You are on page 1of 16

!

!"
# $ $%
• & $
• '(#
• ! #)

• $)
• *
+ # $ ) $ $
& $!$ $

, $! $!
!"
$ ! $ ! $# $ - $ ! #) $ $
$ ! $ ! *) $!
$ ! $ ! $ # $ ) $ $
$ ! $ ! $) $!$ $

. $! ! ! $ $ #/ ! $ $ $

0 !" $ $- $# $ !"

1 $! $! $ $ 2 3 "# $ $) $
2 # 4

5 $ # ! $! $! 2
+ 6
!"

" # $ % $ # $ " &


" " % ' # ( ) # # $ (
# $ % % % % * +
, * - ( (

# + # $ " " # %
" * 2 # . /0 1 $! ! $ # # $ $
. ) " 1 2 " " "
" " .% ) "% - 3 " 4( " 35 4 ( " " "% (
" + % ( &" ( "% " " # $ 1 6
+" "$ $! !$#

# $ $

" + # $ " # " " ) $


(#( "% + ) " " " % &"
0 # # $ "% % "$ % on
morfemas exclusivamente verbales los de tiempo, modo y aspecto.

& '

" " % + #
" + # $ # % " % $
) " , $ %
% ) " ,
% ) " $
% " "$ / %
% ! ) " , )
0% * 6*% ( % ( " ( % "
" %

, '7

" " &" % # $ % +


7% " " &" # $ * # -
( % ( ) # % " % (
) " $ " " % " %
% % " , % ) , +
) % ( " " ) %
#

& !# & $ & $ & $


! 8 9& :
& ; . < 1 = .&< 1

2
.

# # $ " " 0% $ +
% $ % + # # ( $) # "% #
• # " ( 0 $) # ,
+ # + % #
• $) # " ( % $ ( $) # . " + (
" ( (% $ ( ( * >1( # ,
+ $) # + 0% #
• "% # " " 0 # ,
+ % #

0 &

! #) ? /" " % + % # $
% $ % ( + %
" ( %
! "% # $ " # ( $) # .
( ( % 1 " @% % "% #

! ! !

+ # $ $!#) $ + # $ #) $ $
5 / % "%
/ "% 5 $ / % "% $*
/ % "% 5 / / $
"% 5 * "% $*
' "% 5 / ' % $/

$ 8 !

+ # $ $!#) $ + # $ #) $ $
5 / % "%
/ "% / % "% $ $

' "% 5 ' % $

!#) ! 3 # $ $ ) $ ) $ 4

. &1 7 .# 17 . 17 . 1

"% # $ ! "% % " "


% % - ( # ! " % % " " .
1( % "$ / ! " # % . # 1 6
" * "% ( $ ? " + 0 "% ,
0% /# "% " 0 (
% "% # "% # $ (% " #
% ! % % + -% ) "% ( $
% % ! % % (
% / % "% % / % "% " " (%
( % % # "% "% $) #

3
1 &

% " " " $ +"


+ % " " $ + ) +
6 + % *" " % "
$ # % -

El hablante considera la acción o proceso como acabados, Vivió en Valencia durante algún
Perfectivo como realizados totalmente. tiempo.(ya no vive allí)
No indica si la acción terminó o se está realizando todavía. La Catalina vivía en Valencia cuando yo
Imperfectivo considera en su desarrollo, sin expresión de término. la conocí.(ahora ya no, o no lo sé)

9 % % # " "% % / % "%


9 % "% # ( % ( " "% 0 % % /
% "%
6 " ( " % % "% # # (
" % % # % %

6. 93 !/ $!$4

9 " ( $ # ! # ) " "% * # $


) ( ( " ! + ( # ! % #
) % ( ( ! + $

! & $! ) ! /$ ! & $! 8
3 $ : ) ! !)! 4 3 ) # ;$ <4

% # % % # "% " .% "


% * % 1( " ) ( .A % " % * % 1
( " % ? 0 " " # !
% # " (% % # % +
$ # 2 ( "$ / % #
9 * % "$ B -

!
!

( " % " "


# $ % # $ . 1( # $
# !% # 3 4 " 0 . 1
% # ) ( $ "% 3 4
& "$ "% ) ("
) ) % ( / 0% * + -

" !
" # !

4
+ ' & '

# ( % % # $ # $ ) $ $ # $ (
$ "$ % " " % &" , "$ /
"% " ( + % % ( % . +
" 1 % % "% . + 1 , #
"$ / %

" ! " -

• =$ #! % # # # ( # $
% % ) #
• =$ % & % % % $
• ) $!$% % " # $ 0 % * # $

! !!
+ % % # "% , & " "
% " " $ % 0 ( ! "
"% .$ <% % 1 $ # $ " % "
& " " " # $ -

• ;& " " -


• ;& " # $ -

6 !

