EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Yrd. Doç. Dr. Meral TANER DERMAN

16.03.22 1
 EĞİTİM İLE İLGİLİ TEMEL
KAVRAMLAR

16.03.22 2
 EĞİTİM NEDİR ?

• Eğitim, insanı diğer canlılardan ayıran en temel süreçlerden

biridir. Toplumsal bir varlık olan ve bazı yeterliliklerle
dünyaya gelen insan, bulunduğu topluma ve değerlerine
uyumu, hatta hayatını sürdürebilmek için gerekli bilgi ve
beceriyi eğitim yoluyla kazanır.

16.03.22 3
 EĞİTİM NEDİR ?
• Eğitim insanlık tarihi kadar eski ve bütün
disiplinleri etkileyen bir olgudur.
Bu yüzden çok değişik tanımları yapılmıştır.
Farklı biçimlerde tanımlanmasına karşın eğitim
insanın olgun, erdem sahibi, mükemmel bir
varlık haline gelme/getirilme sürecidir.

16.03.22 4
 EĞİTİM NEDİR?
• Eğitim, bedene ve ruha, yetenekli olduğu
(yetkinliği) mükemmelliği vermektir (Platon)
• Eğitim, Çocuğu insan haline getirmek sanatıdır
(Çiçeron).
• Psikolojik açıdan eğitim; bireyin, bedeni, zihni ve
ahlaki kabiliyetlerini ahenkli bir şekilde
geliştirmektir.
• Eğitim bireyin kişisel yeteneklerinin toplumun
kültür ve değerlerine uygun olarak geliştirilmesi ve
onların gelecekteki toplumsal ve mesleki rollere
hazırlanması için girişilen çabalar bütünüdür.

16.03.22 5
 EĞİTİM NEDİR ?
• Eğitim, doğaya göre insan yetiştirmektir.
Çocukları yetiştirme ve insan yapma sanatıdır
(J.J. Rousseu).
• Eğitim, yetileri, hep birden ve uyumlu olarak
geliştirmektir (Stein).

16.03.22 6
 EĞİTİM NEDİR ?

• İnsanın ahlaki davranışlar kazanması sanatıdır

(Aristo).
• İnsanın doğuştan getirdiği gizil güçlerin
(kabiliyetlerin) geliştirilmesidir (Kant).

16.03.22 7
 EĞİTİM NEDİR ?
• Sosyal olmayan nesli sosyalleştirmektir (E.
Durkheim).
• • Bedenen sağlam, yüksek kavrayışlı, güzel
konuşmasını bilen, yeme içme ve maddi
zevklerde aşırılığa kaçmayan, adaletli olan…
bir vatandaş yetiştirmektir (Farabi).
• «kasıtlı kültürleme süreci» Fidan ve
Erden(1998)

16.03.22 8
 EĞİTİM NEDİR ?
• «Kalkınmanın getirdiği niteliklere sahip
insan gücünü yetiştirmektir» Bilen(2002)
• «İnsanları belli amaçlara göre yetiştirme
süreci» Fidan(1996)
• «Önceden saptanmış amaçlara göre
insanların davranışlarında belli gelişmeler
sağlamaya yarayan planlı etkiler dizesidir»
Oğuzkan(1993)

16.03.22 9
• Eğitimi oluşturan temel öğeler:

• Birey
• Yaşantı
• Süreç
• Davranış

16.03.22 10
• İnsan,
– Bilişsel
– Duyuşsal
– Psikomotor

davranışlara sahiptir. Ve eğitimde bireye bu

davranışlar kazandırılır.

16.03.22 11
 EĞİTİM NEDİR ?
En genel anlamıyla eğitim, bireyin
davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve
kasıtlı olarak istendik yönde değişme
meydana getirme sürecidir.

16.03.22 12
 Eğitim; bireyin davranışlarında, kendi yaşantısı yoluyla,
kasıtlı olarak, istendik yönde değişiklik meydana getirme
sürecidir.

Süreç: Olgu ya da
olayların belli bir taslağa
uygun, belli bir sonuca
varacak biçimde
düzenlenmesi

Kasıtlılık: Davranışların bir hedefe, İstendiklik: Belirlenen hedeflere ulaşma

amaca yönelik biçimde değişmesidir.
Planlı, programlı, eğitim yoluyla
Kasıtlı kültürleme
yolunda olması
•Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ve Temel
İlkeleri
•Eğitim programlarınca belirlenmiş olan hedef
davranışlar (öğrenci kazanımları)

16.03.22 13
 • Davranış: Organizmanın gözlenebilen ya da
gözlenemeyen açık ya da örtük etkinliklerinin
tümüdür. Bu bakımdan eğitim açısından davranışın
gözlenebilir, ölçülebilir ve istenilir olması gerekir.
• Davranışlar genel olarak üç grupta toplanmaktadır.
Bunlar: doğuştan gelen davranışlar, geçici davranışlar
ve sonradan kazanılan davranışlardır. Eğitimin temel
ilgi alanı sonradan kazanılan davranışlarla ilgili
olmakla beraber, aynı zamanda doğuştan getirilen
davranışların geliştirilmesi ile de ilgilenir.

16.03.22 14
• Doğuştan getirilen davranışlar, öğrenmeyle değiştirilemeyen
davranışlardır. Ör: insanın gözbebeğinin aşırı ışıkta küçülmesi,
az ışıkta büyümesi doğuştan gelen davranışlardır.
• Geçici davranışlar: Alkol, ilaç, uyuşturucu madde, hastalık gibi
etkilerle ortaya çıkan ve bu etki ortadan kalktıktan sonra
kaybolan davranışlardır. Ör: bir kişinin yüksek ateş, alkol gibi
nedenlerden dolayı yaptıkları konuşmalar.
• Sonradan kazanılmış davranışlar: Doğuştan getirilmeyen,
öğrenme ürünü olan davranışlardır. Ör: öğrenmenin tanımını
söyleme, çevreyi temiz tutma, bir müzik aleti çalma.
• Bu davranışların istenilir olması beklenir.

16.03.22 15
 • Yaşantı, bireyin çevresiyle kurduğu etkileşim sonucu
bireyde kalan izler olarak tanımlanabilir. Her bireyin
çevresiyle kurduğu etkileşim farklı olduğu için
geçirdikleri yaşantılar ve kazandıkları davranışlar da
birbirinden farklıdır. Yaşantı, insanın diğer insanlarla
ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izdir.
• Yaşantı, eğitsel yönden kazanılmış yaşantı ve
yaşanılmış yaşantı olmak üzere ikiye ayrılır.

16.03.22 16
• İstendik Değişme: Değişmenin niteliğinin, yönünün
ve içeriğinin kim veya kimler tarafından
oluşturulduğuna işaret eder.
• Tanımda yer alan istendik değişme kavramı ile
anayasa ve bağlı diğer yasalarda belirtilen laik,
demokratik cumhuriyet değerleri temele alınarak,
Milli Eğitim Bakanlığı’nın oluşturduğu eğitim
politikaları çerçevesinde öğrencilere kazandırılmak
istenen davranışların ifade edildiği söylenebilir.

16.03.22 17
 EĞİTİM SÜRECİ
• SÜREÇ; Belli bir sonuca ulaşmak veya bir oluşumu
gerçekleştirmek için birbirini izleyen olayların ya da
durumların akışıdır.
• Süreç içerisinde ; belirli bir hedef, bu hedefi
gerçekleştirmek için bir birini izleyen bir dizi işlem ve
etkinlik ve son olarak da ürünün amaca uygunluğunu
ortaya koyan değerlendirme yer alır.

