1. Nesnenin bilgisinin söz konusu olabilmesi için önce nesnenin var
Dağın tepesindeyken
olması gerekir. Örneğin ağacın ne olduğundan, türlerinden,
yararlarından söz edebilmek için öncelikle “ağaç” denilen bir şey
var olmalıdır.
Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisini
destekler?
A) Bilgi kuramı ontolojiye dayanır.
B) Varlığın varlığı, onun bilgisine bağlıdır.
C) Bilgi, bilinçteki bir şeyin bilgisidir.
D) Bilgi, varlığın bilgisiyse nesneldir.
E) Kesin bilgi, deney verilerine dayanan bilgidir.
(2011-YGS)
2. Yeni Çağda pozitif bilimlerdeki gelişmeler felsefenin
alanını bir ölçüde daraltmış, giderek felsefenin yalnızca bilimlerle
ilgili alanları konu almasının yeterli olabileceği düşüncesi belirip
güçlenmiştir.
Bunun sonucunda, felsefenin yeni bir alanı olarak
bilim felsefesi doğmuştur. Hatta bundan sonra bazıları
felsefe yapmanın yalnızca “Bilim üzerine düşünme” etkinliği
olduğunu sanmıştır.
Bu parçada sözü edilen Yeni Çağdaki felsefi
yaklaşım, felsefi bilginin aşağıdaki özelliklerinden
hangisine ters düşmesi nedeniyle eleştirilebilir?
A) Yaratıcılık gerektirme
B) Filozoflara özgü etkinliğin ürünü olma
C) Akıl ve mantık ilkelerine dayalı olma
D) Bilgi evrenini bir bütün olarak ele alma
E) Eleştirel bir yapıya sahip olma
(2011-YGS)
3. Zekânın ve bilgeliğin ölçütünün zenginlik olduğunu
düşünen kişiler, Thales’le yoksul olduğu için alay
ederler. O da bunun üzerine zeytinin az olduğu o yıl,
elindeki bütün parayla, ihtiyaç olmadığı için
ucuzlamış olan ve zeytinyağı üretiminde kullanılan
tüm presleri satın alır. Sonraki hasat mevsimi
geldiğinde ihtiyacı olanlara bu presleri kendi
belirlediği fiyattan kiralayarak çok para kazanır.
Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine
ulaşılabilir?
A) Filozof, dünyayı anlamlandırmaya çalışan kişidir.
B) Felsefe, her şeye eleştirel bir gözle bakma
alışkanlığı kazandırır.
C) Filozofların öncelikleri diğer insanlardan
farklıdır.
D) Filozof, hayata dair her şeyi felsefi probleme
dönüştürür.
E) Felsefi düşünce çözümleyici ve kurgusaldır.
(2011-YGS)
4. Bir akşam yürüyüşü sırasında önümde iki araç
birbirine çarptı. Sürücüler yaralı ve baygındı. Etrafta
benden başka kimse yoktu. İlk yardım ekiplerini
arayıp gelmelerini beklerken yaralılara başka nasıl
yardım edebileceğimi düşündüm. Yardıma ihtiyaçları
vardı ama yardım ederken zarar verebilirdim. Bir
eylemin diğerinden daha akıllıca olduğundan emin
olmak için asla yeterince bilgiye sahip olamayacağımı
düşünerek eylemsiz kaldım.
Bu parça aşağıdaki özgün görüşlerden hangisiyle
ilişkilendirilebilir?
A) Pyrrhon’un kuşkuculuğuyla
B) Kant’ın ahlaki emir anlayışıyla
C) John Dewey’nin yararcılığı esas alan görüşüyle
D) Thomas Hobbes’un bencilik görüşüyle
E) Jeremy Bentham’ın hazzı temel alan yararcı
anlayışıyla (2010-YGS)
5. Vadinin dibindeki kişi, orada kıvrılıp giden dereyi
zirvedeyken baktığı gibi görmez.
de ne puslu derinlikleri ne de kendi bulunduğu yeri
derenin yanında olduğu zamandaki gibi görebilir.
Bu parça aşağıdaki yargılardan hangisine örnek
oluşturur?
