DOĞRUDAN ÖĞRETİM YÖNTEMİ

Doğrudan Öğretim Yönteminin Dayanağı

• Doğrudan öğretim yöntemi, davranışsal ve bilişsel öğrenme

kuramlarını temel alan; birbirinin karşıtıymış gibi algılanan bu iki
öğretim kuramını birleştiren bir öğretim yöntemidir (Tarver, 1992).

• Doğrudan öğretim yöntemi, ayrımlı pekiştirme sürecine yer vermesi

nedeniyle davranışsaldır.

• Doğrudan öğretim yöntemi, sınıflama ve aynılık-farklılık gibi düşünme

süreçlerinin analizini içermesi nedeniyle bilişseldir (Kırcaali-İftar,
Birkan ve Uysal, 1997).
• İlk kez, 1960’ların ikinci yarısında, özel gereksinimli olan öğrenciler
için kullanılmıştır ve hala da etkili bir şekilde kullanılmaya devam
öğretim yöntemleri arasında yer almaktadır.

• Doğrudan öğretim yöntemi;

• öğretim planları,
• öğretimin yapılacağı sınıf düzenlemesi,
• öğretimde kullanılacak araç gereçler ve
• öğrencilere verilecek geribildirimin nasıl ve ne zaman sunulacağının
planlanmasıyla, öğretimin öğrenmeyi büyük ölçüde güçlendirip hızlandıracağı
kuramına dayanır.
• Öğrenciyi ürkütmeyecek bir şekilde dolaysız geribildirim sunmayı
öngörür (Çelik, 2007).

• Doğrudan öğretim yöntemi, öğretmen merkezli öğretim ilkelerine

dayanır.

• Temel düşünce; tüm çocukların öğrenebileceği, öğretimin planlı,

eksiksiz ve hatasız öğrenme deneyimleri sağlayacak biçimde
tasarlanması gerektiğidir.
• Doğrudan öğretim, öğretimi yapılacak içeriğin, ardışık şekilde
sıralanması, öğrencilerin tam katılımı, öğretmenin düzeltici dönütler
vermesi, ipuçlarının düzenlenmesi, ipuçlarının uygulanması ve geri
çekilmesi anlamına gelir (Rosenshine, 1982; Güzel, 1998).

• Dil, okuma, yazma, matematik, fen bilgisi ve hayat bilgisi konu ve

kavramlarının öğretiminde kullanılmaktadır (Kırcaali-İftar, 1997;
Dağseven, 2001).

• Doğrudan öğretim, öğretimi organize etmek için bir ortam sunar.

Böylece, öğrenciler yeni öğretilen konuları kazanır, akıllarında tutar ve
genellerler.
• Doğrudan öğretim, öğretilecek konu ve öğrencinin özelliklerine göre,
öğretmene farklı şekillerde kullanılma imkanı sağlar.

• Öğretilecek konuda belli bir beceri düzeyinde ya da üzerinde olan

öğrencilerle daha fazla öğretmen kontrolünde ve yapılandırılmış
ortamda çalışmayı gerektirir (Carnine, 1990; Dağseven, 2001).
• Doğrudan öğretimin amacı, öğretimi yapılan içerikte ipuçlarının
aşamalı olarak geri çekilmesiyle öğrenciyi bağımsız hale getirmektir.

• Doğrudan öğretimde öğretim yapılmaya başlandığında, başlangıçta

bütün sorumluluk öğretmende iken, öğretim ilerledikçe sorumluluk
öğrenciye geçmektedir.

• Sorumluluğun öğretmene ait olduğu zamanlarda, öğretmen öğretim

içeriği ile ilgili stratejinin nasıl kullanılacağını gösterir.
• Bunu yaparken, öğrencinin daha önce bildiği konuyla ilgili alt
becerileri öğrenciye sorar ve doğruları pekiştirir.

• Sorumluluğun öğrenciye ait olduğu zamanlarda, öğrenci öğretmenin

göstermiş olduğu stratejiyi tek başına uygular.

• Sorumluluk, öğretmenden öğrenciye aşamalı ve yavaş yavaş

geçmelidir (Güzel, 1998).
Doğrudan Öğretimin Basamakları
• Güdüleme
• Model olma
• Rehberli Uygulamalar
• Bağımsız Uygulamalar

Arş. Gör. Dr. Zeynep Bahap Kudret

• GÜDÜLEME
• Bu aşamada, öğrencinin dikkati öğretilecek beceriye çekilir, öğrenciye
öğretilmesi hedeflenen beceri hakkında bilgi verili

