1.

HAFTA SUNUSU

TEMEL KAVRAMLAR

1
 Kültür
• Kültürel değerler ve normlar bireylerin toplum içinde
birbirlerine benzer davranışta bulunmalarını sağlayarak
toplumun bütünlüğünün korunmasına yardımcı olur
(Erden, 1998: 63).
• Kültür, insanların birbirleriyle ve çevreleriyle
etkileşimlerinin örgütlenik ve birikik ürünleridir. Kültür bir
toplumun yaşama biçimidir (Sönmez, 2006).
• Freud, kültür ve uygarlığı bir gerçeğin iki yüzü şeklinde
algılar.

2
 Kültürleme:
• İçinde yaşanılan toplumun kültürel değerlerin
bireye kazandırılması sürecidir.

• Toplumun, bireyleri kendi kültürünün istek ve

beklentilerine uyacak şekilde etkilemesi ve
değiştirmesine “kültürleme” denir (Fidan ve Erden,
1992).

3
 Kültürlenme
• Bireyin içinde yaşadığı kültürdeki özellikleri
kazanmasına kültürlenme denir (Ertürk, 1989).

4
 Kültürleşme
• Kültürel yayılma süreciyle gelen maddi ve manevi
öğelerle, başka kültürden insan ve grupların, belli
bir kültüre girmesi ve karşılıklı etkileşim sonucu her
ikisinin de değişmesidir (Demirel, 2005).

5
Kültürlenmede yeni bir sentezleme vardır.
Kültürlemede yoktur. Kültürlemede var olanların
kazandırılması vardır. Kültürleşmede karşılıklı
etkileşim ve her iki tarafında etkileşerek bir
değişimi vardır.

Kültür Ürün

Kültürleme Süreç

Kültürlenme Sentezleme

Kültürleşme Karşılıklı etkileşme ve değişme

6
Kültürleme çeşitlerini birer örnekle açıklayalım

• Zoraki kültürleme: Ana dili harici bir dili

çocuklara istem dışı öğretmek.
• Gelişi güzel kültürleme: Çocuğun anadilini hiç
okula gitmeden evde ve sokakta öğrenmesidir.
• Kasıtlı kültürleme: Anadili bilinçli, maksatlı ve
kasıtlı bir yolla okulda öğretmektir. Buna da
eğitim denir (Demirel, 2005).

7
Ertürk: Bireylerin kendi yaşantısı yolu ile kasıtlı olarak
istendik davranış değiştirme sürecidir.
1.Eğitim bir süreçtir: Süreç, bir amaca yönelmiş olan
sürekli değişmelerin tümüdür.
2.Eğitim sürecinde bireyin davranışlarının istenilen
yönde değiştirilmesi hedeftir ve bu yön önceden
belirlenen amaçlar doğrultusunda işler.
3.Davranışlardaki değişme, kasıtlı olarak yani
elverdiğince rastlantısal unsurların dışarıda bırakıldığı
bilinçli bir tarzda gerçekleştirilmektedir
4.Eğitim sürecinde bireyin kendi yaşantıları esastır.

8
SİSTEM

Girdiler, işlemler, çıktılar ve dönütten oluşan

ve en az bir hedefi gerçekleştirmek üzere
örgütlenip uygulamaya konulan ve uygulama
sonuçlarına göre yeniden düzenlenen dirik bir
örüntü olarak tanımlanabilir.

9
 Açık Bir Sistem Olarak EĞİTİM
• Sistem ortak yönleri olan bir seri ünitenin
karşılıklı ilişki ve etkileşimidir.
• Eğitim sistemi, insanlardan oluştuğu için
toplumsal, topluma hizmet etmek amacıyla
kurulduğu için de açık bir sistemdir.
• Eğitimin bir süreç (dinamik bir yapı) olduğu
düşünüldüğünde; eğitim, açık bir sistemdir.

