ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ

“Öğretim Teknolojilerine İlişkin Temel

Kavramlar ve Gelişim Süreci”

Ali BATTAL
ali.battal@selcuk.edu.tr
 1. Eğitim
▪ Bireyde kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı veya istendik davranış
değişimi meydana getirme sürecidir.

▪Bireyin yaşantılar yoluyla,

***deneyimleyerek,
***gözlemleyerek,
***deneme-yanılma yoluyla,
kendi bilişsel şemalarını yapılandırma sürecidir.
 1. Eğitim
Eğitim sözcüğü İngilizce olan education” sözcüğünden
gelir. Bu sözcüğün kökeni Latince’ye dayanmaktadır
(Kıroğlu; 2009: s.2).

Latince kökleri beslemek (educare) ve dışarı çekmek

(educere) anlamlarına gelmektedir.
1. EĞİTİM

Alanyazında ;
Ertürk (1972)’ün tanımı
kabul edilmektedir.
Eğitim, bireylerin • amaç
davranışlarında kendi
yaşantısı yoluyla kasıtlı • davranış
istendik değişme
meydana getirme • yaşantı
sürecidir. Bu tanımdan • süreç
hareketle eğitim 5 temel
öğeye sahiptır. • İstendik
1. EĞİTİM

‘
Öğrenmemi engelleyen tek şey, aldığım eğitim
olmuştur.’

‘Eğitimdir ki bir ulusu özgür, bağımsız,

şanlı, yüce bir toplum halinde yaşatır
veya esirliğe ve sefalete sürükler.’
1. EĞİTİM

Sizce günümüz anlamındaki eğitim ne zamana

dayanır?

Sizce günümüz anlamında kitlesel eğitim

faydalı mi?

Herkes için ayni olmalı mi?

 2. Öğretim
▪Öğrenilmesi istenen davranışların önceden kasıtlı
olarak planlandığı ve öğretildiği planlanmış bir
süreçtir.
▪Öğrenmenin gerçekleşmesi için planlanan, kasıtlı ve
sistematik eğitim süreci.

öğretmen planlama

program
geliştirme ölçme ve
değerlendirme
öğrenci ÖĞRETİM
rehberlik eğitim
hizmetleri yönetimi
 3. Öğrenme
▪Bireyin kendi yaşantısı sonucunda kendinde oluşan bilgi,
tutum ve davranış değişikliğidir.

▪Bireyin çevresi ile etkileşimi sonucunda belli bir olay,

olgu veya durum ile ilgili olarak kendi bilgisini, anlayışını
ve davranışını düzenlemesi ile oluşan etkin bir süreçtir.

▪Ölçülebilir ve gözlenebilir kalıcı izli davranış değişikliği.

 3. Öğrenme

Davranışta Bu Yorgunluk,
bir Bu değişikliğin hastalık, ilaç
değişiklik değişiklikl tekrar ya da kullanımı
olması erin yaşantı gibi
sürekli etmenlerin
gerekir sonucu
etkisiyle
(gözlenebi olması olması oluşmamış
len), gerekir, gerekir, olması
gerekir.
 Eğitim Öğretim Öğrenme

Öğrenme, öğretim, Eğitimin alt kategorisidir Öğretimin sonucudur

diğer bileşenleri
(altyapı, araç vb)
kapsar
Süreçtir Planlanmış etkinliklerdir Sonuçtur

Her türlü bilgi ve Önceden belirlenmiş Bilgi ve deneyimi

deneyim içerir etkinlikleri kapsar anlamlandırmaktır

Davranış değiştirme Davranış değiştirmeye Davranış değiştirmedir

sürecidir rehberlik etmektir

Hem öğretmen, hem Öğretmenin yaptığı Öğrenendeki değişimdir.

öğrenci, hem de diğer öncesi, sırası ve sonrası
bileşenlerin yaptıklarıdır işlere odaklanır.
4. Davranış
Davranışlar
Senemoğlu’na göre
üç grupta
toplanmaktadır;

Doğuştan gelen Geçici davranışlar: Sonradan kazanılan

davranışlar: Alkol, ilaç ve davranışlar:
İçgüdüsel ve hastalık vb. Öğrenme ürünü
refleksif etkisinde oluşan olan
-İstendik
davranışlar:
müzik aleti
çalmak

-İstenmedik
davranışlar: yalan
söyleme,
yankesicilik
5. Bilim ve Teknoloji
▪ Bilim, insan müdahalesi olmayan, doğal olarak var olan olgular
ile ilgilenir ve onlar hakkında sorular sorar.
▪ Hipotezler üretilir, test edilir, veri toplanır…
▪ Doğal olgular üzerine sorular sorar ve araştırır.
▪ Su cisimleri nasıl kaldırır?
▪ Ağaçtan kopan elma neden yere düşer?
▪ Öğrenme nasıl gerçekleşir?

