ΦΤ΢ΙΚΗ ΜΕΣΕΧΡΟΛΟΓΙΑ

Μετεωπολογικοί χάπτερ
Μεταυοπά θεπμοκπασίαρ
ΜΔΣΔΩΡΟΛΟΓΗΚΔ΢ ΠΑΡΑΣΖΡΖ΢ΔΗ΢ ΔΠΗΓΔΗΩΝ ΢ΣΑΘΜΩΝ
Παξάδεηγκα απεηθόληζεο ζηαζκνύ θαη δεδνκέλσλ ζε ΢ύκβνια θαηξνύ:
ράξηε επηθαλείαο. 1.Νεθνθάιπςε (ζε
όγδνα),
2. Γηεύζπλζε θαη ηαρύηεηα
αλέκνπ.
3. Θεξκνθξαζία
4. Παξώλ θαηξόο
5. Θεξκνθξαζία δξόζνπ
6. Υακειά λέθε
7. Πνζόηεηα (ύςνο πεηνύ)
8. Πξνεγεζείο θαηξόο
9. Πνξεία πίεζεο
10. Σάζε ηξηώξνπ
11. Αηκνζθαηξηθή πίεζε
12. Μέζα λέθε
13. Αλώηεξα λέθε
 ΥΑΡΣΕ΢ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ΢
To βαζηθόηεξν ζηνηρείν γηα ηνπο ράξηεο επηθαλείαο είλαη ε βαξνκεηξηθή πίεζε. Με ηελ
βνήζεηα ησλ δεδνκέλσλ πίεζεο ραξάζζνληαη νη ηζνβαξείο θακπύιεο. Δπίζεο πάλσ
ζηνπο ράξηεο επηθάλεηαο πξνζδηνξίδνληαη νη ζέζεηο ησλ ηπρόλ ππαξρόλησλ κεηώπσλ.

Καηά ηελ ράξαμε ησλ ραξηώλ θαηξνύ ιακβάλεηαη κέξηκλα ώζηε λα εμαιείθνληαη ηπρόλ
εζθαικέλα δεδνκέλα ησλ ζηαζκώλ. Σέηνηα δεδνκέλα κπνξεί λα νθείινληαη ζε ζθάικαηα
πνπ έγηλαλ είηε θαηά ηηο παξαηεξήζεηο είηε θαηά ηελ θσδηθνπνίεζε θαη απνθσδηθνπνίεζε
ησλ ζηνηρείσλ. Δπηπιένλ είλαη δπλαηόλ νξηζκέλνη ζηαζκνί, ιόγσ ηεο εηδηθήο
ηνπνγξαθηθήο ηνπο ζέζεο (π.ρ. ζε κία θνηιάδα), λα παξέρνπλ δεδνκέλα ηα νπνία δελ
είλαη αληηπξνζσπεπηηθά ηεο γεληθήο ζπλνπηηθήο θαηάζηαζεο ηεο πεξηνρήο πνπ αλήθνπλ.
Ζ εμάιεηςε ησλ εζθαικέλσλ δεδνκέλσλ γίλεηαη κέζσ ζύγθξηζεο απηώλ κε δεδνκέλα
ησλ γεηηνληθώλ ζηαζκώλ θαη εθηίκεζεο ηνπ θαηά πόζνλ είλαη δπλαηόλ λα ζπκθσλνύλ
απηά κε ηελ όιε δηαδνρή ησλ κεγάιεο θιίκαθαο θαζώο θαη ησλ ηνπηθώλ θαηξηθώλ
θαηλνκέλσλ. Οη ηζνβαξείο θακπύιεο ραξάζζνληαη αλά 5hPa θπξίσο ζηνπο
εκηζθαηξηθνύο ράξηεο ή αλά 4hPa ζηνπο ράξηεο πνπ θαιύπηνπλ κηθξόηεξε έθηαζε,
μεθηλώληαο πάληνηε από ηα 1000 hPa: 990hPa, 995hPa, 1000hPa, 1005hPa, 1010hPa,
ή 992hPa, 996hPa, 1000hPa, 1004hPa, 1008hPa, θ.ι.π.
ΥΑΡΣΖ΢ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ΢
 ΥΑΡΣΕ΢ ΚΑΘ’ ΤΦΟ΢
• Δθηόο από ηνπο ράξηεο επηθάλεηαο, απαξαίηεηε γηα ηελ αλάιπζε θαη ηελ
πξόγλσζε ηνπ θαηξνύ είλαη θαη ε ράξαμε ησλ ραξηώλ ζε δηάθνξα ύςε κέζα
ζηελ ηξνπόζθαηξα. Οη ράξηεο απηνί ραξάζζνληαη κε ηελ βνήζεηα ησλ
δεδνκέλσλ ησλ ξαδηνβνιίζεσλ. Οη ράξηεο θαζ ύςνο δηαθέξνπλ βαζηθά από
ηνπο ράξηεο επηθάλεηαο θαηά ην γεγνλόο όηη απηνί δελ θαηαζθεπάδνληαη κε
ηελ ράξαμε ηζνβαξώλ θακπύισλ πάλσ ζε επηθάλεηεο ζηαζεξνύ ύςνπο,
αιιά κε ηελ ράξαμε ηζνϋςώλ θακπύισλ, δειαδή θακπύισλ ζηαζεξνύ
γεσδπλακηθνύ ύςνπο, πάλσ ζε ηζνβαξηθέο επηθάλεηεο. Σν γεσδπλακηθό
ύςνο (Ε) ζπλδέεηαη κε ην γεσκεηξηθό ύςνο z ζύκθσλα κε ηε ζρέζε:

 z 1 z
Z   gdz (1)
g0 g0 0

• όπνπ g0=9.806 ms−2 θαη Φ(z) ην γεσδπλακηθό. Σν γεσδπλακηθό εθθξάδεη ηελ

βαξπηηθή δπλακηθή ελέξγεηα αλά κνλάδα κάδαο. Σν γεσδπλακηθό ύςνο
κεηξηέηαη ζε γεσδπλακηθά κέηξα (gm). Οη ηζνβαξηθέο επηθάλεηεο κπνξνύλ λα
ζεσξεζνύλ ζαλ νξηδόληηα επίπεδα ζε έλα ζύζηεκα ηζνβαξηθώλ
ζπληεηαγκέλσλ.
Πάλσ από έλα ηόπν Α, ην ύςνο Ζ κηάο ηζνβαξηθήο επηθάλεηαο pH δίλεηαη από ηελ
ζρέζε:

(2)

όπνπ  ε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ αεξίνπ

ζηξώκαηνο κεηαμύ ηεο ηζνβαξηθήο
επηθάλεηαο θαη ηνπ εδάθνπο πάλσ από
ηνλ ηόπν Α θαη p0 ε αηκνζθαηξηθή πίεζε
επηθάλεηαο ζηνλ ηόπν Α.

Από ηελ ζρέζε απηή πξνθύπηεη όηη κία

κεηαβνιή  ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ
αεξίνπ ζηξώκαηνο πξνθαιεί κεηαβνιή ΓΖ
ηνπ ύςνπο ηεο ηζνβαξηθήο επηθάλεηαο pH πνπ (3)
ηζνύηαη κε
Γηα ηελ ράξαμε ησλ ραξηώλ θαζ ύςνο ρξεζηκνπνηνύληαη πάληνηε θαζνξηζκέλεο
ηζνβαξηθέο επηθάλεηεο, νη νπνίεο νλνκάδνληαη βαζηθέο ηζνβαξηθέο επηθάλεηεο. Οη
επηθάλεηεο απηέο είλαη ησλ:
850 hPa,
700hPa,
500hPa,
300hPa,
200hPa θαη ησλ
100hPa .