10
 GİRDİLER İŞLEMLER ÇIKTILAR
-Yeni Enerji
-Enerji -Hedefe dönük -Yeni sermaye
-Sermaye her türlü zihinsel -Ġstendik ürün ya da
-Ġşlenmemiş madde ve fiziksel etkinlikler davranışlar
-Yarı işlenmiş madde -Araç,gereç,donanım -Yeni organizma
-Organizma -Zaman -Yan ürünler ya da
Bilgi,Duyuş,Beceri davranışlar

Dönüt Dönüt

12
 EĞĠTĠM
Formal Ġnformal

Planlı ve programlıdır Planlı ve programlı değildir

Hedefler önceden belirlenir Hedefler belli değildir

Yer ve mekan bellidir Yer ve mekan belli değildir

Öğreticiler profesyoneldir Öğreticiler profesyonel değildir

Amaç,olumlu davranış Olumlu ve olumsuz

kazandırmak davranışlar olabilir

Program geliştirme Program geliştirme 13

süreci zorunludur süreci zorunlu değil
 EĞİTİM

Formal eğitim Ġnformal eğitim

Kendiliğinden, rasgele,
planlı plan ve programsız

Örgün Belli yaş grupları, Yaygın

aşamalı ve kademeli Ġlgi ve gereksinimlere
okullarda yapılır kademeli değildir.

Hizmet içi
Ġlköğretim Halk eğitim
eğitim

Ortaöğretim

Üniversite
14
 Eğitim, bireyin davranışlarında kendi
Eğitim yaşantısı yoluyla ve kasıtlı,
istendik değişiklikler meydana getirme sürecidir.

Eğitim, yaşamı kapsayan bir süreç olup

kendiliğinden gerçekleşen
öğrenmeleri de içerir. Bu nedenle öğretime
göre daha kapsamlıdır.

İnformal eğitim

Özellikleri
Tanımı; doğal Doğal ortamda kendiliğinden gerçekleşir.
ortamda kendiliğinden Planlı ve programlı değildir.
gerçekleşen, bir plana Öğreticiler profesyonel değildir.
ve programa bağlı Olumlu ve olumsuz yönde gerçekleşebilir.
olmaksızın yapılan Eğitimin gerçekleştiği ortam
eğitim etkinlikleridir. önceden belli değildir.
Sonuçlar her birey için farklı olabilir 15
Eğitim
Tanımı; önceden belirlenen
hedefler doğrultusunda
planlı, programlı
davranış değişikliği
Formal meydana getirme sürecidir.
Özellikleri,
planlı ve programlıdır.
Varılmak istenen hedefler
önceden bellidir. Eğitim
profesyonel kişiler tarafından
verilir. Olumlu davranışlar
kazandırmak esastır. Belli bir
mekan ve ortam gereklidir. Eğitimde
amaca yönelik araç ve
gereçler kullanılır ve sürecin bazı
aşamalarında değerlendirme yapılır.

Türleri Örgün Yaygın

Özellikleri
Özellikleri
•Süreklilik arz etmez.
•Birbirini takip eden kesitlerden oluşur.
•Belli yaş gruplarına yönelik değild
•Belirli yaş gruplarına yöneliktir
her yaş grubuna yayılmıştır.
Kademeleri
Türleri
•Okul öncesi, ilköğretim,
•halk eğitimi, hizmet içi eğitim
orta öğretim, yüksek öğretim
•kurslar

