Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 2 Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du

    Uploaded by

    Phương Trinh
    7 views206 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    7 views206 pages

    2 Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du

    Uploaded by

    Phương Trinh

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 206
    CHUONG V MOT Val VAN BE NHAN THUG LUAN CHUNG QUANH TRUYEN KIEU Trong chuong nay chting 16i dé cp 141 mot vai dé cd tinh chat nhan thc luan cua phong cach hgc. Phé binh van hoc khi dénh gid mot tac pham 14 can cit vao yéu cdu tu tuéng, nghé thuat cla giai doan hién tai ma khen hay ché. Muc dich cla nd 1a gido duc tu tuéng. nghé thuat cho quan ching. No chi cé nhiém vu lam cho gudn ching hiéu duoc nhitng yéu cdu vé ndi dung va hinh thie cia van hoc hién tai dé thuéng thitc va sing 1c cho ding véi nhiing yéu cau nay. Chinh vi vay, trong truéng hep Trvyen Kiéw chang han. da nay sinh v6 sé nhitng cach dénh gid khdc nhau. Sy khac nhau nay xét cho cing déu quy vé yeu cdu chinh ti cha ting tang I6p. Pham Quynh ca ngoi Trinvén Kieu khéng phai vi van hoc dan téc. ma vi mudn su dung Truyén Kieu dé lam cho nhan dan tim & day mot ao tuéng. dang quén thuc té trude mat cla ché ‘G6 thudc ja. Ngo Due Ké va Huynh Thic Khang phé phan nd khong phai vi ghét no. Riéng ching tdi da 6 dip tiép xée vGi cu Huynh. vi cu la ban than cua cha (6), thi thay cu hét stic ca ngoj Truvén Kiéu. D6 ta vi yéu cdu 200 . PHAN NGOC chinh tri cla nhimng ngudi yéu nude ic bay gids 1A phai muon phé phan Truyén Kiéu dé da kich hanh vi doi trd cla Pham Quynh. Tang [dp tiéu ur sin mé Truyen Kiéu, vi ho thay trong Truyén Kieu chita dung yéu cau . diéu ma ho dang adi hoi. Quan ching lao dong va nhan dan cach mang yéu Treyén Kiéw vi né chong dp bite, xdc dinh quyén 16n tai thanh ngudi cla nhéng ngudi bi cha dap. thoa man nhitng khat vong c4 nha Phong cach hoc 14 khoa hoc nghién ecttu cde kiéu lua chon khéng thé tranh nhiing van dé nhan thite luan, boi vi nd mudn tim ra nhiing thao téc [Am vi cai phan lao dong k¥ thuat cla nha van co thé trayén thy cho thé hé sau. Do dé, né phai giai dap nhiing cau hoi ma phé binh van hoc khong can gidi dap. Tha nhat, tai sao xua nay, dd khen hay ché Truyén Kiéw, ngudi ta khéng lay chuyén gi lam bang chimg, ma chi lay cau chuyén tinh yéu dé cdi nhau? Diéu dé ching to tw than c4ch nghién cdu dnh yéu cla Nguyén Du lam nay sinh mot mau thuan khic nhaw trong cach danh gia. Vay Nguy€n Du & day da sit dung nhitng thao tac gi khién cho cau chuyén wé thanh gay can dén thé? Thit hai, tai sao lai cé hién tugng tap Kiéu, vinh Kiéu. tham chi b6i Kigu? Phong cdch hoc can phai giai thich cho duge ki€u lua chon dat dén trinh dé nao thi lam ady sinh hién trong bat chuéc nhy tap Kiéu, dén dau thi Jam nay sinh hién tugng b6i? Phé binh van hoc dua ca yeu cau, rdi can cif vaio yéu cfu ma danh gid. Phong cach hoc gidi thiéu cdc thao tac lam viée dé thoa man TIM HIEU PHONG CACH NGUYEN BU TRONG TRUYEN KIEU 201 duge nhiing yéu cau nao dé trong qué kh dé nha van hién dai lam dung duce theo don dat hang cta thdi dai, d@ phai may mo vat va. Cé khoa hoc 1a cé phan céng. Mét ngudi lam moi viée thi chac chan khong c6 vié nao Jam chu dao. I- Tinh yéu trong Truyén Kiéu 1, Néi dén Truyén Kiéu, th€ nao ngudi ta cing néi dén tinh yéu. va tham chi rit nhigéu ngudi chi thay c6 van dé tinh yéu. Moi sy khen ché déu tap trung vao . Phai den gan da au Céch mang Thing Tam, ngudi ta méi phat hién rang ngoai tinh yéu, Truyén Kiéu con chita dung nhiing vin dé x4 hdi. Do 1a nhan xét dau tien. Nhung khong phai hé 1a tiéu thuyet tlic 1a adi dén Onh yeu, va da néi den tinh yéu thi lap tite sinh chuyén tranh cai. Hoan toan khong phai thé. Tinh yéu chi f& mot hién tuong xd héi nhy moi hién tuong x4 héi khac, do dé. né déng thoi 1A mét hién tuong lich su. Cling nhy thién nhién tén tai trude khi c6 loai ngudi, nhung ngon ngif thién nhién chi ra d&i & Chau Au tir thé ky 