BÀI 1

TỔNG QUAN VỀ CƠ SỞ DỮ LIỆU

Giảng viên: ThS. Nguyễn Tiến Đạt

1
v1.0011105217

TÌNH HUỐNG DẪN NHẬP

• Trước những năm 60, mỗi chương trình ứng dụng đều có 1 tệp dữ liệu tương ứng
và khi chương trình ứng dụng được sửa đổi thì tệp dữ liệu này cũng phải thay đổi.
• Việc lưu trữ thông tin trong hệ xử lý tệp (được hỗ trợ bởi hệ điều hành) có nhược
điểm như: sự dư thừa dữ liệu, các dị thường dữ liệu khi nhiều người sử dụng….
• Dẫn đến sự ra đời các hệ CSDL để khắc phục các vấn đề trên. Hệ CSDL đã định
nghĩa các cấu trúc cho việc lưu trữ thông tin, cung cấp các cơ chế cho việc thao
tác thông tin và đảm bảo an toàn cho các thông tin được lưu trữ.

1. Vậy cơ sở dữ liệu là gì?

 2. Cơ sở dữ liệu được tổ chức như thế nào?

3. Những phương pháp nào dùng để mô hình hóa một cơ sở dữ liệu?

2
v1.0011105217

1
 MỤC TIÊU

Giới thiệu các khái niệm cơ bản về CSDL.

Giới thiệu các vấn đề cơ bản cần giải quyết trong CSDL.

Giới thiệu kiến trúc một hệ CSDL.

Giới thiệu các mô hình dữ liệu.

3
v1.0011105217

NỘI DUNG

1 Các khái niệm cơ bản về cơ sở dữ liệu (CSDL);

2 Các vấn đề cơ bản cần giải quyết trong cơ sở dữ liệu;

3 Kiến trúc của một hệ cơ sở dữ liệu;

4 Mô hình dữ liệu.

4
v1.0011105217

2
 1. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

1.1. Cơ sở dữ liệu;

1.2. Hệ quản trị cơ sở dữ liệu;

1.3. Hệ cơ sở dữ liệu.

5
v1.0011105217

1.1. CƠ SỞ DỮ LIỆU

• Khái niệm Dữ Liệu: Dữ liệu là một phần tử hoặc

Thông tin
một tập hợp các phần tử mà ta gọi là tín hiệu. Nó
được biểu hiện dưới dạng như hình ảnh, âm thanh, Lưu trữ có chọn lọc
màu sắc, ...
Dữ liệu
• Khái niệm Cơ Sở Dữ Liệu: Một cơ sở dữ liệu (CSDL)
Có quan hệ logic
là một tập hợp các dữ liệu có liên quan với nhau chứa
thông tin về tổ chức nào đó (như một trường đại học, Cơ sở dữ liệu
một ngân hàng,…) được lưu trữ trên các thiết bị nhớ
thứ cấp (như băng từ, đĩa từ,…) để đáp ứng nhu cầu Quan hệ giữa thông tin, dữ liệu
khai thác thông tin của nhiều người sử dụng với nhiều và CSDL
mục đích khác nhau.
 Tạo lập dữ liệu;
 Cập nhật dữ liệu (thêm, sửa, xóa dữ liệu);
 Truy xuất dữ liệu (tìm kiếm, thống kê dữ liệu);
 Bảo trì dữ liệu.

6
v1.0011105217

3
 1.1. CƠ SỞ DỮ LIỆU (tiếp theo)

Đặc tính của Cơ Sở Dữ Liệu:

• Một CSDL thể hiện một số khía cạnh của thế giới thực hay còn gọi là thế giới thu nhỏ
(Universe of Discourse – UoD);
• Một CSDL là một tập hợp các dữ liệu có logic chặt chẽ;
• Một CSDL được thiết kế, xây dựng và bố trí dữ liệu cho mục đích nhất định.
Các CSDL có kích cỡ bất kỳ và độ phức tạp khác nhau.
Ví dụ: Trong cơ quan quản lý Thuế theo dõi biểu thuế của người nộp thuế:
 Giả sử có 100 triệu hồ sơ của người nộp thuế trong 5 năm;
 Mỗi hồ sơ trung bình có 5 văn bản với khoảng 200 ký tự/1 văn bản;
Nhận xét: CSDL gồm: 100 × (106) × 200 × 5 ký tự (byte)
 Đây là Lượng thông tin khổng lồ và phức tạp.
 Cần được tổ chức và quản lý để cho người dùng có thể tìm kiếm, duyệt xét
và cập nhật dữ liệu nếu cần.
 Như vậy: Cần thiết kế và xây dựng 1 mô hình CSDL để đảm bảo chứa đựng số
lượng dữ liệu trên.
7
v1.0011105217

PHẦN MỀM SỬ DỤNG ĐỂ QUẢN LÝ CSDL

Một số chương trình dùng để quản lý CSDL:

• Oracle: 1978: Phiên bản Oracle v1 đầu tiên, chạy trên hệ điều hành PDP-11 của máy RSX
(dòng của hãng DEC), khả năng sử dụng bộ nhớ tối đa là 128 KB. Viết bằng ngôn ngữ
Assemblỵ.
 Tích hợp PL/SQL, dễ dàng triển khai trên các OS(hệ điều hành)khác nhau.
 Thường được ứng dụng cho những doanh nghiệp lớn.
• SQL Server: Microsoft SQl server là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (Relational
Database. Management System – RDBMS) do Microsoft phát triển. SQL Server là một hệ
quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ mạng máy tính hoạt động theo mô hình khách chủ cho
phép đồng thời cùng lúc có nhiều người dùng truy xuất đến dữ liệu, quản lý việc truy nhập
hợp lệ và các quyền hạn của từng người dùng trên mạng. Ngôn ngữ truy vấn quan trọng
của Microsoft SQL server là Transact-SQL. Transact-SQL là ngôn ngữ SQL mở rộng dựa
trên SQL chuẩn của ISO (International Organization for Standardization) và ANSI
(American National Standards Institute) được sử dụng trong SQL Server.
• My SQL: Là phần mềm CSDL mã nguồn mở, miễn phí. Thường kết hợp với ngôn ngữ PHP
để xây dựng website.
• Ở Việt Nam, 3 hệ QTCSDL được dùng phổ biến nhất hiện nay:
 Oracle được dùng trong các ứng dụng cho các doanh nghiệp, tập đoàn lớn.
 SQL Server thường được sử dụng với ngôn ngữ .Net cho các ứng dụng của doanh
nghiệp vừa và nhỏ.
 MySQL được dùng trong các ứng dụng mã nguồn mở. 8
v1.0011105217

4
 1.2. HỆ QUẢN TRỊ CSDL

Khái niệm:
• Hệ quản trị CSDL (Database Management System) là phần mềm cho phép người
dùng giao tiếp với CSDL, cung cấp một môi trường thuận lợi và hiệu quả để tìm
kiếm và lưu trữ thông tin của CSDL.
• Các hệ quản trị CSDL phổ biến như: Access, FoxPro, MySQL, SQL Server, Oracle.

9
v1.0011105217

1.3. HỆ CƠ SỞ DỮ LIỆU
Khái niệm:
• Thuật ngữ hệ cơ sở dữ liệu để chỉ một CSDL và hệ quản trị CSDL để truy cập CSDL đó
(Hệ CSDL = CSDL + Hệ QTCSDL)
• Mục đích chính của một hệ CSDL là cung cấp cho người dùng một cách nhìn trừu
tượng về dữ liệu (có nghĩa là hệ thống che dấu những chi tiết phức tạp về cách thức
thao tác dữ liệu và bảo trì dữ liệu).
Người dùng/Lập trình viên

HỆ CSDL
Chương trình ứng dụng/các truy vấn

PHẦN MỀM
Phần mềm xử lý truy vấn/ chương trình
HỆ QUẢN TRỊ CSDL

Phần mềm truy cập các dữ liệu lưu trữ

Định nghĩa CSDL

CSDL lưu trữ
lưu trữ (Dữ liệu Mêta) 10
v1.0011105217

5
 2. CÁC VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CƠ SỞ DỮ LIỆU

Vấn đề 1: Xây dựng một cơ sở dữ liệu thế nào cho đủ và đúng?