16
Şekil 3: Eğitim ve Türleri
 Öğretim (Instruction)
• Bireyin hayat boyu süren eğitiminin, okulda planlı,
programlı, destekli olarak yürütülen, genellikle bir
belgeyle sonuçlanan, öğrenmenin gerçekleşmesi ve
bireyde istenen davranışların gelişmesi için
uygulanan süreçlerin tümüdür.
• Yaşam boyu süren eğitimin bir kısmının okulda, sınıf
ortamında planlı ve izlenceli biçimde yürütülen
kesimidir.
• Öğrenme ve öğretme süreçlerinin ikisini birden
kapsamaktadır.
17
 EĞİTİM (Öğretimi kapsar)
Planlı ve programlı olabileceği gibi
tesadüfen ve gelişigüzel de olabilir.
Kapsamlı ve süreklidir. Zaman ve yer
yönünden çok boyutludur.
Genel anlamda temel amaçtır.
Mekan bakımından her yer de ve ortamda Öğrenme-öğretme ortamlarında (okul,
oluşabilir.
Denetimli veya denetimsiz olabilir.
ÖĞRETİM (Eğitimin formal yönüdür)
Öğretim, eğitimin formal yönünü temsil
eder.
Zaman ve yer yönünden sınırlıdır. Kapsamı
dar, sürelidir.
Eğitimin aracıdır. Eğitimin planlı ve
programlı bölümünü oluşturur.
sınıf) meydana gelir.
Denetimlidir.

Her türlü bilgi, deneyim ve öğrenmeyi Planlı, programlı ve yönlendirilmiş

kapsar. öğrenmeleri içerir.
Herkesten öğrenme söz konusudur. Öğrenci-öğretmen ilişkisi esastır.

Olumlu ya da olumsuz davranışlar olabilir. Olumlu davranışlar kazandırmak esastır.

Yaşam boyu bir süreçtir. Belirli yaş grubu ve dönem ile sınırlıdır.

18
 ÖĞRENME (Learning)

Olgunlaşma düzeyine göre, bireyin

çevresi ile etkileşimi sonucunda yaşantı
ürünü oluşan ve kalıcı olan davranış
değişmesidir

Öğrenmenin üç temel özelliği vardır

• 1.Mutlaka bir davranış değişikliği

oluşmalıdır (iyi veya kötü yönlü),
• 2.Çevresiyle etkileşimi sonucu yaşantı
ürünü olmalı,
• 3.Kalıcı izli (sürekli) olmalıdır.

19
• Öğrenme bireyin çevresiyle kurmuş olduğu
etkileşim sonucu zihinsel simge veya
bağlantılarımızdaki uzun süreli değişikliklerdir.

• İnsan çevre ile etkileşimi sonucunda sürekli

yeni bilgi ve beceriler öğrenmektedir ve bu
durum insanı çeşitli yönlerden
değiştirmektedir. Bu değişim zihinde
başlamakta, davranış ve tutumlara doğru
ilerlemektedir.
20
 Öğretme (Teaching)
• Herhangi bir öğrenmeyi kılavuzlama, sağlama ve rehberlik
etme etkinliğidir. Bilinçli ve amaçlıdır.
• Öğrenmenin belli bir amaç doğrultusunda başlatılması,
yönlendirilmesi, kolaylaştırılması ve gerçekleştirilmesi süreci
olarak da tanımlanabilir.
•Bireyin belli davranış değişiklikleriyle sonuçlanacak yaşantılar
geçirmesini sağlama eylemdir.
• Öğretme süreci içinde öğrenci; öğretici, amaç, malzeme vb.
öğelerle etkileşimde bulunarak öğrenmeyi gerçekleştirir.
•Öğretim bir kişi veya grup tarafından düzenlenebileceği gibi
bilgisayar, televizyon, film, kitap gibi çeşitli materyallerle
etkileşim sonucu da sağlanabilir.
21
 PROGRAM
• Eğitim ve öğretim, planlı ve programlı yapılması gereken
etkinliklerdir. Eğitim ve öğretim sürecinin başarısı, eğitim ve
öğretim programlarına bağlıdır.
• Yetiştirilecek insan tipini programlar belirler.