+ , " # $ % %
" "% .$ <% % 1

& ! !)!

+ " + ; " " "% # ) # (


$ " " " " # $ 9 $ "
% #

& +

# $ " - 0
% " + " % % /0
"$ ( % # ) + . 1 % % +
& ( $ % % * - % "

• & $!$ # $ 6% " " - $ +


. "% # 1 % $ % $ $ .
$) # 1

' = 6 >' & &


% & &
$ & &
& &
$ % &

5
• & $!$ $) $ 6? # $ " $
+ # $ (" ( $ " " + )
$ " -

'6 - 0% :! ! !! -= "
" + ( ( & $ :! ! !! - / 0%
+ % ! % % *
" # $ 0 " $ ) :! ! !! - $ %
% # $ 0
#
' - 0% ? $ :! ! !! - % (
" " + +
% #) :! ! !! - "% + #
# # & # * :! ! ! ! -6 " !
+ #
+
' - "$ / @) : ! ! ! ! - / $
" ? " 7 6 $+ % " *
% + 8 : ! ! ! ! - 2 )+ "
$ :! ! !! - "
= - ? % $ : ! -6 "
# $ 0 ! : ! - +"
% ! : ! - C
: ! - #
: ! -6 "
" !
= - 0% : ) ! !)! - 8 # * %*
( + : ) ! !)! -
0 % 8 : ) ! !)! - 2 ) / % % "
- ? :! ! ! ! -= #+ %
% + + +
% # !
' = = ' - ? :! ! !! - %
% + + , $ # :! ! !! -6 "$
( 0% $ $
"$

"% $ % * # $ # . ( (
$ ( 1 # # " $)
( $/ % * 0 % #
# "% + % * ) "% - '
.A $ ,2 $ 17( . 1
6 " ( " " % * ) "% -
)' $ * .3 4 # % !" (
% % + $ # + 1
)+ , $ - .* ' $ .3 4 " 0 * "%
" #" * & % ( + # ! % +0 " 1
" & " ) "% ( " 0% + " (
% * 3 < # 4 " # " " " (
% "
% * $ # 0% " 3 * 4(
3 4( 3 $ 4( " ! % $+ 0 #

6
$ " * # $ "
# " * % " # $ %
% % # $ ( + 0 B*
" " # * # $
" 0 ( $ 0% +" " # $ 0
. " " 1 " " " ( " "$ / "
+ % 0 D " $ %
0 " " 0 # " # $ - % &"
$ " (% ) "% ( % % " % % % #
# % # 0 " # ( "%
$) # (" % % " 0
" $) # ( " 0% #
6 % " # % " "
*% " # $ ( % " "% " # $ ( "$ /
" % % * # $

A &

'

" # " ( 0 $) # (
+ # + % # ) " % %
0 # + % * ( % # +
$) # "%

& '

"% % " " " " + ,%


" # $ " . % 1( % ( " (
"$ / " # % !

E -
o 6 - + " " $ "
$
o 2 # 5 % # - + % $ ( %
% * "$ / % / $
( ! % + ( % "
"% " .% %
% 1 .
o D $ - + $ ( % #
$ " / " 0 %
o 6 "% ( +" 0 " - "% % 0% # !
# ( " % ( " ( >
$ " % 1'

7
E % ! -
o + - % $ % / %
" ## ! + ( % /
2 , 3456
o # ( "% ? # $ 0% +
"% - / . . + " % 0"
1
o " -7 $

& B & +

+ % % "% # 5 # - + %
! % ( % % "% ( " ! #
" " "% ( # % "
"% # ( ( # $ %
' % "% * + ( "%
$ !) !" 2 $ # # ( # $ + "% # *
# (" ( - % . 8 $

F # -
* + % . -
# % / "9 , 0: !
#
% ; 8:
2 1 $

& B & + & @ &=

6"$ "% % % % # "% +


" "% $ "$ / " -

% / % "% + $ "%
$ $ % /-< $ 0
$
"% % $ * 0% #
"% % "% "% " ( ) + ( $
" ( % / # # ( -= , - >1
0% " + % $ % $ " ) "%
% "% "% ( % +" # -
" # / $ $ .
% / % "% " " ( % %
% ! " " 0

+= = & +

"% % "% # + %
% -/ . , % % * % 3 4 F
# -
$ + -(
"% # . " 0 ( " ! 1- < %

8
* ) $ *
# ? 1
+ @ ,% $
"$ )+ , $ *
% $ $ @ 8 .
-

+= = & +

0% + "$ / # ( $/
F # -
# -< - 1
"$ - )+ , $ :*
% $ - $ 1 $

' '
"% # ( % % % ( #
% ! -
% $ $ % -2 8
* -) $ *
AAAE -A $* ( *

& = = & + @& B '

"% % % % # "% " # $ (


% % -2 1 $
% / + " -2 $
$ % % 1
!