▪ Bilim için anahtar kelime keşiftir

 5. Teknoloji
• Yunancada kökenli
• techne→ sanat, beceri, zanaat
• Logia → çalışma alanı

Teknoloji, bilimsel bilginin uygulamaya aktarılmış halidir.

▪ Teknoloji, bilim ve uygulama arasında bir köprü görevi görür.
▪ Teknoloji, insan müdahalesi ile ortaya çıkan ilke, süreç, yöntem
veya araçtır.
▪ Teknoloji için anahtar kelime icattır.
▪ Örneğin: Tekerlek, gemi, bıçak, kağıt birer icattır, ve
teknolojidir.
Teknoloji Uygulayıcısı
• Teknoloji alanında belirli yöntemleri
kullanarak farklı durumlarda farklı
problemleri çözenler uygulayıcı olarak
nitelendirilir.
• Bu anlamda öğretmenler öğretmen-öğrenme
sürecinin etkililiğini artırmak için farklı
yöntemler kullanırlar.
• Öğretmenler de birer teknoloji
uygulayıcısıdır.
 6. Eğitim Teknolojisi

▪ İki temel konu ile ilgilenir:

▪ Eğitime özgü geçerliliği ispatlanmış (kanıt elde edilmiş)
teknolojiler geliştirmek
▪ Eğitimle ilgili olan ve olmayan gerekli bilimsel bilgi ve
teknolojileri kullanarak eğitimin etkililiğini artırmak
 6. Eğitim Teknolojisi

Eğitim teknolojisi "eğitim bilimleri" ailesinde yer almakla

birlikte Bilgisayar bilimleri, Dizge kuramı, Bilişsel bilimler,
Psikoloji, Toplum bilim ve diğer bazı bilim dallarından
beslenen, kendine has özellikleri olan, çok disiplinli bir bilim
dalıdır (Association for Educational Communications and Technology
(AECT)).
6. Eğitim Teknolojisi tanımı

Öğrenmenin kolaylaştırılması ve performansın artırılması

için uygun teknolojik süreç ve kaynakların yaratılması,
kullanılması ve yönetilmesine yönelik etik uygulama ve
çalışma alanı (AECT, 2007).

Öğrenme ve öğretmeyi teşvik etmek, kolaylaştırmak ve

öğrenciyi güdülemek amacını güden araç-gereçler ile
belirli öğretme-öğrenme sistemlerine göre hazırlanmış
programların denenmesi ve geliştirilmesine ilişkin bütün
süreç ve kapsamlar (Alkan, 1997, s.52)
 7. Öğretim Teknolojisi

▪ Öğretimin, eğitimin bir alt kavramı olduğu anlayışına dayalı

olarak ve belirli öğretim disiplinlerinin (fen, yabancı dil, biyoloji,
vb.) kendine özgü yönlerini dikkate alarak düzenlemeler yapar.

• En basit ifade ile öğretim teknolojisi “nasıl öğreteceğiz”

sorusuna verilen yanıttır.
 7. Öğretim Teknolojisi

Örneğin, matematik öğretiminde kullanılmak üzere;

• bir araç gereç tasarlayıp kullanmak,
• belirli bir konunun öğretilmesinde farklı yöntemler
uygulamak
• matematik dersindeki içeriğin kazanımlarına göre nasıl
anlatılacağına karar vermek öğretim teknolojisinin
kapsamındadır.
 7. Öğretim Teknolojisi
• Kısaca; öğretim teknolojisi, öğretimin etkililiğini arttırmak
için gerçekleştirilen tüm uygulamalardır.

• Dolayısı ile öğretim teknolojisin en önemli amaçlarından

biri etkili öğretme ve etkili öğrenmedir.

• Öğretmenin öğretimde etkililiği artırmak için yardımcı

olacak her türlü ilke, yöntem ve araçlara ilişkin bilgidir.

• Sınıftaki tahta, kitap, PC, tablet, cep telefonu

7. Öğretim Teknolojisi
 Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi Farkı
▪Eğitim teknolojisi, hem araştırma yöntemleri hem de
oluşturulan bilginin uygulanması konusunda doğa
bilimleri ile kesişen, çok disiplinli bir bilim dalıdır.

