gibi temel alışkanlıklar
kazandırır.
 Normal iş hayatında bireyleri başarılı yapacak bir takım temel
beceriler okullarda öğrencilere bu ilke doğrultusunda
yapılacak etkinliklerle kazandırılabilir. Bu amaçla, okulda iş
ilkesine dayalı bir öğretim yapılmalıdır. Öğretmen öğrencileri
bir iş yapmaya istekli hale getirmeli, çalışmalar sırasında
öğrencilere rehber olmalıdır.
9-Bütünlük İlkesi
G. Kerschensteiner'in üzerinde durduğu bu ilke,
çocuğun eğitilecek yönlerinin bir bütün olarak alınıp
değerlendirilmesini ister.
Çocuk bedensel ve ruhsal kuvvetler (düşünce,
duygu, irade gibi) bakımından bir bütün olarak ele
alınmalı ve her yönü dengeli olarak eğitilmelidir.
Zaten bedensel ve ruhsal kuvvetler sürekli olarak
birbirlerini etkilerler ve birbirine bağlıdırlar. Sadece
bedeni geliştirip zihni ve ahlâkî yönler geliştirilmezse,
veya bunun tersi durumlarda dengesiz; hem topluma
hem de kendine zararlı olabilecek insanlar yetişmiş
olur.
10. Basitten Karmaşığa İlkesi
• İçerik sunulurken önce kolay ve basit

konuları, sonra zor ve karmaşık
konuları sunmak; etkinlikler yapılırken
basitten karmaşığa doğru ilerlemek
hem öğrenmeyi kolaylaştırır, hem de
öğrencinin motivasyonunu artırarak
başarma duygusunu arttırır.
11. Aktüalite ( Güncellik):
• Öğrenciye eğitim alanındaki son bilgiler

verilmeli, geçerliliğini kaybetmiş, ülke ve
dünyadaki gelişmelerle paralelliğini
kaybetmiş bilgiler sunulmamalıdır.
• Günümüzde bilimsel alanda ve konu

alanlarında sürekli yeni gelişmeler oluştuğu
için ders içerikleri bunlara uygun
hazırlanmalıdır.
12. Sosyallik:
• Bireyin sosyalleşmesini sağlamak eğitimin

önemli amaçlarından biridir. Bu sosyalleşme
sürecinde kurallara uymayı öğrenme de vardır
ve bu süreç otoriteye itaat ilkesi ile açıklanabilir.
• Bunun yanında eğitim öğretim faaliyetlerinde

çocuğa kendi kararlarını verebilme, kendi
kendini yönetme, kritik durumlarda özgür
kalabilme ve sorumluluğu üzerine alma özelliği
de kazandırılmalıdır.
EĞİTİM PROGRAMI
PROGRAM GELİŞTİRME:
Genel olarak bir ülkenin ihtiyacı olan nitelikli
insan gücünü yetiştirmek amacıyla, eğitimin
çeşitli kademelerindeki özel amaçları da
gerçekleştirmeyi esas alan, bu amaçlara
ulaşılabilmesi için gerekli olan içerik ile ortam
tasarımının planlandığı ve sonuçta hedeflere
ulaşma düzeyinin ölçme ve değerlendirme
biçimlerinin sistemli bir biçimde organize
edildiği bir AR-GE sürecidir
EĞİTİM PROGRAMI
EĞİTİM PROGRAMI
2. İHTİYAÇ ANALİZİ:
Yetişecek birey;
Ne bilmeli? (Bilişsel özellikler)
Ne yapabilmeli? (Devinsel özellikler)
Nasıl bir insan-birey olmalı? (Duyuşsal özellikler)
İhtiyaç analizi için üç boyutlu araştırma

yapılması gerekir. Bunlar
1. Toplumun ihtiyaçları,
2. Bireyin ihtiyaçları,
3. Konu alanının ihtiyaçları dır.
EĞİTİM PROGRAMI
• 2. İHTİYAÇ ANALİZİ:
• İhtiyaç Belirleme – Değerlendirme Teknikleri
 Delphi Tekniği-Anket Geliştirme,
 Progel (DACUM) Tekniği,
 Meslek (İş) Analizi,
 Testler,
 Gözlem,
 Görüşme
 Kaynak tarama gibi yöntemler vardır.
EĞİTİM PROGRAMI
3. PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA:
Gerçekleşecek Amaçlar
Aday amaçların gerekli süzgeçlerden
geçirilmesinden sonra ortaya çıkan amaçlar
programda yer alacak olan, gerçekleşecek
amaçlardır.
Amaçların (Kazanımların) sınıflandırılması

- Hiyerarşik sınıflandırma:
 Uzak amaçlar (Anayasa ve Milli Eğt. Temel Kanunu)
 Genel amaçlar (Öğretim Kademesinin Amaçları)
 Özel amaçlar (Dersin amaçları (ÖrneğinTarih Dersi)
 Ünite veya konunun amaçları (İlgili konu veya ünite)
EĞİTİM PROGRAMI
- Aşamalı sınıflandırma:
 Bilişsel alan
ZOR
DEĞERL.
SENTEZ SENTEZ
ANALİZ ANALİZ ANALİZ
UYGULAMA UYGULAMA UYGULAMA UYGULAMA

KOLAY
KAVRAMA KAVRAMA KAVRAMA KAVRAMA KAVRAMA
BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ

EĞİTİM PROGRAMI
• 3. PROGRAM TASARISI HAZIRLAMA:
• Amaçların (Kazanımların) sınıflandırılması
• Aşamalı sınıflandırma:
 Bilişsel alan (Yenilenmiş Bloom Taksonomisi)
Eski Yeni
1. Bilgi 1. Hatırlama
2. Kavrama 2. Anlama
3. Uygulama 3. Uygulama
4. Analiz 4. Çözümleme
5. Sentez 5. Değerlendirme
6. Değerlendirme 6. Yaratma
EĞİTİM PROGRAMI
 Duyuşsal Alan
Bireyde geliştirilmek istenilen ilgi, tutum, alışkanlık
ve değer yargıları ile ilgili davranışları içine alır.
Bilişsel alanın bilgi basamağında yer alabilecek
bazı davranışlar oluşmadan duyuşsal davranışlar
oluşmayabilir.
alma, tepkide bulunma, değer verme, örgütleme,
karakterize etme olmak üzere beş basamaktan
oluşmaktadır.
EĞİTİM PROGRAMI
 Devinsel (psikomotor) alan
Öğrenilmiş fiziksel davranışları ifade eder. Piyano
çalma, daktilo ile yazma, otomobili tamir etme,
100m koşma gibi davranışlar örnek verilebilir.
Devinsel davranışın kazanılmasında bilişsel bir alt
yapının da oluşması gereklidir.
uyarılma, kurulma, kılavuz denetiminde yapma, beceri
haline getirme, duruma uydurma, yaratma olmak üzere
altı basamaktan oluşmaktadır.
EĞİTİM PROGRAMI
Amaç (Kazanım) Yazma Esasları
 Öğrencilerin sergileyecekleri davranışları temsil etmeli
 Ölçülebilir, gözlenebilir davranışları temsil etmeli
 Öğrenme sürecini değil, öğrenme ürününü ifade
etmeli
 Davranış analizine uygun olmalı
 Amaç cümleleri konu başlığı biçiminde olmamalı
 Amaç cümlesi tek bir öğrenme ürününü kapsamalı
EĞİTİM PROGRAMI
İçerik Oluşturma
“Ne öğretelim?” sorusuna cevap aranır. İçerik kavramı;

öğrencilerin belirlenen davranışları kazanmalarına
kaynaklık edecek konuların sistemli bir şekilde
düzenlenmesi olarak tanımlanabilir. İçerik bilişsel,
duyuşsal ve devinsel amaçlar olarak belirlenmiş amaçları
gerçekleştirecek bir kapsama sahip olmalıdır. İçeriğin
seçilmesinde toplumsal fayda, bireysel fayda, öğrenme
ve öğretim ve içeriğin bilgi bütünlüğü içinde oluşturduğu
yer dikkate alınmalıdır.
EĞİTİM PROGRAMI
Program İçeriğini Belirleme İlkeleri

1. İçerik, hedefle doğrudan ilişkili ve hedefe ulaştırıcı
olmalıdır (Geçerlik)
2. İçerik, öğrencinin ilgi ve yeteneklerini karşılayıcı ve
gelişim düzeyine uygun olmalıdır (Bireysel fayda)
3. İçerik kendi içinde tutarlı olmalıdır (Güvenirlik)
4. İçerik, iyi örgütlenmiş olmalıdır (Sistematiklik)
5. İçerik, algılanma ve kavranmaya uygun olmalıdır
(Öğrenilebilirlik)
EĞİTİM PROGRAMI

6. İçerik, bilimsel açıdan doğru, güncel ve geçerli bilgilerden
oluşmalıdır (Bilimsellik)
7. İçerik, sosyal gerçeklerle tutarlı olmalı ve ekonomi ve
kalkınma için gerekli bilgileri kapsamalıdır (Toplumsal
fayda)
8. İçerik, mevcut ve gelecek sorunlara cevap verici,
yaşamla bağlantılı, işlevsel ve dinamik olmalıdır (Yararlılık-
yaşama yakınlık)
EĞİTİM PROGRAMI

9. İçerik, önceki öğrenilenlere dayanmalı ve yeni
öğrenmelere hazırlayıcı olmalıdır.
10. İçerik, aşamalı veya sistematik şekilde
düzenlenmelidir.
11. İçerik, tümdengelim şeklinde, genelden özele,
bütünden parçaya olacak şekilde sıralanmalıdır.
EĞİTİM PROGRAMI
Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi
Amaçların belirlenmesi ve içeriğin oluşturulmasından

sonra bunların etkili öğrenmeyi sağlayacak biçimde
organizasyonunu yapmak gereklidir. Bunun için öğrenci
merkezli yaşantıların ön planda olduğu öğrenme-öğretme
modelleri-yaklaşımları benimsenmelidir. Bu amaçla pek
çok öğrenme ve öğretme modeli geliştirilmiştir.
EĞİTİM PROGRAMI
Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

Araç-gereçler/Ortam hazırlama
Etkili bir öğrenme yaşantısı için ders araç.-gereçleri
büyük önem taşımaktadır. Öğretmenlerin bilginin çok
hızlı yayıldığı günümüzde öğrenme çevresi
tasarımında kullanılacak ders materyallerini özenle
seçmeleri ve kullanmaları gereklidir. Araç-gereçler
belirlenirken öncelikle bireye kazandırılacak
davranışlar esas alınmalıdır. Amaca en uygun araç-
gereçlerin belirlenmesi ve önerilmesi gereklidir.
EĞİTİM PROGRAMI
4. PROGRAM DENEME (ALAN TESTİ):
Hazırlanmış olan programın pilot bir uygulama ile

denenmesi gereklidir. Çünkü eğitim-öğretim oldukça
pahalı bir yatırımdır. Sistemde yapılacak küçük bir
değişiklik bina, araç-gereç, öğretmen, idari personel,
kitap vb. pek çok konuda yeni yatırımlar demektir.
Programın hedefleri, davranışları, öğrenme-öğretme
ortamları, araç-gereçler, değerlendirme biçimleri
açılarından incelenmesi gereklidir.
EĞİTİM PROGRAMI
5. PROGRAM DEĞERLENDİRME:
Program geliştirmenin son aşamasıdır. Genel olarak
hedeflere ulaşma düzeyi konusunda karar verme
sürecidir Elde edilen sonuçlar
(a) programa devam etme,
(b) gözden geçirme/değiştirme ve
(c) programa son verme boyutlarında program
geliştirme uzmanlarına geri dönüt sağlar.
EĞİTİM PROGRAMI
5. PROGRAM DEĞERLENDİRME:
Program değerlendirme türleri ile ilgili pek çok sınıflama yapılmıştır.
Patton 100 dolayında değerlendirme tipi olduğunu belirtmektedir
genel olarak üç değerlendirme tipi kullanılmaktadır
 Tanılayıcı/teşhis edici değerlendirme: Program başlamadan
önce öğrencileri tanımak için yapılır
 Biçimlendirici değerlendirme: Süreç içinde öğrencilerde meydan
gelen davranış değişikliklerini inceleyerek, öğrenme güçlüklerini
belirleme ve gerekli düzeltmeleri yapmayı esas alır.
 Düzey belirleyici / toplam değerlendirme: Programın
tamamlanmasından sonra çıktı olarak ortaya çıkan öğrenci
davranışlarının değerlendirilmesin esas alır. Programın bütününe
ilişkin kararlar verilir.
ÖĞRENME STRATEJİLERİ
Öğrenciler İçin Öğrenme stratejileri