Milli Eğitim Teori Eğitim Sisteminin

Eğitim Programları
ve Politikası Paydaşları

22
 Eğitim Programı (Curriculum)
• Eğitim programı kavramı üzerine düşünceler Platon’a
(M.Ö. 4. yy.) kadar uzanmakla birlikte olgunun
bilimsel literatürde kavramlaşması Herbart’ın felsefi
hareketine dayanmaktadır.
• 1820’lerden itibaren kullanılan kavram Bobbitt’in
1918 yılında “The Curriculum” eğitim programı
alanının başlangıcı kabul edilir.
• Curriculum (oval koşu pisti) İzlence
• Yetiştirmek Yetişek

23
• Türkiye’ de müfredat ve yetişek olarak da isimlendirilen
eğitim programı için okulda öğretilen her şeydir, konular
kümesidir, öğretilecek içeriktir, hedef davranışlar
grubudur, çalışmaların yönüdür, öğrenme için bir plandır
gibi farklı tanımlar yapılmıştır.

24
• Eğitim programını yetişek olarak isimlendiren
Ertürk (1972), bunu “geçerli öğrenme yaşantıları
düzeneği” olarak ifade etmiştir.
• Varış (1997) eğitim programını, “bir eğitim
kurumunun çocuklar, gençler ve yetişkinler için
sağladığı, milli eğitimin ve kurumun amaçlarının
gerçekleşmesine dönük tüm faaliyetler” olarak
ifade etmiştir.

25
 Eğitim Programı (Curriculum)
• Tüm derslerin öğretim programları,
• Bir eğitim • Yönetmelikler,
kurumunun çocuklar, • Rehberlik faaliyetleri,
• Sağlık çalışmaları,
gençler ve • Teneffüs etkinlikleri,
yetişkinler için • Okul-endüstri veya işyeri ilişkileri,
• Yetiştirme kursları,
sağladığı, milli • Kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler,

eğitimin ve kurum •
•
Ders dışı kol faaliyetleri
Özel günlerin kutlanması
amaçlarının • Geziler
• Örtük program faaliyetleri
sağlanmasına • Okulun ve sosyal çevrenin bireylerin
yönelik tüm yaşantılarını düzenlemek ve geliştirmek
için yürüttüğü tüm etkinlik
faaliyetleridir
26
Programların sistemli bir biçimde yapılandırılması gereken temel
öğeleri ise hedef (kazanım), içerik (konu/muhteva), eğitim
durumları (öğrenme-öğretme süreci/durumları) ve
değerlendirme (sınama durumları) olarak sıralanır.
Sönmez (2002) sürekli değişmeye ve gelişmeye açık dirik bir yapı
olarak nitelendirdiği eğitim programının beş öğesini şu şekilde
sıralamaktadır:
• İstendik özellikler
• Bu özelliklerin göstergesi olan davranışlar
• İçerik ve konunun örüntüsü (üniteler)
•Davranışı kişiye kazandıracak eğitim durumu (çevre ayarlaması)
•Davranışın kazanılma derecesini ölçme ve değerlendirme
27
 Eğitim Programı Öğeleri
Niçin? Hedef davranış

Değerlendirme
Ne? İçerik

Öğrenme Öğretme Kalite

Süreci Kontrolü
Nasıl? (Eğitim Durumları)

Öğrenme İlkeleri
Öğrenme Stratejileri-Yöntem-Teknik
Araç gereçler
28
Eğitim programları ile ilgili farklı tanımlara ve anlayışlara
karşın eğitim programlarının tümünde olması gereken
bazı temel özellikler vardır.

29
 Esnek ve
Çerçeve Olmalı
Programların ve planların esnek olmasını gerektiren sebepler;
• Aynı ülke içinde dahi olsa yöresel, kültürel ve iklimsel farklılıklar
• Öğrencilerin bireysel farklılıkları
• Gelişme ve değişmeler

30
 Devletin ve toplumun genel
görüş ve beklentileriyle
uyumlu olmalı

Devletin temel felsefesi, hakim ideolojisi ile toplumsal ve kültürel

değerler ile uyum içerisinde olmalıdır. Türkiye Cumhuriyetinde devlet
ve toplumun görüş, ihtiyaç ve beklentileri ile uyumlu olarak monarşi
değil; demokrasi, Cumhuriyet, çoğulculuk içeren hedefler programlarda
yerini almaktadır.
31
 Uygulanabilir
Olmalı
Bilimsel, toplumsal, ekonomik vb. gerçeklerle çelişmemelidir