16.03.22 18
• Eğitim süreci;
– Kapsamlıdır.
– Çok boyutludur.
– Süreklidir.
– Dinamiktir.
– Bilimsel araştırma ve bulgulardan kaynaklanır.
– Ulusaldır, uluslararası araştırmaları inceler ve yararlanır.
– Yaşantılarla doğrudan ilgilidir.
– İnsana özgüdür
– Amaca yöneliktir
– Olumluya dönüktür.
– Bütünleyicidir.
– Zaman yönünden sınırsızdır.
– Mekan yönünden geniştir. Her yerde oluşur.
– Ulusal kalkınma ile doğrudan ilgilidir.
– Kültürü oluşturur, geliştirir ve kültürden etkilenir.
– Bir uyum sürecidir…

19
• Eğitimin bu çok yaygın tanımının aslında eğitimi
açıklamakta yetersiz kaldığı düşünülmektedir. Çünkü,
bireyin davranışında gözlenebilir bir değişiklik olmasa da
anlayışında, kavrayışında, bakış açısında, olaylar,
nesneler veya insanlar hakkında düşüncelerinde
değişiklikler olması da eğitimin bir parçasıdır. Diğer
yandan eğitimin sonucunda yalnızca istendik, önceden
amaçlanmış ve tanımlanmış davranışlar oluşmaz. Eğitim
sürecinde birey, önceden amaçlanmamış ve
tanımlanmamış davranışlar, bilgiler, beceriler, tutumlar
ve değerler de kazanabilir.
16.03.22 20
• Eğitim uzun bir süreçtir.
• Uzun olduğu için de pahalı bir süreçtir.
• Geriye dönüşü imkansız bir süreçtir.
• Bu uzun ve pahalı süreçte yanlışa hemen
hemen hiç yer yoktur. Bu yüzden eğitim ciddi
ve son derece önemli bir süreçtir.

16.03.22 21
 EĞİTİMİN AMACI
• Eğitimin amacı;
– Kişinin kendisini gerçekleştirmesini sağlamak, başka bir
deyişle bireylerin potansiyel kişisel yeteneklerini geliştirmek,
– Erdemli, girişimci ve sağlam karakterli bir kişilik geliştirmek,
– insan ilişkileri konusundaki becerilerini geliştirmek,
– ekonomik yönden yeterliklerini geliştirmek, bireyi yaratıcı ve
üretici yaşama hazırlamak, ona mesleki yeterlilik ve bilimsel
bir anlayış kazandırmak,
– vatandaşlık görevlerini yapmasını sağlamaktır.

16.03.22 22
 Eğitimin Özellikleri
• Eğitim yaşam boyu devam eden bir süreçtir,
• Eğitim sonunda bireyin davranışında bir değişme
olmalıdır,
• Bu değişme istendik yönde olmalıdır,
• Eğitimde bir amaç ya da kazanım vardır,
• Eğitim bireyi geliştirir,
• Eğitim bireyi hayata hazırlar,
• İçsel ya da dışsal bir yaşantı sonucu oluşur
• Yaşantı: Yaşanılanlardan, görülenlerden, duyulanlardan,
edinilenlerden sonra kişide kalan şey

16.03.22 23
 Eğitimin Görevleri
• İnsana Karşı: Gereken bilgi, beceri ve tutumun
öğretilmesi
• Topluma Karşı: Toplum kültürünün, toplumsal ilke ve
kuralların yeni kuşaklara geliştirilerek öğretilmesi
• İş görenlerine karşı: Eğitimin toplumsal birimlerinde
görev alacak insanların, eğitim alanında bilimsel
yöntemlerle yetişmiş birer meslek adamı olması
zorunludur.
• Devlete karşı: Devlet eğitimden de kendisinin istediği
davranışlarla donatılmış yurttaşlar istemektedir.

16.03.22 24
16.03.22 osmantavsan@hotmail.com 25
 EĞİTİM
TÜRLERİ

FORMAL İNFORMAL
EĞİTİM EĞİTİM
( Plansız programsız,
( Planlı programlı ) rastgele )

ÖRGÜN YAYGIN
EĞİTİM EĞİTİM

16.03.22 26
• 1 FORMAL EĞİTİM
• Formal eğitim, belirli bir zaman diliminde, bir amaç
doğrultusunda planlı ve programlı olarak, okullarda ya da
belirli kurumlarda uzman eğitimcilerin denetim ve
gözetiminde, gerekli değerlendirme ve düzeltme
çalışmaları yapılan bir etkinliktir. Dolayısıyla belirli bir
çerçevede yürütülen ve öğretim sürecinin değişik
aşamalarında bazı ölçütler doğrultusunda ölçme ve
değerlendirme işlemlerinin yapıldığı bu eğitim türünün
temel özelliği “amaçlı, planlı ve programlı olmasıdır”.
– Amaç-Uygulama-Değerlendirme
– Formal eğitim 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda
belirtildiği şekilde Örgün ve Yaygın Eğitim olmak üzere ikiye
ayrılır.

16.03.22 27
 Formal Eğitimin Özellikleri
a)     Amaçlıdır.
b)     Önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde planlı olarak
yapılır ve öğretim yoluyla gerçekleştirilir.
c)     Süreç profesyonel eğiticiler tarafından planlanır, uygulanır ve
izlenir.
d)     Süreç sonucunda olumlu davranışların kazanılması beklenir.
e)     başlangıcından bitişine kadar Eğitim özel bir çevre içinde
kontrollü olarak yürütülür.
f)       Amaçlı ( kasıtlı ) olarak hazırlanmış araç- gereç kullanılır.
g)     Süresi sınırlıdır.
h) Profesyonelce hazırlanmış eğitim araç ve gereçleri kullanılır.
I) Sürecinde belli aşamalarında ve sonunda değerlendirme işlemi
yer alır.

16.03.22 28
 ÖRGÜN EĞİTİM
• Belli bir yaş grubundaki ve aynı düzeydeki bireylere, amaca göre
hazırlanmış eğitim programları yoluyla okul çatısı altında
düzenli olarak yapılan eğitimdir.
• Örgün eğitimde genel, mesleki ve teknik eğitim programları
uygulanır.
• Örgün eğitim, Okulöncesi, İlkokul, Ortaokul ve Ortaöğretim-
Yüksek öğretim aşamalarını kapsar.
– Aşamalı-Sürekli
– Diploma-Akademik Derece
– Okullarda verilen eğitimdir;
– Yaş grupları yakındır
– Zaman bellidir
– Sonunda diploma vardır
– Usta eğiticileri ve öğreticileri vardır
– Resmidir

16.03.22 29
• Örgün eğitim aynı zamanda bir ülkedeki eğitim
sisteminin yapısını da belirler. Eğitimin farklı
kademeleri ve her kademe için belirlenen amaçlar
doğrultusunda hazırlanmış programlar, bu
programları uygulayabilecek yeterlilikte yetiştirilmiş
öğretmenler ve yöneticiler örgün eğitimin temel
ögeleridir.
• • Türk eğitim sisteminin örgün eğitim yapısı,
Anayasanın ve Milli Eğitim Temel Kanunu’nun
öngördüğü gibi şekillenmiştir.

16.03.22 30
 YAYGIN EĞİTİM
• Öğrenmede süreklilik, örgün eğitim
kurumlarında geçirilen sınırlı zaman
dilimlerinde sağlanamaz. Örgün eğitim
dışında da bireylere ihtiyaç duydukları
öğrenme olanaklarının sunulması
gerekir. Bu olanaklar çoğunlukla yaygın
eğitim aracılığı ile sağlanır. Yaygın eğitim,
örgün eğitimden yararlanamamış veya
çeşitli konularda yeniden eğitim almak
isteyen yetişkinler için halk eğitim
merkezlerinde düzenlenen kurslar ve
açılan akşam okulları veya televizyon
aracılığı ile gerçekleştirilen açık
ilköğretim ve açık liselerden
oluşmaktadır. İsteğe bağlı olmakla
beraber temelde planlı, programlı
etkinliklerden oluşmaktadır.

