Finansowanie klubów sportowych na przykładzie klubów piłkarskich

Ekstraklasy

Wstęp
Sport, będący zjawiskiem społecznym, stanowi jednocześnie dziedzinę bardzo
zróżnicowaną i wielowymiarową, podlegającą stałym systematycznym zmianom
wynikającym z rozwoju cywilizacji i zmian społecznych, kulturowych, technologicznych, a
także ekonomicznych. Wielu badaczy z dziedziny ekonomii sportu zwraca uwagę na to, iż na
rynku sportu im większa konkurencja, tym kluby i poszczególni sportowcy mogą uzyskać
większe przychody, dlatego że zawody sportowe, w których uczestniczą konkurenci zbliżeni
poziomem sportowym spotykają się z większym zainteresowaniem widzów i generują
większe przychody. Kluby sportowe mogą być więc określone jako swego rodzaju
kolektywne przedsiębiorstwa, które oferują na rynku produkty stanowiące część
kompleksowych produktów na takich rynkach sportu, jakim jest np. liga krajowa.
Celem niniejszej pracy jest analiza finansowania piłkarskich klubów Ekstraklasy.

Rozdział 1. Klub piłkarski jako podmiot gospodarczy

W myśl ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie kwalifikowanym, klub piłkarski

funkcjonuje w formie spółki akcyjnej, mającej swoje podłoże prawne w Kodeksie Spółek
Handlowych. Jednakże należy nadmienić, iż część klubów sportowych w Polsce nadal opiera
swoją działalność na formie sportowej spółki. Dość interesującą koncepcję rozwoju klubu
sportowego przedstawił R. Panfil. Autor ten opracował pojęcie cyklu życia klubu sportowego
(rys. 1), w którym wyróżnił trzy fazy:
 fazę rozwoju społecznego;
 fazę rozwoju publicznego;
 rozwoju rynkowego.

1
 Rys. 1 Klub sportowy – koncepcja cyklu życia

Źródło: opracowanie własne.

Bardzo ważnym jest fakt, że koncepcję cyklu życia stosuje się głównie w marketingu
w odniesieniu do produktu, marki lub przedsiębiorstwa. Celem tej koncepcji jest
odzwierciedlenie zmian analizowanych elementów w czasie. Jeśli koncepcja ta zostanie
zastosowana przy rozwoju klubu sportowego, dzięki temu uzyska się ocenę przydatności i
potrzeby prowadzenia działań marketingowych w trzeciej fazie tego cyklu.

1.1. Formy prawne klubu piłkarskiego jako podmiotu gospodarczego

Przy okazji omawiania form działalności klubów sportowych warto wspomnieć o tym, że
w państwach Europy Zachodniej oraz w USA profesjonalne kluby sportowe już dosyć długo
usytuowane są w fazie rozwoju rynkowego i opierają swoją działalność na formie spółek
kapitałowych. Wymienione spółki można podzielić na trzy rodzaje biorąc pod uwagę
własność kapitału klubu:
 spółka mająca jednego właściciela,
 spółka mająca kilku właścicieli,
 spółka kapitałowa mająca wielu właścicieli oraz notowana na giełdzie papierów
wartościowych.
Najbardziej rozpowszechnionym modelem klubu sportowego na świecie jest klub -
spółka, mająca kilku właścicieli. Cechą charakterystyczną tego klubu jest to, że rola
poszczególnych właścicieli oraz ich wpływ na zarządzanie klubem może być identyczna, lub

2
też któryś z nich może przyjąć pozycję przeważającą. Wtedy to model ten staje się podobny
do modelu pierwszego.