18: cing vay, tinh yéu theo nghia vo chdng, trai g4i thuong nhau, thi co ti thuong 6, nhung tinh yéu nhu mét pham wb m¥ hoc lai ra di rat muén. Mot thf du rat hién nhién, nhung ft duge cha y. Trong van hoc Viet Nam trudc thoi Lé mat, trong nhitng tac pham duge quy dinh nién dai chinh xdc. tri Trayén ki} man luc. hau ahu khong c6 dan ba. Chi thay 202 PHAN NGOG co dan Ong, va dan ong véi cuong vi x4 hoi cu thé. ~ hoa thurgng, nho si. tudng quan. vua chia. Con din bd ruén xuat hign. thi cai nét khu bidt ngudi phu nd phai bi tha tigu trude da. Ta cd ngudi dan ba trong tranh. ngudi uét phu, tic 1a ngudi dan ba khéng thé gay nén due vong tinh yéu o bat ky ai. Do la noi dén van hoc duge sing tao boi nhitag con ngudi duge dio Juyén trong moi tung Phat gido hay Khong gido. Cdn trong, van hoc dan gian. chac chan phai khdc. Ta chua cd thé quy dinh nién dai cho cdc bai ca dao Viet Nam, nhung r6 rang trong Kink thi di n6j dén nhting adi hdi cha xac thit (rong cdc thién Trinh, Vé). Tuy day chua phai Ja tinh yéu theo cdi nghia cla m¥ hoc; nhung ngudi dan ba thi rd rét la cd. Tinh hinh Trung Quée da the, tinh hinh Viét Nam ciing khong thé khéc. Trai gai Viet Nam gap nhau trong lao dong. yéu nhau 1a diéu di nhién. Nhung mudn cho tinh véu td thanh mat dé tai van hoc, thi né phdi duoc mét ting I6p tri thite thira nhan va dda thita nhan, né chong lai tu tuong thong tri 1a tong nam khinh nif, cha me dat dau con xin ngdi day, dan ba JA vat so hou cla cha me, cla cong xa (é nop cheo). MuGn cé tinh yéu nhu mot pham ut nghé thudt phai co cai ¥ thie vé tr do lua chon. Mae dau tinh yéu c6 aguén géc xdc thit. nhung nCu moi vise déu bi quy dinh khong cé duong su xen vao thi nd khong biéu hién thanh nghé thuat hay chi méi la nghé thudt mét nira khi su lua chon tir bén ngoai lai tring vé mo ude cla duong su. TIM HIEU PHONG GACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 203 2. Tinh hinh vao thoi Lé mat khdc han. Cai dei tuong ma nén van hoc ci khong dam nhac dén. thi nay trg thanh than tugng cua nén van hoc mdi. Nguii dan ba xuat hién moi noi. tré thanh vi nf hoang ma hao quang va uy tin Jén at moi than tuong khdc. Day 1a ngudi dan ba “vehiéng noc nghiéing thank, khao khat tinh yéu, c6 mat co thé “trong neoc irdng ned”. Nguei dan ba ma Nho gido so hai. ma Phat gido xua dudi. Itc nay thong ti toan b6 van hoc. Cau chuyén tinh yéu doi Ida uw thanh chu dé cia moj thé loai, khong nhiing truyén Nom (Hoa Tién, So kinh tan trang, Phani Cong Ctic Hoa). ngam khie (Crag oda, Chink pha ngdam. Ban nit thin), hat ndéi (Cao Ba Quat, Nguyén Cong Tri), ma ngay ca van té (Pham Thdi, Nguyén Du), phi (Neuyén Ba Lan), tham chi ca kinh nghia va van sitch (Lé Quy Dén). Céi thé hé cdc quan tw, hoa thuong, truong phu. an si roi khoi sén khau, va cing vdi ho cling bién mat luén ly luan "Vda dé ehd dao" cua Chu Hy, tho 1a dé di duGng tinh tinh. M6t trao Iu van hoc moi ra doi. Nhan vat cla nd ia “Ngwét tai ne, khdch miuyén quyén", nating con ngudi ué. dep. c6 tai, va khao khat tinh yéu, bai vi ‘Tai ni vdi giai nhan la ng sdv". Van dé chit dao cia nén van hoc nay 1a van dé hanh phic. Hanh phic doi voi nd khéng phai 1a niét ban, say mii dao, wi ménh, ma 1a cudc sGng vat chat day du, cd tién, c6 tinh yéu. Nghé thuat, do dé, khong phai !@ dé minh hoa dao ly, ma dé xdc lap cdi nhin méi ctla thé hé nay: quyén song no du, thuc hién duoc kha nang san cé cua minh va hudng tinh yéu. Cé su doi lap 204 PHAN NGOC vé hé tur tuong. Hé tu tuéng truéc dé thau tém vao chit “so”: so tdi, so 1éi thénh nhan, so nhing ngudi khéc da danh, ma so ca chinh minh nita, boi vi khi ngudi quan tu dttng mét minh, thi c6 "wurdi con mat nhin vdo minh’ (Bai hoc). Thai 46 con ngudi la run run se’ so’ niut butée dén vite sdu, nue di irén bang mong (Kink tur). Viéu chuan cia dao dite 1a "khde phuc ban than dé theo té", vic 1a theo ahiing quy dinh vé ton ty da duge xdc lap. Khéng gido déi héi “edn than trong suv say ngh?", Phat gido yéu cdu "diér duc" ma céi duc nguy hiém nhat {& “sac duc”, tré ngai 1én nhat trén con duong di dén niét ban. Tinh yéu déi véi iép tai tr nh Pham Thai, Neuyén Du, Nguyén Cong Tri, bigu hién mot quan hé xa hdi khdc han tinh yéu trong con mit cia lép ngudi tha mdi. Vi iép nguci tho moi, tinh yéu [a mot cai gi mong manh, toi nghiép. Nha tho ca ngoi tinh yéu 4m nha nhu Xuan Diéu van phai néi “Yeu 1a chét". The hé tha mdi lao vao vong tay cla than di Linh mot cach voi vang. HOt hoang. Ho thay né gan lién véi ti 16i, mac dau né van 16i cuén. D6 Ia vi ho biét ho cd 146i, Jé ra ho phai chién dau dé giai phéng dan téc. nhung ho di nhtit nhat, bat buc. Ho biét yéu 1a tron trénh nghia vu, lam mé6t hanh déng phan nao khéng chinh dang. Lép tai tu thoi Lé mat - Nguyén so nghi khdc. Ho ha hé udng cdc ruou déi, va cudi ron ra. Ho thay tinh yéu khong hé chia dung cai gi 1a t6i 14i, xu xa. Ho thay no dep, né méi, no ding khen. Truyén Kiéu ra doi TIM HIZU PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 205 trong cdi Wao Juu ay, cho nén muon dinh gid nd cho cong bang phai xét nd trong tao Iuu nay. La con dé ctia nhimg quan hé x4 hoi, tinh yéu tat nhién phai phan anh nhitg quan hé xa hoi da lam nay sinh ra n6. Chting ta thudng bo qua co sG x4 hdi cig van dé nay va chi xét ndé theo yéu cau cha hién tai. Két qua 1a sy khen ché cila ta c6 nhiéu ché khong céng bai 3. Sau khi da c6 gang xét tinh yéu trong cdi boi canh x4 hdi cia nd, ta c6 thé khao sat ki€u lue chon cia Nguyén Du dé thé hién van dé nay. So di cau chuyén tinh yéu trong Truyén Kiéw gay ra nhiéu Le anh cai, chinh vi Nguyén Du da thé hi¢n tap wung ol tao bao nhat kiéu lua chon ctia thdi dai. Ndi dén tinh yéu 18 chuyén binh thuéng, truyén Nom nao cing noi dé né. Nhung thé hién n6 theo kidu lua chon cia Neuyén Du, qua thyc 1a chudng tai gai mat d6i v6i thé hé sau, trong khi nhding van dé cap bach lién quan dén su t6n tai cla dat nude va dan téc dat ra cho mdi ngudi biét suy nghi. Trong phan nay, trung thanh véi phuong phdp cua minh, ching 16i khéng dat van dé khen ché & day, ma chi xin tim hé théng thao téc cua nha tho. Ching téi c6é gang nhin nghé thuat nhu mot tap hop nhtng cach Jam viéc dang chi ¥. Tinh yéu trong Truyén Kiéw sinh chuyén, chi vi ong d& chon nhiing biéa php fam viée qué trai nguoc véi céch nhin cia 1é gido xua. 4. Trude hét, phai ndi dén yer 1 thé xde. Tinh yéu trong Truyén Kiéw luon lon gan lién voi yéu 16 206 PHAN NGOC thé xdc. NG noi den cai rung cam cua xdc thil va ca nggi cdi rung cam ay. Cach nbin dé 1a cach nhin cia théi dai. Digu nay cdc nha Nho ghét nhat, nhung cdc nha tho méi lai thich nhal. Truyén Kiéw noi dén chuyén “déwe may cui mat", néi dén “hai bén cing liée", den chuyén gi vot ai?", N6 néi dén nhiing rung dong cua con ngudi khi mong ahd. doi cho, gap gd. va tan thudng nhiing rung déng ay. Nho gido di nhién khong thé chap nhan diéu dé. Cdn déi voi nha phong cach hoc, thi truse sau chi xét theo légic khaéch quan cla str viée, Néu nhy tam ty hoe sau khi aghién ctu. thay tinh yéu chi chita dung doc cd yéu td tinh than ma thoi, vay thi Nguyén Du sai va JA mot aghé si t6i. Con néu nhu né khang dinh phét hiéa cla Neuyén Du, vay sn Du Fi nguéi phan an nhan khong thé guyng nhe & bat k¥ Linh vue nao cua di séng ndi tam. Ong khong thé nhan nhuong, bo yéu t6 nhuc cam ra khoi tinh yéu, néu nhy yeu t6 Ay thuc su cd, boi vi Iam thé JA tir bd nguyen ly nghé thuat ma 6ng da chon. Viéc khen ché la quyén cia méi ngwoi. Phai xay dung cach lua chon sao cho nhat quan 1a bén phan cla nghé ‘ai 6 tie Va chang. khi ndi dén yéu 16 thé xac, Neuyén Du cing chi lim nhu cdc tii tir duong thai ma thdi. Tho H6 Xuan Huong, phi Nguyén Ba Lan'?, hat ndi cua Cao Ba Quat. Nguyén Cong Trt, kinh nghia cha Lé Ong nay wong bat Ngk Ba Hac phit ido ex mot bat phit dai dé ca ngoi bo phan sinh due etta phu nid! TIM HIEU PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 207 Quy Pon. chang phai cfing khang dink yeu tw thé xde wong tink yéu dé sao? Toi nghiép nhat 1& Ong Tu Duc. Ong vua nay ndi tiéng