32
 İşlevsel Olmalı
Konu ve etkinliklerin gerçek yaşamda yeri olmalı, bireysel ve toplumsal
ihtiyaçları karşılamalı, bireyin yeteneklerini ortaya çıkarmalı ve geliştirmeli,
yani fonksiyonel olarak işe yaramalıdır. Örneğin, öğretmen yetiştirme
programı, iyi ve yeterli öğretmenler yetiştirir nitelikte olmalıdır. Ya da
okuma yazma programının uygulanmasından sonra öğrenciler okuyor ve
yazıyor olmalıdır.
33
• Hedefleri gerçekleştirmeye yönelik olmalıdır.
• Hem bilimsel ilkelere uygun olmalı hem de
bilimsel bilgiyi kullanmayı öğretmelidir.
• Ekonomiye uygunluk özelliği göstermelidir.
• Dinamik (yenilenebilir olmalıdır)

34
 Eğitim programı; öğretim programı, ders programı ve planları kapsar. En
kapsamlı program eğitim programıdır.
Ders planı

Ünitelendirilmiş
yıllık plan

Ders programı

Öğretim
programı
İçeriye doğru ayrıntı artar Dışarıya doğru kapsam artar
Eğitim
programı

35
 PROGRAM GELİŞTİRME
Eğitim programının
• hedef,
• içerik,
• öğrenme öğretme süreci
• değerlendirme öğeleri arasındaki dinamik
ilişkiler bütünü ve hazırlanmış programın
araştırmacı bir yaklaşımla uygulamada
geliştirilmesidir.

36
• Eğitim programlarının tasarlanması, uygulanması,
değerlendirilmesi sonucu elde edilen veriler
doğrultusunda yeniden düzenlenmesi sürecidir.
• Gerek okul içinde gerek okul dışında milli eğitimin
ve okulun amaçlarını etkin şekilde
gerçekleştirmek üzere düzenlenen içerik ve
etkinliklerin uygun yöntem ve tekniklerle
geliştirilmesine yönelik koordine çabaların
tümüdür.

37
 Öğretim Programı
• Okulda ya da okul dışında bireye
kazandırılması planlanan bir dersin
öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan
yaşantılar düzeneğidir.
• Belli bir öğretim basamağındaki çeşitli sınıf ve
derslerde okutulacak konuları, bunların
amaçlarını, her dersin sınıflara göre haftada
kaç saat okutulacağını ve öğretim metotlarını,
tekniklerini gösteren kılavuzdur.

38
• Öğretim programı, eğitim programının bir alt
kategorisidir ve okulda ya da okul dışında bireye
kazandırılması planlanan bilgi, duygu ve
becerilerle ilgili davranışlara ilişkin, derslerin
öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri içeren bir
süreçtir.
• İlkokul Matematik dersi öğretim programı,
Ortaokul Fen ve Teknoloji dersi öğretim
programı.

http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72

39
 Ders Programı (Syylabus)
• Eğitim ve öğretim programlarındaki esasları öğrenci
davranışına dönüştüren programdır. Dersin öğretimiyle
ilgili tüm etkinlikleri kapsamaktadır.

• Öğretim programı içinde yer alan bir disiplinin (dersin)

kazanımları, içeriği, öğrenme-öğretme durumları ve
değerlendirme durumlarından oluşan programdır. Yani
bir derse ait kazanımların belirlenen süre içerisinde
bireye kazandırılmasına dönük tüm faaliyetlerdir.

40
• Ders programı bir disiplinin amacı, içeriği, öğretme-
öğrenme süreçleri ve değerlendirmeden oluşan
programdır. Böyle bir ders programı, bir okulun eğitim
programının kapsadığı matematik, felsefe, fizik, coğrafya,
Türkçe vb. tüm etkinlik kategorilerinin her biri için söz
konusudur.
• Örneğin Ortaöğretim kademesi 9. sınıf Fizik dersi
programı.