16.03.22 31
 • Örgün eğitim almamış kişilerin ilgi ve gereksinimleri
doğrultusunda yapılan eğitimdir.
• Okullarda yeterli eğitimi alamamış ya da sonradan ihtiyaç
hasıl olmuş yeterliliklerin verildiği eğitimdir
• Planlıdır, programlıdır
• Zaman bellidir
• Usta öğreticileri vardır
• Yaş grupları değişkendir
• Sonunda bir sertifika verilir

16.03.22 32
 • Yaygın Eğitim Kurumlarından bazıları Şunlardır
• Halk eğitimi merkezleri,
• Çıraklık eğitimi merkezleri,
• Pratik kız sanat okulları,
• Olgunlaşma enstitüleri,
• Akşam okulları,
• Endüstri pratik sanat okulları,
• Mesleki eğitim merkezi,
• Yetişkinler teknik eğitim merkezleri,
• Özel kurslar,
• Özel dershaneler,
• Uzaktan Eğitim
• Televizyon aracılığı ile gerçekleştirilen açık ilköğretim ve
açık liseler yaygın eğitimde önemli bir yere sahiptir.

16.03.22 33
 Örgün ve Yaygın Eğitim arasındaki
benzerlik ve farklılıklar
• Örgün eğitim uzun süreli ve diplomaya, yaygın eğitim
ise kısa süreli ve sertifikaya dayalıdır.
• Örgün eğitim akademik, belli koşullara sahip olanlara,
yaygın eğitim ise daha çok uygulamalı ve koşulsuz
herkese açıktır.
• Örgün eğitim kuruma (okula) dayalı, çevreden
soyutlanmış, katı örgütlenme yapısıyla daha çok
öğretmen merkezli, yaygın eğitim ise çevreye dayalı,
esnek ve öğrenen merkezli eğitimdir.

16.03.22 34
 2. İNFORMAL EĞİTİM

• Yaşamın her alanında ve her anında, plansız ve

programsız, hayatın içerisinde doğal ortamda
kendiliğinden, bireyin çevreyle etkileşimi sonucu
oluşan eğitimdir. Diğer bir deyişle bireyin
sosyalleşme ve kültürlenme sürecidir.
• Toplumlar büyüyüp geliştikçe informal eğitim
süreci insanların yetişmesinde yeterli olmamış ve
formal eğitim uygulanmaya başlamıştır.

16.03.22 35
• İnformal eğitim yani resmî olmayan eğitim, aile içinde,
yaşamını devam ettirebilmek için gerekli temel becerilerin,
taklit ederek ve gözlem yaparak kazanılmasıyla başlar. ailede,
arkadaşlarla oyun oynarken, okulda öğretmenlerle iletişim
kurarken, sokakta, iş ve akran çevresinde, askerde, çeşitli sivil
toplum örgütlerinde, sportif faaliyetler ile kültürel ortamlar
gibi alanlarda, çarşı pazarda alışveriş yaparken devam eden ve
insan yaşamının son bulmasıyla biten ancak planlı ve
programlı gerçekleşmeyen eğitim süreci olarak
nitelendirilebilir.

16.03.22 36
• Formal eğitimde olduğu gibi belirlenmiş bir amaç,
hazırlanmış bir program ve görevlendirilmiş bir rehberin
söz konusu olmadığı bu eğitim süreci, esasında insanın
sosyal boyutunun bir yansımasının sonucu olarak ortaya
çıktığı düşünülebilir.
• Çünkü bireyler günlük yaşamlarında diğer insanlarla
girdikleri çeşitli etkileşimler, basın ve yayın araçlarıyla
çeşitli konularda edinilen bilgiler, iş ve sosyal ortamlardaki
çeşitli paylaşım ve tartışmalar neticesinde edinilen
deneyimler ile birey içinde yaşadığı toplumun değerlerini,
normlarını öğrenebilir ve çeşitli açılarda görüş geliştirebilir.

16.03.22 37
• Bireyin doğrudan farkında olmadığı, yaşamın
içinden ve kendiliğinden meydana gelen tüm
bu öğrenmeler informal eğitim kapsamında
değerlendirilebilir.
• Doğal eğitim olarak da nitelendirilen informal
eğitimde bireyler, gözlem ve taklit yoluyla
değiştirdiği davranışlarını içselleştirmektedir

16.03.22 38
 • İnformal eğitim, formal eğitimin devam ettiği süreçlerde
de devam eder.
• Öğreticiler profesyonel değildir.
• Yer, mekan veya eğitimin gerçekleştiği ortam belli değildir.
• Bu süreç sistemsiz ve denetimsiz bir şekilde doğuştan
ölünceye kadar devam eder. Olumlu ve olumsuz yönde
gelişebilir.
• Kontrolü sağlanamaz.
• Herhangi bir değerlendirme aracı yoktur.  Başlıca
öğrenme yolları gözlem ve taklittir.

16.03.22 39
• İnformal eğitimde istendik bir çok davranış
kazanılırken bazen de istenmedik davranışlar da
kazanılabilir. Kimin nerede, hangi olumlu ya da
olumsuz davranıştan nasıl etkileneceğini kestirmek
çok zordur. Genellikle, kötü alışkanlıklar hep bu yolla
kazanılır. Üniversiteye kadar sigara içmeyen birinin
arkadaşlarından etkilenerek sigara içme alışkanlığı
kazanması gibi. Ör: sigara içmek, alkol almak, kopya
çekmek vb. istenmeyen ve zararlı alışkanlıklar da bu
süreçte öğrenilmektedir.

16.03.22 40
 • DİĞER BAZI
KAVRAMLAR

16.03.22 41
 Öğretim
• Eğitim sisteminin içinde yer alan alt sistem
ya da süreçlerden birisi olarak adlandırılan
öğretim, “eğitim programlarında yer alan
bilimsel disiplinlerin, öğretim ortamında
bireyin ilgi, yetenek, yeti ve anlıklarına
göre, sistemli bilgi kategorileri biçiminde
sunulmasıdır”.
• Eğitim kurumlarında planlı, kontrollü ve
örgütlü olarak öğretmen rehberliğinde
gerçekleştirilen ve gerekli ölçme
değerlendirmeler yapılarak yürütülen
etkinliklerdir.
• Öğretim, öğretmen ile öğrenenin
etkileşimi olarak da ifade edilebilir.
• • Bireye istendik davranış kazandırma
amacıyla amaçlı, planlı ve programlı olarak
yürütülen eğitim süreçlerin tümüdür

16.03.22 42
• Ayrıca, belli bir amaca göre bilgileri verme işi, tedris, tedrisat,
talim, öğrenmeleri kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gereçleri
sağlama ve kılavuzluk etme işi veya belli bir amaca göre gereken
şeyleri öğretme işi şeklinde de tanımlamalar yapılabilmektedir.
• Esasında öğretim, bireyin hayat boyu devam eden eğitiminin
okulda, planlı ve programlı olarak yürütülen kısmını teşkil
etmektedir. Varış’a (1985) göre bu açıdan yaklaşıldığında, öğretim,
genişliği olan eğitim kavramının alt boyutlarından biri olup, ancak
önemli bir dilimini teşkil etmektedir. Önemli olmasını ise,
devletlerin bu uzun sürece büyük yatırımlar yaptığını ve bu şekilde
topluma katkı sağlayacak psikolojik, sosyal ve ekonomik güvencesi
olan kişilerin yetişmesine bağlamaktadır.