hay chit nhiéu bai tho chit Han, nhung ngay nay neudi ta quén hél. Dé hu lam danh ddi sau, Ong cing phai déng vai tai tt, va phai ndi dé tinh yeu voi veu tS thé xdc. Lap wie bai tho ay duoc ngudi ta truyén tung. D6 1a bai Khde Bang phi. v6i hai cau “Dap co kink ra tim idv bong, Xép tan y igi dé danh hoi, Hai cau nay ding 1a phd hop v6éi phong cdch lép tai tly nhu Nguyén Du, Cao Ba Quat. Tuy yéu 16 thé xde JA mor né bat bién trong phong cdch thoi dai. nhung phai noi 6 Nguyén Du no t4o bao hon va cu thé hon. Kéi qua Trivén Kién bi phe phan vé mat nay khong phai 1a oan. Mot so sénh ahd sé gidi quyét cudc tranh Juan nay. C4c ban hay so sdnh doan hai anh chi e4p nhau lin dau trong tat ca cdc tuyén ném ma cac ban da doc, di la Thach Sank, Pham Cong Cite Hou, Pham Tdi Ngoc Hoa, Hoa Tién, Bich Cau K} ngd. cho d€n Luc Van tién vv. vi doan Kim Trong gap Thy Kiéu & bén gée dao, thi ban sé thay ngay tai sao moi truyén nom tuy cé ndi dén tinh yéu nhung déu khong gay tai tiéng. wi lai Truvén Kiéy gay nén moi phan tg. Cac truyén ném nhat gan hon Nguyén Du. chi dam dting lai 6 mot canh gap 9d chung chung, trong d6 thay thodng mot t i mat nhu Quan Am. vé dep... va hét. Nguyén Du lam khé Ong dam di thang vio cai cd biét. Khong 6 dau 6 thé tim thay ur thé cia hai ngudi: ve 208 PHAN NGOC Siong sting, giit ¥, rut ré, Re nhin r6 mat, ngudi e cti ddu (312-322) Khong 6 dau adi dén ngay cA su thay déi ong Anh mat cha ngudi con gai: Lang nghe lot ndi nhit ru, Chiéu xudn dé khién nét thit nga ngiing 347-8). Khong 6 dau cau chuyén trao déi duge trinh bay day du theo dung cii légic khdch quan cua mét cudc gap ga dau tién, trong 46 déi bén hen hd, thé thot. Cac lac gid khde déu voi va ndi that nhanh vi s¢ bi du luan cong kich. Nguyén Du khong 1am thé. Ong ton trong céi logic khach quan cilia su dién bién hanh dong. Khong nhing thé, Nguyén Du con miéu 14 chinh xdc ca cdi qua trinh yéu duong theo tiéng goi cla duc vong. Dé ia doan Kiéu sang nha Kim Trong lan tii? hai (441-521) dai 83 cau. Ta thay ngudi con géi chi dong dén voi ngwdi yéu "V? how nén phai re diténg tim hoa" vi sg hanh phic cla minh bi tan vo “Biét dau rdi nita chdug la chiém bao?", Réi hai agudi vidi bai ghi loi thé chung sGng. Sau d6 chang Vuong yéu cu nghe dan, va Kiéu ndi “Dring dieu nguyét no hoa kia, Ngodi ra ai cé iiée gi véi ai" khang dinh nang JA cua Kim Trong. Diéu nay 1 dting v6j tam trang nhimg c6 gai ngay tho, yéu lan dau, rong sir say mé chia dung long hy sinh cho nguéi yéu. Sau dé 1a canh “ddu may cudi mat" va chang Kim nghi dén chuyén "fd for” nhung bi cu tuyét va Kiéu ndi "Con thda at lai dén bei cb khi" TM HIEU PHONG GACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KiEU 209 ral ding vdi tam trang co g4i tim @ trong tinh yéu su quy trong dé duy wi hanh phiic. Trong cai canh gap gd nay xen vao ving wang, chén rugu, uéng dan, ngon dén, huong bay tao nén mot khong khi ky 4o nhung rat thu. 5. Dac diém thé hai trong viéc phan tich tinh yéu & Nguvén Du 1a tinh yéu lu6n ludn gan Jién voi su mat mat, vdi lo so, véi cam gide ring hanh phic rat mong manh. s6m ch: é tan vd. Ngay trong dém te tinh vdi Kim Trong, Kitu da lo: "Nght mink phdn méng canh chuén, Khuén xanh biét cé vudng tron ma hay?” (411- 2). Khi Thiic Sink t6 ¥ muén lay nang, Kiéu da lo ngai inh yéu cia Thiic Sinh: "Long kia giit ditoe thudng thing mdi chang?” (1338). Ngay wong khi hudng hanh phic. nang van nom nép so mat hanh phic. Liic lam phu nhan cua Tu Hai. nang van "E dé séug gid hdi hing niet sa” (2486). Dac diém nay 1a hét sic tiéu biéu. Nhin bén ngodi né gidng ndi Jo sg ca lép ngwdi tho mdi. Lop nguéi tho mdi tim hanh phic trong tinh ycu, nhung ngay Jap tite thay hanh phic mong manh, thé nao cling tan vd. Tuy vay, su giéng nhau nay chi 1a bén ng thuc chat hai ndi lo so hét site khdc nha. Thé hé ti th ctla Ngvyén Du tin 1a hanh phic 6 thuc, va con aguéi cd quyén hudng hanh phic, nhung thu t€ x4 Gi qué tan nhan da dap tan moi hanh phiic, cho nén cudi cing hanh phéc da tan