Π.ρ ε ράξαμε ησλ ηζνϋςώλ ζηα 850hPa γίλεηαη ζπλήζσο θάζε 40 ή 60 γεσδπλακηθά
κέηξα (gm), έρνληαο ζαλ βαζηθή ηελ ηζνϋςή ησλ 1520gm. Πάλσ από θάζε ζηαζκό
πνπ έρεη γίλεη ξαδηνβόιηζε αλαθέξνληαη ζε δεθάκεηξα ηα ύςε ηεο ηζνβαξηθήο απηήο
επηθάλεηαο. Κάλνληαο παξεκβνιέο κεηαμύ ησλ ζηαζκώλ βξίζθνπκε θαη ελώλνπκε
όινπο ηνπο ηόπνπο πάλσ από ηνπο νπνίνπο ην γεσδπλακηθό ύςνο ηεο ηζνβαξηθήο
επηθάλεηαο ησλ 850 hPa είλαη ην ίδην, π.ρ. 1520, 1560 gm θ.ι.π.
Παξαδείγκαηα ραξηώλ θαζ’ ύςνο
 ΚΤΡΗΩΣΔΡΑ Η΢ΟΒΑΡΗΚΑ ΔΠΗΠΔΓΑ
Γύν από ηα θπξηόηεξα ηζνβαξηθά επίπεδα είλαη ησλ 850 hPa θαη ησλ 500 hPa.

Υάπτηρ 850 hPa

Οη ράξηεο ησλ 850hPa ρξεζηκεύνπλ γηα ηελ αλάιπζε ησλ αεξίσλ καδώλ από
ζεξκνθξαζηαθήο πιεπξάο θαη γηα ηελ πξόγλσζε ησλ κεηαβνιώλ ζεξκνθξαζίαο ζηνπο
δηαθόξνπο ηόπνπο.

Υάπτηρ 500 hPa

Οη ράξηεο ησλ 500 hPa ρξεζηκεύνπλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό ησλ βαξνκεηξηθώλ
ζπζηεκάησλ θαζ’ ύςνο θαη ηελ πξόγλσζε ηεο εμέιημήο ηνπο. Οη ηζνϋςείο ζηνλ ράξηε ησλ
500hPa, παξνπζηάδνπλ ηα ρακειά θαη πςειά όπσο πεξίπνπ νη ηζνβαξείο ζηνπο ράξηεο
επηθάλεηαο. Παξνπζηάδνπλ αθόκα ηηο ζθήλεο πθέζεσο θαη ζθήλεο έμαξζεο.

΢πγθεθξηκέλα, ζηηο πεξηνρέο πνπ ππάξρνπλ ρακειά (L) εκθαλίδνληαη νη ζθήλεο ύθεζεο,
ελώ ζηηο πεξηνρέο ησλ πςειώλ (Ζ) ππάξρνπλ νη ζθήλεο έμαξζεο.
 ΢υήνερ Εξάπσεων και ΢υήνερ Τυέσεων
΢θήλα εμάξζεσο (Ridge) είλαη κηα αληηθπθισληθή πξνεμνρή ζε ζρήκα Λ πνπ εηζρσξεί
ζπλήζσο αλάκεζα ζε δύν πθέζεηο.
΢θήλα πθέζεσο (Trough) είλαη κηα θπθισληθή πξνεμνρή ζε ζρήκα V, πνπ εηζρσξεί
ζπλήζσο αλάκεζα ζε δύν πεξηνρέο πςειώλ πηέζεσλ.