16.03.22 43
 • Ayrıca eğitimin zaman ve mekân yönünden
kapsamlı ve çok boyutluluğu yanında,
öğretimde zaman ve mekân kadar öğretmenin,
velinin, öğrencilerin beklentilerinin de önemli
olduğu belirtilmektedir.
• Bunun yanında eğitim de, öğretim de
süregeldiği toplumun sosyal, kültürel, politik ve
ekonomik olgularından etkilenir . Bu programlı
çalışmaların sürdürüldüğü yerler ise okullardır.

16.03.22 44
 • Öğretimin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için;
• Öğrenci ve öğretmen iletişiminin,
• Okulun sahip olduğu olanaklar,
• donanım,
• Yönetim,
• Sınıf düzeni,
• Öğretmenin sınıf yönetimi becerileri
• Sınıfın psikolojik atmosferi
Öğretimin gerçekleşmesinde son derece önem taşımaktadır.

16.03.22 45
 • Öğretme faaliyeti bilgi sahibi herkes tarafından yapılabildiği halde,
öğretim faaliyetini yapmak sadece öğretmenlere verilen bir haktır.
• Öğretimin Amaçları
– • Çocuklara (bireylere) belirlenen bilgi, beceri, davranış ve değerler
kazandırabilme
– • Çocukların ruh, beden, zihin, düşünme, karar verme, karakter, kişilik ve
sosyal yeteneklerini geliştirebilme
– • Öğrenmesini öğretebilme
– Çocukların bireysel ihtiyaçlarını, sorunlarını, toplumun isteklerini tanıma ve
bu ihtiyaçlara cevap verebilme
– • Çocukları yaparak ve yaşayarak iş içinde hayat işlerine hazırlayabilme
– • Okulun eğitim ihtiyaçlarını gerçekleştirebilmek için gerekli olan bütün
önlemlerini alabilme

16.03.22 46
• Öğretimin gerçekleşebilmesi için, öğretmenin şu noktalara dikkat etmesi
lazımdır:
• 1. Öğretim için gerekli hazırlığı yapmalıdır. Öğrencilerin ilgi ve
ihtiyaçlarına göre konuların nasıl ele alınacağını, metot ve tekniklerin
neler olduğunu tespit etmelidir.
• 2. Öğrencilerde çalışma istek ve heyecanını uyandırmalıdır.
• 3. Öğrenme ortamını hazırlamalıdır.
• 4. Öğrencilere neyi, nasıl yapacakları konusunda önerilerde bulunmalıdır.
• 5. Öğrencilerin derse katılımlarını sağlamalıdır.
• 6. Öğrenilenlerin pekişmesi için, uygulama ve alıştırma yapmalıdır.
• 7. Öğrencilerin çalışmalarını değerlendirmelidir.
• 8. Öğrencilere her zaman rehberlikte bulunmalıdır.

16.03.22 47
 Eğitim ve Öğretim Kavramları Arasındaki Farklar
• Eğitim, öğretimi kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir.
• Eğitim yaşamı kapsayan bir süreç iken öğretim yaşamın belli dönemlerinde yapılır.
• Eğitimin okulda planlı ve programlı olarak yürütülen kısmı bireyin öğretimini
oluşturur. Eğitim planlı ve plansız olabilirken, öğretim ise planlı programlı
öğrenmeleri içerir.
• Öğretimde zaman ve mekân kadar öğretmenin, velinin, öğrencinin beklentileri de
saptanmıştır.
• Öğretim, güdümlüdür, planlıdır, programlıdır, desteklidir. Öğrencinin öğretmen ile
ve onun sağladığı ortamla etkileşimi önem taşır.
• Eğitim zaman ve mekân yönünden kapsamlı, sürekli ve çok boyutludur. Öğretim ise
belli mekânlarda gerçekleşir.
• Her eğitim öğretim değildir. Fakat her öğretim eğitimdir.
• Eğitimde bilgi dahil her türlü tecrübe üzerinde durulur. Bu tecrübeler tesadüfî
olabilir. Tesadüfî tecrübeler ise her zaman eğitsel nitelikli olamayabilir. Eğitim
sonunda istenmedik davranışlarda gerçekleşebilir. Öğretimde ise istendik
davranışlar kazandırmak esastır.

16.03.22 48
16.03.22 49
16.03.22 50
• f) Öğrenme:
• İnsanın gelişiminin önemli bir bölümünde öğrenmenin etkisi vardır. Çocuk
doğduğu andan itibaren öğrenme sürecinin içinde yer alır. Öğrenme olmadan
alışkanlıkların kazanılması, kültür değerlerinin kazandırılması gerçekleşemez.
İnsanoğlu öğrenme yetisi ve isteği ile doğar; aile, okul ve toplumdan aldığı
destekle yaşamı için gerekli pek çok bilgi ve beceriyi öğrenme yolu ile kazanır.
• İnsanın yaşamını sürdürebilmesi öncelikle yaşadığı sosyal ve fiziksel ortama
uyum sağlaması, bunu gerçekleştirebilmesi ise çeşitli konulardaki
öğrenmelerine bağlıdır.
• Çünkü bireysel gelişimi sağlamanın en temel koşullarından birinin de
öğrenme olduğu bilinmektedir. Gerekli öğrenmeler sağlanmadıkça sadece
büyüme ve olgunlaşma bireylerin gelişmesi için yeterli değildir.
• Bu açıdan çocukların ruhen ve bedenen dengeli gelişebilmeleri, yakın
çevrelerinde bulunan ve kendilerine öğrenme olanakları sağlama durumunda
bulunan ebeveyn ve öğretmenlerinin çabasına büyük ölçüde bağlıdır.

16.03.22 51
• Öğrenme, bireyin çevresiyle geçirdiği etkileşimler
sonucunda davranışlarında meydana gelen nispeten
kalıcı izli değişikliklerdir.
– Öğrenme sonucunda davranışlarda gözlenebilir bir
değişme olmalı
– Bireyin davranışındaki değişiklik nispeten kalıcı izli olmalı
– Bireydeki davranış değişikliği yaşantı ürünü olmalı

16.03.22 52
• Kişi yeni bir şey öğrendiğinde artık onu bilmediği
zamandaki davranışı göstermez. Ancak öğrenmenin
sürekli olması ve öğrenilenlerin unutulmaması için
tekrar ve pekiştireçler önemlidir.
• Gerçek öğrenme için bireyin öğrenme sürecine
katılması, öğrenmeyi istemesi, öğrenmek için çaba
göstermesi ve öğreneceği konu için gerekli alt
yapıya ya da hazırbulunuşluğa sahip olması gerekir.

16.03.22 53
• Hazır bulunuşluk; yeni bir öğrenme durumunda, bireyin
önceden sahip olduğu özelliklerin tümünü kapsar. Bireyin yaşı,
gelişimi, olguluk seviyesi, tutumu, motivasyonu ve sağlık
durumu yeni öğrenme ortamında etkili olan unsurlardır.
• Hazır bulunuşluk; kişinin olgunlaşma ve öğrenme sonucunda
belli bir davranışı göstermeye hazır olmasıdır. Bir konunun, bir
yaşantının istenen düzeyde öğrenilebilmesi için o konunun
gerektirdiği temel ön yaşantılara o konuyu öğrenecek kişinin
mutlaka sahip olması gereklidir.

16.03.22 54
• Öğrenme yoluyla insanlar bilgi, beceri ve
tutum ve değerler kazanırlar. Konuşmak,
bisiklete binmek, keman çalmak vb.
davranışlar öğrenme yoluyla elde edilir.
• Öğrenmeler bilişsel, duyuşsal ve psiko- motor
olabilir.