vG. Bai Van 16’ thap loai ching sink cha Nguyén Du chinh 1a néu rd qué tinh an v@ cua moi hanh phtc trong giai doan lich str nay. 14-THPCND 210 PHAN NGOC__ Hanh phue tan vé Khong phar do tu than no sé tan va. ma do thé luc phan d6ng qua manh sé dap tan hanh phuc. Chinh vi vay khi hanh phic tan vG cd su phan uat, diéu ta thay rat rd trong Chuong II. khi ndi vé tai ménh tuong dé, Trai lai, doi vai cdc nha tho, cde nha van lang man, thi khdc. Hanh phiic 1a cdi khong c6, va khong thé cé. Tinh yeu chi c6 cai vé hanh phic ma théi, chinh né cfing kh6ng phai 1a hanh phic, vA: ngay trong ban than né da chtta dung dau khé réi. Cho nén khi mat hanh phic, ip ngui nay chi rén Ja, ma khong phan uat. Két qua, tuy bén ngoai giéng nhau, gid wi cla céi nhin cla Nguyén Du 1 cao hon nhiéu so voi ci nhin cua Idp ngudi tho mdi. Quan niem hanh phic mong manh bién lo rat r3 trong todn 66 tho van thei Lé mat - Nguyén so. Khong nhac Jai nhing nha tho da ndi. ta thay né thé hién kha 10 trong Ai Tw van, G Thanh Quan; trong cde bai tho Dudng. b Bich Cau Kt ned”. 6. Dac diém thé ba wong cach phan tfch tinh yeu cua Truyén Kiéu, & & day tinh yéu hét stic da dang. Ta hay khdo sat qué trinh dién bién néi tam cla Thiy Kiéu riéng trong van dé tinh véu, thi sé thay it nhat cé b6n bi¢éu hién khée nhau. Trong méi tinh cia nang ddi Trang Kidw c6 148 chit hén quan dén sie v6i veing vi se nit hath phic: béng (44). chods (17), chot (8), chov (3), atic tht (74, vol (22) kip (7) fon (9), Hen (94, mane (4), amet (vita que") (16). vite may (25) xdon xdin id), ding dting (7). Crt 22 edie the 6 mdi chit tien quan dén ow vdi veng TIM HIEU PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 211 y6i Kim Trong, d6 14 méi tinh trong trang dau tién cla mot cé gdi. trong doan miéu td mdi tinh cla nang voi Thuc Sinh d6 1a tinh yéu tinh todn tréng doi su mong tua, nhung khong cd yéu té dam say. Trong doan miéu ta tinh yéu cla nang v6i Tir Hai, chita dimg su tin cay. than phuc d6i véi ngudi tri ky. Sau nang gap lai Kim Trong. ta cé mot tinh yeu khdc, néng vé nghia, khong mang tinh chét dam say, mot su ton trong 14n nhau doi voi mot ngudi ban quy. Ngoai ra, lai cé tinh yéu si mé cia Thc Sinh, tinh yéu say dam va chan thanh cua Kim Trong, tinh yéu bao dung dé luong cha nguéi tri ky o Tir Hai. C6 thé ndi trong toin bé van hoc Viét Nam, khong 6 dau tinh yéu duoc miéu ta da dang. duge phanh phui chu dao nhu & day. Dé 1a khong ke 16i tan tinh Iwu manh cia SO Khanh. I6i su6ng s4 ctia H6 Ton Hién. Trong van hoc truéc Treyén Kiéu da noi dén tinh yéu. nhung chi néi duoc mér mat, mat biéu hién trong mot vai hoan canh. Tinh yéu ban dau da cd trong Hoa Tién. Phan Trén, tinh yeu mhuc thé da cé trong Cung odn, tinh yéu mong nhé sé cé trong Bich edu vv. Nhung cho dén nay Truvén Kréu van la vo dich vé mat nay, va theo téi trén thé gidi cling khong cé nhiéu tac phim nhu thé. M6i méi tinh lai dugce phanh phui theo dung céi logic khach quan cia nd. Quan hé gitta Thy Kiéu va Kim Trong trong méi tinh dau 1a quan hé tin cay. Nguyén Du miéu ta rat ding tam ly mot cO gai day thi, chua hiéu gi vé cudc ddi, rong wang, ngay tho. Cac 212 PHAN NGOC nha nghién citu Lién X6 da ding thuat ngit "bien ching phdp cua tam hon" 4é khen ngoi cach phan tich adi tam cua Tolstoi. Ching t6i thiy Nguyén Du ciing xing vdi thuat ngit dy. Frong moi tinh dau, Thay Kiéu la mot Juliet. Nang chi nghi dén viéc séng cho ngudi ti ky. hy sinh cho ngudi ay, ma khong hé nghi dén minh. Nang co dt nghi luc thuyét phuc cha me dé nang ban minh ctu cha. nhung khong dt can dam thay nguéi yéu dau kho. Nang ty waéch méc minh “V? ta Khang khit', tw xt va minh da "phi phdng'. nghi dén vie “Lam thdn trdw nee dén nghi wie mai" (746). Trong cai tinh yéu ban dau ay, khong khdi cd sw dai dot, hé hénh, nhu ta thay trong nhiing loi nang néi véi Kim Trong. C6 ngudi bat bé vé nhiing cau néi nay. Ho che nang ndi ahiing cau cé vé tu ha thap minh: "Trdng nguoi lai ngdm dén ta, Mot day mot méng biét la cé6 nén?” (417-8). Nhung