Öğrenme stratejileri, bireyin beynine gelen uyarıcıları kısa süreli
bellekten, anlam yükleyerek uzun süreli belleğe geçmesini
sağlayan böylece kalıcılığı sağlayan işlemler olarak tanımlamak
mümkündür.
Öğrenme stratejileri Gagne ve Driscoll, Mayer, Arends gibi
araştırmacılar tarafından farklı biçimlerde sınıflandırılmıştır. Bu
sınıflamalarda benzerlik gösteren stratejiler dikkat stratejileri,
tekrar stratejileri, anlamlandırma stratejileri, yürütücü biliş
stratejileri ve duyuşsal ve güdüsel stratejiler olarak beş
grupta toplanmaktadır.
1. Dikkat Stratejileri: Metinde yazıların altını çizme, inceleme

soruları sorma, metnin kenarına not alma dikkati
oluşturmada etkili stratejilerdir. Ayrıca, dikkati toplamada
metin başlıkları, alt başlıklar, şekiller ve grafikler de
önemlidir.
2. Tekrar Stratejileri: Bir metni aynen tekrar etmek, bir listeyi
tekrar etmek bilginin uzun süreli belleğe daha uygun
aktarılmasına yardım eder. Ezberleme için de kullanılır.
Düzyazı biçimindeki metinlerde konuyu sesli olarak
tekrarlama, bazı bölümleri aynen alıntı yapma ve önemli
bölümlerin altını çizme önemli tekrar stratejileridir.
3. Anlamlandırmayı Artırıcı Stratejiler: Bu stratejiler bilginin

uzun süreli belleğe anlamlı bir bütün olarak yerleşmesini
sağlar. Anlamlı ve kalıcı bilgi için bireyin konu ile ilgili ön
bilgileri olmalı ve yeni bilgiyi var olan bilgilerle
ilişkilendirebilmelidir. Bunun için, açıklama ve kendi kendine
soru sorma, yaratıcı sözel ya da görsel imajlarla
bilinenlerden yeni bilgi için benzetimler oluşturma taktikleri
kullanılabilir. Örgütleme stratejileri de bilgileri gruplayarak
terim ya da düşünceleri bir araya getirme, alt parçalara
bölme ve geniş bilgiden ana düşünceleri çıkararak uzun
süreli bellekte bilginin kalıcılığına katkı sağlar. Not alma,
özetleme, kavram haritası, şemalaştırma önemli örgütleme
stratejileridir.
4. Yürütücü Biliş Stratejileri: Yürütücü biliş,

bireylerin benimsedikleri belirli öğrenme
stratejilerini kullanma yeteneklerinin ve kendi
bilişsel süreçlerinin farkında olmasıdır. Birey hangi
durumda hangi stratejiyi kullanacağını biliyor ise
yürütücü biliş stratejisini kullanıyor demektir.
Örneğin, görsel eğilimli bir öğrenci kavram
haritaları oluşturmanın kendisi için iyi bir yol
olduğunu bilir.
5. Duyuşsal Stratejiler: Öğrenmede duygusal ya da güdüsel

etkenlerden oluşan engelleri ortadan kaldırmak için
kullanılan stratejilerdir. Öğrencilerin kendi kendilerine
çalışırken en önemli sorunlarından biri dikkatin dağılmasıdır
ve bu durum dışsal kökenlidir. Bu durum bazen de
öğrencinin öğrenmek istediği bilgiyi öğrenmeyeceği ya da
yapmakta olduğu bir işi başaramayacağı duygusundan da
kaynaklanabilir. Burada öğrencinin kendisine «bu benim
için önemli mi?», «bunu neden öğrenmem gerekir?»,
«öğrenmezsem ne olur?», «öğrendiğimde ne kazanırım?»
gibi sorular sorup olumlu cevaplar bulması gerekir.
ÖĞRETİMDE PLANLAMA
Bir öğretmenin ders ortamında yapacağı tüm etkinlikleri ve

olabilecek her şeyi aklında tutması mümkün değildir. Ancak
bazı öğretmenler, mesleki tecrübeleri arttıkça planlama
konusunda, deneyimlerine güvenerek ders öncesinde bir plan
hazırlamaya gerek görmeyebilirler. Bu doğru bir yaklaşım
değildir. Belki böyle bir öğretmenin tecrübesine bağlı olarak
hazırladığı planın detayı azalabilir. Fakat plansızlık söz konusu
olmamalıdır.
ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN
Ünite, öğrencilere eğitim amaçlarına uygun davranışlar

kazandırmak için birbirleriyle içerik ve anlam yakınlığı
bulunan konu ve etkinliklerden oluşan bir bütündür.
Ünite çalışmalarıyla birbirleriyle ilgili konular öğrenciye
bir bütün olarak sunulmakta ve öğretimin öğrencinin
psikolojik özelliği dikkate alınarak yürütülmesine
çalışılmaktadır.
DERS PLANLARI
Plan başlıca dört ana bölümden oluşmaktadır. Bu bölümlerin
özellikleri şöyle özetlenebilir.
I. bölüm planın tanıtım bölümüdür. Burada dersin adı, uygulandığı
sınıf ya da sınıflar, ünitenin adı, konu ve kaç ders saatlik bir sürede
bu konunun tamamlanabileceği belirtilir.
II. bölüm dersin işlenişi ile ilgili olan esasların yer aldığı
bölümdür.
III. bölüm genel olarak derse ilişkin ölçme ve değerlendirme
etkinliklerinin planlandığı yerdir. Bu bölümde öncelikle yapılacak
bireysel ve grup değerlendirme çalışmaları tanımlanabilir.
IV. bölüm ise dersin tamamlanmasından sonra doldurulabilecek bir
bölümdür. Öğretmen bu bölümde çeşitli notlar alır.
ARAÇ-GEREÇLER VE KULLANIMI
ARAÇ-GEREÇLERİN ÖNEMİ
 Konuların daha etkili sunulmasını sağlar.
 Araç – gereç kullanımı dikkatin canlı tutulmasını
sağlar.
 Bilgiler daha kalıcı biçimde öğrenilebilir.
 Eğitim – öğretim ortamının yönetimini kolaylaştırır.
 Sürenin ekonomik kullanımı sağlanabilir.
 Güvenli gözlem yapmayı sağlar.
 İçeriğin tutarlı biçimde sunulmasını sağlar.
 Hazırlanan materyaller tekrar kullanılabilir.
Sınıfta kullanılabilecek materyaller ve teknolojiler;
• Gerçek nesne ve modeller (3 boyutlu),
• Yazılı gereçler (kitaplar, broşürler vb.),
• Görsel basılı materyaller (resimler, fotoğraflar, çizimler,
tablolar, grafikler),
• Çeşitli pano ve tahtalar (ilan tahtası, kara tahta, beyaz tahta,
tebeşir, işaret kalemleri, elektronik tahta),

• Slaytlar ve film şeritleri,
• Ses ögeleri (ses kasetleri, CD’leri, ses çıkaran nesneler),
• Televizyon ve video (Programlar, video kasetler, VCD’ler),
• Bilgisayar ve yazılım temelli uygulamalar
ARAÇ-GEREÇLERİN TASARLANMASI
Eğitim – öğretimde kullanılan araç – gereçler her zaman
hazır bulunmayabilir. Bu durumda bunları hazırlamak
öğretmenlere düşen bir görev olmaktadır. Öğretmenlerin
hazırlayacakları araçlar fazla ayrıntıya kaçmamalı, basit,
anlaşılır ve kullanışlı olmalıdır. Öğretmen bu araçları
planlarken:
 Pratiklik,
 Öğrencilere uygunluk ve
 Ders konusuna uygunluk durumlarını
düşünmelidir.
EĞİTİM-ÖĞRETİMDE DEĞERLENDİRME
DEĞERLENDİRME
Değerlendirme neden gereklidir?
Değerlendirme, bir ölçme işlemi sonunda elde edilen
sonuçların bir ölçütle karşılaştırılması ve buna bağlı
olarak bir yargıya ulaşmak olarak tanımlanabilir. Bu
yargılar sonucunda varsa eksikliklerin giderilmesi
mümkün olabilecektir. Yapılan eğitim – öğretim
faaliyetlerinin amaçlarına ulaşma düzeyini ortaya
koyabilmek ve bir yargıya varmak ancak
değerlendirme ile sağlanabilir.
DEĞERLENDİRME
Ders Değerlendirme
Eğitim – öğretim faaliyetlerinde dersler öğrencilere
davranışların kazandırılmasında önemli bir işleve
sahiptir. Bilişsel, devinsel (psiko - motor) ve duyuşsal
davranışların yer aldığı derslerde söz konusu
davranışların hangi düzeyde kazanılabildiğini ortaya
koymak için mutlaka değerlendirme yapılmalıdır.
Çünkü bunun sonucunda öncelikle başarı düzeyi
açısından bir karar vermek mümkün olabilecektir.
Sınıf içi öğrenmelerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek

ölçme araçları;
1. Geleneksel yaklaşımlara dayalı araçlar: Yazılı sınavlar,
kısa cevaplı sınavlar (Quiz), doğru-yanlış tipi testler, çoktan
seçmeli testler, eşleştirmeli testler, sözlü yoklamalar.
2. Öğrenciyi çok yönlü tanımaya dönük araçlar: Gözlem,

görüşme, performans değerlendirme, öğrenci ürün dosyası,
araştırma kâğıtları, araştırma projeleri, akran
değerlendirmesi, öz değerlendirme, tutum ölçekleri.
ÖĞRETİM MODEL VE YAKLAŞIMLARI
1. Tam Öğrenme Modeli (Okulda Öğrenme):
Bloom, tarafından geliştirilen bir modeldir. «Okulda

öğrenme» olarak da bilinir. Öğrenciler arasındaki
bireysel farklılıkları dikkate alarak bir ortam tasarımı
yapmayı esas alır. Bu model, ek zaman ve öğrenme
olanakları sağlandığında hemen hemen bütün
öğrenciler okulların öğretmek istediği tüm yeni
davranışları öğrenebilir görüşünü esas alır.
1. Tam Öğrenme Modeli:

Bu kurama göre okulda öğrenciler arasında
görülen başarı farklılıkları, genetik özelliklerden
ziyade, öğretme-öğrenme sürecinin bir sonucudur.
Okul öğrencilerin ön öğrenmeler, ilgi, tutum gibi
değiştirilebilir özelliklerine odaklanmalıdır. Böylece,
öğrenciler arasındaki öğrenme farklılıkları en aza
indirilebilir. «Öğrenemeyen öğrenci yoktur,
öğretemeyen öğretmen vardır.»
• Tam Öğrenme Modelinin üç temel değişkeni

vardır;
• 1. Öğrenci
• 2. Öğretim Hizmetinin Niteliği
• 3. Öğrenme Ürünleri
1. Öğrenci:
a) Bilişsel Giriş Davranışları: Öğrencinin yeni
kazandırılacak hedef davranışları öğrenebilmesi için
gerekli olan ön öğrenmelere sahip olma derecesini
ifade eder. Bilgi, beceri ve yeterlik.
b) Duyuşsal Giriş Özellikleri: Öğrencinin kendini
öğrenmeye verme, öğrenmeye istek ve ihtiyaç duyma
ve öğrenme için çaba harcama derecesini ifade eder.
İlgi, tutum ve akademik benlik.
EĞİTİM PROGRAMI
Tam Öğrenme Modelinde Öğretim Hizmetinin Nitelikleri