A) Bilgi kişiden kişiye değişir.
B) Evrensel bilgiden söz edilemez.
C) Bilgi bakış açılarına göre farklılaşır.
D) Doğru bilgi, konusuna uygun olan bilgidir.
E) Sezgilerimiz, kişisel bilgilerin doğu olmayacağını
gösterir.
(2010-YGS)
6. Bilgiler yalnızca var olma mücadelesinde
kullandığımız araçlar olduğundan, doğru olmaları için
uymaları gereken nesnel gerçeklik diye bir şey yoktur
Bu parça “bilgi kuramı”nın hangi temel sorusuna
yanıt niteliğindedir?
A) Doğru bilginin ölçütü nedir?
B) Duyu bilgisine güvenilir mi?
C) Akıl her şeyi bilebilir mi?
D) Neyi bilebiliriz?
E) Bilgi doğuştan mıdır?
(2009-ÖSS)
7. Aristoteles, var olanı var olan olarak ele alan felsefe disiplinini
“ilk felsefe” olarak adlandırır. Bu felsefe disiplininin, varlığı bir
bütün olarak ele aldığını ve varlığın ilk ilke ve nedenlerini ortaya
koyduğunu söyler.
Bu parçaya göre, Aristoteles’in ilk felsefe olarak adlandırdığı
felsefe disiplini aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ontoloji B) Epistemoloji C) Etik D) Estetik E)
Mantık (2016-YGS)
8. Bir masal kahramanı olan “deniz kızı”nın var olduğu ya da
olmadığı bilgisini doğru kabul etmem için bu bilgiye yalnız başıma
benim sahip olmam pek de önemli değildir. Fakat “deniz kızı”nın
denizde var olan bir varlık olduğu bilgisini benim dışımdaki kişiler
de doğru kabul ediyorsa ancak o zaman bu bilginin doğruluğundan
söz edebilirim.
Bu parçada görüşlerini dile getiren kişi aşağıdakilerden hangisini
bilginin doğruluk ölçütü olarak kabul etmektedir?
A) Açıklık B) Yarar C) Tutarlılık D) Uygunluk E) Tümel
uzlaşım (2016-YGS)
9. Berkeley, maddenin varlığını niçin yadsımıştır? Berkeley’nin
gerçek bir dil araştırmasına tabi tutarak sıkı bir yoklamadan
geçirdiği şey, “maddenin kendisi” değil de “madde” sözcüğü,
bunun kullanılışı ve anlamıdır. Bu tavrıyla o, düşünmeye bir
yöntem değişikliği getirir. Çünkü bir anlam ta
şıyormuş gibi görünen, anlamdan yoksun ifadeler olabileceğini
görmüştür.
Bu parçada sözü edilen yaklaşım, aşağıdakilerden hangisiyle
ilişkilendirilebilir?
A) Analitik felsefe
B) Fenomenolojik yöntem
C) Metodik şüphe
D) Tümevarımcı yaklaşım
E) Pragmatik yaklaşım (2016-YGS)
10. İnsanların mecbur olmadıkları, başka türlü davranabilecekleri
hâlde belli bir şekilde davrandıkları için alkışlandıkları veya
mahkûm edildikleri, ödüllendirildikleri ya da cezalandırıldıkları
genelgeçer ahlakımızın tamamı sorumluluk kavramını içerir;
sorumluluk ise siyah ile beyaz, haklı ile haksız, haz ile ödev
arasında seçim yapma özgürlüğünü içerir. Böyle bir seçim yapma
özgürlüğümüz olmasaydı hiç kimseye “Onu yapmak zorunda
mıydın? Onu hangi ihtiyaçtan ötürü yaptın?” diyemezdik. Bu tür
soruların gerisindeki varsayım kişinin onu yapmayabileceği veya
başka bir şey yapabileceğidir.