Vấn đề 2: Sử dụng CSDL thế nào cho hiệu quả?

11
v1.0011105217

2.1. XÂY DỰNG CSDL THẾ NÀO CHO ĐỦ VÀ ĐÚNG ?

Các vấn đề nảy sinh:

• Dư thừa dữ liệu (Redundancy): Một dữ liệu có thể được lưu trữ ở nhiều nơi.
• Không nhất quán (Inconsistency): Là hệ quả của việc dư thừa dữ liệu vì khi tiến hành
cập nhật dữ liệu có thể bỏ sót và dẫn tới không nhất quán.
• Các vấn đề toàn vẹn: Vì khi có thêm những ràng buộc mới, khó thay đổi các chương
trình để có thể tuân thủ chúng.
• Các vấn đề về tính nguyên tố của các giao tác.
• Vấn đề đưa hệ thống trở lại trạng thái nhất quán trước khi xảy ra sự cố.
• Các dị thường của truy cập tương tranh: Nhiều người dùng cập nhật dữ liệu đồng thời
có thể dẫn đến dữ liệu không nhất quán.
• Các vấn đề an toàn: Mỗi người dùng chỉ được phép truy cập vào một phần của CSDL.

12
v1.0011105217

6
 2.2. SỬ DỤNG CSDL THẾ NÀO CHO HIỆU QUẢ ?
• Việc sử dụng CSDL thế nào cho hiệu quả liên quan đến một số vấn đề như đảm bảo
tính nhất quán và toàn vẹn dữ liệu:
 Tính toàn vẹn: Các giá trị dữ liệu được lưu trữ trong CSDL phải thỏa mãn một số
ràng buộc, tùy thuộc vào hoạt động tổ chức mà CSDL phản ánh.
Ví dụ: Thư viện qui định số sách nhiều nhất mà người đọc được mượn trong một
lần. Khi cập nhật số sách mượn của đọc giả phải đảm bảo nhỏ hơn hoặc bằng số
sách được mượn theo qui định.
 Tính nhất quán: Sau những thao tác cập nhật dữ liệu và ngay cả khi có sự cố
(phần cứng hay phần mềm) xảy ra trong quá trình cập nhật, dữ liệu trong CSDL
phải được bảo đảm đúng đắn.
Ví dụ:

Sự
Tài khoản A cố Tài khoản B

Chuyển 100 triệu

Bị trừ trong TK 100 Chưa được cộng vào

triệu TK 100 triệu 13
v1.0011105217

2.2. SỬ DỤNG CSDL THẾ NÀO CHO HIỆU QUẢ ? (tiếp theo)

• Tính bảo mật và quyền khai thác thông tin của người sử dụng: Do ưu điểm
CSDL có thể cho nhiều người khai thác đồng thời nên cần phải có một cơ chế bảo mật
phân quyền khai thác CSDL.
• Tính an toàn cho dữ liệu khi xảy ra sự cố nào đó:
 Khi CSDL nhiều và được quản lý tập trung. Khả năng rủi ro mất dữ liệu rất cao.
Các nguyên nhân chính là mất điện đột ngột hoặc hỏng thiết bị lưu trữ.
 Chúng ta nên sao lưu dự phòng cho dữ liệu đề phòng trường hợp xấu xảy ra.
• Tranh chấp dữ liệu:
 Khi nhiều người cùng truy nhập CSDL với các mục đích khác nhau. Rất có thể sẽ
xảy ra hiện tượng tranh chấp dữ liệu.
 Cần có cơ chế ưu tiên khi truy cập CSDL. Ví dụ: Admin luôn có thể truy cập cơ sở
dữ liệu.
 Cấp quyền ưu tiên cho từng người khai thác.