16.03.22 55
• Öğrenmenin 3 ana bileşeni:
– Öğrenme bir süreçtir, ürün değildir
– Öğrenme, bilgi, görüş, davranış ve tutumdaki
değişimdir
– Öğrenme öğrenciye yapılan bir işten ziyade,
öğrencilerin kendi başlarına yaptıkları bir iştir

16.03.22 56
• Öğrenmenin üç temel özelliği
• 1-Öğrenme sonucu mutlaka bir davranış değişikliği
meydana gelir.
– 1.1. Daha önce sahip olmadığı bir davranışı gösterme
(okumayı öğrenme)
– 1.2. Var olan davranışı değiştirme veya geliştirme (hızlı
okuma)
– 1.3. Yanlış geliştirdiği davranışı düzeltme
• 2-Öğrenme yaşantı ürünüdür. (deneyim)
• 3-Öğrenme kalıcı izlidir. (belli bir süre)

16.03.22 57
• Öğrenmenin oluşması ve pekişmesi için bazı
temel kurallar vardır:
• 1. Öğrenme, öğrenmeye hazır olmakla oluşur.
• 2. Öğrenme, motivasyonla oluşur.
• 3. Öğrenme, alıştırma ve tekrarla oluşur.
• 4. Öğrenme, öğrenenin aktif katılımıyla oluşur.
• 5. Öğrenme, öğrenme materyallerinin
kullanımıyla oluşur.
16.03.22 58
• Öğrenme süreci dört şekilde gerçekleşmektedir. Bunlar:
• 1. Hissederek öğrenme,
• 2. Gözlemleyerek öğrenme,
• 3. Düşünerek öğrenme,
• 4. Yaparak öğrenmedir.
• İnsanlar, öğrenme süreci içerisinde bu dört yaklaşımı da
kullanmaktadırlar. Zaman zaman bu yaklaşımlardan birinin ya da ikisinin
ön plana çıktığı, diğerlerinin ise arka planda kaldığı görülür. Sınıf ortamı
açısından konuyu ele aldığımızda, öğretmenin bu dört yaklaşımın da
kullanılabileceği bir öğrenme ortamını oluşturması zorunluluğu ortaya
çıkmak-tadır. Diğer taraftan öğretmenin, öğrencilerin bireysel
farklılıklarını dikkate alarak, duyarlı ve yaratıcılığı destekleyen bir sınıf
ortamı oluşturması gerekliliği de unutulmamalıdır.

16.03.22 59
 • g) Öğretme:
• Öğrenme faaliyeti bazen bireyin kendi davranışlarına
bağlı olarak çevre ile yaptığı etkileşimler sırasında kendi
kendine ve plansız olarak meydana gelir. Ama bazen de
bireyin öğrenebilmek için yardıma, daha bilgili ve
tecrübeli bir yetişkin desteğine ihtiyacı vardır. Bu
durumda bireyden bireye bir öğrenme gerçekleşir.
• En geniş anlamıyla öğretme, öğrenmeyi sağlama
etkinliklerine öğretme denir. Öğrenmenin
gerçekleşmesi için ortamın düzenlenmesidir.
Öğrenmenin kılavuzlanmasıdır.

16.03.22 60
• Öğretme bilinçli ve amaçlı bir çabadır. Hem
toplumsal yaşantıda hem de formal eğitim içerisinde
olabilmektedir. Bir kişi veya grup tarafından
düzenlenebileceği gibi bilgisayar, televizyon ya da
kitap gibi çeşitli materyallerde yer alan görsel ve
yazılı sembollerle de sağlanabilir.
• Öğrenmenin kolaylaştırılması, öğrenmeye rehberlik
edilmesi, öğrenene öğrenmeyi gerçekleştirmesinde
yardımcı olunması sürecidir (Gürkan, 2006)

16.03.22 61
 • ÖĞRETME
– ana karakteri rehberlik ve yol göstericiliktir
– öğrenci ile öğretmen arasındaki etkileşimdir
– öğrenciye bilgiyi en etkili şekilde verme sanatıdır
– devam eden bir süreçtir
– alan bilgisinde yeterli olunduğu sürece etkilidir
– öğrencilerin öğrenmelerini daha da artırmalarını destekler
– öğrencilerin anlamalarını kolaylaştırmak için bilgiyi ilginç
yollarla iletmektir
– öğrencilerin kendilerini topluma ve çevreye uyumunu
sağlamalarında yardımcı olan bir araçtır

16.03.22 62
 PROGRAM NEDİR?
• Programlama, belli amaçlara göre bir seçme,
ayıklama, sınıflama, uygulama ve değerlendirme
işlemidir. Başarılı bir programlama işleminde
yanıtlanması gereken sorular şöyle sıralanabilir:
• Ne öğretilecek? (İçerik)
• Nasıl öğretilecek (Ortamlar, Yöntemler, Teknikler)
• Niçin Öğretilecek (Amaç)
• Hangi zaman diliminde öğretilecek? (Süre)
• Hangi konunun ne ölçüce öğrenildiği nasıl anlaşılacak
(Değerlendirme)
 PROGRAM NEDİR?
• Hedeflere ulaşmak için yapılacak etkinlikler
dizgesidir.
• Eğitimde dört çeşit programdan söz edilebilir.
• Bunlar ; Eğitim Programı,
• Öğretim Programı,
• Ders Programı
• Örtük ( gizil ) Program’dır.
 PROGRAM ve PLAN TÜRLERİ
• Eğitim Programı
Program
• Öğretim Programı tasarımcıları
hazırlar
• Ders Programı

• Ünitelendirilmiş yıllık plan Öğretmenler

• Günlük ders planı hazırlar

albayrakegitim.com 65
 PROGRAM ÇEŞİTLERİ

ÜK
T
ÖR GRAM
PRO

16.03.22 66
 1. Eğitim Programı ( Yetişek, Müfredat )

Eğitim programı; öğrenene, okulda ve okul

dışında okul yönetimi ve öğretmen rehberliğinde
planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan öğrenme
yaşantıları düzeneğidir (Demirel, 2005 ). Eğitim
programları okullardaki eğitimin planlı, programlı
olmasını sağlayan planlardır. Okul içinde ve dışında
yapılabilecek tüm uygulamaları kapsamaktadır.
 Varış’a göre eğitim programı; “bir eğitim kurumunun,
çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı, Millî Eğitim
ve kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesine dönük tüm
faaliyetlerini kapsar. İstendik davranış ve değerlere sahip
bireyleri yetiştirmeye hedefleyen tüm hâkim güçler, bu
arzularını gerçekleştirmeye yönelik olarak Ertürk’ün yetişek
olarak nitelendirdiği eğitim programlarını çoğu zaman işe
koşmaktadırlar.

16.03.22 68
• EĞİTİM PROGRAMININ YARARLARI
• 1. Eğitim faaliyetlerine yön verir.
• 2. Aynı eğitim basamaklarındaki okullarda
amaçların aynı yönde gerçekleşmesini
sağlar.
• 3. Eğitimde verimi arttırır.
• 4. Öğretmenlere rehberlik eder.
• 5. Zamandan tasarruf sağlar
• 6. Öğrenmeyi kolaylaştırır.
 Bir eğitim programında bulunması gereken ilkeler:
1. Eğitim programı, milli ve mahalli olmalıdır.
2. Milli birlik duygusu ve milli kültür anlayışı vermeli ve
öğrenciye ideal kazandırmalıdır.
3. Toplumun inancına, örf ve âdetlerine ters düşmemelidir.
4. Dil, tarih, bayrak ve vatan birliğinin teminine yönelik
olmalıdır.
5. Teknolojik gelişmelere açık, bilimsel verilere sahip
olmalıdır.
6. Esnek ve uygulama kolaylığı olmalıdır.