Bu parçada savunulanlar;
I. determinizm,
II. indeterminizm,
III. otodeterminizm
özgürlük anlayışlarından hangilerine uygundur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III
(2016-YGS)
11. Doğanın bedensel ve zihinsel yetenekleri dağıttığı doğal
durumda insanlar arasında saf bir eşitlik vardır. Bedensel olarak
güçlü ve hızlı düşünen bir insanla, zayıf ve yavaş düşünen insan
arasındaki fark, birinin diğerine üstünlük iddiasını doğrulayacak
kadar fazla değildir. Çünkü bedensel ve zihinsel olarak zayıf olan
kişi, yeteri kadar insanla veya bir hile ile güçlü olanı öldürmeye
yetecek kadar güçlü sayılır. Bu doğal eşitlik güçlü, zayıf herkesin
ölüm korkusu yaşamasına ve diğer insanlara karşı güvensizlik
hissetmesine neden olur. Bu güvensizliğin sonucu ise herkesin
herkese karşı daimî bir savaş hâlinde olmasıdır. Bunu engellemek
için insanlar kendi aralarında yaptıkları bir sözleşme ile bazı
haklarını devlete devrederler.
Thomas Hobbes’un görüşlerini yansıtan bu parçaya dayanarak
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) İnsanlar barışı sağlamak için devletle sözleşme yaparlar.
B) İnsanlar doğuştan eşit oldukları için bir otoriteye ihtiyaç
duyarlar.
C) Toplumsal yaşama geçişle insanlar arasındaki eşitlik güvensizliğe
neden olur.
D) Devlet kendi başına bir amaç değil, barışı sağlamak için bir
araçtır.
E) Devlet insanlar arasındaki sözleşmenin sonucudur. (2016-YGS)
12. Havaya atılan bir taş, bilinçli bir varlık olsaydı, her ne kadar
öyle olmasa da, kendi irade gücüyle hareket ettiğini hayal
edecekti. Gerçekte onu hareket ettiren, mekanik etkilerdir.
İnsanlarda da buna benzer bir durum vardır: Yaptığımız şeyi
özgürce seçtiğimizi ve yaşamlarımız üzerinde kontrole sahip
olduğumuzu hayal ederiz. Hâlbuki eylemlerimiz, doğadaki diğer
tüm olaylar gibi belli bir neden-sonuç ilişkisi içerisinde gerçekleşir.
Bu parçada dile getirilen düşünceler ahlak felsefesindeki
görüşlerden hangisine uygundur? (2017-YGS)
A) İndeterminizm B) Determinizm
C) Otodeterminizm D) Liberteryanizm E) Fatalizm
13. Doğal özgürlüğümüz, insanlığımızın zorunlu bir parçasıdır.
Özgürlüğümüzden tamamen vazgeçersek ya da köleleşirsek tam
insan olmaktan çıkarız. Toplum, özgürlüğümüzü tamamen
elimizden alsaydı topluma katılmanın hiçbir anlamı olmazdı; çünkü
zamanla insanlığımızı kaybederdik. Peki özgürlüğümüzü feda
etmeden bir devlet oluşturabilir miyiz? Bu olanaksız gibi
görünebilir ama bireysel özgürlüklerimiz ile kamu çıkarını
bağdaştırabiliriz.
Bu parçada dile getirilen devlet görüşü aşağıdaki filozoflardan
hangisine aittir? (2017-YGS)
A) Rousseau B) Aristoteles
C) Hegel D) Platon E) İbn-i Haldun
14. Fizik üzerine fizik yapılamaz ama felsefe üzerine felsefe
yapılabilir; hatta bu, felsefe için bir gereklilik olarak düşünülebilir.
Çünkü felsefenin ne olduğu, gerekli olup olmadığı, işe yarayıp
yaramadığı ya da nasıl yapılabileceği gibi sorular sorulduğunda bile
esasen felsefe yapılmaya başlanmaktadır. Genel olarak varlık, bilgi
ve değerler üzerine sorular soran felsefe, kendisine dair de sorular
sormakta ve bunlara cevap aramaktadır. Bu parçada aşağıdaki
yargılardan hangisi vurgulanmaktadır? (2017-YGS)
A) Felsefe ele aldığı konuları akla dayanarak temellendirir.
B) Felsefi düşünüş yaratıcılık gerektirir.
C) Felsefe kesin olarak kabul edilen bilgiler üzerine bile sorular
sorar.