(P-İ-D-E)
• İpucu: Bireyin davranışı kazanabilmesi için yapılabilecek
hatırlatmalardır.
• Pekiştireç: Davranışın olma sıklığını arttıran uyarıcılar
• Etkin Katılım: Öğretim hizmetinin niteliğini artırmada
önemli değişkenlerden biridir. Çağdaş öğrenme
yaklaşımlarında öğrencinin öğrenme sürecine aktif
olarak katılması son derece önemlidir.
• Dönüt ve Düzeltme: Öğrenciye durumu hakkında bilgi
verme yanlışları düzeltme. Öğrenciler her ünite testini
başarıncaya kadar tekrar ederler.
3. Öğrenme Ürünleri
a) Öğrenme hızı,
b) Öğrenme başarısı,
c) Duyuşsal Ürünler,
d) Bilişsel Ürünler,
e) Devinsel Ürünler
Tam Öğrenme Yaklaşımının Öğretim Sürecinde Kullanımı
2. Programlı Öğretim
Programlı öğretim; kendi kendine öğrenmeyi esas alan bir
bireysel öğrenme anlayışıdır. Edimsel koşullanma ilkeleri
esas alınmıştır.
Temel özellikleri (aynı zamanda aşamaları) şunlardır.
(1) Davranışsal amaçların belirlenmesi, (2) Küçük adımlar
ilkesi, (3) Etkin katılım ilkesi, (4) Başarı ilkesi, (5) Anında
düzeltme ilkesi, (6) Kademeli ilerleme ilkesi, (7) Bireysel hız
ilkesi, (8) İpucu verme ve (9) Performansın değerlendirilmesi.
Doğrusal ve dallara ayrılan program olmak üzere iki tür
uygulama biçimi vardır.
2. Programlı Öğretim
3. Problem Temelli Öğrenme

Öğrencilerin gerçek yaşam problemleri üzerinde düşünerek
problem çözebilme niteliklerini geliştirmeyi esas alır. Bunu
yaparken öğrenci problem çözmenin aşamalarını uygular
Öğrencilere problem temelli öğrenme hakkında bilgi verilir.
İşlenecek konunun kavramları, hedefler ve süre belirlenir. 5 –
7 kişilik küçük öğrenci grupları oluşturulur. Problem
senaryoları öğrencilere dağıtılır. Öğrenciler neyi bildikleri ve
neyi bilmeleri gerektiğine ilişkin çalışırlar. Ortaya çıkan bilgiler
grup üyeleriyle tartışılır, değerlendirilir ve sonuçta çözüme
ulaşılır.
PROBLEM SENARYOSU
2070 yılında Türkiye Uzay Araştırmaları Merkezi’nde (TUAM) görevlisiniz.
Türkiye’nin Ay ve Mars üzerindeki yerleşim yerlerinde yaşanan hızlı nüfus artışı nedeni
ile buralardaki otoyollara trafik işaretleri yerleştirmek gerekmektedir. Kurum
başkanınız bir ekibin başına sizi getirerek bu görevi ekibinize verdi. Bu görevde en
büyük problem, yeni trafik kurallarını koymaktır. Çünkü yerçekimi Ay ve Mars'ta,
dünyada olduğundan çok farklıdır. Bu nedenle şehir içinde ve şehirler arası yollarda hız
limitini belirlemek için yoğun çaba harcamanız gerekmektedir. Ayrıca, fren sistemleri
(sürtünme) de dikkate alınacaktır. Bunların yanında fiziksel birçok farklılık, sizin bu
görevdeki zorluklarınız olacaktır.
a) Bu görevde sizi bekleyen problemleri belirleyiniz.

b) Dünya ile kıyaslandığında Ay ve Mars’ta hangi fiziksel özellikler trafik kurallarını
değiştirmek için göz önüne alınır.
c) Ay ve Mars'ta bir cismin hareketi, Dünyadaki cisimlerden nasıl farklılıklar
gösterir?
d) Problemi çözmede size yardımcı olacak fiziksel kavramlar ve formülleri nelerdir?
e) Yukarıdaki problemi çözmek için kimlerle görüşmek gerekir?.
f) Bu problemin çözümü için en iyi yolları belirleyiniz. 84
g) Konu ile ilgili örnekler çözerek, farklı gezegenlerin bu özelliklerini karşılaştırınız.
84
4. Gagne’ nin Öğrenme Modeli

Öğrenme beyinde gerçekleşir. Gözlenebilir davranışlarla
ortaya çıkar. Öğrenme ile ilgili tüm eğitim
organizasyonlarında birey esas alınır ve yapılacak eğitim
organizasyonunun 9 temel basamağı vardır.
 Dikkati sağlama
 Öğrenciyi hedeften haberdar etme
 Yeni öğrenme konusu ile ilgili önceki bilgileri hatırlatma
 Uyarıcı materyalleri sunma
 Öğrenciye rehberlik etme
 Davranışı ortaya çıkarma
 Dönüt verme
 Değerlendirme
 Bilginin kalıcılığını ve transferini sağlama
5. Basamaklı Öğretim
Basamaklı öğretim modeli, kademeli öğretim yaklaşımı olarak
da ifade edilmektedir. Bu yaklaşımda öğrenci bilgiye kendisi
ulaşır, ulaştığı bilgi bütünü içinde problem durumuna bağlı
olarak kendisine faydalı olan bilgiyi ayrıştırır ve yeni bilgiler
üretir. Bu yaklaşım öğretimin bireysel farklılıklara göre
planlanması gerektiğini öngörür. Öğrencilerin farklı ilgi ve
yetenek alanlarına, farklı öğrenme yollarına sahip olduğu
düşüncesi ile uygun etkinliklerin basamaklar halinde
belirlenerek görevlerin belirlenmesine ve bu görevleri yerine
getirirken öğrenme esasına dayanan bir öğretim yaklaşımıdır.
Bu basamaklar C, B, A olarak belirlenmiştir. A seviyesi üst
düzey öğrenmeyi ifade ederken, B ve C alt düzey öğrenmeye
işaret eder.
5. Basamaklı Öğretim
6. İşbirlikli Öğrenme
İşbirlikli öğrenmede temel amaç, öğrencilerin ortak bir
amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde, birbirinin
öğrenmelerine yardım ederek çalışmalar yapmalarıdır.
Heterojen (farklı özelliklerde) bir yapıya sahip olan grupta
farklı yeteneklere, becerilere ve deneyimlere sahip
öğrenciler, ortak grup amaçları doğrultusunda çalışırlar.
İşbirlikli öğrenmenin temel ilkeleri şunlardır;
 Gruplar en az iki, en çok altı kişiden oluşur,
 Öğrenmede öğrencilerin grup içindeki etkileşimleri
önemlidir.
 Öğrenciler arası yarışmadan daha çok, gruplar arası
yarışma esastır.
 Öğrencilerin başarı ya da başarısızlığı bireye değil, gruba
aittir.
 Gruplar heterojen olarak oluşturulur,
 Öğrencilerin bilişsel, sosyal ve duygusal yönleri gelişir.
 Öğretmen tüm çalışmalara rehberlik yapar.
 Grup içinde etkin katılım, sorumluluk alma ve sağlıklı
iletişim sağlanabilir.
İşbirlikli Öğrenme Yönteminde Kullanılan Teknikler
 Öğrenci Takımları – Başarı Bölümleri,
 Takım – Oyun – Turnuva Tekniği,
 Ayrılıp Birleştirme (Jigsaw) Tekniği,
 Takım Destekli Bireyselleştirme,
 Birleştirme 2,
 Grup Araştırması,
 Birlikte Öğrenme
teknikleridir
7. Çoklu Zeka Kuramı


Çoklu zeka kuramı Howard Gardner (1983) tarafından
geliştirilmiştir. Bireylerin zeka bölümleri ile ilgili bu
kuram – teoriye dayalı öğretim ortamında yeni
düzenlemeler yapılmış ve daha etkili öğrenme elde
edilmeye çalışılmıştır. Teoriye göre insan zekası sadece
sayısal ve sözel olmak üzere iki tür değildir. Dokuz zeka
türü vardır.

Sözel / Dilsel Zeka: Dil zekasıdır. Sözcükleri sözlü ve yazılı
olarak etkili biçimde kullanma becerisidir. Bu grupta yer alan
bireylerin kelime hazineleri, sözel iletişim becerileri
gelişmiştir.
Matematiksel / Mantıksal Zeka: Problemlere bilimsel çözüm
üretebilme, kavramlar arası ilişkileri ayırt edebilme, sınıflama,
genelleme yapabilme, sayıları etkili kullanabilme, hesap
yapma davranışlarından oluşur.
Müzik / Ritmik Zeka: Ritme, melodiye, tonlara karşı duyarlı
olma, müziği algılama ve sunma yeteneğidir. Bu zeka
özelliklerini taşıyan bireyler güzel şarkı söylerler, müzik aleti
çalarlar, farkında olmadan bir melodi mırıldanırlar,

Görsel / Uzamsal Zeka: Üç boyutlu bir nesnenin şekil ve
görüntüsünü hayal edebilme, dünyayı doğru algılayabilme, resimleri
doğru algılama bu grubun özellikleridir.
Bedensel / Kinestetik Zeka: Bedeninin kontrol edebilme, duygu ve
düşünceleri ifade ederken, bedeni kullanma gibi özellikler
gösterirler. Bu gruptaki insanlar spor hareketlerini ve ritmik oyunları
rahatlıkla yaparlar, vücut dilini daha iyi kullanır, spor ile uğraşmayı
severler, hareketlidirler,
Bireylerarası / Sosyal Zeka: Diğer insanların duygu ve düşüncelerini
iyi anlama yorumlama, onlarla iletişim kurabilme yeteneklerini içerir.
Bu tür bireyler başkalarını düşünürler, arkadaş canlısıdırlar, sosyal
ilişkiler kurmaktan hoşlanırlar.
Bireysel / Özedönük Zeka : Bireyin kendi özelliklerini iyi tanımasıdır.

Güçlü ve zayıf yönlerini, yeteneklerini, ruh halini bilmesi, bu
doğrultuda hareket etmesidir. Bu insanlar kendilerini kontrol
edebilirler, disiplinlidirler,
Doğa Zekası: Sağlıklı çevreye ve doğal kaynaklara ilgi duyarlar. Bu
gruptaki bireyler, bahçe işlerini severler, farklı bitki ve hayvanlara
karşı ilgilidirler, açık havayı severler, çevreye karşı duyarlıdırlar.
Varoluş Zekası: İnsanın varoluşu ile ilgili karmaşık sorulara cevap
verme kapasiteleri ve duyarlılıkları olanlardır. Örneğin yaşamın
anlamı nedir? Neden ölüm vardır ve dünyaya niye geldik? gibi
karmaşık soruları cevaplama ile uğraşırlar.
8. Proje Tabanlı Öğrenme

8. Proje Tabanlı Öğrenme

Proje tabanlı öğrenim, öğrenme etkinliklerinde
öğrencilerin bir problem durumu ile karşı karşıya
bırakılarak, sonuçta orijinal ürünler oluşturmalarına
zemin hazırlayan bir öğretim modelidir. Projeler sınıf
ortamında etkili öğrenme ortamları oluşturmak için
tasarlanır. Projeler ezberci bir anlayışla
cevaplanamayacak sorulardan oluşur ve öğrencilerin
problem çözen, araştırmacı, karar verebilen, yorum
yapabilen bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlar.
Örnek: Suyun fazla kirletildiğini haber veren bir uyarı sistemi
tasarlayın.
9. Yapılandırmacılık / Oluşturmacılık
Yapılandırmacılık ne bildiğimizi ve bunu nasıl açıkladığımızı
ortaya koymaya çalışan bir öğrenme teorisidir. Bu öğrenme
kuramında öğrencilere sadece temel kavramlar kazandırılarak,
onların bireysel deneyimlerinden anlam oluşturmaları beklenir.
Buna göre esas olan bireye bilgi aktarmak değil, onun bilgiyi
kendisinin oluşturmasını sağlamaktır. Yapılandırmacılık her bir
öğrencinin, farklı bakış açılarının olduğu bir grupta yer alarak,
öğrenci etkinliklerine aktif biçimde katıldığı uygulamaları
gerektirir.
9. Yapılandırmacılık / Oluşturmacılık
1) Bilişsel Yapılandırmacılık (Piaget): Öğrenme, bireysel bir

girişimdir. Yani bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur.
Öğretmenin temel işlevi, öğrencinin şemaları üzerinde
dengesizlik oluşturmaktır. Daha sonra öğrenci kendi şeması
üzerinde dengeyi yeniden kendisi sağlayacaktır.
2) Sosyal Yapılandırmacılık (Vygotsky): Öğrenme, bireyin

yaşadığı toplumsal ve kültürel yapı içerisinde gerçekleşen
bilinçli bir etkinliktir. Öğretmenin görevi, sağlıklı bir etkileşim
gerçekleştirecek ortamı oluşturmaktır. Biliş, sosyal bir yapıdır
ve sosyal bağlamda oluşur.
3) Radikal Yapılandırmacılık: Bilgi, deneyim

tamamen çevreye dayalı olarak gerçekleşir.
Hiç kimse aynı deneyim ve yaşantıya sahip
olamaz. Bu yüzden kimsenin ortak bir bilgi alanı
oluşamaz.
4) Eleştirel Yapılandırmacılık: Her birey önüne

gelen bilgiyi eleştirel bir yapıyla karşılamalıdır.
10. Yaratıcı Düşünme
Yaratıcılık yeni bir düşünce, ürün ortaya koymak,
yapılmayanı yapmak, söylenmeyeni söylemektir.
Yaratıcılıkta önceki bilgi ve deneyim birikiminden
yararlanmak yoluyla yeni olana ulaşılması söz
konusudur.
4 aşaması vardır;
1.Bilgi birikimi oluşumu
2.Tasarlama süreci
3.Deneme fikrinin ortaya çıkışı
4.Uygulama ve değerlendirme
10. Yaratıcı Düşünme
11. Yansıtıcı Düşünme