16.03.22 70
 2. Öğretim Programı
Eğitim programı doğrultusunda öğrenciye
kazandırılması düşünülen özelliklerin ders
kümeleri olarak planlanmasıdır.
Okul içi dersleri veya kursları kapsar

Eğitim programının, bilgi kategorilerinden oluşan

ve bir kısım okullarda beceriye ve uygulamaya ağırlık
tanıyan, bilgi ve becerinin eğitim programının
amaçları doğrultusunda ve planlı biçimde
kazandırılmasına dönük program olarak
tanımlamaktadır.
Öğretim programı; okulda ya da okul dışında bireye
kazandırılması planlanan bir dersin öğretimiyle ilgili tüm
etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir.
Varış (1998) göre ise öğretim programı, içinde ağırlık
taşıyan belli derslerden oluşan, bir kısım okullarda beceri
ve uygulamaya ağırlık veren, bilgi ve becerilerin eğitim
programının amaçları doğrultusunda planlı bir biçimde
kazandırılmasına dönük programdır.

16.03.22 72
Tanımlardan da anlaşıldığı gibi, eğitim programı daha
kapsayıcı ve genel ifadeler içermektedir. Öğretim
programı eğitim programının bir alt birimi ve genelde
bir dersin içeriğini, etkinliklerini ve hedeflerini
kapsamaktadır.
Bu kavrama örnek olarak fen ve teknoloji, matematik,
Türkçe vb. dersler öğretim programları verilebilir.

16.03.22 73
 3. Ders Programı

Öğretim programında yer alan bir dersin amaçlarının öğrenci davranışına

dönüştürülmesini, bunların gerçekleşmesi için içeriğin konulara ve alt başlıklara
ayrıştırılmasını, buna dayalı öğrenim ortamının organizasyonunun ve değerlendirme
araçlarını kapsayan detaylı bir plan olarak tanımlamaktadır. eğitim öğretim
programlarındaki esasları öğrenci davranışına dönüştüren programdır.
öğretim programının içinde yer alan her bir dersin öğrenci kazanımları, içerik,
öğretme-öğrenme süreci, öğretme-öğrenme ortamlarının düzenlenmesi ve
değerlendirme sürecini kapsayan ayrıntılı bir plandır.
Bir ders süresi içinde planlanan hedeflerin bireye nasıl kazandırılacağını
gösteren tüm etkinliklerin yer aldığı bir plandır. Ör: Ortaokul 5 Sınıf Matematik
Programı
Ders programı; bir dersin amacı, muhtevası, öğretme
öğrenme süreçleri ve değerlendirmesinden oluşmaktadır.
Ders programı, öğretim programlarında yer alan
bilgi kategorilerinin disiplinlerin ve faaliyet
alanlarının, eğitim amaçları ile ilişkili olan özel
amaçlarını gerçekleştirmeleri için öğretim ilkelerini
konuların alt kategorilerini ve değerlendirme
esaslarını içeren ve eğitim öğretim programındaki
esasları öğrenci davranışına dönüştüren
programdır. Matematik, Fen Bilgisi, Tarih ve Türkçe
gibi tüm dersler için, ders programı yapılır.

16.03.22 75
 DERS PROGRAMI
Dersin Programı Bileşenleri:
Öğrenme Hedefleri: Öğretim sonrasında
öğrencilerden edinmeleri beklenen kazanımlar
Ölçme: Öğrencilerin öğrenme hedeflerine ne
kadar ulaştıklarını ölçmek
Öğretim Etkinlikleri: Öğrencilerin hedeflere
ulaşmalarını desteklemek için kullanılan içerik, içeriğin
iletimi ve sınıf içi etkinliklerin bütünü

16.03.22 76
• a) Amaç / Hedef : Amaçlar, eğitim sürecine giren
bireyin davranışlarında ve kişiliğinde meydana
gelmesi istenilen farklılaşmaları belirtir. Amaçlar,
formal eğitimin temel taşlarıdır.
• Amaç, eğitimi oluşturan unsurlardan birisidir.
Çünkü öğretim, amaçlı bir çalışmadır ve her
çalışmanın da amacı vardır. Amaç kelime olarak
erişilmek istenen sonuçtur.
• Bir programın/dersin amacı; öğretimin niyetine
yönelik genel bir ifadedir.

16.03.22 77
• Kavram olarak hedef ulaşılmak istenilen
yerdir.
• Eğitimde hedef ise kişide bulunmasını
istediğiniz ve eğitim yoluyla kazandırılabilir
özelliklerdir. Başka bir ifadeyle, öğrenciye
kazandırılması uygun bulunan bilgi, beceri,
yetenek, ilgi, tutum gibi bazı alışkanlıklardır.
(Bilen, 1996:4)

16.03.22 78
• Eğitimde amaç da, öğretimin amaçlarını
gerçekleştirmek ve istenilen hedefe kavuşmaktır.
• Öğretimde amaç ise öğrenci davranışlarında meydana
gelmesi beklenen değişikliği gerçekleştirmektir.
• Öğretimin amacı daha kısa ve sınırlıdır. Eğitimin amacı
uzun süreli ve kapsamlıdır. Eğitimin amacı içinde
birçok öğretim amacı bulunabilir. Eğitimin ve
öğretimin amaçları birbirlerini tamamlayan
faaliyetlerdir.

16.03.22 79
• Hedefler; uzak hedefler, genel hedefler ve özel hedefler
olarak üç kısımda incelenir.
• Uzak Hedefler:
– Politik hedeflerdir. Ülkenin istikrarı, büyük ölçüde uzak hedeflerin
doğru tayin edilmesiyle ilgilidir.
• Genel Hedefler:
– Uzak hedeflerin yorumu ve dökümü gibidir. Eğitim ve okulun genel
hedefleri, politik ve uzak hedeflerin lokalleşmiş şeklidir.
• Özel Hedefler:
– Kişiye kazandırılması istenen özelliklerdir. Eğitim ve okulun
hedeflerinin iyi belirlenmesi de, verimli, çalışkan ve saygılı bireyler
yetişmesini sağlar.

16.03.22 80
16.03.22 osmantavsan@hotmail.com 81
 • b) Davranış / Kazanım:
• Bireyin göstermiş olduğu ölçülebilir eylem ve etkinliklerine
davranış denir. Ancak bu eylemlerin birey tarafından
bilinçli ve kasıtlı yapılması gerekmektedir.
• Öğrenilmeyen şey davranış değildir.
• 2005 programında davranış yerine kazanım ifadesi
kullanılmıştır.

• “Bir öğrenme kazanımı öğrencinin öğrenme dönemi

sonunda ne bilmesini, ne anlamasını ve /veya
yapabilmesinin belirlendiği ifadelerdir.” Bilgi, beceri ve
tutum olarak ifade edilir.
•  Öğrenme kazanımları, öğretilen konunun içeriğinden çok
öğrencilerin neleri başardığına odaklanır.
•  Öğrenme kazanımları öğrenme aktivitesi sonunda
öğrencinin neyi yapabileceğine odaklanır. Ö

16.03.22 82
 • Plan Nedir?
• Plan; neyin, niçin, ne zaman ve nasıl yapılacağını gösteren bir
çalışmadır. Her işin üstesinden gelinmesinin ilk şartı planlı
çalışmadır. Planlı çalışma başarının anahtarıdır.
•  Eğitim ve öğretimde plan ise belirli eğitim amaçlarına
ulaşmak için, öğretim konusu olan etkinliklerden hangisinin
seçileceğini, bunların öğrencilere niçin ve nasıl yaptırılacağını,
ne gibi tamamlayıcı ve yardımcı kaynak ve araçların
kullanılacağını, elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğini
önceden tasarlayıp, kâğıt üzerinde tespit edilmesidir.