D) Felsefe bilimler üstü bir disiplindir.
E) Felsefe kendi olanaklılığı ve yöntemi üzerine de sorular sorar.
15. Locke, nesnelerin kendilerini izlenimler olarak duyularımıza
duyurduğunu, nesneler konusundaki fikirlerimizin temelinde bu
izlenimlerin bulunduğunu söylüyordu. Ama Berkeley’in işaret ettiği
gibi bu tür bir argüman, evrende zihnimizden bağımsız birtakım
nesnelerin varlığına değil yalnızca bir fikirler evreninin varlığına
işaret eder.
Bu parçada Locke ve Berkeley’in ele aldığı bilgi görüşü
aşağıdakilerden hangisidir? (2017-YGS)
A) Akılcılık B) Eleştiricilik C) Deneycilik
D) Sezgicilik E) Şüphecilik
16. Rousseau, yasa yapmanın ya da yasaları değiştirmenin Yunan
kent devletlerinde olduğu gibi yani bütün halkın bir araya gelip
istişare ederek sonra da oylayarak yapılması gerektiğine
inanıyordu. Bu şekilde “genel irade" ortaya çıkmış oluyordu.
Böylece her bireyin kendi istediği olmasa da bir bütün olarak
toplum için iyi olanın uygulanacak olduğuna dair bir güven vardı.
Butum toplum için iyi olanın ortaya konacağına dair bir ıdrakın
varlığı, halkın kendilerini yönetmek için seçtiği kişilere bu ya salan
uygulamaya geçirme görevini verirken rahatlık sağlardı. Çünkü
bütün halkın birlikte hareket ederek yaptığı bu yasalar herkesi
mutlak olarak bağlamaktaydı.
Bu parça, siyaset felsefesinin aşağıdaki sorularından hangisinin
sorgulanmasına örnek oluşturur? (2015-YGS)
A) İktidar kaynağını nereden alır?
B) En mükemmel yönetim biçimi hangisidir?
C) Sivil toplumun anlamı nedir?
D) Bireyin temel hakları nelerdir?
E) Bürokrasiden vazgeçilebilir mi?
17. Spinoza, özgürlüğün, doğamızın zorunluluğuna dair bir çeşit
bilinci gösterdiği konusunda ısrarcıdır. Schelling, tarihte özgür
eylemlerin yanında tarihi içsel olarak belirleyen bir zorunluluğun
olduğunu düşünmektedir.
Sartre, "Kişi, özgürlüğe mahkûmdur." derken özgür oluşumuzun
bizim için bir zorunluluk olduğunu dile getirmektedir. Görüldüğü
gibi, bazı filozoflar özgürlükten söz ettikleri her durumda
zorunluluğu işin içine katmışlardır. Bu durum, özgürlüğün yalnızca
keyfi bir şekilde davranma serbestliği olmadığının bir ifadesidir.
Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir? (2015-YGS)
A)Özgürlüğün zorunluluk olarak düşünülmesi, bizim özgür
olmadığımızın bir itirafıdır.
B)Özgürlük, doğa nedenselliğinden bağımsız davranabilme
olanağıdır.
C)Doğadaki zorunluluktan başka, özgürlükten kaynaklanan bir
zorunluluk da vardır.
D) Özgürlük bir zorunluluksa yapılan hiçbir eylem genel normlara
göre yargılanamaz.
E) Belirlenimlerin olmadığı bir özgürlük olanaksızdır.
18. Benden bir karpuzu betimlemem istense bunun için
yapabileceğim tek şey, onun duyusal özelliklerini yani büyüklüğü,
biçimi, ağırlığı, şekli, rengi, kokusu, tadı gibi özelliklerini bir liste
halinde sunmak olacaktır. O hâlde bir karpuz duyusal özellikler
topluluğu dışında hiçbir şey değildir.
Bu parçada, karpuz bilgisine ulaşmada, aşağıdaki yaklaşımlardan
hangisi kullanılmaktadır?
A)Deneycilik
B)Kuşkuculuk
C)Sezgicilik
D)Akılcılık
E)Eleştiricilik