41
 Örtük Program
• En genel anlamıyla resmi olmayan öğretim
etkinliklerinin oluşturduğu programdır.
• Resmi programda belirtilen amaç ve faaliyetlerin
dışında öğrenme-öğretme sürecinde ortaya çıkan
bilgi, fikir ve uygulamalar sonucu öğrencilerin
ulaştıkları niteliklerdir.
• Kısaca öğrencilerin resmi programda belirtilenlerin
dışında kazandıkları bilgi, görüş ve değerlerdir.

42
 Örtük Program
• Öğrencilerin öğrenme yaşantıları sürecinde yazılı
olarak ortaya konulamayan fakat kazanmaları
istenilen ya da beklenen bilgi, tutum, davranış ve
düşüncelerdir. Toplumsal değerlerin yeni nesillere
kazandırılması sürecinde de örtük program önemli
işlev görür.
• Resmi program dışında okul ve sınıf ortamındaki
mesaj, uyarıcı, etkinlik gibi okul yaşantılarından
edinilen bitin uygulamaları ve sosyal öğrenmeleri
kapsar.
43
 Örtük Program
• Öğretim programından ayrı olarak, genellikle ders dışı
faaliyetler biçiminde gerçekleştirilen, öğrencilerin
kişisel ve sosyal gelişimini sağlama, toplumun
değerlerini ve tutumlarını onlara kazandırma gibi
hedefleri gerçekleştirmeye dönük program türüdür.
• Bireyin yaratıcı etkinliklerini ders dışı etkinliklerle
geliştirmek üzere önem verilmesi gereken bir
program türüdür.

44
• Eğitimde tüm faaliyetleri etkileyen unsurların
başında gelen resmi programların dışında,
öğrenci başarısını etkileyen örtük program,
eğitim bilimleri alan yazınında “gizli” , saklı,
yazılı olmayan program olarak da yer
almaktadır.
• Örtük program daha çok informal eğitimle
ilişkilidir.

45
 Posner’e göre de beş tür program vardır:
1- Resmi/Açık/Yazılı program (Official curriculum/The curriculum on
paper/Written curriculum/Formal and Open curriculum)

Yetkili kurullarca okullarda uygulanmasına karar verilen programdır.

Eğitim felsefesini ve eğitim politikalarını yansıtır. Tanımlanmış, öğrencilere
kazandırılacak hedefler, bu hedefleri kazandırıcı ünite ve konular, eğitim ve
sınama durumları boyutları açıklanarak yazılı bir doküman haline getirilmiş,
programdır. Ayrıntılı ve ideal özellikler taşıyan programdır. Bu programın
özellikleri;

a) yazılıdır, kağıttadır, dokümandır e) resmidir

b) tasarıdır f) teoriktir
c) açıktır, ilan edilmiştir g) kasıtlı eğitim amaçlarını açıklar
d) Standarttır h) ölçülüp değerlendirilebilir

46
 2.Uygulamadaki/Uygulanan/Öğretilen/GerçekleşenProgram
(Operational curriculum/The curriculum in action/Observed
curriculum)

Okulda öğretmen elinde hayat bulan programdır. Resmi program

standarttır ancak gerçekleşen/uygulamadaki program okuldan okula
farklılık gösterebilir. Bu program öğrenme-öğretme pratiğidir. Resmi
programın somut gerçekleşen ve gözlenen boyutudur. Okulda
somutlaşan, gözlenen ve gerçekleşen uygulamadaki program resmi
programda yazılanlara yakın da olabilir, resmi programda yazılanların
azı da çoğu da olabilir. Bu program kağıttan uygulamaya dökülendir.
Teoriden pratiğe dönüşendir. Tasarlanan resmi programdan farklı olarak
nelerin ortaya çıktığı ile ilgilidir.