Δηθόλα βαξνκεηξηθώλ ζπζηεκάησλ πνπ επηθξαηνύλ (α) ζηελ επηθάλεηα θαη (β) ζην ύςνο
ησλ 500 hPa. Σα βέιε δείρλνπλ ηελ δηεύζπλζε ηνπ αλέκνπ. Με δηαθεθνκκέλεο γξακκέο
ζηνλ ράξηε ησλ 500 hPa θαίλνληαη νη ηζόζεξκεο ζε oC. Παξαηεξήζηε πνπ εληνπίδνληαη νη
ζθήλεο πθέζεσο θαη πνπ εμάξζεσο.
 Ο γεωστπουικόρ άνεμορ
Ζ εμίζσζε θίλεζεο ζην νξηδόληην επίπεδν γξάθεηαη ζε δηαλπζκαηηθή κνξθή

(4)
όπνπ
V είλαη ε νξηδόληηα ηαρύηεηα,
f = 2Ωsinφ ε παξάκεηξνο Coriolis
aV δύλακε ηξηβήο ζηελ απινύζηεξε κνξθή ηεο.

Πποσεγγίσειρ
Γηα ζπζηήκαηα κεγάιεο θιίκαθαο ζε κέζα θαη κεγάια γεσγ. πιάηε νη
επηηαρύλζεηο ησλ αεξίσλ καδώλ είλαη ζπλήζσο κηθξέο ζε ζρέζε κε ηελ επηηάρπλζε
Coriolis.
Ζ δύλακε ηξηβήο είλαη (ζπλήζσο) κηθξή εθηόο ηνπ νξηαθνύ πιαλεηηθνύ ζηξώκαηνο
νπόηε γηα κεγάια ύςε κπνξεί λα παξαιεθζεί από ηελ εμίζσζε θίλεζεο
νπόηε ε (1) γίλεηαη:

(5)

όπνπ ν δείρηεο g ππνδειώλεη ηηο πξναλαθεξζείζεο πξνζεγγίζεηο πνπ νδεγνύλ ζηνλ

νξηζκό ηνπ γεσζηξνθηθνύ αλέκνπ.
 Πνιιαπιαζηάδνληαο ηελ (2) εμσηεξηθά κε ẑ πξνθύπηεη όηη:

(6)

όπνπ ζηελ (6)

n̂ είλαη έλα κνλαδηαίν δηάλπζκα θάζεην ζηηο ηζνβαξείο θακπύιεο κε θαηεύζπλζε πξνο
ηηο πςειέο πηέζεηο,
ẑ είλαη ην κνλαδηαίν δηάλπζκα ζηελ θαηεύζπλζε ηεο θαηαθόξπθνπ.
 Ζ έλλνηα ηεο «κεηαθνξάο ζεξκνθξαζίαο»
Έζησ όηη ζε κία ηζνβαξηθή επηθάλεηα (π.ρ ησλ 850 hPa) ε θαηαλνκή ησλ ζεξκνθξαζηώλ
ζε κία εθηεηακέλε κάδα αέξα δίλεηαη ζε θάπνηα ζηηγκή από ηηο ηζόζεξκεο ηνπ παξαθάησ
ζρήκαηνο. Έζησ αθόκε όηη ζηελ πεξηνρή απηή επηθξαηεί έλα νκνηόκνξθν ξεύκα αέξα κε
ηαρύηεηα Vg (γεσζηξνθηθόο άλεκνο). Aλ δερζνύκε όηη δελ ππάξρνπλ επηδξάζεηο πνπ ζα
κπνξνύζαλ λα πξνθαιέζνπλ κεηαβνιέο ζην πεδίν ησλ ζεξκνθξαζηώλ ηεο αέξηαο κάδαο,
ηόηε ην ηειεπηαίν ζα θηλείηαη ζύκθσλα κε ηνλ άλεκν παξακέλνληαο αλαιινίσην. Με βάζε
ηηο παξαδνρέο πξνθύπηεη πσο θαηά ηελ θίλεζε ηεο αέξηαο κάδαο ιόγσ ηνπ αλέκνπ νη
ηζόζεξκεο ζα κεηαηνπίδνληαη παξάιιεια πξνο ηελ δηεύζπλζε ηνπο θαη κε ηαρύηεηα ίζε
κε ηελ πξνβνιή ηεο ηαρύηεηαο Vg ηνπ αλέκνπ πξνο ηελ δηεύζπλζε πνπ είλαη θάζεηε ζηηο
ηζόζεξκεο (δηεύζπλζε ζεξκνβαζκίδαο).
Σα παξαπάλσ όκσο ζπλεπάγνληαη όηη ζε
νπνηνδήπνηε ηόπν Α, ηεο πεξηνρήο πνπ
αληηπξνζσπεύεηαη ζην ζρήκα, ε
ζεξκνθξαζία ζα πέθηεη ζπλερώο. Ζ
δηεξγαζία απηή πνπ παξνπζηάδεηαη, ζε πην
ζύλζεηε βέβαηα κνξθή, πνιύ ζπρλά κέζα
ζηελ ηξνπόζθαηξα θαη θπξίσο ζηα εύθξαηα
γεσγξαθηθά πιάηε νλνκάδεηαη «κεηαθνξά
ζεξκνθξαζίαο» (temperature advection). Ζ
κεηαθνξά νξίδεηαη από ηνλ ηύπν:
M  Vg T   Vg T cos   (7)