= C='

0% % " ( " ( *"


"% " "% (% "$ (% "
% (%
" $) # % % % $
$ "% $) # ( % ( $ (
+ " $ "% ) ( % % )

& '
% ( % - % .
" ? 1

& B & +
% ( % % "%
$) # # 0 % # $ % % -
% ( % "% % % ( $ %
$) # $ - "$ $" %

9
"% (% "% ( % "% % % ( $
"% $) # $ - " " $ $ " "
$ $ %
$ # % % "% , %
+ " % $ $ - % ,

& B & +
0% + $ "% %
$ -' % $ " $

& B & = = & +


+ % $ "% $
$ - $ 1 $

+= =
"% ( + # ) ) * 5 " # -
$ :

+ &

" 0 + ( + "
% # % # ( * " - % . &( # 1
"% % $) # # "% %
$) # % - $ 1 $ ,
% % " -= > =@0 >@ $
# "% # - A=2 >1 A=2 G, % #
# # % % % + 3 4 .= >1 % +
%&$ -( 1

9&

# * " # $ # !% # % ?
% 0 $) # ( "% ( % " %
"% " . " 1( % $
) ( $ "

+ ' & '

' = >'
* " % (% $ # -
% ) # $ ( 0
$) # ( % 0% + $ $ %
# " "( "% # ( % # (
( "% ( $ ( "% >
# # (% 0% + 6
# % + % . # 1 .
" # +" # 1
% % " % # ( + $

10
'+ '
# % & # $ . (
% * & $ # 1 % % (% $
( ( ." + ( + 1

• ! !! ) ! "% + ) / = %
% % + 3 4. % % + # " 1 = >
• ! !! ! ! D 2 # ! # % 0% " % (
( ! ( ( " )2 * =( $ >
• ! !! $!# ! 2 " # + % 0%
" "
• ! !! !#) $ ! "% % # ( #
"% (

6 ='
0% +
• ) ! "% " "% # % % # = >
• 2 # ! D! ! 0% " # " % ( * >
)2 *
• +/ ! $ + # <
:, 2 :1 :

& &
0% + /" ( " % % #
• #! ! ? " + $ % + " *
! 1 =< $ >1 ' 1 $ :

& +

# * % % * # $ # " %
% * -% ) "% ( " $ # % # % # 0 # (
% # ! + ( # # "
"$ / % " % $ " " (% "
* % * $ + % % "

+ ' E' 3# $ $! !! !" 4

# * " " # $ % 0 # "


" " 9 "$ / # % # $ 2 ( "
# $ % % % % # * $ "
# $ % # % (% ) "% ( % # $ % % *
+ + $ " " +
( + " "
# $ ( ) (% " * # $
"$ / ( " " "% # $ %
# * % % # $ "$

11
E + % $ $ % * -
= $ . # 1- 0 ( ( ( % ( ( $ (
% " ( (
= $ + * . * " #" 1- ( ( " (
$ ( ($ $ ( " (
= $ + #
a) % % # -# ( "% ( $ # ( ( *>
b) " - " ( ( " ( ( ( " >
c) + .# $ 3 41- ( % ( ( % (
% ( ( >
d) % " % + -% ( ( ( % ( >
e) # # - ( ( % >
f) # 0 # -" ( (% >

9 "$ / & # $ " ( "


0 " " " 0 # $
( $ ) " - & /0 (
& " + & ! % % # $

H ( $! !! F2! ( # $ % % #
% # -
1= $ ) ! ! $ # $ $! !! F2! (
% ( & % # $ 6 % " %
# $
$1 = $ ) ! ! $ ; & /0 # $
"% " # ! !* $ & "% " (% -
) ! $ $ ( " " ( + "
" - "% ? + ) "% ?
$ # $ + % # " " 6 %
# $ ( % $ #
2! ! $ " % # $ %
# # $ 0 # $ $ "
"% ( % # ( 0
# $ + /0 ( % #
"% "

( # !" ( # % # "
0 " # $ ( % " / 0 (% " #
# $ %
1 = $ !#) ! $ # $ % +
/" % . (% ( ( ( 1
$1 = $ ) ! $ # $ %
+ /" % / # $ + $
! "% " . ( ( ( 1
1 = $ ) $ # $ % " " (
0 + " $ # . ( ( 1 9 # $
% #
1 = $ ! $ % "% %
. ( ( ( ( 1 $ % # (
" $ " ( / "% # - # $ " ( (