47
 3. İhmal edilen/Atlanan/Görmezlikten Gelinen/ Üstünkörü
Geçilen/Geçersiz Program (Null curriculum)

Bir programda nelerin öğretildiği kadar nelerin öğretilmediği de önemlidir.

İhmal edilen program resmi programın kasıtlı, bilinçli bir biçimde
öğretilmeyen, atlanan, eksik bırakılan, üstün körü geçiştirilen boyutlarını
oluşturur. Okulun ve öğretmenlerin yaklaşımları bunda etkilidir. Hatta çeşitli
nedenlerle öğrencilerde programın belli boyutlarının ihmal edilmesini,
atlanmasını veya geçiştirilmesini isteyebilir. Sınavda soru çıkmayan dersler ya
da ders bölümleri, ortalamaya katılmayan dersler, kısa vadede yarar
getirmeyen duyuşsal özellikler, güzel sanatlar, estetik, yaratıcılık vb. gibi
program boyutları çeşitli nedenlerle ihmal edilebilir.

İhmal edilen program= Resmi program-Uygulanan program

48
 4-Örtük/Gizli/Saklanan/İnformal/Üstü Kapalı Program (Hidden curriculum/Covert
curriculum/Informal curriculum/Unwritten curriculum/Implicit curriculum)

Resmi programda yer almayan, kast edilerek kazandırılmayan, yazılı olmayan

programdır. Bu program okuldaki sosyal ve psikolojik etkileşimle oluşan yan ve informal
öğrenmeleri kapsar. Bu öğrenmeler olumlu da olabilir olumsuz da. Bu program
kapsamındaki öğrenmeler resmi programı destekleyici yapıda da olabilir, resmi programla
çelişen yapıda da olabilir. Bu programdaki öğrenmeler okul kültürü ve ikliminden
kaynaklanan öğrenmelerdir. Okuldaki kültür, iklim, ilişkiler, disiplin anlayışı, kurumdaki
bireylerin sahip oldukları inançlar, değerler, tutumlar ile etkileşerek oluşan öğrenmeler örtük
program kapsamındadır.Bu programın özellikleri;
a) açık ve yazılı değildir,
b) tasarlanmamıştır,
c) informal, kendiliğinden ve gizil öğrenmeleri kapsar,
d) kasıtlı değildir, ima edilen programdır
e) resmi programın dışındadır
e) okul düzeni, disiplini, fiziksel, sosyal, psikolojik çevresi ile okuldaki eğitim personelince
resmi program dışı sözlü, sözsüz verilen bütün iletilerle oluşan öğrenmeleri kapsar
f) değerler, normlar, tutumlarla ilişkilidir.
g) eğitim otoritesi, okul, öğretmen ve yöneticilerce açıkça onaylanmamış hedefler ve gizli
niyetler, kurumsal normlar ve değerler bu programın kapsamındadır

49
 5- Extra/Fazladan Program (Extra curriculum/Co-curriculum):

Resmi programın dışındaki planlı sosyal, kültürel, sportif, sanatsal etkinliklerdir.

Resmi programın dışındaki ve yukarıda sayılan programların hiçbirisinin
kapsamına girmeyen okul korosu, okul bandosu, okul orkestrası, drama
çalışmaları, öğrenci toplulukları ve kulüpleri, atölye çalışmaları, konferanslar vb
çalışmalardan oluşur. Bu etkinlikler resmi program dışıdır. Ancak planlıdır.
Öğretmenlerin gözetim ve rehberliği altındadır. Fazladan ve ek olarak okul
çalışmalarında yer alır.

Sargın Eğitim : Örgün ve yaygın eğitim dışında kalan bireylerin günlük yaşam
içerisinde planlı ve programlı bir eğitim almadan kendiliğinden
gerçekleştirdikleri öğrenmelerdir. Liseden mezun olduktan sonra bir başkasından
dikiş dikmeyi öğrenmek gibi.

50