Yansıtıcı düşünme bireyin kendini tanıyarak düşünme
biçimini sorgulaması, öğrenmenin nasıl gerçekleştiğinin
farkına vararak etkili öğrenmenin yollarını bulması ve
öğrenme-öğretme sürecine eleştirel bakabilmesidir.
Yansıtıcı düşünebilen bir öğretmen öğretim sürecini
sorgulayabildiği için kendisine planlama, uygulama ve
değerlendirme süreçlerine ilişkin bazı sorular sorabilir. Bu
sorulara bulunacak cevaplar aynı zamanda yansıtıcı
düşünebilen öğrenci yetiştirmeye de katkı sağlayacaktır.
11. Yansıtıcı Düşünme

Yansıtıcı düşünen öğretmenin kendine sorduğu sorulara örnek
olarak;
1. Öğrenme ortamında benim rolüm nedir?
2. Rolümü yerine getirirken beklenen yeterliklere sahip miyim?
3. Etkili öğrenmeyi sağlamak için neler yapmalıyım?
4. Öğrencinin rolü ne olmalıdır?
5. Ne tür materyal kullanmak yararlı olur?
6. Sınıf yönetim biçimim ne kadar iyi, demokratik, başarılı?
gibi sorular verilebilir.
12. Eleştirel Düşünme
Eleştirel düşünme becerisini kazanmış öğrencilerin bir bilgiyi
sorgulamadan ve açık bir mantık süzgecinden geçirmeden
doğru olarak kabul etmesi mümkün değildir. Bir başka ifadeyle
eleştirel düşünmeyi, gerçeği anlama işlevine yönelik olarak
kanıt ve nedenlere dayalı yargılama süreci olarak tanımlamak
mümkündür. Bu bağlamda bir öğrenme ortamında eleştirel
düşünmenin gerçekleşebilmesi için öğrencilerin özgür olmaları
ve bilgiyi birçok açıdan sorgulamaları sağlanmalıdır. Bu tür
ortamlarda eleştirel düşünme becerileri yorumlama, analiz,
değerlendirme, çıkarım ve özdenetim olarak ortaya çıkar.
Eleştirel düşünmenin oluşturulabilmesi için öğrencilerin aktif
olarak öğrendikleri yapılandırmacılık, probleme dayalı
öğrenme, araştırma inceleme yoluyla öğretim ve tartışma gibi
etkinliklerin kullanılması gereklidir.
13. Kuantum Öğrenme
Kuantum teoremine dayanır. Klasik Newton
paradigmasının aksine bütüncül yaklaşım içinde olayları
ve varlıkları bir sistem bütünlüğü içinde gören,
gerçekliğin karmaşık olduğunu savunan ve sistemlerin
basitten karmaşığa hiyerarşik bir sırada olduğunu
savunan bir teoremdir.
Kuantum Öğrenmede Kullanılan Teknikler
 Hızlı ve etkin okuma
 Etkili not alma
 Kavramları sembolleştirme
 Hafızayı geliştirme
 Problem çözme
 Yazma
Kuantum öğrenmenin temel amaçları;

 Bilginin hafızada daha kalıcı olmasını sağlama,
 Beynin sağ bölümünü daha etkili çalıştırarak hayal
gücünü geliştirme,
 Bireye kendini tanıma, özelliklerini fark etme şansı
tanıma,
 Öğrenmeyi öğrenme yollarını gösterme,
 Bireyi öğrenmeye motive edebilecek etkili hedefler
koyabilme
olarak sıralanabilir.
14. Öğrenme Halkaları

Öğrenme halkası (Learning Cycle) Piaget’in zihinsel
gelişim kuramı ve oluşturmacılığa dayanan öğretim
yöntemidir. Bireylerin bilginin oluşumunda önceki
öğrenmelerinin önemli olduğu ve yeni öğrenmelerin
bunun üzerine oluşturulması gerektiği düşüncesine
dayalı olan oluşturmacı yaklaşıma dayalı bir yöntem
olduğu söylenebilir.
14. Öğrenme Halkaları

15. Tersyüz Edilmiş Sınıf / Tersyüz Öğrenme

Tersyüz edilmiş sınıflar, teknolojinin yarattığı
imkanlar sayesinde klasik ders alma ve sonrasında
ödev ve alıştırmalarla öğrenmeyi pekiştirme
anlayışını tersine çeviren farklı bir eğitim modelidir.
Ters yüz edilmiş öğrenme modelinde öğrenci temel

düzeydeki bilgiye sınıf dışında ulaşır, sınıf içi
zamanı ise tartışma, uygulama ve problem çözme
gibi üst düzey becerilerle geçirir.
Geleneksel Öğrenme Modeli ile Tersyüz Öğrenmenin
Bloom Taksonomisi Açısından Kıyaslanması
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Öğretim yöntemleri öğrenmeyi sağlamak için bir araçtır.
Bu aracın başarısı, onu kullanma becerisine bağlıdır.
Kullanılacak yönteme ruh verecek olan öğretmenlerdir.
En etkili yöntemler, onu iyi kullanmayan bir öğretmenin
uygulamaları sonucu olumsuz sonuçlar verebilir.
Bu nedenle yöntemlerin özellikleri kadar onu kullanan

öğretmenlerin nitelikleri de göz ardı edilmemelidir.
Öğretimde Yöntem Kullanmanın Yararları
Öğretilecek konunun iyi bilinmesi yeterli değildir. ‘Nasıl’
öğretileceğinin de, yani öğretim yönteminin de iyi bilinmesi
ve uygulanması gereklidir. Günümüzde öğretmekten daha
çok öğrenme odaklı bir eğitim-öğretim süreci ön plandadır.
Bu gelişmeler çok farklı araçları, öğretim yöntemlerini
eğitim-öğretim sürecine kazandırmıştır. Çağdaş öğretim
yöntemleri bilinmeden ve uygulanmadan etkili bir öğrenme
sağlanması güçtür.
Yöntem Seçimini Etkileyen Faktörler
 Öğretmenin yönteme yatkınlığı
 Zaman ve fiziksel olanaklar
 Maliyet
 Öğrenci grubunun büyüklüğü
 Konunun özelliği ve öğrencide geliştirilecek nitelikler:
 Öğretmenin kişiliği
 Öğrencinin kişiliği
Yöntem Seçiminde Temel İlkeler
 “Her derde deva”, yöntem yoktur.
 “En iyi yöntem” diye bir sınıflandırma yapmak doğru
değildir
 Farklı yöntemler kullanmak farklı riskler almak demektir.
Gürültü de bunlardan biridir. Sınıflarınızda kabul edilebilir
düzeyde bir gürültü olmasından çekinmeyiniz. Çünkü
öğrencinin derse katılmasının ilk ve en kolay yolu
konuşmasıdır. Unutmayınız! İletişim için konuşmak
gereklidir.
 İyi kişilik özelliklerine sahip öğretmenler etkili yöntem
kullanma konusunda avantajlıdırlar.
I. ANLATIM YÖNTEMİ
Öğretmenlerin en çok kullandıkları en eski öğretim
yöntemlerinden biridir. Kelly tarafından yapılan bir
araştırmada (1990) öğretmenlerin % 93’ü, Mattice ve
Richardson’un yaptıkları araştırmada da % 85’i anlatım
yöntemini daha çok kullanmaktadır
Genel olarak öğrenciler pasif konumda oldukları ve sunu

sırasında soru sorma ve düşüncelerini açıklama fırsatını fazla
bulamadıkları için etkili bir yöntem olarak kabul edilmez.
Bu yöntem geçmişte olduğu gibi günümüzde ve gelecekte de

öğretmenler tarafından kullanılmaya devam edilecektir
Yararlı Yönleri
 Bilgileri kalabalık gruplara sunmak açısından
yararlıdır.
 Kısa zamanda daha çok bilgi sunulabilir.
 Konu, düzenli bir biçimde sunulabilir.
 Öğretmen merkezli olduğu için, sunu sırasında
öğretmenin sürpriz bir bilgi ile karşılaşmayacağı için
öğretmenin kendine güvenini artırır.
 Uygulanması kolay ve ekonomiktir.
Sakıncalı Yönleri
 Dinleyenlerin ilgi ve ihtiyaçlarının karşılanma durumlarını
belirlemek güçtür.
 Dinleyiciler oldukça pasiftir.
 Dinleyiciler söylenenleri koşulsuz kabul etmek konumundadır.
 Ezber ve tekrar bilgilerin dışında üst düzeyde düşünme
davranışlarının gerçekleştirilmesi neredeyse mümkün değildir.
 Uzun ve sık tekrar edilen konuşmalar kısa sürede sıkıcı hale
gelebilir.
 Sözel bir iletişim söz konusu olduğu için somut bilgileri,
nesneleri öğretmek gerektiğinde ek açıklamalar yapılması gerekli
olur.
Etkili Kullanmak İçin Yapılması Gerekenler
 Konuşmalar yeterince kısa, açık, ve anlaşılır olmalıdır.
 Sunu mantıksal bir sıraya göre yapılmalıdır.
 Ses tonu iyi ayarlanmalı, herkes duyabilmelidir.
 Zaman zaman ses azaltılıp çoğaltılarak ses hareketliliği
sağlanabilmelidir.
 Öğrenme ortamı, ders araç-gereçleri ile desteklenmelidir.
 Güncel yaşamdan örnekler verilmelidir.
 Öğrencilere sorular sormalı, onların soru sormaları teşvik
edilmelidir.
 Zaman zaman espriler, ilgi çekici jest ve mimik hareketleri
yapılabilmelidir.
 Dikkatli dinlemeyi sağlamak için ders sonunda değerlendirme
yapılmalıdır.
I.a. Seminer Tekniği

Genellikle yüksek öğretimde kullanılmaktadır. Daha çok
üst düzey akademik çalışmalarda ve lisans üstü eğitimde
kullanılır. Seminer konusu ile ilgili olarak grup önceden
hazırlık yapar ve seminer sırasında konu etraflıca
tartışılır.
Sınıfta bir öğretim tekniği olarak kullanılabilir. Örneğin
işlenecek konu ya da konuları önceden öğrenci ya da
öğrencilere paylaştırıp, onların hazırlıklarını seminer
biçiminde sunmaları sağlanabilir.
I.b. Konferans Tekniği

Genellikle bir uzmanın üst düzeyde bilgi gerektiren bir
konuda izleyici bir gruba bilgi vermesini amaçlayan bir
tekniktir. Konferansı veren kişinin özellikleri konferansın
niteliğini etkiler. Konferansçının etkili konuşması,
konuşmasını görsel ögelerle desteklemesi konferansın
kalitesini artırır Konuşmanın tamamlanmasından sonra
izleyiciler konuşmacıya sorular sorabilirler. Sunu süresi
konuya göre esneklik gösterebilir.
Sınıf ortamında bir öğretim tekniği olarak kullanılabilir.
II. TARTIŞMA YÖNTEMİ