1.1.1. Struktura organizacyjna klubu piłkarskiego

Oprócz formy prawnej, klub sportowy również tak jak i inne jednostki gospodarcze,
posiada strukturę organizacyjną. W praktyce uważa się, że struktura ta powinna być zbliżona
konstrukcją do struktury przedsiębiorstwa produkcyjnego, gdzie wyróżnia się pion
produkcyjny i pion funkcjonalny.
W klubach sportowych wyróżnia się zazwyczaj dwa piony:
 pion sportowy – tworzą go dyrektorzy ds. sportu, trenerzy, zawodnicy, specjaliści ds.
poszukiwania młodych talentów, personel medyczny, specjaliści odnowy biologicznej,
pracownicy banku informacji oraz personel techniczny,
 pion biznesowy – pion ten tworzy menedżer ds. zarządzania klubem i menedżerowie
funkcjonalni, czyli ds. marketingu, sprzedaży, zarządzania zasobami ludzkimi, sponsoringu,
zapewnienia odpowiedniego funkcjonowania stadionu klubowego oraz ds. księgowości i
finansów, kwestii prawnych i kontaktów z mediami.
Cechą charakteryzującą struktury organizacyjne polskich klubów oraz związków
sportowych jest orientacja produkcyjna.

1.2. Profesjonalny klub piłkarski a przedsiębiorstwo

Jednym z najistotniejszych aspektów przy omawianiu funkcjonowania klubów

piłkarskich pod kątem przedsiębiorstwa jest fakt, iż aby móc utrzymać się na rynku muszą
one zbudować swoją domenę. Nie ulega wątpliwości, że domeną klubu jest rynek sportowy
i klient, czyli kibic sportowy. Bez tych elementów podmiot sportowy nie może istnieć. Żeby
natomiast zaistnieć i przetrwać na rynku, musi dostosowywać się do warunków rynku
sportowego, które to warunki wciąż ulegają zmianie. Jeśli chodzi o to, aby klub przetrwał
swoje wyniki sportowe, to powinien on dopasowywać się do zmieniających się oczekiwań
klientów czyli kibiców.
Najważniejszym koniecznym do spełnienia warunkiem tych wymagań jest
funkcjonowanie klubu sportowego w formie prawnej spółki prawa handlowego, dlatego, że
zmusza to podmiot sportowy do zachowań rynkowych - czyli klub sportowy musi

3
odnotowywać przychody, a jeśli nie uda mu się to, to musi on upaść. Przestawione wymogi
rynkowe zmuszają podmioty sportowe czyli kluby piłkarskie do konieczności
wprowadzania niezbędnych zmian w strategicznych obszarach funkcjonowania podmiotu
sportowego

1.2.1. Ekonomiczne cechy klubu piłkarskiego

Podmiot gospodarczy funkcjonujący na rynku powinien dążyć do uzyskania tzw.

przewagi konkurencyjnej. Żeby posiadać taką przewagę, podmiot gospodarczy musi mieć
przewagę w następujących obszarach jak: produkt-usługa, cena, jakość produktu bądź
usługi, jakość obsługi klienta.
Analizując branżę sportu, należy nadmienić, że przede wszystkim liczy się produkt
sportowy - widowisko sportowe, jego jakość, czyli gra zawodników, system trenowania,
odpowiednio dobrany skład zespołu, miejsce w rankingach - osiągniecia sportowe.
Dokonując porównania klubu sportowego i przedsiębiorstwa, można przyjąć, iż w
praktyce sprowadza się to do tego, że przedsiębiorstwo posiada:
 zasoby materialne i rzeczowe,
 określony majątek,
 zasoby ludzkie,
 zasoby finansowe,
 określoną strukturę organizacyjna,
 określony system kierowania i zarządzania,
 określoną formę prawną,
 cele działalności.
Klub piłkarski traktowany jak przedsiębiorstwo powinien posiadać takie same
elementy, które różnią się tylko jedynie specyfiką tego, że jest to podmiot sportowy. Na
początku trzeba wspomnieć o tym, że każdy klub piłkarski posiada zasoby materialne i
rzeczowe w postaci obiektów, wyposażenia, sprzętu sportowego itp. Posiada on również
określone środki finansowe niezbędne do jego funkcjonowania. Wymienione elementy
stanowią jego majątek rzeczowy i finansowy, który powinien na siebie pracować.