ta hay tu quan s4t minh xem trong tinh yéu dau tién ta cé suy nghi nhu thé khong? Con ngudi trong tink yéu dau tién c6 nghi dén minh khong? Co tinh todn c4 nhan khong? Néu ta chap nhan Shakespeare ta tinh yéu dau tién trong Jutiet {& thanh cOng. thi ta cling phai chap nhan cach miéu ta tinh yéu dau tién ca Nguyén Du 1a tai gidi. Sau nay, khi da bi Ma Gidm Sinh. r6i SO Khanh lira doi, léng tin cua nang vao su trung thanh trong tinh yéu d mat, nang tinh todn, can nhac, so sénh.Nang nghi dén than phan minh, nghi dén vi¢e Thtic Sinh con c6 cha "O tren con C6 nha dung, Luong trén trong xudng biét long c6 thitong?" (1354-5). Nang nghi dén than phan lé man "Gidin chua TIM HIEY PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 213 lai 167 bang ba lia néng" (1352). Nang san sang chiu dung than phan hén kém., chi mong dugc yén than: "Di khi song gid bai tinh, Low ra uy lon, t6i dank phan tr" (15) 1-2). Nang khuyén Thiic Sinh vé thd thuc véi Hoan Thu, nhung Thic Sinh da khong lam. R6 rang nang da co dugc mét von séng va dd hiéu cdnh ngang trai cla cudc déi. Khi gap Tir Hai, nang hiéu ngay TY 1a ngudi minh cd thé nba cay, gii gém than phan "Chit than béo bot dém phién mai sau" (2498), khong hé may may aghi den chuyén can nhac, ngo vuc. Nang da bi tinh cach phi thuéng cha Tit Hai chinh phuc. Tinh yéu thay déi vi tam hén va kinh nghiém sdng cia nang thay déi. Khi gap lai Kim Trong nang 1a mot ngudi khdc han. Nang mu6n duge Kim Trong déi xit nh mot ngudi ban “Duyén ddi hia cing la duyén ban bay” (3226). Nang khéng muén m6i tinh trong trang ngay xua bi hoen 6 "Cén tinh dau nita ta thi ddy théi" (3156). 7. Dac diém thu tu, cling khong an khdp véi cach nhin cila ly luan Khéng gido. Nguyén Du ching minh ngudi ta cé thé cimg trong mot Itic cé nhiéu moi Hin hdc nhau vé tinh chat. Kigu yéu Tu Hai, nhung van cé thién cam voi Thc Sinh, va van ahd Kim Trong. Khong nén can cit vao yéu ghét cla minh dé danh gid nghé thuat cla Nguyén Du. Chi nén can ctt vao cai logic khdch quan cua hanh . Néu nhu tinh hinh nay Ja ¢é thuc, thi Nguyén Dv iN nghé si lon. Ong Idn vi Ong dam chap nhan su thuc cla tam hén, va miéu ta 214 PHAN NOC no bat chap du Ivan. Con néu su thuc khong phai 1a nhu vay. thi Nguyén Du 1a vung. Tiéu chuan danh gia Nguyén Du 1a 6 day, khéng phai 6 nhing so dé dao ly. Riéng ching t6i, ching 16i thay diéu nay 1a 6 thu. 8. Truyén Kiéu da gay nén mot xdo dong to lén trong 14m hén nguvi Vit Nam. Ngudi ta vinh Kiéu, tap Kiéu. hoc tap cach dién dat ngon agit cua Kiéu. Van hoc Viét Nam thay dé: mot bude sau khi cé Truyén Kiéw ra doi. Khong ai cé thé thé o déi voi Kiéu duoc. Ngay ca vua Tw Dic ciing phai thi han: Me gi. mé dui t6 tém, Meé nea Hau be. mé Nom Thus Kiéu. Nom Thiy Kiéu la mét thit Nom mdi, ma ngay 6ng vua néi tiéng khat khe vé gido ly Khong gido ciing phai mé. Tai sao co hién tuwong dy? Néu ta xem lich sti van hoc thé gidi. thi sé thay khi nao con ngudi co déc xuat hién va tae pham thién vé miéu ta noi tam nhan vat, trong su phdi hop voi ng6n ngff thién nhién, 1 Tic d6 nay sink mot nh trang say sua nhu dién, nhu dai cila quén ching. Di¢u nay da nay sinh & nhiéu nuéc, khong phai chi riéng & Viet Nam. Khi chang Werther ra d0i, c6 nhiéu ngutii mudn bat chude ching, ciing ty sat vi khong dat duge tinh yéu. Khi Byron xuat hién 6 Anh, véi tinh cdch con nguéi mét minh chéng lai thanh kién cla thot dai. cd mot trao Jum bat chudc Byron. Khi nhan vat Réné ra ddi & Phép, ndy sinh mét thit tat goi 1A tat cla thé ky. TIM HIZU PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 215 Khi Hong la mong ra ddi. phu ni Trung Hoa say mé Hong ldu mong ahu diéu dd, dén noi gid gidly thay déi. Nhing tac pham nay déu dude ngudi ta bat chude, gay nén nhitng thay doi. xéo déng to lén trong xa héi. Truvén Kiéu cing JA mat hién tugng tuong ty, Khong cé phong cach phan tich ndi tam. Nguyen Du khong thé dat dén két qua nay duge. Tém lai phong cach hoe gidi thich duge nhiing cau chuyén ma nguéi ta né tanh. No chting ta tam