• MODEL OLMA
• Öğrenciye kazandırılacak becerilerle ilgili açıklamalar yapılır ve
becerinin nasıl yapılacağı öğretmen tarafından öğrenciye gösterilir
(Dağseven, 2001).
• Matematik-Türkçe gibi derslerde model olma, yüksek sesle düşünme,
soruları yanıtlama, kuralları açıklama biçiminde gerçekleşir.
• 4+3=? “4, 3 daha kaç eder? + işareti olduğuna göre değer artar.”
• REHBERLİ UYGULAMALAR
• Öğrenciye, yeterli sayıda model olunduktan sonra, öğrenme
sorumluluğu aşamalı olarak öğrenciye bırakılır.
• Öğretmen rehberliğinde, ipuçlarının aşamalı olarak geri çekildiği ve
alıştırmalar yapılır ve buna rehberli uygulamalar adı verilir.
• Öğrencinin yaptığı alıştırmaları kontrol etmek ve bağımsızlığa
ulaşmasını sağlamak üzere gerçekleştirilir.
• Öğrenci, model olma aşamasında öğrendiği beceriyi bu aşamada
uygular ve öğrencinin gelişimini gözlemeye fırsat sağlar.
• Bu aşamada sorulan sorular, öğrencinin neyi anlayıp neyi anlamadığı
ve aşamanın ne kadar devam edeceği hakkında fikir verir.
• Bu aşamada ölçütü karşılayamayan öğrenciler için önceki aşamaya
dönülür (Güzel, 1998).
• Bu uygulamalar sırasında öğrenciye fazlaca dönüt verilmelidir.
• Öğrencinin eksik ya da yanlış tepkileri öğretmen tarafından
tamamlanmalı ya da düzeltilmelidir.
• BAĞIMSIZ UYGULAMALAR
• Rehberli uygulamalar sona erdiğinde, öğrencilerin beklenen beceriyi
gerçekleştirmeleri istenir.
• Bu aşamada sorumluluk yavaş yavaş öğrenciye geçer.
• Bağımsız uygulamalarda sunulan alıştırmalar, diğer aşamalardaki
alıştırmalardan farklı ancak aynı zorluk düzeyinde olmalıdır (Güzel,
1998).
Yapılandırılmış Dille Doğrudan Öğretim

• Yapılandırılmış dille öğretimde yalnızca öğretilecek konuya odaklanılır

ve bu konu üzerinde durulur.
• Öğrencinin kullanılacak araç gereçlerle oynamasına ya da ortamla
ilgilenmesine izin verilmez.
• Öğretim monoton bir şekilde, benzer sözcükler ve ifadeler
kullanılarak devam eder.
• Öğretmenler genellikle yapılandırılmış dille öğretim yapmayı tercih
ederler çünkü yapılandırılmış dille öğretimde yalnızca öğretilen konuya
odaklanıldığı için konunun daha kolay öğretileceğini düşünürler.
• Yapılandırılmış dille öğretimde, sürekli aynı yönergelerin verilmesi ve
aynı soruların sorulması nedeniyle olumsuzluklar yaşanabilmektedir
(Kırcaali-İftar, Birkan ve Uysal, 1997).
 Doğal Dille Doğrudan Öğretim

• Doğal dille öğretimde öğrenciyle, ortam ve kullanılacak araç gereçler

hakkında konuşulur.
• Gerektiğinde öğrencinin ortamı incelemesine, araç gereçleri eline
almasına ya da bir süre araç gereçlerle oynamasına izin verilir.
• Öğretim, öğrencinin ilgisini çekecek ya da keyif almasını sağlayacak
biçimde gerçekleştirilmeye çalışılır.
• Doğal dille öğretimde, öğrenciye sorulan sorular ve yönergelerde,
ortamla ya da araç gereçlerle ilgili konuşmalara yer verilir.
• Kalıplaşmış sözcükler ya da ifadeler arındırılmaya çalışılır ve
yapılandırılmış dilde ortaya çıkabilecek sorunlar azaltılmaya çalışılır
(Kırcaali-İftar, Birkan ve Uysal, 1997).
Doğal dille öğretimde;
• Öğrencinin alıcı ve ifade edici dil becerileri gelişebilir,
• Öğrenci ile öğretmen arasında daha sıcak ve yakın bir ilişki kurulması
kolaylaşabilir,
• Öğrenilen bilginin doğal ortamlara daha kolay genellenmesi
sağlanabilir (Kırcaali-İftar, Birkan ve Uysal, 1997).
BASAMAKLANDIRILMIŞ
ÖĞRETİM
ETKİLEŞİM ÜNİTESİ
-özellikle matematik kavram ve becerilerini kazandırmak için
geliştirilen bir matematik beceri ve işlemleri öğretim modelidir.

Öğretilecek matematiksel kavram ya da beceri küçük basamaklara

bölünmektedir.
Matematik beceri ve işlemlerin öğretiminde öğretimsel içeriğin ve
materyallerin hazırlanıp sunulması için öğretmen, öğrenci ve
öğretmen-öğrenci-materyal arasında kurulan etkileşimi içeren ve 16
değişik kombinasyondan oluşan bir öğretim modelidir.
• Öğretim süreci gerçek nesnelerle başlamakta, resimlerle devam
etmekte ve yazılı ya da sözlü sembollerle tamamlanmaktadır.

• Öğretmen-öğrenci etkileşimini, öğretmenin sunu düzeyini belirten

girdi ve öğrencinin tepki düzeyini belirten çıktı davranışları
oluşturmaktadır.

• Her bir öğretim amacı için, öğretmenin ve öğrencinin davranışlarının

açık olarak belirtilmesi gerekmektedir.
Öğretmen-öğrenci etkileşimi dört basamağa ayrılmıştır. Öğretmenin:

Yap: Gerçek nesnelerle

Göster: Resimlerle

Söyle: Sözlü sembollerle

Yaz: Yazılı sembollerle sunu yaptığı basamaklardır.

• Küçük gruplar içinde öğrencinin performansına dayalı öğretimin
gerçekleştirmesine olanak sağlar,

• Farklı eğitim ortamlarında aynı matematik konularının farklı etkileşim

yolları kullanılarak işlenebilmesine olanak sağlar,

• Ayrı eğitim ortamlarında olduğu gibi normal sınıflarda kaynaştırma

programına katılan öğrencilerin özelliklerine uygun öğretim
düzenlemelerinde yarar sağlayabilir.