Ontoloji- Varlık felsefesinin temel

kavramları ve problemleri
 dmy.info  Felsefenin temel problemleri, Metafizik  15 Mart 2020

Ontoloji var olanların özünü soruşturan felsefe dalıdır. Yunanca ontos(varlık, olan

şey) ve logos(çalışması) kelimelerinden gelir. Türkçede varlık felsefesi olarak
bilinir. Nedenler çalışması ya da Aristo’nun deyimiyle ilk nedenler bilimi olan
metafiziğin bir alt dalıdır. Metafizik gerçeği, ilişkileri, tözleri ve nedenleri
çalışırken ontoloji daha dar anlamda var olanları var olmaları bakımından ele alır.
“Arkhe (evrenin ana maddesi) nedir?” sorusu Miletli “doğa filozofları” tarafından
sorulmuş, ontolojinin, metafiziğin ve felsefenin ilk sorusudur. Bazı temel sorular
şöyle sıralanabilir:
Neyin var olduğu söylenebilir? “Bir şey nedir?” “Varsa, hangi kategorilere,
mevcut şeyleri sıralayabiliriz?” “Varlığın anlamı nedir?” “Varlıkların var
olma biçimleri nelerdir?”

TEMEL KAVRAMLAR
 Arkhe: Evrenin ana maddesi
 Öz: Varlığı varlık yapan temel nitelik
 Oluş: Meydana gelme, varlığın dinamiği
 Materyalizm: Maddenin gerçekliği
 İdea: Dünyanın dışındaki asıl form
 Diyalektik:Karşıtlıkları çözümleyen akıl yürütme
 Reel varlık: Beş duyuyla algılanan varlık.
 İdeal varlık: Duyusal olmayan zihinsel varlık.
 Metafizik: İlk felsefe, varlığın nedenine dair fizik ötesi sorgulama
BAZI İKİLİKLER(DİKOTOMİLER)
Tümeller- tikeller: Gerçekten var olanlar tümeller midir?

Cevher- araz(ilinek): Öz ve özden türetilmiş olan aynı mıdır?

Soyut-somut: Soyut olanın temeli nedir?

Öz ve varoluş: Varoluş özden önce mi gelir?

Determinizm- indeterminizm: Eylemlerimiz belirli midir?

Monizm-dualizm: Töz tek midir iki mi?

İdealizm materyalizm: Hayat ötesi ideal mi yoksa madde mi?

 TEMEL SORULARI
VARLIK VAR MIDIR?
 Varlık yoktur:(nihilizm, Lao Tse, Gorgias) Evren amaçsız, anlamsızdır.
 Varlık vardır:(realism, Aristo) İnsan zihninden bağımsız bir gerçeklik
vardır.
VARLIĞIN MAHİYETİ NEDİR?
 Varlık ideadır:(idealizm) Platon’a göre idea aleminden kaynaklanır.
İdealizmin temelidir.
 Varlık maddedir(materyalizm) Zihinden bağımsız ve nesnel olan madde
asıl gerçektir.
 Varlık hem düşünce hem maddedir:(Descartes, düalizm) Düşünebilmeli
ve yer kaplamalıdır.
 Varlık oluştur(oluşçuluk) Heraklit’e göre her şey akar, değişim esastır.
 Varlık fenomendir(fenomenoloji, Husserl) duyusal olanın paranteze
alınmasıyla ulaşılır.
VARLIK DEĞİŞKEN MİDİR?
 Evrende hiçbir şey değişmemektedir. (Parmenides)
 Evrende her şey değişmektedir. (Herakleitos)
VARLIK BİR MİDİR, ÇOK MUDUR?
 Varlık birdir. (Monizm, Thales, Hegel)
 Varlık iki ilkeye dayanır.(Düalizm, Descartes)
 Varlık çoktur, (plüralizm, Empedokles)
EVRENDE DÜZEN VAR MIDIR?
 Düzen vardır. (Leibniz)
 Rastlantısaldır. (Marx)
EVRENDE ÖZGÜRLÜK VAR MIDIR?
 Özgürlük vardır, (indeterminizm)
 Özgürlük yoktur, (determinizm)
EVREN SONLU MUDUR?
 Evren sonludur. (Farabi)
 Evren sonsuzdur. (Lucretius)
EVRENDE AMAÇLILIK VAR MIDIR?
 Amaçlılık vardır, (teleolojik görüş, Spinoza)
 Amaçlılık yoktur, (mekanizm, Demokritos)
KAYNAKÇA
 Wikipedia
 https://philosophyterms.com/ontology/