quan tong cia phong cach d6i v6i van hoc, va viéc nghién cita phong cach 14 quan trong. H- Quyén sdch mot ngan tam trang 1. Tat cd nhtng diéu trinh bay tren day tuy da xde dinh khd 1 phong cach Nguyén Du va da khang dinh nhing dong gdp to Ién cua éng vao van hoc Viét Nam, nhung vin chua ching minh dugc su déng gop clla 6ng vao van hoc thé g Diéu lam cho Tru Kiéu thanh mot tac phim thé gidi 14 6 ch no c6 nhiing thanh tu nghé thuat khong thé tim thay 6 mét tac phim thif hai trong moi nén van hoc. Dac diém dy 16m lai o ch6, Truyén Kiéu 1a quyén bach khoa loan thu cla mét ngan tam trang. Ngudi ta da adi Shakespeare 1a tic gid cla mot van tam hon. Nhung Shakespeare la tic gid cia hang chue vo kich. Con su tap trung lai trong mot tac pham ngan chi c6 3254 cau tho vO van 14m trang khdc nhau, tit cd déu diing oh sy thuc, déng thoi hap dan, 16i cudn, thi dé La diéu xua nay chua he cd. Do la dac diém v6 song cla Nguyén Du. Trong Truyén Kiéu. 216 PHAN NGOC 86 cau da it, nhan vat khong nhiéustinh tit cau chuyén c6 thé néi khong co gi, thé ma tinh chat da dang cia tam trang thuc Ii v6 dich. Chinh diéu nay moi gidi thich duge hién tuong tir trude dén nay ai ciingadi dén, nhimg khong ai gidi thich duge: Tai sao ngubi ta lai bi Kiéu? Kiéu chia dung cai @i cd vé nh huyén bj dén néi con nguoi Viet Nam chap tay trudéc téc pham nay, réi mé ra tim ba cau rong mot trang nao d6, doc 6-day nhiing li phan doan vé sé phan cia minh? 2. Truyén théng tho Vict Nam vén thién vé tam trang. Neu xét vé trinh dO hoa le cia tit agit, trinh dé trau chudt cla cau tho, hay trinh dé cao siéu cla tu twéng, tho Viét Nam khong thé sinh véi An Do va tho Trung Quéc. Trong tho Viet Nam, cing nhu trong nghé thuat Viet Nam, di dé la hoi hoa. kién tric, hay diéu khac, hdu nh khéng tim thay cai gi la qué dang, phi thudng. vuot qua site tuong tuong cla con ngudi, cing khong thay cd cdi gi than bi, kho hiéu. Diéu tigu bigu cho van hod Viet Nam trong moi biéu hién cia nd, so vdi van hod Dong Nam A va Chau A. ia mot ¥ Unite vé tinh vita phai, c6 miic do, khong vuct khéi tam nhin va suy nghi cua con nevis, mot su khiém tn biéu hién ca vé quy mé ciing nhu vé bé cuc, phong cach. Van hod Viét Nam, cfing nhu tho Viet Nam ndi rieng, biéu 16 mét ¥ thiic vé su via phai, gdn giti véi con nguoi trong cudc séng binh thudng cla chinh anh ta. Cac sti thi cla cdc vi than, va cdc anh hing ké vé cdc kiép trudc cua Duc Phat. c6 thé 161 cudn Dong Nam A TIM HIE PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU. 217 va mot phan Trung Quée nhung khong 16; cudn duge Viet Nam. Tam ly nguoi Viet Nam khong quen véi cai da phicu diéu cita trf tudng tong. C cai cude song kiép sau. da ting thu hdt van hee Chau Au mot thdi gian dai. cing nhu van hoc An Bo, phung doi voi van hoc Viét Nam khéng dé lai dau vét gi. Neay cd cdi chét. 1a dé tai Jam cho Chau Au khac khoai, An DO va Dong Nam A lo lang, thi ngudi Viet. trf thitc hay ngwdi that hoc, déu khéng hé so hai. Méi nén vin hoc déu c6 nhiing nét riéng tao nén do qua uinh hinh thanh lich su cia dan ioc. Ching toi chi irinh bay su vige khach quan, khong hé ngu y khen ché el hel. dé gitip ban doc thay rang trong vin hoc. nguoi Viet cé nhiing kiéu twa chon riéng khong gidng dan toc khdc. Trai lai, céi hay cla van hoc Viet Nam cing nh cua nghé thuat Viét Nam 1a né thién vé tam trang, 16 chit ¥ dén t4m trang cua ting ngudi, trong itmg hoan canh. Cac hodn canh nity déu 1a nhitng hoan canh cé thuc, khd quen thuéc, bat ré trong cude song binh thugng, trong sw giao ép cia nhitng ngudi binh thudng. Van hoe Vict Nam loi cuon chung ta. bdi vi nd 1a nén van hoc cua nhitng tam trang. Trong nén van hoc 6 ¢6 cdi tam trang cilia an sI Tang Khong Lo "Cé kit lén thang irén déu mii, Mét tiéng reo vung lanh cd trot", C6 cdi tam trang celia Trén Minh Tong trude séng Bach Dang "Ac ta givi bong long song dd, Ne& chién 218 PHAN NGOS truong day miu chita phai"'. C6 cdi iam wang cia Nguyén Binh Khiém: "Tu dai, ta tim noi vdng ve. Neuoi khén, ingitot