14
v1.0011105217

7
 3. KIẾN TRÚC BA MỨC ANSI-SPARC
Theo ANSI-SPARC (American National Standards Institute – Standards Planning and
Requirements Committee: Viện tiêu chuẩn quốc gia Mỹ - Ủy ban nhu cầu và kế hoạch
Mỹ) có 3 mức biểu diễn một CSDL.
Kiến trúc ba mức ANSI-SPARC, bao gồm:
• Mức vật lý (còn gọi là mức trong);
• Mức logic (còn gọi là mức khái niệm);
• Mức khung nhìn (còn gọi là mức ngoài).

Mức khung nhìn

Khung nhìn 1 Khung nhìn 2 Khung nhìn n

Mức logic

Mức vật lý

Kiến trúc ba mức của một hệ CSDL 15

v1.0011105217

3. KIẾN TRÚC BA MỨC ANSI-SPARC (tiếp theo)

• Mức vật lý: Một tập hợp các tệp dữ liệu, các chỉ mục hoặc những cấu trúc lưu trữ
khác dùng để truy xuất dữ liệu một cách có hiệu quả gọi là CSDL vật lý. CSDL vật lý
tồn tại thường xuyên trong thiết bị lưu trữ như đĩa từ, nhiều CSDL có thể được quản
lý bởi cùng một hệ quản trị CSDL.
• Mức logic: Là mức mô tả những dữ liệu nào được lưu trữ trong CSDL và có
những mối quan hệ nào giữa chúng. Mức logic biểu diễn các thực thể (trong thế giới
nhỏ), các thuộc tính và các mối quan hệ giữa các thực thể đó; cho thấy các ràng
buộc trên dữ liệu, các thông tin về ngữ nghĩa, an ninh và toàn vẹn của dữ liệu. Mức
này chỉ quan tâm đến cái gì được lưu trữ trong CSDL chứ không quan tâm đến cách
thức để lưu trữ.
• Mức khung nhìn: Là mức mô tả chỉ một phần của toàn bộ CSDL, phần tích hợp
với một người sử dụng nhất định. Mỗi người dùng có thể không quan tâm đến toàn
bộ thông tin của hệ CSDL mà chỉ một phần thông tin nào đó. Khung nhìn dành cho
người sử dụng đó chỉ gồm những thực thể cùng những thuộc tính, những mối quan
hệ của những thực thể mà họ quan tâm. Các khung nhìn khác nhau cũng có thể
trình bày cùng một dữ liệu nhưng ở những khuôn dạng khác nhau.
Ví dụ: Người sử dụng có thể nhìn thấy thông tin ngày theo kiểu (ngày/tháng/năm),
người sử dụng khác thấy thông tin ngày theo kiểu (tháng/ngày/năm).
16
v1.0011105217

8
 VÍ DỤ

External View 1 External View 2

sNo fName IName age Salary staffNo IName branchNo

Conceptual level staffNo fName IName DOB Salary branchNo

Struct STAFF{
int staffNo;
int branchNo;
char fName [15];
char Iname [15];
Internal level struct date dateOfBirth;
float salary;
struct STAFF *next; /* pointer to next Staff record */
};
Index staffNo; index branchNo; /* define indexes for staff */

17
v1.0011105217

THUẬN LỢI CỦA KIẾN TRÚC 3 MỨC

• Với 1 CSDL, mỗi người dùng có 1 khung nhìn riêng. Người này thay đổi khung nhìn
không ảnh hưởng đến người khác đang dùng chung CSDL này;
• Những tương tác của người dùng với CSDL không phụ thuộc vào những vấn đề chi
tiết trong lưu trữ dữ liệu;
• Người quản trị CSDL (Database Administrator-DBA) có thể thay đổi cấu trúc lưu trữ
của CSDL mà không ảnh hưởng đến khung nhìn của người sử dụng;
• Thay đổi về khía cạnh vật lý trong lưu trữ như thay thiết bị nhớ thứ cấp có thể không
làm ảnh hưởng đến cấu trúc bên trong CSDL;
• Người quản trị CSDL có thể thay đổi cấu trúc tổng quát hay cấu trúc khái niệm của
CSDL mà không làm ảnh hưởng đến tất cả người dùng.

