Özel Öğretim Yöntemleri

3. sunu
***
Öğretim Stratejileri (Yaklaşımları) 1

Prof. Dr. Halit DURSUNOĞLU

 Strateji
• Önceden belirlenen bir
amaca ulaşmak için
tutulan yolların ve
uygulanan yöntemlerin
tümü.
 Öğretim Stratejileri
• Hİ

• Öğretim stratejileri
• 1. Sunuş yoluyla öğretim
stratejisi
• Ausubel
• 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi Bu stratejiler içinde edebiyat ve dil
öğretiminde öncelikle ve ağırlıklı
• Bruner olarak sunuş yoluyla öğretim
• 3. Araştırma-inceleme yoluyla stratejisi kullanılır. Konusuna göre
diğer öğretim stratejileri de
öğretim stratejisi kullanılabilir.
• Dewey
• Şifre: ABS
 En yaygın kullanılan öğretim stratejileri
1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
• Ausubel tarafından Bilişsel Kuram
çerçevesinde geliştirilmiştir.
• Geleneksel bir öğretim yaklaşımıdır.
• Bilgi esaslı, bilgiyi esas alan bir
stratejidir.
• Öğretmen merkezli bir stratejidir.
(Öğretmen aktif; öğrenci, kısmen
aktif)
• Tümdengelimsel (Bütünden
parçaya) yöntem kullanılır. •Ausubel, David
•1918-2008
• Amerikalı Psikolog
 1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Ders işleme
• 4 aşamadan oluşur: • Değerlendirme:
• 1. aşama Öğretmen tarafından
• Genel bilgileri verme sonuç ağırlıklı
aşaması değerlendirme yapılır.
Öğretmen zaman zaman
• 2.aşama kavram haritalarına
• Öğretmen ilke, kavram ve başvurur. Bunu, soyut
genellemeleri sunar. konuları somutlaştırmak
• 3. aşama için yapar.
• Müfettiş

• Ders örneklerle işlenir.