Tartışma yöntemi öğrenci merkezli bir sınıf ortamının
oluştuğu, öğrencilerin kendilerini rahatça ifade
edebildikleri, düşünme, eleştirme, başkalarının
görüşlerine saygı duyma (demokratik tutum), iletişim
kurma vb. becerilerini geliştiren bir yöntemdir.
Tartışma yönteminin etkili olabilmesi için planlamanın iyi

yapılması, öğretmenin ve tartışmaya katılanların bazı
davranışları yerine getirmeleri gereklidir.
Tartışmanın planlanması:
 Tartışmanın konusu ve amaçlarını önceden belirleyiniz,
 Katılımcıların tartışma konusu hakkındaki hazır bulunuşluk
düzeyini önceden bilmelisiniz.
 Tartışma konusu ve amaçlarıyla uyumlu olacak bir tartışma
süresi belirleyiniz.
 Tartışma ortamının tartışmaya uygunluk ve gerekli ise
araç-gereç kullanma vb. açılardan uygun olup
olmadığını kontrol ediniz.
 Tartışmanın nitelikli olabilmesi için uyulması gerekli
kuralları belirleyiniz.
 Tartışma sonucunun nasıl değerlendirileceğini belirleyiniz.
Tartışmaya katılanların (konuşmacıların) rolü:
Tartışmanın amacına ulaşmasında konuşmacıların
davranışları da önemlidir. Bu açıdan konuşmacılar şu
esaslara uygun davranmalıdır:
 Açık ve anlaşılır bir dil ile konuşunuz.
 Tartışmaya katılmak ve konuşmak için önceden konu ile
ilgili hazırlık yapınız.
 Konuşmadığınız zaman etkili dinlemeyi de bilmelisiniz.
Bu konu başkalarının görüşlerine saygılı olmanın bir
gereği olmasının yanında, öğrenme açısından da
önemlidir.
Tartışma Yönteminin Yararları
 Tartışmaya katılanların iletişim becerileri gelişir.
 Bilgilerin ve fikirlerin paylaşılmasını sağlar.
 Tartışma ortamı demokrasi anlayışını geliştirir.
 Tartışmaya katılanların kendilerini ifade etme, soru sorma,
sorulara cevap verme nitelikleri gelişir.
 Öğrencilerin kendilerine güven duyguları gelişir.
 Öğretmenler öğrencilerini daha iyi tanıyabilirler.
 Liderlik ve dinleme niteliklerinin gelişmesine yardımcı olur.
 Ezber bilginin üstünde analiz, sentez, değerlendirme
düzeyinde davranışların gelişmesi sağlanabilir.
Tartışma Yönteminin Sınırlılıkları/Dezavantajları
 Tartışma amacından uzaklaştırılabilir.
 Daha fazla zaman gerektirir.
 Tartışma uzadıkça sınıfta gürültü artabilir ve sınıfa
hakimiyet zorlaşabilir.
 Konuşmaların ve tartışmaların uzaması, dinleyicileri
sıkabilir.
 Bazı öğrenciler tartışmaya katılmak istemeyebilirler, bazıları
da kendilerini kontrol edemeyip olumsuz bazı davranışlarda
bulunabilirler.
 Tartışma yöneticileri ya da liderler eğer ön bir hazırlık
yapmazlarsa önemli sorunlar çıkabilir.
II. a. Büyük Grup Tartışması Tekniği

Sınıf mevcudunun küçük gruplara bölünemeyecek
kadar az olduğu 7 – 10 öğrencinin bulunduğu
durumlarda kullanılabilir. Bir başka deyişle, sınıfın
tamamı tartışmada bir grup olarak algılanır. Tartışmayı
bir lider yönetir. Tartışmaya katılanlar birbirini görecek
şekilde otururlar. Belirli bir zaman içinde önceden
belirlenmiş konu ile ilgili tartışma yapılır. Lider
konuşmacılara söz verir, konuşulanları zaman zaman
özetler. Sonucun rapor haline getirilmesi yararlı olur.
II.b. Küçük Grup Tartışması Tekniği

Tartışmalara daha fazla katılımı sağlamak amacıyla, büyük
grupların küçük gruplara bölünmesiyle oluşturulur. Bunun
için bütün grup elemanlarının sayısı da dikkate alınarak
Grup22, Grup44, Grup66 gibi planlamalar yapılır. Örneğin
Grup66’nın anlamı, sınıf 6’şar kişiden oluşan gruplara
bölünecek ve her grup konuyu 6 dk. fısıltı ile (düşük bir
sesle) aralarında tartışacak ve konuşacak demektir. Süreye
göre grupların konuşma süreleri düzenlenebilir. Bütün
gruplar aynı konuyu tartıştıkları gibi, her grup bir konunun
alt boyutlarını da inceleyebilir.
II.c. Panel Tekniği

Genellikle 5 – 9 kişiden oluşan küçük bir grubun, bir
konuyu büyük bir grubun karşısında tartıştıkları bir
tekniktir. Panel grubundan bir kişi lider olur. Lider bir
açış konuşması yapar, konuyu duyurur ve konuşmacıları
tanıtır. Konuşmacılara sıra ile söz verir. Panelde
konuşmacıların yazılı bir metine bağlı olarak konuşmaları
pek uygun değildir. Ancak küçük notlar alabilirler.
Konuşmaların tamamlanmasından sonra izleyenlerin
soruları alınır. Son aşamada lider bir sonuç konuşması
yapar.
II. d. Forum Tekniği

Belirli bir konuda bir tartışma grubunun konuyu izleyici
bir grup önünde savunduğu bir tekniktir. Forumda
konuşmacılar arasında bir tartışma yapılmaz ve
konuşmacılar birbirlerine soru sormazlar. Panel
tekniğine benzemekle birlikte, ayrıldığı temel nokta,
başlangıçtan itibaren konuşmacıların izleyicilerin
sorularına cevap vererek görüşlerini savundukları bir
tekniktir.
II.e. Münazara Tekniği

Münazara aynı konuda farklı görüşü savunan iki grubunun
izleyiciler önünde tartışma yapması biçiminde uygulanan bir
tekniktir.
Belirlenen bir konunun lehinde ve aleyhinde görüş belirtecek iki
grup ve bu tartışmayı değerlendirecek bir jüri oluşturularak
münazara yapılabilir. Hedef, karşı grubun görüşlerini
çürütecek veriler sunmaktır. Gruplar sunularını sırayla
yapmalıdır. Grupların sunusu sırasında karşılıklı söz alma
gibi bir uygulama pek doğru olmaz. Sunuların sözlü olarak
yapılması uygun olur. İzleyiciler beğendiği açıklamaları
alkışlayarak jüriyi etkilemeye çalışabilirler.
II.f. Beyin Fırtınası Tekniği

Bir problem/konu hakkında hızlı düşünmek, karar vermek
ve fikir üretmek için kullanılabilecek bir tekniktir.
Uygulamayı bir lider yönetir. Katılanlara problem
duyurulur. Kısa süre içinde görüşlerini belirtmeleri
istenir. Herkesten görüş alınır. Görüşler bir sekreter ya
da öğretmen tarafından not alınabilir ya da tahtaya
yazılabilir. Belirtilen sürede görüşünü belirtmeyen kişi
atlanır. Kaydedilen görüşler daha sonra tartışmaya
açılır ve anafikre ulaşılmaya çalışır.
II.g. Zıt Panel Tekniği

Genellikle daha önce öğrenilmiş konuların tekrarında
uygulanır. Önce bir lider/yönetici seçilir. Sonra grup/sınıf
ikiye bölünür. Bu gruplardan biri soru, diğeri cevap
grubudur. Bunun belirlenmesinde isteğe bağlılık ya da kura
çekme yöntemi uygulanabilir. Tartışılacak konu sınıfa
duyurulur. Soru grubu soracağı soruları, cevap grubu da
muhtemel/sorulabileceğini düşündüğü soruların cevaplarını
hazırlar. Bu çalışma için sınıf içinde gruplara 10-15 dk. bir
süre verilir. Süre tamamlanınca, soru grubu hazırladığı
soruları sorar, cevap grubu da bunları cevaplar.
II.h. Sempozyum Tekniği
Genellikle 3-5 konuşmacının daha çok bilimsel bir konuyu
izleyenlere sunmaları ve sonuçta da konunun soru
cevaplarla büyük grup tartışması biçiminde ele alındığı bir
tekniktir. Her bir konuşmacı 10-20 dk. içinde sunusunu
yapar. Sunuların tamamlamasından sonra başkanın
yönetiminde izleyicilerin soruları alınır. Başkanın özet
konuşması yapmasıyla oturum bitirilir.
Daha çok bilimsel toplantılarda kullanılan bir tekniktir. Sınıf
ortamında da öğretmenler tarafından bir öğretim tekniği
olarak kullanılabilir. Bunun için ön bir planlama ve hazırlık
yapılması gereklidir.
II.i. Çember Tekniği

Genellikle 10-15 öğrencinin katıldığı, çember şeklinde
oturarak lider yönetiminde kendilerine sorulan soruları
cevapladıkları bir tartışma tekniğidir. Öncelikle bir lider
ve sorulara verilecek cevapları not alacak bir sekreter
belirlenmesi gereklidir. Tartışmaya katılacak 10-15
öğrenci çember biçiminde oturur. Lider, tartışma konusu
ile ilgili açış konuşmasını yaptıktan sonra, katılanlara
sıra ile sorularını yöneltir. Her bir konuşmacıya 1-2
dakikalık konuşma süresi verir. Konuşmalar sırasında
hatalı cevaplar olursa liderin düzeltmesinde yarar vardır.
II.j. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği

Bu teknikte öğrencilere yeni fikir üretmenin yolları
öğretilmeye çalışılmakta, öğrencilerden düşüncelerini
kullanılan şapkaların gerektirdiği biçimde ortaya
koymaları ve mevcut problemin çözümü konusunda
görüşler üretmeleri istenilmektedir. Teknik, altı farklı
renkte şapka ve bunlara yüklenen anlama göre görüş
oluşturma esasına dayanmaktadır. Aynı renk şapkayı
birden fazla kişinin giymesi de mümkündür. Söz
konusu şapkalar ve özellikleri şunlardır;
II.j. Altı Şapkalı Düşünme Tekniği
Beyaz Şapka: Konu ile ilgili net, sayısal ve araştırmalara
dayalı bilgileri esas alarak görüşleri benimser.
Kırmızı Şapka: Olaylara duygusal açıdan bakmayı gerektirir.
Siyah Şapka: Olaylara eleştirel, karamsar/kötümser bir
bakış açısı getirir.
Sarı Şapka: Olayların olumlu yönleri iyimser bir bakış
açısıyla ortaya konulur.
Yeşil Şapka: Olaylara orijinal, yenilikçi ve farklı bir bakış
açısıyla yaklaşır.
Mavi Şapka: Olayları tüm yönleriyle analiz eden ve sonuç
çıkaran bir yaklaşımı gerektirir. Düşünceler
sistemleştirilir.
III. SORU CEVAP YÖNTEMİ

Öğrenme – öğretme ortamında soru-cevap, öğrencinin
derse aktif olarak katılımının rahatlıkla sağlanabildiği
yöntemlerden biridir. Sorunun kullanılmadığı bir eğitim
ortamı düşünülemez.
Farklı sorular öğrencilerde farklı davranışların ortaya
çıkmasına neden olur. Öğretmenler günde ortalama 400
soru sormaktadır. Bu soruların yaklaşık % 80’lik kısmı
ise mevcut bilgilerin tekrarı nitelikli, başka bir deyişle
ezberlenmiş bilgilerin tekrarını gerektiren sorulardır.
Soru Cevap Yönteminin Yararları
 Öğrencinin derse aktif katılımını sağlar.
 Öğrenciyi düşünmeye yöneltir, ilgisini canlı tutar.
 Öğrenci ve öğretmene geri bildirim sağlar.
 Öğrencilerin tutumlarının ortaya çıkmasını sağlar.
 Yapılan eğitimin değerlendirilmesini sağlar.
 Öğretmen-öğrenci iletişimini geliştirir.
 Öğrencilerin düşüncelerini ifade edebilme yetenekleri
ve sosyal özellikleri gelişir.
 Yeni fikirler oluşturmaya rehberlik eder.
Soru Cevap Yönteminin Sınırlılıkları/Dezavantajları
 Çoğunlukla öğretmenin soru sorması
 Öğretmenin sorduğu sorular telkin edici olabilir.
 Sürekli soru-cevap ortamının oluşturulması öğrencileri
sıkabilir.
 Ek zaman gerektirir.
 Hatalı cevaplar olduğunda zaman kaybına neden olabilir
 Sürekli tam ve doğru cevap verememe, öğrencilerin
kendilerine güvenini azaltabilir.
 Diğer yöntemlerle desteklenmez ise konunun anlaşılma
güçlüğü olabilir
Soru Cevabı Etkili Kullanmak İçin Yapılması Gerekenler
 Sorular açık, anlaşılır olmalı ancak çok kapsamlı olmamalı.
 Öğrenciyi düşünmeye yöneltici sorular sormaya çalışınız.
 Öğrencilerin düzeylerine uygun sorular sorunuz.
 Sorulan soruya öğrenci her zaman doğru cevap veremeyebilir.
Bunu olgunlukla karşılayınız.
 Öğrenciyi soru sormaya ve cevap vermeye teşvik ediniz.