4
1.3. Źródła finansowania klubów piłkarskich

Obserwując świat sportu na przestrzeni kilku ostatnich dziesięcioleci, można

wywnioskować, iż piłka nożna stała się jednym z najbardziej dochodowych sportów na
świecie. Najlepsi piłkarze świata inkasują pensje oscylujące wokół kilku milionów złotych
miesięcznie, natomiast wiodące kluby sportowe budują stadiony, których koszty budowy w
znacznej mierze przekraczają miliard złotych.
Nie ulega wątpliwości, iż na finansowanie bieżącej działalności klubu oraz realizację
projektów inwestycyjnych składają się ogromne nakłady finansowe. Dlatego też coraz
większa liczba klubów decyduje się na uzyskanie kapitału z giełdy. Model biznesowy klubu
sportowego, bardzo popularny w działalności klubów piłkarskich, którego największym, a
bywa, że i jedynym, źródłem finansowania były środki pozyskane od sponsorów, powoli
zamiera. Aktualnie, kluby są w stanie o własnych siłach pozyskiwać środki pieniężne,
opierając się o swoją działalność.

1.3.1. Finanse klubów piłkarskich

Według raportów Deloitte, główne źródła przychodów w branży piłkarskiej stanowią
wpływy ze sprzedaży biletów, reklamy, oraz prawa do transmisji. Jako przykład można
podać Real Madryt, który pozyskuje ok. 36% przychodów z reklam, 38% z praw do emisji
oraz 26% ze sprzedaży biletów. W tym miejscu można wspomnieć o tym, że w niektórych
przypadkach kluby pozyskują przychody nieregularne ale dość znaczące, np. ze sprzedaży
zawodników.
Na podstawie przybliżonych powyżej danych można zaobserwować, że klub piłkarski
posiada dużą zdolność do pozyskiwania gotówki. Oprócz elementów wymienionych we
wcześniejszej części pracy, które stanowią źródła przychodów, większość dużych klubów
posiada w swojej własności stadiony, zapewniające niemałe przepływy pieniężne, które
ujmowane są poza podstawową działalnością operacyjną.
Bardzo istotną kwestią jeśli chodzi o finanse w świecie sportu piłkarskiego, stają się
metody wyceny przedsięwzięć sportowych. Kluby piłkarskie coraz częściej w całości lub też
tylko w części stają się przedmiotem transakcji kapitałowych zarówno na rynku giełdowym,
jak i poza nim. Wiąże się z tym fakt, że aktualny właściciel klubu oraz każdy potencjalny
nabywca muszą wiedzieć jaka w przybliżeniu jest realna wartość przedmiotu transakcji.

5
Uwarunkowania rynku wymuszają niejako adaptację metod, które stosuje się przy wycenie
przedsiębiorstwa do oszacowania wartości klubu piłkarskiego.
Zanim dobierze się odpowiednią metodę wyceny przedsięwzięcia sportowego,
ważnym jest, aby ująć kilka bardzo istotnych czynników. Na początku, co jest dość istotne,
przy analizie sytuacji klubu trzeba zwrócić uwagę na ważny element w strukturze bilansu. W
praktyce widać, że znaczną częścią majątku klubów sportowych są wartości niematerialne i
prawne. W skład majątku wchodzą też w większości prawa rejestracyjne do zawodników oraz
marka klubu, jeśli stanowił on przedmiot transakcji. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, iż
ważne jest zwrócenie uwagi na stabilność uzyskiwanych dochodów.
Przychody, które z reguły formowane są przez większość klubów piłkarskich mają
bardzo niestabilny charakter, ponieważ zależą zazwyczaj od pozycji klubu w tabeli. Główne
wyznaczniki poziomu przychodów to m.in.: kondycja i przygotowanie zawodników
poszczególnych drużyn, strategia gry, oraz – co jest istotne: szczęście. Czasami może zdarzyć
się, że przychody generowane przez klub w bieżącym sezonie, w przyszłym sezonie mogą
znacznie się różnić. Dlatego też biorąc pod uwagę niepewny charakter przepływów
pieniężnych, niektóre z metod wyceny przedsiębiorstwa mogą okazać się nieużyteczne przy
oszacowaniu wartości klubu sportowego.