▪Öğretim teknolojisi ise kurumsal, tasarlanmış,

müfredatlandırılmış ortamlardaki “istendik
öğrenme”nin geliştirilmesi için kullanılabilecek süreç
ve araçların çözümlenmesini, tasarlanmasını,
geliştirilmesini, uygulanmasını ve değerlendirilmesini
inceleyen bilim dalıdır.

▪Kısaca eğitim teknolojisi uygulama odaklıyken, öğretim

teknolojisi süreç odaklıdır.
 Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi Farkı

▪Eğitim Teknolojisi bilim dalını ifade etmek

için öğretim teknolojisi ifadesi de
kullanılabilmektedir.
▪Öğretim teknolojisi eğitim teknolojisinin kapsadığı
başka bir bilim dalıdır.
▪Öğretim teknolojisi, tüm eğitim teknolojilerini
kapsayamamakta, yalnızca bir dalını ifade
edebilmektedir.
 8. Öğretim Materyali

▪Öğrenme-öğretme sürecinin etkililiğini artırmak için

öğretim ile ilgili araç ve teknolojilerin işe koşulmasıyla
geliştirilen her türlü öğrenme-öğretme yardımcılarıdır.
 “Öğrenme süreçlerinde sıkça
karşılaştığınız öğretim
teknolojilerinin neler olduğunu ve
bu teknolojilerin öğrenmelerimizi
nasıl etkilediğini düşünelim”
Eğitim teknolojisinde kullanılan araçlar (gelişim
sırasına göre);
▪Kara Tahta –Tebeşir,
▪Kitap-Defter-Kalem,
▪Matbaa,
▪Model-Maket,
▪Resim-Slayt-Film,
▪Radyo , Tv- Video, Kamera
▪Öğretme Makineleri, Bilgisayarlar.
▪Bireysel Ve Kitlesel Otomasyon: ( İnteraktif Video,
Disk, Cd, Hipercard, Telekonferans, Bültenboard,
E-Mail)
▪Ağ Sistemleri: (İnternet, İntranet, Network,Novell)
▪Telekomünikasyon: (İletişim Sistemleri-Uydular)
▪ 1870 – Büyülü Fener denilebilir bu
araç ilk projeksiyon makineleridir.
• 1890 – İlk yazı tahtaları
▪ 1890 – İlk tebeşirli tahta

• 1900 – İlk kalemler

okullarda kullanılmaya
başlandı.
▪ 1905 – Çeşitli resimleri 3 • 1925 – Film Makinası
boyutlu olarak görüntülemeye
yarayan bu araç okullarda
kullanılmaya başlandı.
▪ 1925 – Radio da ilk defa • 1930 – Asetatla çalışan ilk tepegözler.
okullarda çeşitli eğitsel
• 1940 – İlk teksir – fotokopi makineleri
yayınları dinlemek için
okullarda eğitsel amaçlı kullanılmaya
kullanılmaya başlandı.
başlandı.
▪ 1951 – Video kasetler
▪ 1957 – Kitap sayfalarını okurken tutmaya ve hangi satırda
olduğunuzu göstermeye yarayan bir araç.
▪1958 – Televizyon eğitsel amaçlı olarak okullarda
kullanılmaya başlandı.
▪1959 – Xerox firması tarafından fotokopi makineleri
okullarda kullanılmaya başlandı.
▪1965 – Film şeridi görüntüleyici ile öğrenciler kendi
hızlarında izleme imkanına sahip oldular.
 1980 – ABD de devlet okullarında kullanılan ilk bilgisayar.
 1999 – İlk Akıllı Tahta
 2005 – Öğrenci yanıt sistemi-
 2006 – Kişisel öğrenci Laptopu
 2010 Apple iPad
 Bir sonraki teknoloji?

▪ Robot?
▪ Makine öğrenmesi
▪ Yapay zeka öğretmenin yerini alacak mı?
▪ …… teknolojisi öğretmenin yerini alacak mı?
▪ Öğretim teknolojilerinin bir türlü gerçekleşmeyen kehaneti?
 Kaynaklar
▪ Akkoyunlu, B., Altun, A. & Soylu, M.Y. (2008) Öğretim Tasarımı. Ankara:
Maya Akademi.

▪ Demirel, Ö., Seferoğlu, S.ve Yağcı, E. (2004) Öğretim Teknolojileri ve

Materyal Geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık.

▪ Selvi, K. (Ed.) (2008). Öğretim Teknolojileri Ve Materyal Tasarımı. Ankara:

Anı Yayıncılık.

▪ Yalın, H. İ. (2002) Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara:

Nobel Yayın Dağıtım.