θ: ε γσλία ησλ αλπζκάησλ Vg T

 Αλ ζην παξαπάλσ ζρήκα ηζρύεη πσο

Vg  50km / hr T  4º C / 100km
ππνινγίζηε ην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνλ ηόπν Α θαη ραξαθηεξίζηε ην
είδνο ηεο κεηαθνξάο.

Απάντηση
Ζ εμέηαζε ηεο κεηαθνξάο ζεξκνθξαζίαο γίλεηαη ζηνπο ράξηεο ησλ 850 hPa γηα
ηξείο βαζηθνύο ιόγνπο:

• Πξώηνλ δηόηη νη ράξηεο απηνί βξίζθνληαη πάλσ από ην νξηαθό ζηξώκα θαη
επνκέλσο ν άλεκνο εθεί είλαη πιένλ γεσζηξνθηθόο (δελ ππάξρεη ηξηβή).

• Γεύηεξνλ δηόηη ε ζεξκνθξαζία ζην ύςνο απηό δελ επεξεάδεηαη από ηηο
κηθξνθιηκαηηθέο ζεξκνθξαζηαθέο κεηαβνιέο (ιόγσ αλαγιύθνπ θιπ) ώζηε λα
είλαη αληηπξνζσπεπηηθή ηεο ζεξκνθξαζηαθήο θαηαλνκήο ζε κεγάιε
γεσγξαθηθή θιίκαθα, δειαδή ηνπιάρηζηνλ 500x500Km2 (΢πλνπηηθή
θιίκαθα).

• Tξίηνλ δηόηη νη ζεξκνθξαζηαθέο κεηαβνιέο ζηελ επηθάλεηα απηή ζπλδένληαη

άκεζα κε ηελ αληίζηνηρε κεηαβνιή ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ιόγσ ηνπ
ζρεηηθά κηθξνύ ύςνπο ζην νπνίν βξίζθεηαη.
 ΕΡΧΣΗ΢ΕΙ΢

1. Τπνινγίζηε ηα δεηνύκελα ζηε δηαθάλεηα 17.

2. Τπνινγίζηε κέζσ ηεο παξαθάησ ζρέζεο (ζρέζε νξηζκνύ ηνπ γεσδπλακηθνύ ύςνπο)
ηηο ηηκέο ηνπ γεσδπλακηθνύ ύςνπο (Ε) γηα ηα δνζκέλα γεσκεηξηθά ύςε (z).
z
1
   gdz
g0 0
2
g(z)  R 
Γίλεηαη όηη ηζρύεη   , όπνπ R ε κέζε αθηίλα ηεο γεο.
g0  R  z 
z (km) Z (km)
1
10
60
200
400
600