Soru Cevabı Etkili Kullanmak İçin Yapılması Gerekenler
 Demokrat öğretmen özelliklerini taşımaya gayret
ediniz.
 Öğrencilerin sordukları soruların cevaplarını
mümkün olduğunca ipuçları ile kendilerine
buldurmaya çalışınız.
 Öğrencinin sorusu konu ile çok fazla ilgili değilse, bu
tür soruları mümkün olduğunca zaman kalırsa
ders sonunda cevaplayabileceğinizi belirtiniz.
IV. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ

Problem, önceden öğrenilmiş teorem ya da kurallar
yardımıyla çözümü istenen bir soru olarak tanımlanabilir.
Problem çözmek için "tek bir yol değil", "en iyi yol"
vardır. Problem çözme, amaca ulaşabilmek için
alternatifler arasından en uygununu belirlemektir.
Eğitim-öğretim sürecinde problem çözme yöntemini

kullanmanın temel amacı, bireylerin karar verme
yeteneklerini geliştirmektir.
Problem Çözmenin Aşamaları
 Problemin farkında olma, hissetme, anlama,
 Problemi tanımlama ve sınırlandırma,
 Problemle ilgili veri toplama,
 Olası çözüm yolları önermek, denence, hipotez
kurmak,
 Denenceleri test etme,
 Sonuca ulaşma ve değerlendirme yapma.

Problem Çözmenin Yararları
 Öğrencilere çok yönlü düşünme alışkanlığı kazandırır.
 Öğrencilerin sorumluluk alma bilinçlerini geliştirir.
 Uygulamada öğrencinin aktif olması sağlanır.
 Öğrenmeye karşı ilgi düzeyini artırır.
 Farklı kaynaklara ulaşmayı sağladığı için araştırma
yeteneğini geliştirir.
 Öğrencilere özgüven kazandırdığı için problemleri çözmeye
karşı cesaretli ve istekli olmalarını sağlar.
V. GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ

Gösteri belli olgu ya da olaylara ilişkin ilkeleri açıklamak,
bir işlemin uygulanmasını, bir araç-gerecin
çalıştırılmasını incelikle gösterip açıklamak, sonra da
öğrencilere alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretmeye
çalışmaktır. Böylelikle öğrenci işin/uygulamanın yapılış
sürecini, tekniğini gözlemler, bir başka deyişle öğrenci
kendine gösterilen becerinin nasıl yapılacağını
basamaklar halinde görür ve öğrenir.
V. GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ

Etkili Kullanmak İçin temel İlkeler
 Gösteri öncesinde iyi bir plan hazırlayınız.
 Gösteri boyunca öğrencilerin rahat olmalarını sağlamalısınız.
 Gösteriyi herkesin görmesini, söylenenleri duymasını sağlayınız.
 Bazı gösterileri tüm öğrencilerin aynı anda izlemeleri zor olabilir
 Gösteriye öğrencinin daha önce bildiği ve yaptıkları ile
bağıntısını/ilgisini belirterek başlayınız.
 Gösteri sırasında anlatım ve soru cevap yöntemini de kullanınız
 Öğrencinin kendi kendine öğrenebileceği/yapabileceği becerileri
öğrencinin kendi başına yapması daha yararlı olur.
VI. ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ

Örnek olay yöntemi olmuş ya da olması muhtemel bir
olayın öğrencilere sunulması ve sonrasında örnek olay
içindeki problem çerçevesinde sorulan sorularla tartışma
ortamı oluşturulması esasına dayalı bir yöntemdir. Örnek
olay yazılı metin biçiminde olabildiği gibi, senaryo
biçimindeki filmler, gazetelerden, anılardan, çeşitli
kitaplardan alınmış parçalar da olabilir.
VI. ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ

Etkili Biçimde Kullanmak İçin Temel İlkeler
 Öğrencilerin ilgisini çekecek bir örnek olay belirleyiniz.
 Konunun dersin konusu ile ilgili olmasında yarar vardır.
 Olayı siz yazacaksanız, dikkat çekici bir anlatım tarzı
benimseyiniz.
 Olayın tartışılacağı soruları dikkatlice seçiniz.
 Olayı mümkünse soruları ile birlikte önceden öğrencilere
veriniz.
 Tartışmayı dikkatlice yönetiniz.
 Tartışmada büyük grup tartışması tekniği, ya da küçük grup
tartışması tekniklerinden grup 44, grup 66 yı (Philips 66) da
kullanabilirsiniz. Ama bunları önceden planlayınız.
VII. GEZİ GÖZLEM YÖNTEMİ

Eğitim – öğretim faaliyetlerinin bir parçası olarak amaçlı, planlı
bir biçimde okul dışı bir ortama gidilerek gözlemlerde
bulunulması gezi, gözlem yöntemi olarak tanımlanabilir.
Duyu organlarının öğrenmedeki etkililik derecesi aynı değildir.
Buna göre bireyler;

 gördüklerinin % 83’ünü,
 duyduklarının % 11’ini,
 kokladıklarının % 3,5’ini,
 dokunduklarının % 1,5 ini ve
 tattıklarının % 1’ini öğrenmektedirler.

Zaman sabit tutularak yapılan araştırmada da insanlar;
 okuduklarının % 10’unu,
 işittiklerinin % 20’sini,
 gördüklerinin % 30’unu,
 hem gördükleri, hem duyduklarının % 50’sini,
 söylediklerinin % 70’ini,
 yapıp söylediklerinin % 90’ını hatırlayabilmektedirler.

Yararlı Yönleri
 Öğrencilerin ilgisini çeker, onları öğrenmeye motive eder.
 Olayları / işlemleri gerçek ortamında görmek
mümkündür.
 Uygulama sayesinde okulun çevre ile işbirliğinde olumlu
bir gelişme olur.
 Farklı öğretim ortamlarının kullanılmasını sağlar.
 Öğrencilerin çevrelerini daha iyi tanımalarını sağlar.

Dezavantajları/sınırlılıkları
 Gezinin her aşaması çok iyi bir planlanmalıdır.
 Özellikle planlayıcılar açısından, fazla sorumluluk
alınmasını gerektirir.
 Grubun kalabalık olması ve gezi yerinin uzaklığı çeşitli
açılardan sorunlar çıkarabilir.
 Gezi sırasında disiplin sorunları yaşanabilir.
 Ekonomik açıdan pahalı bir yöntemdir.
Etkili Kullanmak İçin Yapılması Gerekenler
 Bir taslak plan hazırlayınız.
 Yetkililer ile ön görüşmeleri yapınız.
 Planınızı geliştiriniz.
 Gidilecek yerdeki konaklama, gezi bölgeleri, gidiş ve
dönüş hatları vb. konularda ayrıntılı çalışma yapınız.
 Gezi sırasında dikkat edilmesi gerekenleri, gezinin
amaçlarını ve gözlem sırasında, özellikle öğrencilerin
izlemeleri gerekenleri açıklayınız.
 Geziden sonra konu ile ilgili bir tartışma ortamı
oluşturunuz.
 Gezi düzenlenen yere bir teşekkür yazısı yazınız.
VIII. ROL OYNAMA YÖNTEMİ
Rol oynama öğrencinin başka bir kişilik içinde, kendi
duygu ve düşüncelerini de kullanarak rol yapmasıdır. Bir
başka deyişle, gerçek yaşamdaki bir durumun, gruplar
halinde ya da bireysel roller alarak canlandırıldığı, daha
esnek bir benzetim uygulamasıdır. Rol alanlar kendi öz
yaratıcı yeteneklerini kullanarak rollerinin gereği olan
davranışları sergiler.

Yöntemin Uygulanış Aşamaları
Hazırlık: Bu aşamada rol alacaklar ön bir hazırlık yaparlar.
Rolü Sergileme: Bu aşamada, belirlenen roller sergilenir.
Süreci İnceleme / değerlendirme: Rollerin sunuluşu ve
sunulan durum üzerinde tartışma yapılır. Bu aşamanın
düzenlenmesinin iki amacı vardır:
İzleyicilere ve rol oynayanlara ne hissettikleri ve gördükleri ile
ilgili inceleme fırsatı verir.
Sergilenen olayın anafikri etrafında tartışma sağlanır.
Yararları:
 Güncel bir sunum canlandırılabilir.
 Sergilenen rollerin özellikleri farklı bakış açılarıyla
değerlendirilir
 Sonuçları keşfetme şansı verir.
 Becerileri deneme / test etme imkanı verir.
 Öğrencileri işbirlikli öğrenme ortamında çalışmaya teşvik
eder
 Oynanan roller konusunda eleştirel düşünceleri gelişir.
 Öğrencilerin sorumluluk alma, problem çözme, olayları
izleme becerileri gelişir.
IX. BENZETİM (SİMULASYON) YÖNTEMİ
Benzetim, katılımcıların/öğrencilerin bir olayı – problemi çeşitli
yönleriyle tartışmak, bir dokümanı analiz etmek için belirli
esaslar etrafında çalıştıkları gerçek bir durumu taklit etmek,
benzerini bir model üzerine oluşturmaktır.
Askeri eğitimdeki harp oyunları, pilotların uçak modelleri
üzerinde çalışmaları, şoför adaylarının özel pistlerde
sürücülük eğitimi yapmaları örnek verilebilir.
IX. BENZETİM (SİMULASYON) YÖNTEMİ

Benzetim yönteminin yararları
 Benzetim, öğrenilmesi amaçlanan beceri ile ilgili uygulama
yapma ve deneyim kazanma, şansı sağlar.
 Sergilenen benzetimin amaçlarına ilişkin hızlı bir geri
bildirim sağlar.
 Gerçek ve karmaşık olaylar basitleştirilip, daha çok olayın
özelliklerine ve karakterlere odaklanabilir.
 Öğrencilerin öğrenme motivasyonunu artırır ve üst düzeyde
öğrenme elde edilmesini sağlar.
X. DRAMA YÖNTEMİ
Drama öğrencilerin hangi durumlarda nasıl davranmaları
gerektiğini yaşayarak öğrendikleri bir uygulamadır.
Doğal drama ve biçimsel drama olarak iki türü vardır.
Doğal dramada oyuncular kendilerini diledikleri gibi ifade
ederler. Amaç duygu ve düşüncelerini kendi sözcükleriyle
açıklamalarını sağlamaktadır.
Biçimsel drama daha çok yetişkin bireylere yöneliktir. Bunda
oyunlar daha ciddi ve planlıdır. Dramanın, biçimsel drama türü
olarak kabul edilebilecek bir biçimi de yaratıcı dramadır:
X. DRAMA YÖNTEMİ
Yaratıcı Drama
Yaratıcı drama, bilişsel, duyuşsal ve devinsel (psiko–motor)
becerileri kazandırmada etkili olabilen, önceden hazırlanmış
bir metin olmadan rol alanların kendi yaratıcılık özelliklerini
kullanarak oluşturdukları rolleri sundukları bir öğretim
yöntemidir.
Yaratıcı dramanın belirgin özellikleri hedef/davranışlar, içerik,
aşamalar, araç–gereç ve materyaller ve değerlendirme
boyutlarıdır.
X. DRAMA YÖNTEMİ
Eğitici Dramada Özel Teknikler
1. ROL OYNAMA
2. PANDOMİM
3. KATILIMCI LİDERLİK
4. DOĞAÇLAMA 8. ÖYKÜ/ OLAY CANLANDIRMA
5. PARALEL ÇALIŞMA 9. RESİM YAPMA
6. MÜZİKLE DRAMA 10. KUKLA DRAMASI
7. ROL DEĞİŞTİRME 11. DUYGUSAL ALGILAMA
XI. PROJE YÖNTEMİ