2. Metoda badawcza i dobór danych

2.1. Metoda obserwacji i analizy dokumentów

Obserwacja to ciągły i celowy proces rejestracji zjawisk ekonomicznych i faktów

pozwalający na gromadzenie danych oraz pokazywanie ich wzajemnych relacji przyczynowo-
skutkowych. Jako forma planowego postrzegania stanowi metodę o podstawowym znaczeniu
zwłaszcza w początkowych etapach badań. Analiza dokumentów polega na uporządkowaniu i
interpretacji zawartych w nich treœ ści pod kątem problemu oraz celu i hipotez badawczych.
Badanie dokumentów odbywa się zarówno w płaszczyŸźnie wewnętrznej, tj. koncentruje się
na zawartych w nich treœ ściach (łącznie z ich rozumieniem i wyjaśœ nianiem), jak i
zewnętrznej dotycą¹cej czasu i warunków ich powstania oraz ustaleniu ich wiarygodnoœ ść.

2.1.1 Problem badawczy i hipotezy badawcze

6
 Problem badawczy to opis tematu badań, celu i pytań, na które badacz chce znaleźć
odpowiedzi, realizując badania. W węższym znaczeniu problem badawczy to pytanie lub
zespół pytań, na które badanie ma odpowiedzieć.
Problem badawczy w niniejszej pracy to:
Jak finansowane są kluby piłkarskie Ekstraklasy?
Hipoteza to inaczej przypuszczenie, niepewna wypowiedź, założenie badawcze, które
ma na celu wyjaśnić określone zdarzenia i fakty lub przewidywać wystąpienie nowych,
są stawiane dla odkrycia pewnych praw i uogólnień. Najogólniej można powiedzieć, że
hipoteza to przypuszczenie na temat rzeczywistości, a sprawdzenie hipotezy (ocena
prawdziwości hipotezy) odbywa się przez porównanie stanu hipotetycznego z faktycznym.
W pracy postawiono następującą hipotezę:
Kluby piłkarskie Ekstraklasy finansowane są z przychodów ogólnych działalności.

2.2. Analiza przychodów klubów Ekstraklasy – sezon 2021/22

2.2.1. Ranking ogólny przychodów klubów

W sezonie 2021/22 na szczycie rankingu przychodów klubów Ekstraklasy według

raportu „Piłkarska liga finansowa”, opracowanego przez firmę Deloitte, znalazła się,
podobnie jak w sezonie 2020/2021 Legia Warszawa, z przychodami na poziomie 119,1 mln
zł. Drugie miejsce zajął Lech Poznań przed Lechią Gdańsk.
Przewaga Legii nad drugim klubem – Lechem Poznań wyniosła ok. 44,7 mln zł,
pomimo tego, że Lech Poznań odnotował obecność w fazie grupowej europejskich
pucharów w minionym sezonie. Jeśli weźmie się pod uwagę przychody transferowe to
okazuje się, że Lech Poznań osiągnął przychody o 14,1 mln zł wyższe od Legii (157,3 mln
zł, natomiast Legia 143,2 mln zł). Ostatnie miejsce podium zajęła Lechia Gdańsk (44,6 mln
zł), która odnotowała spadek o jedno miejsce w rankingu w porównaniu do ubiegłorocznej
edycji.
Łączne przychody klubów Ekstraklasy z działalności operacyjnej (bez
uwzględniania transferów) osiągnęły najwyższą wartość w historii wszystkich rankingów
Deloitte (627,2 mln zł).