dén chon lac xuo". Trong van hoc hién dai. nét khu biét van hoc Viet Nam v6i van hoe thé gidi cing d day. Dé 1 nén van hoc néi nang khiém tén, vita phai. khéng 6 hinh tuong choi loi, than ky, khéng cé cai hoi tho ao do nhu séng bién, Vé nhiing mat nay van hoe Viet Nam khong bé van hoc nude ngoai. Nhung vé mat tam trang gén gil con ngudi, dé 12 mot nén thi ca thuc su cé gid ui. Negudi ndi & day ciing néi v6i su khiém ton von 1a truyén thong cha Viet Nam. Nén van hoc Viet Nam ghét su 4m 7, thich su kin déo trong tam trang. Tho mdi da ting 16i cudn trén mot thé hé. cing vi nd 1A mot thi “ca vé tam trang. Cé tam trang “Anh di dudng anh, tor diténg t6i" cha Thé Lit. “Hat neuéi nhung chang bot be “cua Xuan Diu, “Khéng khdi hodng hén citing nhe nha’ cua Huy Can, nhat 1A tam trang "Te dy trong tor bing nang he" cua T6 Hou. Tho thai Lé mat - Nguyén so, cing chi yéu 1a the tam trang. Cé tam trang “Long chang ¥§ thiép ul sciu hon ai?" cha Chinh phu ngdm. "Nghiéng bink phdn moc ma gidi ind nheo" cla Cung odn ngdn. “Mor mankh tah ring ta vot ta" cha Thanh Quan. Nhw vay, néi dén tho Nguyén Du, vdi tinh céch nha nghé si cla mét ngan 14m trang, chi 1a ndi dén tinh céch dan toc * Phan VO dich TIM HIEU PHONG CACH NGUYEN DU TRONG TRUYEN KIEU 219 cua tha Nguyén Du, nhung duce nang len den tinh do cao nha ma théi. 3. Thue vay. khong 6 dau c6 nhiéu tam trang khde nhau nhu trong Truyén Kiéu. Con ngudi man tim nhiing hinh tong ky la, hay xem tha An Do, muén thuong thie khi tye cha nha tho, hay xem tho Ly Bach. muén thudng thttc chit ding diéu luyén va bit Ive kinh ngudi. hay xem tho Dé Phu. Tho Trung Quéc, ¢ ahiing nha tho Idn mhat cla né ma Neuyén Du hoc tap, déu cd mot dac diém chung !& muén vuon lén cai phi 1hudng, vuogt qua con ngudi, khién ngudi ta than phuc. Tho Neuyén Du binh di hon nhicu, gin con ngudi hon, tham tinh ngudi, hét stic cd gang thé hién cai dep trong mot mtre dé vira phai. di cd vi thé mA cd ve hoi néng dan, hoi dan gian mot chtit, ong cling khong ngan ngai. Trong tho Nguyén Du man mac cai uf tho cla dong ruong, lly we, cla anh dan gian Vier Nam, rat khac tho Trung Quéc, ma hinh anh tiéu biéu la tranh thuy mac. Hai nén aghé thuat kbdéc nhau da gap nhau 6 cé nhan Nguyén Du, trong dé yéu t6 dan da Viet Nam van Ja yéu t6 chink. 4. Tho Nguyén Du 1a tho cha mudn van tam trang. nhung 46 la tam trang Viet Nam. khong phai 1A tam trang Trung Quéc. Mudn so séah vé diém nay, ta hay doi lap tho Dudng, tho Tong vdi Tricyén Kiéu th thay 16. Tho Dudag c6 gang tao nén mot su dung h¢p gitta con ngudi vdi vil tru, trong dé con ngudi hoa vao vi wu. Tho Téng mudn fam mot thao tac nguge lai. 220 . PHAN NGOC. ding cai ly cla con ngwoi dé thang vii try, bat vi tra dung hop voi minh. Ca hai thao tac déu 1A phi thuéng. Tho Nguyén Du muén tim mot sy hoa hop giita con ngudi vdi x8 hoi cong xd va dat nude Viét Nam. mun khac phuc nhitng mau thudn chia tach con ngudi ra Khoi moi tudng xa hoi ma anh ta sng, Dac diém nay cla tu tuong Nguyén Du ciing 14 diém cua tu tuéng Viét Nam. Ngudi Viet Nam khang Ong dua trén mot thé lve ton gido nao, dit nd 1a Phat gido, Dao gido, hay Khong gidéo. Ho khong chap nhan moi yeu 16 than bi, cho nén khong hé di tim mét su théng ohat v6i vai tru nhu 6 phuong Dong. hay véi Thuong dé 6 phuong Tay. Ho tim su théng nhat véi lang, voi nude cua ho, véi nhing ngwdi dan dang séng thiéu thon, nghéo khé nhung rat anh hing. 5. Trong nhitng tam trang ma ta tim thay trong Truyén Kieu cé tiéng vong cia tw wéng Phat gido. Diéu do 1a di nhién, vi Nguyén Du bat bude phai chap nhan hé suy luan cia Phat gido dé nang nhiing dé Ong néu Jén dén bye thang to’n nhan toai. Diéu dé chung 16i di néi 6 Chuong Il, muc 19. Nhung vi da chon hé suy ludn cia Phat gido, cho nén tat yéu trong Truyén Kiéu co vang lén giong néi chén nan cia Phat gido nhu Tu la cdi phiic, tinh la ddy oan (2658). C6 nhiing cau chita dung mot tam trang bi quan: Kiép xia dg vung diténg tu, Kiép nay ching khéo dén bi indi

    You might also like