• 4. aşama
• Öğrenci örnek verir.
 1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
• Öğretmenin sınıfta yapacağı
ilk şey, verilecek bilgileri
(örgütleyicileri yani organize
edicileri) genel olarak
vermektir, sunmaktır.
• Örgütleyici denilen kavram,
önceden öğrenilen bilgiler
ile yeni öğrenilecek konular
arasında bağlantı sağlayan
bilgilerdir.
• Öğretmenin örgütleyicileri
sunmasındaki amaç, anlamlı
öğrenmeyi sağlamadır.
• Bu stratejide öğretmen ve
öğrenci arasındaki iletişim
yoğundur; bu da soru-cevap
yöntemi ve dönüt düzeltme
yapılarak sağlanır.
• Anlamlı öğrenme
• Eski öğrenilen bilgiler ile
yeni öğrenilen bilgiler
arasında bağlantı
sağlamaktır.
 1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
• Öğretmen, aktif ve
merkezdedir; öğrenci, yarı
aktiftir.
• Sunuş yoluyla öğretim
stratejisinde öğretmen
temel kavram ve ilkeleri
açıkladıktan sonra
öğretmen örnek verir, soru-
cevap yapar, kavram
haritaları oluşturur ve
öğrencileriyle yoğun bir
etkileşim yaşar.
• Sunuş yoluyla öğretim,
«Düz anlatım» demek
değildir. Çünkü anlatım
yönteminde bilgiyi
öğretmen açıklar, öğrenci
pasif bir şekilde dinler.
• Bütün-Parça-Bütün yani
tümdengelimsel mantıkta
bilgi öğrenciye sunulur.
 1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Sunuş Yoluyla Ders İşleme Adımları
• Öğretmen ilke(kural)
genellemelerini açıklar; yani
temel kavramları açıklar.
• Öğretmen kavramları tanımlar;
yani alt kavramları açıklar.
• Öğretmen konuyla ilgili örnek
verir.
• Öğretmen konuyla ilgili
olmayan zıt örnek verir.
• Öğrenciler kendi örneklerini
verir.
• Öğretmen konuyu özetler.
• Öğretmen dersi değerlendirir.
Nesnel ve sonuca yönelik
değerlendirme.
 1. Sunuş yoluyla öğrenme stratejisi
Özellikleri
• Yeni bilgiyle ön bilgi arasında
bağlantı kurarak öğrenmenin
kalıcılığını arttırmak.
• Yaparak yaşayarak öğrenme
olmadığı için üst düzey bilişsel
kazanımlar için kullanışsızdır.
• “Kural-Örnek” stratejisidir. Önce
tanım yapılır. Sonra örnek verilir.
• “Anlamlı Öğrenme” temel alınır.
• Tümdengelim yoluyla öğretim
yapılır. Genelden özele.
• Ön organize ediciler yoluyla
içerik öğrenciye aktarılır.
• Kavram haritaları içeriğin
aktarımında önemlidir. En çok
bu kullanılır.
• Öğretmen merkezlidir. Öğrenci
aktif alıcı konumundadır.
• Dersin daha çok giriş
bölümünde kullanılır.
• Bilişsel alanın bilgi ve kavrama
düzeyinde hedeflerin kazanımı
da etkilidir.
• Soyut, sosyal ve sözel içeriğe
ait bilgilerin aktarımında
kullanılır.
 1. Sunuş yoluyla öğrenme stratejisi
Özellikleri
• Kalabalık sınıflarda, az • Dışsal pekiştireçler kullanılır. İç
zamanda çok şeyin motivasyon yok denecek kadar
anlatımında kullanılır. Bu azdır.
nedenle ekonomiktir. • Materyal, araç-gereç, model,
• Bireysel farklılıklar önemli numune, grafik, tablo…
değildir. Öznellik yok, nesnellik kullanılarak kalıcı öğrenmeler
hakimdir. sağlanır. Hem anlat hem de
• Sınıf içi etkinliktir. materyal kullan. Açıklık ilkesi…
• İletişim sözeldir ve öğretmen • Öğretmen, soru-cevap, mizah,
öğrenci arasındadır.(Ulan zaten örnek olay ve ses tonu
sınıftayız, öğrenciyle muhtar kullanımıyla sözel destek
arasında olacak değil ya) kullanarak sunumu sıkıcı
olmaktan kurtarmalıdır.
 1. Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
• Faydaları
• Bilginin ezberlenmesi yerine,
anlamlı olarak kavranmasına
imkân verir.
• Kısa sürede fazla sayıda
öğrenciye bilgilerin aktarımına
fırsat verir.
• Zaman, emek ve maliyet
açısından ekonomiktir.
• Sözel becerilerin gelişimine
imkân sunar.
• Uygulama açısından kolaylık
sağlar.
• Sınırlıkları
• Anlamlı öğrenme olmazsa
ezber öğretim gerçekleşir.
• Çeşitli teknik ve uygulamalarla
süreç zenginleştirilmezse
öğretim etkinlikleri tekdüze ve
sıkıcı bir hâl alabilir.
• Üst düzey kazanımlara fırsat
vermez.
• İçeriğin soyut niteliğinden
dolayı unutma oranı yüksektir.
• Bireysel farlılıkları dikkate
almak güçtür.
 Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Uygulama çalışması
• Dersin başındaki kazanım • Dersin sonundaki
listesi kazanımlar
• (Bugün / bu derste • Şairi ne kadar tanıdık
öğreneceğimiz konular…) • Eserleri nelermiş?
• Ahmet Hâşim • Şiirle ilgili görüşleri
• Hayatı
• Eserleri
• “Şiir hakkında bazı
mülahazalar” makalesi
• … şiirinin incelemesi
 Öğretim stratejileri
2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
• Davut abi

• Bruner tarafından Bilişsel Kuram çerçevesinde

oluşturulmuştur.
• Örnek ağırlıklı bir strateji
• Öğretmen merkezli bir stratejidir. (Öğretmen
rehber; öğrenci, aktif)
• Tümevarımsal (Parçadan bütüne) yöntem
kullanılır.

• Bruner, Jerome Seymour

• 1915-2016
• Amerikalı Psikolog
 Öğretim stratejileri
2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
• Bruner’e göre bireyler; merak, birlikte çalışma
ve başarılı olma güdüsüyle dünyaya gelirler.
• Merak eden birey, sezgileriyle hareket eder.
Her birey birlikte çalışmak ve başarmak ister.
Bu nedenle bireyin başarabileceği basitlikte
konular verilmeli ve işbirliğine dayalı bir eğitim
yapılmalıdır.
• Kavrama-analiz-değerlendirme
• Dil yarası
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Ders işleme
• Öğretmen konuya ilişkin örnek sunar.
• Öğrenciler örnekleri tanımlar, betimler.
• Öğretmen ek örnekler verir.
• Öğrenciler ek örnekleri tanımlar ve verilen
örnekleri karşılaştırır.
• Öğretmen zıt örnek verir.
• Öğrenciler örnekleri karşılaştırır.
• Öğrenciler tanımı yapar. İlke ve genellemeye
gider.
• Öğrenciler yeni örnekler verir.
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi

Ders işleme (örnek verme)

• 1. Öğretmen örnek verir.
• 2. Öğrenci örneği tanımlar.
• 3. Öğretmen ek örnek verir.
• 4. Öğrenci ek örneği de tanımlar.
• 5. Öğretmen örnek olmayan bir durum verir.
• 6. Öğrenci örnekleri karşılaştırır.
• 7. Öğrenci ilke-kavram ve genellemelere ulaşır.
• 8. Öğrenci kendisi örnek verir.
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
• Öğretmenin verdiği örnekler ve yönelttiği sorular yardımıyla,
öğrencilerin, bir konudaki temel kavram, ilke ve genellemeleri
bulmaları ve keşfetmeleri.
• Öğretmen, rehberdir.
Öğrenci, aktif ve merkezdedir.
• Öğrencilere örnekler vererek sezgisel düşünme becerilerini
geliştiririz.(Merak ve keşfetme gibi içsel güdüler harekete
geçirilerek buluşu gerçekleştirmek)
• Parça-Bütün-Parça yani tümevarımsal bir temeldedir.
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Özellikleri
• “Örnek-Kural” stratejisidir. Önce örnek verilir sonra tanım bulunur.
• Sürecin sonunda öğrenci kural ve genellemelere ulaşır. En önemli
özelliği budur.
• Daha çok kavrama ve uygulama düzeyinde kazanımlar ön plandadır.
Uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeyine de çıkabilir. Lakin
bilgi düzeyinde bir işe yaramaz.
• Tümevarım yoluyla öğretim yapılır.
• Sezgisel düşünme ön plandadır. Öğretmen öğrencilere olacakları ve
bulacakları şeyleri söylemez. İpucu veya örneklerle hissettirir.
• Sınıf içi bir etkinliktir. Sunuş stratejisi ile bazı ortak yönleri olan bir
stratejidir.
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Özellikleri
• Öğrenci merkezde, öğretmen rehberdir.
• Dersin daha çok gelişme bölümünde kullanılır. Sunuş
stratejisinde giriş bölümüydü.
• Öğretimde içsel pekiştireçler kullanılır.
• Problem çözme sürecidir.
• Sınıf sayısı az olmalıdır.
• Soyut bilgi, olguların öğretiminde kullanılmaz.
• Öğrencinin, ilgi, merak ve güdülenme düzeyi ön plandadır.
• Öğrenciler birer küçük bilim adamı olarak görülür. Buluşta da
anlamlı öğrenme vardır; ama bağlantıları öğrenciler kurar.
 2. Buluş yoluyla öğretim stratejisi
• Faydaları • Sınırlılıkları
• Problem çözme, bağımsız • Hazır bulunuşluk düzeyinin eksik
düşünebilme yeteneği olması durumunda istendik
sağlar. öğrenmeler gerçekleşmez.
• En üst düzeyde • Bazı ders ve konuların
güdülenmeye yol açar. öğretiminde istenen sonuca
• Genelleme becerisinin ulaşılmayabilir.
gelişimine imkân verir, • Olguların öğretiminde uygun
öğrenmeyi öğrenme imkânı değildir.
sağlar. • Zaman, maliyet ve emek
• Gerçek yaşama hazırlık açısından ekonomik değildir.
sağlanır.
• Kalabalık sınıflarda
• Aktif katılımdan dolayı uygulanmasında zorluklar
öğrenmeler kalıcıdır. yaşanabilir.
 Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Örnek uygulama
• Dil bilgisi konularında
uygulanabilir.
• Mesela sıfatlar konusu
• Sıfatlara önce örnek verilir
• Sonra bir örnek daha verilir.
• Anlaşılıp anlaşılmadığına
kanaat getirilir.
• Sıfat olmayan kelimeler örnek
olarak verilir.
• Sonra sıfat olan kelimeler ve
olmayan kelimeler karşılaştırılır
• Konun anlaşılıp
anlaşılmadığına o zaman karar
verilir.