Proje yöntemi bir problemin bireysel ya da grup halinde
ele alınarak, özellikle yaşama dönük sonuçlar ya da
ürünler ortaya koymayı amaçlayan bir öğretim
yöntemidir. Okul ile yaşam arasında bağ kurabilme
açısından yararlı bir yöntemdir.
Öğretmen destekleyici ve yönlendirici bir konumdadır.
XI. PROJE YÖNTEMİ

4 aşamadan oluşur.
 Projenin seçimi: Öğretmenin rehberliğinde dersin
amaçlarıyla uyumlu, öğrencilerin de ilgi duyacakları projeler
belirlenir.
 Proje hazırlıkları: Seçilen projenin planlama aşamasıdır.
 Projenin gerçekleştirilmesi: Yapılan planlama
çerçevesinde proje ile ilgili her türlü çalışmanın yerine
getirildiği aşamadır.
 Projenin değerlendirilmesi: Elde edilen sonuçlar
değerlendirilir.
XI. PROJE YÖNTEMİ
Yöntemin avantajları
Proje yönteminin avantajları problem çözmeyi

kolaylaştırması, öğrencileri birlikte çalışmaya alıştırması,
yaratıcılığı özendirmesi, zaman yönetimi becerisini
geliştirmesi, bilgiyi yeniden düzenleme ve sorgulamaya
fırsat vermesi olarak özetlenebilir.
XII. MİKRO ÖĞRETİM YÖNTEMİ

Mikro öğretim, özellikle öğretmenlerin hizmet
öncesi eğitiminde kullanılan ve onları başlıca
öğretmenlik davranışları açısından sistemli bir
şekilde deneme yaparak yetiştirmeyi amaçlayan
bir öğretim yöntemi olarak tanımlanabilir.

Buna göre beceriler tüm sınıfa değil, 5 – 10
öğrenciye sunulur. O anda diğer öğrenciler
izleyici ve değerlendirici bir rol alırlar.
Denenecek başlıca beceriler derse giriş yapma,
bir kavram ya da ilkeyi öğretme, öğretim
ortamında soru sorma, ders araç gereci
kullanma, dersin özetlenmesi ve bitirilmesi
aşamalarıdır.

Yararları
 Karmaşık beceriler küçük parçalar halinde öğrenilebilir.
 Eleştirel düşünmeyi ve demokratik tutumları geliştirir.
 Video ile kayıt yapılan gösteri, tekrar izlenerek eleştiriler
yapılabilir.
 Sergilenen beceri hakkında farklı eleştiriler yapma imkanı sağlar.
 Kendi sunusunu izleyen öğretmen adayına kuvvetli ve zayıf
yönlerini görme şansı verir.
 Alınan eleştiriler doğrultusunda beceri yeniden denenebilir
 Adayların kendilerine güvenmelerini sağlar.
XIII. KAVRAM HARİTALARI YÖNTEMİ

Kavram, olayları, eşyaları, insanları ve düşünceleri benzer
özelliklerine göre gruplandırma sonucunda, bu gruplara
verilen addır. Yapılan bu gruplama sonucunda birbirinden
ayrılan düşünce birimleri sözcük ya da sözcükler olarak
zihnimizde yer alır. Bu düşünceyi ifade etmekte kullandığımız
sözcükler kavramlardır
Anlam çözümleme tabloları (AÇT):
Öğrencilerin katılımıyla iki boyutlu bir tablo olarak hazırlanabilir. Bir
boyutta varlıklar-kavramlar, diğer boyutta özellikler yer alır.
Kavram ağları (KA):
Öğrencilerin izlenimlerini, düşüncelerini yazılı öğretim araçlarındaki
(ders kitabı, ansiklopedi vb.) kavram ve ilkelerle uyumlu bir biçimde
sergileyen bir grafiktir.
Kavram haritaları (KH):
Kavram haritaları, bilgi ve kavramlar arasındaki hiyerarşik ilişkiyi
genelden özele doğru ele alıp, görsel hale getirerek somut veriler
sunmayı amaçlar.
AKTİF ÖĞRENME TEKNİKLERİ
İstasyon Tekniği
Kavram itibariyle öğrencilerin sınıf içinde bir konunun ya da
bir çalışmanın çeşitli boyutlarını belirli bir süre çalışıp daha
sonra görevlerini değiştirmeleri, böylece her öğrencinin her
görevi belirli ölçüde yerine getirdiği bir uygulamadır.
Öğrencilerin aktif olduğu bir tekniktir. Öğrencilerde
öğrenmeye karşı merak uyandırır.
Sınıfta kabul edilebilir bir gürültü göze alınmaz ise öğretmenle
öğrenciler arasında sorunlar yaşanabilir.
İstasyon Tekniği
İstasyon tekniğinin etkin kullanımı belli bir süreci gerektirir.
Çalışmanın işlem süreci şu biçimde organize edilir.
 Çalışılacak konu ana basamaklara bölünür.
 Öğrenciler 4 gruba ayrılırlar. Ancak dikkat edilmesi gereken
grup üyelerinin rastgele seçilmiş, heterojen bir dağılıma
sahip olmaları ve üye sayısının tek sayı olacak biçimde,
en fazla 5 ya da 7 kişi olmasıdır.
 Daha sonra gruplar yer değiştirirler, ve grupların kaldığı
yerden çalışmaları sürdürürler.
 Grup şefi sunu yapar.
Görüş Geliştirme Tekniği
Bu teknik öğrencilerin mevcut düşüncelerini geliştirmeyi,
değiştirmeyi ya da yeni bir düşünce oluşturmalarını
sağlayan etkili bir tekniktir. Çeşitli boyutlarda görüşlerin
ortaya konulabileceği tartışma konusu ve buna bağlı sorular
oluşturulur. Öğrenciler görüş geliştirilecek konu etrafında
etraflıca düşünürler ve düşüncelerini “fikrim yok”,
“kararsızım”, “katılmıyorum” ve “katılıyorum” gibi ifadelerle
açıklarlar ve farklı bakış açılarını kendi düşünceleri ile
karşılaştırma fırsatı bulurlar. Tartışmalar sonucunda
öğrenciler fikirlerini değiştirebilirler.
Konuşma Halkası Tekniği
Konuşma halkası tekniği öğrencilere sunulan bir olay, durum,
öykünün okunması ya da bir durumun canlandırılması,
görüntüsünün izlenmesi sonrasında olay içinde geçen
kişinin yerine kendilerini koyup düşüncelerini sırayla
konuşarak ortaya koymaları biçiminde uygulanan bir
tekniktir. Öğrencilerin empati yeteneklerinin gelişmesine
katkı sağlayan bu teknikte, katılımcılar birbirlerinin yüzünü
görecek biçimde oturur ve sırayla “sizce ne hissetmiştir?
Ne düşünmüştür? Siz olsaydınız ne yapardınız?” gibi
sorulara cevaplar vererek düşüncelerini özgürce ifade
ederler.
Akvaryum Tekniği
Akvaryum tekniği tartışma konusu olabilecek, özellikle
üzerinde anlaşma sağlanamayan konuların ele
alınmasında etkili bir tekniktir Sınıf ortamında
uygulanabilmesi için bir çember çizilir. Öğrenciler çember
biçiminde ayakta durur ya da oturur. Çemberin ortasına bir
sandalye konulur. Konu duyurulduktan sonra görüş
belirtmek isteyen öğrenci sandalyeye oturur, düşüncesini
söyler ve diğer görüşünü açıklamak isteyen öğrenciye
yerini bırakır. Çember dışındaki diğer öğrenciler gözlemde
bulunur, not tutar ve zaman zaman dönüt verirler. Tartışma
sonucunda bir özet yapılmalıdır.
Kartopu Tekniği
Kartopu tekniği öğrencilerin

kendi görüşlerini diğer öğrencilerle
tartışabildikleri ve görüşlerini kıyaslayabildikleri etkili bir
tekniktir. Önce öğrenci tartışma konusu hakkında kendisi
düşünür ve bir görüş oluşturur. Bu düşüncesini bir başka
öğrenciyle tartışır. Oluşan iki kişilik gruplar birleşip dörderli
tartışma grupları oluşturur, konuyu ele almaya devam ederler.
Bu gruplar da diğer dörderli gruplarla birleşip sekizerli
tartışma kümelerini oluşturduktan sonra, oluşan görüşlerin
bireysel ya da grup adına sözcü sunusuyla tüm sınıfa sunum
yapılarak uygulama tamamlanır.
Balık Kılçığı Tekniği
Balık kılçığı tekniği bir problem çözme uygulaması olup, 1943
yılında Tokyo Üniversitesi’nde Dr. Kaoru Ishikawa
tarafından geliştirilmiştir. Bu nedenle ele alınan problemi
çözmek için problem çözmenin sistematik aşamalarının
bilinmesi ve uygulanması gereklidir. Bir problemin
çözümlenmesi için sorunu oluşturan temel ve yan
nedenlerin analiz edilmesini esas alan bu teknik balık
kılçığına benzeyen bir diyagram çizilmesini içerir
Balık Kılçığı Tekniği
Metafor (Analoji) Tekniği

Metafor (analoji) ne olduğu tam bilinmeyeni ya da yeni bir
öğrenmeyi elde ederken, eldeki bilinen bilgilerden,
kavramlardan yararlanıp, bilinmeyenle arada bir bağ
oluşturmak, benzetmek ve yeni olanı daha kolay
öğrenmeyi sağlamak olarak açıklanabilir. Son yıllarda
geniş bir kullanım alanı bulunan ve çağrıştırıcı olarak da
ifade edilen metaforlar bilimsel kuram geliştirmede,
yönetim bilimlerinde ve eğitimde etkin biçimde
kullanılmaktadır.
Metafor (Analoji) Tekniği

Örnek metaforlar;
Ankara Türkiye’nin beyni, İstanbul ise kalbidir.
Her insan ayrı bir dünyadır.
Ay, dünyanın en samimi dostudur.
«Coğrafya kaderdir» İbn-i Haldun.
Örnek Analojiler;
Beyin cevize benzer.
Dünya bir mıknatıs gibidir.
Damarlar su boruları gibi bütün vücudu dolaşır.
Eğitsel Oyunlar Tekniği

Oyun bir eğlence aracı olmakla birlikte eğitim aracı olarak
kullanıldığında etkili bir öğrenme ortamı oluşabilmektedir.
Bu nedenle eğitsel amaçlı oyunları, öğrenilecek içeriği
oyunlaştırarak davranış kazandırmayı eğlenerek öğretmeyi
amaçlayan oyunlar olarak tanımlamak mümkündür. Daha
çok küçük yaşlardaki çocuklara davranış kazandırmada
etkili olduğu bilinmekle birlikte, amaca uygun biçimde
tasarlanır ve uygulanırsa her yaş grubunda başarılı
sonuçlar alınır.
Kart Eşleştirme Tekniği