16.03.22 83
 HEDEFLER
öğretim etkinliği sonunda bireyde
gözlenmesi beklenen davranışlardır
içerik seçimi,
eğitim durumlarının hazırlanması
değerlendirme
belirtke tablosu
Hedef ve hedef davranışın iki boyutlu
tabloda gösterimi

16.03.22 84
 HEDEFLER
Öğrenme Kazanımlarının Yazılmasında Bloom’un
sınıflandırılmasından yararlanılmaktadır.
Taksonomiler
• Bilişsel Alan
Zihnin öğrenme amacıyla yaptığı etkinlikleri içerir
• Duyuşsal Alan
Toplumsal çevrede insanın geliştirdiği duygu,
tutum ve değerlerle ilgili davranışlardır
• Devinişsel Alan (Devinimsel, Psiko-motor)
Zihin ve kas koordinasyonunu gerektiren
davranışlardır
16.03.22 85
 İÇERİK (Ne Öğretelim)

Öğretim sürecinde öğrencilere kazandırılacak

bilgi, beceri ve tutumlardır.
Hedef-içerik ilişkisi kurulur.
Saptanan hedefe ulaşmak için;
• ele alınması planlanan konu alanları,
• ilkeler,
• kavramlar,
• kurallar ve olgulardır.
İçeriğin seçimi ve düzenlenmesinde,
öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyi
öğretim hedefleri dikkate alınır.
16.03.22 86
 Değerlendirme
Değerlendirme, ölçme sonuçlarını bir ölçütle kıyaslayarak,
ölçülen nitelik hakkında bir karara varma sürecidir.
Değerlendirme, bir yargılama işlemidir ve ölçme
sonucunun bir ölçütle karşılaştırılmasına dayanır.
Değerlendirme yapmanın amaçları:
Tanılama: Öğrencilerin zayıf ve güçlü yanlarını ve belirli alanlardaki
gelişimlerini saptama.
Seçme / Yerleştirme: Öğrencileri çeşitli programlara seçme ya da
uygun öğretim düzeylerine ayırma.
Psikolojik Danışma ve Rehberlik: Öğrencilerin uygun eğitsel
ve mesleki kararlar vermesine yardım.

16.03.22 87
 Öğretmen:
• Öğrencilerim belirtilen ders amaçlarına ne ölçüde ulaştılar?
• Konuya ne kadar zaman ayırmalıyım?
• Konuyu daha etkili bir yolla sunabilir miyim?
• Öğrencilerim bu dersin hangi bölümlerini daha önemli buldu?
• Öğrencilerime hangi notları vereyim?

• Öğrencilerin belirli kazanımlara ulaşma düzeylerine ilişkin veriler sağlar.

• Öğrenmenin iyileştirilmesi için gerekli tanısal veriler sağlar.
• Öğretim tasarımına yardım edecek geribildirim sağlar.
• Öğretimin (kullanılan yöntem ve yaklaşımların) etkililiğini belirlemeye yarayacak
veriler sağlar.
• Programın hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığını belirlemek için gerekli verileri sağlar.
• Öğrencilere not vermek için kullanılacak veriler sağlar.

16.03.22 88
 Öğrenciler:
• Ders içeriğini öğrendim mi?

• Bu dersi daha iyi öğrenmek için ne yapmalıyım?

• Öğretmenimin bu derste en çok neye önem verdiğini biliyor muyum?

• Bu dersten kaç alıyorum?

• Dikkatlerini önemli hususlara yöneltir, böylece öğrenmede etkililiği arttırır.
• Öğrenilenlerin hatırda tutulmasına ve transferine katkıda bulunur.
• Öğrencilerin zayıf ve güçlü yönlerini tanımaları için gerekli verileri sağlar.
• İyi tanımlanmış ölçütler ve beklentiler sayesinde öğrencilerin öz
değerlendirme ve öz yönetim becerilerini arttırır.
• Burs alma, üst eğitim kurumlarına geçiş ya da iş başvurularında
kullanılabilecek somut ölçütler (notlar) sağlar.

16.03.22 89
DEĞERLENDİRME
Ölçüte göre
I. Mutlak değerlendirme
Mutlak değerlendirmede ölçüt, dersin hedef davranışlarıdır.
Hedef davranışlarından belirli oranına sahip olan öğrencilerin başarılı
sayılacağı kabul edilir.
Değerlendirmede kullanılan ölçüt, mutlak başarının bir göstergesi olduğunda,
mutlak değerlendirme adını alır.
Sınavda 45 ve üstü puan alan öğrenciler geçer
II. Bağıl değerlendirme
Bağıl değerlendirmede ölçüt sınıfın ortalama başarı düzeyidir. Sınıfın ortalama
başarısı üzerinde puan alan öğrenciler başarılı; altında puan alan öğrenciler ise
başarısız sayılır. Bu nedenle öğrencileri birbirleri ile yarışma ortamına iterek
başarı düzeyinin artırılmasına neden olabilir.
Ortalamanın üstünde not alan öğrenci geçer

16.03.22 90
Amaca göre
I. Tanıma –Yerleştirme (Diagnostic): Programa girişte
yapılan değerlendirme; tanılayıcı değerlendirme-tanıma ve
yerleştirmeye yönelik değerlendirme
Seviye tespit sınavları
II. İzleme –Biçimlendirme (Formative): Program
sürecinde yapılan değerlendirme, biçimlendirici
değerlendirme-biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik
değerlendirme. Öğretme durumlarını iyileştirme, problemli
durumları ortaya çıkarma amacıyla yapılır.
ara sınavlar
III. Düzey belirleme (Summative): Programın
çıkışında yapılan değerlendirme, düzey belirleyici
değerlendirme - durum muhasebesine yönelik değerlendirme
Öğretim sonunda öğrenci düzeylerini belirleme
16.03.22 91
DEĞERLENDİRME
hedeflere ne ölçüde ulaştıklarının saptanması

Yazılı Yoklama
Sözlü Yoklama
Kısa Cevaplı Testler
Çoktan Seçmeli Testler
Alternatif Ölçme Araçları
• Portfolyo
• V diyagramı
• Öz değerlendirme
• Performans değerlendirme
• Rubrik
• Kontrol listeleri

16.03.22 92
 Öğretim Yöntemleri
• Öğretim yöntemini belirlerken dikkat edilmesi
gereken noktalar:
• • Öğretmenin uygulamak istediği yönteme karşı
yatkınlığı
• • Okulun imkanları
• • Öğrencilerin düzeyi
• • Konunun özelliği
• • Sınıftaki öğrenci sayısı
• • Zaman ve maliyet

16.03.22 93
• • Eğitim öğretimde sıklıkla kullanılan bazı
öğretim yöntemleri:
– • Anlatım yöntemi
– • Soru- cevap yöntemi
– • Gösteri yöntemi
– • Rol oynama yöntemi

16.03.22 94
4. ÖRTÜK ( GİZİL ) PROGRAM: «Ders dışı tüm
etkinlikleri içine alan çok geniş bir kavramdır» (Demirel,
2006)
Bu program okuldaki sosyal ve psikolojik etkileşimle
oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar. Resmi
programda açık olarak belirtilmediği halde öğrencilerin
yaşantılarını etkileyen, toplumun norm ve değerlerini içeren
programdır.
 Örtük program; açık ve yazılı değildir, tasarlanmamıştır,
informal, kendiliğinden ve gizil öğrenmeleri kapsar. Kasıtlı
değildir, ima edilen programdır, resmi programın
dışındadır, değerler, normlar, tutumlarla ilişkilidir. Olumlu
ya da olumsuz öğrenmeler gerçekleşebilir.
Kol faaliyetleri, geziler, anma günleri, kurslar, seminer,
proje, konferans, okul-endüstri veya işyeri ilişkileri,
rehberlik, sağlık v.b. hizmetler ve etkinlikler
Ör: Okuldaki iletişim ortamı öğrenmeyi etkiler

Öğrencilerin toplumsal hayata uyumunu sağlamada örtük

programlar, bazı durumlarda eğitim programları kadar etkili
olmaktadır. Eğitim aşamasının her düzeyinde örtük
programların, öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde etkili olduğu
görülmektedir.