Wykres 1. Przychody klubów Ekstraklasy w okresie 2016-2021/22 (w mln zł)

7
 700
627
600 579 572
551
528
494
500

400

300

200

100

0
2016 2017 2018 2019 2020 2021/22

Źródło: opracowanie własne na podstawie

https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/consumer-business/articles/raport-pilkarska-liga-finansowa-sezon-2020-
2021.html (03.02.24)

Spadek przychodów z dnia meczowego klubów Ekstraklasy wyniósł 63,4 mln zł w

porównaniu do roku 2019, w którym mecze nie były objęte żadnymi restrykcjami.
Jednocześnie, w ramach wsparcia PZPN oraz tarczy finansowej PFR kluby Ekstraklasy
otrzymały 46 mln zł. Aby subwencje PFR zostały wykazane w przychodach klubów,
konieczne było spełnienie pewnych warunków.
Wykres 2 prezentuje sumy przychodów klubów z poszczególnych kategorii:
komercyjne, transmisje, dzień meczu w latach 2020-2021/22.

Wykres 2. Przychody z poszczególnych kategorii w latach 2020-2021/22

8
 350
301.4 301.6
283.6
300

250
201.1
200 komercyjne
transmisje
150 dzień meczu
87.6
100

50 24.2

0
2020 2021/22

Źródło: opracowanie własne na podstawie https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/consumer-

business/articles/raport-pilkarska-liga-finansowa-sezon-2020-2021/22.html (03.02.24)

Wykres 3. Udział poszczególnych kategorii w przychodach klubów (w %)

4%

48% komercyjne
48% transmisje
dzień meczu

Źródło: opracowanie własne na podstawie https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/consumer-

business/articles/raport-pilkarska-liga-finansowa-sezon-2020-2021/22.html (03.02.24)

Dane zawarte w wykresie 3 ukazują fakt, iż przychody komercyjne i transmisyjne

osiągnęły jednakową liczbę 48% przychodów klubów ogółem w sezonie 2021/22, natomiast
tylko 4% przychodów stanowiły przychody z dnia meczu.

9
2.3. Wnioski

Dokonana w niniejszej pracy analiza przychodów klubów Ekstraklasy w sezonie

2021/22 dowodzi temu, że rynek sportu jest silnie zróżnicowany i różni się istotnie od
rynku, na którym są sprzedawane produkty konsumpcyjne Jego swoistość przejawia się w
następujących cechach:
 organizacje sportowe jako podmioty, działające na rynku sportu po stronie podaży,
są silnie zróżnicowane,
 profesjonalne kluby sportowe z jednej strony silnie ze sobą konkurują, a z drugiej są
od siebie zależne,
 decyzje kierujących organizacjami sportowymi są bardzo szybko komentowane
zarówno przez kibiców, jak i media,
 rynek sportu jest rynkiem podwójnie dualnym – organizacje sportowe działają
równocześnie na rynku sportu i rynku reklamowo-sponsoringowym.

Zakończenie

Uczestniczenie w wydarzeniach sportowych pozwala ludziom na oderwanie się od

codziennego życia. Jest to motyw też istotny i często występujący nie tylko wśród stałych i
wiernych kibiców sportowych, ale także jest charakterystyczny dla osób, interesujących się
sportem okazjonalnie. Atrakcyjność widowiska sportowego także w istotny sposób przyciąga
kibiców i zwiększa ich zainteresowanie sportem. Pewna, może nie bardzo liczna, część
kibiców sportowych interesuje się wydarzeniami na boiskach ze względu na wartości
ekonomiczne, czyli możliwość zysków z zakładów bazujących na wydarzeniach sportowych,
czyli Totalizatora Sportowego i różnego rodzaju zakładów bukmacherskich.
Nie ulega wątpliwości, iż sport podlega stałym systematycznym zmianom
wynikającym z rozwoju cywilizacji i zmian społecznych, kulturowych, technologicznych, a
także ekonomicznych. Rynek sportu rozwija się diametralnie i zyskuje charakter w coraz
większym stopniu globalny. Kluby sportowe przekształcają się ze stowarzyszeń sportowych
w spółki kapitałowe, które muszą się kierować zasadą ekonomiczności działania.
Dodatkowo państwo zmienia swe funkcje i następuje reorientacja systemów finansowania
sportu.