Sınıfta öğrencilerin aktif katılımı açısından oldukça etkilidir.
Uygulama öncesinde hazırlık yapılması gereklidir. Bu
nedenle öğretmen iki tür kart grubu hazırlar. Sınıf
mevcudunun yarısı kadar hazırlanan birinci kart grubunda,
ele alınan konu ile ilgili sorular, şekiller, resimler,
açıklamalar, kavramlar vb. bir içerik yer alır. Diğer kart
grubunda da ilk kart grubunda yer alan içerikle eşleşecek
bir içeriğe yer verilir Örneğin ilk dizide soruya yer
verilmişse, ikinci kart grubunda soruların cevapları yer
almalıdır.
V Diyagramı Tekniği
V diyagramı öğrenme – öğretme sürecinin her aşamasında
kullanılabilen, öğrenci merkezli ve araştırma odaklı bir
tekniktir. Tekniğin uygulanması sırasında çalışma V harfine
benzeyen bir grafiksel gösterimi gerektirdiği için bu adı
almıştır. Öğrenci başarısını ölçme-değerlendirme amaçlı
kullanımı yaygın olmakla birlikte, öğretim sürecinin başında
ön öğrenmelerin kontrolü, geçmiş konuların tekrarı, süreç
sırasında derse hazırlıklı gelen öğrencilerin katılımı ile
dersin işlenmesi aşamasında da kullanmak mümkündür.
V Diyagramı Tekniği
Kollegyum
Panele oldukça benzeyen ancak paneldekinin aksine 2
farklı panel grubunun ve bir yöneticinin yer aldığı tekniktir.
Birinci grup uzmanlardan ikinci grup ise öğrencilerden
oluşur. Öğrenci grubu konuyu sunar ve uzman gruba
sorularını yöneltir. Uzman grup da öğrenci grubundan gelen
soruları cevaplar. Uzman grup konuya hazırlık yapan
öğrencilerden oluşabileceği gibi alan uzmanlarından da
oluşabilir. İzleyiciler de dikkatle dinler ve not alırlar. Panel
ve Forum’un birleşimi de denilebilir.
Vızıltı Grupları
Konu öğretmen tarafından anlatıldıktan sonra
gruplar öğretmenin müdahalesi olmaksızın küçük
gruplar halinde tartışırlar.
Vızıltı grupları çeşitli şekillerde oluşturulur. Örneğin
vızıltı 22’de iki öğrenci bir konu üzerinde ikişer
dakika konuşur. Vızıltı 66’da ise, altı öğrenci aynı
konu üzerinde altışar dakika tartışır. Sonunda,
ulaşılan sonuçlar diğer grup üyeleriyle paylaşılır.
Tartışmalar nispeten serbest bir ortamda yapılır.
Sokratik Tartışma (Buldurma): Bireyin çok iyi

bildiğini zannettiği konu gündeme getirilir. Böylece
öğrenci; yanlış, eksik, tutarsız bilgi elde ettiğine inanır
ve araştırmaya yönelir. Sokrat tekniğinde amaç,
insanların bildiklerinden hareketle önceden hazırlanmış
sorular yardımıyla yeni bilgileri öğretmektir. İki safhası
vardır;
1. İroni : Öğrencilerde bilmiyorum hissi uyandırılan
aşamadır. Yanlış bilgiler saptanır.
2. Doğurtmaca: Öğrenci araştırarak doğru bilgiye
ulaşır.
Sokrat Semineri:
İçeriği öğretmek, eleştirel düşünme ve tartışma
becerileri kazandırmak esastır. Öğrencilere ağır bir
metnin inceletilmesi esasına dayanır. Daha sonra
öğrencilere düşünme biçimlerini geliştirici sorular
sorulur. Anlaşılması zor, üst düzey akademik bir
konunun bir metin üzerinden tartışılmasını içerir.
Okuma ve tartışma stratejisi olarak
kullanılmaktadır. Öğrencilerin eleştirel düşünme ve
entelektüel olgunluk becerilerini geliştirmeyi
amaçlar.
Düşün-Eşleş-Paylaş Yöntemi: Düşün-Eşleş-Paylaş,
öğrencilerin içerik hakkında konuştukları ve tüm grupla
paylaşmadan önce fikirlerini tartıştıkları üç aşamalı
öğrenci hareketinden oluşan bir işbirlikli tartışma
stratejisidir. Bu stratejiyle, öğretmen: • Açık uçlu bir
soru ya da problem ortaya atar • Öğrencilere, cevapları
hakkında düşünmek için bir ya da iki dakika verir. •
Öğrencileri, cevaplarını tartışmaları ve fikirlerini
paylaşmaları için eşleştirir. • Öğrencilerin cevaplarını
küçük bir grupla ya da tüm sınıfla paylaşmaları için
fırsatlar verir.
Bilişsel Çıraklık: Bu öğrenme sürecinde öğrencinin
ilgili konuda uzman olan kişiyi gözleyerek ve onun
giderek azalan desteğiyle öğrenmeyi gerçekleştirmesi
söz konusudur. Altı aşaması vardır:
1.Model Olma: Uzmanın, öğrenilecek işi öğrencilerin
gözleyebileceği biçimde yapması
2.Çalıştırma: Uzmanın gözetiminde öğrencinin
beceriyi sergilemesi
3.Destekleme: Uzmanın öğrenciye yardım etmesi
(İpucu verme, araç önerme, yapamadığı kısımları
yapma)
4. İfade Etme: Öğrencilerin yaptıkları etkinliğin,

akıl yürütmenin ya da çözdüğü problemin
aşamalarını anlatması
5. Yansıtma: Öğrencinin sergilediği beceriyi
uzmanın ya da diğer öğrencilerin sergiledikleri ile
karşılaştırması
6. Öteleme: Gitgide azalan desteğin kalkması.
Öğrencinin beceriyi kendine özgü şekilde
sergilemesi
Pazaryeri: Aktif öğrenme tekniği olan pazar yeri, aynı

sınıftaki öğrencilerin birbirini tanıması, birbirleriyle
görüşlerini paylaşması ve soruna ilişkin çözümlerini
karşılaştırmaları amacıyla kullanılır. Öğrencilerden,
onlara dağıtılan küçük kağıt parçalarına bir soruna
ilişkin kendi çözümü, ilgili konuya ilişkin bir değeri,
kendi deneyimlerini, kafasına takılan bir soruyu,
görüşü veya bildikleri olguları yazmaları istenir. Daha
sonra her bir öğrencinin bu yazdıklarını yakalarına
takmaları ve sınıfta dolaşmaları istenir.
Köşelenme:
Öğrencilere yöneltilen bir soru veya sorun (Örn, çevre kirliliği

nasıl önlenebilir?) karşısında çok kısa alternatifler alınır. Daha
sonra her bir alternatif için bir köşe (masa) oluşturulur. Aynı
alternatifi savunan öğrenciler köşeye toplanır ve kendi içlerinde
konuyu tartışırlar. Düşüncelerini ve gerekçelerini savunan bir
rapor hazırlarlar. Her gruptan bir temsilci çıkarak grubun tezini
sınıfa açıklar.
Bu aktif öğrenme tekniğinin uygulanışı görüş geliştirmeye

benzemektedir. Görüş geliştirmede, köşelenmeden farklı olarak
öğrenciler kendi fikirlerini değiştirebilmektedir.
Rulman (Top Taşıma):
Uygulamanın iç içe oluşturulmuş, dönen
çemberlerden oluşması rulmana benzediğinden bu
adı almaktadır. Uygulamasında bütün
sınıf iç içe iki çember oluşturulacak
şekilde düzenlenir. Dış çemberde yer
alanlar içe, iç çemberde yer alanlar
dışa bakacak şekilde otururlar ve ikili olarak verilen bir
konuyu verilen sürede tartışırlar.
Beyin Eseri / Ürünü: Öğrencilerin bireysel ve grup olarak görüş

geliştirebilmelerini teşvik etmek için kullanılan; beyin fırtınasına
benzer bir tekniktir.
Bir konu ya da problem belirlendikten sonra sınıftaki öğrenciler 6
– 7 kişilik gruplara ayrılır ve her öğrenciye bir konunun, farklı
yönleriyle ilgili (Örn. SWOT Analizi) 3 farklı renkte kart verilir.
Öğrenciler bu kartlara konuyla ilgili düşüncelerini yazar ve
kartlarını öğretmenin masasının üzerine koyarlar. Ardından her
öğrenci sırayla kart çeker ve o kartı sesli bir şekilde okur.
Benzer fikirler gruplanır. Tüm grupların görüşleri okunduktan
sonra ulaşılan sonuçlar tahtaya yazılır.
Dönem sonu.
Sabrınız ve katkılarınız için
teşekkürler…

Ögreti̇m İlke Yöntem 23-24

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ögreti̇m İlke Yöntem 23-24

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖĞRETİM İLKE VE

Öğretim Modelleri dört grupta ele alınabilir:

2. Bilgi İşlem Modeli (Bilişsel Model): Öğrenme uyarıcı, bilişsel süreç ve

3. Sosyal Etkileşim (Öğrenme) Modeli: Öğrenme bilişsel bir süreç olsa da

4. Bireysel Model: Öğrenmede bireysel özelliklerin ön plana alınması gerektiğini

(2) Buluş yoluyla öğretim: Öğrenci merkezli bir

(3) Araştırma-inceleme yoluyla öğretim: Öğrenci

 Güncel konulardan başlayarak zamanla hareket edilmesi: Yakın

 Bu ilkede çocuğun bildiklerinden hareket etme vardır. Okula

 Doğa ile ilgili konular gözlem gezisine gidilerek

Öğretim etkinlikleri (yıllık-ünite-ders

• İçerik sunulurken önce kolay ve basit

• Öğrenciye eğitim alanındaki son bilgiler

• Günümüzde bilimsel alanda ve konu

• Bireyin sosyalleşmesini sağlamak eğitimin

• Bunun yanında eğitim öğretim faaliyetlerinde

İhtiyaç analizi için üç boyutlu araştırma

Amaçların (Kazanımların) sınıflandırılması

ANALİZ ANALİZ ANALİZ

UYGULAMA UYGULAMA UYGULAMA UYGULAMA

BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ BİLGİ

“Ne öğretelim?” sorusuna cevap aranır. İçerik kavramı;

Program İçeriğini Belirleme İlkeleri

Program İçeriğini Belirleme İlkeleri

Program İçeriğini Belirleme İlkeleri

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

Amaçların belirlenmesi ve içeriğin oluşturulmasından

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

4. PROGRAM DENEME (ALAN TESTİ):

Hazırlanmış olan programın pilot bir uygulama ile

Öğrenciler İçin Öğrenme stratejileri

1. Dikkat Stratejileri: Metinde yazıların altını çizme, inceleme

3. Anlamlandırmayı Artırıcı Stratejiler: Bu stratejiler bilginin

4. Yürütücü Biliş Stratejileri: Yürütücü biliş,

5. Duyuşsal Stratejiler: Öğrenmede duygusal ya da güdüsel

Bir öğretmenin ders ortamında yapacağı tüm etkinlikleri ve

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN

Ünite, öğrencilere eğitim amaçlarına uygun davranışlar

tebeşir, işaret kalemleri, elektronik tahta),

Sınıf içi öğrenmelerin değerlendirilmesinde kullanılabilecek

2. Öğrenciyi çok yönlü tanımaya dönük araçlar: Gözlem,

1. Tam Öğrenme Modeli (Okulda Öğrenme):

Bloom, tarafından geliştirilen bir modeldir. «Okulda

1. Tam Öğrenme Modeli:

• Tam Öğrenme Modelinin üç temel değişkeni

Tam Öğrenme Modelinde Öğretim Hizmetinin Nitelikleri

3. Problem Temelli Öğrenme

a) Bu görevde sizi bekleyen problemleri belirleyiniz.

g) Konu ile ilgili örnekler çözerek, farklı gezegenlerin bu özelliklerini karşılaştırınız.

4. Gagne’ nin Öğrenme Modeli

7. Çoklu Zeka Kuramı

7. Çoklu Zeka Kuramı

7. Çoklu Zeka Kuramı

7. Çoklu Zeka Kuramı

7. Çoklu Zeka Kuramı

Bireysel / Özedönük Zeka : Bireyin kendi özelliklerini iyi tanımasıdır.

8. Proje Tabanlı Öğrenme

8. Proje Tabanlı Öğrenme

1) Bilişsel Yapılandırmacılık (Piaget): Öğrenme, bireysel bir

2) Sosyal Yapılandırmacılık (Vygotsky): Öğrenme, bireyin

3) Radikal Yapılandırmacılık: Bilgi, deneyim

4) Eleştirel Yapılandırmacılık: Her birey önüne

11. Yansıtıcı Düşünme