12
( % + ( % % "
+
1= $ ! ! $ % % # $
% ? " + 5 ! % # $ - ( ( (
1
1 = $ $! $ ) $! $ + %
& - ( ( ( (
1= $ #! ! $ % % # " -
( ( ( 8 ( (

I ( * ) $ $! ! ! ) ( % "
% -
1 = $ !" 0 % 0% %
# $ - ( ( (
$1 = $ ) $ # 0 % ( % ! !
% " - ( - ( ( (
1 = $ 2) !# !" 0 0% " +"
0% " - ( ( ( (
1= $ !" $ "% " + " -
( ( $ (

F + % " ( "% % +
" ( " $ ( !) $! ! ! ! ! % # $ (
-
1= $ ) ) !" - ( ( ( ( (
$1 = $ !#! - - ( ( ( ( (
1= $ - ($ 1 (
1= $ - ( ( $ ( ( (
1= $ ! $- % ( ( ( ( (

13
>' ' A = >'

2 $ ! $ - 6$ # $ + * .J " " 1
- % (% " % /
% "% #
- ; 0 J I@ %
- ; J H@ %

2 $ $ !) ! $ - 6$ # $ ( % # "5
% # .J " (" >1( (
( # % ! # ) #
#
- % + % (% " % /
"% #

2 $ ! $ - " %
- 6% + H@ @% . 0 % 1
- E "% #

2 $ 2) $! ! $ - = $ I@ % ( " % ( % # > .J
$) # 1
- " " # ( $ (
% ." # # "% J# !
# ( $) # * 1

2 $ - = $ H@ % .J $) # 1
# ! $ % .J " ( "% + 1
- = $ @% .% % 1
- " " $) # .J $) # ( )
" $ 1
- = $ + #- % + ( % " (
(# # >
- 6# ! * # $ % %
0 0% # % $ $) #
" # .J $) # % 1

A "% 0 # ( % ) "% (
% # ( 0 0% # " # %
% # # ( " +
0% # ( . " # ! " "
% 1

14
=' G

% " + 0 " ( $/ $
0 $ % ( % * ) "
. % % ( " ( 0 $ 1-

!" " $ # " * # ( % +


" " # 0 % ! "% # $ (#
+ # *

$ !) !" $ # $ $ % % " (
" % , " * " # $ ( %
0 ( % " % % % * % +
" # $ % -
9% # $ & + . ( " ( % " (
+ ( # + ( 1, "$ /
% * ." % "$ / $ + - $ + (
% $ >1
&" 9 "$ / $ ? " % . # (
(% % 1 # $ "%
9 "% . " + 0 -% (% / % "% ( 1 *
"% .% ) "% ( % "% ( % ( % $ (
% + (% # ( 1, " . # ( $) #
"% # 1, % .% # "% # 1
= !. # ? (% # !% #
% # ) 1

# ! $ $! $! " " * "


# $ ( % " % 0 " -

! #) H $) - $! $! #) - " "
" + . 0% # 5 " # ( #
% # 1( % 0 . / % ( *
% + 1 ! . ) " * ( % * (
>1 ) "% -

- - !1 %
1 % - B 1
$ - 1
$ 1 %
!) $ $ $ ( $ $! !! !" H - $ ! $ ! # -
" % "$ / " 0
" ) "% -

- - !1
% $
1 -
!1 % $
1

15
& $ H (# H *- " % 7
0 . $) # 7 $) # , $) # ( /" 1
) "% -

2 - !
C
- ! 8 % -
$ 1

$!" " ! # + $ "


"% % * # $

=' '

$! $! $ $ ) !# $ !# F I

1
1 81
C
% , %
$ $ 1
% , %
, = >

" / " " # $ -


1 1 1 1 1 6 " %
% " " ( % " # $ ? !#) ! (
( % + # " *( %
#
9 " % ? # ! ! ! ) $
) (% " " ) . 1
" ( " % " ( " !#) # (
" % # # % .# # (
" 1( ( % ( % # " . # # 1 "$ /
!+ % ! ) $!$ $) ! ! ( ( %/ $ (
% % 0 # " %
% " !( % / . % 0% % $
# # % ( # 1
# $ ) $ $ 3) 4( # # ( 3 "% 4(
% * 3 4 # "%
& " ( ? % $ # $ ) F! %
+ % - "% .3 $ 41( + $ % (
% "% .3 % 41( & + % " ) %

16

You might also like