18
v1.0011105217

9
 ĐỘC LẬP DỮ LIỆU (DATA INDEPENDENT) VÀ KIẾN TRÚC BA MỨC

External External External

schema schema schema

External/conceptual Logical data independence

mapping

Conceptual
schema

Conceptual/interna Physical data independence

mapping

Internal
schema

Độc lập dữ liệu (Data Independent):

• Độc lập dữ liệu vật lý: Khả năng sửa đổi lược đồ vật lý mà không làm thay
đổi lược đồ khái niệm do đó không đòi hỏi viết lại các trình ứng dụng;
• Độc lập dữ liệu logic: KKhả năng sửa đổi lược đồ logic mà không làm thay
đổi các khung nhìn (lược đồ ngoài).
19
v1.0011105217

4. MÔ HÌNH DỮ LIỆU

4.1. Khái niệm mô hình dữ liệu;

4.2. Các loại mô hình dữ liệu chủ yếu phổ biến;

4.3. Giới thiệu ngôn ngữ dữ liệu.

20
v1.0011105217

10
 4.1. KHÁI NIỆM MÔ HÌNH DỮ LIỆU

• Mô hình dữ liệu: Là một tập các khái niệm và kí pháp dùng để mô tả dữ liệu, các
mối quan hệ của dữ liệu, các ràng buộc trên dữ liệu của một tổ chức.
• Mô hình dữ liệu gồm có 3 thành phần:
 Phần mô tả cấu trúc của CSDL;
 Phần mô tả các thao tác, định nghĩa các phép toán được phép trên dữ liệu;
 Phần mô tả các ràng buộc toàn vẹn để đảm bảo sự chính xác của dữ liệu.

21
v1.0011105217

4.2. CÁC LOẠI MÔ HÌNH DỮ LIỆU CHỦ YẾU

Có nhiều mô hình dữ liệu được đề xuất và có thể chia thành 3 nhóm:

• Các mô hình logic trên cơ sở đối tượng (Object-Based Data Models):
 Mô hình thực thể - mối quan hệ (còn gọi là mô hình thực thể - liên kết);
 Mô hình hướng đối tượng;
 Mô hình dữ liệu ngữ nghĩa;
 Mô hình dữ liệu chức năng.
• Các mô hình logic trên cơ sở bản ghi (Record-Based Data Models):
 Mô hình quan hệ (Relational Data Model);
 Mô hình mạng (Network Data Model);
 Mô hình phân cấp (Hierarchical Data Model).
• Các mô hình vật lý (Physical Data Models).

22
v1.0011105217

11
 4.2.1. CÁC MÔ HÌNH LOGIC TRÊN CƠ SỞ ĐỐI TƯỢNG (OBJECT-
BASED DATA MODELS)

• Các mô hình này được dùng trong việc mô tả dữ liệu ở các mức logic và khung nhìn;
• Đặc trưng của mô hình này là khả năng cung cấp cấu trúc rất;
• Mềm dẻo và cho phép các ràng buộc được đặc tả một cách tường minh;
• Hai mô hình phổ biến trong nhóm mô hình này:
 Mô hình thực thể - mối quan hệ (còn gọi là mô hình thực thể - liên kết);
 Mô hình hướng đối tượng.

23
v1.0011105217

MÔ HÌNH THỰC THỂ LIÊN KẾT

• Mô hình này xây dựng dựa trên nhận thức rằng thế giới thực muốn phản ánh là một
tập hợp các đối tượng cơ sở và các mối quan hệ (còn gọi là liên kết) giữa chúng. Mô
hình này dùng các khái niệm “thực thể” (entity-E) và “mối quan hệ” (Relationship-R)
do đó còn được viết tắt là mô hình E-R;
• Thực thể là một “vật” tồn tại, phân biệt được với các “vật” khác, có sự tồn tại độc lập;
• Một mối quan hệ thể hiện một liên kết giữa nhiều thực thể;
• Cấu trúc logic tổng thể của một CSDL có thể được biểu thị bởi một biểu đồ E-R.
• Ví dụ mô hình thực thể - liên kết:

Từ khi
Tên Tên
MaSV Quê MaLop Khóa

Sinh viên Học ở Lớp

24
v1.0011105217

12
 MÔ HÌNH HƯỚNG ĐỐI TƯỢNG

• Mô hình này dựa trên cơ sở một bộ sưu tập các đối tượng. Một đối tượng chứa các
thuộc tính được lưu trữ trong các biến thể hiện (Instance Variables) ở bên trong đối
tượng. Một đối tượng còn chứa các phần mã thao tác trên đối tượng. Các phần mã đó
được gọi là các phương thức (phương pháp).
• Khác với các thực thể trong mô hình E-R, mỗi đối tượng có tính đồng nhất riêng, độc
lập với các giá trị nó chứa đựng. Hai đối tượng chứa cùng các giá trị vẫn có thể là
khác nhau. Sự phân biệt giữa các đối tượng cá thể được duy trì ở mức vật lý thông
qua việc gán các định danh đối tượng khác nhau.

25
v1.0011105217

4.2.2. CÁC MÔ HÌNH LOGIC TRÊN CƠ SỞ BẢN GHI

• Các mô hình logic trên cơ sở bản ghi được dùng trong việc mô tả dữ liệu ở các mức
logic và khung nhìn. Trong mô hình này, CSDL được cấu trúc thành các bản ghi có
các trường (hay thuộc tính), mỗi trường thường có độ dài cố định do đó cài đặt mức
vật lý của CSDL đơn giản hơn so với mô hình hướng đối tượng.
• Ba mô hình logic trên cơ sở bản ghi quen thuộc nhất:
 Mô hình dữ liệu quan hệ;
 Mô hình dữ liệu mạng;
 Mô hình dữ liệu phân cấp.

26
v1.0011105217

13
 MÔ HÌNH DỮ LIỆU QUAN HỆ
• Từ 1980, các hệ quản trị CSDL quan hệ được dùng phổ biến: Oracle, Sql Server,
Access, Foxpro;
• Trong mô hình này, dữ liệu được thể hiện trong các bảng. Mỗi bảng gồm các dòng và
cột, mỗi cột có một tên duy nhất. Mỗi dòng cho thông tin về một đối tượng cụ thể
trong quản lý (mỗi dòng là một bản ghi hay một bộ). Mỗi dòng gồm một bộ các giá trị
tương ứng với các cột, mỗi giá trị thể hiện thông tin về một thuộc tính của đối tượng
đó, tên thuộc tính này chính là tên cột mà giá trị đó được hiển thị. Mỗi liên kết giữa
các đối tượng được thể hiện bằng mối liên kết giữa các bảng nhờ vào sự xuất hiện
trùng lặp của một số thuộc tính ở hơn một bảng.
• Ví dụ mô hình dữ liệu quan hệ:

27
v1.0011105217

MÔ HÌNH DỮ LIỆU MẠNG

• Trong mô hình này:
 Dữ liệu được biểu diễn bởi một tập các bản ghi (giống các bản ghi của Pascal);
 Các mối quan hệ được biểu diễn bởi các mối nối (Links) được xem như con trỏ.
Xuất phát từ một đối tượng có thể có nhiều mối quan hệ đến những đối tượng
khác. Trong những liên kết luôn phân biệt đối tượng là chủ liên kết và những đối
tượng thành phần của liên kết;
 Các bản ghi và các mối nối trong CSDL theo mô hình mạng được tổ chức như tập
hợp các đồ thị bất kỳ.
• Có thể chuyển đổi giữa mô hình mạng và mô hình quan hệ.
• Ví dụ mô hình dữ liệu mạng:

S1 Tú 20 Nghệ An P3 Xe máy Xanh 17 HCM

S2 Tuấn 10 Hà Nội P4 Xe máy Đỏ 14 Nghệ An

S 3 Hương 30 Hà Nội P2 Ô tô Xanh 17 Hà Nội

28
v1.0011105217

14
 MÔ HÌNH DỮ LIỆU PHÂN CẤP
• Có thể chuyển đổi các CSDL ở mô hình phân cấp sang mô hình quan hệ và ngược lại.
• Giống như mô hình mạng: trong mô hình này, dữ liệu biểu diễn bằng tập các bản ghi
và mối quan hệ giữa các dữ liệu biểu diễn bằng mối nối như các con trỏ.
• Khác với mô hình mạng: mối quan hệ giữa hai đối tượng trong mô hình phân cấp thể
hiện theo kiểu cha-con và sơ đồ các bản ghi cùng các liên kết giữa chúng có cấu trúc
như các cây mà không là các đồ thị bất kỳ.
• Ví dụ mô hình dữ liệu phân cấp:

S1 Tú 20 Nghệ An

S 20 Tuấn 10 Hà Nội

P2 Ô tô Xanh 17 Hà Nội

P3 Xe máy Xanh 17 HCM

P4 Xe máy Đỏ 14 Nghệ An 29
v1.0011105217

SỰ KHÁC NHAU GIỮA CÁC MÔ HÌNH

• Các mô hình logic trên cơ sở bản ghi:
 Ưu điểm: Đặc tả cấu trúc tổng thể của hệ CSDL và mô tả cài đặt ở mức cao;
 Nhược điểm: Không cung cấp thỏa đáng việc đặc tả tường minh các ràng buộc
trên dữ liệu;
• Các mô hình logic trên cơ sở đối tượng:
 Ưu điểm: Cho phép người dùng đặc tả các ràng buộc dữ liệu
 Nhược điểm: Hạn chế trong đặc tả về mặt cấu trúc
• Mô hình quan hệ: Các bản ghi liên kết với nhau nhờ các giá trị chứa trong chúng;
• Mô hình mạng và phân cấp vẫn đòi hỏi người dùng hiểu biết ở mức vật lý về CSDL.
• Các mô hình vật lý:
 Các mô hình này mô tả dữ liệu ở mức thấp nhất: Mô tả dữ liệu được lưu trữ thế
nào trong máy tính, mô tả các cấu trúc bản ghi, thứ tự các bản ghi và con đường
truy cập.
 Chỉ có ít mô hình dữ liệu vật lý: Mô hình hợp nhất (Unifying Model) và mô hình
bộ nhớ-khung (Frame-Memory Model).
 Mô hình này chỉ có ý nghĩa với các chuyên gia máy tính chứ không cần thiết đối
với đa số người dùng thông thường.
30
v1.0011105217

15
 4.3. NGÔN NGỮ CƠ SỞ DỮ LIỆU (DATABASE LANGUAGES)

• Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu (Data Definition Language: DDL): Cho phép người dùng
định nghĩa CSDL
• Ngôn ngữ thao tác dữ liệu (Data Manipulation Language: DML): Cho phép người dùng
truy cập hoặc thao tác dữ liệu được tổ chức bởi 1 mô hình thích hợp:
 DML kiểu thủ tục (Procedural): Người dùng phải xác định dữ liệu họ cần và cách
thức để có dữ liệu đó (What+How);
 DML kiểu phi thủ tục (Non-Procedural): Người dùng xác định dữ liệu họ cần.
• Ngôn ngữ thông dụng nhất của DML phi thủ tục là SQL (Strutured Query Language):
 Ngôn ngữ hỏi (ngôn ngữ truy vấn): Tìm kiếm thông tin;
 Ngôn ngữ cho phép chỉ định thao tác thêm, xóa, sửa dữ liệu.

31
v1.0011105217

TÓM TẮT CUỐI BÀI

Bài học này giới thiệu:

• Những khái niệm cơ bản như: Cơ sở dữ liệu, hệ cơ sở dữ liệu, hệ quản trị
cơ sở dữ liệu;
• Các vấn đề cơ bản của cơ sở dữ liệu;
• Kiến trúc 3 mức của một hệ cơ sở dữ liệu;
• Các mô hình dữ liệu:
 Mô hình thực thể liên kết;
 Mô hình dữ liệu quan hệ;
 Mô hình mạng;
 Mô hình phân cấp.
• Giới thiệu về ngôn ngữ dữ liệu.

32
v1.0011105217

16