10
Bibliografia

1. Adamkiewicz-Drwiłło H.G. (2008), Współczesna metodologia nauk ekonomicznych,

Dom Organizatora TNOiK.
2. A. Babczuk, A. Talik (red.) (2014), Finansowanie sportu ze środków publicznych,
C.H. Beck.
3. Batorski J., Perechuda I. (red.) (2018), Menedżer wobec przedsięwzięć sportowych.
Młodzi o sporcie 2018, Wyd. Kraków.
4. Bączyk J. (2018), Prawne aspekty działalności gospodarczej w ruchu sportowym,
Difin.
5. Bednarczyk M., Nessel K. (2016), Przedsiębiorczość w sporcie, PWN.
6. Borysiuk Z., Kostorz J. (red.) (2017), Fair play w sporcie, edukacji i życiu. Olimpiada
wiedzy i wartości w sporcie, C.H. Beck.
7. Brzeźniak M. (2017), Budowanie świadomości marki w klubie sportowym, Gdańskie
Wydawnictwo Naukowe.
8. Caputa W., Szwajca D. (2008), Finanse we współczesnych procesach kreowania
wartości, wyd. CeDeWu.
9. Cewińska J. (2013), Zarządzanie zasobami ludzkimi w klubach sportowych non-profit
w Polsce, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej.
10. Fundowicz S. (2013), Prawo sportowe, PWN.
11. Grabowski A., Ekonomia sportu, Warszawa 2019
12. Hajduk Z. (2001), Ogólna metodologia nauk, KUL.
13. Kędziorek W., Matusiak R., Profesjonalny klub sportowy jako podmiot gospodarczy
na polu konkurencji rynkowej. Zarys koncepcji marketingowej, Zeszyty Naukowe PWSZ w
Płocku, Tom 30/2019.
14. Koch A., Status prawny sportowej spółki akcyjnej (2000), (w:) Status prawny polskich
klubów i związków sportowych (red. A.J. Szwarc), Wydawnictwo Adama Mickiewicza.
15. Kucinski K. (2010), Metodologia nauk ekonomicznych: dylematy i wyzwania, Difin.
16. Kuźbik P., Moterski F. (2015), Zarządzanie w sporcie, PWN.
17. Leciak M. (red.) (2018), Prawo sportowe, CeDeWu.
18. Łasiński G. (2003), Sprawność zarządzania organizacjami sportowymi, Akademia
Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.

11
19. Morawski M., Stosik A. (2005), Zarządzanie kapitałem ludzkim. Dla menedżerów w
sporcie, PWN.
20. Mruk H. (red.) (2003), Analiza rynku, PWE.
21. Panfil R. (2005), Zarządzanie produktem klubu sportowego, PWN.
22. Pastwa M. (2000), Zarządzanie finansami instytucji sportowo-rekreacyjnych, Polska
Korporacja Menedżerów Sportu.
23. Pawlak Z., Smoleń A. (2004), Ocena opłacalności i ryzyka komercyjnych inwestycji
sportowych, Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie.
24. Pawlak Z., Smoleń A. (2007), Zarządzanie finansami spółek kapitałowych w sporcie
kwalifikowanym, Wyd. AWF Warszawa,
25. Perkowski A., Śledziewski D. (red.) (2009), Proces doskonalenia treningu i walki
sportowej, PTNKF.
26. Popper K.R. (2002), Logika odkrycia naukowego, Fundacja Aletheia.
27. Stachak S. (1997), Wstęp do metodologii nauk ekonomicznych, KiW.
28. Stepan L. (2020), Sport to pieniądz. Współczesny sport w świecie biznesu, CeDeWu.
29. Sznajder A. (2008), Marketing sportu, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
30. Sznajder A. (2017), Sport jako biznes w czasach globalizacji, Difin.
31. Wartecki A. (2007), Zarządzanie organizacjami sportowymi, Wydawnictwo AWF
Poznań.

Spis wykresów

Wykres 1. Przychody klubów Ekstraklasy w okresie 2016-2021/22 (w mln zł)

Wykres 2. Przychody z poszczególnych kategorii w latach 2020-2021/22
Wykres 3. Udział poszczególnych kategorii w przychodach klubów (w %)

12