16.03.22 96
 Örtük programa okul iklimi ve sınıf iklimi örnek
gösterilebilir.
* Okul iklimi içerisinde okulun, fiziksel özellikleri,
araştırma olanakları, beklentileri, kuralları, forması-
amblemi-maskotu, yayınları vb.
* Sınıf iklimi içerisinde ise sınıfın fiziksel özellikleri,
kuralları, öğretmen beklentileri ve görüşleri, sınıftaki
iletişim, öğrenci özellikleri yer alır.

16.03.22 97
 ZORUNLU EĞİTİM
• Bir ülkede tüm yurttaşların alması gerekli olan
mecburi eğitimdir.
• Yasalarla düzenlenir.
• Ülkemizde zorunlu eğitim 12 yıldır.

16.03.22 98
 Temel Eğitim
• Bir ülkede yurttaşların kendilerini ifade ve
idame edebilmeleri için almaları gerekli
eğitimdir. Gerekli bilgi ve becerileri kazanmaları
için alınması gereken eğitimdir. Zorunlu eğitim
içinde yer alabileceği gibi, zorunlu eğitimin
dışında yaygın eğitim kapsamında da
gerçekleştirilebilir.
• Zorunlu ya da isteğe bağlı olabilir. Okulöncesi
eğitim isteğe bağlı, ilkokul zorunludur.
16.03.22 99
 HİZMET ÖNCESİ EĞİTİM
• Herhangi bir mesleğe başlamadan önce
alınması gerekli eğitimdir.

• Eğitim fakültelerinde öğretmenlik mesleği için

hizmet öncesi eğitim verilir

16.03.22 100
 HİZMET İÇİ EĞİTİM
• Bireylerin hizmet yürütürken , çalıştıkları kurum tarafından
niteliklerinin arttırılması için verilen eğitimdir. Çalışanlara mesleki
bilgi ve becerilerini geliştirmeleri için çalıştıkları süre içinde verilen
eğitim.
• Belirli bir işyerinde çalışan veya çalışmak üzere yeni işe alınan
kişilerin, söz konusu iş ve işyerinin özelliklerine uygun olarak
eğitilmesi.
• Kişilerin hizmetteki verim ve etkilerinin arttırılmasını, gelişmeye yol
açan bilgi, beceri ve anlayışlarının zenginleştirilmesini amaç edinen
ve kurumların genel çalışma düzenini sürekli olarak etkileyen eğitim.
• Ör: Bir okuldaki öğretmenlere Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından
akıllı tahta kullanım kursunun verilmesi

16.03.22 101
 Öğretmen
• Genel olarak öğretmen, alan uzmanlığı,
pedagojik formasyon ve genel kültür
alanlarında formal eğitim almış, belirli bir
program çerçevesinde, düzenlenmiş
ortamlarda, tanımlanmış bir süreç içinde ve
belirli bir ücret karşılığında toplumda
bireysel ve kurumsal eğitim hizmetini
profesyonelce karşılayan kişi olarak
tanımlanabilir.

16.03.22 102
 ÖĞRETMEN ROLLERİ
•Öğrenmeyi Sağlama
•Yardımcı ve kolaylaştırıcı olma
•Kararlı ve tutarlı davranma
•Demokratik davranma
•Model olma
•İstekli olma
•Kuralları düzenleme ve sunma
•Fiziki çevreyi düzenleme
•Aile ile iletişim kurma
•Öğrenci bilgilerini diğer öğretmenlerle ve okul
yönetimi ile paylaşma

16.03.22 103
 Uzaktan Eğitim
• Uzaktan öğretim, geleneksel öğretme öğrenme
yöntemlerinin sınırlılıkları nedeniyle sınıf içi
etkinlikleri yürütme olanağı bulunmayan
durumlarda, eğitim etkinliklerini planlayanlar
ve uygulayıcılar ile öğrenciler arası iletişim ve
etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim
üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir
merkezden sağlandığı bir öğretim yöntemi
olarak tanımlanabilir.
 • Uzaktan eğitim, alternatif bir eğitim düzenlemesi
olarak çeşitli olanaklar sunmaktadır. Bu olanaklar
özet olarak:
• Uzaktan eğitim etkinlikleri için zaman kısıtlaması
yoktur.
• Kişiye göre değişken ders süreleri söz konusudur.
• Bu eğitimden yararlanacak bireyler eğitimlerini eş
zamanlı veya eşzamanlı olmayan şekillerde
alabilirler.
• Bu yöntem sürekli eğitim olanağı sağlamada etkili
bir araçtır.
16.03.22 105
 • Uzaktan eğitim sistemleri genelde modüler bir yapıya
sahiptir. Bu özellikleri nedeniyle bireylere, ihtiyaç
duydukları alanlarda hizmet sunma olanağı sağlarlar.
• Bazı eğitim teknolojileri bireylere etkileşimli bir eğitim
sunmaktadır.
• Ölçme ve değerlendirme araçları kolayca güncellenebilir.
• Hizmetin sunulması için gereken maliyet düşüktür.
• Geniş kitlelere uzaktan eğitim yoluyla eğitim verme
olanağı sağlar.
• İnsanların ekonomik, coğrafi ve diğer olumsuzluklardan
kaynaklanan fırsat eşitsizliğini en aza indirir.

16.03.22 106
 Yaşam Boyu Eğitim
• Eğitimin, çocuklukta başlayan tam zamanlı
eğitimin ilk dönemleriyle sınırlı ilk ve son
deneyim olmadığı tersine ömür boyu devam
etmesi gereken bir süreç olduğu düşüncesi
yaşam boyu eğitim olarak kabul edilmektedir.
Yaşam boyu eğitim bir kimsenin hem amaçlı,
hem de rastlantı ürünü öğrenme yaşantılarını
kapsar

16.03.22 107
• Avrupa Konseyinin 23–24 Mart 2000 tarihinde Lizbon’daki
toplantısında da yaşam boyu öğrenmenin bilgi toplumunu
oluşturmanın önemli bir öğesi olduğu vurgulanmıştır. Birlik
üyelerinin açıkladığı ve AB adayı Türkiye için de uyum ve
katılma sürecinde büyük önem taşıyan yaşam boyu öğrenme
stratejisi şöyle sıralanmıştır.
• Bilgi toplumu oluşturmak ve bireylerin bilgi ve becerilerini
yenilemeleri için sürekli ve evrensel eğitime ulaşımı garanti
etmek,
• İnsan kaynağına yatırım yapmak ve onun düzeyini sürekli
yükseltmek,

16.03.22 108
 • Etkili öğrenme ve öğretme yöntemleri geliştirmek ve
yaşam boyu öğrenmenin içeriğini belirlemek,
• Yaygın eğitim ve örgün eğitim dışında bireysel olarak
katılmayı desteklemek,
• Herkesin nitelikli bilgiye kolayca ulaşabilmesini
sağlamak,
• Yaşam boyu öğrenme olanaklarının, bireylere
mümkün olduğunca yakın olmasını, toplumla iç içe ve
bilgi teknolojisi ile desteklenmesini sağlamak.

16.03.22 109